หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 หน้าที่ชาวพุทธและมารยาทชาวพุทธ

หน่วยที่ 5 หน้าทีช่ าวพุทธ และมารยาทชาวพทุ ธ

วตั ถปุ ระสงค์ 1. เพ่อื ใหเ้ ข้าใจหน้าที่ชาวพทุ ธในฐานะเป็นศาสนาประจาชาติ 2. เพอ่ื ใหเ้ ข้าใจมารยาทของชาวพทุ ธ และปฏิบัติตนได้อย่างถกู ต้องเหมาะสม

หน้าท่ี ชาวพุทธ

1.1 การปฏิบัติตนเปน็ ชาวพทุ ธทีด่ ีต่อพระภิกษุ

1) การเข้าใจกิจของสงฆ์ 1.1) การศกึ ษาอบรม 1. ด้านศีล คือ การควบคมุ กาย วาจา ให้เปน็ ระเบียบเรียบร้อย ได้แก่ ▪ ศีลในปาฎิโมกข์ คอื ศีลทีส่ าคัญ 227 ข้อ (สาหรบั ภิกษุสงฆ์) และ 311 ข้อ (สาหรบั ภิกษุณี สงฆ์) ▪ ศีลนอกปาฎิโมกข์ คอื ศีลเลก็ ๆ น้อย ๆ นอกเหนือจาก 227 ข้อ และ 311 ข้อ 2. ด้านสมาธิ คือ การฝกึ จิตใจด้วยการฝกึ สมาธวิ ิปสั สนา ▪ ฝึกสมถภาวนา คอื การหาวิธีหรืออปุ กรณ์เพื่อให้จติ ยึดเหนีย่ วเปน็ สมาธิ ▪ ฝึกวิปสั สนาภาวนา คือ การฝึกตามวธิ ีการในขอ้ 1 3. ด้านปัญญา คือ พระสงฆต์ ้องศกึ ษาอบรมตนใหเ้ ป็นผมู้ ปี ญั ญา ▪ ปัญญาระดับสตุ ะ คือ ความรู้ระดบั โลกยี ะ เช่น การศึกษาเล่าเรียนด้วยการฟงั ▪ ปญั ญาระดบั ญาณ คอื ความหย่งั รู้สิ่งท้ังหลายตามความจริง

1) การเข้าใจกิจของสงฆ์ 1.2) การปฏิบตั แิ ละเปน็ นกั บวชที่ดี ▪ สร้างศรัทธาในพระพุทธศาสนาและทาตนเป็นตัวอย่างที่ดี ▪ ระดับพ้ืนฐาน เน้นไปที่การประสบผลสาเร็จ ▪ ระดับกลาง เน้นไปทีค่ วามมีคุณธรรม จรยิ ธรรม ▪ ระดับสงู เน้นไปที่การลดละกิเลสไดเ้ ดด็ ขาด ▪ สร้างความเข้าใจตอ่ พระพุทธศาสนา ▪ สอนให้ละความช่วั ▪ สนับสนุนใหท้ าความดี ▪ สร้างบุคคลากรทีม่ คี ณุ ภาพสืบทอดพระพทุ ธศาสนา

2) คุณสมบัติของทายกและปฏิคาหก ทายก หมายถึง ผใู้ ห้ทาน ปฏิคาหก หมายถึง ผรู้ บั ทาน การให้ในทาง ▪ ให้วตั ถสุ ิ่งของ พระพุทธศาสนา ▪ ใหค้ วามรู้ แบ่งเปน็ 3 ประเภท ▪ ให้อภัย การคานึงถึง ▪ ให้ทานแก่บุคคลที่ควรให้ คณุ สมบตั ิของผู้ให้ ▪ ใหใ้ นสิง่ ที่ควรให้ ▪ ให้ดว้ ยเจตนาทีบ่ ริสุทธ์ิ และผรู้ ับ

1.2 การปฏิบตั ิตนเป็นสมาชิกทีด่ ีของครอบครวั และสงั คม

1) การรักษาศีล 8 1. เว้นจากการฆ่าสตั ว์ 2. เว้นจากการลักขโมย 3. เว้นประพฤติผิดทางกาม 4. เว้นการพดู เทจ็ 5. เว้นจากน้าเมา 6. เว้นบริโภคอาหารแต่เที่ยงวนั 7. เว้นการละเลน่ สงั สรรค์ 8. เว้นจากที่นอนอันสูงใหญ่ ลิงค์ขา่ ว https://www.thansettakij.com/politics/450647

2. การปฏิบัตติ นเปน็ สมาชกิ ที่ดขี องครอบครวั ตามทิศเบื้องบนในทิศ 6 1. หา้ มปรามจากคนชัว่ 2. ให้ตั้งอยู่ในความดี 3. อนเุ คราะห์ดว้ ยน้าใจอนั งาม 4. ให้ไดฟ้ ังในสิ่งที่ยงั ไม่เคยฟงั 5. ทาในสิง่ ที่เคยฟังแล้วใหแ้ จ่มแจ้ง 6. บอกทางสวรรค์ คือ ความสขุ ความเจริญให้

3. การปฏิบตั ติ นเป็นสมาชิกที่ดขี องครอบครัวตามหลกั ทิศเบื้องหลงั ในทิศ 6 สามีปฏิบตั ิต่อภรรยา ภรรยาปฏิบตั ติ ่อสามี ▪ ยกย่องใหเ้ กียรติสมฐานะ ▪ จดั งานบ้านให้เรียบร้อย ▪ ไมด่ หู มิน่ ▪ สงเคราะห์ญาติมติ รทั้งสอง ▪ ไมน่ อกใจ ▪ มอบความเป็นใหญ่ในบ้านให้ ฝ่ายดว้ ยดี ▪ ยกย่องใหเ้ กียรติสมฐานะ ▪ ไมน่ อกใจ ▪ รกั ษาทรพั ย์สมบัติทีห่ ามาได้ ▪ ขยันท้ังปวง

4. การเข้าร่วมกิจกรรมและเป็นสมาชิกขององค์กรชาวพุทธ การเข้าร่วมกิจกรรมและเปน็ สมาชิกขององค์กรชาวพุทธ เชน่ วัด สมาคม ค่ายพทุ ธธรรม มลู นธิ ฯิ และชมรม

มารยาท ชาวพุทธ

2.1 การปฏิบัติตนต่อพระภิกษทุ างกาย วาจา และใจ ที่ประกอบด้วยเมตตา

1) ทางกาย ▪ มีสมั มาคารวะ แสดงความเคารพทีเ่ หมาะสม ตามโอกาส ▪ ปฏิบัติตนอยู่ในศีลธรรมตามทีพ่ ระสงฆ์ชแี้ นะ ▪ รักษาขนบธรรมเนียมประเพณี อันมีรากฐาน มาจากพระพทุ ธศาสนา

2) ทางวาจา ▪ พูดไพเราะ ไม่เสียสี แดกดนั ทานองดหู มิ่น ▪ ใช้คาพูดถูกต้องเหมาะสมแก่ สถานภาพของตนและ พระสงฆ์ ▪ ไม่พูดล้อเล่นกบั พระสงฆ์

3) ทางใจ ▪ คิดถึงท่านดว้ ยเมตตาจิต ▪ คิดหาโอกาสที่จะสนับสนุน บารงุ ท่านดว้ ยปัจจัย 4

2.2 การปฏิสนั ถารต่อพระภิกษใุ นโอกาสต่าง ๆ

1) การลุกขึน้ ต้อนรับ ▪ ถา้ นง่ั เกา้ อ้ีพงึ ลกุ ข้นึ ยืนรบั ▪ ถ้าน่งั พืน้ ไม่ต้องยืนรบั

2) การให้ที่นง่ั พระสงฆ์ ▪ ใหพ้ ระสงฆ์นั่งสถานที่เหมาะสม ▪ ให้นง่ั เก้าอดี้ า้ นซ้ายมือท่านเสมอ ▪ ต้องมบี รุ ุษเพศนัง่ ค่ันในระหว่างกลาง ระหว่างพระสงฆ์และสตรีเพศ ▪ จัดอาสนะเล็กใหพ้ ระสงฆ์น่งั ส่วนตัวท่าน

3) การรับรอง ▪ เม่อื ท่านมาถึงบ้านควรต้อนรับดว้ ย ไมตรีอันดี ▪ ถวายของรบั รอง เช่น น้าดื่ม น้าชา เปน็ ต้น ▪ ควรน่งั สนทนากบั ท่านดว้ ยความ พอใจ

4) การตามส่งพระสงฆ์ ▪ ถ้านงั่ เก้าอพี้ ึงลุกข้นึ ยืน ▪ ถา้ น่ังกับพืน้ ไมต่ ้องยนื ▪ เจา้ ภาพในงานควรเดินสง่ ท่าน จนพ้นบริเวณงานและยกมือไหว้ สง่ ท่าน

อ้างอิง วิทย์ วิศทเวทย์ และ เสฐียรพงษ์ วรรณปก. (2553). หนงั สือเรียน รายวิชาพ้นื ฐาน พระพุทธศาสนา ม. 4 : ช้ันมธั ยมศึกษาปีที่ 4. พิมพ์คร้ังที่ 7. กรงุ เทพฯ: อกั ษรเจริญทัศน์. อา้ งอิงสื่อ ขอบคณุ ข้อมลู ภาพประกอบทกุ ภาพจากสือ่ อนิ เทอร์เน็ต (ใชเ้ พื่อจัดกาเรยี นการสอน)