Hyperemesis

การแพท้ ้องรนุ แรง (Hyperemesis gravidarum หรอื Pernicious vomiting of pregnancy)8/16/2018 อ.พรวิไล คล้ายจันทร์ 1

การแพ้ท้องอย่างรุนแรงหมายถงึ ภาวะทส่ี ตรีต้งั ครรภ์มีอาการอาเจยี นอย่างมาก ตลอดเวลาตดิ ต่อกนั เป็ นเวลายาวนานกว่าปกติ โดยไม่สามารถควบคุมอาการคลนื่ ไส้ อาเจยี นได้ จนขาดนา้ เสียสมดุลของสารนา้ และอเิ ลก็โทรไลต์ โดยไม่สามารถควบคุมอาการคลื่นไส้ อาเจียนได้ โดยอาจพบต้งั แต่สปั ดาห์แรกของการต้งั ครรภจ์ นถึงตลอดการต้งั ครรภ์8/16/2018 2

การแพ้ท้องอย่างรุนแรงสาเหตุ ไม่ทราบแน่ชัดเช่ือว่าเกดิ จากความไม่สมดลุ ของฮอร์โมนเช่น Estrogen, HCG ท่ีมีปริมาณมากเกนิ ไป ซ่ึงพบว่าสัมพนั ธ์กบัอายนุ ้อย ครรภ์แรก การต้งั ครรภ์แฝด ครรภ์ไข่ปลาอุก(Hydratidiform mole) และหญงิ ต้งั ครรภ์ท่ีมีภาวะ hyperthyroidism และสาเหตุจากภาวะจติ ใจ เช่น ความวติ กกงั วล ความสับสน ความไม่มัน่ ใจในบทบาทการเป็ นมารดาหรือจากภาวะจติ ใจของมารดาเอง(ปกติหญิงต้งั ครรภจ์ ะมีอาการคลื่นไสอ้ าเจียนดีข้ึนเมื่ออายุ 12-16 wks )8/16/2018 3

การแพ้ท้องอย่างรุนแรง 4 อาการ 3 ระยะ 1. อาการไม่รุนแรง - N/V น้อยกว่า 5 คร้ัง - ส่วนใหญ่ไม่มอี าหารออกมา - นา้ หนกั ตวั ไม่ลดมาก - ทากจิ วตั รประจาวนั ได้ตามปกติ8/16/2018

การแพ้ท้องอย่างรุนแรงอาการ 2. อาการรุนแรงปานกลาง - N/V ติดต่อกนั 5 -10คร้ัง / วนั - มอี าการตดิ ต่อกนั ภายใน 2-4 wks - นา้ หนักตัวลดมาก มอี าการขาดสารอาหาร - อ่อนเพลยี ซูบผอม ทากจิ วตั รประจาวนั ไม่ได้ - มีภาวะเลอื ดเป็ นกรด8/16/2018 5

การแพ้ท้องอย่างรุนแรง3. อาการรุนแรงมาก - N/V มากกว่า 10 คร้ัง / วนั - N/V ทันทหี ลงั กนิ ข้าว ติดต่อกนั เกนิ 4 wks - นา้ หนักตวั ลดลงมาก ซูบผอม - เกดิ การขาดสารนา้ และอาหารอย่างรุนแรง - อ่อนเพลยี มากจนไม่สามารถทากจิ วตั รประจาวนั ได้ ต้องนอนพกั ตลอด - ตาลกึ มองภาพไม่ชัดเจน - ปัสสาวะขุ่นและออกน้อย - ตวั เหลอื ง ท้องผูก มไี ข้ และความดนั โลหิตลดลง8/16/2018 6

การวนิ ิจฉัย1. อาการ N/V ยาวนานและไม่หายไปหลงั ต้งั ครรภ์ 12 wks2. ตรวจร่างกายพบภาวะขาดสารอาหาร3. พบ Hct BUN Cl K Na SGOT LFT4. ปัสสาวะพบ ความถ่วงจะเพาะสูง ไข่ขาวในปัสสาวะเพม่ิ ขนึ้ พบคโี ตนในปัสสาวะ ถ้ามีอาการรุนแรงมาก อาจพบนา้ ดรี ่วม ด้วย8/16/2018 7

ผลต่อมารดาและทารกมารดา* ภาวะขาดนา้ อุณหภูมิสูง P เบาเร็ว BP ต่า* เกดิ ภาวะ กรดในกระแสเลอื ดเน่ืองจากการสูญเสียด่างในนา้ ย่อยไปกบั การอาเจยี น และถ้ามีอาการรุนแรงมาก อาจพบภาวะ hypokalemic, alkalosis * พบ Vit C /B ตา่ อาจมเี ลอื ดออกตามไรฟัน จุดเลอื ดออกในสมอง หมดสติ เสียชีวติ ได้ จากภาวะhepatic coma8/16/2018 8

การแพ้ท้องอย่างรุนแรง ทารก * พกิ าร จากขาดสารอาหาร * เจริญเตบิ โตช้าในครรภ์ * ขาดสารอาหารทจ่ี ะช่วยสร้างอวยั วะ * อาจเสียชีวติ จากการเสียสมดลุ ของ อเิ ลก็ โทรลยั ต์ เป็ นเวลานาน8/16/2018 9

การป้ องกัน1.รับประทานนอ้ ยแต่บ่อยคร้ัง ประมาณทุก 2-3 ชว่ั โมง2.รับประทานโปรตีนท่ีมีไขมนั นอ้ ย เช่น เน้ือปลา เน้ือสนั และอาหารประเภท คาร์โบไฮเดรตท่ีง่ายต่อการยอ่ ย เช่น ผลไม้ ขา้ ว ขนมปัง อาหารท่ีมีวติ ามินบี เพอ่ื ช่วยป้ องกนั การลดลงของระดบั น้าตาลในกระแสเลือด3.ดื่มน้าซุปหรือน้าผลไมร้ ะหวา่ งม้ืออาหาร เพอ่ื ป้ องกนั การยดื ขยายของกระเพาะอาหารท่ีเกิดข้ึนมากเกินไป4. หลีกเลี่ยงอาหารท่ีมีไขมนั ซ่ึงยอ่ ยยาก และหลีกเลี่ยงอาหารท่ีมีกลิ่นเหมน็ ชวนใหม้ ีอาการคล่ืนไส้ อาเจียน8/16/2018 10

การป้ องกัน5. หลงั รับประทานไม่ควรนอนหลบั ทนั ที ควรลุกทากิจกรรมต่างๆ เพ่อืป้ องกนั การไหลยอ้ นกลบั ของน้ายอ่ ย6. รับประทานอาหารท่ียอ่ ยง่ายๆ ก่อนเขา้ นอน หรือระหวา่ งกลางคืน เช่นผลไม้ โยเกิร์ต นมขนมปัง แซนวชิ7. หลงั ตื่นนอนตอนเชา้ หรือมีอาการคลื่นไส้ ควรรับประทานอาหารอ่อนยอ่ ยง่ายทนั ที เช่น ขนมปังกรอบ ขา้ วตม้8.ควรนอนหลบั และพกั ผอ่ นอยา่ งเพยี งพอ การตื่นนอนในช่วงเชา้ ควรคอ่ ยๆลุกจากเตียง ไม่ควรลุกนงั่ ทนั ทีทนั ใด8/16/2018 11

การรักษา1. ระยะท่ีมีอาการไม่รุนแรง แนะนาใหร้ ับประทานอาหารที่ช่วยทดแทนเกลือแร่ที่สูญเสียไปกบั การอาเจียน ไดแ้ ก่ น้าตะไคร้ น้าใบเตย น้าผลไม้ น้ากระเจี๊ยบ เป็นตน้หลีกเล่ียงการใชน้ ้าหอมที่หญิงต้งั ครรภเ์ หมน็ อาหารที่มีโปแตสเซียม เช่น กลว้ ย แคนตาลปู สัปปะรด ฝรั่ง สม้ แอปเปิ้ ล มะเขือเทศ และผกั ใบเขียวทุกชนิด อาหารที่มีแมกนีเซียม เช่น ผกั ถว่ั ชนิดต่างๆเป็นตน้2. ระยะท่ีมีอาการรุนแรง ตอ้ งรับการรักษาในโรงพยาบาล ใหย้ าแกอ้ าเจียน ไดแ้ ก่ยาลุ่ม Antihhistamines เช่น Dramamine 50-100 mg. ทุก 4 ชว่ั โมง ยากลุม่ Phenothiazines เช่น Compazine 5-10 mg. รับประทานวนั ละ 3คร้ังยากลุ่ม Sedative หรือ tranquilizer เช่น Diazepam ก่อนนอน8/16/2018 12

การรักษา3. ใหส้ ารน้าทางหลอดเลือดเพ่อื แกไ้ ขภาวะขาดน้า เกลือแร่ และวติ ามินโดยควรให้ 5% Dextrose, Ringer solution เนื่องจากหญิงต้งั ครรภท์ ี่มีคล่ืนไส้ อาเจียนอยา่ งรุนแรงมกั ขาดโปแตสเซียม แมกนีเซียม แคลเซียม จึงควรเติมวิตามิน เพอื่ ใหห้ ญิงต้งั ครรภไ์ ดร้ ับสารอาหารวติ ามินเกลือแร่ต่างๆอยา่ งครบถว้ น4. ในรายที่มีการขาดสารอาหารอยา่ งรุนแรงควรไดร้ ับ paranteralnutrition Theraphy โดยตอ้ งได้ แคลอรี่มากกวา่ 2,000 แคลอรี่ต่อวนั ซ่ึงจะตอ้ งมี กรดอะมิโน ไขมนั และเกลือแร่ โดยอาจใหท้ าง centralvenous access หรือทาง subclavian vein8/16/2018 13

การพยาบาลวนิ ิจฉัยการพยาบาลมารดา 1.มีความไม่สุขสบาย เน่ืองจากอาการคล่ืนไสอ้ าเจียน 2.มีโอกาสขาดสารอาหาร เนื่องจากอาเจียน และเบื่ออาหาร 3.มีโอกาสติดเช้ือในร่างกาย เน่ืองจากร่างกายไดร้ ับสารอาหารไม่เพยี งพอ 4.มีความวติ กกงั วล เก่ียวกบั การต้งั ครรภ์ การคลอด และการเป็นมารดา 5.ทารกมีโอกาสเจริญเติบโตนอ้ ยกวา่ ปกติเน่ืองจากมารดาไดร้ ับสารอาหารไม่เพยี งพอ8/16/2018 14

สวสั ดคี ่ะ8/16/2018 15

8/16/2018 16

สมองผชู้ าย 178/16/2018