ТЭМДЭГЛЭЛ 48
3-Р АЛХАМ Хэрэгжүүлэх төлөвлөгөө
3-р алхмын тойм Энэхүү алхам нь 1 болон 2-р алхмаас хамгийн ач Улс орон бүрийн төлөвлөлт, хэмжилтийн арга нь өөр холбогдолтой эрэмбэлэгдсэн үйл ажиллагааны өөр байх магадлалтай бөгөөд одоо хэрэгжүүлж буй хэрэгжилтийн төлөвлөгөөг тодорхойлох хэд хэдэн үндэсний үйл ажиллагаатай уялдан, зааварчилгаа юм. нөхцөл байдал бүрд өөр өөр механизмаар хяналт тавьдаг. Энэхүү гарын авлага дээрх арга нь ерөнхий, Энэ үе шатанд та үйл ажиллагаа тус бүрийг цаг анхан шатны, хялбар тохируулж болохуйц арга юм. хугацаа, нөөц боломж, үүрэг хариуцлага, үр дүн, хамтрагч, оролцоо зэргийг тодорхойлсон өндөр Үйл ажиллагаа бүрийг тодорхой үе шат бүрд хуваахын түвшний замын зураглалын төлөвлөгөөг тулд нарийвчилсан төлөвлөгөөг боловсруулж, үе шат боловсруулна. бүрд үүрэг хариуцлагыг хуваарилж, нөөцийг тодорхойлон хэрэгжүүлэх хугацааг бичнэ. Мөн үр дүн, гүйцэтгэлийг хэрхэн үнэлэх талаар бичнэ. Таны гаргасан төлөвлөгөө нь хамгийн ач холбогдол бүхий үйл ажиллагаануудыг нэгтгэх, хамтран ажиллах боломжуудыг онцлон, цаашид дэмжлэг шаардлагатай салбарыг тодорхойлоход тусална. АНХААРАХ АСУУДАЛ ҮР ДҮН Танд үйл ажиллагаа тус бүрээс гарах үр дүнгийн талаар тодорхой ойлголт хэрэгтэй болно. Энэ нь илүү нарийвчилсан төлөвлөгөөг гаргахад тустай юм. ХАМТРАГЧ Үйл ажиллагаа бүрийн хамтрагч болон оролцогч талууд нь засгийн газар, ЭХ ҮҮСВЭР иргэний нийгэмлэг, бизнесийн салбар болон бусад олон салбарын янз ХУГАЦАА бүрийн бүлгээс оролцох боломжтой. Таны хамтрагч хэн байх вэ? гэдгийг тодорхойлж, тэдний хэрэгцээ, сонирхол, боломжит оролцоог тодорхойлох нь чухал юм. Нөөц (орц) нь санхүү, хүн хүч, ур чадвар гэх мэт янз бүрийн чадавхыг багтааж болно. Та үйл ажиллагаа бүрд одоо байгаа эсвэл шаардлагатай нөөцийн талаар ойлголттой байх шаардлагатай. Мөн шинэ эсвэл нэмэлт нөөц боломжуудыг тодорхойлоход тусална. Үйл ажиллагаа тус бүрийн цаг хугацааг тодорхойлох нь төлөвлөгөөтэй холбоотой нийт ажлын ачааллыг оролцогч бүх хүн тооцоход ач холбогдолтой юм. Гантын диаграм нь үүнийг бодитоор харуулахад туслах арга юм. Цагийн хуваарийг нөөцийн хүртээмжтэй харьцуулах нь мөн тустай. 50
3-р алхмыг гүйцэтгэх зааварчилгаа: Энэхүү алхам нь 1 болон 2-р алхмаас хамгийн ач холбогдолтой хэмээн эрэмбэлэгдсэн үйл ажиллагаануудын хэрэгжилтийн төлөвлөгөөг гаргах зааварчилгаа юм. Төлөвлөсөн үйл ажиллагаа тус бүрийн цаг хугацаа, нөөц боломж, үүрэг хариуцлага, үр дүн, хамтрагч, оролцоог тодорхойлсон өндөр түвшний замын зураглалыг хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөг боловсруулах болно. ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА: 1, 2-р үе шатанд хамгийн ач холбогдолтой эрэмбэлэгдсэн үйл ажиллагаанууд юм. ҮР ДҮН: Үйл ажиллагааг хэрэгжүүлснээр ямар үр дүнд хүрэх вэ? Энэ нь бодлогын баримт бичиг, судалгаа, компанит ажил, удирдамж гэх мэт байж болно АЖИЛ ҮҮРЭГ, ХАМТРАГЧ, ҮҮРЭГ ХАРИУЦЛАГА: Энэ үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд хэн хамтран ажиллах шаардлагатай вэ?, тэдний оролцоо, үүрэг юу вэ? НӨӨЦ: Үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд ямар нөөц боломж байгаа вэ? ямар нөөц шаардлагатай вэ? ХУГАЦАА: Энэ нь үйл ажиллагаа хэзээ хийгдэхийг зааж өгөх бөгөөд нарийвчлах шаардлагагүй. ЗУРГАН ЖИШЭЭ ҮЙЛ ҮР ДҮН АЖИЛ ҮҮРЭГ, ХАМТРАГЧ, ҮҮРЭГ НӨӨЦ ХУГАЦАА АЖИЛЛАГАА ХАРИУЦЛАГА ● Зарим дотоод ● 2018–2020 Бага насны ● Бага насны ● Эрүүл мэндийн байгууллага: Баримт нөөц (Стратегийг 6 хүүхдийн хүүхдийн хар бичгийн төслийг боловсруулах, боломжууд. сар хар тугалганд хэрэгжилтэд хяналт тавих. боловсруулах тугалганд өртөхөөс ● Олон улсаас ;18–24 Сарын өртөхөөс сэргийлэх алхам ● Боловсролын байгууллага: Зорилтот дэмжлэг авах хугацаанд сэргийлэх алхмаар бүлгийн хүн амд зориулсан боломж. хэрэгжүүлэх). стратегийг удирдамж харилцааны стратегийг боловсруул боловсруулахад дэмжлэг үзүүлэх. ● Стратеги нь ах ● Будаг дах нөөц хэрэгжүүлэх хар ● Аж үйлдвэр: Бүтээгдэхүүн, тэр дундаа боломжоос тугалганы будаг дахь хар тугалганы агууламжийг шалтгаалан хэмжээг хязгаарласан журмын талаар өөрчлөх хязгаарлах мэдээлэл өгөх, дагаж мөрдөх. боломжтой журам. байх ● Төрийн бус байгууллагууд: шаардлагатай. мэргэшсэн хүний нөөцөөр хангах, тодорхой үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх. 51
52 3-р алхмын хүснэгт ТӨЛӨВЛӨГӨӨ: ЭРСДЭЛИЙГ БУУРУУЛАХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ҮР ДҮН АЖИЛ ҮҮРЭГ, ХАМТРАГЧ, ҮҮРЭГ НӨӨЦ ХУГАЦАА ХАРИУЦЛАГА
ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ҮР ДҮН АЖИЛ ҮҮРЭГ, ХАМТРАГЧ, ҮҮРЭГ НӨӨЦ ХУГАЦАА ХАРИУЦЛАГА 53
54 ТӨЛӨВЛӨГӨӨ: САЛБАРЫН ЧАДАВХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ҮР ДҮН АЖИЛ ҮҮРЭГ, ХАМТРАГЧ, ҮҮРЭГ НӨӨЦ ХУГАЦАА ХАРИУЦЛАГА
ТӨЛӨВЛӨГӨӨ: МАНЛАЙЛАЛ, ЗОХИЦУУЛАЛТ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ҮР ДҮН АЖИЛ ҮҮРЭГ, ХАМТРАГЧ, ҮҮРЭГ НӨӨЦ ХУГАЦАА ХАРИУЦЛАГА 55
ТЭМДЭГЛЭЛ 56
АЛХАМ 4 Хамтын ажиллагаа ба түгээлт
Алхам 4 тойм Замын зураглалын хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөг үр дүнтэй түгээх зарчмууд Дотоодын, бусад салбарын шийдвэр гаргагчид, хамтран ажиллагсад зэрэг олон Зорилтот бүлгүүдийн ялгаатай байдлыг харгалзан төрлийн бүлгүүдэд танилцуулахдаа Алхам 3-т харилцах төлөвлөгөө, стратегийг энд шууд гаргасан хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөг ашиглан тусгаагүй болно. Гэсэн хэдий ч үр дүнтэйгээр тэргүүлэх чиглэлүүд, төлөвлөсөн үйл хамтран ажиллах зарим үндсэн зарчмуудыг доор ажиллагааг танилцуулна. Мөн илүү өргөн цар харуулав (ДЭМБ-ын үр дүнтэй хамтран ажиллах хүрээтэй, салбарын хэмжээнд, үндэсний, бүс зарчмаас 2017 он). нутгийн, олон улсын болон/эсвэл салбар ● Агуулга нь зорилтот бүлгүүдэд тохирсон байх ёстой. хоорондын төлөвлөлтийн үйл явцад ч хэрэгтэй. Жишээлбэл, өндөр түвшний шийдвэр гаргагчдад гол Гарын авлагын энэ хэсэг хамтын ажиллагааны ач холбогдол, төсөв, үр дүнг сонирхдог бол талаар ерөнхий зөвлөмж болон хэрэгжүүлэх менежерүүд хэрэгжилтийн механизмыг илүү төлөвлөгөөг янз бүрийн бүлгүүдэд хүргэхэд сонирхож болно. ашиглаж болох зарим жишээ загваруудыг ● Мэдээллийг тодорхой, товч бөгөөд энгийн байдлаар оруулсан. бичих шаардлагатай. ● Мэдээлэл нь зорилтот бүлгүүдэд хүртээмжтэй байхаар хэл, форматын хувьд тохиромжтой, шинэчлэгдсэн байх нь чухал юм. Төлөвлөгөөгөө өргөн цар хүрээнд түгээх нь хамтран ажиллах тэргүүлэх чиглэл, боломжуудыг тодорхойлоход тусална. Түүнчлэн ДЭМБ болон бусад салбаруудтай хуваалцахад дөхөм болно. Хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөгөө танилцуулах жишээ загварууд Загвар 1: Загвар 2: Үйл Загвар 3: Нарийвчилсан ажиллагааны Үйл ажиллагааны хэсгийн бүдүүвч бүдүүвч бүдүүвч ● Энэ загвар нь замын зураглалын ● Энэ загвар нь замын зургийн ● Энэхүү загварт та замын дөрвөн хэсэг тус бүр дээр тусдаа дөрвөн хэсэг тус бүр дээр хэсгийг гаргасан байна. Хэрэв таны төлөвлөсөн үйл ажиллагааны зургийн дөрвөн хэсэг тус бүрээр төлөвлөсөн үйл ажиллагаа зөвхөн үндсэн мэдээллийг цэгцтэй замын зураглалын нэг эсвэл хоёр хуваалцах арга юм. Өгөгдсөн төлөвлөсөн үйл ажиллагааг хэсэгт төвлөрч байвал энэ загвар жишээнд та цаг хугацаа, үр хэрэг болно. (дараагийн хуудсыг дүнгийн мэдээллийг оруулах товч тоймлон бичнэ. Мөн үзнэ үү) боломжтой ба гарчгийг хэрэгцээндээ нийцүүлэн өөрчлөх зорилтот бүлгүүдэд боломжтой. (дараагийн хуудсыг үзнэ үү) сонирхолтой байх зарим чухал мэдээллийг, жишээлбэл зардал, цаг хугацааны хуваарийг оруулж болно. (дараагийн хуудсыг үзнэ үү) Загваруудыг MS Word болон Excel форматаар татаж авах боломжтой: http://www.who.int/ipcs/en/ 58
4-р алхмыг гүйцэтгэх заавар: ЗОРИЛТОТ БҮЛГҮҮДИЙГ ТОДОРХОЙЛОХ Үр дүнтэй хамтын ажиллагааны хамгийн чухал зүйл нь таны хүргэж буй мессеж хэнд зориулагдсан болох, ямар мэдээлэл тэдэнд илүү сонирхолтой болохыг ойлгох явдал юм. МЕССЕЖЭЭ ТОХИРУУЛАХ Зорилтот бүлгүүдийг тодорхойлсны дараа хэрэгжүүлэх төлөвлөгөөний гол мэдээллүүдийг тэдний сонирхолд нийцүүлэн, тодорхой бөгөөд товч нэгтгэсэн байх ёстой. ЗАГВАР СОНГОХ Та зорилтот бүлгүүддээ өөрийн хүргэх мессежний гол хэсгийг хэрхэн ойлгуулах талаар шийдэх хэрэгтэй. Гарын авлагад гурван жишээ санал болгосон ба өөр олон сонголтоор хийх боломжтой. Template 1: Detailed Grid ТӨЛӨВЛӨСӨН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХУРААНГУЙ SUMMARY DIAGRAM OF PLANNED ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ARE A ACTIVITY ХУГАЦАА ҮР ДҮН RISK Template 2: Simple ҮЙЛ REDUCTION ТӨЛSӨUВMЛMӨAСАRЖӨYИНDЛIҮЛAЙАGГЛRАAААMGЖrOiИdFЛPЛLАAГNАNАEНD ЫҮЙХЛУРААНГУЙ АЖИЛЛАГАА ЭРСДЭЛИЙГ БУУРУУЛАХ САЛБАРЫН ЧАДАВХ ЭР ҮҮЛ МЭНД ИЙГ ЭРҮҮЛ МЭНД ИЙН ЭРҮҮЛ ХАМГАА ЛАХ ТУСЛАМЖ М ЭНД ИЙН ●● С ТРАТЕГИ Ү ЙЛЧ ИЛГЭЭ ТУ СЛАМ Ж Ү Й Л Ч И Л ГЭ Э KNO WLE DGE ●● AND ●● EV IDE NC E INSTITUTIONAL МЭДЛЭГ БА НОТОЛГОО МАНЛАЙЛАЛ, ЗОХИЦУУЛАЛТ CAPACITY ● ● LEADE RSH IP ● ● AND ● ● COORDINATION 59
ТЭМДЭГЛЭЛ 60
4-р алхмын загварууд Загвар 1: Нарийвчилсан бүдүүвч ТӨЛӨВЛӨСӨН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХУРААНГУЙ ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЦАГ ХУГАЦАА ҮР ДҮН ХЭСЭГ ЭРСДЭЛИЙГ БУУРУУЛАХ МЭДЛЭГ, НОТОЛГОО САЛБАРЫН ЧАДАВХ МАНЛАЙЛАЛ, ЗОХИЦУУЛАЛТ 61
62 Загвар 2: Үйл ажиллагааны бүдүүвч ТӨЛӨВЛӨСӨН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХУРААНГУЙ ЭРСДЭЛИЙГ БУУРУУЛАХ САЛБАРЫН ЧАДАВХ МАНЛАЙЛАЛ, ЗОХИЦУУЛАЛТ
Загвар 3: Ажлын хэсгүүдийн бүдүүвч ТӨЛӨВЛӨСӨН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХУРААНГУЙ Эрсдэлийг бууруулах ЭРҮҮЛ МЭНДИЙГ ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН МЭДЛЭГИЙГ ДЭЭШЛҮҮЛЭХ ХАМГААЛАХ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ СТРАТЕГИ БҮРДЭЛ 63
ТӨЛӨВЛӨСӨН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХУРААНГУЙ Мэдлэг, нотолгоо ЭРСДЛИЙН ҮЙЛ ЯВЦЫГ ХУВААЛЦАХ, ҮНЭЛГЭЭ, ҮНЭЛЭХ ХАМТРАХ БИОМОНИТОРИНГ, ТАНДАЛТ 64
ТӨЛӨВЛӨСӨН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХУРААНГУЙ Салбарын чадавх ҮНДЭСНИЙ ОЛОН УЛСЫН ЭРҮҮЛ СУРГАЛТ, БОДЛОГО, МЭНДИЙН ДҮРЭМ (2005) БОЛОВСРОЛ ЗОХИЦУУЛАЛТ 65
ТӨЛӨВЛӨСӨН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХУРААНГУЙ Манлайлал , зохицуулалт ХИМИЙН БОДИСЫН ЭРҮҮЛ БУСАД САЛБАР, МЭНДИЙН ОРОЛЦОГЧ БОДЛОГУУД ДАХЬ ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАРЫН ТАЛУУДТАЙ САНАЛ АСУУДАЛ ОРОЛЦОО, СОЛИЛЦОХ ЗОХИЦУУЛАЛТ 66
1-Р ХАВСРАЛТ ХЭРЭГТЭЙ ЭХ СУРВАЛЖ ХЭРЭГЦЭЭНИЙ ҮНЭЛГЭЭ, ЧАДАМЖИЙН ҮНЭЛГЭЭ, Тодорхой асуудал тус бүрээр IOMC-ийн нөөцөд ЭРЭМБЭЛЭЛТ хандахын тулд доорх линкээр нэвтрэн “Менежментийн схем” хэсгийн хажууд байрлах бөөрөнхий товчин дээр Хэрэгцээний үнэлгээ, чадамжийн үнэлгээ, үйл дарж схемээ сонгоно, дараа нь хажуу талын хоосон ажиллагааны төлөвлөгөө хийхэд шаардлагатай хэсэг элементээ сонгох эсвэл бичиж оруулна. ерөнхий эх сурвалж. http://iomctoolbox.oecd.org (Зөвхөн англи хэл дээр) ● НҮБОХ/НҮБССИ: ХБМСХ хэрэгжүүлэх ● IOMC: ХБМСХ-ийн үндэсний хэрэгжилт: IOMC-д төлөвлөгөө боловсруулах заавар (2009 оны оролцогч байгууллагуудын сургалтын хэвлэл) материал, нөөц, удирдамж, гарын авлага (2012 оны хэвлэл) Энэхүү баримт бичиг нь хэд хэдэн боломжит үйл ажиллагааг тоймлон харуулж, практик зөвлөмжөөр Энэхүү баримт бичиг нь IOMC-д оролцогч байгууллагууд ханган, улс оронд суурилсан тохиолдлын судалгаа, болон тэдгээрийн химийн бодисын менежментэд боломжит жишээг ашигладаг бөгөөд үүнд: гүйцэтгэх үүргийн талаар хэрэгтэй тоймыг багтаадаг. зохицуулалтын механизмыг бий болгох, зохион Нэмж дурдахад баримт бичигт замын зураглалыг байгуулалтын талаар анхаарах зүйлс, дэд бүтэц, хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай эх сурвалж, хэрэгслүүдийн чадамжийн үнэлгээ, үйл ажиллагааны төлөвлөгөө жагсаалтыг гаргаж өгдөг. боловсруулах, хэрэгжүүлэх асуудлуудыг багтаасан. http://www.who.int/iomc/publications/publications/ en/ (Англи, Франц хэлээр) http://www.who.int/iomc/publications/publications/ en/ (Араб, Хятад, Англи, Франц, Орос, Испани хэлээр) ҮЙЛ АЖИЛЛАГААГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ТӨЛӨВЛӨГӨӨ ● НҮБССИ: Химийн бодисын менежментийн дэд ● НҮБССИ/НҮБХХ: Химийн бодисын зохистой бүтэц, чадавхын хэрэгцээг үнэлэх үндэсний менежментийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө профайлыг бэлтгэх- удирдамж бичиг (2-р боловсруулах заавар, удирдамжийн баримт хэвлэл 2012) бичиг (2009 оны хэвлэл) Энэхүү баримт бичиг нь химийн бодисын үндэсний Энэхүү баримт бичиг нь үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг бодлого боловсруулахад анхаарах зүйлс, мэдээллийн боловсруулахад шаардлагатай алхмуудын үндсэн тойм тоймоор хангадаг. Баримт бичигт нэвтрэн өөрийн улсаа бөгөөд таны төлөвлөсөн үйл ажиллагаа бүрийн тодорхой сан үүсгэсэн эсэхийг мэдээрэй: төслийн төлөвлөгөөг боловсруулахад тусална. http://cwm.unitar.org/national-profiles/nphomepage/ http://cwm.unitar.org/national-profiles/publications/ np3_region.aspx (Англи, Франц, Испани хэлээр) cw/pops/AP_Guidance_01_Apr_09_en.pdf (Араб, Хятад, Англи, Франц, Орос, Испани хэлээр) ЕРӨНХИЙ УДИРДАМЖ ● НҮБССИ: Химийн бодис, хог хаягдлын зохистой ● IOMC: IOMC Toolbox менежментийн нөөцийг ашиглах, удирдамж баримт бичиг (2011 оны 6-р сарын хэвлэл) Химийн бодисын менежментийн талаар шийдвэр гаргахад зориулсан IOMC-ийн интернэтэд суурилсан Энэхүү баримт бичгийн 4, 5-р бүлгүүдэд үндэсний багаж хэрэгсэл нь тодорхой үндэсний асуудлууд, нөөцийг ашиглах стратегийг хэрхэн боловсруулж зорилтуудыг шийдвэрлэхэд туслах IOMC-ийн нэмэлт хэрэгжүүлэх талаар ерөнхий боловч хэрэгтэй нөөц юм. удирдамжийг тусгасан болно. Хамаарах асуудлууд: (PRTRs) бохирдуулагчийн ялгаралт http://cwm.unitar.org/national-profiles/publications/ ба дамжуулагчийн бүртгэлийн схем, пестицидийн cw/inp/RMS_Guidance_June2011.pdf үндэсний менежментийн схем, химийн бодисын (Англи, Франц, Орос хэлээр хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн менежментийн схем, химийн ослоос урьдчилан сэргийлэх, бэлэн байдал, хариу арга хэмжээ авах, үйлдвэрийн химийн бодисын менежментийн схем, химийн бодисын нийгмийн эрүүл мэндийн менежмент; шошгололтын системийн удирдлагын схем ба ангилал. 67
ҮНДСЭН БАРИМТ БИЧИГ Цаашид унших ном зүй: ● Resolution WHA69.4: The role of the health sector in the Strategic Approach to International Chemicals Management towards the 2020 goal and beyond http://www.who.int/ipcs/publications/wha/A69_ R4-en.pdf?ua=1 ● A69/19 Role of the health sector in the sound management of chemicals – Report by the WHO Secretariat, 4 March 2016. http://apps.who.int/gb/e/e_wha69.html ● The public health impact of chemicals: knowns and unknowns (2016) http://www.who.int/ipcs/publications/chemicals- public-health-impact/en/# ● Priorities of the health sector towards achievement of the 2020 goal of sound chemicals management (2015) http://www.who.int/ipcs/saicm/saicm/en/ ● Strategic Approach’s Overall orientation and guidance for achieving the 2020 goal (2015) www.saicm.org ● Strategy for strengthening the engagement of the health sector in the implementation of the Strategic Approach (2012) http://www.who.int/ipcs/saicm/saicm/en/ ● 2030 Agenda for Sustainable Development (2015) http://www.un.org/sustainabledevelopment/ sustainable-development-goals/ 68
2-Р ХАВСРАЛТ 2020 оноос хойш олон улсын химийн бодисын смаелнбеажрмыеннто,рослтрцаотоеггниэймнэгхдаүнүдллэахгазадмэырнүүзулрамгэлнадлийн ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ БҮТЭЦ ЭРСДЭЛИЙГ МЭДЛЭГ, САЛБАРЫН МАНЛАЙЛАЛ , БУУРУУЛАХ НОТОЛГОО ЧАДАВХ ЗОХИЦУУЛАЛТ Үндэсний бодлого, Химийн бодисын зохицуулалтын бодлогод эрүүл мэнд тогтолцоо Эрүүл мэндийн Олон улсын эрүүл салбарын оролцоо, мэндийн дүрэм (2005) зохицуулалт Бусад салбар, оролцогч Сургалт, боловсрол талуудтай хамтран ажиллах Тогтвортой хөгжлийн 2030 хөтөлбөр Химийн бодисын оршихуйн мөчлөгийн туршид оновчтой менежментийг бий болгосноор Тогтвортой хөгжлийн 17 зорилтыг бүхэлд нь биш ч олон зорилтыг хэрэгжүүлэхэд хувь нэмрээ оруулна. Доорх зорилтууд нь зөвхөн химийн бодисыг тусгайлан дурдсан зорилтууд болно. Зорилго 3 Зорилго 6 Зорилго 12 Зорилт 3.9 Зорилт 6.3 Зорилт 12.4 2030 он гэхэд аюултай химийн 2030 он гэхэд дэлхийн түвшинд 2020 он гэхэд хүлээн бодис, агаар, ус, хөрсний бохирдлыг бууруулах, хог хаях бохирдол, халдвараас болж үхсэн, ажиллагааг халах, аюултай химийн зөвшөөрөгдсөн олон улсын өвдсөн хүмүүсийн тоог үлэмж бодис, материалыг гаргах явдлыг хэмжээгээр бууруулах. хамгийн бага түвшинд хүргэх, баримт бичигт нийцүүлэн химийн цэвэрлэгдээгүй бохир ус хувь хэмжээг хоёр дахин бууруулах, усыг бодис болон бүх төрлийн хог дахин боловсруулж, цэвэршүүлэн хэрэглэх явдлыг [x] хувиар хаягдлыг амьдралынх нь нэмэгдүүлэх замаар усны чанарыг сайжруулах. мөчлөгийн хугацаанд байгаль орчинд ээлтэй байдлаар зохицуулах. 69
ЭРСДЭЛИЙГ БУУРУУЛАХ Урьдчилан сэргийлэх стратеги, химийн бодисын зохицуулалт, иргэдийн боловсрол, мэдээлэл болон туршлагаа хуваалцах зэрэг эрүүл мэндийн салбарын эрсдэлийн менежментэд чиглэсэн үйл ажиллагаа. ЭРҮҮЛ МЭНДИЙГ ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН МЭДЛЭГИЙГ ХАМГААЛАХ СТРАТЕГИ ТУСЛАМЖ ҮЙЛЧИЛГЭЭ ДЭЭШЛҮҮЛЭХ ГО Хор аюулын зэрэг өндөртэй ГО Байгаль орчны олон талт БҮГД Химийн бодисын оршихуйн химийн бодисын оршихуйн мөчлөгийн талаарх хөтөлбөрүүд, хэлэлцээрийн дагуу батлагдсан мөчлөгийн үед тохиолдох ялангуяа эмзэг бүлгийн хүн амын эрүүл мэндийг дэмжих, хамгаалах ДЭМБ болон бусад салбарын (жишээлбэл: цахилгаан хог хаягдал, стратеги боловсруулах, хэрэгжүүлэх. холбогдох удирдамжид өндөр хоруу чанартай пестицид, хар ГО Химийн бодис, хог хаягдалтай холбоотой олон талт байгаль орчны тулгуурлан эрүүл мэндийн хог мтуAэгlнlалдгиай, нмөаннгөхнааруас,л нийгмийн эрүүл гэрээ, ялангуяа эрүүл мэндийг татсан бусад хамгаалах үйл ажиллагааг хаягдлын менежментийн илүү хэрэгжүүлэхэд оролцож дэмжих. химийн бодисууд) эрүүл мэндийн Мөнгөн усны тухай Минаматагийн аюулгүй хувилбаруудыг ашиглах, конвенцыг соёрхон батлах, тэргүүлэх асуудлууд, эх, хүүхдийн хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх, дэмжих зорилгоор эрүүл ДЭМА 67.11 (2014) тогтоолоор эрүүл мэнд, олон улсад зонхилох мөнгөн усны хордлогын эрүүл мэндийн байгууллагуудыг мэндэд үзүүлэх нөлөөллийг үнэлэх, химийн бодисууд, мэргэжлээс шийдвэрлэх чадавхыг бэхжүүлэх. удирдамжаар хангах. шалтгаалах эрсдэлийн талаар олон БҮГД Хог хаягдал, химийн бодис, бүтээгдэхүүний оршихуйн мөчлөгийг нийтэд мэдээлэх, компанит ажил харгалзан эрсдэл багатай хувилбарыг тодорхойлон, эдгээр хувилбаруудын ГО Эрүүл мэндийн салбарын боловсруулах, эхлүүлэх. хэрэглээг дэмжих чиглэлээр хамтран ажиллах. химийн бодисын аюулгүй БҮГД Аливаа бүтээгдэхүүний оршихуйн мөчлөгийн туршид хэрэглэгч, ДЭМБ Онцгой анхаарал татсан химийн байдлын менежментийн оролцогч нарт үйлдвэрлэлийн явцад бодисын эрүүл мэндэд үзүүлэх сөрөг нөлөөллөөс урьдчилан сэргийлэх хамгийн сайн туршлагыг эрүүл ашиглагдаж буй химийн бодисын хор удирдамжаар хангах. аюулын талаар мэдээлэл өгөх, сургах, мэндийн ажилчдад таниулах, ДЭМБ Хар тугалганы хордлогоос аюулгүй хувилбарыг сонгоход урьдчилан сэргийлэх, эмчлэх химийн бодисын хүрээлэн буй дэмжих. удирдамжийг эцэслэн боловсруулах шинээр гарах удирдамжийг орчин, хүний эрүүл мэнд, боловсруулах, хар тугалгатай будгийг устгах дэлхийн холбооны зорилтын нийгэмд үзүүлж нөлөөллийн дагуу 2020 он гэхэд хар тугалга агуулсан будгийг үе шаттайгаар талаар компанит ажил зогсоох. боловсруулан, хэрэгжүүлэх БҮГД Химийн бодистой холбоотой ажилладаг эрүүл мэндийн болон ГО Эрүүл мэндийн салбарт мөнгөн усны хэрэглээг мэргэжлийн байгууллагууд хор бууруулах, мөнгөн усаар судлал, анагаах ухаан, эрүүл мэндийн бохирдсон хог хаягдлын зохицуулалтын талаарх ДЭМБ- тусламж үйлчилгээ гэх мэт асуудлаар ын удирдамжийг ашиглах. нийтлэл сэтгүүл хэвлүүлэх, ашиглах. (Минаматагийн конвенцын 4, ГО ДЭМБ Химийн бодисын аюулгүй 10, 11 дүгээр зүйл, ДЭМА 67.11 байдлын чиглэлээр эрүүл мэндийн тогтоолын дагуу) салбарт хэсгийн хөгжлийг дэмжих. БҮГД Урьдчилан сэргийлэх стратеги, эрсдэлийг бууруулах үйл ажиллагааны үр дүнтэй аргуудыг баримтжуулах, мэдээллийг бусдад түгээх. Үр дүн: Эрүүл мэндийн салбарын эрүүл мэндийг хамгаалах үйл ажиллагааг үндэсний, бүс нутаг, түвшинд нэмэгдүүлснээр хог хаягдал, химийн бодисын өртөлтөөс үүдэлтэй эрүүл мэндэд учирч болох эрсдэлийг урт болон богино хугацаанд бууруулах, эрүүл мэндийн салбар болон олон нийтийн сонирхол, мэдлэг дээшилнэ. Нийт: Бүх оролцогч талууд, Гишүүн улсууд, ДЭМБ-ын хэрэг эрхлэх газар 1ДЭМБ-ын хэрэг эрхлэх газрын бүрэн эрхэд хамаарах үйл ажиллагаа, мөн ДЭМA69.4 тогтоолын дагуу эрүүл мэндийн салбартай холбоотой үйл ажиллагааг дэмжих Стратегийн хандлагын дагуу нарын бичгийн дарга нарын чадавхыг нэмэгдүүлэхэд хувь нэмэр оруулах. Нэгээс олон гол үүрэг гүйцэтгэгчтэй үйл ажиллагааны хувьд энэ тэмдэглэл нь зөвхөн ДЭМБ-ын хэрэг эрхлэх газрын үүрэгт хамаарна 70
Бодит нотолгоонд тулгуурлан эрсдэлийн үнэлэх арга, мэдлэгийн дээшлүүлэх, биомониторинг болон тандалтыг сайжруулах, химийн бодисоос үүдэлтэй өвчлөлийн ачааллыг тооцоолох, явцыг үнэлэхэд чиглэсэн үйл ажиллагаанууд. ЭРСДЛИЙН ҮНЭЛГЭЭ, ҮЙЛ ЯВЦЫГ ХУВААЛЦАХ, БИОМОНИТОРИНГ, ҮНЭЛЭХ ХАМТРАХ ТАНДАЛТ БҮГД Шинжлэх ухааны мэдлэгийг ГО Иргэний бүртгэл ба хүн амын ГО ДЭМБ-ын Химийн тоон мэдээллийг боловсронгуй нэмэгдүүлэх, тэр дундаа Стратегийн бMолSгох, химийн бодисын эрсдэлийн үнэлгээний хордлогын улмаас эмнэлэгт хэвтсэн дхAүарlгlуээун(ждихшиэйэгднэьж: добтуойодүйшлүүаржлиийлнлаигдаэавнхыт болон нас барсан иргэдийн сүлжээ, INTOX хордлогын шалтгааныг бүртгэх тогтолцоог химийн бодис, наноматериал, байгаль төвүүдийн сүлжээнд сайжруулах. ооAрлlочl инндтөтэрслвиэйрнтэйнээмгдийэлн бүтээгдэхүүнүүд, хамрагдан, идэвхтэй бүхий химийн оролцож, хувь нэмрээ бодисын өртөлт, хүйс, халдварт бус оруулна. өвчний хамаарал) хүчин чармайлт гаргах. ГО ДЭМБ Өвчний ачааллын БҮГД Химийн бодис, эрүүл тооцоо, тандалтыг сайжруулах мэндтэй холбоотой БҮГД Ашиглалтын онцлог, цаг уурын зорилгоор химийн бодисын хүний тодорхой асуудлаар нөхцөл байдал, хүйс, тухайн улс орны чадавхыг харгалзан үзсэн эрсдэлийн эторMоүSүцлоWоSмлeHcэOонхдэд үзүүлэх нөлөөллийг интерактив вэб сайт бий үнэлгээний (жишээ нь: нэгдсэн арга барил, илүү сайн, олон төрлийн химийн бодист өртөх) болгох эсвэл хэлэлцүүлгийн д. элхийд хүлээн зөвшөөрөгдсөн аргачлал, шинэ зааварчилгаа, хандлага, механизмыг стандартчилагдсан аргуудыг форумд оролцох, хөгжүүлэхэд хувь нэмэр оруулах. боловсруулах. шаардлагатай бол дэмжиж ГО Химийн бодисын бохирдол болон бохирдсон газруудад хүн амын өртөлт, БҮГД Химийн хордлогоос үүдэлтэй ажиллах. эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөөллийн өвчлөлийн нийгэм, эдийн засагт харилцан хамаарлыг судлах. үзүүлэх нөлөөллийг тооцоолох ГО Химийн бодисын хүний ГО Эрүүл мэндийн талаас үндэсний илүү сайн, стандартчилагдсан эрүүл мэндтэй холбоотой хэмжээний үнэлгээ, менежментийн аргуудыг боловсруулах. тэргүүлэх ач холбогдол бүхий химийн мэдээлэл (жишээ нь, бодисуудыг тодорхойлох. эрсдэлийн үнэлгээ, хүний БҮГД Химийн бодисын оршихуйн мөчлөгийн хугацаанд эрүүл мэнд, хүрээлэн ГО ДЭМБ Химийн бодисын хүний болон хүрээлэн буй орчны буй орчны хяналт, тандалтын системийг эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөөлөлд үндэсний, бүс нутгийн, олон улсын чиглэсэн тогтвортой хөгжлийн хяналт, өвчний тандалт) бүс түвшинд хэрэгжүүлэх. хөтөлбөрийн 2020-оос 2030 он зорилт дахь үзүүлэлтүүдийг нутаг, олон улсын нийгэмлэг, ГО ДЭМБ Хордлогын хяналтыг сайжруулах зорилгоор олон улсын ХЭГ тэр дундаа холбогдох байгууллагуудтай хамтран ажиллах. сайжруулахын тулд эрүүл мэндийн яам, шинжлэх ухаан, техникийн эрүүл мэндийн байгууллагууд, хордлогын мэдээллийн төвүүд болон бусад хороодод хялбар байгууллагуудын зохицуулалтыг хялбарчлах. хүртээмжтэй болгох. БҮГД Цаашид химийн бодис, цаг уурын ГО Химийн бодисоос үүдэлтэй БҮГД Химийн бодистой өөрчлөлтийн харилцан хамаарал өвчний ачааллыг бууруулахад холбоотой өвчин, ялангуяа болон эрүүл мэндэд үзүүлэх гарсан ахиц дэвшлийг дэлхийн халдварт бус өвчнийг нөлөөллийг судлах. үзүүлэлттэй уялдуулан үндэсний судалдаг бусад шинжлэх зорилтыг дэвшүүлэх. ухааны форумд оролцох. БҮГД Стратегийн чиг хандлага болон БҮГД Үр дүнг хэмжих бусад олон улсын баримт бичгийн үр дүнг тайлагнахад шаардлагатай шалгуур үзүүлэлтийг бий эрүүл мэндийн өгөгдөл мэдээллийг цуглуулах, удирдах механизмыг болгох, ашигласан бий болгох. туршлагаа хуваалцах. Үр дүн: Эрсдэлийн үнэлгээ, биомониторинг, тандалт, өвчний ачааллыг тооцоолох, үйл явцыг үнэлэх, мэдлэгийг дээшлүүлэх, хамтын хүчин чармайлтад эрүүл мэндийн салбарын оролцоог нэмэгдүүлнэ. Үүнд эрүүл мэндийн салбарын тодорхой техникийн асуудлаар мэдлэг солилцох, хамтран ажиллахад дэмжлэг үзүүлэх шаардлагатай тохиолдолд оролцоог нэмэгдүүлэх, хамтын ажиллагааны шинэ механизмыг хөгжүүлнэ.
САЛБАРЫН ЧАДАВХ Химийн бодисоос үүдэлтэй эрүүл мэндэд учирч буй аюул, тэр дундаа химийн осол, онцгой байдлын үеийн хариу арга хэмжээ авах үндэсний чадавхыг бэхжүүлэх үйл ажиллагаа. ҮНДЭСНИЙ БОДЛОГО, ОЛОН УЛСЫН ЭРҮҮЛ СУРГАЛТ БА ЗОХИЦУУЛАЛТ МЭНДИЙН ДҮРЭМ (2005) БОЛОВСРОЛ ГО Стратегийн чиг баримжаа, MS БҮГД Тодорхой сэдвүүдээр (жишээ нь: эрүүл мэндийн удирдамжийн баримт бичгийн 19-р S эрсдэлийг үнэлэх, хянах, нотлох баримт цуглуулах, эрүүл зAүlйl лд заасан 11 үндсэн элементийг мэндийн эмгэгийг оношлох, эмчлэх, химийн аюулгүй анхааралдаа авч, химийн бодисын байдлын мэдлэг, шошгололт) зорилтот бүлгүүдэд (төрийн бус оршихуйн мөчлөгийн туршид хүний байгууллага, төрийн албан хаагчид, багш нар, эмнэлгийн эAрlүl үл мэндэд үзүүлэх нөлөөллийг мэргэжилтнүүд, эрүүл мэндийн ажилтнууд) зориулсан сургалтын арилгахын тулд цоорхойг олж, илүү материалыг түгээх. хүчирхэг үндэсний бодлого, БҮГД Химийн бодисын эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөөллийг тогтолцоотой болохыг дэмжих. бууруулах зорилгоор анагаахын сургууль болон бусад эрдэм БҮГД IOMC Toolbox гэх мэт үндэсний шинжилгээний байгууллагуудын сургалтын хөтөлбөр дахь хор тогтолцоог хөгжүүлэх, заавар судлал, хөдөлмөрийн болон нийгмийн эрүүл мэндийг удирдамжийг боловсруулах олон улсын онцгойлон анхаарч энэ чиглэлийн резидентур, тэтгэлэг, хүчин чармайлтад хувь нэмэр оруулах. мэргэшүүлэх сургалтыг дэмжих. Химийн хичээлийн хөтөлбөрийг ГО Ус, агаар, хөрс, хоол хүнс, дэмжиж бусад сургалтын бүтээгдэхүүн, ажлын байрны эрсдэл, хөтөлбөрүүдэд тусгах. өртөлтийн талаарх эрүүл мэндэд суурилсан удирдамжийг ДЭМБ-ын норм, стандарт, зөвлөмжийг үндэслэн боловсруулах, боловсруулахад оролцох. ГО Дэлхийн хэмжээнд мөрдөгддөг химийн бодисын ангилал, шошгололтын тогтолцоог хэрэгжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлж, олон ДЭМБ Стратегийн чиг улсын жишигт нийцүүлэх. хандлагын мэдээлэлтэй ГО Химийн хорт бодис алдагдахаас нийгмийг бий болгоход хувь урьдчилан сэргийлэх, WHA63.25, WHA63.26 (2010) тогтоолууд болон нэмэр оруулах үүднээс байгаль орчны холбогдох олон талт гэрээний дагуу нөхөн сэргээх, дахин химийн бодис ба эрүүл боловсруулахад зохих технологи, аюулгүй хадгалалт, устгалыг дэмжиж мэндийн талаарх ДЭМБ-ын ажиллах. сургалтын материалууд бүхий ГО Аюултай химийн бодис, хог хаягдлын үйлдвэрлэл, тээвэрлэлт, ашиглалт, порталаар хангах. ялгаралтын хяналтыг чангатгах, одоо мөрдөгдөж буй дүрэм журмын БҮГД Химийн бодисын хэрэгжилтийг нэмэгдүүлэх, хууль бус тээвэрлэлтээс урьдчилан сэргийлэх менежментийн асуудлаар зорилгоор бүс нутаг, олон улсын хамтын ажиллагааг дэмжих. оролцоо, мэдлэгийг бэхжүүлэхийн тулд эрүүл мэндийн мэргэжлийн холбоодыг хүрээлэн буй орчны эрүүл мэнд, эрсдэлд дүн шинжилгээ хийдэг эрдэм шинжилгээний бүлэг, байгууллагуудтай холбох. Химийн аюулгүй байдлын нийт асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд эрүүл мэндийн салбарын тогтолцооны чадавх, уян хатан байдлыг нэмэгдүүлсэн байна.
Химийн бодисын бодлогуудад эрүүл мэндийн асуудлыг тусгаж, үндэсний, бүс нутаг, олон улсын түвшинд химийн бодисын менежментийн үйл ажиллагаанд эрүүл мэндийн салбарыг татан оролцуулах, мөн бусад салбаруудтай хамтран ажиллах. БҮХ ХИМИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН БУСАД САЛБАР, БОДИСЫН БОДЛОГЫН САЛБАРЫН ОРОЛЦОО, ОРОЛЦОГЧ ТАЛУУДТАЙ ЗОХИЦУУЛАЛТ САНАЛ СОЛИЛЦОХ ЭРҮҮЛ МЭНД ГО Химийн бодис, эрүүл мэндтэй ГО Стратегийн чиг хандлагад холбоотой замын зураглалыг тусгагдсан хамтын хүчин чармайлтыг хэрэгжүүлэх асуудлыг Эрүүл мэндийн нэмэгдүүлэхийн тулд тогтвортой, үр яамтай хамтарч, үндэсний сүлжээг дүнтэй, үйл ажиллагаа бүхий салбар бий болгох. хоорондын зохицуулалтын сүлжээг хөгжүүлэхэд оролцож, дэмжих. ДЭМБ Эрүүл мэндийн салбарын ажлыг хөнгөвчлөхийн тулд энэхүү БҮГД Эрүүл мэнд, байгаль орчны салбарын хамтын манлайллыг замын зургийн хэрэгжүүлэн дэд бүс тодорхойлж, химийн бодисын нутаг, бүс нутаг, олон улсын менежментэд холбогдох бүх салбар, сүлжээнүүдтэй холбосон дэлхийн оролцогч талуудыг идэвхтэй оролцуулах. химийн бодис, эрүүл мэндийн сүлжээг бий болгох. БҮГД Эрүүл мэндийн салбарын олон талт оролцоог хангах, чадавхыг бий ГО Стратегийн чиг хандлага, 2020 болгож бусад салбартай мэдээлэл оноос хойших химийн бодис, хог солилцох, хуваалцах, уялдан ажиллах хаягдлын зохистой менежментийн боломжтой сүлжээг бий болгох. талаарх зөвлөмжийг бэлтгэхийн тулд БҮГД Эрүүл мэндийн салбарын олон эрүүл мэндийн салбарын нэн талт оролцоог хангах, чадавхыг бий болгож бусад салбартай мэдээлэл тэргүүний ажлуудыг хурал, солилцох, хуваалцах, уялдан ажиллах зөвлөгөөний хөтөлбөрт тусгах, боломжтой сүлжээг бий болгох. сурталчлах. БҮГД Байгаль орчны олон талт гэрээ хэлэлцээр, хөгжлийн санхүүжилт, ГО Шийдвэр гаргахад идэвхтэй техникийн хамтын ажиллагаа зэрэг бүс нутаг, олон улсын холбогдох оролцож, химийн бодис, эрүүл хэлэлцээрт идэвхтэй оролцож, шаардлагатай гэж үзвэл эрүүл мэндийн талаарх үндэсний бодлого, мэндийн салбартай холбоотой асуудлыг хэлэлцэх байнгын хороо зохицуулалтын тогтолцоог байгуулах. бэхжүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх. ГО Стратегийн хандлагын талаар шинээр гарч ирж буй бодлогын болон бусад анхаарал татсан асуудлууд, халдварт бус өвчний талаар химийн үндэсний, бүс нутгийн, олон улсын форумд оролцох. БҮГД Стратегийн хандлагыг хэрэгжүүлэхэд эрүүл мэндийн салбарын оролцоог бэхжүүлэх стратегийг хэрэгжүүлж, бусдад сурталчлах. Эрүүл мэндийн талаарх мэдлэг, уялдаа холбоо, үндэсний, бүс нутаг, олон улсын түвшинд химийн бодисын менежментийн үйл ажиллагаанд эрүүл мэндийн салбарын оролцоо, бусад салбартай хамтын ажиллагаа нэмэгдсэнээр химийн бодисын оршихуйн мөчлөгийн туршид дэлхийд хүлээн зөвшөөрөгдсөн менежментийг авч хэрэгжүүлэх ач холбогдолтой.
ТЭМДЭГЛЭЛ 74
ДЭЛХИЙН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН БАЙГУУЛЛАГА Химийн бодисын замын зураглал ГАРЫН АВЛАГА ISBN 978-92- 4-151363- 0
Search
