สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น - ประวัติศาสตร์ไทย

ประ$%ศาสต*ไทย เìอกไซCî ประ$%ศาสต* โรงเ.ยนศ.ส$ส12ทยาคาร5งห$ด8าน 29:เ;ย 2;โอประ$%ศาสต=ไทย เ?บคABสอน แบบสอบถาม ประ$%ศาสต* ประ$%ศาสต* > การแGงHคสIย ประ$%ศาสต*ไทย ส.ย/ตนโก3นท*ตอน5น สIยกJงธนL. สIยMตนโกNนท*ตอน อาณาFกร/ตนโก3นทGตอน5น กลาง ส.ย/ตนโก3นท*ตอน กJงMตนโกNนท* สIยSนTUานเVอง 5น MชกาลX 1-3(HคMตนโกNนท*ตอนYน พ.ศ.2325-2394) สIยMตนโกNนท*ตอน ปลาย สIยPโขRย สIยอHธยา ป67น เเผน:ประเทศไทย แบบสอบถาม แผน?งเAบไซC การDทาง การสถาปนากHงเทพฯเKนราชธาN เ[อ\\นครองราช] ใน พ.ศ.2325 พระบาทสมเ_จพระaทธยอดbาcฬาโลก มหาราชโปรดเกeาฯ ใghายราชธาiใหjจากกJงธนL.มาkงlงตะ$นออก (lง mายของแjnเoาพระยา) และสpางกJงเทพฯเqนราชธาi\\น ณ Xแsงt เหuผลXพระบาทสมเ_จพระaทธยอดbาcฬาโลกฯทรงhายราชธาi 1.พระราช$งเwมของกJงธนL.xบแคบ y$ดขนาบอz{ง 2 |าน }อ $ด อJณราชวราราม ($ดแoง) และ$ดโม•โลกยาราม ($ดÄายตลาด) ÅงยากแÇการ ขยายพระราช$ง 2.ความไjเหมาะสม|านÉÑประเทศ เÖองจากlงตะ$นตก ห=อราชธาiเwม เqนÄองÜง อาจáกnàดเซาะตäงãงไ|åาย แçlงตะ$นออก (กJงเทพฯ) เqน แหลมéนwนจะงอก\\นเèอยๆ 3.ความเหมาะสมçอการขยายเVองในอนาคต éนXlงตะ$นออกเqนXราบ ëมกíางขวางสามารถขยายìวเVองไปทางเหîอและตะ$นออกไ| 4.กJงธนL.ไjเหมาะทาง|านïเลXñงHทธศาสต* กóาว}อ yแjn เoาพระยาòากลาง เป.ยบเสVอนเVองอกแตก เ[อใดXôาöกยกRพมาตามõ แjnúสามารถùûงใจกลางเVองไ|โดยåาย $ดอHณราชวราราม ($ดแQง) RกษณะของราชธาNใหW กJงเทพมหานครเqนราชธาiใหjของไทย สpาง\\นโดยเüยนแบบกJงศ.อHธยา †หนดéนXเqนสาม°วน}อ 1.บ¢เวรพระบรมมหาราช$ง ประกอบ|วย $งหลวง $งห£า $งในพระบรม มหาราช$ง ($ดพระศ.Mตนศาสดาราม) และรวม{ง§งพระเมJ (Äองสนามหลวง) 2.บ¢เวรXอzอา•ยภายใน†แพงเVอง อาณาเขต†แพงเVองประßเVอง และ®อมปราการ สpาง\\นตามแนวคลองรอบกJง ไ|แÇ คลองบางõ© และ คลองโ™ง™าง 3.บ¢เวรXอzอา•ยภายนอก†แพงเVอง เqนéนXเกษตรกรรม yUานเ=อน ราษฎรñงอz|านนอกของคลองรอบกJง yคลอง-ดในMชกาลX 1 }อคลอง มหานาค $ดพระศX/ตนศาสดาราม การปกครองในส.ย/ตนโก3นท*ตอน5น ในสIยMชกาลX 1-3 พระมหากÆต¢]ทรงyพระราชØนาจ°งPดในการปกครอง ประเทศ การ5ดระเ±ยบการปกครองkงคง²ด³อตามแบบอ¥างสIยอHธยาตอน ปลาย yµงt 1.การปกครอง°วนกลาง yเสนาบ;ïห£าXบ¢หารราชการ ไ|แÇ 1.1 ส¶หกลาโหม yØนาจ·งxบ·ญชา¹วเVองºายใY {งทหารและพลเ=อนy ยศและราชªนนามºา เoาพระยามหาเสนา ใ½ตราคชæøเqนตราประ¿¡แห8ง 1.2 ส¶หนายก yØนาจ·งxบ·ญชา¹วเVองºายเหîอ {ง9จการทหารและ พลเ=อนyยศและราชªนนามºา เoาพระยา5ก. ห=อเoาพระยาบwนท*เดชา¬Ãต ใ½ตราราชæøเqนตราประ¿¡แห8ง 1.3 เสนาบ;จuสดมƒ เqน¡แห8งรองลงมา ประกอบ|วย (1) กรมเÅยง ห=อกรมเVอง เสนาบ; }อ พระยายมราช yห£าXÆแล9จการ«วไป ในพระนคร (2) กรม$ง เสนาบ; }อ พระยาธรรม yห£าXÆแลพระราช$งและñงศาล»ระ ความ (3) กรมค…ง ห=อกรม า เสนาบ; }อ พระยาราชÀก;, พระยาศ.ÃãฒŒห=อ พระยาพระค…ง yห£าX|านการเœน การค…ง และการçางประเทศ (4) กรมนา เสนาบ; }อ พระยาพลเทพ yห£าXÆแลไ–นาหลวง และเúบภา—ôาว 2. การปกครอง°วนÉÑภาค ห=อการปกครอง¹วเVอง 2.1 ¹วเVองºายเหîอ (รวม{ง¹วเVอง“สาน) อzในความMบ”ดชอบของ ส¶หนายก ‘วเVองºายเหîอแGงตามฐานะตามระµบความ÷xญ µงt (1) ¹วเVอง×นใน (¹วเVอง5ตวา) อzไjsางไกลจากราชธาi yเoาเVองห=อ“B ÿง”เqนBปกครอง (2) ¹วเVอง×นนอก (เVอง×นต. โท เอก) y-นนาง×น°งห=อพระบรมวงศา¬วงŸ เqนBปกครอง ไ|แÇ เVองÃษ⁄โลก นครสวรร¤ Ëตร ฯลฯ 2.2 ¹วเVองºายใY \\น›งàดส¶หกลาโหม fiบñงแçเVองเพชรL.ลงไป จนûง นครศ.ธรรมราช ไชยา ãงงา ถลาง และสงขลา เqนYน yฐานะเqน¹วเVอง×น นอก{งflน 2.2 ¹วเVองชายlทงทะเลตะ$นออกของ™าวไทย เqน‘วเVอง×นนอก ไ|แÇ นนทL. ส¶ทรปราการ สาครL. ชลL. ระยอง 5นทL. ฯลฯ อzในความMบ”ด ชอบของพระค…ง ห=อกรม า การปกครองประเทศราช 3.1 ฐานะของประเทศราช }อ เVองของชนçางชา%çางภาษา yกÆต¢]ของ ตนเองเqนBปกครอง yห£าXYอง°งเคèองราชบรรณาการมาถวายตาม†หนด และ°งทหารมา‡วยเ[อเVองหลวงyöกสงคราม 3.2 ประเทศราชของไทยสIยMตนโกNนท*ตอนYน y{งwนแดนeานนา ลาว เขมร และ‘วเVองมลา· ไ|แÇ เ‚ยงใหj เ‚ยงแสน หลวงพระบาง เÅยง5นท* ¿ปา•ก1 เขมร „ตตาi ไทรL. ก…นìน ฯลฯ การป/บปHงกฎหมาย 1. กฎหมายตราสามดวง พระบาทสมเ_จพระaทธยอดbาcฬาโลกฯโปรด เกeาฯใgรวบรวมและ»ระกฎหมายเÇาXใ½àนมาñงแçคÿงกJงศ.อHธยา และ xกลอดไí 3 ฉ·บ Âกฉ·บประRบตราคชæø ตราราชæø และตรา·วแÊว Åงเ.ยก ºากฎหมายตราสามดวง 2.กฎหมายตราสามดวง ห=อประมวลกฎหมายMชกาลX 1 ใ½เqนห…ก ปกครองประเทศมาจนûงสIยMชกาลX 5 ÇอนX จะyการปÁAปกฎหมายไทยและ การศาลใgเqนระบบสากล กฎหมายตราสามดวง พระบาทสมเ[จพระ]ทธยอด^า_ฬาโลกมหาราช การbนcเศรษฐeจ เศรษฐ9จของไทยในสIยMตนโกNนท*ตอนYนเËมSนìวในตอนปลายMชกาลX 2 เqนYนมา และเจ¢ญÈงเ=องอ¥างมากในสIยMชกาลX 3ผลผÍตทางการเกษตร และการÎาทางเ=อ÷เภาàบçางประเทศขยายìว\\นมาก รายไ|ของประเทศใน สIยMตนโกNนท*ตอนYน yXมา 2 ทางµงt 1. รายไfจากการgาhบiางประเทศ y 5 ประเภทไ|แÇ 1.1 การÎา÷เภาหลวง เqนรายไ|ห…กX÷xญของสIยMตนโกNนท*ตอนYน โดนพระค…งNนÎา (ห8วยงานของMฐ \\นอzàบกรมค…ง ห=อกรม า) ïห£าX แçงเ=อ÷เภาหลวงบรรÂกNนÎาไปขายkงçางประเทศ โดยเฉพาะàบประเทศ Ïน รองลงมา }อ ชวา มลา· และÌนเ;ย 1.2 †ไรจากการÓกขาดการÎา เqนรายไ|ของMฐXทyมาñงแçสIยอHธยาโดย พระค…งNนÎา เqนBควบÔมการðอขายNนÎาÓกขาดและNนÎาYองgาม ห=อï ห£าXเqนคนกลางระหºางÒอÎาไทยàบÒอÎาชาวçางประเทศ (1) NนÎาÓกขาด }อ NนÎาXMฐ (พระค…งNนÎา) เqนBðอขายแçเ:ยงBเ;ยว เÚอความÛนคงของประเทศ gามÑใgราษฎรðอขายNนÎาประเภทt ไ|แÇ อาÙธ ıน กระPนıน wนปะNว (2) NนÎาYองgาม }อ NนÎาXหายาก yราคาแพง และเqนXYองการของçาง ประเทศ เ‡น งา½าง Mงนก หfiงกวาง และไˆฝาง ราษฎรไทยYอง¯มาขายใgแÇ ทางราชการÇอน Ñใg¯ไปขายใgÒอÎาçางประเทศโดยตรง (3) Øนาจของพระค…งNนÎา พระค…งNนÎาyØนาจเ˘อกðอNนÎาจากเ=อ ÷เภาชาวçางประเทศไ|ÇอนÒอÎาเอกชน เ.ยกºา การเห˙ยบ¹วตะเภา เ‡น เคèองแÊว พรม ˚าแพร ฯลฯ ÷หMบNนÎาYองgาม ÒอÎาไทยàบÒอÎาขายçาง ประเทศจะðอขาย¸นโดยตรงไjไ| แçYองðอขายòานพระค…งNนÎา ˝งทï †ไรใgMฐอ¥างมากในฐานะÒอÎาคนกลาง 1.3 ภา—ปากเ=อห=อ ภา—เ˛ก–อง เqนˇาธรรมเiยม˝งเúบจากเ=อNนÎาของ ชาวçางประเทศXเôามาจอดเ!ยบ าในไทย โดยเúบตามขนาดความกíางของ ปากเ=อ (ห=อ°วนกíางXPดของเ=อ) \"ด#ตราภา—เqนวา เ‡น ในสIยMชกาลX 3 เúบจากเ=อNนÎา#งกฤษวาละ 1700 บาท เqนYน 1.4 ภา—NนÎาขาเôา เ.ยกเúบจากÒอÎาชาวçางประเทศX¯NนÎาเôามาขาย ในไทย เ‡น ในสIยMชกาลX 2 เ.ยกเúบจากÒอÎาชา%ตะ$นตกpอยละ 8 ของ ราคาNนÎาเqนYน 1.5 ภา—NนÎาออก เ.ยกเúบจากNนÎาX°งออกใน#ตราXแตกçางàนตาม ประเภทของNนÎา เ‡น ôาวสาร หาบละ 1 ส%ง และnตาลหาบละ 2 ส%งเqนYน 2.รายไfภายในประเทศ เqนรายไ|ของMฐXไ|จากภา—อากรภายใน ประเทศและyมาñงแçสIยอHธยา y 4 ประเภท }อ 2.1 5งกอบ }อ ภา—ˇาòาน&าน เ.ยกเúบจากÒอÎาX¯NนÎาบรรÂกใ°ยาน พาหนะและเดนทางòาน&านขนอน (Xñงเúบภา—) {งทางบกและทางn ใน #ตรา 10 ห'บ 1 2.2 อากร }อ ภา—XMฐเ.ยกเúบจากราษฎรในการประกอบอา‚พçางๆ เ‡น อากรสวน อากรYมก(นPรา อากรˇาn (การ5บ›ต)n) และอากรˇาMกษาเกาะ (การเúบไ*เçาและMงนก) เqนYน 2.3 °วย }อ +งของห=อเœนXราษฎร¯มาทดแทนแรงงานห=อทดแทนการเôา เวรMบราชการ ,าเqน+งของไ|แÇ ;Lก พ¢กไทย -ลÎางคาว ฯลฯ 2.4 ฤชา }อ ˇาธรรมเiยมXทางราชการเ.ยกเúบจากราษฎร เqนˇาบ¢การ Xทางราชการ5ดïใg เ‡น การออกโฉนดXwน ห=อ เœนˇาปMบไหมXºายแ.ค; จะYอง/ายใgแǺายชนะ ˝งMฐจะเúบค0งห1งเqนˇาฤชา การป/บปHงการFดเkบรายไfภายในประเทศเlมเ%ม การ5ดเúบภา—อากร ประเภท5งกอบ อากร °วย และฤชา เqนรายไ|ภายใน ประเทศXyมาñงแçสIนอHธยา คÿนในสIยMตนโกNนท*ตอนYน yการปMบปJง การ5ดเúบรายไ|ภายในประเทศเ2มเ%มµงt 1. เœนˇาÓก3ôอVอÏน เqนเœนXชาวÏนYองเæยเÚอทดแทนการáกเกณ4 แรงงานเËมyñงแçในสIยMชกาลX 2 (คนละ 1.50 บาทçอ 3 5) Bเæยˇาราช กาลµงกóาวแeวจะไ|MบการÓก3ôอVอ|วยไหมæแดง 2. เœนˇาราชการ เqนเœนXไพ–ห=อราษฎรชายชาวไทยYอง/ายแทนการเôาเวร Mบราชการ (แçเwม/ายเqน+งของ แทนการáกเกณ4แรงงาน เ.ยกºา ไพ–°วย) ในสมใยMชกาลX 3 †หนดใg/ายตนละ เ8 บาทçอ5 ˝งเqนผล;çอราษฎร ïใgyเวลาประกอบอา‚พ°วนìวมาก\\น 3. การเwนสวน เwนนา }อ การแçงñงเoาห£าXออกไป÷รวจXนาและXสวนของ ราษฎรเÚอเต6ยม5ดเúบˇาอากรสวน อาการนาในแçละ5 ในสIยMชกาลX 2 ˇาอากรÑไ|เúบเqนเœนแçเúบเqนôาวเป˘อกแทน Xเ.ยกºา “หางôาว” 4. ระบบเoาภา—นายอากร เqนระบบการ5ดเúบภา—อากรXyในสIยMชกาลX 3 โดยทางราชการใ½27เ8ดประ-ล¡แห8งเoาภา—ในÄองXห1งๆ เอกชนBไ|Mบ ¡แห8งจะเqนìวแทนของทางราชการในการÓกขาดการเúบภา—อากรçางๆ จากราษฎรในÄองX9นๆรายไ|°วนห1ง°งใgทางราชการ และ°วนXเห˘อเqน ผล†ไรของเoาภา— ôอเæยของระบบเoาภา—นายอากร Bประ-ล¡แห8างเoาภา—นายอากรไ| °วน ให:เqนÒอÎาชาวÏน Iก;ด.ดภา—ประเภทçางๆจากราษฎรมากเ9นไป ïใg ราษฎรเ<อดpอน çอมาáกยกเÍกไปในสIยMชกาลX 4 mnบทบาทสoบสpนการgาhบiางประเทศ 1.พระเoา=กยาเธอ กรมห[นเจษฎาบwนท* เสนาบ;กรม า (กรมพระค…ง) ในสIยMชกาลX 2 yบทบาท°งเส¢มการÎาทางเ=อ÷เภาàบçางประเทศ โดย เฉพาะàบประเทศÏน จนไ|Mบขนานนามºา “เoา›ว” 2.ความเจ¢ญÈงเ=องทางเศรษฐ9จสIยMชกาลX 3 เ[อเส_จ\\นครองราช] เqนพระบาทสมเ_จพระ>งเกeาเoาอz¹ว (MชกาลX 3) ทรงใgการสfiบส¬นการ SนTเศรษฐ9จของประเทศอ¥างจ¢ง5ง เqนผลใgการÎาขายàบçางประเทศ ขยายìวอ¥างกíางขวางกºา 2 Mชกาลแรก การbนcfานqงคมและ$ฒนธรรม สภาพ›งคมไทยสIยMตนโกNนท*ตอนYน สJปไ|µงt 1.การ?เ@น‚2ตของBคน kงคง…กษณะXคeายàบการ?เ@น‚2ตของคน ไทยสIยอHธยาตอนปลาย โดยพยายามMกษาAปแบบทาง$ฒนธรรม ประเพA เwมในสIยอHธยาไí 2.ประชาชน°วนให:ใ½‚2ตใน›งคมชนบท y…กษณะเqน›งคม เกษตรกรรม ครอบคMวคนไทยเqนครอบคMวขนาดให: yสมาÃกในครอบคMว มากและ²ดระบบอาÙโส 3.ความแตกçางในฐานะของLคคลใน›งคม yการแGงชน×น เ‡นเ;ยวàบ สIยอHธยาเ.ยงตามõµบ ไ|แÇ พระมหากÆต¢] เBอพระวงŸ -นนาง ไพ– และ ทาส ÷หMบพระสงC³อºาเqน ชน×นÃเศษ ไ|Mบการเคารพfiบ³อ และสามารถ เปDยนแปลงเôาออกไ|åายกºาชน×นEนๆ การควบsมtRงคน 1.การควบÔม†…งคนสIยMตนโกNนท*ตอนYน kงคงอา•ยระบบไพ–สIย อHธยาเqนéนฐาน เÖองจากเ[อแรกñงกJงMตนโกNนท*ใหjๆ Yองประสบ „ญหาการขาดแคลน†…งคนเqนอ¥างมาก เÚอใ½®องàนUานเVองและการÇอ –างสpางราชธาiแsงใหj การควบÔม†…งคนโดยใ½ระบบไพ–Åงyความ ÷xญมาก 2.ระบบไพ–ในสIยMตนโกNนท*ตอนYน ลดการควบÔมXเôมงวดลง เÖองจากการÎาàบçางประเทศขยายìว ความ¿เqนYองใgแรงงานyเวลา ประกอบอา‚พÌสระเqน°วนìวมาก\\น เÚอเ2มผลผÍตภาคเกษตรกรรม÷หMบ การ°งออก การเกณ4แรงงานไพ–Åงลดเวลาลง เ‡น สIยMชกาลX 2 ลดเห˘อ เ:ยง5ละ 3 เ<อนเ า9น โครงสuางชนvนของqงคมไทย ในสIยMตนโกNนท*ตอนYนโครงสpางชน×นของ›งคมไทยkงคงคeายàบสIย อHธยา กóาว}อ ประกอบ|วย 2 ชน×นให:ๆ }อชน×นปกครอง (พระมหากÆต¢] พระบรมวงศา¬วงŸ และôาราชการ) และชน×นBอzใY ปกครอง(ไพ–และทาส) ˝งแGงการÃจารณาเqน 5 ชน×นโดยละเ“ยด µงt 1.พระมหากÆต¢] เqนชน×น°งPดของ›งคมไทย แçบทบาทของพระมหา กÆต¢]ในสIยtเปDยนแปลงไปจากเwม yความ›มãนFใกeÃดàบราษฎรมาก \\น …กษณะของความเqนเทวราชาตามค%ความเGอของศาสนาพรามHลดลง และy…กษณะเqนธรรมราชาตามห…กพรaทธศาสนาเôาแทนX เ‡น MชกาลX 2 ทรงgามทหาร'ง=กตาราษฎรXมองพระมหากÆต¢]ขณะเส_จ พระราช?เ@นòาน MชกาลX 3 โปรดฯใgราษฎรùกลองถวายIกาpองÂกJไ| 2.พระบรมวาศา¬วงŸ ห=อ เoานาย เqนชน×นXKบเBอสายจากรพมหา กÆต¢] ¡แห8งของพระบรมวงศา¬วงŸในสIยMตนโกNนท*ตอนYน XyØนาจ รองลงมาจากพระมหากÆต¢]}อ กรมพระราช$งบวรสถานมงคล($งห£า) ˝งเqน ¡แห8งมหาLปราช 3.-นนาง ห=อôาราชการ ïห£าXบ¢หาราชการและควบÔมราษฎรแทน พระมหากÆต¢] 4.ไพ– }อ ราษฎรชาวไทย {งชายและหMง เqนชน×นXy¿นวนมากXPด ใน›งคมไทย °วนให:ประกอบอา‚พเกษตรกรรม และYองáกเกณ4แรงงาน ห=อเôาเวรMบราชการ 5.ทาส เqนชน×นNPดของ›งคม ไjyÌสระภาพ Yองïงานใgนายเœน ของตนแçไjYองáกเกณ4เôาMบราชการเหVอนไพ– บทบาทของชาวwนในqงคมไทย ในสIยMตนโกNนท*ตอนYนชาวÏนอพยพเqนชนกëม£อยใน›งคมไทยy บทบาท÷xญµงt 1.อา‚พ°วนให:ของชาวÏน }อ การÎาขาย ทางราชการใgการสfiบส¬น {งการÎาขายภายในราชอาณา5กรและการÎาàบçางประเทศ โดยใgNทOเwน ทางและñงPนฐานไ|«ว พระราชอาณา5กร และไjáกเกณ4แรงงาน ชาวÏนÅง เôามาyบทบาทในการãฒนาเศรษฐ9จไทยในสIยMตนโกNนท*ตอนYนอ¥าง มาก 2.ชาวÏนyความสามารถในการสะสมÂนทMพ]และความÛงQงทาง เศรษฐ9จไ|อ¥างรวดเRว Åงyความ›มãนFàบเoานายและ-นนางไทย ใน…ก ษณธLปSมƒเTอUลผลประโยชŒàน เ‡น การไ|Mบการแçงñงใgเqนเoาภา— นายอากร ห=อการเVยวดองเqนเค=อญา%โดยการสมรส ïใgฐานะทาง›งคม ของคนÏน°ง\\น การทะpxHงพระ]ทธศาสนา ในสIยMตนโกNนท*ตอนYน พระมหากÆต¢]Âกพระอง¤ทรงสนพระRย ทะ¬WJง9จการพระศาสนาใgÈงเ=อง fiบเqนพระราชกรAย9จX÷xญของHค สIยt สJปไ|µงt 1.การqงคายนาพระไตรyฎก ใน พ.ศ.2331 MชกาลX 1 โปรดเกeาฯใg »ระสะสางxมX*พระไตร8ฎก 5ดหมวดหYพระธรรม2fiยใgเqนระเ±ยบและใg จาZกลงใบลาน xดลอกเqนพระไตร8ฎกฉ·บหลวง เ.ยกºา พระไตร8ฎกฉ·บ ทองให: ห=อฉ·บทอง[บ 2.การ5ดระเ±ยบการปกครองคณะสงCและกวด\\นพระธรรม2fiย MชกาลX 1 โปรดเกeาฯใgออกกฎหมายเVยวàบการปกครองสงC\\นหลายฉ·บ ‡วยใg ความ]นวาย ›บสน และแตกแยกความสาIค^ในหYคณะสงC ˝งyมาñงแç ปลายMชกาลสมเ_จพระเoากJงธนL.ไ|flนPดลงและในสIยMชกาลX 2 โปรด เกeาฯใgกวด\\นความประพฤ%ของพระสงC ,าAปใด¥อห¥อนในพระธรรม2fiย úใg5บ_กเæย 3.การ°งสมณ`ตไป…งกา ในสIยMชกาลX 2 yการแลกเปDยนสมณ`ตไทยàบ …งกา เÚอตรวจสอบ9จการของพระศาสนา{งสองºาย yการ¯ห8อพระ ศ.มหาโพaจาก…งกา 6 Yน มาป=กในไทย และในสIยMชกาลX 3 พระสงCไทย ไ|เwนทางไปตรวจสอบพระไตร8ฎหฉ·บของ…งกา เÚอ»ระแÊไขใgáกYอง ตรงàน 4.การสถาปนาธรรมH%@กาย ในสIยMชกาลX 3 สมเ_จเoาbามงbฎ (MชกาลX 4) ไ|เส_จออกผนวช และöกษาพระไตร8ฎกจนแตกฉาน ไ|ทรงประกาศñงºาย คณะสงC\\นใหj เ.ยกºา ºายธรรมH%@กาย เ[อ พ.ศ.2372 °วนคณะสงCXy อzเwม เ.ยกºา ºายมหา@กาย ˝งkงคงyอzûง„จc·น 5.การสpางและcรณะปÁ›งขรH$ด Mชกาลพระบาทสมเ_จพระเoาอz¹ว ห=อ MชกาลX 3 yการสpาง และ ปÁ›งขรH$ดวาอารามçารงๆ รวมûง 53 $ด มากกºาในMชกาลÇอนๆเÖองจากเศรษฐ9จ; 5.1$ดพระศ.Mตนศาสดาราม MชกาลX 1 โปรดเกeสฯใgสpาง\\น เqน$ดในเขต พระบรมมหาราช$ง และเqนXประwษฐานของพระแÊวมรกต 5.2$ดPRศŒเทพวราราม สpาง\\นในMชกาลX 1 เ‡นเ;ยวàน เqนXประwษฐาน ของ พระศ.ศากย¶i ห=อ พระโต 5.3$ดพระเชuพน2มลIงคลาราม เqน$ดเÇา yการcรณะปÁ›งขรH 2 คÿง ใน สIยMชกาลX 1 และ MชกาลX 3 เqนXรวบรวมสรรพ2ชาแขนงçางๆ {ง2ชา แพท]แผนโบราณ ยาแÊโรค¡ราหมอนวด และบทกÅ@พนFçางๆ โดยจาZกไí บนแòนdลาตามเสา และผfiงรอบบ¢เวณ$ด เÚอใgประชาชนöกษาÎนคíา $ด พระเชuพนฯ Åงไ|Gอºาเqน2ทยา…ยแÇงแรกของไทย 5.4$ดอJณราชวราราม เqน$ดเÇาXyมาñงแçสIยอHธยา MชกาลX 2 โปรด เกeาฯ ใgcรณะและสpางพระLโบสถใหj yพระปราง¤อง¤ให:Xeความ สวยงามเqนXเfอง˘อมาจนûง„จc·น การbนcขนบธรรมเNยมประเพz $ฒนธรรม และ{ลปกรรม 1.การbนcความเจ|ญ~งเ•องส.ย/ตนโก3นท*ใÄเÅยบเÇากHงศXอÉธยา MชกาลX 1-3 ทรงyพระราโชบายXจะสpางกJงเทพฯ ราชธาiแsงใหjใgให: โตสวยงามเ‡นเ;ยวàบกJงเÇา เÚอgรงMกษาdลป$ฒนธรรมhงเwมของไทยใg เqนมรดกแÇคนÈนห…ง 1.1การสpางพระราช$งและ$ดวาอารามไ|²ด³อตามแบบอ¥างสถา„ตยกรรม ในสIยอHธยาใ½แผนiงพระราช$งหลวงของกJงศ.อHธยาเqนห…ก 1.2ประเพAการสpาง$ดในเขตพระบรมมหาราช$ง }อ $ดพระศ.Mตนศาสดาราม ïนองเ;ยวàบ$ดพระศ.สรรเพชjXกJงศ.ฯ ใ½ประกอบพระราชÃ7ทางศาสนา โดยไjyพระสงC ¿พรรษา 2.การbนcพระราชÑÖiางๆ:เคยnมาในส.ยอÉธยา X÷xญ ไ|แÇ พระ ราชÃ7บรมราชาkเษก พระราชÃ7โสàนl (โกนcก) พระราชÃ7³อnÃãฒŒ›ต ยา พระราชÃ7mชมงคล พระราชÃ7ต.kงปวาย (โeÃง½า) และพระราชÃ7 2สาขcชา เqนYน 3.งานสถาáตยกรรม yความเจ¢ญÈงเ=องสวยงามประAตเสมอàบสIยกJง ศ.อHธยา ไ|แÇ 3.1พระบรมมหาราช$ง และ$ดพระศ.Mตนศาสดาราม 3.2$ดประ¿อง¤พระมหากÆต¢] ไ|แÇ $ดพระเชuพนฯ (MชกาลX 1) $ดอJณ ราชวราราม (MชกาลX 2) และ$ดราชโอรสฯ(MชกาลX 3) 4.งาน{ลปกรรมแขนงàนๆ เqนผลงานของ”‡างNบหY” เ‡น เคèอง ราnปโภคขององ¤พระมหากÆต¢] เ=อพระX>งPพรรณหงo ราชรถ pพระไตร 8ฏกลายรดn และเคèอง,วยชามเบญจรง¤ ฯลฯ 5.งานâตกรรม งาน‹ตรกรรมสIยMตนโกNนท*ตอนYน kงคงเüยนแบบ สIยอHธยา µงจะเrนไ|จากภาพวาดในพระLโบสถห=อพระ2หารของ$ดวา อารามçางๆ ˝งIกเqนภาพเทพsม¬ม ภาพaทธประ$% ห=อ ทศชา%ชาดก เqนYน 5.1 งาน‹ตกรรมyความเจ¢ญÈงเ=องมากXPดในสIยMชกาลX 3 yผลงาน ปรากฏอzมาก แçจะyÌทOพลของdลปะÏนแทรกเôามา เÖองจากyการÎาขาย %ดçอàบÏนตลอดMชกาล 5.2 ‹ตรกรเอกสIยMชกาลX 3 }อ หลวง2‹ตรเจษฎา (คAทองอz) และ คงแtะ (คAคง) yผลงานปรากฎX$ดพระศ.Mตนศาสดาราม $ดอJณราชวราราม $ดP RศŒเทพวรารามปละ$ดบางu\\น 6. นาฏ{ลãและดนตXไทย yความเจ¢ญÈงเ=องมากในสIยMชกาลX 2 เพราะ ทรงเqนกÅและdล8น ÅงทรงพระRยใgการทะ¬WJงอ¥างจ¢ง5ง 7. งานåงเส|มวรรรณกรรม ในสIยMตนโกNนท*ตอนYน ราช÷fiกyฐานะ เqนvน]กลางsม¬มวรรณกรรมและกÅ y{งอง¤พระมหากÆต¢] เoานาย และกÅ สาIญชน เ‡น MชกาลX 2 และPนทรw เqนYน ˝งyผลงาน{งบทละคร เสภา @ราศ กาพ] และกลอน ความqมçนéhบประเทศใกèเêยง ความ›มãนFระหºางไทยàบประเทศใกeเ^ยง ในสIยMตนโกNนท*ตอนYนy ปรากฏห…กฐานเqน 3 …กษณะµงt 1. ความqมçนéในฐานะเKนëตรไมตXiอhน ประเทศXเqนÑตรçอไทย ในสIยMตนโกNนท*ตอนYน }อ Ïน yความ›มãนF ทาง|านการÎา ºายไทย°งเคèองราชบรรณการไปถวายàบพระเoากJงÏนเÚอ ใgÏนØนวยความสะดวกทาง|านการÎา ºายไทย°งเคèองราชบรรณการไป ถวายพระเoากJงÏน เÚอใgÏนØนวยความสะดวกทางการÎาใg Xเ.ยกºา “xมÊอง” การÎาทางเ=อ÷เภาระหºางประเทศ{งสอง?เ@นไป|วย;ตลอดมา 2. ความqมçนéในฐานะเKนíสงครามhน 2.1 พjา ในสIยMตนโกNนท* ไทยàบพjาïสงครามàนûง 10 คÿง คÿง÷xญ XPดในประ$%ศาสต*ไทยàบพjา }อ สงครามเÊาRพ พ.ศ.2328 2.2 ญวน ไทยàบญวนïสงครามyดเyอเqนเวลานานûง 14 5โดยyสาเหuเ9ด จากการแ*ง\\นขยายØนาจในwนแดนเขมร 3. ความqมçนé:niอประเทศราช 3.1 เขมร ไทยไ|ปกครองเขมรเqนประเทศราชñงแçในสIยMชกาลX 1 ทางºาย ไทยใgการLปการะเoานายเขมรXตกÂกJไ|ยาก และใ½นโยบายÓกnใจชาว เขมรใgจงMกÀก;çอไทย Ñใgเอนเ“ยงเôาºายญวน 3.2 ลาว ในสIยMชกาลX 1 และ MชกาลX 2 ไทยปÁ·%çอลาวอ¥างเqนÑตรใน ฐานะzUานเVอง£อง แçในตอYนMชกาลX 3 เ{ดกบฏเoาอ¬วง¤แsงนครเÅยง 5นทŒในพ.ศ. 2369 แçไทยสามารถปราบปรามไ| 3.3 eานนา MชกาลX 1 ทรง?เ@นนโยบายปกครองeานนาอ¥างเqนÑตรเÚอÓก ใจใgจงMกÀก;çอกJงเทพ ฯ เoาเVองเ‚ยงใหj ไ|Mบยก¥องใgyพระเ|ยร% เสมอพระเoาแòนwน 3.4 ¹วเVองมลา· ในสIยMชกาลX 1 ไทยYองยก¥องกองRพไปปราบปราม¹ว เVองมลา·Xñงแ}งเVองเqนÌสระ และyเหuการH~งยากใน¹วเVองมลา·อz เîองๆ โดยเฉพาะเVอง ไทรL. การสงครามhบพWา 1. ในสIยMตนโกNนท* ไทยàบพjาïสงคราม รวม{งflน 10 คÿง เฉพาะ