ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ 1 การใช้ความรู้ทางเคมีในการแก้ปัญหา

เอกสารประกอบการจัดกจิ กรรมการเรียนรู้ ตามกระบวนการเรยี นรู้ 5 ขนั ตอน (5 STEPs) รายวิชา เคมี 6 (ว30226) ชุดกจิ กรรมการเรียนร้ทู ี 1 การใชค้ วามรทู้ างเคมีในการแกป้ ญหา ชอื -สกลุ ...........................................................................ชนั ..............เลขที........... ภาคเรยี นที 2 ปการศึกษา 2564 โรงเรยี นสามพรานวิทยา อ.สามพราน จ.นครปฐม

ชดุ กจิ กรรมการเรียนรู้ที 1 การใชค้ วามรทู้ างเคมใี นการแกป้ ญหา ขนั ที 1 การเรยี นรตู้ งั คาํ ถาม ตรวจสอบความรกู้ อ่ นเรียน 1. ใสเ ครือ่ งหมาย หนาขอความทถ่ี กู ตอ ง และเครอ่ื งหมาย หนา ขอความท่ี ไมถกู ตอ ง ………1.1 วธิ ีการทางวทิ ยาศาสตรมีการใชก ารทดลองเพื่อตรวจสอบสมมติฐาน ….….1.2 ผลการทดลองจะตองสอดคลองกับสมมติฐาน สมมติฐานเปนการคาดคะเนผลท่ี อาจจะเกิดขนึ้ ซง่ึ ผลการทดลองอาจสอดคลอ ง หรือไมส อดคลองกับสมมตฐิ านกไ็ ด ….….1.3 การเขยี นสมมตฐิ านควรระบุตัวแปรตน และตัวแปรตามใหชัดเจน ….….1.4 นยิ ามเชิงปฏิบัตกิ ารชวยในการกาํ หนดวิธแี ละขอบเขตของการทดลอง ….….1.5 การเปลย่ี นแปลงคาของตวั แปรที่ตอ งควบคุมใหค งท่ีไมม ผี ลตอคา ของตัวแปรตาม 2. พจิ ารณาสถานการณต อไปน้ี เม่อื ผสมสารละลาย A กบั สารละลาย B จะมฟี องแกสเกดิ ขน้ึ ในการศึกษาอัตรา การเกดิ แกส ของปฏิกริ ยิ าดังกลาว นักเรียนคนหน่งึ ไดทาํ การทดลองดังนี้ 1. ใสสารละลาย A 0.5 mol/L ปริมาตร 5 mL ลงในหลอดทดลองท่ี 1 และสารละลาย B 0.5 mol/L ปรมิ าตร 5 mL ลงในหลอดทดลองที่ 2 2. เทสารละลายในหลอดทดลองท่ี 1 ลงในหลอดทดลองที่ 2 ทอ่ี ณุ หภูมิหอ งและวดั อตั ราการ เกิดแกส 3. ทาํ ซํา้ ขอ 1–2 แตก อ นผสมใหน าํ หลอดทดลองทัง้ สองหลอดแชในน้ํารอนที่อุณหภมู ิ 70 oC ประมาณ 2 นาที 4. ทําซํา้ ขอ 3 แตแชหลอดทดลองทงั้ สองหลอดในนา้ํ เยน็ ที่อุณหภูมิ 10 oC แทนน้ํารอน ต้งั สมมติฐาน ระบุตัวแปรตน ตัวแปรตาม และตัวแปรที่ตองควบคุมใหคงท่ี พรอมกําหนด นยิ ามเชงิ ปฏิบตั กิ ารของตัวแปรตาม โดยกรอกขอมลู ในกรอบท่กี าํ หนดให สมมติฐาน .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................

ตวั แปร ตวั แปรตน................................................................................................................................. ตัวแปรตาม............................................................................................................................... ตัวแปรควบคมุ .......................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... นิยามเชงิ ปฏิบัตกิ าร .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... บทนาํ : ฝนหลวง ใหนักเรยี นอานบทความเรอ่ื ง โครงการฝนหลวง แลวใหนกั เรียนตง้ั คําถามหรือโจทยโ ครงงานท่ี เก่ยี วของกับเรอ่ื ง ฝนหลวง ฝนหลวง คือ เทคโนโลยีท่ีพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดช มหาราช บรมนาถบพิตร ทรงคดิ คนและพัฒนาข้ึน เพ่ือชวยบรรเทาความเดือดรอนของราษฎร จากการขาดแคลนนาํ้ เนื่องจากฝนตกไมท่ัวพ้ืนท่ี หรอื ฝนทิ้งชวง โดยวิธีการทําฝนเทยี ม เปน วิธที ่ี มีการวางแผนการปฏบิ ัตกิ ารหวังผลทีแ่ นน อน กาํ หนดจดุ ใหฝ นตกลงสพู ้นื ท่เี ปา หมายท่ีกาํ หนดได หลกั การของฝนเทยี ม หรือฝนหลวง การทําฝนเทียมหรือฝนหลวงเปนกรรมวิธีการเหน่ียวนํานํ้าจากฟา ใชเครื่องบินบรรจุ สารเคมีข้ึนไปโปรยในทองฟา โดยดูจากความช้ืนของเมฆและสภาพทิศทางลมประกอบกัน ปจ จยั สําคัญท่ที าํ ใหเ กดิ ฝนคือ ความรอนช้ืนปะทะความเยน็ และมีแกนกล่นั ตัวที่มีประสทิ ธิภาพ ในปริมาณท่ีเหมาะสม กลาวคือ เม่ือมวลอากาศรอนชื้นท่ีระดับผิวพ้ืนข้ึนสูอากาศเบ้ืองบน อุณหภูมิของมวลอากาศจะลดตํ่าลงจนถึงความสูงท่ีระดับหนึ่ง หากอุณหภูมิท่ีลดต่ําลงน้ันมาก พอก็จะทําใหไอนํ้าในมวลอากาศอิ่มตัว จะเกิดขบวนการกล่ันตัวเองของไอนํ้าในมวลอากาศขึ้น บนแกนกล่ันตัว เกิดเปนฝนตกลงมา ฉะน้ันสารเคมีที่ใชจึงประกอบดวย \"สูตรรอน\" ใชเพื่อ กระตุนเรง เรา กลไกการหมนุ เวยี นของบรรยากาศ, \"สูตรเย็น\" ใชเพ่ือกระตนุ กลไกการรวมตัวของ ละอองเมฆใหโตข้ึนเปนเม็ดฝน และสูตรที่ใชเปนแกนดูดซับความชื้น เพ่ือใชกระตุน กลไกระบบ การกลน่ั ตวั ใหมีประสทิ ธิภาพสงู ขึน้

ขน้ั ตอนวิธีการทาํ ฝนหลวง พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภมู ิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ไดทรง กาํ หนดข้นั ตอนของกรรมวธิ ีการทาํ ฝนหลวงขึ้นเพอื่ ใหเขาใจไดง า ยๆ ตามลาํ ดับ ดงั นี้ ข้ันตอนท่ีหนึ่ง : \"กอกวน\" เปนขั้นตอนท่ีเมฆธรรมชาติ เร่ิมกอตัวทางแนวต้ัง การ ปฏิบัติการฝนหลวง ในข้ันตอนนี้ จะมุงใชสารเคมีไปกระตุน ใหมวลอากาศเกิดการลอยตัวข้ึนสู เบอ้ื งบน เพอื่ ใหเกิดกระบวนการชกั นาํ ไอนา้ํ หรอื ความช้นื เขา สูร ะบบการเกดิ เมฆ ระยะ เวลาที่จะ ปฏิบัตกิ ารในข้นั ตอนนี้ ไมควรเกิน 10.00 น. ของแตล ะวนั โดยการใช สารเคมีท่ีสามารถดูดซับไอ น้ําจากมวล อากาศได แมจะมีเปอรเซ็นตความชื้นสัมพัทธ ตา่ํ (มี คา Critical relative humidity ต่ํา) เพ่ือกระตนุ กลไกของกระบวนการกล่ันตัวไอน้ําในมวล อากาศ (เปนการสรา ง Surrounding ใหเหมาะสมตอการเจรญิ เตบิ โตของเมฆดวย) ทางดานเหนือ ลมของพนื้ ทเ่ี ปาหมาย เมื่อเมฆเริ่มเกิด มกี ารกอ ตัว และเจริญเตบิ โตทางต้ังแลว จงึ ใชสารเคมีที่ใหปฏิกริ ิยาคาย ความรอนโปรยเปนวงกลม หรือเปนแนวถัดมา ทางใตลมเปนระยะทางสั้นๆ เขาสูกอนเมฆ เพื่อกระตุนใหเกิดกลุมแกนรวม (main cloud core) ในบริเวณปฏิบัตกิ ารสําหรับใชเ ปนศนู ยก ลางทจ่ี ะสรางกลุมเมฆฝนในข้ันตอน ตอ ไป ข้ันตอนท่สี อง : \"เล้ียง ให อวน\" เปนขั้นตอนทเ่ี มฆกําลัง กอตัวเจริญเติบโตซ่ึงเปนระยะ สําคัญมาก ในการปฏิบัติการฝนหลวง เพราะจะตองไป เพ่ิมพลังงานใหแก updraft ใหยาวนาน ออกไป ตอง ใชเทคโนโลยีและประสบการณหรือศิลปะแหง การทําฝนควบคูไปพรอมๆ กัน เพ่ือ ตัดสินใจ โปรยสารเคมีฝนหลวงชนิดใด ณ ที่ใดของกลุม กอนเมฆ และในอัตราใดจึงเหมาะสม เพราะ ตองใหกระบวนการเกิดละอองเมฆสมดุล กับความแรงของ updraft มิฉะน้ันจะทําใหเมฆ สลาย ข้นั ตอนที่สาม : \"โจมตี\" เปนข้ันตอนสุดทายของกรรมวิธี ปฏิบัติการฝนหลวง เมฆ หรือ กลุมเมฆฝนมี ความหนาแนนมากพอท่ีจะสามารถตกเปน ฝนได ภายในกลุมเมฆจะมเี ม็ดน้ําขนาด ใหญมากมาย หากเครื่องบินบินเขาไปในกลุมเมฆฝนนี้ จะมีเม็ดนํ้าเกาะตามปก และกระจังหนา ของเคร่ืองบิน เปนข้ันตอนท่ีสําคัญ และอาศัย ประสบการณมาก เพราะจะตองปฏิบัติการเพื่อ ลด ความรนุ แรงของ updraft หรือทาํ ใหอายุของ updraft หมดไป สาํ หรับการปฏิบัติการในข้นั ตอนน้ี จะตอ งพจิ ารณาจุดมงุ หมายของการทาํ ฝนหลวง ซง่ึ มีอยู 2 ประเดน็ คือเพ่ือเพ่ิมปริมาณฝนตก (Rain enhancement) และเพอื่ ใหเกดิ การกระจายการตกของฝน (Rain redistribution) ทมี่ า : มลู นิธปิ ด ทองหลงั พระ สืบสานแนวพระราชดําริ จากการท่นี ักเรียนไดอานบทความ นกั เรยี นมีขอสงสยั ในเรือ่ งใดบาง ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................

ขนั ที 2 การเรยี นรแู้ สวงหาสารสนเทศ กิจกรรมการเรียนร้ทู ี 1.1 วธิ กี ารทางวิทยาศาสตร์ นักวิทยาศาตรนิยมใชวิธีการทางวิทยาศาสตร (Scientific method) ในการแสวงหาคําตอบของ ปรากฏการณตาง ๆ ในธรรมชาติ รวมทั้งใชวิธีการทางวิทยาศาสตรในการหาความรูท่ีเปนพ้ืนฐานในการ พัฒนาเทคโนโลยีหรือการแกปญหาตาง ๆ ในชีวิตประจําวัน ท้ังน้ีวิธีการทางวิทยาศาสตรมีขั้นตอนและ กระบวนการทํางานท่ีเปนระบบ ซ่ึงประกอบดวยข้ันตอนสําคัญ คือ การสังเกตและการต้ังคําถาม การ ตั้งสมมตฐิ าน การตรวจสอบสมมตฐิ าน การรวบรวมขอ มลู และการวเิ คราะหผล และการสรุปผล ดงั รปู การสงั เกตและตัง้ คาํ ถาม  การสังเกตเปน จุดเริ่มตนของการตง้ั คาํ ถาม  การสงั เกตทีร่ ะเอยี ดรอบคอบนาํ ไปสคู ําถามทีช่ ดั เจน ตงั้ สมมติฐาน  คาดคะเนคําตอบของคาํ ถามโดยใชค วามรหู รอื ขอมูล  ระบคุ วามสมั พนั ธข องตัวแปรตน และตวั แปรตาม  นาํ ไปสูก ารออกแบบวธิ กี ารตรวจสอบสมมติฐาน ตรวจสอบสมมติฐาน รวบรวมขอ มูลและวิเคราะหผ ล  พิสจู นสมมตฐิ าน  รวบรวมขอมลู จากการทดลองมาจัดทําให  นยิ มใชการทดลองภายใตภาวะควบคุม  ไดข อ มลู หรือหลกั ฐานเชิงประจกั ษ อยูใ นรปู แบบทีเ่ หมาะสม  วิเคราะหแ ละอภิปรายผลการทดลอง สรปุ ผล  สรปุ ความรูหรือขอเทจ็ จริงวา เปนไปตามสมมติฐานหรือไม  ต้งั สมมติฐานใหมห ากผลขดั แยง กับสมมติฐาน  ใหข อ เสนอแนะเพิ่มเตมิ

นักวิทยาศาสตรหรือนักวิจัยใชขอมูลท่ีไดจากการในการต้ังคําถามหรือโจทยวิจัยท่ีเก่ียวของกับ ปญ หา การต้ังคําถามจะทําใหชัดเจนมากขึ้น เม่อื มีขอ มูลมากขึ้น เชน เมื่อพระบาทสมเด็จพระ บรมชนกาธเิ บศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงสังเกตเห็นวาในพ้นื ทีแ่ หงแลง ท่ีฝนไมต ก ทงั้ ท่ีมีเมฆกระจายอยบู นทอ งฟา แตเ มฆเหลาน้ไี มรวมตัวกันใหใ หญพอจะเปน เมฆฝนได จึงอาจนํามาสูคําถามที่วา “ทําอยางไรใหเมฆรวมตัวกันแลว เกิดเปนฝนได” จากคําถามขางตนจะ เห็นวา มตี ัวแปรหลายตัวแปร ทเ่ี กยี่ วขอ งกับการรวมตัวของเมฆทีท่ าํ ใหเ กิดฝนได ซึ่งจําเปน ตองมีคาํ ถาและสมมตฐิ านยอยเพือ่ นาํ ไปสูการกาํ หนดตวั แปรในการทดลอง ดงั ตัวอยางในตาราง คาํ ถาม สมมตฐิ าน 1) ระดับความช้ืนในอากาศมีผลตอการระดับ ระดบั ความชน้ื ในอากาศมผี ลตอ การระดับความชนื้ ความชื้นในอากาศมีผลตอการรวมตัวกันของเมฆ ในอากาศมผี ลตอ การรวมตัวกนั ของเมฆ หรอื ไม อยา งไร 2) สารชนดิ ใดที่ชว ยใหเ มฆมารวมตวั กนั ได สารท่ีมสี มบัตดิ ดู ซับความชื้น เชน โซเดยี ม คลอไรด มผี ลทาํ ใหเ มฆรวมตัวกัน 3) ปริมาณของโซเดียมคลอไรดท ่ีเหมาะสมตอการ โซเดียมคลอไรดป ริมาณมากขนึ้ ทาํ ใหเ มฆการรวมตัว รวมตวั ของเมฆเปน เทา ใด ไดดขี ึน้ 4) ระดับความสูงทเ่ี หมาะสมในการโปรยโซเดียม การโปรยโซเดยี มคลอไรดที่ระดบั ความสูงบรเิ วณ คลอโรดควรเปน เทา ใด ฐานเมฆจะทาํ ใหเมฆรวมตวั กนั ไดด ี สถานการณต์ วั อย่าง ปลาทอ งโก ปลาทอ งโกท่ีขายหนารานปากซอยมคี วามกรอบมาก แตมกี ล่นิ ฉุนของแอมโมเนียขณะ รบั ประทาน เม่ือสอบถามกบั ทางรานถงึ สวนประกอบ เจา ของรา นไดใหข อมูลดังน้ี

สถานการณต์ วั อย่าง สวนประกอบ แปงสาลี เกลอื นาํ้ ตาลทราย นาํ้ ผงฟู ยสิ ตแหง เบกกง้ิ โชดา แอมโมเนยี มไบคารบ อเนต น้ํามันถั่วเหลือง วธิ ีทํา 1. รอนแปง สาลีปริมาณ 1 kg แลวพักไว 2. ชงั่ ผงฟู 4 g ยสี ตแหง 0.8 g เกลือ 20 g นาํ้ ตาลทราย 8 g เบกก้งิ โชดา 1 g และแอมโมเนียม ไบคารบอเนต 30 g เทสว นผสมทงั้ หมดลงในนา้ํ 800 mL คนจนสารละลายหมด 3. ชง่ั น้ํามนั ถัว่ เหลือง 50 g เตมิ ลงในสว นผสมในขอ 2 คนใหน ํ้ามนั กระจายตัว จากน้นั เติมลงบน แปง ทร่ี อนเตรยี มไว ผสมใหเ ปน เนื้อเดยี วกนั 4. หมกั สวนผสมไวอ ยางนอ ย 4 ชว่ั โมง ในภาชนะท่ปี ด มิดชดิ 5. นาํ สว นผสมในขอ 4 เทลงบนถาดทโ่ี รยแปง สาสีไวแ ลว จากนนั้ ใชลูกกล้ิง กลิง้ บนแปงจนได แผน แปง มคี วามหนาประมาณ 0.5 cm แลว ตดั แปง เปนชน้ิ ๆ ขนาดประมาณ 1 นิ้ว x 2 นิว้ จากนนั้ ใชนาํ้ แตะตรงกงึ่ กลางของชนิ้ แปงแลว นาํ แปง 2 ชนิ้ มาประกบกนั 6. ทอดแปง ในกระทะโดยใชน า้ํ มนั ถว่ั เหลอื งท่ีอณุ หภมู ิประมาณ 190-200 C เปน เวลา 2 นาที แลว นําขน้ึ มาสะเดด็ นาํ้ มันในตะแกรง จากสถานการณด งั กลา ว สามารถระบปุ ญ หาและออกแบบแนวทางการแกป ญหาโดยใชว ิธีการวทิ ยาศาสตรแ ละความรู ทางเคมไี ดด ังน้ี ปญ หา ปาทองโกม กี ล่ินฉุนของแอมโมเนยี คาํ ถาม ทาํ อยา งไรใหป าทอ งโกไ มมกี ลิน่ ฉนุ ของแอมโมเนยี และยงั คงความกรอบ

การสบื คน ขอ มูล และการตั้งสมมติฐาน จากขอมูลสวนประกอบของปาทองโกั นักเรียนอาจใชความรูทางเคมีคาดการณไดวากลิ่นแอมโมเนีย (NH3) ใน ปาทอ งโก นาจะมาจากแอมโมเนียมไบคารบอเนต (NH3HCO3) เมื่อสืบคน เพ่ิมเติมพบวา แอมโมเนียมไบคารบอเนต เมื่อไดรับความรอนจะเกิดการสลายตัวใหแกสแอมโมเนีย ซ่ึงนอกจากแกสแอมโมเนียแลว ยังเกิดแกส คารบอนไดออกไซดและไอน้ําอีกดวย โดยแกสท่ีเกิดข้ึนนาจะเปนสวนที่ชว ยใหปาทองโกกรอบเชนเดียวกับยีสต เบ กก้ิงโซดาหรือโซเดียมไบคารบอเนต(NaHCO3) ผงฟู (ของผสมของ NaHCO3 และกรด ตัวอยางกรดเชน โพแทสเซียมไบทารเ ทรต (KC4H5O6)) ขอมลู ที่ไดจากการสบื คน ขอ มลู เก่ียวกับปฏกิ ริ ิยาเคมี การสลายตวั ของแอมโมเนยี มไบคารบอเนต เมอ่ื ไดรับความรอน ∆ NH3HCO3(s) NH3(g) + CO2(g) + H2O(g) → การสลายตวั ของโซเดยี มไบคารบ อเนตเม่อื ไดรับความรอ น ∆ 2NaHCO3(s) Na2CO3(s) + CO2(g) + H2O(g) → การหมกั แปง ดว ยยีสต แปง ยสี ต C2H12O6(s) ยสี ต 2C2H5OH(l) + 2CO2(g) ปฏิกิริยากรด-เบสในผงฟู ขอ มูลเกย่ีNวaกHับCคOว3า(aมqก)ร+อบKC4H5O6(aq)  KNaC4H4O6(aq) + CO2(g) + H2O(l) ขณะทอดปาทองโกจะมีแกสเกดิ ขน้ึ ซึง่ เมื่อไดรบั ความรอ นจะขยายตัวและหลุดออกจากเน้ือแปงพรอ มกับพา ความช้ืนทีอ่ ยใู นเนอ้ื แปง ออกไปดว ย ทาํ ใหแ ปงมผี ิวท่แี ข็งและกรอบข้นึ การตั้งคําถาม การตงั้ สมมตฐิ าน 1. ปริมาณแอมโมเนียมไบคารบอเนตเทาใด 1. การลดปริมาณแอมโมเนียมไบคารบอเนต ปาทองโกจึงจะไมมีกลิ่นและยังคงความ ทําใหปาทองโกไมมีกล่ินและยังคงความ กรอบ กรอบ 2. ถ า ใ ช โ ซ เ ดี ย ม ไ บ ค า ร บ อ เ น ต แ ท น 2. ถาใชโซเดียมไบคารบอเนตปริมาณท่ีทําให แอมโมเนียไบคารบอเนต ตองใชปริมาณ เ กิ ด แ ก ส เ ท า กั บ เ มื่ อ ใ ช แ อ ม โ ม เ นี ย ไ บ เทา ใด คารบอเนตจะทําใหปาทองโกไมมีกล่ินและ ยงั คงความกรอบ

การตรวจสอบสมมตฐิ าน การต้ังคาํ ถาม ปรมิ าณแอมโมเนียมไบคารบ อเนตเทา ใดปาทอ งโกจ ึงจะไมม ีกลน่ิ และยงั คงความกรอบ การต้งั สมมตฐิ าน การลดปรมิ าณแอมโมเนยี มไบคารบอเนตทําใหป าทองโกไมม กี ลิ่นและยงั คงความกรอบ กาํ หนดตัวแปร ตวั แปรตน ปริมาณแอมโมเนียมไบคารบ อเนต ตวั แปรตาม กลิ่นและความกรอบของปาทองโก ตัวแปรควบคุม ปรมิ าณของสว นประกอบอืน่ ๆ วิธผี สมสว นประกอบ ชนดิ ของนํ้ามนั ท่ใี ชท อด อณุ หภมู ิและระยะเวลาทีใ่ ชในการทอด ผูท ดสอบกลน่ิ และความกรอบของปาทองโก ตรวจสอบสมมตฐิ าน 1. ทาํ ปาทองโกต ามสูตรของรา นคาจากสถานการณท ่กี าํ หนดให เพ่อื ใชเปน ตวั เปรียบเทยี บ 2. ทาํ ปาทอ งโกต ามสูตรของรา นคา จากสถานการณท่กี ําหนดให แตล ดปรมิ าณของ NH4HCO3 เปน ครง่ึ หนงึ่ และหน่งึ ในสี่ 3. เปรยี บเทยี บกลน่ิ และความกรอบของปาทองโกทีไ่ ดในขอ 2 กบั ปาทองโกใ นขอ 1

ขนั ที 3 การเรยี นรเู้ พือสรา้ งองคค์ วามรู้ ขนั ที 4 การเรยี นรเู้ พือการสอื สาร กจิ กรรมการเรียนร้ทู ี 1.2 การแก้ปญหาดว้ ยวิธกี ารทาง วทิ ยาศาสตร์โดยใช้ความรูท้ างเคมี จุดประสงคข องกิจกรรม 1. ระบุปญหาจากสถานการณท ่กี ําหนดให 2. ตัง้ คําถาม สมมตฐิ าน และกําหนดตวั แปรจากสถานการณทีก่ าํ หนดโดยใชค วามรูทางเคมี 3. ออกแบบวธิ กี ารตรวจสอบสมมติฐาน 4. นาํ เสนอแนวทางการแกปญหา วิธที าํ กิจกรรม 1. พจิ ารณาสถานการณปญ หาที่กําหนดใหตอไปน้ี ชองโหวโอโซน ชองโหวโ อโซน เมือ่ วนั ที่ 8 กนั ยายน 2562 ชั้นโอโซนในบรรยากาศชว ยดูดซับรังสี UVB ไมให ผา นลงมาสูพ้ืนผิวโลก แตผลจากการใชสารคลอโรฟลอู อโร- ทมี่ า: อพวช. คารบอน (chlorofuorocarbons, CFCs) ทําใหชั้นโอโซน ในบรรยากาศเบาบางลงจนบางบริเวณเกิดเปนชองโหว โอโซน (ozone hole) เชน ขัว้ โลกใต ดงั รปู การลดลงของช้ันโอโซนในบรรยากาศสงผลใหร ังสี UVB ผา นลงมาสพู ้นื ผวิ โลกมากข้ึน ซึ่งรังสี UVB เปน สาเหตุ ที่ทําใหเกิดโรคมะเร็งผวิ หนัง ดังน้ันการปองกันตนเองจาก รังสีดังกลาวจึงชวยลดปจจัยเส่ียงท่ีทําใหเกิดโรคมะเร็ง ผวิ หนงั ได สาร CFCs สวนใหญใชในอตุ สาหกรรมทําฟม ใชเปนสารผลักดันในกระปองสเปรยใชเปนสารทําความ เย็น ดังน้ันจึงไดมีขอตกลงระหวางประเทศเพื่อควบคุมการใชสาร CFCs ซ่ึงเรียกวา พิธีสารมอนทรีออล (Montreal Protocol) เกิดขึ้นในป พ.ศ. 2530 สงผลใหปญหาชองโหวโอโซนลดลง อยางไรก็ตามการทําให ปรมิ าณของโอโซนในชนั้ บรรยากาศกลับมาเหมอื นเดิมตองใชร ะยะเวลานาน ซงึ่ นักวิทยาศาสตรท่เี ก่ยี วขอ งยังคง เฝา ติดตามสถานการณอยตู ลอดเวลา สถานการณ 1 นกั เรียนเปนพนกั งานในโรงงานทําโฟมฉนวนความรอ นแหงหน่งึ ทีไ่ ดรบั มอบหมายใหป รับปรงุ การผลติ โฟมฉนวน ความรอ นโดยใชแ กสชนิดอนื่ แทน CFCs สถานการณ 2 นกั เรยี นเปน นักเคมีในบรษิ ัทผลติ เครอ่ื งสาํ อางแหง หน่งึ ทไ่ี ดรับมอบหมายใหผ ลติ ครีมกนั แดดท่ีสามารถปองรงั สี UVB ได

2. เลอื กสถานการณทส่ี นใจ แลวระบุปญ หาและตง้ั คําถามโดยใชค วามูทางเคมี 3. สืบคน ขอ มลู ท่ถี กู ตอง แลวต้ังสมมตฐิ านและกําหนดตวั แปร 4. ออกแบบวิธกี ารตรวจสอบสมมตฐิ าน 5. นําเสนอแนวทางการแกป ญ หา สถานการณ รายงานผลการทํากิจกรรม ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ปญ หา ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. คําถาม ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. การสบื คนขอ มูล ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................

คาํ ถามยอยสูการแกป ญหา ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ สมมติฐาน ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ตัวแปร ตวั แปรตน ............................................................................................................................................................... ตัวแปรตาม............................................................................................................................................................. ตวั แปรควบคุม ...................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... ตรวจสอบสมมติฐาน ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................................

ขนั ที 5 การเรยี นรเู้ พือสงั คม กิจกรรมการเรียนรทู้ ี 1.3 เรามาชว่ ยลดชอ่ งโหวโ่ อโซนกันเถอะ จดุ ประสงคของกิจกรรม 1. เพ่อื ออกแบบสื่อประชาสมั พนั ธวิธีการลดชองโหวโอโซน วิธที ํากิจกรรม 1. ออกแบบโปสเตอรเ พ่ือรณรงคก ารลดใชสาร CFCs ท่ีสง ผลตอปญ หาชอ งโหวโ อโซนหรือวิธีชวยลด ปจจัยเส่ียงที่ทาํ ใหเกดิ โรคมะเรง็ ผวิ หนงั โดยนกั เรยี นอาจจะออกแบบผานแอปพลเิ คชัน/เขียนลงบนกระดาษ ชารต ตามความถนดั ของนักเรียน

เอกสารอางองิ สถาบนั สง เสรมิ การสอนวิทยาศาสตรแ ละเทคโนโลยี กระทวงศึกษาธิการ. (2563). รายวิชาเพิ่มเตมิ วทิ ยาศาสตร และเทคโนโลยี เคมี ชนั้ มธั ยมศึกษาปท ี่ 6 เลม 6. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ สกสค. สถาบนั สง เสรมิ และพฒั นากิจกรรมปดทองหลังพระ สบื สานแนวพระราชดาํ ร.ิ ฝนหลวง: พระราชดาํ ริเพ่อื แกไ ข ปญหาน้ําแลง . สบื คนเม่ือวนั ที่ 13 พฤศจกิ ายน 2564, จากเวบ็ ไซต : http://www.pidthong.org/knowledge-detail.php?id=7&parent_id=1#.YZ2lfNBBw2w