คู่มือนักศึกษาหน่วยที่ 1 คุณลักษณะสมบัติของเครื่องกลไฟฟ้ากระแสตรง

คู่มือนักศึกษาหน่วยที 1 คุณลักษณะสมบัติของเครืองกลไฟฟากระแสตรง เรืองที 1.1 โครงสร้างของเครืองกล ไฟฟากระแสตรง นายคมสัน กลางแท่น วิชา เครืองกลไฟฟา 1 ชุดการสอนวชาเครองกลไฟฟา 1 (3104-2002) สําหรับนกั ศึกษาระดบั ประกาศนียบตั รวชาชพี ชันสูง ตามหลักสูตรประกาศนยี บตั รวชาชีพชนั สูง พ.ศ. 2563

คู่มือนักศึกษา ประกอบด้วย 1. แบบทดสอบก่อนเรยน หน่วยที 1 เรองที 1.1 7. กระดาษคําตอบ 2. ใบความรู้ หน่วยที 1 เรองที 1.1 8. เกณฑ์ประเมินความรู้ของผู้เรยน 3. แบบฝกหัด หน่วยที 1 เรองที 1.1 9. เกณฑ์ประเมินพฤติกรรมการปฏิบัติการทดลอง 4. ใบกิจกรรม หน่วยที 1 เรองที 1.1 10. เกณฑ์ประเมินเจตคติของผู้เรยน 5. ใบงานหน่วยที 1 เรองที 1.1 11. เกณฑ์ประเมินประเมินคุณธรรม จรยธรรม ค่า 6. แบบทดสอบ หน่วยที 1 เรองที 1.1 นิยม และคุณลักษณะอันพึงประสงค์

คําแนะนาํ สาํ หรับนักศึกษา 1. ให้นักศึกษา ศึกษาคู่มือนักศึกษาโดยละเอียด และดําเนินกิจกรรมตามขันตอน ตามเวลาทีกําหนดในคู่มือนักศึกษาฉบับนี 2. ให้ในชัก้เศวลึกาษทาังศหึกมษดา4หาชคัววโามมงรู้ตสัาปมดใาบหค์แู่มรือกน4ักศชึกัวษโมางหแนล่วะยรท่วี ม1กเริจือกงรทรมี 1ก.1าโรดเรยียลนะเกอาียรดสอน กับครูทุกขันตอน 3. ให้นักศึกษารวมกลุ่มกันกลุ่มละ 4-5 คนตามความสมัครใจ และร่วมกันดําเนินกิจกรรม การเรียนรู้ตามใบความรู้ แบบฝกหัด ใบกิจกรรม ใบงานหน่วยที 1 เรืองที 1.1 และ บันทึกผลการทํากิจกรรมการเรียนรู้ตามเอกสารทีแจกให้ ร่วมกันอภิปรายิร่วมกัน 4. เมลทืองีสปขมฏ้อบิบคูรัติดณิงเา์ห1น็นชเแสุดลร็จะรเ่วรมียบกันร้อลยงแขล้อ้วสใรหุป้สพ่งตรั้อวแมทสน่งใเบพกือิจนกาํ เรสรนมอกผารลเงราียนนกรู้ทลีบุ่มันลทะ ึก10ข้อนมาทูลี 5. เมือเสร็จสินการนาํ เสนอทุกกลุ่มแล้ว ให้นักศึกษาทําแบบทดสอบ หน่วยที 1 เรืองที 1.1 โดยใช้เวลา 30 นาที โดยดูโจทย์จากแบบทดสอบในท้ายคู่มือนักศึกษา 6. ให้นักศึกษาประเมินผลการเรียนรู้ ประเมินเจตคติของตนเองตามแบบประเมินทีแจกให้ 7. ให้นักศึกษาศึกษาเกณฑ์ประเมินต่างๆ ตามรายละเอียดในคู่มือนักศึกษา

เครืองกลไฟฟากระแสตรง ความหมายของเครองกลไฟฟากระแสตรง (Meaning of dc Machine) 1) มอเตอร์ไฟฟากระแสตรง หมายถึง เครองมอื หรออุปกรณท์ ีเปลียน พลังงานไฟฟาใหเ้ ปนพลงั งานกล 2) เครองกําเนิดไฟฟากระแสตรง หมายถงึ เครองมอื หรออปุ กรณ์ที เปลยี นพลงั งานกลให้เปนพลังงานไฟฟา

เครอื งกลไฟฟากระแสตรง เครอื งกําเนดิ ไฟฟากระแสตรง พลังงานไฟฟา มอเตอรไ์ ฟฟากระแสตรง DC Generator พลังงานกล DC Motor

สว่ นประกอบของเครองกลไฟฟากระแสตรง เครองกลไฟฟากระแสตรงแบง่ ได้ 2 แบบ คือ เครองกาํ เนดิ ไฟฟากระแสตรงและมอเตอร์ ไฟฟากระแสตรง ต่างกม็ สี ่วนประกอบทเี หมอื น กัน อาจมีสิงทแี ตกต่างกันบ้างเชน่ กรอบโครง ภายนอก คือ ถ้าเปนเครองกําเนดิ ไฟฟาอาจมี โครงกรอบแบบเปดเพอื ระบายความร้อน แตถ่ า้ เปนมอเตอร์ไฟฟาโครงจะเปนแบบปด เพอื กนั ฝนุ ละอองจากภายนอก แต่จาํ เปนต้องมรี ู ระบายความร้อนทฝี าครอบ ทงั 2 ขา้ ง

โครงสร้างของเครองกล ไฟฟากระแสตรง ส่วนอยกู่ ับที สว่ นเคลอื นที เปลือกหรอโครง แกนเหลก็ อาร์เมเจอร์ ขดลวดอาร์เมเจอร์ ขัวแม่เหล็ก ขดลวดสนามแม่เหลก็ คอมมิวเตเตอร์ แปรงถ่านและชุดยดึ แปรงถา่ น

หน้าทขี องส่วนประกอบเครองกาํ เนิดไฟฟากระแสตรง สว่ นทอี ยู่กบั ที ก) เปลือกหรอโครง (Frame oryoke) เปนส่วนทีทาํ หนา้ ทยี ึดแกนของขัวแม่เหล็กฝาครอบเครอง และสว่ นทอี ยกู่ ับทนี อกจากนันยงั ใช้เปนทางเดนิ ของสนามแมเ่ หล็กเพือใหเ้ ส้นแรงแมเ่ หล็กเดินครบ วงจร แสดงฝาครอบด้านหนา้ เปลอื กหรอโครง และฝาครอบด้านหลงั ของเครองกาํ เนดิ ไฟฟากระแสตรง

หน้าทขี องสว่ นประกอบเครองกาํ เนิดไฟฟากระแสตรง สว่ นทอี ย่กู ับที ปลายขวั แม่เหล็ก แผ่นเหลก็ อดั ข) แกนของขวั แมเ่ หล็ก (Pole core) แกนขัวแมเ่ หลก็ และโปลชู (poleshoe) ทาํ จากแผ่นเหลก็ ลามิเนท (laminated sheetsteel) สว่ นประกอบทสี มบรู ณข์ องชดุ สร้าง ปมเปนแกนของขวั แมเ่ หลก็ และโปลชูใน สนามแมเ่ หล็กและกรอบโครงของ แผ่นเดยี วกันแล้วนํามาอัดตดิ กนั เปนแกน เครองกลไฟฟากระแสตรง ขัวแมเ่ หล็ก โปลชู คือสว่ นทยี ืนออกจาก ขอบทังสองบรเวณด้านหนา้ ของขัวแม่ เหล็กและมีลักษณะโค้งงอตามความโค้ง ของแกนเหลก็ อาร์เมเจอร์แกนของขวั แม่ เหล็กทุกขัวจะยึดตดิ กบั โครงเครองดว้ ย สกรู

หนา้ ทขี องสว่ นประกอบเครองกําเนดิ ไฟฟากระแสตรง สว่ นทีอย่กู ับที ค) ขดลวดสนามแมเ่ หลก็ (Field coil or field winding) เปนขดลวดทองแดงห้มุ ฉนวน (ลวดตวั นาํ ) หรอ เรยกวา่ ขดลวดฟลดค์ อยล์ พันรอบแกนขัวแม่เหล็ก หลังจากพนั ดว้ ยฉนวนหรอหุ้มแถบผ้าฝายอาบวานิชแลว้ อบ แหง้ เสร็จเรยบร้อย จงึ นําไปสวมเขา้ กบั แกนของขวั แม่เหล็ก

หน้าทขี องสว่ นประกอบเครองกําเนดิ ไฟฟากระแสตรง สว่ นทอี ย่กู ับที ง) แปรงถา่ น (Brush) เปนสว่ นทสี ัมผสั กบั หนา้ ผวิ คอมมวิ เตเตอร์เพอื ต่อขดลวดอาร์เมเจอร์เขา้ กบั วงจร ภายนอก สามารถแบง่ ออกได้ 3 ชนิด คอื แปรงถา่ นคาร์บอน ใชใ้ นเครองกลไฟฟาขนาดเล็กและมพี ิกัดกระแสตาํ แปรงถ่านแกรไฟท์ ทํามาจากผงถา่ นคาร์บอนและเพมิ ปรมาณความร้อน จึงเปลยี นสภาพเปนแกรไฟท์ แปรงถา่ นชนดิ นีมคี ณุ สมบัตทิ ดี แี ละนยิ มใช้กันแพร่หลาย แปรงถ่านโลหะ ทาํ มาจากสว่ นผสมของทองแดงและผงแกรไฟท์ แปรงถ่านชนิดใช้ไดด้ กี ับงานทมี พี กิ ดั กระแสสูงและแรงดนั ตาํ แปรงถ่านคาร์บอนและสายทองแดง ฝอยตเี กลียวพร้อมขัวตอ่ สาย

หน้าทขี องส่วนประกอบเครองกาํ เนดิ ไฟฟากระแสตรง ชุดยึดแปรงถา่ น (Brush holder spring) ทาํ หนา้ ทียดึ แปรงถ่านใหอ้ ยใู่ นตาํ แหน่งทีเหมาะสม มสี ปรง ทําหนา้ ทกี ดแปรงถา่ นใหส้ ัมผสั กบั ผิวหน้าคอมมวิ เตเตอร์ตลอดเวลา ชุดยึดแปรงถ่านประกอบด้วยซอง การติดตังชุดยึดแปรงถ่านเข้ากับ การติดตังชุดยึดแปรงถ่านเข้า แปรงถ่านและสปรงิ กดแปรงถ่าน ฝาครอบ แท่งตัวนาํ เครอื งกําเนิด ไฟฟากระแสตรง

หนา้ ทขี องสว่ นประกอบเครองกําเนิดไฟฟากระแสตรง ปรมาณกระแสตอ่ พืนทแี ปรงถ่านขึนอยกู่ ับชนดิ ของแปรงถา่ นทใี ช้ ชดุ ยดึ แปรงถา่ น แปรงถ่านคาร์บอนจะรับกระแสได้ 4 – 7 แอมแปร์ตอ่ ตารางเซนตเิ มตร แปรงถา่ น แปรงถ่านแกรไฟท์จะรับกระแสได้ 8 – 12 แอมแปร์ตอ่ ตารางเซนติเมตร เครองกลไฟฟาทมี ีพกิ ดั สูงๆ จงึ จาํ เปนต้องเพิมจํานวนแปรงถ่านในแต่ละ ชดุ โดยแปรงถ่านทกุ อนั จะนาํ มาติดตงั เขา้ กับแทง่ ตวั นําเดยี วกันของร็อค เกอร์สามารถเลอื นมุมไดแ้ ละระหวา่ งแทง่ ตัวนํากับแขนของร็อคเกอร์จะต้อง ฉนวนไฟฟา มีฉนวนไฟฟากนั แทง่ ตวั นํา ร็อคเกอร์ตดิ ตังเขา้ กบั แบรง

หนา้ ทีของส่วนประกอบเครองกําเนิดไฟฟากระแสตรง ก) กรณีหมุนกลับทิศทางได้ เครองกลไฟฟาทีมีการเปลียนแปลงทิศการ ข) กําหนดทิศทางการหมนุ ทางเดียว หมุน แปรงถ่านจะต้องทาํ มุมตังฉากกับผิวหน้า คอมมิวเตเตอร์ การกําเนิดทิศทางการหมุนทาง เดียวจะต้องวางแปรงถ่านให้เอียงทํามุมกับผิว หน้าของคอมมิวเตเตอร์ ทังนีขึนอยู่กับ คุณลักษณะของแปรงถ่านทีใช้โครงสร้างของ ชุดยึดแปรงถ่าน เครองกลไฟฟาหมุนในทิศทางตรงข้ามกับ ทิศทางทีกาํ หนดไว้ แปรงถ่านจะขยับขึนลง ตลอดเวลา ทาํ ให้เกิดประกายไฟเสียงดังมากขึน เครองกลไฟฟากระแสตรงจะหมุนทิศทางตาม เข็มนา ิกามองจากด้านคอมมิวเตเตอร์

หนา้ ทขี องส่วนประกอบเครองกาํ เนิดไฟฟากระแสตรง สว่ นเคลือนที ก) แกนเหลก็ อาร์เมเจอร์ (Armature core) ทําจากแผ่นเหล็กซลิ ิกอน ขนาดความหนา 0.35, 0.5 หรอ 0.7 มิลลิเมตร อาบดว้ ยฉนวนวานิชนํามาอดั ซ้อนกันเปนรูปทรงกระบอก เพอื ลดการสญู เสยี เนืองจากฮิสเตอรซสิ และกระแสไหลวนในแกนเหลก็ ผวิ ดา้ นนอกของทรงกระบอกจะทาํ เปนร่องสล็อต (slot) เรยงตามแนวเส้นรอบ วงรอบนอกของแกนเหลก็ สาํ หรับพันขดลวดอาร์เมเจอร์ ภาพถา่ ยของแกนเหลก็ อาร์เมเจอร์ของเครองกล ไฟฟากระแสตรง ซึงประกอบดว้ ยแกนเหล็กมีร่อง สล็อต (slot) สาํ หรับพันขดลวดเรยงตาม แนวเสน้ รอบวงรอบนอก คอมมิวเตเตอร์ แกนเพลา และแบรง

หนา้ ทีของส่วนประกอบเครองกําเนิดไฟฟากระแสตรง สว่ นเคลือนที ข) ขดลวดอาร์เมเจอร์ (Armature winding) เปนขดลวดทองแดงอาบฉนวนสาํ หรับเครองกลไฟฟาทีมพี กิ ดั กระแสไมส่ ูงนกั จะใช้ลวดทองแดงทมี พี นื ทีหนา้ ตดั กลม สาํ หรับเครองกลไฟฟาทีมพี กิ ดั สงู ๆ จะใชล้ วดทองแดงทมี ี พืนทหี น้าตัดสีเหลยี มแบบแบน พันลงร่องสล็อต (slot) ของแกนเหล็กอาร์เมเจอร์ ซงึ นยิ มพนั อยู่ 2 แบบ คือ แบบแลพหรอแบบเวฟ ปลายของขดลวดจะถกู ต่อเขา้ กบั คอมมวิ เตเตอร์ ขดลวดอาร์เมเจอร์

หนา้ ทีของส่วนประกอบเครองกําเนดิ ไฟฟากระแสตรง สว่ นเคลอื นที ภาพตดั แสดงส่วนประกอบภายในของคอมมิวเตเตอร์และภาพ แสดงซีคอมมิวเตเตอร์ 1 ซี ค) คอมมิวเตเตอร์ (Commutator) เปนสว่ น สาํ หรับรองรับปลายสายทังหมดของขดลวดอาร์ เมเจอร์และทาํ หน้าทีเรยงกระแสหรอเปลียนแรง เคลอื นไฟฟากระแสสลับทีเกดิ ขึนในขดลวดอาร์ เมเจอร์ให้เปนแรงเคลือนไฟฟากระแสตรง คอมมวิ เตเตอร์ประกอบดว้ ย แท่งทองแดงหลายๆ แท่งมี ลกั ษณะคลา้ ยรูปลิมเพอื ให้สามารถนาํ มาประกอบ เข้าด้วยกนั เปนรูปทรงกระบอกโดยมแี ผน่ ฉนวน ไมก้า (mica) คนั ระหวา่ งซีคอมมิวเตเตอร์ทกุ ๆซี ความหนาของซคี อมมิวเตเตอร์ขนึ อยกู่ ับขนาดและ พกิ ดั กําลงั ของเครอง การเชอื มตอ่ ปลายสายของ ขดลวดเข้ากบั ไรเซอร์ (riser) โครงสร้างภายใน ของคอมมวิ เตเตอร์ และซคี อมมิวเตเตอร์

การพันขดลวนอาร์เมเจอร์ อาร์เมเจอร์แบบวงแหวน อาร์เมเจอร์แบบดรัม (ปจจุบนั ไมน่ ยิ มใช)้ แบบแลพ แบบเวฟ แบบซิมเพลก็ ซแ์ ลพ แบบซมิ เพลก็ ซเ์ วฟ แบบดูเพล็กซ์แลพ แบบดเู พลก็ ซเ์ วฟ แบบทรพเพลก็ ซแ์ ลพ แบบทรพเพลก็ ซเ์ วฟ

การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์ การพันขดลวดอาร์เมเจอร์ในเครองกลไฟฟากระแสตรง แบง่ ออกตาม ลักษณะอาร์เมเจอร์ได้ 2 แบบ คือ อาร์เมเจอร์แบบวงแหวน ในปจจบุ นั ไม่ นิยมใช้แล้ว และอาร์เมเจอร์แบบดรัม ซงึ แบง่ ได้ 2 แบบ คือ การพนั แบบ แลพ (lap winding) และการพันแบบเวฟ (wave winding) ซึงการพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์ทงั สองแบบ จะใหพ้ ิกัดของแรงเคลือนไฟฟาและกระแส แตกต่างกัน เพอื ใหเ้ หมาะสมกับการนาํ เครองกลไฟฟาไปใช้งาน

การพันขดลวดอาร์เมเจอร์ การพันขดลวดอาร์เมเจอร์แบบวงแหวน การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบวงแหวนในปจจบุ นั ไม่นยิ มใชแ้ ลว้ แต่มีไวส้ ําหรับศกึ ษาเกยี วกบั ทางขนานหรอทางไหลของกระแสในขดลวดอาร์เมเจอร์ซงึ จะชว่ ยให้เหน็ ส่วนตา่ งๆ ของวงจร จากการพนั แบบนีได้ชัดเจนกวา่ และเขา้ ใจไดง้ า่ ยกวา่ การพนั อาร์เมเจอร์แบบดรัม (drum armature) การพันขดลวดในอาร์เมเจอร์แบบวงแหวนใชล้ วดทองแดงหุม้ ฉนวนพันรอบแก นอาร์เมเจอร์รูปวงแหวนเปนลักษณะวงจรปด มีจดุ ตอ่ แยกออกมาจากขดลวดเฉพาะทีจะต่อเข้า กับซีคอมมิวเตเตอร์เท่านัน เปนพันขดลวดอาร์เมเจอร์แบบวงแหวนชนิด 2 ขัวเมอื ถูกขับให้ หมนุ ทศิ ทางตามเข็มนา ิกาจะมีแรงเคลอื นไฟฟาเหนยี วนาํ เกิดขนึ ในขดทีมที ิศทางดังแสดงไวใ้ น รูป จะมีทางไหลของกระแสจากแปรงถ่านลบผา่ นขดลวดทงั ด้านซ้ายและขวาของอาร์เมเจอร์ไป ยัง แปรงถ่านบวก ทางทีกระแสไฟฟาไหลผ่านขดลวดอาร์เมเจอร์ จากแปรงถ่านลบไปยงั แปรง ถา่ นบวก เรยกวา่ “ทางขนาน” (parallel path)

การพันขดลวดอาร์เมเจอร์ การพันขดลวดอาร์เมเจอร์แบบวงแหวน ซงึ มีอยู่สองทางซึงทางขนานทางแรกจะผา่ นขดลวดทังหมดทีอยู่ด้านซ้ายของแปรงถ่านทงั สอง และทางขนานทสี องจะผา่ นขดลวดทงั หมดทีอยู่ด้านขวามือของแปรงถ่านดังนนั แรงเคลือน ไฟฟาทเี กิดขนึ ในขดลวดทังหมดของแตล่ ะทางขนานและจะไมม่ ีกระแสไหลวนเวยนในระหวา่ ง ทางขนานทังสองทังนเี พราะวา่ แรงเคลอื นไฟฟาทเี กดิ ขึนในขดลวดของแตล่ ะทางขนานนันมคี า่ เทา่ กนั และมที ิศทางตรงกันข้ามขดลวดของแตล่ ะทางขนานนนั มีค่าเท่ากันและมีทศิ ทางตรงกนั ขา้ มกนั ขดลวดของแตล่ ะทางขนานต่างกต็ อ่ ขนานกนั ทแี ปรงถ่านทงั สองและมสี ายไฟต่อจาก ปรงถ่านทังสองไปยงั โหลด ถา้ สมมตุ วิ า่ มีกระแสไหลออกจากแปรงถ่านบวก 20แอมแปร์ กระแสดงั กลา่ วจะไหลผา่ นโหลดแล้วไหลกับเขา้ ไปในแปรงถา่ นลบ 20 แอมแปร์แล้วจะแยกไหล ผา่ นขดลวดในแต่ละทางขนานเท่ากนั คอื 10แอมแปร์

การพันขดลวดอาร์เมเจอร์ ก ข การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบวงแหวน เปนวงจรสมมลู ยข์ องอาร์เมเจอร์สมมตุ ิวา่ ใหเ้ ซลลไ์ ฟฟา 1 ตวั แทนแรงเคลือน ไฟฟาทเี กิดขนึ ในแต่ละตวั นําบนอาร์เมเจอร์ โดยกําหนดให้ Rs และ Rn เปน ค่าความต้านทานภายในขดลวดอาร์เมเจอร์ในแต่ละสาขาการขนาน ค ก) การพนั ขดลวดรอบแกนเหลก็ อาร์เมเจอร์รูปวงแหวน ข) แสดงทศิ ทางของแรงเคลือนไฟฟาเหนียวนาํ และกระแสในขดลวด อาร์เมเจอร์และคอมมวิ เตเตอร์ของเครองกาํ เนิดไฟฟาแบบ 2 ขวั ค) วงจรสมมูลของขดลวดอาร์เมเจอร์

การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์ การพันขดลวดอาร์เมเจอร์แบบดรัม การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบดรัมเปนแบบทีนยิ มใช้กนั อย่างแพร่หลายใน ปจจบุ นั ทงั นเี พราะวา่ ใชจ้ ํานวนลวดตัวน้อยกวา่ การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบ วงแหวนเมอื พกิ ดั กาํ ลงั ของเครองเทา่ กนั การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบดรัม โดยทวั ไปแบ่งออกเปน 2 แบบ คอื แบบแลพ (lap winding) และแบบเวฟ (wave winding)ความแตกตา่ งของการพนั ทังสองแบบอยทู่ กี ารนาํ ปลายสาย ทังสองข้างของขดลวดไปต่อกบั ซีคอมมวิ เตเตอร์

การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์ ก ข การพันขดลวดอาร์เมเจอร์แบบดรัม การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบแลพ ก) เครองกลไฟฟากระแสตรง มีขวั แม่ เหลก็ 4 ขัว ข) แผนภาพอยา่ งงา่ ยของการพันขดลวด

การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์ การพันขดลวดอาร์เมเจอร์แบบดรัม การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบแลพ การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบแลพหรอซมิ เพลก็ ซแ์ ลพ ต้นสายและปลายสายของขดลวดอาร์เมเจอร์แต่ละขด จะต่อกับซคี อมมิวเตเตอร์ทีอยู่ประชดิ กนั การพันขดลวดอาร์เมเจอร์นีแบง่ ออกได้ ดงั นี ก. แบบซมิ เพล็กซแ์ ลพ (simplex lap winding) สรุป การพันขดลวดอาร์เมเจอร์แบบแลพหรอซิมเพลก็ ซแ์ ลพ จํานวนทางขนานจะเท่าจํานวนขัวแมเ่ หลก็ ข. แบบดูเพล็กซแ์ ลพ (duplex lap winding) สรุป การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบดเู พลก็ ซ์แลพ จํานวนทางขนานของขดลวดในอาร์เมเจอร์จะเปนสองเท่า ของจํานวนขวั แม่เหล็ก ค. แบบทรพเพล็กซ์แลพ (triplex lap winding) สรุป การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบทรพเพล็กซ์แลพ จํานวนทางขนานจะเปนสามเทา่ ของจาํ นวนขัวแม่เหล็ก

การพันขดลวดอาร์เมเจอร์ การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบดรัม การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบเวฟ การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบนี ยงั แบ่งออกได้เชน่ เดียวกนั แบบแลพ คือ ก. แบบซมิ เพล็กซเ์ วฟ (simplxe wrvewinding) ข. แบบดเู พล็กซ์เวฟ (duplex wrvewinding) ค. แบบทรพเพลก็ ซเ์ วฟ (triplex wrvewinding) ความแตกต่างระหวา่ งการพันขดลวดอาร์เมเจอร์แบบแลพ และแบบเวฟอยู่ทีการตอ่ ปลายสายทงั สองของขด ลวดเข้ากบั ซีคอมมิวเตเตอร์การพนั ขดลวดแบบแลพนนั ปลายทังสองของขดลวดจะต่อกบั ซคี อมมิวเตเตอร์ทีอยู่ ใกล้กนั หรอประชิดกนั แตก่ ารพนั แบบเวฟนันปลายทังสองของขดลวดจะตอ่ กบั ซีคอมมวิ เตเตอร์ทีอย่หู า่ งกนั

การพันขดลวดอาร์เมเจอร์ การพันขดลวดอาร์เมเจอร์แบบดรัม การพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบเวฟ ก) เครองกลไฟฟากระแสตรง มีขัวแมเ่ หล็ก 4 ขัว ข) แผนภาพอยา่ งง่ายของการพนั ขดลวด เพอื ความสะดวกและเขา้ ใจง่ายจึงนาํ รูป ก. มาเขยี นเปน แผนภาพอยา่ งงา่ ยในรูป ข. จะสงั เกตเห็นวา่ การพนั ขดลวดแบบ เวฟ จะมีทางขนานเพียงสองทางเท่านัน

สรุปการพันขดลวดอาร์เมเจอร์ A = mp สาํ หรับการพันขดลวดอาร์เมเจอร์แบบแลพ เมือ A = จาํ นวนทางขนานขดลวดอาร์เมเจอร์ P = จาํ นานขัวแม่เหล็ก m = 1 สาํ หรับการพนั แบบซมิ เพลก็ ซ์แลพ m = 2 สาํ หรับการพันแบบดูเพล็กซ์แลพ m = 3 สําหรับพันการแบบทรพเพล็กซแ์ ลพ

สรุปการพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์ A= 2m สาํ หรับการพนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบเวฟ เมือ A ฃ= จาํ นวนทางขนานขดลวดอาร์เมเจอร์ m = 1 สําหรับการพันแบบซิมเพล็กซเ์ วฟ m = 2 สาํ หรับการพนั แบบดเู พลก็ ซ์เวฟ m = 3 สาํ หรับพันการแบบทรพเพลก็ ซเ์ วฟ หมายเหตุ ทางขนานของการพันขดลวดอาร์เมเจอร์แบบ เวฟไมต่ อ้ งคาํ นึงถึงจํานวนขัวแมเ่ หล็กของเครองกลไฟฟา

ตารางเปรยบเทยี บแรงเคลือนไฟฟากระแสและกําลงั ไฟฟาของการ พันขดลวดอาร์เมเจอร์แบบตา่ งๆ ตารางเปรยบเทียบแรงเคลือนไฟฟา กระแสและกาํ ลงั ไฟฟาทเี กดิ ขนึ ใน อาร์เมเจอร์ ของเครองกาํ เนดิ ไฟฟากระแสตรงซึงมจี าํ นวนขัวแม่เหล็ก 6 ขวั เมอื พนั ขดลวดอาร์เมเจอร์แบบซมิ เพลก็ ซแ์ ลพ มแี รงเคลือนไฟฟาเกิด ขึน 300 โวลท์ และมีกระแสอาร์เมเจอร์ตม็ พิกัด 120 แอมแปร์ มีพิกัด กาํ ลังไฟฟา 36 กิโลวตั ต์ โดยเปรยบเทียบกับการพันขดลวดอาร์เมเจอร์ แบบอืนๆ รวม 6 แบบ คือ

ตารางเปรยบเทยี บแรงเคลือนไฟฟากระแสและกําลงั ไฟฟาของการ พันขดลวดอาร์เมเจอร์แบบต่างๆ