สรปุ ผลการจดั กิจกรรม การเรียนร้หู ลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง ปี งบประมาณ 2563 (ไตรมาส3-4) โครงการอบรมเชิงปฏิบตั ิการเรยี นร้มู ่งุ ส่คู วามพอเพียง ในวนั ที่ 30 มิถนุ ายน 2563 ณ ศนู ยเ รยี นรูเศรษฐกจิ พอเพยี ง ผใู หญว ชิ ัย กานบัว หมทู ่ี 10 ตำบลหนองปรอื อำเภอพนัสนิคม จงั หวัดชลบุรี กศน.ตำบลวดั หลวง กศน.ตำบลวัดโบสถ กศน.ตำบลหนองเหียง กศน.ตำบลทาขา ม และ กศน.ตำบลกฎุ โงง ศนู ยการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอพนสั นคิ ม สำนักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัยจังหวดั ชลบุรี
คำนำ กศน.ตำบลวัดหลวง กศน.ตำบลวัดโบสถ กศน.ตำบลหนองเหียง กศน.ตำบลทาขาม และ กศน.ตำบลกุฎโงง สงั กัด ศูนยการศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอำเภอพนสั นิคม ไดจดั ทำโครงการอบรมเชงิ ปฏิบัตกิ ารเรียนรมู ุงสู ความพอเพยี ง โดยมีวัตถุประสงคเพ่ือใหผูเขารวมกิจกรรม มีความรู ความเขาใจในหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงและนำ ความรูท่ีไดรับมาปรับใชในชีวิตประจำวัน ซึ่งมีการสรุปผลการจัดกิจกรรมโครงการดังกลาวเพ่ือตองการทราบวาการดำเนิน โครงการบรรลุตามวัตถุประสงคที่กำหนดไวหรอื ไม บรรลุในระดับใดและไดจัดทำเอกสารสรุปผลการจัดกิจกรรมการเรียนรู หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเสนอตอผูบริหาร ผูเกี่ยวของเพ่ือนำขอมูลไปใชในการปรับปรุงและพัฒนาการดำเนิน โครงการใหด ยี ่งิ ขึน้ คณะผูจัดทำ ขอขอบคณุ ผูอ ำนวยการศูนยก ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอำเภอพนัสนิคม ที่ใหค ำแนะนำ คำปรึกษา ในการจัดทำสรปุ ผลการจดั กจิ กรรมการเรียนรหู ลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียงในครงั้ นี้ หวังเปนอยางยิ่งวาเอกสารสรุปผลการจัดกิจกรรมการเรียนรูหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงฉบับนี้ จะเปน ประโยชนตอผูปฏิบัติงานโครงการและหนวยงานที่เก่ียวของในการนำไปใชในการจัดกิจกรรมการศึกษานอกระบบและ การศึกษาตามอัธยาศยั ตอไป กศน.ตำบลวัดหลวง กศน.ตำบลวดั โบสถ กศน.ตำบลหนองเหียง กศน.ตำบลทาขาม และ กศน.ตำบลกุฎโงง มีนาคม 2563
สารบัญ หนา ก หัวเร่ือง ข คำนำ ค สารบญั สารบญั ตาราง 1 บทท่ี 1 บทนำ 1 1 - หลกั การและเหตผุ ล 1 - วตั ถุประสงค 1 - เปา หมายการดำเนินงาน - ผลลพั ธ 2 - ตัวชี้วดั ผลสำเรจ็ ของโครงการ 2 บทที่ 2 เอกสารการศึกษาและงานวิจยั ทีเ่ กี่ยวของ 29 - กรอบการจัดกิจกรรมการเรียนรหู ลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง 30 - เอกสาร/งานที่เกยี่ วของ 35 บทที่ 3 วิธดี ำเนนิ งาน บทที่ 4 ผลการวิเคราะหขอ มูล บทท่ี 5 อภิปรายผลและขอเสนอแนะ บรรณานุกรม ภาคผนวก โครงการอบรมเชิงปฏบิ ตั กิ ารเรยี นรูมงุ สูความพอเพยี ง หนังสือขออนุเคราะหวทิ ยากร รายงานผลการจัดกิจกรรม แบบประเมินผรู ับบริการ คณะผจู ัดทำ
สารบัญตาราง หนา ตารางท่ี 30 30 1. ผูเขารวมโครงการท่ตี อบแบบสอบถามไดนำมาจำแนกตามเพศ 31 2. ผูเ ขารว มโครงการทต่ี อบแบบสอบถามไดนำมาจำแนกตามอายุ 31 3. ผเู ขา รวมโครงการทตี่ อบแบบสอบถามไดนำมาจำแนกตามอาชพี 31 4. ผเู ขา รวมโครงการที่ตอบแบบสอบถามไดน ำมาจำแนกตามระดับการศึกษา 32 5. แสดงคารอยละเฉล่ียความสำเรจ็ ของตวั ช้ีวัด ผลผลติ ประชาชนทั่วไป 32 6. คาเฉลยี่ และสว นเบยี่ งเบนมาตรฐานความพึงพอใจฯ โครงการ ในภาพรวม 33 7. คา เฉลยี่ และสวนเบ่ียงเบนมาตรฐานความพึงพอใจฯ โครงการ ดานบริหารจัดการ 33 8. คา เฉลยี่ และสว นเบีย่ งเบนมาตรฐานความพงึ พอใจฯ โครงการ ดานการจัดกิจกรรมการเรยี นรู 9. คา เฉลี่ยและสว นเบ่ยี งเบนมาตรฐานความพงึ พอใจฯ โครงการ ดา นประโยชนที่ไดร ับ
1 บทท่ี 1 บทนำ หลักการและเหตผุ ล “เศรษฐกจิ พอเพียง” เปนปรัชญาช้ีถงึ แนวการดำรงอยู และปฏบิ ตั ติ นของประชาชน ในทกุ ระดับตง้ั แตร ะดับ ครอบครัว ระดับชมุ ชน จนถึงระดบั รัฐ ท้ังในการพัฒนาและบรหิ ารประเทศ ใหดำเนนิ ไปในทางสายกลางโดยเฉพาะการ พฒั นาเศรษฐกิจ เพื่อใหกาวทันตอ ยุคโลกาภวิ ัฒน อนั เกิดจากการเปลย่ี นแปลงท้ังภายในและภายนอก ไมป ระมาท และทำ อยางเปนขน้ั เปน ตอน คำนึงถึงความพอประมาณ ความมีเหตผุ ล การสรางภูมคิ มุ กันท่ดี ใี นตัว ตลอดจนใชความรูแ ละคุณธรรม ในการคดิ พดู และทำในทุกเร่ือง ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง เปน ปรัชญาท่ีมีความสำคญั อยา งยง่ิ สำหรบั การขจัดความยากจน และลดความเส่ยี งทางเศรษฐกิจของคนในชมุ ชน อีกทัง้ ประชาชนใน ตำบลวดั หลวง ตำบลวดั โบสถ ตำบลหนองเหียง ตำบล ทา ขาม และตำบลกุฎโงง อำเภอพนัสนคิ ม ยังขาดความรู ความเขา ใจเรื่องหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง ทจ่ี ะเปนพลงั ขบั เคลือ่ นบนพนื้ ฐานของการสรา งพลังอำนาจของชมุ ชน และการพัฒนาศักยภาพชุมชนใหเขม แข็ง พึ่งตนเอง เพอ่ื เปนฐาน รากของการพฒั นาประเทศตอไป จากเหตผุ ลดังกลาว กศน.ตำบลวดั หลวง กศน.ตำบลวัดโบสถ กศน.ตำบลหนองเหยี ง กศน.ตำบลทาขา ม และ กศน. ตำบลกุฎโงง สังกดั ศูนยการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั อำเภอพนัสนคิ ม จึงไดจ ดั ทำโครงการอบรมเชิง ปฏบิ ัตกิ ารเรียนรูม ุง สคู วามพอเพยี งข้นึ วตั ถุประสงค 1. เพื่อใหผเู ขารว มกจิ กรรม มีความรู ความเขาใจในหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 2. เพื่อใหผ เู ขารวมกจิ กรรม นำความรูท ี่ไดรับมาปรับใชในชีวิตประจำวนั เปา หมาย (Outputs) เปา หมายเชิงปริมาณ ประชาชน 5 ตำบล ๆ ละ 5 คน ไดแก ตำบลวัดหลวง ตำบลวดั โบสถ ตำบลหนองเหียง ตำบลทาขา ม และ ตำบลกฎุ โงง รวมท้งั สิน้ 25 คน เปาหมายเชิงคุณภาพ 1. ผเู ขา รว มกิจกรรม มีความรู ความเขา ใจในหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 2. ผเู ขา รว มกจิ กรรม นำความรทู ไี่ ดรบั มาปรบั ใชใ นชีวติ ประจำวัน ผลลัพธ - ผูเขารว มกิจกรรม มีความรู ความเขา ใจในหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งและนำความรทู ี่ไดร บั มาปรบั ใชใ น ชวี ิตประจำวัน ดชั นีชีว้ ดั ผลสำเร็จของโครงการ 4.1 ตวั ชว้ี ัดผลผลิต (Outputs) รอยและ 80 ของผเู ขารว มกิจกรรม มีความรู ความเขา ใจในหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 4.2 ตวั ชีว้ ดั ผลลัพธ (Outcomes) รอ ยและ 80 ของผเู ขา รวมกิจกรรม นำความรทู ่ีไดร ับมาปรบั ใชในชีวติ ประจำวัน
บทท่ี 2 2 เอกสารการศึกษาและงานวจิ ยั ที่เก่ียวขอ ง ในการจัดทำสรปุ ผลโครงการอบรมเชิงปฏิบตั กิ ารเรียนรูมุงสูความพอเพียง ครัง้ น้ี คณะผูจัดทำโครงการได ทำการคน ควาเนอื้ หาเอกสารการศกึ ษาและงานวิจยั ท่เี ก่ียวขอ ง ดงั น้ี 1. กรอบการจดั กจิ กรรมการเรียนรหู ลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 2. เอกสาร/งานวจิ ยั ท่เี กยี่ วขอ ง 1. กรอบการจัดกจิ กรรมการเรียนรหู ลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง นโยบายเรง ดว นเพื่อรวมขบั เคลื่อนยทุ ธศาสตรการพัฒนาประเทศ ภารกิจตอเนอื่ ง 1. ดา นการจัดการศึกษาและการเรียนรู 1.3 การศกึ ษาตอ เน่อื ง 4) การจัดกิจกรรมการเรยี นรตู ามหลกั ปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพยี งผา นกระบวนการเรียนรูตลอดชวี ติ ใน รูปแบบตา งๆ ใหกบั ประชาชน เพื่อเสริมสรางภูมิคุมกนั สามารถยืนหยัดอยไู ดอยา งมั่นคง และมีการบรหิ าร จดั การความเส่ยี ง อยางเหมาะสม ตามทศิ ทางการพัฒนาประเทศสคู วามสมดุลและยงั่ ยนื 2. เอกสาร/งานท่ีเกยี่ วของ โครงการอบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารเรียนรูมงุ สคู วามพอเพยี ง หลายๆ ทานคงเคยไดย ินคำวา “เศรษฐกจิ พอเพียง” มาบอยคร้ัง ซ่ึงหลายๆคนก็อาจจะเขา ใจกนั ผิดเพ้ียนไปบาง วา เชน จงขยนั ไปทำไม ทำงานแคพ อประมาณ หรือบางคนกบ็ อกวาเรากินนอย ใชนอย ก็อยูอยางพอเพียงก็ดแี ลว อยาไป โลภมาก บาง ซึ่งใครท่ีคิดแบบนี้อยู แสดงวาทา นยงั ไมเ ขาใจคำวา “เศรษฐกจิ พอเพยี ง” จรงิ ๆเลยซ่งึ ในหลวงรัชกาลท่ี 9 ของ เรานัน้ ทรงมีพระราชดำริเร่ืองเศรษฐกิจพอเพยี งน้มี าตงั้ แตวันท่ี 18 กรกฎาคม พ.ศ.2517 ( นับถงึ ปจจุบนั กเ็ ปน เวลา มากกวา 40 ป ) โดยทรงมพี ระราชดำริวา ดวยเศรษฐกิจพอเพียงตอนหนึง่ วา “...การพัฒนาประเทศจำเปน ตองทำตามลำดบั ขัน้ ตอ งสรางพ้ืนฐานคือ ความพอมี พอกนิ พอใชข องประชาชนสวนใหญเบอื้ งตน กอน โดยใชว ธิ ีการและอุปกรณท ่ีประหยัด แตถูกตองตามหลกั วิชาการ เมอ่ื ไดพ้นื ฐานความมั่นคงพรอมพอสมควร และปฏบิ ัติไดแ ลว จึงคอยสรา งคอยเสรมิ ความ เจริญ และฐานะทางเศรษฐกิจข้ันทีส่ งู ข้ึนโดยลำดับตอไป...”
3 จุดเร่ิมตนแนวคิดเศรษฐกจิ พอเพยี ง ผลจากการใชแ นวทางการพัฒนาประเทศไปสูค วามทันสมยั ไดกอใหเกิดการเปลี่ยนแปลงแกสงั คมไทยอยา งมากใน ทกุ ดาน ไมว า จะเปน ดานเศรษฐกิจ การเมือง วฒั นธรรม สงั คมและสิง่ แวดลอ ม อีกทัง้ กระบวนการของความเปล่ียนแปลงมี ความสลับซบั ซอ นจนยากทจี่ ะอธบิ ายใน เชงิ สาเหตแุ ละผลลัพธไ ด เพราะการเปลยี่ นแปลงท้ังหมดตา งเปนปจ จยั เช่ือมโยงซง่ึ กนั และกันสำหรับผลของการพัฒนาในดานบวกน้นั ไดแ ก การเพิ่มข้ึนของอตั ราการเจรญิ เตบิ โตทางเศรษฐกจิ ความเจรญิ ทาง วตั ถุ และสาธารณปู โภคตา งๆ ระบบส่อื สารที่ทนั สมัย หรือการขยายปรมิ าณและกระจายการศกึ ษาอยางท่วั ถึงมากขึ้น แตผล ดา นบวกเหลา น้ีสวนใหญก ระจายไปถึงคนในชนบท หรือผดู อยโอกาสในสงั คมนอยแตว า กระบวนการเปล่ยี นแปลงของสังคม ไดเกิดผลลบติดตามมาดว ย เชน การขยายตวั ของรฐั เขา ไปในชนบท ไดส งผลใหชนบทเกิดความออนแอในหลายดาน ท้งั การ ตองพึ่งพิงตลาดและพอคา คนกลางในการส่งั สนิ คา ทนุ ความเสือ่ มโทรมของทรพั ยากรธรรมชาติ ระบบความสมั พนั ธแบบเครอื ญาติ และการรวมกลมุ กนั ตามประเพณีเพอ่ื การจัดการทรัพยากรท่ีเคยมีอยูแตเ ดมิ แตก สลายลง ภมู คิ วามรทู เี่ คยใชแ กป ญหา และสั่งสมปรับเปล่ยี นกันมาถูกลมื เลอื นและเร่มิ สญู หายไปสิ่งสำคญั ก็คือ ความพอเพียงในการดำรงชวี ติ ซง่ึ เปน เงื่อนไข พ้ืนฐานทที่ ำใหค นไทยสามารถพงึ่ ตนเอง และดำเนินชีวิตไปไดอ ยา งมศี ักดิ์ศรภี ายใตอำนาจและความมีอสิ ระในการ กำหนด ชะตาชวี ติ ของตนเอง ความสามารถในการควบคุมและจัดการเพื่อใหตนเองไดร ับการสนองตอบตอความตอง การ ตางๆ รวมท้งั ความสามารถในการจัดการปญ หาตางๆ ไดด ว ยตนเอง ซึ่งทัง้ หมดนี้ถือวา เปนศักยภาพพื้นฐานท่ีคนไทยและ สงั คมไทยเคยมีอยูแ ต เดิม ตอ งถกู กระทบกระเทือน ซงึ่ วกิ ฤตเศรษฐกจิ จากปญ หาฟองสบูและปญหาความออนแอของ ชนบท รวมทัง้ ปญ หาอ่ืนๆ ท่ีเกิดข้ึน ลวนแตเปนขอพสิ ูจนแ ละยนื ยันปรากฎการณน้ไี ดเ ปนอยางดี (ที่มา : ขอ มูลเผยแพรจ ากมูลนิธชิ ัยพัฒนา ) พระราชดำรสั ท่เี กยี่ วกบั เศรษฐกจิ พอเพียง “...เศรษฐศาสตรเปน วชิ าของเศรษฐกจิ การทต่ี องใชร ถไถตองไปซอื้ เราตองใชตองหาเงนิ มาสำหรับซ้ือนำ้ มนั สำหรับ รถไถ เวลารถไถเกาเราตองย่งิ ซอ มแซม แตเ วลาใชน นั้ เราก็ตองปอนน้ำมันใหเ ปนอาหาร เสร็จแลวมันคายควนั ควนั เราสูดเขา ไปแลว กป็ วดหัว สว นควายเวลาเราใชเรากต็ อ งปอ นอาหาร ตองใหหญาใหอาหารมันกิน แตวามนั คายออกมา ท่ีมันคาย ออกมาก็เปน ปุย แลวก็ใชไ ดสำหรบั ใหท ่ีดินของเราไมเ สยี ...” พระราชดำรัส เนือ่ งในพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ณ ศาลาดุสิดาลยั วันที่ 9 พฤษภาคม 2529
4 “...ตามปกติคนเราชอบดสู ถานการณในทางดี ที่เขาเรียกวา เลง็ ผลเลิศ ก็เหน็ วาประเทศไทย เราน่ีกาวหนาดี การเงนิ การอตุ สาหกรรมการคา ดี มีกำไร อกี ทางหนง่ึ กต็ องบอกวาเรากำลงั เสื่อมลงไปสวนใหญ ทฤษฎวี า ถามเี งนิ เทานั้นๆ มีการกู เทา นัน้ ๆ หมายความวาเศรษฐกิจกาวหนา แลว ก็ประเทศก็เจรญิ มหี วังวา จะเปน มหาอำนาจ ขอโทษเลยตองเตือนเขาวา จรงิ ตัวเลขดี แตวา ถาเราไมระมดั ระวังในความตองการพ้นื ฐาน ของประชาชนนนั้ ไมมีทาง...” พระราชดำรัส เนื่องในโอกาสวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสดิ าลัย วนั ที่ 4 ธันวาคม 2536 “...เดยี๋ วนปี้ ระเทศไทยกย็ ังอยูดพี อสมควร ใชค ำวา พอสมควร เพราะเดี๋ยวมีคนเหน็ วา มีคนจน คนเดอื ดรอน จำนวน มากพอสมควร แตใ ชคำวา พอสมควรน้ี หมายความวาตามอตั ภาพ...” พระราชดำรัส เน่อื งในโอกาสวันเฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ดิ าลยั วันที่ 4 ธันวาคม 2539 “...ท่เี ปน หว งน้นั เพราะแมในเวลา ๒ ป ทเ่ี ปนปก าญจนาภิเษกก็ไดเห็นสิง่ ท่ีทำใหเหน็ ไดวา ประชาชนยงั มีความ เดอื ดรอ นมาก และมีสิ่งท่คี วรจะแกไขและดำเนนิ การตอไปทกุ ดาน มภี ัยจากธรรมชาติกระหน่ำ ภยั ธรรมชาตินี้เราคงสามารถ ทีจ่ ะบรรเทาไดหรือแกไขได เพยี งแตว าตองใชเวลาพอใช มีภยั ท่มี าจากจติ ใจของคน ซง่ึ ก็แกไขไดเ หมอื นกนั แตว ายากกวาภยั ธรรมชาติ ธรรมชาตินนั้ เปน สงิ่ นอกกายเรา แตนสิ ยั ใจคอของคนเปนสิง่ ท่อี ยูขา งใน อนั น้ีกเ็ ปน ขอหน่ึงท่ีอยากใหจ ัดการใหม ี ความเรียบรอย แตกไ็ มห มดหวงั ...” พระราชดำรัส เนอื่ งในโอกาสวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ิดาลัย วันที่ 4 ธันวาคม 2539 “...การจะเปนเสือนั้นไมส ำคัญ สำคญั อยทู ี่เรามีเศรษฐกิจแบบพอมีพอกนิ แบบพอมีพอกินน้นั หมายความวา อมุ ชู ตัวเองได ใหมพี อเพยี งกบั ตนเอง ความพอเพยี งน้ีไมไดห มายความวาทุกครอบครัวจะตอ งผลติ อาหารของตวั เอง จะตองทอผา ใสเ อง อยา งนัน้ มนั เกินไป แตวาในหมบู านหรอื ในอำเภอ จะตอ งมีความพอเพียงพอสมควร บางสิ่งบางอยา งผลติ ไดม ากกวา ความตองการก็ขายได แตข ายในที่ไมห างไกลเทา ไร ไมต องเสยี คา ขนสงมากนกั ...” พระราชดำรัส เนือ่ งในโอกาสวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ิดาลัย วันท่ี 4 ธันวาคม 2539 “...เมื่อป ๒๕๑๗ วนั น้นั ไดพูดถงึ วา เราควรปฏิบตั ใิ หพอมีพอกิน พอมีพอกินน้ีก็แปลวา เศรษฐกจิ พอเพียงนนั่ เอง ถา แตล ะคนมพี อมีพอกนิ กใ็ ชได ยิง่ ถาทงั้ ประเทศพอมีพอกินก็ยิง่ ดี และประเทศไทยเวลานน้ั กเ็ ร่ิมจะเปนไมพอมีพอกิน บางคนก็ มีมาก บางคนก็ไมมีเลย...” พระราชดำรัส เนือ่ งในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ดิ าลยั วนั ที่ 4 ธันวาคม 2541
5 “...พอเพยี ง มีความหมายกวา งขวางยงิ่ กวา นี้อีก คือคำวา พอ ก็พอเพียงนีก้ ็พอแคน ้นั เอง คนเราถาพอในความ ตองการก็มีความโลภนอย เม่ือมคี วามโลภนอยกเ็ บียดเบียนคนอืน่ นอย ถา ประเทศใดมีความคิดอนั นี้ มคี วามคิดวาทำอะไร ตอ งพอเพยี ง หมายความวาพอประมาณ ซ่ือตรง ไมโลภอยา งมาก คนเราก็อยเู ปนสขุ พอเพียงน้ีอาจจะมี มีมากอาจจะมขี อง หรูหรากไ็ ด แตว า ตองไมไ ปเบียดเบียนคนอน่ื ...” พระราชดำรัส เนือ่ งในโอกาสวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลาดุสดิ าลัย วันท่ี 4 ธนั วาคม 2541 “...ไฟดับถามีความจำเปน หากมีเศรษฐกจิ พอเพยี งแบบไมเ ต็มท่ี เรามเี ครอ่ื งปนไฟกใ็ ชปน ไฟ หรือถาข้นั โบราณกวา มืดก็จดุ เทยี น คือมีทางทจ่ี ะแกป ญหาเสมอ ฉะน้ันเศรษฐกิจพอเพยี งก็มเี ปน ข้ันๆ แตจ ะบอกวา เศรษฐกิจพอเพียงน้ี ใหพ อเพียง เฉพาะตัวเองรอยเปอรเซ็นตน ่ีเปน สิง่ ทำไมได จะตอ งมกี ารแลกเปลีย่ น ตอ งมีการชว ยกนั ถา มีการชวยกัน แลกเปล่ยี นกัน ก็ ไมใ ชพอเพยี งแลว แตว า พอเพียงในทฤษฎีในหลวงน้ี คือใหส ามารถท่ีจะดำเนนิ งานได. ..” พระราชดำรัส เนอ่ื งในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ดิ าลัย วนั ท่ี 23 ธันวาคม 2542 “...โครงการตา งๆ หรือเศรษฐกจิ ทีใ่ หญ ตองมีความสอดคลองกันดีที่ไมใชเ หมือนทฤษฎใี หม ท่ใี ชที่ดนิ เพียง ๑๕ ไร และสามารถท่ีจะปลูกขาวพอกนิ กจิ การนี้ใหญก วา แตก็เปนเศรษฐกจิ พอเพียงเหมือนกนั คนไมเขาใจวากิจการใหญๆ เหมือน สรางเขอ่ื นปา สักก็เปนเศรษฐกิจพอเพียงเหมอื นกัน เขานึกวาเปนเศรษฐกิจสมยั ใหม เปนเศรษฐกจิ ทีห่ างไกลจากเศรษฐกิจ พอเพยี ง แตทจี่ รงิ แลว เปน เศรษฐกิจพอเพียงเหมือนกนั ...” พระราชดำรสั เน่อื งในโอกาสวนั เฉลมิ พระชนมพรรษา ณ ศาลาดสุ ดิ าลัย วันท่ี 23 ธันวาคม 2542 “...ฉันพดู เศรษฐกิจพอเพยี งความหมายคือ ทำอะไรใหเหมาะสมกับฐานะของตวั เอง คอื ทำจากรายได 200-300 บาท ขึน้ ไปเปนสองหมื่น สามหมืน่ บาท คนชอบเอาคำพูดของฉัน เศรษฐกจิ พอเพยี งไปพูดกนั เลอะเทอะ เศรษฐกจิ พอเพียง คือทำ เปน Self-Sufficiency มันไมใชความหมายไมใชแบบที่ฉนั คิด ท่ีฉันคดิ คอื เปน Self-Sufficiency of Economy เชน ถาเขา ตอ งการดทู วี ี ก็ควรใหเ ขามีดู ไมใ ชไปจำกัดเขาไมใ หซื้อทวี ดี ู เขาตอ งการดเู พื่อความสนุกสนาน ในหมูบา นไกลๆ ท่ฉี นั ไป เขามี ทีวีดูแตใ ชแ บตเตอรี่ เขาไมม ีไฟฟา แตถา Sufficiency นนั้ มีทวี ีเขาฟุมเฟอย เปรียบเสมือนคนไมมสี ตางคไปตดั สูทใส และยงั ใสเนคไทเวอรซาเช อนั นี้ก็เกินไป...” พระตำหนักเปย มสุข วงั ไกลกังวล 17 มกราคม 2544
6 พระบาทสมเด็จพระเจา อยูหัว ทรงเขา พระราชหฤทยั ในความเปน ไปของเมอื งไทยและคนไทยอยางลึกซึ้งและ กวางไกล ไดท รงวางรากฐานในการพัฒนาชนบท และชวยเหลอื ประชาชนใหส ามารถพง่ึ ตนเองไดม ี “ความพออยพู อกิน\" และ มคี วามอสิ ระท่จี ะอยูไดโ ดยไมตอ งติดยึดอยูกับเทคโนโลยแี ละความเปลยี่ นแปลงของกระแสโลกาภิวัฒน ทรงวเิ คราะหวาหาก ประชาชนพ่งึ ตนเองไดแลวกจ็ ะมีสวนชวยเหลือเสริมสรา งประเทศชาตโิ ดยสว นรวมไดในท่สี ดุ พระราชดำรสั ท่สี ะทอนถึงพระ วิสัยทศั นใ นการสรางความเขมแข็งในตนเองของประชาชนและสามารถทำมาหากินใหพออยูพอกินได ดังน้ี \"….ในการสรางถนน สรา งชลประทานใหประชาชนใชน ั้น จะตอ ง ชวยประชาชนในทางบุคคลหรอื พัฒนาใหบคุ คลมคี วามรูและอนามยั แข็งแรง ดว ยการใหก ารศกึ ษาและการรกั ษาอนามยั เพ่ือใหป ระชาชนใน ทอ งท่สี ามารถทำการเกษตรได และคา ขายได…\" ในสภาวการณปจ จุบนั ซึ่งเกิดความถดถอยทางเศรษฐกจิ อยา งรุนแรงข้นึ นี้จึงทำใหเ กดิ ความเขา ใจไดช ัดเจนในแนวพระราชดำริ ของ \"เศรษฐกจิ พอเพยี ง\" ซึ่งไดท รงคดิ และตระหนักมา ชานาน เพราะหากเราไมไปพี่งพา ยึดติดอยกู บั กระแสจากภายนอก มากเกินไป จนไดครอบงำความคดิ ในลักษณะด้ังเดิมแบบไทยๆไป หมด มีแตค วามทะเยอทะยานบนรากฐานที่ไมม ั่นคงเหมือนลกั ษณะ ฟองสบู วกิ ฤตเศรษฐกิจเชน นอี้ าจไมเกิดขนึ้ หรือไมห นักหนาสาหัส จนเกิดความเดือดรอนกนั ถวนท่วั เชน นี้ ดงั นั้น \"เศรษฐกิจพอเพียง\" จึงได ส่อื ความหมาย ความสำคัญในฐานะเปน หลักการ สงั คมที่พงึ ยดึ ถือ ในทางปฏิบัติจุดเร่ิมตนของการพัฒนาเศรษฐกิจพอเพียงคือ การฟนฟูเศรษฐกิจชุมชนทองถ่ิน เศรษฐกิจพอเพียง เปนท้ังหลักการและกระบวนการทางสังคม ตั้งแตขั้นฟนฟูและขยายเครือขายเกษตรกรรมย่ังยืน เปนการพัฒนาขีด ความสามารถในการผลิตและบริโภคอยางพออยูพอกินขึ้นไปถึงข้ันแปรรูปอุตสาหกรรมครัวเรือน สรางอาชีพและทักษะ วิชาการที่หลากหลายเกิดตลาดซ้ือขาย สะสมทุน ฯลฯ บนพ้ืนฐานเครือขายเศรษฐกิจชุมชนน้ี เศรษฐกิจของ 3 ชาติ จะ พัฒนาข้ึนมาอยางม่ันคงทั้งในดานกำลังทุนและตลาดภายในประเทศ รวมท้ังเทคโนโลยีซึ่งจะคอยๆ พัฒนาขึ้นมาจากฐาน ทรพั ยากรและภูมิปญญาท่ีมอี ยูภายในชาติ และทัง้ ทจี่ ะพงึ คัดสรรเรียนรจู ากโลกภายนอก เศรษฐกิจพอเพยี งเปน เศรษฐกิจทีพ่ อเพียงกับตวั เอง ทำใหอยไู ด ไมตองเดือดรอ น มสี งิ่ จำเปน ทที่ ำไดโดยตัวเองไม ตองแขงขนั กับใคร และมเี หลือเพื่อชว ยเหลอื ผูท่ไี มมี อนั นำไปสกู ารแลกเปลย่ี นในชมุ ชน และขยายไปจนสามารถทีจ่ ะเปน สนิ คา สง ออก เศรษฐกจิ พอเพียงเปนเศรษฐกจิ ระบบเปด ทเ่ี ริม่ จากตนเองและความรวมมือ วธิ กี ารเชนน้จี ะดึงศักยภาพของ ประชากรออกมาสรา งความเขม แข็งของครอบครัว ซง่ึ มีความผูพนั กับ “จติ วญิ ญาณ” คือ “คุณคา” มากกวา “มลู คา ” ในระบบเศรษฐกจิ พอเพยี งจะจัดลำดบั ความสำคัญของ “คุณคา ” มากกวา “มูลคา ” มลู คา น้ันขาดจติ วญิ ญาณ เพราะเปนเศรษฐกิจภาคการเงิน ทีเ่ นน ทจ่ี ะตอบสนองตอ ความตองการทีไ่ มจ ำกัดซ่ึงไรขอบเขต ถาไมสามารถควบคมุ ไดการ ใชท รพั ยากรอยา งทำลายลา งจะรวดเร็วขึ้นและปญ หาจะตามมา เปนการบรโิ ภคที่กอ ใหเกิดความทกุ ขหรือพาไปหาความทกุ ข
7 และจะไมมีโอกาสบรรลุวัตถปุ ระสงคใ นการบรโิ ภค ที่จะกอ ใหความพอใจและความสุข (Maximization of Satisfaction) ผบู ริโภคตองใชหลกั ขาดทุนคือกำไร (Our loss is our gain) อยางน้จี ะควบคุมความตองการที่ไมจำกัดได และสามารถจะลด ความตองการลงมาได กอใหเกิดความพอใจและความสขุ เทากบั ไดต ระหนักในเรื่อง “คุณคา” จะชว ยลดคา ใชจ ายลงได ไม ตอ งไปหาวธิ ที ำลายทรัพยากรเพ่ือใหเ กดิ รายไดมาจดั สรรสง่ิ ทีเ่ ปน “ความอยากทไ่ี มม ีทสี่ ้ินสดุ ” และขจดั ความสำคัญของ “เงิน” ในรูปรายไดทีเ่ ปน ตัวกำหนดการบรโิ ภคลงไดระดบั หน่งึ แลวยงั เปน ตวั แปรทไี่ ปลดภาระของกลไกของตลาดและการ พึ่งพิงกลไกของตลาด ซ่ึงบคุ คลโดยทว่ั ไปไมสามารถจะควบคุมได รวมท้ังไดมสี ว นในการปอ งกนั การบริโภคเลยี นแบบ (Demonstration Effects) จะไมทำใหเ กดิ การสูญเสยี จะทำใหไมเกดิ การบริโภคเกิน (Over Consumption) ซึ่งกอใหเกิด สภาพเศรษฐกิจดี สงั คมไมมปี ญหา การพัฒนายั่งยนื การบริโภคทีฉ่ ลาดดังกลา วจะชวยปอ งกันการขาดแคลน แมจะไมรำ่ รวยรวดเร็ว แตใ นยามปกติก็จะทำใหร่ำรวยมาก ขึน้ ในยามทุกขภัยก็ไมขาดแคลน และสามารถจะฟน ตัวไดเรว็ กวา โดยไมตอ งหวังความชวยเหลือจากผูอ่ืนมากเกนิ ไป เพราะฉะนนั้ ความพอมีพอกนิ จะสามารถอมุ ชตู วั ได ทำใหเ กิดความเขม แขง็ และความพอเพียงนน้ั ไมไ ดหมายความวา ทุก ครอบครัวตองผลติ อาหารของตวั เอง จะตองทอผา ใสเ อง แตมกี ารแลกเปลีย่ นกันไดระหวา งหมูบา น เมอื ง และแมกระทั่ง ระหวา งประเทศ ท่ีสำคัญคือการบริโภคน้ันจะทำใหเกิดความรูที่จะอยูร วมกบั ระบบ รักธรรมชาติ ครอบครวั อบอุน ชุมชน เขม แข็ง เพราะไมตอ งทิง้ ถิ่นไปหางานทำ เพ่ือหารายไดมาเพือ่ การบรโิ ภคที่ไมเพยี งพอ ประเทศไทยอดุ มไปดว ยทรัพยากรและยังมีพอสำหรบั ประชาชนไทยถามีการจดั สรรท่ดี ี โดยยดึ \" คุณคา \" มากกวา \" มูลคา \" ยดึ ความสัมพันธของ “บคุ คล” กับ “ระบบ” และปรบั ความตองการท่ีไมจำกดั ลงมาใหไ ดตามหลักขาดทุนเพอ่ื กำไร และอาศยั ความรว มมือเพ่ือใหเกดิ ครอบครัวทเี่ ขมแข็งอันเปนรากฐานท่สี ำคัญของระบบสังคม การผลิตจะเสยี คาใชจายลดลงถา รจู ักนำเอาสิ่งท่ีมอี ยูในขบวนการธรรมชาติมาปรุงแตง ตามแนวพระราชดำรใิ นเร่ือง ตา ง ๆ ท่ีกลาวมาแลวซึง่ สรปุ เปน คำพดู ท่เี หมาะสมตามที่ ฯพณฯ พลเอกเปรม ตนิ ณสูลานนท ทวี่ า “…ทรงปลกู แผน ดิน ปลกู ความสุข ปลดความทุกขของราษฎร” ในการผลติ น้ันจะตองทำดวยความรอบคอบไมเ หน็ แกได จะตอ งคิดถงึ ปจจัยทม่ี ีและ ประโยชนของผเู ก่ยี วขอ ง มิฉะน้นั จะเกดิ ปญ หาอยา งเชนบางคนมโี อกาสทำโครงการแตไมไดคำนงึ วา ปจ จยั ตาง ๆ ไมค รบ ปจ จยั หนงึ่ คือขนาดของโรงงาน หรอื เครื่องจักรทสี่ ามารถท่ีจะปฏิบตั ไิ ด แตขอสำคญั ท่สี ุด คอื วตั ถุดบิ ถาไมส ามารถท่จี ะให คา ตอบแทนวตั ถุดิบแกเ กษตรกรที่เหมาะสม เกษตรกรกจ็ ะไมผ ลิต ย่ิงถาใชว ัตถดุ ิบสำหรบั ใชในโรงงานัน้ เปนวตั ถดุ ิบท่จี ะตอ ง นำมาจากระยะไกล หรือนำเขาก็จะยิ่งยาก เพราะวาวตั ถุดิบท่นี ำเขา นั้นราคาย่ิงแพง บางปว ตั ถดุ ิบมีบริบรู ณ ราคาอาจจะ ต่ำลงมา แตเวลาจะขายส่ิงของทผ่ี ลติ จากโรงงานก็ขายยากเหมือนกัน เพราะมีมากจึงทำใหราคาตก หรอื กรณีใชเ ทคโนโลยี ทางการเกษตร เกษตรกรรดู วี า เทคโนโลยที ำใหตน ทนุ เพม่ิ ข้ึน และผลผลิตทีเ่ พ่ิมนั้นจะลน ตลาด ขายไดในราคาทล่ี ดลง ทำให ขาดทุน ตองเปน หน้ีสนิ การผลติ ตามทฤษฎีใหมส ามารถเปนตนแบบการคิดในการผลิตทด่ี ไี ด ดังนี้ 1. การผลติ นั้นมุงใชเ ปนอาหารประจำวนั ของครอบครัว เพื่อใหม ีพอเพยี งในการบรโิ ภคตลอดป เพื่อใชเ ปน อาหาร ประจำวันและเพ่ือจำหนา ย 2. การผลติ ตอ งอาศยั ปจ จัยในการผลติ ซึง่ จะตองเตรยี มใหพรอม เชน การเกษตรตองมีน้ำ การจัดใหมีและดแู หลง นำ้ จะกอใหเ กดิ ประโยชนทง้ั การผลติ และประโยชนใ ชสอยอ่ืน ๆ
8 3. ปจ จัยประกอบอน่ื ๆ ท่จี ะอำนวยใหก ารผลิตดำเนินไปดวยดี และเกดิ ประโยชนเชอ่ื มโยง (Linkage) ทจี่ ะไปเสริม ใหเกิดความย่ังยืนในการผลิต จะตอ งรว มมอื กนั ทุกฝา ยทัง้ เกษตรกร ธรุ กจิ ภาครฐั ภาคเอกชน เพ่ือเชื่อมโยงเศรษฐกจิ พอเพียงเขา กับเศรษฐกจิ การคา และใหด ำเนินกจิ การควบคไู ปดวยกันได การผลติ จะตองตระหนักถึงความสมั พนั ธระหวา ง “บุคคล” กบั “ระบบ” การผลิตนั้นตอ งยึดมน่ั ในเร่ืองของ “คุณคา ” ใหม ากกวา “มลู คา ” ดงั พระราชดำรัส ซ่ึงไดน ำเสนอมากอนหนา น้ีทวี่ า “…บารมีน้นั คือ ทำความดี เปรยี บเทียบกบั ธนาคาร …ถา เราสะสมเงินใหมากเราก็สามารถทจ่ี ะใชดอกเบี้ย ใช เงนิ ทเ่ี ปนดอกเบีย้ โดยไมแ ตะตอ งทุนแตถาเราใชมากเกดิ ไป หรือเราไมร ะวัง เรากนิ เขา ไปในทนุ ทนุ มันก็นอยลง ๆ จน หมด …ไปเบิกเกนิ บัญชเี ขาก็ตองเอาเร่อื ง ฟองเราใหลมละลาย เราอยาไปเบิกเกินบารมที บี่ านเมือง ทป่ี ระเทศไดส รางสม เอาไวตัง้ แตบรรพบรุ ุษของเราใหเกินไป เราตอ งทำบา ง หรือเพิม่ พูนใหประเทศของเราปกติมีอนาคตท่มี ั่นคง บรรพบุรุษ ของเราแตโบราณกาล ไดสรา งบา นเมอื งมาจนถงึ เราแลว ในสมัยนีท้ ี่เรากำลงั เสียขวัญ กลวั จะไดไมต องกลัว ถาเราไม รักษาไว…” การจัดสรรทรพั ยากรมาใชเ พ่ือการผลิตท่ีคำนงึ ถึง “คุณคา” มากกวา “มูลคา” จะกอใหเกิดความสมั พันธระหวา ง “บคุ คล” กบั “ระบบ” เปน ไปอยา งย่งั ยนื ไมท ำลายทง้ั ทนุ สงั คมและทนุ เศรษฐกิจ นอกจากนีจ้ ะตองไมตดิ ตำรา สรางความรู รัก สามัคคี และความรวมมอื รวมแรงใจ มองกาลไกลและมีระบบสนับสนุนที่เปน ไปได พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูห ัวทรงปลูกฝงแนวพระราชดำริใหประชาชนยอมรบั ไปปฏิบัติอยา งตอเน่ือง โดยใหว งจร การพัฒนาดำเนินไปตามครรลองธรรมชาติ กลาวคือ ทรงสรางความตระหนกั แกป ระชาชนใหรับรู (Awareness) ในทุกคราเมอ่ื เสดจ็ พระราชดำเนินไปทรงเยี่ยม ประชาชนในทุกภูมิภาคตา ง ๆ จะทรงมีพระราชปฏิสนั ถารใหป ระชาชนไดรับทราบถึงสง่ิ ทคี่ วรรู เชน การปลกู หญา แฝกจะ ชว ยปองกันดินพังทลาย และใชปยุ ธรรมชาตจิ ะชวยประหยัดและบำรุงดนิ การแกไขดนิ เปรี้ยวในภาคใตส ามารถกระทำได การ ตัดไมทำลายปา จะทำใหฝนแลง เปน ตน ตัวอยางพระราชดำรสั ที่เกยี่ วกับการสรางความตระหนักใหแกป ระชาชน ไดแ ก “….ประเทศไทยนี้เปน ที่ที่เหมาะมากในการต้งั ถน่ิ ฐาน แตว าตอ งรกั ษาไว ไมท ำใหป ระเทศไทยเปน สวนเปนนา กลายเปนทะเลทราย ก็ปองกัน ทำได….” ทรงสรางความสนใจแกป ระชาชน (Interest) หลายทานคงไดย ินหรอื รับฟง โครงการอันเน่อื ง มาจากพระราชดำริใน พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูหวั ท่ีมีนามเรยี กขานแปลกหู ชวนฉงน นา สนใจตดิ ตามอยูเสมอ เชน โครงการแกมลงิ โครงการ แกลง ดนิ โครงการเสนทางเกลือ โครงการน้ำดีไลน้ำเสยี หรอื โครงการน้ำสามรส ฯลฯ เหลาน้ี เปนตน ลว นเชิญชวนให ตดิ ตามอยางใกลชิด แตพระองคก็จะมีพระราชาธบิ ายแตล ะโครงการอยา งละเอียด เปน ท่ีเขาใจงา ยรวดเร็วแกประชาชนทงั้ ประเทศ ในประการตอมา ทรงใหเวลาในการประเมินคา หรือประเมินผล (Evaluate) ดว ยการศึกษาหาขอมูลตา ง ๆ วา โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำรขิ องพระองคนนั้ เปน อยางไร สามารถนำไปปฏบิ ตั ิไดในสว นของตนเองหรอื ไม ซง่ึ ยงั คงยดึ แนวทางทีใ่ หประชาชนเลือกการพัฒนาดว ยตนเอง ทีว่ า “….ขอใหถอื วา การงานทจี่ ะทำนั้นตอ งการเวลา เปนงานทมี่ ีผดู ำเนินมากอ นแลว ทานเปน ผทู ่จี ะเขา ไปเสริม กำลัง จึงตองมีความอดทนที่จะเขา ไปรวมมอื กับผูอน่ื ตอ งปรองดองกบั เขาใหไ ด แมเหน็ วามีจดุ หน่ึงจุดใดตองแกไ ข ปรบั ปรุงกต็ องคอยพยายามแกไ ขไปตามท่ีถูกที่ควร….”
9 ในขั้นทดลอง (Trial) เพื่อทดสอบวา งานในพระราชดำรทิ ี่ทรงแนะนำน้ันจะไดผลหรอื ไมซ่งึ ในบางกรณีหาก มกี ารทดลองไมแ นช ดั ก็ทรงมักจะมิใหเผยแพรแกป ระชาชน หากมีผลการทดลองจนแนพระราชหฤทยั แลวจงึ จะออกไปสู สาธารณชนได เชน ทดลองปลกู หญาแฝกเพื่ออนรุ กั ษดนิ และนำ้ นั้น ไดม ีการคนควาหาความเหมาะสมและความเปนไปไดจ น ทั่วทั้งประเทศวา ดยี งิ่ จึงนำออกเผยแพรแกป ระชาชน เปน ตน ขนั้ ยอมรบั (Adoption) โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำรินน้ั เมอ่ื ผานกระบวนการมาหลายข้ันตอน บม เพาะ และมีการทดลองมาเปนเวลานาน ตลอดจนทรงใหศนู ยศ ึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำรแิ ละสถานท่ีอ่นื ๆ เปน แหลง สาธติ ทปี่ ระชาชนสามารถเขา ไปศึกษาดูไดถงึ ตัวอยา งแหง ความสำเรจ็ ดงั น้ัน แนวพระราชดำรขิ องพระองคจงึ เปนสิง่ ท่ี ราษฎรสามารถพิสจู นไดวาจะไดรับผลดีตอชีวิต และความเปนอยูข องตนไดอยางไร แนวพระราชดำริท้ังหลายดงั กลาวขา งตนน้ี แสดงถงึ พระวิริยะอตุ สาหะท่ีพระบาทสมเดจ็ พระเจาอยหู วั ทรงทุมเทพระ สตปิ ญญา ตรากตรำพระวรกาย เพ่ือคน ควา หาแนวทางการพฒั นาใหพ สกนิกรท้ังหลายไดม ีความรมเย็นเปนสขุ สถาพรยั่งยนื นาน นับเปน พระมหากรุณาธิคณุ อนั ใหญห ลวงท่ีไดพระราชทานแกป วงไทยตลอดเวลามากกวา 50 ป จึงกลาวไดว า พระราช กรณยี กิจของพระองคน ้นั สมควรอยางยงิ่ ท่ที วยราษฎรจกั ไดเจรญิ รอยตามเบ้ืองพระยุคลบาท ตามท่ีทรงแนะนำ สั่งสอน อบรมและวางแนวทางไวเพ่ือใหเกดิ การอยูด ีมีสขุ โดยถว นเชน กัน โดยการพฒั นาประเทศจำเปน ตองทำตามลำดบั ขึ้นตอนตอ ง สรา งพื้นฐาน คือ ความพอมี พอกิน พอใช ของประชาชนสวนใหญเ ปนเบอ้ื งตน กอน โดยใชว ธิ กี ารและอุปกรณท ่ปี ระหยัด แต ถูกตองตาหลกั วิชาการ เพือ่ ไดพ ื้นฐานที่มั่นคงพรอมพอสมควรและปฏิบัตไิ ดแลว จึงคอ ยสรา งคอ ยเสรมิ ความเจริญ และ ฐานะทางเศรษฐกจิ ขน้ึ ทีส่ ูงข้นึ ไปตามลำดับ จะกอใหเกดิ ความยง่ั ยนื และจะนำไปสูความเขม แข็งของครอบครัว ชมุ ชน และ สงั คม สดุ ทา ยเศรษฐกจิ ดี สงั คมไมม ปี ญ หา การพัฒนายั่งยืน ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง “เศรษฐกจิ พอเพยี ง” เปน ปรัชญาท่ีพระบาทสมเด็จพระเจา อยูหวั พระราชทานพระราชดำริชแ้ี นะแนวทางการดำเนิน ชวี ิตแกพสกนิกรชาวไทยมาโดยตลอดนานกวา ๒๕ ป ตัง้ แตกอ นเกดิ วกิ ฤตการณทางเศรษฐกิจ และเมื่อภายหลงั ไดทรงเนนย้ำ แนวทางการแกไ ขเพอื่ ใหร อดพน และสามารถดำรงอยูไดอ ยา งมน่ั คงและย่ังยืนภายใตกระแสโลกาภิวัตนและความ เปล่ียนแปลงตางๆ เศรษฐกิจพอเพียง เปนปรัชญาช้ีถึงแนวการดำรงอยูและปฏิบัติตนของประชาชนในทุกระดับ ตั้งแตระดับครอบครัว ระดับชุมชน จนถึงระดับรัฐ ทั้งในการพัฒนาและบริหารประเทศใหดำเนินไปใน ทางสายกลาง โดยเฉพาะการพัฒนา เศรษฐกิจเพื่อใหกาวทนั ตอโลกยุคโลกาภิวตั น ความพอเพียง หมายถงึ ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถงึ ความจำเปน ท่ีจะตองมีระบบภูมิคุมกันในตัวที่ดีพอสมควร ตอการมีผลกระทบใด ๆ อันเกิดจากการเปลี่ยนแปลงทั้งภายนอกและภายใน ทั้งน้ี จะตองอาศัยความรอบรู ความรอบคอบ และความระมัดระวังอยางยิง่ ในการนำวชิ าการตาง ๆ มาใชในการวางแผนและ การดำเนินการทุกขั้นตอน และขณะเดียวกันจะตองเสริมสรางพื้นฐานจิตใจของคนในชาติ โดยเฉพาะเจาหนาท่ีของรัฐ นักทฤษฎี และนักธุรกิจในทุกระดับ ใหมีสำนึกในคุณธรรมความซ่ือสัตย สุจริต และใหมีความรอบรูท่ีเหมาะสม ดำเนินชีวิต ดวยความอดทน ความเพียร มีสติ ปญญา และความรอบคอบ เพ่ือใหสมดุลและพรอมตอการรองรับการเปลี่ยนแปลงอยาง รวดเร็วและกวางขวางท้งั ดา นวัตถุ สงั คม สิ่งแวดลอม และวฒั นธรรมจากโลกภายนอกไดเ ปนอยางดี
10 ความหมายของเศรษฐกจิ พอเพยี ง จึงประกอบดวยคณุ สมบัติ ดังน้ี 1. ความพอประมาณ หมายถงึ ความพอดีทไ่ี มนอ ยเกนิ ไปและไมม ากเกนิ ไป โดยไมเบียดเบียน ตนเองและผอู นื่ เชน การผลติ และการบรโิ ภคที่อยใู นระดบั พอประมาณ 2. ความมเี หตุผล หมายถงึ การตดั สนิ ใจเกยี่ วกบั ระดบั ความพอเพยี งน้ัน จะตองเปนไปอยา งมเี หตผุ ล โดยพิจารณา จากเหตปุ จจยั ทเี่ กี่ยวของ ตลอดจนคำนึงถงึ ผลทีค่ าดวาจะเกิดข้นึ จากการกระทำนั้นๆ อยางรอบคอบ 3. ภมู ิคมุ กัน หมายถงึ การเตรยี มตัวใหพ รอมรับผลกระทบและการเปลี่ยนแปลงดานตางๆ ท่จี ะเกดิ ขนึ้ โดยคำนึงถึง ความเปนไปไดข องสถานการณตางๆ ท่ีคาดวาจะเกิดขึ้นในอนาคต โดยมี เงอ่ื นไข ของการตัดสินใจและดำเนนิ กิจกรรมตา งๆ ใหอยูในระดับพอเพียง 2 ประการ ดังน้ี 1. เงือ่ นไขความรู ประกอบดวย ความรอบรเู กย่ี วกับวชิ าการตา งๆ ท่ีเกีย่ วของรอบดาน ความรอบคอบทีจ่ ะนำ ความรูเหลา นน้ั มาพจิ ารณาใหเช่อื มโยงกนั เพื่อประกอบการวางแผนและความระมัดระวงั ในการปฏบิ ตั ิ 2. เงื่อนไขคณุ ธรรม ทจ่ี ะตองเสริมสรา ง ประกอบดวย มีความตระหนักใน คุณธรรม มีความ ซ่อื สัตยส จุ รติ และมคี วามอดทน มีความเพยี ร ใชสตปิ ญญาในการดำเนินชวี ติ หลกั ความพอเพียง ความพอเพียง หมายถึง ความพอประมาณ ความมีเหตุผล รวมถึงความจำเปนที่จะตองมีระบบภูมิคุมกันในตัวท่ีดี พอสมควร ตอการมผี ลกระทบใด ๆ อันเกิดจากการเปล่ยี นแปลวงท้งั ภายนอกและภายใน พอประมาณ พอดีพอเหมาะตอ ความจำเปน พอควรแกอ ัตภาพ ไมม ากเกิน ไมนอยเกนิ ความมีเหตุผล ตามหลกั วชิ า ตามกฎเกณฑส ังคม (รวมประเพณี – วฒั นธรรม) ตามหลกั กฎหมาย ตามหลักศีลธรรม ตามความจำเปนในการดำเนนิ ชวี ติ / กจิ กรรม
11 ระบบภมู ิคุม กนั ตวั เหตปุ จ จยั การเปลี่ยนแปลง เกดิ ผลกระทบ 1. ดา นวัตถุ 2. ดานสงั คม 3. ดานสิง่ แวดลอ ม 4. ดา นวฒั นธรรม ระบบภมู คิ ุมกันดานวัตถุ ภูมิคุมกันเขม แขง็ ภูมิคุมกันบกพรอง มเี งนิ ออม มหี น้ีไมก อรายได มกี ารประกนั ความเส่ยี งในอนาคต ขาดการประกนั ความเส่ยี งในอนาคต มีการลงทนุ เพ่อื พัฒนา ขาดการลงทนุ เพือ่ พฒั นา มีการวางแผนระยะยาว ขาดการวางแผนระยะยาว ภูมิคมุ กนั ในตัว (reserve ; safety net) 1. ลดหน้ี / ลบหน้ี (reduce or wipe out dept) 2. การลงทุนทเ่ี สย่ี งนอ ย (low-risk investment) 3. กองทุนปอ งกนั วกิ ฤติ (stabilization fund) 4. การออม (saving) 5. การลงทนุ พฒั นาสถาบัน / ประเทศชาติ (invest in development) ระบบภูมคิ มุ กนั ดา นสงั คม ภูมคิ มุ กนั เขมแข็ง ภูมิคุมกันบกพรอง ร-ู รัก-สามคั คี ระแวง-ทะเลาะเบาะแวง รวมมอื รวมใจกัน ตางคนตางอยู มีคณุ ธรรม-ใฝศาสนาธรรม ทศุ ีล-หา งไกลศาสนธรรม “สังคมสขี าว” เยือ่ แหงอบายมขุ ทัง้ ปวง “อยูเย็นเปนสขุ ” “อยรู อ นนอนทกุ ข” ทนุ ทางสงั คมสงู ทนุ ทางสังคมต่ำ วิธีสรางภมู ิคมุ กนั ทางศลี ธรรมแกล ูกหลาน ภมู ิคมุ กนั ทางศลี ธรรม คุมกนั ตอสิ่งช่วั รา ยทางศลี ธรรม อันไดแ ก โลภะ โทสะ และโมหะ 1. ฐานเครือญาติทมี่ ่นั คง 2. คำสอนของครอบครวั / ตระกูล 3. พาลูกเขา วัด / ศกึ ษาและปฏิบตั ธิ รรม 4. สอนลูกใหออมและทำบุญ
12 5. ฝก “ใจ” ใหเขม แขง็ ย่ิง ๆ ขน้ึ - ขมตนเอง - ปฏเิ สธความช่ัว / ยดึ มน่ั ความดี ระบบภมู ิคุมกนั ดานส่งิ แวดลอม ภูมิคุมกนั เขม แข็ง ภูมิคมุ กันบกพรอ ง มคี วามร-ู สำนึก และ ขาดความร-ู ขาดสำนกึ หวงแหนในส่ิงแวดลอ ม ขาดนโยบาย-ผบู ริหารไมสนใจ มนี โยบายดา นส่งิ แวดลอ ม เต็มไปดวย “ทกุ ขนิสยั ” จากฝา ยบริหาร สราง “สขุ นิสยั ” สกปรก-ขาดระเบียบ สะอาด-เปน ระเบยี บ ทำลายธรรมชาติ อยูกบั ธรรมชาติ ระบบภูมิคมุ กันดา นวฒั นธรรม ภมู ิคมุ กนั บกพรอ ง ภมู คิ ุมกันเขม แขง็ ยอหยอ น-ไมใ สใจ- มน่ั คงในวัฒนธรรมไทย รูสกึ เปน ปมดอ ยใน และเชิดชวู ฒั นธรรม วัฒนธรรมไทย- ทองถิ่น วฒั นธรรมทองถิ่น เขา ใจและเปนมิตรตอ เหยียดหยาม-มงุ ราย วัฒนธรรมตา งถ่นิ ตอตางวัฒนธรรม ตางชาติ สรุปสามองคป ระกอบ ความพอเพียง ความพอประมาณ ความมีเหตผุ ล มภี ูมิคุมกนั ในตัว 4 ดาน
13 - สงั คม - ปรับพื้นฐานจติ ใจคุณธรรม - วัตถุ - ใชห ลกั วชิ า/คณุ ธรรม - ส่ิงแวดลอม - ดา นวัฒนธรรม การดำเนินชวี ติ สามเงื่อนไข 1. เงื่อนไขหลักวิชา ท้ังนี้ จะตองอาศัยความรอบรู ความรอบคอบ และความระมัดระวังอยางยิ่งในการนำวิชาการตาง ๆ มาใชในการวางแผนและการดำเนนิ การทกุ ขน้ั ตอนและ 2. เงื่อนไขคุณธรรม ขณะเดียวกันจะตองเสริมสรางพื้นฐานจิตใจของคนในชาติ โดยเฉพาะเจาหนาท่ีของรฐั นักทฤษฎี และนักธรุ กจิ ในทกุ ระดับ ใหม ีสำนกึ ในคณุ ธรรมความซื่อสัตยส ุจริต และ 3. เง่ือนไขการดำเนินชีวิต ใหม ีความรอบรูท่ีเหมาะสม ดำเนินชวี ิตดว ยความอดทน ความเพยี ร มีสติ ปญญา และความ รอบคอบ เงื่อนไขคณุ ธรรม เสริมสรา งพ้นื ฐานจิตใจ (ครอบครวั การศกึ ษา ศาสนา ฯลฯ) แกทกุ คนในชาติ ใหม คี ณุ ธรรม (ยดึ มัน่ ในความดี – ความจริง – ความงาม) “ซื่อสตั ย สุจริต” เงอื่ นไขการดำเนนิ ชีวติ อดทน มีความเพียร มีสติ ใชป ญญา มีความรอบคอบ สามเง่ือนไข เงอ่ื นไขคุณธรรม เงือ่ นไขหลักวิชา ความรู เงอ่ื นไขการดำเนินชีวติ
14 จดุ เร่มิ ตนแนวคิดเศรษฐกิจพอเพียง จากการใชแนวทางการพฒั นาประเทศไปสูค วามทันสมัย ไดกอ ใหเกิดการเปล่ียนแปลงแกสงั คมไทยอยางมากในทุก ดาน ไมวา จะเปน ดานเศรษฐกิจ การเมอื ง วัฒนธรรม สังคมและสิ่งแวดลอ ม อีกทัง้ กระบวนการของความเปลีย่ นแปลงมีความ สลบั ซับซอนจนยากที่จะอธิบายในเชิงสาเหตแุ ละผลลพั ธไ ด เพราะการเปลยี่ นแปลงท้ังหมดตางเปนปจ จยั เชอื่ มโยงซงึ่ กนั และ กนั สำหรบั ผลของการพฒั นาในดานบวกนั้น ไดแก การเพิ่มข้ึนของอตั ราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกจิ ความเจรญิ ทาง วตั ถุ และสาธารณปู โภคตา งๆ ระบบสื่อสารทท่ี ันสมัย หรอื การขยายปรมิ าณและกระจายการศึกษาอยางทวั่ ถึงมากขนึ้ แตผล ดานบวกเหลา นี้สว นใหญกระจายไปถึงคนในชนบท หรอื ผดู อยโอกาสในสงั คมนอย แตวา กระบวนการเปล่ยี นแปลงของสังคมไดเกดิ ผลลบตดิ ตามมาดวย เชน การขยายตวั ของรฐั เขาไปในชนบท ได สงผลใหช นบทเกิดความออนแอในหลายดา น ทั้งการตองพ่ึงพงิ ตลาดและพอคา คนกลางในการสง่ั สนิ คา ทุน ความเส่อื มโทรม ของทรัพยากรธรรมชาติ ระบบความสมั พนั ธแบบเครือญาติ และการรวมกลุมกันตามประเพณเี พื่อการจดั การทรัพยากรทเ่ี คย มอี ยแู ตเดมิ แตกสลายลง ภูมิความรูท ีเ่ คยใชแกปญหาและสั่งสมปรบั เปล่ียนกันมาถูกลืมเลือนและเร่ิมสญู หายไป สิง่ สำคญั ก็คือ ความพอเพยี งในการดำรงชีวติ ซึง่ เปน เงื่อนไขพ้นื ฐานที่ทำใหค นไทยสามารถพ่ึงตนเอง และดำเนิน ชวี ติ ไปไดอ ยา งมีศักดิศ์ รีภายใตอ ำนาจและความมีอิสระในการกำหนดชะตาชวี ติ ของตนเอง ความสามารถในการควบคุมและ จัดการเพ่ือใหต นเองไดรับการสนองตอบตอความตอ งการตางๆ รวมท้งั ความสามารถในการจดั การปญหาตา งๆ ไดดว ยตนเอง ซึ่งทั้งหมดน้ีถือวาเปนศกั ยภาพพื้นฐานที่คนไทยและสงั คมไทยเคยมีอยแู ตเดิม ตองถกู กระทบกระเทือน ซึง่ วกิ ฤตเศรษฐกิจ จากปญหาฟองสบูและปญ หาความออนแอของชนบท รวมท้ังปญหาอ่ืนๆ ทเ่ี กิดขึน้ ลว นแตเปน ขอพิสูจนและยนื ยนั ปรากฎการณน้ีไดเปนอยางดี ประเทศไทยกับเศรษฐกจิ พอเพียง เศรษฐกิจพอเพียง มงุ เนนใหผผู ลติ หรอื ผูบ รโิ ภค พยายามเริ่มตนผลิต หรอื บริโภคภายใตขอบเขต ขอจำกดั ของ รายได หรอื ทรัพยากรทีม่ ีอยูไ ปกอ น ซึง่ ก็คือ หลักในการลดการพ่งึ พา เพมิ่ ขีดความสามารถในการควบคมุ การผลิตไดด วย ตนเอง และลดภาวะการเสีย่ งจากการไมสามารถควบคุมระบบตลาดไดอยางมีประสิทธภิ าพ เศรษฐกจิ พอเพียงมิใชหมายความถึง การกระเบียดกระเสียนจนเกินสมควร หากแตอาจฟุมเฟอ ยไดเปน คร้ังคราว ตามอตั ภาพ แตคนสว นใหญของประเทศ มักใชจ า ยเกนิ ตวั เกินฐานะท่หี ามาได เศรษฐกจิ พอเพียง สามารถนำไปสูเปาหมายของการสรางความมั่นคงในทางเศรษฐกิจได เชน โดยพืน้ ฐานแลว ประเทศไทย เปนประเทศเกษตรกรรม เศรษฐกิจของประเทศจึงควรเนนท่เี ศรษฐกิจการเกษตร เนน ความมั่นคงทางอาหาร เปน การสรา ง ความมน่ั คงใหเ ปน ระบบเศรษฐกจิ ในระดับหนง่ึ จึงเปน ระบบเศรษฐกิจท่ีชวยลดความเสีย่ ง หรือความไมม ัน่ คงทางเศรษฐกิจ ในระยะยาวได เศรษฐกิจพอเพียง สามารถประยุกตใ ชไดใ นทุกระดบั ทกุ สาขา ทุกภาคของเศรษฐกิจ ไมจำเปนจะตองจำกดั เฉพาะ แตภาคการเกษตร หรอื ภาคชนบท แมแ ตภาคการเงิน ภาคอสงั หาริมทรัพย และการคาการลงทุนระหวางประเทศ โดยมี หลกั การที่คลา ยคลงึ กนั คือ เนนการเลอื กปฏิบัติอยา งพอประมาณ มีเหตมุ ีผล และสรา งภูมิคมุ กันใหแกตนเองและสงั คม
15 การดำเนินชีวติ ตามแนวพระราชดำริพอเพยี ง พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูหวั ทรงเขาใจถึงสภาพสังคมไทย ดังนน้ั เมอื่ ไดพ ระราชทานแนวพระราชดำริ หรือพระ บรมราโชวาทในดา นตางๆ จะทรงคำนึงถึงวถิ ชี วี ติ สภาพสังคมของประชาชนดวย เพ่อื ไมใหเ กิดความขดั แยงทางความคดิ ท่ี อาจนำไปสูความขดั แยงในทางปฏบิ ัตไิ ด แนวพระราชดำริในการดำเนินชีวติ แบบพอเพยี ง 1. ยึดความประหยัด ตดั ทอนคา ใชจ ายในทุกดา น ลดละความฟุม เฟอยในการใชชีวติ 2. ยึดถือการประกอบอาชีพดวยความถูกตอง ซื่อสัตยสจุ ริต 3. ละเลกิ การแกงแยงผลประโยชนและแขง ขันกันในทางการคา แบบตอสูกนั อยา งรนุ แรง 4. ไมห ยุดน่ิงทจ่ี ะหาทางใหช วี ติ หลดุ พน จากความทกุ ขย าก ดวย 5. การขวนขวายใฝหาความรใู หมีรายไดเ พ่ิมพูนขึน้ จนถงึ ขัน้ พอเพยี งเปนเปา หมายสำคญั 6. ปฏบิ ัตติ นในแนวทางท่ดี ี ลดละสิ่งชว่ั ประพฤติตนตามหลัก ศาสนา เศรษฐกจิ พอเพียงกบั ทฤษฎใี หมตามแนวพระราชดำริ เศรษฐกจิ พอเพยี ง และแนวทางปฏบิ ตั ิของทฤษฎีใหม เปน แนวทางในการพัฒนาท่นี ำไปสูค วามสามารถในการพ่ึงตนเอง ในระดับ ตาง ๆ อยา งเปน ขน้ั ตอน โดยลดความเสยี งเก่ยี วกบั ความผันแปรของธรรมชาติ หรือการเปลย่ี นแปลงจากปจ จัยตาง ๆ โดย อาศยั ความพอประมาณ และความมีเหตุผล การสรา งภมู คิ ุมกนั ทด่ี ี มีความรู ความเพยี ร และความอดทน สติ และปญญา การชวยเหลอื ซึ่งกนั และกนั และความสามัคคี เศรษฐกจิ พอเพยี งความหมายกวางกวา ทฤษฎีใหม โดยท่เี ศรษฐกิจพอเพียงเปน กรอบแนวคิดท่ีชบ้ี อกหลักการ และ แนวทางปฏิบัติของทฤษฎีใหม ในขณะท่ี แนวพระราชดำรเิ ก่ียวกบั ทฤษฎใี หม หรอื เกษตรทฤษฎีใหม ซึง่ เปน แนวทางการ พฒั นาการเกษตรอยางเปนข้ันตอนนัน้ เปนตวั อยางการใชหลักเศรษฐกจิ พอเพียงในทางปฏบิ ตั ิ ที่เปน รูปธรรม เฉพาะในพ้ืนท่ี ท่เี หมาะสม ทฤษฎีใหมต ามแนวพระราชดำริ อาจเปรียบเทียบกบั หลักเศรษฐกจิ พอเพยี ง ซ่งึ มีอยู 2 แบบ คือ แบบพ้นื ฐาน กับ แบบกาวหนา ไดดังนคี้ วามพอเพียงในระดบั บุคคล และครอบครัว โดยเฉพาะเกษตรกรเปนเศรษฐกิจพอเพียงแบบพ้ืนฐาน เทยี บไดกบั ทฤษฎใี หม ข้นั ท่ี 1 ท่ีมงุ แกปญ หาของเกษตรกรที่อยหู า งไกลแหลงน้ำ ตองพึ่งน้ำฝน และประสบความเสี่ยงจากการทน่ี ้ำไม พอเพียง แมกระทงั่ สำหรับการปลูกขาวเพื่อบริโภค และมีขอ สมมติวา มีทดี่ นิ พอเพียงในการขุดบอ เพอ่ื แกป ญ หาในเรอื่ ง ดงั กลา ว จากการแกปญหาความเสยี่ งเรอื่ งนำ้ จะทำใหเกษตรกร สามารถมีขาวเพื่อการบริโภคยงั ชพี ในระดบั หนึ่ง และใชท่ีดินสว น อนื่ ๆ สนองความตอ งการพืน้ ฐานของครอบครัว รวมทั้งขายใน สวนที่เหลอื เพอ่ื มรี ายไดท ่ีจะใชเ ปนคา ใชจายอืน่ ๆ ท่ีไมส ามารถ
1166 ผลติ เองได ท้ังหมดนีเ้ ปน การสรา งภูมคิ มุ กันในตัวใหเ กิดข้ึนในระดับครอบครัว อยางไรกต็ าม แมกระท่ัง ในทฤษฎใี หมขั้นที่ 1 ก็จำเปนทีเ่ กษตรกรจะตองไดรบั ความชว ยเหลือจากชมุ ชนราชการ มูลนธิ ิ และภาคเอกชน ตามความเหมาะสมความพอเพยี ง ในระดบั ชุมชน และระดับองคกรเปน เศรษฐกจิ พอเพยี งแบบกาวหนา ซ่ึงครอบคลมุ ทฤษฎีใหม ข้ันท่ี 2 เปน เรือ่ งของการสนบั สนุนใหเ กษตรกรรวมพลังกันในรูปกลุมหรือสหกรณ หรือการทีธ่ ุรกิจตาง ๆ รวมตวั กัน ในลักษณะเครือขายวิสาหกจิ กลาวคอื เม่ือสมาชกิ ในแตละครอบครัว หรือองคกรตาง ๆ มคี วามพอเพียงข้ันพน้ื ฐานเปน เบ้อื งตน แลวกจ็ ะรวมกลมุ กนั เพ่ือรวมมือกันสรางประโยชนใ หแกกลุม และสว นรวมบนพื้นฐานของการไมเบียดเบยี นกัน การ แบงปน ชว ยเหลอื ซ่งึ กันและกัน ตามกำลงั และความสามารถของตน ซึ่งจะสามารถทำให ชมุ ชนโดยรวม หรอื เครอื ขา ย วิสาหกจิ น้นั ๆ เกดิ ความพอเพยี งในวิถีปฏิบตั ิอยา งแทจ รงิ ความพอเพยี งในระดบั ประเทศ เปน เศรษฐกิจพอเพยี งแบบกาวหนา ซึง่ ครอบคลมุ ทฤษฎีใหม ขั้นที่ 3 ซงึ่ สง เสรมิ ใหชมุ ชน หรือเครอื ขายวสิ าหกิจ สรา งความรวมมือกบั องคกรอนื่ ๆ ในประเทศ เชน บริษทั ขนาด ใหญ ธนาคาร สถาบันวจิ ัย เปนตน การสรา งเครือขา ยความรวมมือในลกั ษณะเชน นี้ จะเปน ประโยชนในการสืบทอดภูมิปญญา แลกเปลี่ยนความรู เทคโนโลยี และบทเรียนจากการพฒั นา หรือ รวมมือกันพัฒนา ตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียงทำใหป ระเทศอนั เปนสงั คมใหญอัน ประกอบดว ยชุมชน องคกร และธรุ กจิ ตาง ๆ ทด่ี ำเนนิ ชีวิตอยา งพอเพยี งกลายเปน เครือขายชุมชนพอเพยี งทเ่ี ช่ือมโยงกนั ดวย หลักไมเ บียดเบยี น แบง ปน และชว ยเหลอื ซงึ่ กนั และกนั ไดใ นที่สดุ การผลิตตามทฤษฎีใหมสามารถเปน ตนแบบการคิดในการผลิตท่ดี ไี ด ดงั นี้ 1. การผลติ นัน้ มุงใชเปนอาหารประจำวันของครอบครัว เพอื่ ใหมพี อเพยี งในการบรโิ ภคตลอดป เพ่ือใชเปนอาหาร ประจำวนั และเพือ่ จำหนา ย 2. การผลิตตองอาศัยปจ จัยในการผลิต ซงึ่ จะตองเตรยี มใหพรอม เชน การเกษตรตอ งมนี ้ำ การจดั ใหม แี ละดแู หลง นำ้ จะกอใหเ กิดประโยชนทั้งการผลิต และประโยชนใชส อยอ่นื ๆ 3. ปจ จัยประกอบอ่ืน ๆ ทีจ่ ะอำนวยใหการผลติ ดำเนนิ ไปดวยดี และเกิดประโยชนเ ชอื่ มโยง (Linkage) ทีจ่ ะไปเสรมิ ใหเ กดิ ความย่ังยนื ในการผลิต จะตอ งรว มมือกันทุกฝา ยท้ัง เกษตรกร ธุรกจิ ภาครฐั ภาคเอกชน เพื่อเชื่อมโยงเศรษฐกจิ พอเพยี งเขา กบั เศรษฐกจิ การคา และใหด ำเนินกิจการควบคไู ปดว ยกันได การผลิตจะตองตระหนักถึงความสมั พันธระหวา ง บุคคล กับ ระบบ การผลติ นั้นตองยดึ ม่นั ในเรือ่ งของ คุณคา ให มากกวา มูลคา ดงั พระราชดำรัส ซงึ่ ไดน ำเสนอมากอนหนา นีท้ ว่ี า “…บารมนี ั้น คือ ทำความดี เปรียบเทียบกับธนาคาร …ถาเราสะสมเงนิ ใหมากเรากส็ ามารถทีจ่ ะใชดอกเบี้ย ใช เงนิ ที่เปน ดอกเบ้ยี โดยไมแ ตะตอ งทนุ แตถาเราใชมากเกดิ ไป หรือเราไมระวัง เรากนิ เขาไปในทนุ ทนุ มนั กน็ อยลง ๆ จน หมด …ไปเบกิ เกนิ บัญชีเขาก็ตองเอาเรือ่ ง ฟองเราใหล ม ละลาย เราอยา ไปเบกิ เกินบารมีที่บานเมือง ทป่ี ระเทศไดสรางสม เอาไวตั้งแตบ รรพบรุ ุษของเราใหเกินไป เราตอ งทำบาง หรอื เพิ่มพูนใหประเทศของเราปกตมิ ีอนาคตทมี่ ัน่ คง บรรพบุรุษ ของเราแตโบราณกาล ไดส รา งบา นเมืองมาจนถงึ เราแลว ในสมยั นี้ทีเ่ รากำลังเสียขวัญ กลวั จะไดไมตองกลวั ถา เราไม รักษาไว…”
17 การนำปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียงไปใช ปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพียงน้ี เปน กรอบแนวความคดิ และ ทิศทางการพฒั นาระบบเศรษฐกจิ มหภาคของไทย ซงึ่ บรรจุ อยใู นแผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหงชาติ ฉบับที่ 10 (พ.ศ. 2550-2554)เพ่ือมงุ สูการพฒั นาทีส่ มดุล ยง่ั ยนื และ มภี ูมคิ ุมกนั เพ่ือความอยูด ีมีสุข มุงสสู งั คมทีม่ ีความสขุ อยาง ยง่ั ยนื หรอื ที่เรยี กวา สงั คมสเี ขียว (Green Society) ดวย หลกั การดงั กลาว แผนพฒั นาฯฉบบั ที่ 10 นีจ้ ะไมเนน เรื่อง ตวั เลขการเจริญเตบิ โตทางเศรษฐกิจ แตย งั คงใหความสำคัญตอ ระบบเศรษฐกจิ แบบทวลิ ักษณ หรือระบบเศรษฐกจิ ทมี่ ีความ แตกตางกนั ระหวางเศรษฐกิจชุมชนเมอื งและชนบท ดร.สมเกยี รติ ออนวมิ ล เรยี กสิง่ นีว้ า วิกฤตเศรษฐกิจพอเพยี ง คอื ความไมร วู า จะนำปรัชญานไี้ ปใชท ำอะไร กลายเปน วา ผูนำสงั คมทุกคน ทั้งนกั การเมืองและรัฐบาลใชคำวา เศรษฐกจิ พอเพียง เปน ขอ อา งในการทำกจิ กรรมใด ๆ เพือ่ ใหร ูสกึ วา ไดสนองพระราชดำรสั และใหเ กิดภาพลักษณท่ดี ี หรอื พดู งายๆ ก็คอื เศรษฐกิจพอเพยี ง ถกู ใชเ พ่ือเปน เคร่อื งมือ เพอื่ ตัวเอง ซ่ึงความไมเขาใจนี้อาจเกดิ จากการสับสนวา เศรษฐกิจพอเพยี งกบั ทฤษฎใี หมน ้ันเปนเรื่องเดียวกัน ทำใหม ีความ เขาใจวา เศรษฐกิจพอเพียงหมายถึงการปฏเิ สธอุตสาหกรรมแลวกลบั ไปสูเ กษตรกรรม ปรัชญาเศรษฐกจิ พอเพยี งนี้ ไดรับการเชดิ ชสู งู สุด จาก สหประชาชาติ (UN)โดยนายโคฟ อันนนั ในฐานะเลขาธิการ องคการสหประชาชาติ ไดทลู เกลา ฯถวายรางวัล The Human Development Lifetime Achievement Award แก พระบาทสมเด็จพระเจาอยูห วั เมื่อ 26 พฤษภาคม 2549 และไดมปี าฐกถาถงึ ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงวาเปนปรชั ญาท่ี สามารถเริ่มไดจากการสรางภูมิคมุ กนั ในตนเอง สูห มูบา น และสเู ศรษฐกิจในวงกวา งขน้ึ ในทีส่ ดุ เปน ปรัชญาที่มปี ระโยชนต อ ประเทศไทยและนานาประเทศ โดยทอี่ งคการสหประชาชาตไิ ดส นบั สนนุ ใหประเทศตา งๆที่เปนสมาชิก 166 ประเทศยดึ เปน แนวทางสกู ารพัฒนาประเทศแบบย่งั ยืน ประการท่สี ำคัญของเศรษฐกจิ พอเพียง 1. พอมีพอกนิ ปลกู พืชสวนครัวไวกนิ เองบา ง ปลูกไมผ ลไวห ลังบา น 2-3 ตน พอท่ีจะมีไวกินเองในครัวเรอื น เหลอื จึง ขายไป 2. พออยูพอใช ทำใหบ านนา อยู ปราศจากสารเคมี กล่ินเหม็น ใชแ ตข องทเ่ี ปน ธรรมชาติ (ใชจุลินทรยี ผสมน้ำถู พ้นื บาน จะสะอาดกวาใชน ้ำยาเคม)ี รายจา ยลดลง สขุ ภาพจะดีขนึ้ (ประหยดั คารักษาพยาบาล) 3. พออกพอใจ เราตองรูจักพอ รจู ักประมาณตน ไมใ ครอยากใครมเี ชนผูอ น่ื เพราะเราจะหลงตดิ กบั วตั ถุ ปญ ญาจะ ไมเกิด \"การจะเปน เสอื น้ันมันไมสำคญั สำคัญอยูทเ่ี ราพออยูพอกนิ และมีเศรษฐกจิ การเปนอยแู บบพอมพี อกนิ แบบ พอมพี อกนิ หมายความวา อุมชูตัวเองได ใหมีพอเพียงกับตัวเอง\" เศรษฐกจิ พอเพียง จะสำเรจ็ ไดด ว ย ความพอดีของตน
ผลการปฏบิ ัตติ ามแนวทาง “เศรษฐกิจพอเพียง” 1918 ชีวิต – หนาที่การงาน เกดิ “สมดลุ ” บุคคล – ครอบครวั – องคก าร – ชุมชน – ประเทศชาติ พรอมรบั ผลกระทบจากการเปล่ียนแปลง ทฤษฎใี หม ทฤษฎใี หม คอื ตัวอยางท่เี ปนรปู ธรรมของการประยุกตใ ชเศรษฐกจิ พอเพียงทเ่ี ดน ชดั ทสี่ ุด ซึ่งพระบาทสมเดจ็ พระ เจาอยูห ัวไดพระราชทานพระราชดำรนิ ี้ เพือ่ เปนการชว ยเหลือเกษตรกรทม่ี ักประสบปญ หาทัง้ ภยั ธรรมชาตแิ ละปจ จัย ภายนอกที่มผี ลกระทบตอ การทำการเกษตร ใหสามารถผา นพน ชวงเวลาวกิ ฤต โดยเฉพาะการขาดแคลนน้ำไดโ ดยไม เดือดรอ นและยากลำบากนัก ความเสีย่ งทีเ่ กษตรกร มกั พบเปนประจำ ประกอบดว ย 1. ความเสย่ี งดานราคาสนิ คา เกษตร 2. ความเสย่ี งในราคาและการพึ่งพาปจ จยั การผลติ สมยั ใหมจากตางประเทศ 3. ความเสี่ยงดา นนำ้ ฝนทิง้ ชวง ฝนแลง 4. ภัยธรรมชาตอิ นื่ ๆ และโรคระบาด 5. ความเส่ียงดานแบบแผนการผลติ - ความเสยี่ งดา นโรคและศตั รูพชื - ความเสีย่ งดานการขาดแคลนแรงงาน - ความเสย่ี งดา นหนี้สนิ และการสูญเสยี ทดี่ ิน ทฤษฎีใหม จงึ เปน แนวทางหรือหลกั การในการบริหารการจัดการทีด่ นิ และนำ้ เพื่อการเกษตรในทีด่ นิ ขนาดเล็กใหเกดิ ประโยชนสงู สดุ ความสำคัญของทฤษฎีใหม 1. มกี ารบรหิ ารและจดั แบง ท่ีดินแปลงเลก็ ออกเปน สดั สว นท่ีชดั เจน เพ่ือประโยชนส ูงสุดของเกษตรกร ซ่งึ ไมเ คยมีใคร คิดมากอน 2. มีการคำนวณโดยใชหลักวิชาการเกยี่ วกบั ปรมิ าณน้ำทจ่ี ะกักเก็บใหพอเพยี งตอ การเพาะปลูกไดอยา งเหมาะสม ตลอดป 3. มีการวางแผนทส่ี มบรู ณแ บบสำหรบั เกษตรกรรายยอย โดยมถี งึ 3 ขนั้ ตอน ทฤษฎีใหมข น้ั ตน ใหแบง พน้ื ทอี่ อกเปน 4 สว น ตามอัตราสวน 30:30:30:10 ซ่งึ หมายถึง 1. พืน้ ท่สี ว นทห่ี นง่ึ ประมาณ 30% ใหขุดสระเก็บกักน้ำเพือ่ ใชเ กบ็ กักน้ำฝนในฤดูฝน และใชเ สรมิ การ ปลกู พืชในฤดูแลง ตลอดจนการเลีย้ งสัตวแ ละพืชนำ้ ตา งๆ 2. พนื้ ทส่ี วนที่สอง ประมาณ 30% ใหปลกู ขา วในฤดูฝนเพื่อใชเปน อาหารประจำวันสำหรับครอบครัวใหเ พยี งพอ ตลอดป เพ่ือตัดคาใชจ ายและสามารถพ่ึงตนเองได 3. พน้ื ทส่ี ว นที่สาม ประมาณ 30% ใหปลกู ไมผล ไมย นื ตน พชื ผัก พชื ไร พืชสมุนไพร ฯลฯ เพอื่ ใชเปน อาหารประจำวนั หากเหลอื บรโิ ภคก็นำไปจำหนาย
4. พน้ื ที่สว นท่สี ่ี ประมาณ 10% เปนทีอ่ ยูอาศยั เล้ียงสัตว ถนนหนทาง และโรงเรือนอ่นื ๆ 19 ทฤษฎีใหมขั้นท่ีสอง เมอื่ เกษตรกรเขา ใจในหลกั การและไดป ฏบิ ตั ิในทด่ี นิ ของตนจนไดผ ลแลว กต็ องเร่ิมขั้นทส่ี อง คือใหเกษตรกรรวมพลัง กนั ในรปู กลมุ หรอื สหกรณ รวมแรงรว มใจกันดำเนนิ การในดา น (1) การผลติ (พนั ธพุ ืช เตรียมดนิ ชลประทาน ฯลฯ) - เกษตรกรจะตองรวมมือในการผลิต โดยเร่ิม ตง้ั แตขน้ั เตรยี มดิน การหาพนั ธุพชื ปุย การจดั หาน้ำ และ อนื่ ๆ เพ่ือการเพาะปลูก (2) การตลาด (ลานตากขาว ยงุ เครอ่ื งสขี าว การจำหนา ยผลผลิต) - เมื่อมีผลผลติ แลว จะตองเตรียมการตา งๆ เพ่ือการขายผลผลิตใหไ ดประโยชนส งู สดุ เชน การเตรียม ลานตากขาวรวมกนั การจัดหายุง รวบรวมขา ว เตรียมหาเครื่องสขี าว ตลอดจนการรวมกันขายผลผลติ ใหไ ดร าคาดีและลด คา ใชจายลงดวย (3) การเปนอยู (กะป น้ำปลา อาหาร เครื่องนุงหม ฯลฯ) - ในขณะเดียวกันเกษตรกรตองมีความเปนอยทู ่ดี ีพอสมควร โดยมีปจจยั พน้ื ฐานในการดำรงชวี ิต เชน อาหารการกินตางๆ กะป นำ้ ปลา เส้อื ผา ท่พี อเพยี ง (4) สวสั ดิการ (สาธารณสขุ เงินก)ู - แตละชมุ ชนควรมสี วสั ดิภาพและบรกิ ารทจี่ ำเปน เชน มีสถานอี นามัยเมื่อยามปว ยไข หรอื มกี องทุนไว กยู มื เพ่ือประโยชนใ นกิจกรรมตางๆ ของชุมชน (5) การศกึ ษา (โรงเรียน ทนุ การศึกษา) - ชมุ ชนควรมบี ทบาทในการสงเสรมิ การศึกษา เชน มกี องทุนเพื่อการศึกษาเลา เรียนใหแกเ ยาวชนของชม ชนเอง (6) สงั คมและศาสนา - ชุมชนควรเปน ที่รวมในการพฒั นาสังคมและจิตใจ โดยมีศาสนาเปนทย่ี ดึ เหนีย่ ว โดยกิจกรรมทงั้ หมดดังกลา วขางตน จะตองไดร บั ความรวมมือจากทกุ ฝา ยที่เก่ียวของ ไมวา สว นราชการ องคกรเอกชน ตลอดจนสมาชิกในชุมชนน้ันเปน สำคญั ทฤษฎีใหมข้นั ทสี่ าม เม่ือดำเนนิ การผา นพนข้นั ที่สองแลว เกษตรกร หรอื กลุมเกษตรกรก็ควรพฒั นากา วหนา ไปสขู ั้นทสี่ ามตอไป คือติดตอ ประสานงาน เพ่ือจดั หาทุน หรอื แหลง เงนิ เชน ธนาคาร หรอื บริษทั หา งรา นเอกชน มาชว ยในการลงทุนและพฒั นาคุณภาพ ชีวติ ทั้งนี้ ทั้งฝา ยเกษตรกรและฝา ยธนาคาร หรือบรษิ ัทเอกชนจะไดร บั ประโยชนรวมกัน กลา วคือ - เกษตรกรขายขา วไดร าคาสงู (ไมถกู กดราคา) - ธนาคารหรอื บรษิ ทั เอกชนสามารถซ้ือขา วบรโิ ภคในราคาต่ำ (ซื้อขาวเปลือกตรงจากเกษตรกรและ มาสีเอง) - เกษตรกรซ้อื เครื่องอุปโภคบริโภคไดใ นราคาตำ่ เพราะรวมกันซ้ือเปนจำนวนมาก (เปนรา นสหกรณ ราคาขายสง )
2202 - ธนาคารหรือบริษทั เอกชน จะสามารถกระจายบคุ ลากร เพือ่ ไปดำเนนิ การในกจิ กรรมตา งๆ ใหเกิดผลดี ย่งิ ขึน้ หลักการและแนวทางสำคัญ 1. เปนระบบการผลติ แบบเศรษฐกิจพอเพยี งทเ่ี กษตรกรสามารถเลีย้ งตัวเองไดในระดบั ที่ประหยดั กอน ทง้ั นี้ ชมุ ชน ตองมีความสามัคคี รว มมือรว มใจในการชวยเหลือซ่ึงกนั และกนั ทำนองเดียวกบั การ “ลงแขก” แบบด้งั เดิมเพ่ือลดคาใชจ ายใน การจางแรงงานดวย 2. เน่ืองจากขาวเปนปจ จยั หลกั ท่ที ุกครวั เรอื นจะตองบรโิ ภค ดงั นนั้ จึงประมาณวาครอบครัวหน่ึงทำนาประมาณ 5 ไร จะทำใหม ีขา วพอกนิ ตลอดป โดยไมต อ งซ้ือหาในราคาแพง เพ่ือยึดหลกั พง่ึ ตนเองไดอยา งมีอิสรภาพ 3. ตอ งมีนำ้ เพื่อการเพาะปลูกสำรองไวใ ชในฤดูแลง หรือระยะฝนท้ิงชว งไดอยา งพอเพยี ง ดงั น้ัน จึงจำเปนตองกัน ทด่ี นิ สว นหนึ่งไวข ดุ สระนำ้ โดยมีหลกั วา ตอ งมีนำ้ เพียงพอที่จะเพาะปลูกไดต ลอดป ทง้ั นี้ ไดพระราชทานพระราชดำรเิ ปน แนวทางวา ตอ งมนี ้ำ 1,000 ลูกบาศกเมตร ตอการเพาะปลูก 1 ไร โดยประมาณ ฉะน้นั เมอ่ื ทำนา 5 ไร ทำพชื ไร หรอื ไมผ ล อีก 5 ไร (รวมเปน 10 ไร) จะตอ งมนี ำ้ 10,000 ลูกบาศกเมตรตอป ดงั นัน้ หากตั้งสมมตฐิ านวา มพี น้ื ท่ี 5 ไร ก็จะสามารถ กำหนดสูตรคราวๆ วา แตละแปลง ประกอบดว ย - นาขา ว 5 ไร - พชื ไร พชื สวน 5 ไร - สระน้ำ 3 ไร ขุดลกึ 4 เมตร จนุ ำ้ ไดป ระมาณ 19,000 ลกู บาศกเ มตร ซง่ึ เปน ปริมาณน้ำที่เพียงพอทจ่ี ะ สำรองไวใ ชยามฤดแู ลง - ทอ่ี ยูอ าศยั และอ่ืนๆ 2 ไร รวมทัง้ หมด 15 ไร แตทงั้ นี้ ขนาดของสระเก็บน้ำข้ึนอยูกับสภาพภมู ปิ ระเทศและสภาพแวดลอม ดงั นี้ - ถา เปน พ้นื ที่ทำการเกษตรอาศยั น้ำฝน สระน้ำควรมีลกั ษณะลึก เพื่อปองกนั ไมใ หนำ้ ระเหยไดมากเกนิ ไป ซง่ึ จะทำใหมีนำ้ ใชต ลอดทัง้ ป - ถา เปนพืน้ ทีท่ ำการเกษตรในเขตชลประทาน สระนำ้ อาจมลี ักษณะลึก หรอื ตน้ื และแคบ หรือกวา งกไ็ ด โดยพจิ ารณาตามความเหมาะสม เพราะสามารถมนี ้ำมาเติมอยูเ ร่อื ยๆ การมสี ระเก็บนำ้ ก็เพื่อใหเกษตรกรมนี ำ้ ใชอ ยางสมำ่ เสมอทั้งป (ทรงเรยี กวา Regulator หมายถงึ การควบคุมใหดี มี ระบบน้ำหมนุ เวยี นใชเพ่ือการเกษตรไดโ ดยตลอดเวลาอยางตอเนือ่ ง) โดยเฉพาะอยา งยิง่ ในหนา แลงและระยะฝนท้ิงชว ง แต มิไดห มายความวา เกษตรกรจะสามารถปลูกขา วนาปรงั ได เพราะหากน้ำในสระเก็บนำ้ ไมพอ ในกรณีมีเขื่อนอยูบรเิ วณ ใกลเ คียงกอ็ าจจะตองสูบนำ้ มาจากเข่ือน ซงึ่ จะทำใหน้ำในเขื่อนหมดได แตเ กษตรกรควรทำนาในหนาฝน และเมอ่ื ถึงฤดแู ลง หรือฝนทิ้งชว งใหเ กษตรกรใชนำ้ ทีเ่ ก็บตุนนั้น ใหเกดิ ประโยชนท างการเกษตรอยา งสงู สุด โดยพจิ ารณาปลูกพืชใหเหมาะสมกับ ฤดูกาล เพื่อจะไดมผี ลผลติ อน่ื ๆ ไวบ รโิ ภคและสามารถนำไปขายไดตลอดทง้ั ป
21 4. การจดั แบงแปลงท่ีดนิ เพ่ือใหเ กิดประโยชนส ูงสดุ น้ี พระบาทสมเดจ็ พระเจาอยูหวั ทรงคำนวณและคำนึงจากอัตรา การถือครองท่ดี นิ ถวั เฉลี่ยครัวเรอื นละ 15 ไร อยา งไรกต็ าม หากเกษตรกรมีพื้นที่ถอื ครองนอ ยกวานี้ หรือมากกวา น้ี ก็สามารถ ใชอ ัตราสวน 30:30:30:10 เปนเกณฑป รับใชได กลาวคือ รอยละ 30 สวนแรก ขุดสระน้ำ (สามารถเลยี้ งปลา ปลกู พืชน้ำ เชน ผกั บุง ผักกะเฉด ฯลฯ ไดดว ย) บนสระอาจสรา ง เลาไกแ ละบนขอบสระนำ้ อาจปลูกไมย นื ตนทไี่ มใชน้ำมากโดยรอบได รอ ยละ 30 สวนทส่ี อง ทำนา รอยละ 30 สวนท่สี าม ปลูกพืชไร พชื สวน (ไมผล ไมยืนตน ไมใ ชสอย ไมเ พอ่ื เปนเชื้อฟน ไมส รา งบาน พชื ไร พชื ผัก สมุนไพร เปน ตน ) รอ ยละ 10 สุดทาย เปน ทีอ่ ยูอาศัยและอื่นๆ (ทางเดนิ คนั ดิน กองฟาง ลานตาก กองปยุ หมกั โรงเรอื น โรงเพาะเห็ด คอกสตั ว ไมดอกไมป ระดับ พืชสวนครวั หลงั บา น เปนตน ) อยา งไรกต็ าม อัตราสวนดงั กลาวเปนสูตร หรอื หลกั การโดยประมาณเทา น้นั สามารถปรบั ปรงุ เปลยี่ นแปลงไดต าม ความเหมาะสม โดยขึน้ อยูกบั สภาพของพืน้ ท่ีดนิ ปริมาณน้ำฝน และสภาพแวดลอ ม เชน ในกรณภี าคใตที่มฝี นตกชุก หรอื พน้ื ท่ีท่ีมีแหลงน้ำมาเตมิ สระไดตอ เน่ือง ก็อาจลดขนาดของบอ หรอื สระเกบ็ น้ำใหเ ล็กลง เพอ่ื เก็บพ้ืนท่ไี วใชประโยชนอ่ืนตอไป ได 5 การดำเนนิ การตามทฤษฎใี หม มปี จจัยประกอบหลายประการ ขนึ้ อยูกบั สภาพภูมปิ ระเทศ สภาพแวดลอ มของแต ละทอ งถ่ิน ดงั น้นั เกษตรกรควรขอรับคำแนะนำจากเจา หนาท่ดี ว ย และทสี่ ำคัญ คือ ราคาการลงทนุ คอนขางสงู โดยเฉพาะ อยา งย่งิ การขดุ สระนำ้ เกษตรกรจะตองไดร ับความชว ยเหลือจากสวนราชการ มลู นธิ ิ และเอกชน 6. ในระหวา งการขุดสระน้ำ จะมีดินท่ีถูกขุดขน้ึ มาจำนวนมาก หนา ดนิ ซ่งึ เปน ดินดี ควรนำไปกองไวต างหากเพ่อื นำมาใชป ระโยชนในการปลูกพืชตางๆ ในภายหลงั โดยนำมาเกลย่ี คลมุ ดินชนั้ ลางท่เี ปน ดนิ ไมด ี หรอื อาจนำมาถมทำขอบสระ นำ้ หรือยกรองสำหรับปลูกไมผลก็จะไดป ระโยชนอ กี ทางหน่ึง ตัวอยา งพืชท่คี วรปลกู และสัตวท ่คี วรเลี้ยง ไมผลและผักยืนตน : มะมวง มะพรา ว มะขาม ขนนุ ละมุด สม กลวย นอยหนา มะละกอ กะทอน แคบาน มะรุม สะเดา ขเ้ี หล็ก กระถิน ฯลฯ ผกั ลมลุกและดอกไม : มนั เทศ เผอื ก ถวั่ ฝก ยาว มะเขือ มะลิ ดาวเรือง บานไมรูโ รย กหุ ลาบ รัก และซอนกล่ิน เปน ตน เห็ด : เห็ดนางฟา เห็ดฟาง เห็ดเปาฮ้ือ เปนตน สมนุ ไพรและเครื่องเทศ : หมาก พลู พริกไท บุก บัวบก มะเกลือ ชมุ เห็ด หญาแฝก และพชื ผกั บางชนิด เชน กะเพรา โหระพา สะระแหน แมงลัก และตะไคร เปน ตน ไมใชสอยและเชือ้ เพลงิ : ไผ มะพราว ตาล กระถินณรงค มะขามเทศ สะแก ทองหลาง จามจรุ ี กระถนิ สะเดา ขเ้ี หล็ก ประดู ชิงชัน และยางนา เปนตน พืชไร : ขาวโพด ถว่ั เหลือง ถวั่ ลสิ ง ถั่วพมุ ถ่ัวมะแฮะ ออย มันสำปะหลัง ละหงุ นุน เปน ตน พชื ไรห ลายชนิดอาจเก็บ เก่ยี วเมอ่ื ผลผลิตยงั สดอยู และจำหนา ยเปน พืชประเภทผักได และมรี าคาดกี วา เก็บเม่ือแก ไดแ ก ขาวโพด ถวั เหลือง ถั่วลิสง ถั่วพุม ถว่ั มะแฮะ ออ ย และมันสำปะหลงั
22 พืชบำรงุ ดนิ และพชื คลุมดิน : ถว่ั มะแฮะ ถัว่ ฮามาตา โสนแอฟริกัน โสนพ้ืนเมือง ปอเทือง ถ่วั พรา ขี้เหลก็ กระถนิ รวมท้ังถั่วเขียวและถ่วั พุม เปนตน และเม่ือเก็บเก่ยี วแลว ไถกลบลงไปเพือ่ บำรุงดินได หมายเหตุ : พืชหลายชนิดใชท ำประโยชนไดมากกวา หน่ึงชนิด และการเลือกปลกู พืชควรเนน พืชยืนตน ดวย เพราะ การดูแลรกั ษาในระยะหลังจะลดนอยลง มีผลผลติ ทยอยออกตลอดป ควรเลือกพืชยนื ตนชนิดตางๆ กัน ใหค วามรมเย็นและ ชมุ ชื้นกับที่อยูอาศัยและสงิ่ แวดลอม และควรเลือกตนไมใหสอดคลอ งกับสภาพของพืน้ ที่ เชน ไมควรปลกู ยูคาลิปตสั บริเวณ ขอบสระ ควรเปนไมผ ลแทน เปนตน สัตวเล้ียงอ่ืนๆ ไดแ ก สัตวน้ำ : ปลาไน ปลานิล ปลาตะเพยี นขาว ปลาดกุ เพ่ือเปน อาหารเสริมประเภทโปรตนี และยังสามารถ นำไปจำหนายเปน รายไดเ สรมิ ไดอีกดวย ในบางพื้นท่สี ามารถเลี้ยงกบได สุกร หรอื ไก เลีย้ งบนขอบสระน้ำ ทั้งน้ี มูลสกุ รและไกสามารถนำมาเปนอาหารปลา บางแหงอาจเล้ยี ง เปดได ประโยชนของทฤษฎใี หม 1. ใหป ระชาชนพออยูพอกนิ สมควรแกอตั ภาพในระดบั ทีป่ ระหยัด ไมอดอยาก และเลี้ยงตนเองไดตามหลกั ปรัชญา “เศรษฐกิจพอเพียง” 2. ในหนาแลงมนี ำ้ นอ ย กส็ ามารถเอานำ้ ที่เก็บไวใ นสระมาปลูกพืชผักตา งๆ ท่ใี ชนำ้ นอยได โดยไมตอ งเบียดเบยี น ชลประทาน 3. ในปท ีฝ่ นตกตามฤดูกาลโดยมีน้ำดตี ลอดป ทฤษฎีใหมนส้ี ามารถสรางรายไดใ หแ กเกษตรกรไดโ ดยไมเ ดอื ดรอ นใน เรือ่ งคาใชจ ายตา งๆ
23 เรียนรูพลังงานทดแทน ผลิตไฟฟาดว ยแสงอาทติ ย พลงั งานทดแทน พลงั งานทดแทน คือ พลังงานทไ่ี ดม าจากกระบวนการทางธรรมชาติ เชน แสงอาทิตย ลม ความรอ นใตพิภพ พลังงานนำ้ พลังงานชีวภาพ และพลงั งานจากมหาสมทุ ร บทบาทของพลงั งานหมุนเวยี นยงั คงเพ่ิมข้นึ ในภาคการผลติ ไฟฟา พลงั งานความรอนและความเย็น และภาคการขนสง พลังงานชีวมวล พลงั งานชวี มวล คือ พลังงานที่ไดม าจากการนำชวี มวลมาใชเปนเชอ้ื เพลิงโดยตรง หรอื ผานกระบวนการแปรรูปเปน ของเหลวและกาซพลงั งานชีวมวล คดิ เปนรอยละ10 ของ การจดั หาพลังงานปฐมภมู ิของโลก ซึ่งมบี ทบาทสำคญั อยา งย่ิงใน ประเทศกำลงั พฒั นาหลายประเทศ ในการสนับสนนุ พลงั งานพื้นฐานสำหรบั การปรุงอาหารและการทำความรอน แตบ อยคร้งั อาจกอใหเกิดผลกระทบท่ีรนุ แรงตอสุขภาพและส่งิ แวดลอ ม การพัฒนาของเตาปรงุ อาหารที่ใชชีวมวล เชอ้ื เพลิงสะอาด และ การจดั หาพลงั งานไฟฟาทใี่ ชเชื้อเพลิงชวี มวลเปน วตั ถดุ ิบในการผลติ ไฟฟาของประเทศกำลังพฒั นา เปนมาตรการสำคัญในการ ปรับปรงุ สถานการณป จ จุบนั และการเขาถึงพลงั งานสะอาด ในป 2573 พลังงานความรอนใตพิภพ พลังงานความรอนใตพิภพ คือ พลังงานทีส่ ามารถนำมาผลิตพลงั งานไฟฟา พลังงานความรอน (และความเยน็ ) ที่มี คารบ อนตำ่ โดยเปน การผลติ พลังงานท่ีไดม าจากนำ้ ท่ีมีอุณหภูมสิ ูง หรอื น้ำแข็งทีอ่ ยูในระดบั ลกึ ทมี่ ีอณุ หภูมิตำ่ และปานกลาง รวมถึงทรพั ยากรหนิ รอ นพลงั งานความรอนใตพิภพ สามารถผลติ ไดจ ากหลายหลายเทคโนโลยีทดแทน โดยสามารถผลติ ไฟฟา จากพลงั งานท่ีอยูในรปู ไอระเหยและของเหลว เทคโนโลยคี วามรอนใตพิภพอยูในระหวา งการพัฒนาใหดีขึน้ เพ่อื ขยายการใช เทคโนโลยนี ้ใี นประเทศทม่ี ีทรัพยากรท่ีเหมาะสมสำหรับการผลิตพลังงานความรอนใตพิภพ พลงั งานนำ้ พลงั งานน้ำ คือ พลังงานที่ไดมาจากการปนกังหันน้ำโดยใชการไหลของนำ้ ซึง่ อาจเปนนำ้ จากแหลงน้ำธรรมชาติ เชน แมน ้ำ ลำคลอง หรือแหลงนำ้ ทีม่ นษุ ยสรา งขนึ้ เพื่อกักเก็บน้ำ โดยน้ำจากอา งเกบ็ น้ำจะไหลจากท่สี งู ลงสทู ีต่ ่ำเพอื่ ปน กังหันน้ำ ใหเกิดพลังงาน พลังงานน้ำ เปน แหลงพลังงานที่ใชใ นการผลิตไฟฟา จากพลงั งานทดแทนทีใ่ หญท่ีสดุ ในปจ จุบนั คิดเปน รอยละ 16 ของการขายไฟฟาทวั่ โลก และเปนแหลง พลงั งานหลกั ในการผลิตไฟฟา แบบผสมผสานในหลายประเทศทัว่ โลก ทงั้ ประเทศ พฒั นาแลว ประเทศเกดิ ใหม หรือประเทศกำลังพัฒนา พลงั งานมหาสมุทร
24 พลงั งานมหาสมุทร แบง เปน 5 ประเภท ตามลักษณะเทคโนโลยีทีแ่ ตกตางกัน ไดแก 1. พลงั งานน้ำขึน้ -น้ำลง คอื พลงั งานทไ่ี ดจากการใชประโยชนจ ากการขน้ึ -ลงของน้ำ ซ่ึงสามารถควบคมุ การผลิต พลังงานจากการสรางเขือ่ นบริเวณปากแมน ้ำ 2. พลังงานจากกระแสน้ำขน้ึ -น้ำลงในมหาสมทุ ร คือ พลงั งานที่ไดจากการเคล่อื นที่ของกระแสน้ำทะเล โดยใช เทคโนโลยีระบบ โมดูลาร (modular systems) ในการผลิตพลังงาน 3. พลงั งานคลน่ื คือ พลงั งานท่ีไดจากคลน่ื ของมหาสมทุ ร ปริมาณพลังงานคลนื่ ท่ีมากนอยข้นึ อยูกับ ความเร็วคลืน่ ความสูงของคล่ืน ความยาวคลื่น และความหนาแนนของน้ำ พลังงานคลื่นสามารถนำไปใชในการผลติ ไฟฟา ใชเปน แหลง พลังงานสำหรับโรงงานผลติ ไฟฟา หรือใชสำหรบั สูบน้ำ 4. พลงั งานจากความแตกตางของอุณหภูมิ คือ พลงั งานท่ีไดม าจากความแตกตางของอุณหภมู ขิ องน้ำบรเิ วณผิวนำ้ และ อุณหภูมขิ องน้ำบริเวณน้ำลึก ซงึ่ สามารถใชเ ทคโนโลยคี วามแตกตา งของกระบวนการเปล่ียนพลงั งานความรอนของ มหาสมุทร (Ocean thermal energy conversion : OTEC) ในการผลติ พลงั งานประเภทนี้ 5. พลังงานจากความแตกตางของความเค็ม คอื พลังงานท่ีไดม าจากความเคม็ ที่แตกตางกันบริเวณปากแมน ำ้ ซึง่ เปน บรเิ วณท่นี ำ้ จืดผสมกับนำ้ ทะเลเค็ม โดยใชเทคโนโลยีกระบวนการออสโมซิสผนั กลบั และเปลย่ี นเปนพลังงาน พลงั งานแสงอาทติ ย คือ พลังงานทีไ่ ดมาจากการแปลงแสงแดดใหอ ยูในรปู พลงั งานที่สามารถใชงานได เชน นำไปผลติ ไฟฟา พลังงานแสงอาทิตย โดยเทคโนโลยพี ลงั งานแสงอาทิตยผ ลติ กระแสไฟฟา สามารถจำแนกเปน 2 แบบ คือ 1. เทคโนโลยผี ลติ ไฟฟา ดวยเซลลแ สงอาทิตย (Solar photovoltaic: PV) เปนระบบการแปลงพลังงานแสงอาทิตยเปน พลงั งานไฟฟา โดยตรง เทคโนโลยผี ลติ ไฟฟาดว ยเซลลแ สงอาทิตยท ่ีไดร ับการยอมรับมากทีส่ ดุ ไดแก ระบบเซลล แสงอาทติ ยซลิ คิ อน (Crystalline silicon-based systems) เทคโนโลยีผลิตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทติ ยมีขอ ดี 2 ประการ คือ 1) การผลิตแผงเซลลแสงอาทิตยส ามารถผลติ ไดใ นโรงงานที่มีขนาดใหญท่ีมกี ำลังการผลติ สูง และ 2) เทคโนโลยีผลติ ไฟฟา ดวยเซลลแ สงอาทิตยเปนเทคโนโลยีที่สามารถประกอบไดตามขนาดทต่ี อ งการ 2. เทคโนโลยีผลติ ไฟฟาดวยระบบรวมแสงอาทิตย (Concentrating solar power: CSP) เปน เทคโนโลยใี นการรวม แสงไวท่ีวตั ถรุ ับแสงโดยใชก ระจกหรอื วัสดุสะทอนแสงและหมนุ ตามดวงอาทติ ยเ พอื่ สะทอนแสงและสง ไปยังตัวรับแสงซึ่ง จะทำใหเกดิ การเปลยี่ นแปลงเปน พลงั งานท่ีมอี ุณหภมู สิ ูง
25 พลงั งานลม พลงั งานลม คือ พลงั งานที่ไดมาจากการเคล่อื นไหวของลมเพือ่ นำมาใชประโยชนใ นการผลติ ไฟฟา จากกงั หนั ลม พลังงานลมกำลงั ไดร บั การพัฒนาใหเ ปนเทคโนโลยกี ารผลิตไฟฟาที่สำคัญของโลก ปจจุบนั ทัว่ โลกมีการเพม่ิ กำลงั การผลิตและ การลงทุนอยางตอเนอื่ ง การปรบั ปรงุ เทคโนโลยีสง ผลตอ การลดลงของคาใชจ า ยดานพลงั งานอยางตอเนื่อง ใน ภาคอุตสาหกรรมสามารถแกปญหาการจำกัดทรัพยากรและการขยายหว งโซอุปทาน การปลกู ผักแบบ”ไฮโดรโปนกิ ส
2269 การปลูกพืชไร้ดิน (Soilless Culture) เปนการปลกู พชื ในสารละลายธาตุอาหารพชื (Water culture หรือ Hydroponics) เปนการปลูกพชื โดยใหรากแช ในสารละลายธาตุอาหารพชื และบางสวนสมั ผสั อากาศ (Aeroponics) หรือเปนการปลูกพืชบนวสั ดทุ ่ไี มใ ชด นิ และรดดว ย สารละลายธาตุอาหรพชื หรือนำ้ ปยุ (Substrats) ระบบไฮโดรโปนิกสท ีน่ า สนใจ 1. ระบบ NFT (Nutrient Film Technique) เปนการปลูกพืชโดยใหร ากสัมผัสกบั สารอาหาร โดยสารอาหารจะไหลเปน แผน ฟลมบางๆ หนา 1-3 มิลลเิ มตร และสารละลายธาตุอาหารจะมกี ารไหลหมุนเวยี นกลับมาใชอ กี ครง้ั 2. ระบบ DFT (Deep Flow Technique) เปน การปลูกพชื โดยใหรากสัมผสั กับสารอาหารในน้ำลกึ 3-5 เซนตเิ มตร โดย จะปลกู ในราง ในภาชนะ หรอื ในถาดปลูกก็ได 3. ระบบ DRFT (Dynamic Root Floating Technique) จะคลา ยกับระบบDFT เปนการปลูกพืชโดยใหรากสัมผัสกับ สารอาหารในนำ้ ลึก 3-5 เซนติเมตรและอากาศ ไฮโดรโปนกิ ส (Hydroponics) ทีเ่ หมาะสมสำหรับการเริ่มตนมอื ใหม คือ ระบบ NFT (Nutrient Film Technique) ขอดขี องการปลูกพชื แบบไฮโดรโปนิกส 1. มีการจดั ปจจัยตา ง เชน นำ้ ธาตอุ าหาร แสง และอณุ หภมู ใิ หแกพชื อยางเหมาะสม พชื จึงเจรญิ เติบโตเรว็ ผลผลติ มาก และสม่ำเสมอ สะอาด มีคณุ ภาพดี และปลกู ไดต อเนอ่ื งตลอดป 2. สามารถปลูกไดในพ้นื ที่ไมมีดนิ หรอื ดินไมเหมาะสมตอการปลูกพืช ทำใหการใชน้ำ ใชปยุ เปน ไปอยา งมปี ระสิทธิภาพ 3. การควบคมุ โรค แมลงศัตรูพืชทำไดงา ยกวาพืชปกติ 4. ใชแรงงานนอ ย
27 ขัน้ ตอนการปลูกผกั ไฮโดรโปนกิ ส 1. การเตรยี มพนื้ ทแ่ี ละโตะปลกู ประกอบโตะปลกู และตดิ ตงั้ ตามวิธกี ารประกอบชดุ ไฮโดรโปนกิ ส และนำโตะ ปลูกมา วางในตำแหนงที่ไดร บั แสงแดดอยา งนอย 6 ชั่วโมง/วนั 2. พันธุและเมลด็ พันธผุ ัก เมล็ดพนั ธผุ ักมี 2 ชนิดคือ 2.1 เคลือบดินเหนยี ว เนื่องจากเมลด็ ผักมีขนาดเล็ก ทำใหเปนอนั ตรายและสูญเสยี ไดงาย จงึ มกี ารเคลือบเมล็ด ดว ยดนิ เหนยี ว เมลด็ ที่เคลือบจะมีอายกุ ารเก็บรักษาสน้ั เน่ืองจากไดมีการกระตนุ การงอกมาแลว แตจะสะดวกสำหรบั การ ใชง าน 2.2 ไมเคลือบ คือเมล็ดพนั ธปุ กติ 3. การเพาะตน กลา นำวัสดปุ ลูก เชน เพอรไลท เวอรมิคูไลท ใสถวยเพาะและนำเมลด็ ผกั ใสตรงกลางถว ย กลบเมล็ด และรดนำ้ ใหเปยกและเก็บไวใ นท่ปี ลอดภัย รดน้ำทกุ วนั ประมาณ 3-5 วนั เมลด็ เร่มิ งอก และเร่ิมใหสารละลายออนๆ แทน นำ้ 4. การปลกู บนราง ขนาด 1.5 เมตร 4.1 ตวั อยางเตมิ นำ้ 10 ลิตร และเติมสารอาหาร A และ B อยางละ 100 ซซี ี หรือ 10 ซีซี/นำ้ 1 ลิตร 4.2 นำตนกลา ท่ีแข็งแรง อายุประมาณ 2 สัปดาห ยายมาวางบนโตะ ปลูก และเดินเครอื่ งปม น้ำ 5. การดูแลประจำวัน 5.1 รักษาระดับนำ้ ใหอยใู นระดับควบคุมอยูเสมอ เชน 10 ลิตร 5.2 ควบคุมคา EC อยรู ะหวา ง 1-1.8 โดยเครอื่ ง EC meter ปรับลดโดยการเพมิ่ น้ำ และปรบั คา EC เพ่ิมโดยการ เพม่ิ ปยุ กรณีไมมเี คร่ืองวดั สามารถประมาณการเติมสารอาหาร A และ B ดังตาราง 5.3 ควบคุมคา pH อยรู ะหวาง 5.2-6.8 โดยเคร่อื ง pH meter หรือ pH Drop test ปรับลดโดยการกรดฟอสฟอ ริก หรือกรดไนตรกิ (pH down) และปรับคา pH เพ่ิมโดยการเตมิ โปตัสเซยี มไฮดรอกไซด (pH up) ปรมิ าณ 2-3 หยด 6. การเกบ็ เกีย่ ว เก็บเก่ยี วเมอื่ อายุ 45 วนั
29 บทท่ี 3 วิธดี ำเนินงาน การดำเนนิ โครงการอบรมเชิงปฏิบตั กิ ารเรยี นรูมุงสูค วามพอเพยี ง ไดด ำเนนิ การตามข้นั ตอนตา งๆ ดังน้ี 1. ขน้ั เตรยี มการ การศึกษาเอกสารท่เี กย่ี วขอ งกับโครงการอบรมเชิงปฏบิ ัติการเรยี นรมู งุ สคู วามพอเพยี ง ผรู ับผิดชอบโครงการไดศึกษาคนควาเอกสารทเ่ี ก่ยี วของเพ่ือเปนขอมลู และแนวทางในการดำเนินการโครงการอบรม เชิงปฏบิ ตั ิการเรยี นรูมงุ สูความพอเพียง ดังน้ี 1. ศกึ ษาเอกสาร / คูมือ ขอมูลจากหนังสือ เกยี่ วกบั การเรียนรมู ุง สูความพอเพยี งเพอื่ เปน แนวทางเก่ียวกับการจดั โครงการอบรมเชิงปฏิบัติการเรยี นรูมุงสูความพอเพียง 2. ศกึ ษาขน้ั ตอนการดำเนนิ โครงการอบรมเชิงปฏิบตั กิ ารเรียนรมู ุง สูความพอเพยี ง เพ่ือเปนแนวทางในการจัดเตรยี ม งาน วสั ดุอปุ กรณ และบคุ ลากรใหเ หมาะสม การสำรวจความตองการของประชาชนในพืน้ ท่ี (ตามนโยบายของรัฐบาล) กลมุ ภารกิจ การจดั การศึกษานอกระบบ มอบหมายให ครู กศน.ตำบล สำรวจความตองการของ กลุมเปา หมายเพื่อทราบความตอ งการทแ่ี ทจ รงิ ของประชาชนในตำบล และมีขอ มลู ในการจัดกจิ กรรมท่ีตรงกับความตองการ ของชุมชน การประสานงานผูนำชุมชน / ประชาชน /วิทยากร 1. ครู กศน.ตำบล ไดประสานงานกบั หัวหนา/ผนู ำชมุ ชนและประชาชนในตำบลเพอ่ื รวมกันปรกึ ษาหารือใน กลุมเกย่ี วกบั การดำเนนิ การจัดโครงการใหตรงกบั ความตอ งการของชมุ ชน 2. ครู กศน.ตำบล ไดป ระสานงานกับหนว ยงานทเ่ี ก่ียวของเพือ่ จัดหาวทิ ยากร การประชาสมั พนั ธโครงการฯ ครู กศน.ตำบล ไดด ำเนินการประชาสัมพนั ธก ารจัดโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการเรยี นรูมุงสูค วามพอเพียง เพื่อใหป ระชาชนทราบขอมลู การจดั กิจกรรมดังกลาวผา นผนู ำชมุ ชน ประชมุ เตรียมการ / วางแผน 1) ประชุมปรกึ ษาหารือผทู ี่เก่ียวของ 2) เขียนโครงการ วางแผนมอบหมายงานใหฝ ายตางๆ เตรยี มดำเนินการ 3) มอบหมายหนาท่ี แตงต้งั คณะทำงาน การรบั สมัครผเู ขา รวมโครงการฯ ครู กศน.ตำบล ไดร ับสมัครผูเ ขารวมโครงการอบรมเชิงปฏิบัตกิ ารเรียนรมู งุ สคู วามพอเพียง โดยให ประชาชนทว่ั ไปท่ีอาศัยอยูในพื้นที่ตำบลวดั หลวง ตำบลวัดโบสถ ตำบลทาขา ม ตำบลหนองเหยี ง และ ตำบลกุฎโงง เขารวม เปา หมายจำนวน 25 คน
28 การกำหนดสถานทแ่ี ละระยะเวลาดำเนินการ ครู กศน.ตำบล ไดกำหนดสถานท่ีในการจัดอบรมคอื ศนู ยเ รียนรเู ศรษฐกิจพอเพียง ผใู หญวชิ ัย กานบัว หมูที่ 10 ตำบลหนองปรือ อำเภอพนัสนคิ ม จงั หวัดชลบุรี ในวันที่ 30 มิถนุ ายน พ.ศ. 2563 จำนวน 1 วัน เวลา 08.30-15.00 น. 2. ขั้นดำเนินงาน กลมุ เปาหมาย กลุมเปาหมายของโครงการอบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารเรียนรมู ุง สูความพอเพียงประชาชน 4 ตำบล ๆ ละ 6 คน ไดแก ตำบลวัดหลวง ตำบลวดั โบสถ ตำบลหนองเหียง ตำบลทาขา ม และ ตำบลกฎุ โงง จำนวน 7 คน รวมทง้ั สิน้ 31 คน สถานท่ดี ำเนินงาน ครู กศน.ตำบล 5 ตำบล จัดกิจกรรมโครงการอบรมเชิงปฏิบตั ิการเรียนรมู งุ สคู วามพอเพียง โดยจดั กิจกรรมอบรมใหความรู ในวันที่ 30 มถิ นุ ายน พ.ศ. 2563 เวลา 08.30-15.00 น. ณ ศนู ยเ รียนรูเศรษฐกิจพอเพียง ผใู หญว ิชัย กา นบัว หมูที่ 10 ตำบลหนองปรือ อำเภอพนัสนคิ ม จงั หวัดชลบรุ ี การขออนมุ ตั แิ ผนการจัดกิจกรรมการเรียนรหู ลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง กศน.ตำบล 5 ตำบล ไดดำเนินการขออนมุ ัตแิ ผนการจัดกจิ กรรมการเรยี นรูหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง โครงการอบรมเชิงปฏิบัตกิ ารเรียนรมู งุ สคู วามพอเพยี ง ตอ สำนักงาน กศน.จังหวัดชลบุรี เพอ่ื ใหต น สงั กัดอนุมัติ แผนการจัดกจิ กรรมการเรยี นรูหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง การจดั ทำเครอื่ งมือการวัดความพงึ พอใจของผรู ว มกิจกรรม เคร่ืองมือที่ใชในการติดตามประเมินผลโครงการ ไดแก แบบประเมนิ ความพึงพอใจ ขนั้ ดำเนินการ / ปฏบิ ตั ิ 1. เสนอโครงการเพอ่ื ขอความเหน็ ชอบ/อนุมัตจิ ากตนสังกัด 2. วางแผนการจัดกจิ กรรมในโครงการอบรมเชิงปฏบิ ตั กิ ารเรยี นรมู งุ สูค วามพอเพยี ง โดยกำหนดตารางกจิ กรรมท่ีกำหนดการ 3. มอบหมายงานใหแ กผูรบั ผิดชอบฝายตางๆ 4. แตงตัง้ คณะกรมการดำเนินงาน 5. ประชาสัมพนั ธโ ครงการอบรมเชงิ ปฏิบตั กิ ารเรยี นรูมุงสูความพอเพยี ง 6. จดั กจิ กรรมโครงการอบรมเชงิ ปฏบิ ัตกิ ารเรยี นรูมงุ สคู วามพอเพียง ตามตารางกิจกรรมท่กี ำหนดการ 7. ตดิ ตามและประเมนิ ผลโครงการอบรมเชงิ ปฏิบตั ิการเรยี นรูมงุ สูค วามพอเพียง
29 3. การประเมินผล วเิ คราะหข อมลู 1. บันทกึ ผลการสงั เกตจากผูเ ขา รวมกจิ กรรม 2. วเิ คราะหผ ลจากการประเมินในแบบประเมนิ ความพงึ พอใจ 3. รายงานผลการปฏบิ ัติงานรวบรวมสรุปผลการปฏิบัตงิ านของโครงการนำเสนอตอผูบริหารนำปญหา ขอบกพรองไปแกไขครั้งตอไป คาสถิตทิ ใ่ี ช การวิเคราะหขอมูล ใชคาสถิติรอยละในการประมวลผลขอมูลสวนตัวและตัวชี้วัดความสำเร็จของโครงการ ตามแบบสอบถามคิดเปนรายขอ โดยแปลความหมายคา สถิตริ อยละออกมาไดด งั น้ี คา สถิตริ อ ยละ 90 ขึ้นไป ดีมาก คาสถิตริ อยละ 75 – 89.99 ดี คา สถติ ริ อ ยละ 60 – 74.99 พอใช คา สถิติรอ ยละ 50 – 59.99 ปรับปรงุ คา สถิตริ อยละ 0 – 49.99 ปรบั ปรงุ เรงดว น สวนการวิเคราะหขอมูลจากแบบสอบถามความคิดเห็นรายขอซึ่งมีลักษณะเปนคาน้ำหนักคะแนน และ นำมาเปรียบเทยี บ ไดระดับคณุ ภาพตามเกณฑก ารประเมนิ ดังนี้ เกณฑการประเมนิ (X) คานำ้ หนักคะแนน 4.50 – 5.00 ระดับคณุ ภาพ คอื ดีมาก คา น้ำหนักคะแนน 3.75 – 4.49 ระดบั คณุ ภาพ คือ ดี คานำ้ หนกั คะแนน 3.00 – 3.74 ระดบั คุณภาพ คอื พอใช คา นำ้ หนักคะแนน 2.50 – 2.99 ระดับคุณภาพ คือ ตอ งปรบั ปรงุ คา นำ้ หนักคะแนน 0.00 – 2.49 ระดบั คณุ ภาพ คอื ตองปรบั ปรงุ เรง ดวน
30 บทท่ี 4 ผลการดำเนินงานและการวิเคราะหข อมูล ตอนท่ี 1 รายงานผลการจดั กจิ กรรมโครงการอบรมเชิงปฏิบัตกิ ารเรียนรูม ุงสคู วามพอเพยี ง การจดั กิจกรรมโครงการอบรมเชงิ ปฏบิ ตั ิการเรียนรมู งุ สคู วามพอเพียง สรุปรายงานผลการจดั กิจกรรมไดดังนี้ ในการจดั กิจกรรมอบรมใหความรตู ามโครงการอบรมเชงิ ปฏิบตั ิการเรียนรูมงุ สูความพอเพียง เปน การอบรม ใหความรู โดยมี นายวิชัย กานบวั เปนวทิ ยากรในการบรรยายใหความรู เรอ่ื ง หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง หลังจาก เสร็จสิน้ กิจกรรมดงั กลา วแลว ผูเ ขา รวมกิจกรรม มีความรู ความเขา ใจในหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงและนำความรทู ี่ ไดรบั มาปรับใชใ นชีวิตประจำวนั ตอนที่ 2 รายงานผลความพึงพอใจของโครงการอบรมเชิงปฏบิ ตั กิ ารเรยี นรมู งุ สคู วามพอเพยี ง การจัดกิจกรรมโครงการอบรมเชงิ ปฏิบตั กิ ารเรยี นรมู งุ สคู วามพอเพียง ซ่งึ สรุปรายงานผลจากแบบสอบถามความ คดิ เหน็ ขอ มลู ทไ่ี ดส ามารถวเิ คราะหและแสดงคา สถติ ิ ดังน้ี ตารางท่ี 1 ผเู ขารวมโครงการทตี่ อบแบบสอบถามไดน ำมาจำแนกตามเพศ รายละเอียด เพศ หญงิ ชาย 26 83.87 จำนวน (คน) 5 รอยละ 16.13 จากตารางที่ 1 พบวาผูตอบแบบสอบถามที่เขา รวมกิจกรรมการเรยี นรหู ลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง โครงการอบรมเชิงปฏิบัตกิ ารเรียนรูมงุ สูความพอเพยี งสว นใหญ เปน หญงิ จำนวน 26 คน คดิ เปน รอ ยละ 83.87 และ เปนชาย 5 คน คิดเปนรอยละ 16.13 ตารางท่ี 2 ผเู ขารว มโครงการที่ตอบแบบสอบถามไดน ำมาจำแนกตามอายุ รายละเอยี ด ตำ่ กวา 15 อายุ (ป) 40 - 59 60 ขนึ้ ไป อายุ - 15 - 39 12 16 - 38.71 51.61 จำนวน (คน) 3 รอยละ 9.68 จากตารางที่ 2 พบวา ผตู อบแบบสอบถามทีเ่ ขา รว มกิจกรรมการเรยี นรูหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง โครงการอบรมเชิงปฏิบัตกิ ารเรยี นรูมงุ สคู วามพอเพียงสวนใหญอ ายุ 60 ปข ึ้นไป จำนวน 16 คน คิดเปน รอยละ 51.61 รองลงมา มีอายุ 40 – 59 ป จำนวน 12 คน คดิ เปน รอ ยละ 38.71 และ มอี ายุ 15-39 ป จำนวน 3 คน คดิ เปนรอ ยละ 9.68
31 ตารางที่ 3 ผเู ขา รว มโครงการที่ตอบแบบสอบถามไดนำมาจำแนกตามอาชพี รายละเอียด เกษตรกรรม รบั จา ง อาชพี คาขาย อนื่ ๆ รับราชการ/รฐั วิสาหกจิ - 19 - 61.29 จำนวน (คน) 11 1 - รอยละ 35.48 3.23 - จากตารางที่ 3 พบวา ผูต อบแบบสอบถามท่เี ขา รว มกิจกรรมการเรียนรหู ลักปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี ง โครงการอบรมเชิงปฏิบตั ิการเรยี นรูมงุ สคู วามพอเพียงสวนใหญ อาชีพอ่ืน ๆ จำนวน 19 คน คิดเปน รอ ยละ 61.29 รองลงมา มีอาชีพเกษตรกรรม จำนวน 11 คน คิดเปนรอ ยละ 35.48 และ มอี าชีพรับจาง จำนวน 1 คน คดิ เปน รอ ยละ 3.23 ตารางท่ี 4 ผเู ขารว มโครงการทีต่ อบแบบสอบถามไดน ำมาจำแนกตามระดับการศึกษา รายละเอยี ด ระดับการศึกษา การศกึ ษา ประถม ม.ตน ม.ปลาย/ปวช. ปวส./ป.ตรขี น้ึ ไป 8 จำนวน (คน) 3 7 13 25.80 รอ ยละ 9.68 22.58 41.94 จากตารางที่ 4 พบวาผูตอบแบบสอบถามท่ีเขา รว มกจิ กรรมการเรยี นรูหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง โครงการอบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารเรยี นรูมงุ สูค วามพอเพยี งสวนใหญม รี ะดับมัธยมศกึ ษาตอนปลาย/ปวส จำนวน 13 คน คิดเปน รอ ยละ 41.94 รองลงมา ระดบั ปวส./ป.ตรี ขึ้นไป จำนวน 8 คน คดิ เปนรอยละ 25.80 มีระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน จำนวน 7 คน คิดเปนรอยละ 2258 และ มีระดบั ประถมศึกษา จำนวน 3 คน คดิ เปนรอ ยละ 9.68 ตามลำดับ ตารางที่ 5 แสดงคา รอ ยละเฉลีย่ ความสำเรจ็ ของตวั ชว้ี ัด ผลผลติ ประชาชนทัว่ ไป เขา รว มโครงการจำนวน 31 คน เปาหมาย(คน) ผลสำเร็จของโครงการ คดิ เปนรอ ยละ 25 ผเู ขารว มโครงการ(คน) 100 31 จากตารางท่ี 5 พบวาผลสำเร็จของตวั ชวี้ ัดผลผลติ กิจกรรมการเรยี นรูหลักปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง โครงการอบรมเชงิ ปฏิบตั กิ ารเรยี นรมู ุงสคู วามพอเพียง มีผูเ ขา รวมโครงการ จำนวน 31 คน คิดเปน รอยละ 100 ซึ่งบรรลุ เปาหมายดานตัวชวี้ ดั ผลผลติ
32 ตารางท่ี 6 คาเฉลย่ี และสว นเบี่ยงเบนมาตรฐานความพึงพอใจของผเู ขา รว มกจิ กรรมท่ีมคี วามพงึ พอใจตอโครงการอบรมเชงิ ปฏิบตั กิ ารเรยี นรมู ุงสูความพอเพยี ง ในภาพรวม รายการ คา เฉลี่ย สว นเบ่ยี งเบนมาตรฐาน ระดับ ความพึงพอใจ ดา นบริหารจัดการ (µ) (σ) ดา นการจัดกจิ กรรมการเรยี นรู 4.50 0.54 ดมี าก ดานประโยชนทไ่ี ดร ับ 4.53 0.50 ดมี าก รวมทุกดา น 4.60 0.49 ดีมาก 4.54 0.51 ดีมาก จากตารางที่ 6 พบวา ผตู อบแบบสอบถามทมี่ ีความพึงพอใจตอ โครงการอบรมเชงิ ปฏิบัติการเรียนรูมุงสูความ พอเพยี ง ในภาพรวมอยูในระดบั ดมี าก (µ=4.54) เมือ่ พจิ ารณาเปน รายดาน พบวา ดา นประโยชนท ี่ไดรับ อยูในระดับดมี าก มคี า เฉลยี่ (µ= 4.60) รองลงมาคือ ดานการจดั กิจกรรมการเรียนรู มีอยใู นระดับดมี าก มีคาเฉลีย่ (µ= 4.53) และ ดานบริหารจดั การ อยูในระดับดมี าก มีคาเฉล่ยี (µ= 4.50) ตามลำดับ โดยมีสวนเบยี่ งเบนมาตรฐาน (σ) อยรู ะหวา ง 0.49 - 0.54 แสดงวา ผเู ขารวมกิจกรรมมีความพึงพอใจสอดคลองกัน ตารางท่ี 7 คาเฉล่ียและสวนเบี่ยงเบนมาตรฐานความพึงพอใจของผูเขารวมกิจกรรมที่มีความพึงพอใจตอโครงการอบรมเชิง ปฏิบัติการเรียนรมู ุง สูความพอเพยี ง ดานบรหิ ารจดั การ รายการ คาเฉล่ีย สวนเบีย่ งเบน ระดบั (µ) มาตรฐาน (σ) ความพึงพอใจ 1. อาคารสถานท่ี 4.77 0.42 ดมี าก 2. ส่งิ อำนวยความสะดวก 4.45 0.56 ดี 3. กำหนดการและระยะเวลาในการดำเนินโครงการ 4.26 0.44 ดี 4. เอกสารการอบรม 4.58 0.61 ดมี าก 5. วทิ ยากรผใู หก ารอบรม 4.42 0.49 ดี รวม 4.50 0.54 ดมี าก จากตารางท่ี 7 พบวา ผูตอบแบบสอบถามท่ีมีความพึงพอใจตอโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการเรียนรูมุงสูความ พอเพียง ดานบริหารจัดการ ในภาพรวมอยูในระดับดีมาก มีคาเฉล่ีย (µ= 4.50) เมื่อพิจารณาเปนรายขอ พบวา อาคาร สถานที่ มีคาเฉล่ีย (µ= 4.77) รองลงมา คือ เอกสารการอบรม มีคาเฉล่ีย (µ= 4.58) สิ่งอำนวยความสะดวก มีคาเฉล่ีย (µ= 4.45) วิทยากรผูใหการอบรม มีคาเฉลี่ย (µ= 4.42) กำหนดการและระยะเวลาในการดำเนินโครงการ มีคาเฉล่ีย (µ= 4.26) ตามลำดับ โดยมีสวนเบ่ียงเบนมาตรฐาน (σ) อยูระหวาง 0.42 - 0.61 แสดงวา ผูตอบแบบสอบถามมีความ คดิ เหน็ ไปในทศิ ทางเดียวกัน ตามลำดับ
33 ตารางที่ 8 คาเฉล่ียและสว นเบ่ียงเบนมาตรฐานความพงึ พอใจของผูเขา รวมกจิ กรรมที่มคี วามพึงพอใจตอโครงการอบรมเชิง ปฏบิ ัติการเรยี นรูมงุ สคู วามพอเพียง ดา นการจัดกิจกรรมการเรียนรู รายการ คา เฉลี่ย สวนเบีย่ งเบน ระดับ (µ) มาตรฐาน (σ) ความพึงพอใจ 6. การจดั กจิ กรรมโครงการอบรมเชิงปฏบิ ัติการเรยี นรู 4.42 มงุ สูความพอเพยี ง 0.49 ดี 7. การใหค วามรูเร่ืองการเรยี นรูม งุ สูค วามพอเพยี ง 8. การตอบขอซักถามของวทิ ยากร 4.58 0.49 ดมี าก 9. การแลกเปล่ยี นเรยี นรูข องผูเขา รับการอบรม 4.58 0.49 ดมี าก 10. การสรุปองคความรูรวมกัน 4.45 0.50 11. การวัดผล ประเมนิ ผล การฝกอบรม 4.55 0.50 ดี 4.48 0.50 ดมี าก รวม 4.53 0.50 ดี ดมี าก จากตารางที่ 8 พบวา ผูตอบแบบสอบถามมีความพึงพอใจตอโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการเรียนรูมุงสูความ พอเพียง ดานการจัดกิจกรรมการเรียนรู ในภาพรวมอยูในระดับดีมาก มีคาเฉลี่ย (µ= 4.53) เม่ือพิจารณาเปนรายขอ พบวา การใหความรูเร่ืองการเรียนรูมุงสูความพอเพียง และ การตอบขอซักถามของวิทยากร มีคาเฉล่ีย (µ= 4.58) รองลงมาคือ การสรุปองคความรูรวมกัน มีคาเฉล่ีย (µ= 4.55 ) การวัดผล ประเมนิ ผล การฝกอบรม มีคาเฉลีย่ (µ= 4.48 ) การแลกเปลี่ยนเรียนรูของผูเขารับการอบรม มีคาเฉลี่ย (µ=4.45) และการจัดกิจกรรมโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการเรียนรู มุงสูความพอเพียง (µ = 4.42) ตามลำดับ โดยมีสวนเบ่ียงเบนมาตรฐาน (σ) อยูระหวาง 0.49 - 0.50 แสดงวา ผูตอบ แบบสอบถามมคี วามคดิ เห็นสอดคลองกัน ตารางท่ี 9 คาเฉลี่ยและสว นเบีย่ งเบนมาตรฐานความพึงพอใจของผเู ขารว มกิจกรรมที่มีความพึงพอใจตอ โครงการอบรมเชงิ ปฏิบตั ิการเรยี นรูมงุ สูค วามพอเพียง ดานประโยชนท ่ไี ดร บั รายการ คาเฉล่ยี สว นเบ่ียงเบน ระดับความ (µ) มาตรฐาน (σ) พึงพอใจ 12. ไดเ รียนรูแ ละฝกตนเอง เก่ียวกับการเรยี นรูมุงสู 4.58 ความพอเพียง 0.49 ดมี าก 13. นำความรทู ไี่ ดรบั มาปรบั ใชใ นชีวติ ประจำวนั 4.61 0.49 ดมี าก รวม 4.60 0.49 ดมี าก
34 จากตารางท่ี 9 พบวา ผูตอบแบบสอบถามมีความพึงพอใจตอโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการเรียนรูมุงสูความ พอเพียง ดานประโยชนที่ไดรับ ในภาพรวมอยูในระดับดีมาก มีคาเฉลี่ย (µ= 4.60) เมื่อพิจารณาเปนรายขอ พบวา ไดนำ ความรูท่ีไดรับมาปรับใชใ นชีวิตประจำวัน มีคาเฉลี่ย (µ= 4.61) รองลงมา ไดเรยี นรูและฝกตนเอง เก่ียวกับการเรยี นรูมุงสู ความพอเพียง มีคาเฉลี่ย (µ= 4.58) โดยมีสวนเบ่ียงเบนมาตรฐาน (σ) อยูระหวาง 0.49 แสดงวาผูตอบแบบสอบถามมี ความคิดเห็นไปในทิศทางเดยี วกัน สรปุ ในภาพรวมของกิจกรรมคดิ เปนรอยละ 90.80 มีคา น้ำหนักคะแนน 4.54 ถือวา ผูรับบรกิ าร มีความพงึ พอใจทางดานตางๆ อยูใ นระดับดมี าก โดยเรียงลำดบั ดงั น้ี อันดบั แรก ดานดา นประโยชนท ไี่ ดรบั คดิ เปนรอยละ 92.00 มคี านำ้ หนักคะแนน 4.60 อยูในระดบั คุณภาพ ดีมาก อนั ดับสอง ดานการจดั กจิ กรรมการเรียนรู คิดเปน รอยละ 90.60 มคี าน้ำหนักคะแนน 4.53 อยูในระดับ คณุ ภาพดี อันดบั สาม ดานบริหารจดั การ คดิ เปนรอยละ 90.00 มคี า นำ้ หนกั คะแนน 4.50 อยูในระดบั คุณภาพดี
บทที่ 5 35 อภปิ รายและขอเสนอแนะ ผลการจัดกจิ กรรมโครงการอบรมเชงิ ปฏิบัตกิ ารเรยี นรูมงุ สคู วามพอเพยี ง ไดผลสรปุ ดังนี้ วัตถุประสงค 1. เพื่อใหผ ูเ ขา รว มกิจกรรมมคี วามรู ความเขา ใจในหลักปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง 2. เพื่อใหผ รู วมกิจกรรม นำความรูที่ไดร ับมาปรบั ใชใ นชวี ิตประจำวัน เปา หมาย (Outputs) เปา หมายเชิงปริมาณ ประชาชน 5 ตำบล ๆ ละ 6 คน ไดแ ก ตำบลวดั หลวง ตำบลวดั โบสถ ตำบลหนองเหยี ง ตำบลทาขาม และ ตำบลกฎุ โงง จำนวน 7 คน รวมทัง้ สนิ้ 31 คน เปาหมายเชิงคณุ ภาพ ผูเ ขารวมกิจกรรม มีความรู ความเขาใจในหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพยี งและนำความรูท ่ีไดรับมาปรบั ใชใ นชวี ิตประจำวนั เคร่ืองมือท่ีใชใ นการเก็บรวบรวมขอมูล เคร่อื งมือที่ใชใ นการเกบ็ รวบรวมขอมลู ในครง้ั นี้ คือ แบบประเมินความพึงพอใจ การเกบ็ รวบรวมขอมูล ในการเกบ็ รวบรวมขอมูล ไดมอบหมายให ครู กศน.ตำบล ที่รับผิดชอบกิจกรรมแจกแบบสอบถามความพงึ พอใจ ใหก ับผรู วมกจิ กรรม โดยใหผูเขารว มกจิ กรรมประเมินผลการจัดกิจกรรมตางๆ ตามโครงการอบรมเชิงปฏิบัตกิ ารเรยี นรมู งุ สู ความพอเพยี ง สรปุ ผลการดำเนนิ งาน กศน.ตำบล ไดดำเนนิ การจัดกิจกรรมตาม โครงการอบรมเชงิ ปฏิบตั กิ ารเรียนรมู งุ สคู วามพอเพียง โดยดำเนินการ เสรจ็ ส้นิ ลงแลวและสรุปรายงานผลการดำเนนิ งานไดด ังน้ี 1. ผรู ว มกิจกรรมจำนวน 31 คน มคี วามรู ความเขาใจการเรยี นรมู งุ สคู วามพอเพยี งและนำความรทู ไ่ี ดรับ มาปรับใชใ นชีวิตประจำวนั 2. ผรู ว มกิจกรรมรอยละ 93.20 นำความรทู ี่ไดร บั มาปรบั ใชในชีวิตประจำวนั 3. จากการดำเนินกจิ กรรมตามโครงการดงั กลาว สรุปโดยภาพรวมพบวา ผเู ขารวมกิจกรรมสวนใหญม คี วามพงึ พอใจ ตอโครงการ อยูในระดับ “ดมี าก ” และบรรลุความสำเรจ็ ตามเปาหมายตัวช้วี ัดผลลัพธทีต่ ัง้ ไว โดยมคี าเฉล่ยี รอ ยละภาพรวม ของกิจกรรม 90.56 และคา การบรรลุเปาหมายคา เฉลยี่ 4.53 ขอเสนอแนะ - อยากใหมีการจัดกจิ กรรมอีก จะไดนำความรูไปใชในการดำเนินชีวิตตอไป
บรรณานกุ รม ที่มา กรมการศกึ ษานอกโรงเรียน (2546) บุญชม ศรสี ะอาด และ บุญสง นิลแกว (2535 หนา 22-25) กระทรวงศกึ ษาธกิ าร . (2543). http://singkle.blogspot.com/p/blog-page_6535.html
ภาคผนวก
โครงการฯ
หนงั สอื เชิญวทิ ยากร
รายงานผลการจัดกิจกรรม โครงการอบรมเชิงปฏิบัติการเรียนรมู งุ สคู วามพอเพียง จำนวน 1วัน ในวนั ที่ 30 มิถนุ ายน 2563 ศนู ยเรยี นรเู ศรษฐกจิ พอเพียง ผใู หญว ิชัย กานบวั หมทู ี่ 10 ตำบลหนองปรือ อำเภอพนัสนคิ ม จังหวัดชลบุรี วทิ ยากรคือนายวชิ ยั กา นบัว ผูเขา รว มกจิ กรรมจำนวน 31 คน
แบบสอบถามความพึงพอใจ โครงการอบรมเชิงปฏิบตั กิ ารเรยี นรมู งุ สูความพอเพียง ปงบประมาณ พ.ศ. 2563 กศน.อำเภอพนัสนคิ ม จงั หวดั ชลบุรี คำชี้แจง 1. แบบสอบถามฉบบั นีม้ วี ัตถปุ ระสงค เพอ่ื ใชในการสอบถามความพึงพอใจตอโครงการอบรมเชงิ ปฏบิ ัตกิ ารเรยี นรมู ุงสูความพอเพียง 2. แบบสอบถามมี 3 ตอนดังนี้ ตอนท่ี 1 ถามขอมลู เกี่ยวกับผตู อบแบบสอบถามจำนวน 4 ขอ ใหท ำเครอ่ื งหมาย ลงในชองใหตรงกบั สภาพจริง ตอนที่ 2 ความพงึ พอใจตอ โครงการอบรมเชิงปฏิบัติการเรียนรมู งุ สคู วามพอเพยี ง จำนวน 13 ขอ ซ่ึงมีระดับความพงึ พอใจ 5 ระดับ ดังน้ี 5 มากที่สดุ หมายถงึ มีความพงึ พอใจมากทีส่ ดุ 4 มาก หมายถงึ มคี วามพึงพอใจมาก 3 ปานกลางหมายถึง มคี วามพึงพอใจปานกลาง 2 นอ ย หมายถงึ มีความพงึ พอใจนอย 1 นอยท่ีสดุ หมายถงึ มีความพงึ พอใจนอยท่ีสดุ ตอนที่ 3 ขอคดิ เหน็ และขอ เสนอแนะตอ โครงการอบรมเชิงปฏิบัตกิ ารเรยี นรมู ุงสคู วามพอเพียง ตอนที่ 1 ขอ มลู ทั่วไปของผตู อบแบบสอบถาม หญิง 40 ป – 49 ป เพศ 30 ป – 39 ป ชาย 60 ปข ้ึนไป อายุ 15 ป – 29 ป 50 ป – 59 ป การศึกษา ต่ำกวา ป.4 ป.4 ประถม ม.ตน ม.ปลาย ประกอบอาชีพ อนปุ ริญญา ปรญิ ญาตรี สูงกวาปรญิ ญาตรี รบั จาง คา ขาย เกษตรกร ลูกจา ง/ขา ราชการหนวยงานภาครัฐหรอื เอกชน อนื่ ๆ ………………………………….
ตอนที่ 2 ความพึงพอใจเกีย่ วกับโครงการอบรมเชงิ ปฏบิ ัตกิ ารเรียนรูมงุ สูค วามพอเพียง ขอ ที่ รายการ ระดับความคดิ เหน็ 1 5 432 ดานบริหารจัดการ 1. อาคารและสถานที่ 2. สิ่งอำนวยความสะดวก 3. กำหนดการและระยะเวลาในการดำเนนิ โครงการ 4. เอกสารการอบรม 5. วทิ ยากรผใู หการอบรม ดา นการจัดกิจกรรมการเรยี นรู 6. การจดั กจิ กรรมโครงการอบรมเชิงปฏิบตั กิ ารเรียนรมู งุ สคู วาม พอเพยี ง 7. การใหความรเู ร่ืองปฏบิ ัตกิ ารเรียนรมู ุงสคู วามพอเพยี ง 8. การตอบขอ ซักถามของวิทยากร 9. การแลกเปลี่ยนเรียนรขู องผเู ขารบั การอบรม 10. การสรปุ องคความรรู ว มกนั 11. การวัดผล ประเมินผล การฝก อบรม ดา นประโยชนท ่ีไดร ับ 12 ไดเรียนรแู ละฝกตนเอง เกีย่ วกบั ปฏบิ ตั ิการเรยี นรมู ุงสคู วาม พอเพียง 13 นำความรูทไี่ ดรบั มาปรบั ใชใ นชีวติ ประจำวนั ตอนที่ 3 ขอคดิ เหน็ และขอเสนอแนะ ขอ คิดเห็น .............................................................................................................................................................................. ขอ เสนอแนะ ........................................................................................................................................................................ ขอบขอบคุณที่ใหค วามรว มมอื กศน. อำเภอพนสั นคิ ม จังหวัดชลบรุ ี
Search
