Prolapsed

สายสะดอื ย้อยหรือสายสะดอื พลดั ต่า(Prolapse of the Umbilical Cord) อ.พรวไิ ล คล้ายจันทร์ 18/16/2018

สายสะดอื ย้อยหรือสายสะดอื พลดั ตา่(Prolapse of the Umbilical Cord)@ ความหมาย สายสะดือย้อย ได้แก่ ภาวะทมี่ ีสายสะดอื พลดั หลดุ พ้นปากมดลกูเข้ามาอยู่ในช่องคลอดหรือโผล่พ้นช่องคลอดออกมา สายสะดือจะอยู่ตา่ กว่าส่วนนาหรืออยู่ข้าง ๆ ส่วนนา@ อบุ ัตกิ ารณ์ การคลอดท่าก้นพบภาวะนีไ้ ด้สูงกว่าการคลอดท่าหัว 10 เท่า และคดิ เป็ นร้อยละ 5 ของการคลอดท่าก้น และในท่าขวางโอกาสทส่ี ายสะดอืจะย้อยมรี ้อยละ 15-208/16/2018 2

สายสะดือย้อยแบ่งออกเป็ น 3 สภาวะ คอื 1. Occult Prolapse Cord คอื การทสี่ ายสะดือย้อยลงมาอยู่ตา่ กว่าปกติประมาณระดับความกว้างทสี่ ุดของส่วนนา สายสะดอื อยู่ระหว่างส่วนนา และช่องทางคลอด8/16/2018 3

2. Forelying Cord หรือ Umbilical Cord Presentation หรือFunic presentation สายสะดอื ย้อยลงมาอยู่ตา่ กว่าส่วนนาภายในถุงนา้ ทูนหัวทยี่ งั ไม่แตก8/16/2018 4

3. Prolapse Cord หรือ Overt prolapse คอื สภาพของ Forelying Cordทถี่ ุงนา้ ทูนหัวแตกแล้ว สายสะดือจะย้อยลงมาอยู่ภายในช่องคลอดโดยอยู่ตา่ กว่าส่วนนา หรือย้อยออกมาภายนอกช่องคลอดได้8/16/2018 5

ปัจจัยท่สี ่งเสริมให้เกิดภาวะสายสะดือย้อย 1. สาเหตทุ ่สี าคญั ท่สี ุด คอื ส่วนนาของเดก็ ไม่ผ่านลงช่องเชิงกรานหรือไม่แนบกับช่องคลอด 2. ถุงนา้ แตกก่อนกาหนด 3. สายสะดอื ยาวเกิน 80 เซนตเิ มตรขนึ้ ไป8/16/2018 6

การวนิ ิจฉัย 1. การฟังเสียงหวั ใจเดก็ ในรายท่เี ป็ น Occult prolapse หรือForelying Cord จะวินิจฉัยได้จากการเปล่ียนแปลงของเสียงหวั ใจเดก็ 2. คลาได้จากการตรวจภายใน แม้ว่าเสียงหวั ใจเดก็ จะปกติพบได้เสมอว่าเดก็ ท่าก้นมีสายสะดอื แลบลอดออกมาระหว่างขาทงั้ สอง 3. มองเหน็ สายสะดือโผล่ออกมาภายนอกช่องคลอด ซ่งึเป็ นการวนิ ิจฉัยท่ลี ่าช้าท่สี ุด เดก็ มักมอี าการขาด O2 ร่วมด้วย8/16/2018 7

ปัญหาและภาวะแทรกซ้อน 1. ทารกเสียชีวติ 2. การบาดเจบ็ จากการคลอด 3. การขาด O2 ซ่งึ นาไปสู่ความพกิ ารในระยะยาว ถ้าสายสะดอืถูกกดนาน > 5 นาที CNS จะถกู ทาลายหรือตายได้ 4. การตดิ เชือ้ ในมารดาและทารก8/16/2018 8

การช่วยเหลือท่วั ไป 1. จดั มารดานอนในท่าท่ชี ่วยไม่ให้ส่วนนามากดสายสะดอื คือ 1.1 Trendelenburg ’s position คอื นอนราบศรี ษะต่าก้นสูงประมาณ 45 องศา เท้าห้อย โดยการยกขาเตยี งทางปลายเท้าให้สูงอาจใช้ไม้รองรับขาเตยี งท่ใี ช้ในการช่วยเหลือเม่ือเกดิ อาการช็อคหรือใช้ เก้ าอี ้8/16/2018 9

1.2 Knee chest position คือ นอนคว่าเข่าตดิ พนื้ ก้นตงั้ ฉากกับเข่าศีรษะและหน้าอกจรดพนื้ ท่านีป้ ฏิบัตจิ ริงยากมากสาหรับผู้คลอด8/16/2018 10

1.3 Sim ’s position คือ นอนคว่าหนั หน้าไปทางด้านใดด้านหน่ึงและใช้หมอนรองก้นมารดาให้สูงขนึ้ อกี ขาทงั้ สองข้างขนานกนั8/16/2018 11

2. สอดมือเข้าไปในช่องคลอด และดันส่วนนาไว้ไม่ให้เคล่ือนลงมากดสายสะดือ ห้ามดนั สายสะดอื เข้าไปในโพรงมดลูก (Reposition)8/16/2018 12

3. ให้ O2 แก่มารดาอาจทาให้เดก็ ได้รับ O2 มากขนึ้ เลก็ น้อยโดยให้ 5–10 ลติ ร/นาที 4. Retained foley’s cath เม่ือวินิจฉัยภาวะนีไ้ ด้ แล้วใส่ NSS หรือนา้ กล่ันท่ปี ราศจากเชือ้ บรรจลุ งไป 350–800 cc เพ่อื ช่วยดนั ให้ส่วนนาของเดก็ ให้สูงขนึ้ ไปจนพ้นช่องเข้าเชงิ กราน และช่วยคลายกาลังของการหดรัดตวั ของกล้ามเนือ้ มดลูกให้อ่อนแรงลง 5. การให้ยากลุ่ม Tocolytic drug เช่น Terbutaline เพ่อื ยบั ยงั้การหดรัดตวั ของมดลูก เพ่มิ การไหลเวียนของเลือด และลดแรงกดทารกช่ัวคราว8/16/2018 13

การช่วยเหลือการคลอด1. กรณีท่เี ดก็ ยังมีชีวิต แพทย์จะตดั สินช่วยเหลือการคลอดจากขนาดของปากมดลูก1.1 ครรภ์แรก ถ้าปากมดลูกเปิ ดหมด เชิงกรานและเดก็ ปกติ - หวั ต่าใช้คีมช่วยคลอด - หวั สูงหรือเดก็ แนวขวาง วางยาสลบ แล้วกลับเดก็ ในโพรงมดลูกดงึ ให้คลอดท่าก้น แต่ไม่นิยมทา หรือ ทาการผ่าตดั - ท่าก้น ดงึ เดก็ ให้คลอดท่าก้น ถ้าปากมดลูกเปิ ดไม่หมด ช่วยเหลือโดยวธิ ีผ่าท้องทาคลอดโดยให้ผู้ช่วยสอดมือเข้าไปดนั ส่วนนาไว้ตลอดเวลา หรือ ใส่ NSS หรือนา้ กล่ันเพ่อื ดนั ส่วนนาก่อนจะทาการผ่าตดั 14 8/16/2018

1.2 ครรภ์หลัง @ ถ้าปากมดลูกเปิ ดหมด หรือเปิ ด 8 เซนตเิ มตร คลาดูรู้สึกนุ่ม ถ่างขยายได้ง่าย และหวั เดก็ ผ่านลงช่องเชงิ กรานอาจช่วยเร่งคลอด ถ้าเดก็ หวั สูง แนวขวางหรือท่าก้น หรือปากมดลูกเปิ ดน้อยให้ปฏิบัตเิ หมือนครรภ์แรก @ ถ้าเดก็ ตายหรือ FHS น้อยกว่า 80 ครัง้ /นาที ไม่ควรทาการผ่าตดั คลอด เพราะเดก็ ขาด O2 เกนิ กว่าจะแก้ไขให้เซลล์สมองกลับคนืสู่ปกตไิ ด้ ควรให้คลอดทางช่องคลอด ยกเว้นในเดก็ ท่มี ีท่าผิดปกติ ควรให้คลอดโดยการผ่าตดั คลอด8/16/2018 15

การพยาบาลมารดาท่มี ีสายสะดือพลัดต่าจุดมุ่งหมาย 1. เพ่ือคงไว้ซ่งึ ระบบสรีรวทิ ยาท่ดี ีของทารก โดยปฏบิ ตั ดิ ังต่อนี้ 1.1 สวมถุงมือท่สี ะอาดปราศจากเชือ้ แล้วสอดมือเข้าไปในช่องคลอดดันส่วนนาไม่ให้กดทับสายสะดือจนกว่าจะคลอด 1.2 จัดให้มารดานอนอยู่ในท่าท่ไี ม่ให้ส่วนนามากดสายสะดือ 1.3 ฟังเสียงหัวใจทารกทุก 5 นาที 1.4 ให้ออกซเิ จนแก่มารดา 5–10 ลติ ร/นาที จนกว่าจะคลอด 1.5 ถ้าสายสะดอื โผล่ออกมานอกช่องคลอด ห้ามดันกลับเข้าไปให้ใช้ผ้าปราศจากเชือ้ ชุบนา้ เกลืออุ่นคลุมไว้เพ่ือป้ องกันไม่ให้สายสะดือแห้งและเยน็ 1.6 เตรียมช่วยเหลือการคลอดให้เร็วท่ีสุด8/16/2018 16