90F23761-767D-4D78-B68E-149557F6C2C5

ท้าววรจันทร บรมธรรมิกภักดี นารีวรคณานุรักษา มรดกที่ถ่ายทอดมา คือ เพลงช้านารายณ์ หรือ เจ้าจอมมารดาวาด มีนามเดิมว่า แมว และ ท้าวมาลีวราชลงสรง มีสมญาการแสดงว่า แมวอิเหนา เป็นนางละครและ ซึ่งชุดท้าวมาลีวราชลงสรงนี้ เมื่อคราวสมัยรัชกาลที่ ๔ พระสนมเอกใน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว คุณท้าววรจันทร์เคยแสดงเป็นท้าวมาลีวราช เจ้าจอมลิ้นจี่ เป็นทศกัณฐ์ เป็นที่เลื่องลือมากว่า เกิดเมื่อ 11 มกราคม พ.ศ.2384 และ เสียชีวิตเมื่อ 25 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2482 การแสดงในวันนั้น บทบาทถึงอกถึงใจ และคุณท้าวก็ งามสง่ามากในชุดท้าวมาลีวราชที่สวมมงกุฎ เป็นบุตรของ สมบุญ งามสมบัติ และ ของเจ้านายที่ใช้สำหรับพิธีโสกันต์ ท้าวปฏิบัติบิณฑทาน (ถ้วย งามสมบัติ) รัชกาลที่ ๔ ท่านพระราชทานให้ใส่เป็นโอกาสพิเศษ มีพระโอรสพระองค์หนึ่งคือ และพระราชทานน้ำสังข์รดศีรษะคุณท้าวด้วยก่อนใส่ชฎา พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนพิทยลาภพฤฒิธาดา ท่านมีชื่อเสียงมากในบทบาทอิเหนา ต้นราชสกุลโสณกุล ณ อยุธยา เพราะเป็นศิษย์คุณเอกของคุณโต แย้ม หรือ เจ้าจอมมารดาแย้ม อิเหนา ในรัชกาลที่ ๒ 1 6

ละครเรื่องอิเหนา ตอน เข้าเฝ้าท้าวดาหา ในสวนศิวาลัย ประวัติส่วนตัว เมื่อคราวสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงเสด็จกลับจากยุโรป ท้าววรจันทรได้ถูก ญาติได้นำเข้าไปถวายตัวในวังหลวง เล่นเป็นอิเหนา และควบคุมการแสดงเอง ตั้งแต่วัยเด็ก เข้าไปเป็นข้าหลวงใน สมเด็จพระนางเจ้าโสมนัสวัฒนาวดี 5 ในยามว่างก็ทรงให้ฝึกหัดละครและเป็นศิษย์ของ เจ้าจอมมารดาแย้ม เคยรับบทเป็น อิเหนา พระเอกเรื่อง อิเหนา เล่นได้ดีเยี่ยมจน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ตรัสเรียกว่า \"แมวอิเหนา\" ต่อมาจึงได้เข้าถวายตัวเป็นเจ้าจอมในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงเปลี่ยนชื่อเป็น วาด และได้เรียน ภาษาอังกฤษ กับ แอนนา เลียวโนเวนส์ พร้อมกับพระเจ้าลูกยาเธอ พระเจ้าลูกเธอทั้งหลาย เจ้าจอมมารดาวาดประสูติพระโอรสพระองค์หนึ่งคือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนพิทยลาภพฤฒิธาดา ต้นราชสกุลโสณกุล ณ อยุธยา ในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เจ้าจอมมารดาวาดได้เลื่อนตำแหน่งเป็น ท้าววรจันทร เป็นตำแหน่งชั้นสูงของข้าราชการฝ่ายใน หม่อมศรีพรหมา กฤดากร ณ อยุธยา ได้กล่าวถึงท่านว่า \"...กิตติศัพท์เขาเล่าลือว่าท่านดุมาก เด็กได้ยินก็คร้ามท่านมาก เขาว่าท่านจับคนใส่ตรวนได้ เด็กเลยกลัวตัวสั่น ท่านขึ้นเฝ้าได้บางเวลาเหมือนกัน ต้องยอมรับกันในพวกเด็ก ว่าท่านน่าเกรงขามจริง ท่าเดินของท่านแม้แก่แล้วก็ดูออกว่า ถ้าท่านเป็นสาวคงจะสวย ถ้าวันไหนเด็กเห็นท่านผ่านห้องหม่อมเจ้า เด็กจะบอกกันว่าคุณท้าววรจันทร์มาแล้ว ห้องหม่อมเจ้าจะเงียบกริบหยุดเสียงจ้อกแจ้กทันที...\" 2

ประวัติส่วนตัว เป็นครูละครหลวง และผู้อำนวยการละครหลวง ที่ สำนักละครวังสวนกุหลาบ ปรากฏเรื่องราวของท้าววรจันทร์ในนิพนธ์ น้ำแข็ง ของหม่อมเจ้าพูนพิศมัย ดิศกุล ท่านไม่ใคร่ที่จะชอบสอนใครสักเท่าไร แต่เพราะเห็นว่าเป็นทูลกระหม่อม ฯ มาขอให้ไปสอนเอง ความว่า กงสุลไทยในสิงคโปร์นำน้ำแข็งทูลเกล้าถวาย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวที่กรุงเทพฯ ท่านก็เลยยอมรับสอนเป็นครูพิเศษ ของสำนักละครวังสวนกุหลาบ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จขึ้น ก็ตรัสเรียกพระราชโอรส-ธิดา บรรดานางละครวังสวนกุหลาบ ว่า \"ลูกจ๋า ๆ ๆ\" ทรงหยิบน้ำแข็งก้อนเล็ก ๆ จากขันทองใส่พระโอษฐ์เจ้านายเล็ก ๆ ก็ต้องไปหาท่านที่วังของพระองค์เจ้าโสณบัณฑิตบ้าง พระองค์ละก้อนแล้วตรัสว่า \"กินน้ำแข็งเสีย\" หรือที่อื่นบ้าง แต่ไม่ค่อยจะได้เข้ามาสอนในวังสวนกุหลาบนัก ก่อนจะตรัสสั่งให้โขลนตามเจ้าจอมมารดาวาดมาดูน้ำแข็ง โขลนจึงไปเรียนคุณจอมว่า \"มีรับสั่งให้ท่านขึ้นไปดูน้ำแข็งเจ้าค่ะ\" แล้วเวลาจะสอนใคร ก็จะคัดเอาแต่หัวกะทิไปทั้งนั้น เจ้าจอมมารดาวาดจึงถาม \"เอ็งว่าอะไรนะ\" โขลนตอบ \"น้ำแข็งเจ้าค่ะ\" เช่น ครูลมุล ยมะคุปต์ ท่านผู้หญิงแผ้ว สนิทวงศ์เสนี เจ้าจอมมารดาวาดจึงร้องว่า และคนอื่นๆ อีกไม่กี่คน \"เอ็งนี้ปั้ นน้ำเป็นตัว\" คำนี้จึงกลายเป็นภาษิตมาแต่นั้น 4 กล่าวกันว่าท้าววรจันทรมีฝีมือในการปรุงอาหารเป็นเลิศ โดยครั้งหนึ่งท้าววรจันทรได้ถวายสำรับอาหารเป็น น้ำยาไก่ และ หมูหวาน แก่ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ณ พระราชวังดุสิต ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพอพระทัย ในฝีมือของท้าววรจันทรมากโดยเฉพาะหมูหวาน ทรงตรัสยกย่องว่า มีรสชาติราวกับหมูหวานที่เคยเสวยมาตั้งแต่ทรงพระเยาว์ และในเวลาต่อมาจึงโปรดเกล้าพระราชทาน ธูป และ เทียน บูชาฝีมือท้าววรจันทร และทรงประกาศว่าหากใครผัดหมูหวาน ได้รสเช่นนี้ได้อีก ก็จะพระราชทาน น้ำตาล จำนวนสามเท่าลูกฟักเป็นรางวัล 3

บุคคลสำคัญของวงการนาฏศิลป์ และละครไทย เจ้าจอมมารดาวาด จัดทำโดย ชลธิชา เพียรทรัพย์ ม.5/4 เลขที่ 7