E-book ส่งเสริมการอ่านคำราชาศัพท์และคำสุถาพ

กจิ กรรมส่งเสริมการอา่ นออนไลน์ “ คาราชาศัพท์ และคาสภุ าพ” หอ้ งสมุดประชาชนจังหวดั ชลบุรี ศนู ย์การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอาเภอเมืองชลบุรี สานักงาน กศน.จังหวัดชลบุรี

คาราชาศพั ท์ คาวา่ “ราชาศพั ท”์ มีความหมายตรงตวั วา่ ศพั ทห์ รือถอ้ ยคาสาหรับพระราชา แตป่ ัจจุบนั โดยทว่ั ไป หมายถึงคาสุภาพท่ีใชใ้ หถ้ ูกตอ้ ง เหมาะสมกบั ฐานะหรือสถานภาพของบุคคลตา่ ง ๆ ไดแ้ ก่ พระมหากษตั ริย์ (พระราชา) พระราชวงศ์ ขา้ ราชการ พระภิกษุ และสุภาพชน ทวั่ ไป วธิ ีการใชร้ าชาศพั ท์ ๑. ใชเ้ ป็นคาราชาศพั ทไ์ ดท้ นั ที เช่น เสดจ็ เสวย ตรัส ประทาน พระราชทาน ผนวช ทลู ถวาย ประทบั บรรทม ประชวร สวรรคต พิโรธ ฯลฯ ๒. การใช้ “ทรง” ๒.๑ ใช้ ทรง นาหนา้ คานามสามญั บางคาทาใหเ้ ป็นกริยาราชาศพั ท์ เช่น ทรงกีฬา(เล่นกีฬา) ทรงธรรม(ฟังเทศน)์ ทรงบาตร(ใส่บาตร) ทรงชา้ ง(ขี่ชา้ ง) ๒.๒ ใช้ ทรง นาหนา้ คากริยาสามญั บางคา ทาใหเ้ ป็นกริยาราชาศพั ท์ เช่น ทรงวงิ่ ทรงยนิ ดี ทรงอธิบาย ทรงยงิ ทรงเล่น ทรงสัง่ สอน ๒.๓ ใช้ ทรง นาหนา้ คานามราชาศพั ทบ์ างคา ทาใหเ้ ป็นกริยาราชาศพั ทไ์ ด้ เช่น ทรงพระราชดาริ(คิด) ทรงพระราชนิพนธ์(แตง่ หนงั สือ) ทรงพระสรวล ทรงพระอกั ษร ๓. การใชค้ า “พระบรม พระราช พระ ๓.๑ คา พระบรม พระบรมราช ใชน้ าหนา้ คานามที่สาคญั ท่ีเก่ียวกบั พระบาทสมเด็จพระจา้ อยหู่ วั เทา่ น้นั เช่น พระบรมราโชวาท พระบรมมหาราชวงั พระบรมฉายาลกั ษณ์ พระปรมาภิไทย พระบรมราชวโรกาส พระบรมราชโองการ ๓.๒ คา พระราช ใชก้ บั พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั สมเดจ็ พระบรมราชินีนาทและอุปราช เช่น พระราชโทรเลข พระราชหตั ถเลขา พระราชเสาวนีย์ พระราชปฏิสันถาร ๓.๓ คา พระ ใชน้ าหนา้ คาท่ีเรียกอวยั วะ เคร่ืองใช้ หรือนาหนา้ คาสามญั บางคาที่ไมม่ ีราชาศพั ทใ์ ชเ้ ช่น อวยั วะต่างๆ เช่น พระพกั ตร์ พระเศียร พระบาท พระหตั ถ์ พระกร เคร่ืองใชท้ ว่ั ไปเช่น พระอู่ พระฉาย พระแกล พระแทน่ บรรทม พระสุคนธ์ นามอ่ืน ๆท่ีเก่ียวขอ้ งเช่น พระปรอท พระโรค พระเคราะห์ พระบารมี ๔.การใชต้ า ทรงพระ หรือ ทรงพระราช นาหนา้ คานามทวั่ ไปและคานามราชาศพั ท์ เพ่อื ทาใหเ้ ป็นกริยาเช่น ทรงพระราชสมภพ หมายถึง เกิด ทรงพระราชนิพนธ์ หมายถึง แตง่ หนงั สือ ทรงพระสรวล หมายถึง หวั เราะ ทรงพระพิโรธ หมายถึง โกรธ ทรงพระประชวร หมายถึง ป่ วย ทรงพระดาริ หมายถึง มีดาริ ๕.ขอ้ บกพร่องทว่ั ไปในการใชค้ าราชาศพั ท์ ๕.๑ ใช้ เฝ้ าฯ รับเสดจ็ หรือ รับเสดจ็ ไม่ใช้ ถวายการตอ้ นรับ ใช้ มีความจงรักภกั ดี หรือ จงรักภกั ดี ไม่ใช้ ถวายความจงรักภกั ดี ๕.๒ อาคนั ตุกะ หมายถึง แขกท่ีมาหาน้นั เป็นแขกของประธานาธิบดี หรือแขกบุคคลอ่ืนท่ีไม่ใช่ พระมหากษตั ริยป์ ระเทศใดประเทศหน่ึง ราชอาคนั ตุกะ พระราชอาคนั ตุกะ หมายถึง แขกของพระมหากษตั ริยป์ ระเทศใดประเทศหน่ึง

2 ๕.๓ ขอบใจ ใชส้ าหรับสุภาพชนคนเสมอกนั ผใู้ หญ่พดู กบั ผนู้ อ้ ย พระราชวงศใ์ ชก้ บั คนสามญั พระราชาใชก้ บั ประชาชน ขอบพระทยั ใชส้ าหรับคนสามญั กล่าวกบั พระราชวงศ์ พระราชวงศท์ รงใชก้ บั พระราชวงศ์ หรือ พระราชาทรงใชก้ บั พระราชวงศ์ ๕.๔ ในการถวายของแด่พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั และสมเด็จพระนางเจา้ ฯ พระบรมราชินีนาถ ถา้ เป็นสิ่งของเลก็ ใช้ ทูลเกลา้ ฯถวาย อ่านวา่ ทลู เกลา้ ทลู กระหมอ่ มถวาย ถา้ เป็นส่ิงของใหญ่ ใช้ นอ้ มเกลา้ ฯถวาย อ่านวา่ นอ้ มเกลา้ นอ้ มกระหม่อมถวาย ๕.๕ ภาพวาด ใชค้ าราชาศพั ท์ พระสาทิสลกั ษณ์ ภาพถ่าย ใชค้ าราชาศพั ท์ พระฉายาลกั ษณ์ ภาพถ่ายจากภาพวาด ใชค้ าราชาศพั ท์ พระฉายาทิสลกั ษณ์ รูปป้ัน ใชค้ าราชาศพั ท์ พระรูป ๕.๖ คาราชาศพั ทเ์ กี่ยวกบั การบงั คมทลู ๑. - “ ขอเดชะฝ่ าละอองธุลีพระบาทปกเกลา้ ปกกระหมอ่ ม ขา้ พุทธเจา้ ” ลงทา้ ยวา่ “ดว้ ยเกลา้ ดว้ ยกระหมอ่ มขอเดชะ” ใชใ้ นโอกาส กราบบงั คมทลู ข้ึนก่อนเป็นคร้ังแรก ๒.- “พระพทุ ธเจา้ ขา้ ขอรับใส่เกลา้ ใส่กระหมอ่ ม ขา้ พระพุทธเจา้ ...” ลงทา้ ยวา่ “ดว้ ยเกลา้ ดว้ ยกระหมอ่ ม” ใชใ้ นโอกาสท่ีมีพระราชดารัสข้ึนก่อน ๓.- “พระมหากรุณาธิคุณเป็นลน้ เกลา้ ลน้ กระหม่อม...” หรือ “พระเดชพระคุณเป็นลน้ เกลา้ ลน้ กระหมอ่ ม...” ลงทา้ ยวา่ “ดว้ ยเกลา้ ดว้ ยกระหม่อม” ใชใ้ นโอกาสแสดงความขอบคุณที่ไดร้ ับความช่วยเหลือ ๔.“เดชะพระบารมีปกเกลา้ ปกกระเหม่อม” หรือ “เดชะพระบรมเดชานุภาพเป็นลน้ เกลา้ ลน้ กระหม่อม...” ลงทา้ ยวา่ “ดว้ ยเกลา้ ดว้ ยกระหม่อม” ใชใ้ นโอกาสแสดงวา่ รอดพน้ อนั ตราย ๕. “พระราชอาญาไม่พน้ เกลา้ พน้ กระหม่อม ...” หรือ “ พระราชอาญาเป็นลน้ เกลา้ ลน้ กระหมอ่ ม...” ลงทา้ ยวา่ “ดว้ ยเกลา้ ดว้ ยกระหมอ่ ม” ใชใ้ นโอกาส ทาผดิ พลาด ๖. “ ไม่ควรจะกราบบงั คมทลู พระกรุณา ...” หรือ “ไมค่ วรจะกราบบงั คมทูลใหท้ รงทราบฝ่ าละอองธุลีพระบาท ...” ลงทา้ ยวา่ “ ดว้ ยเกลา้ ดว้ ยกระหม่อม” ใชใ้ นโอกาสท่ีจะตอ้ งกล่าวถึงของไม่สุภาพ คากราบบงั คมทูลจะตอ้ งใช้ “ฝ่ าละอองธุลีพระบาท” ไม่ใช้ “ใตฝ้ ่ าละอองธุลีพระบาท” เพราะคาวา่ “ใตฝ้ ่ าละอองธุลีพระบาท” เป็นคาสรรพนาม มีความหมายวา่ “ทา่ น” เทา่ น้นั - เสดจ็ หมายความวา่ ไปในระยะใกลๆ้ ใชก้ บั พระราชวงศท์ ว่ั ไป - เสดจ็ หมายความวา่ ไปในระยะไกลจากสถานท่ีหน่ึงไปสถานที่หน่ึง ใชก้ บั พระราชวงศท์ วั่ ไป - เสด็จพระราชดาเนิน ใชก้ บั พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั สมเดจ็ พระบรมราชินีนาถ สมเดจ็ พระบรมราชินี สมเดจ็ พระบรมราชินี สมเด็จพระยพุ ราชและยมเดจ็ พระบรมราชกุมารี ถา้ พระราชวงศห์ ลายพระองคซ์ ่ึงดารงพระยศต่างกนั ทากริยา “ไป” พร้อมกนั จะใชว้ า่ “พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั และสมเด็จพระนางเจา้ ฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดาเนิน พร้อมดว้ ย สมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกมุ าร และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี”

3 ๕.๘ คาราชาศพั ทท์ ี่มีความหมายวา่ “ส่ัง” -มีพระราชเสาวนีย์ หรือ มีพระเสาวนีย์ ใชก้ บั สมเดจ็ พระบรมราชินีนาถ สมเดจ็ พระบรมราชินี และสมเดจ็ พระราชชนนี - มีพระราชบญั ชา ใชก้ บั สมเดจ็ พระบรมราชกุมารี - มีพระราชดารัส ใชก้ บั สมเดจ็ พระยพุ ราชและสมเด็จพระบรมราชกุมารี ๕.๙ คาราชาศพั ทท์ ่ีมีความหมายวา่ “พดู ” - มีพระราชดารัส , มีพระราชกระแส ใชก้ บั พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั สมเดจ็ พระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระบรมราชินี สมเด็จพระราชชนนี สมเดจ็ พระยพุ ราช สมเดจ็ พระราชกุมารี ๕.๑๐ “พระบรมราชวโรกาส” จะใชเ้ ม่ือเป็นการขอโอกาส เช่น -ขอพระราชทานพระบรมราชวโรกาสเขา้ เฝ้ าทูลละอองธุลีพระบาท -ขอพระราชทานพระบรมราชวโรกาสนอ้ มเกลา้ นอ้ มกระหม่อมถวายท่ีดิน ๕.๑๑ คาวา่ “ทลู ” หมายถึง การยกข้ึนทนู หวั ส่วนคาวา่ “ทูน”เป็นภาษาเขมร แปลวา่ บอก ดงั น้นั จึงตอ้ งใช้ “ทลู เกลา้ ทูลกระหมอ่ มถวาย” ๕.๑๒ คาวา่ “ประชวร” เป็นกริยาราชาศพั ท์ หมายความวา่ เจบ็ ป่ วย เมื่อนามาใชเ้ ป็นอาการนาม เป็น พระประชวร แลว้ เติม “ทรง” ขา้ งหนา้ เป็น ทรงพระประชวร ใชเ้ ป็นกริยาราชาศพั ทใ์ ชเ้ ฉพาะพรเจา้ แผน่ ดิน เท่าน้นั ถา้ เป็นพระราชวงศอ์ ื่นๆ ใชค้ าวา่ ประชวร หรือ ทรงไม่สบาย

4 ๖. การใชค้ าราชาศพั ทใ์ นคาข้ึนตน้ และคาลงทา้ ย ฐานนั ดรของผฟู้ ัง คาข้ึนตน้ คาสรรพนาม คาลงทา้ ย พระบาทสมเด็จพรเจา้ อยหู่ วั ขอเดชะฝ่ าละอองธุลีพระบาท ขา้ พระพทุ ธเจา้ (บุรุษท่ี๑) ดว้ ยเกลา้ ดว้ ยกระหม่อม สมเดจ็ พระบรมราชินีนาถ ปกเกลา้ ปกกระหมอ่ ม ใตฝ้ ่ าละอองธุลีพระบาท ขอเดชะ (บุรุษที่ ๒) สมเดจ็ พระบรมราชชนนี ขอพระราชทานกราบบงั คม (บุรุษท่ี ๑)ขา้ พระพทุ ธเจา้ ดว้ ยเกลา้ ดว้ ยกระหมอ่ ม สมเด็จพระยพุ ราช ทูลทราบฝ่ าละอองพระบาท (บุรุษท่ี๒)ใตฝ้ ่ าละออง หรือควรมิควรแลว้ แต่จะ (สยามมกฎุ ราชกมุ าร) พระบาท ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ สมเดจ็ พระบรมราชกมุ ารี ขอพระราชทานกราบทูล (บุรุษท่ี๑)ขา้ พระพทุ ธเจา้ โปรดกระหมอ่ ม ควรมิควร สมเด็จเจา้ ฟ้ า ทราบฝ่ าละอองพระบาท (บุรุษที่๒)ใตฝ้ ่ าพระบาท แลว้ แตจ่ ะโปรดเกลา้ โปรด กระหมอ่ ม พระองคเ์ จา้ ขอประทานกราบทูล... (บุรุษท่ี๑)ขา้ พระพทุ ธเจา้ ควรมิควรแลว้ แต่จะโปรด สมเดจ็ พระสงั ฆราช ทราบฝ่ าพระบาท (บุรุษที่๒)ใตฝ้ ่ าพระบาท เกลา้ โปรดกระหม่อม พระเจา้ วรวงศเ์ ธอ กราบทูล...ทราบฝ่ าพระบาท (บุรุษที่๑)เกลา้ กระหม่อม ควรมิควรแลว้ แตจ่ ะโปรด พระวรวงศเ์ ธอ(ทรงกรม) (บุรุษที่๒)ฝ่ าพระบาท พระวรวงศเ์ ธอ ทูลฝ่ าพระบาททรงทราบ (บุรุษที่๑)กระหม่อม(ชาย) แลว้ แตจ่ ะโปรด (มิไดท้ รงกรม) หม่อมฉนั (หญิง) (บุรุษท่ี๒)ฝ่ าพระบาท หม่อมเจา้ ทูล...ทรงทราบ (บุรุษท่ี๑)กระหม่อม แลว้ แตจ่ ะโปรด หมอ่ มฉนั (บุรุษท่ี๒)ฝ่ าพระบาท คากราบบงั คมทลู ในโอกาสธรรมดาไม่ตอ้ งใชค้ าข้ึนตน้ และคาลงทา้ ย ดงั น้ี ๑. ถา้ ผกู้ ราบบงั คมทูล ไม่เป็นท่ีรู้จกั คุน้ เคย ควรใชค้ าข้ึนตน้ กราบบงั คมทลู วา่ “ขอเดชะฝ่ าละอองธุลีพระบาทปกเกลา้ ปกกระหมอ่ ม ขา้ พระพทุ ธเจา้ นายสมชาติ ดีเสมอ ผอู้ านวยการโรงเรียนพมิ พไ์ ทยเจริญ ขอพระราชทานพระบรมราชวโรกาส....” คาลงทา้ ย “ดว้ ยเกลา้ ดว้ ยกระหม่อมขอดชะ” ๒. ถา้ จะกราบบงั คมทลู ถึงความสะดวกสบายหรือการอดพน้ อนั ตราย ใชค้ านาหนา้ “ขอเดชะพระบารมีปกเกลา้ ปกกระหมอ่ ม” ๓. ถา้ จะกราบบงั คมทูลถึงขอ้ ความอนั ไมน่ ่าชื่นชมตา่ งๆ ใชค้ านาหนา้ วา่ “ไมค่ วรจะกราบบงั คมทูลพระกรุณาหามิได”้ ๔. ถา้ จะกราบบงั คมทูลถึงการท่ีไดท้ าผดิ พลาด ทาผดิ หรือการกระทาอนั ไมเ่ หมาะสม ใชค้ านาหนา้ วา่ “พระอาญาไม่พน้ เกลา้ พน้ กระหมอ่ ม” ๕.ถา้ จะกราบบงั คมทลู กล่าวขอบคุณท่ีไดร้ ับพระราชอุปการะ ใชค้ านาหนา้ วา่ “พระมหากรุณาธิคุณเป็นลน้ เกลา้ ลน้ กระหม่อม”

5 ๖. ถา้ จะกราบบงั คมทลู เป็นกลาง เพือ่ ทรงเลือก ใหล้ งทา้ ยวา่ “การจะควรมิควรประการใด กส็ ุดแลว้ แตจ่ ะทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ปกกระหมอ่ ม” หมายเหตุ ถา้ มีพระราชดารัสถามนกั เรียนวา่ “ชื่ออะไร” นกั เรียนจะกราบบงั คมทูล ดงั น้ี “ขา้ พระพุทธเจา้ ช่ือ เดก็ ชายนภดล เก่งกลา้ พระพุทธเจา้ ขา้ ” ๗. การใชค้ าราชาศพั ทใ์ หถ้ ูกตอ้ งตามเหตุผล ๑. คา “ราชอคนั ตุกะ”และ “อาคนั ตุกะ” คาน้ีแปลวา่ แขกที่มาเยอื น ถา้ เป็นแขกของพระมหากษตั ริย์ ผเู้ ป็นแขกจะใช้ ราชอาคนั ตุกะ ถา้ เป็นแขกของรัฐบาลหรือเป็นคนธรรมดา ผเู้ ป็นแขกจะใช้ อาคนั ตุกะ เช่น -พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั เป็น พระราชอาคนั ตุกะ ของสมเด็จพระราชินีนาถอลิซาเบธ - พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั ทรงเป็น อาคันตุกะ ของรัฐบาลฝร่ังเศส ๒. การถวายของแด่พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั และสมเด็จพระนางเจา้ พระบรมราชินีนาถ ถา้ เป็นสิ่งของเล็ก ใช้ “ทูลเกลา้ ทลู กระหมอ่ มถวาย” ถา้ เป็นส่ิงของใหญ่ ใช้ “นอ้ มเกลา้ นอ้ มกระหม่อมถวาย” ๓. คา “หมายกาหนดการ” กบั “กาหนดการ” หมายกาหนดการ หมายถึง เอกสารกาหนดข้นั ตอนงานพระราชพธิ ี งานพระราชกุศล และงานรัฐพธิ ี ซ่ึง สานกั พระราชวงั จดั ทาข้ึนตามพระบรมราชโองการ และเสนอนายกรัฐมนตรีลงนามรับสนอง พระบรมราชโองการ กาหนดการ เป็นเพียงเอกสารกาหนด ลาดบั ข้นั ตอนการทางานทว่ั ไปท่ีส่วนราชการหรือเอกชนไดจ้ ดั ข้ึน ๗. การใชก้ ริยา “เป็น” และ “มี” ๗. ๑. ถา้ “เป็น”มีบทขยาย เป็นราชาศพั ทอ์ ยู่ จะไม่เติม “ทรง” ขา้ งหนา้ เช่น -เป็นพระราชโอรส เป็นพระราชธิดา เป็นพระวรชายา ๗.๒. ถา้ “เป็น” มีบทขยายเป็นคาธรรมดา ตอ้ งเติม “ทรง”เขา้ ไปขา้ งหนา้ เช่น - ทรงเป็นกวเี อก ทรงเป็นผนู้ า ทรงเป็นนกั รบ ทรงเป็นท่ีเคารพสักการะ ๗.๓. ถา้ “มี” มีบทขยายเป็นราชาศพั ท์ จะไม่เติม “ทรง”ขา้ งหนา้ เช่น - มีพระบรมราชโองการ มีพระกระแสรับส่ัง มีพระราชเสาวนีย์

6 ๙.การใชค้ ากริยา – ตาย ราชาศพั ท์ ใชส้ าหรับ สวรรคต พระราชา พระราชินี พระมเหสี พระบรมราชชนนี สมเด็จพระบรมราชโอรส สมเด็จพระบรมราชกมุ ารี ทิวงคต เจา้ ฟ้ าซ่ึงไดร้ ับการเฉลิมพระยศ สิ้นพระชนม์ เจา้ นายต้งั แต่พระองคเ์ จา้ ข้ึนไป ถึงข้นั สมเดจ็ เจา้ ฟ้ า สมเดจ็ พระสงั ฆราช ถึงชีพติ กั ษยั (สิ้นชีพตกั ษยั ) หม่อมเจา้ ถึงแก่อสญั กรรม นายกรัฐมนตรี ประธานองคมนตรี ประธานรัฐสภา ประธานสภา-ผแู้ ทนราษฎร และผไู้ ดร้ ับ ถึงแก่อนิจกรรม พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ช้นั ปฐมจุลจอมเกลา้ องคมนตรี รัฐมนตรี ปลดั กระทรวง ถึงแก่กรรม หม่อมราชวงศ์ หมอ่ มหลวง ขนุ นาง ต้งั แต่ช้นั “พระ”ลงมาถึงสุภาพชนทว่ั ไป ถึงแก่มรณภาพ(มรณภาพ) พระสงฆท์ ว่ั ไป ๑๐. การใชค้ าราชาศพั ทท์ ่ีเป็นคานาม และกริยา คาสามญั ราชาศพั ท์ ใชส้ าหรับ เดินทางไป เสด็จพระราชดาเนิน(เสดจ็ ฯ) พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั สมเดจ็ พระบรมราชินีนาถ สมเดจ็ พระบรมราชชนนี สมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช สมเดจ็ พระบรมราชกมุ ารี เสด็จพระดาเนิน สมเดจ็ เจา้ ฟ้ า เสด็จ สมเด็จพระสงั ฆราช พระองคเ์ จา้ หม่อมเจา้ วนั เกิด วนั พระบรมราชสมภพ พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั สมเด็จพระบรมราชินีนาถ วนั พระราชสมภพ สมเดจ็ พระบรมราชชนนี สมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช สมเด็จพระบรมราชกุมารี สมเดจ็ เจา้ ฟ้ า พระองคเ์ จา้ วนั ประสูติ สมเด็จพระสงั ฆราช หมอ่ มเจา้ อาย.ุ ..ปี พระชนมพรรษา พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั สมเด็จพระบรมราชินีนาถ พระชนมายุ สมเด็จพระบรมราชชนนี สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สมเด็จพระบรมราชกุมารี สมเด็จเจา้ ฟ้ า พระชนั ษา...ปี สมเด็จพระสงั ฆราช พระองคเ์ จา้ หม่อมเจา้ จดหมาย พระราชหตั ถเลขา พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั สมเดจ็ พระบรมราชินีนาถ ลายพระราชหตั ถ์ สมเด็จพระบรมราชชนนี สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สมเดจ็ พระบรมราชกมุ ารี ลายพระหตั ถ์ สมเด็จเจา้ ฟ้ า สมเดจ็ พระสงั ฆราช พระองคเ์ จา้ หมอ่ มเจา้ ขออนุญาต ขอพระราชทานพระบรมราชานุญาต พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั ขอพระราชทานพระราชานุญาต สมเดจ็ พระบรมราชินีนาถ สมเดจ็ พระบรมราชชนนี

แต่งหนงั สือ ขอพระราชทานพระอนุญาต สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช ขอประทานพระอนุญาต สมเด็จพระบรมราชกมุ ารี อุปถมั ภ์ ทรงพระราชนิพนธ์ สมเดจ็ เจา้ ฟ้ า สมเด็จพระสงั ฆราช พระองคเ์ จา้ หม่อมเจา้ คาสงั่ ทรงนิพนธ์ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั นิพนธ์ สมเดจ็ พระบรมราชินีนาถ ให้ สมเดจ็ พระบรมราชชนนี ทกั ทาย พระบรมราชูปถมั ภ์ สมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช งานบาเพญ็ กศุ ลเนื่องใน พระบรมราชินูปถมั ภ์ สมเดจ็ พระบรมราชกุมารี วนั เกิด พระราชูปถมั ภ์ สมเด็จเจา้ ฟ้ า พระองคเ์ จา้ หม่อมเจา้ พระอุปถมั ภ์ พระบรมราชโองการ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั พระราชเสาวนีย์ สมเดจ็ พระบรมราชินีนาถ พระเสาวนีย์ สมเด็จพระบรมราชชนนี สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช พระราชดารัสสงั่ สมเดจ็ พระบรมราชกมุ ารี พระราชบณั ฑรู สมเดจ็ เจา้ ฟ้ า สมเด็จพระสงั ฆราช พระองคเ์ จา้ พระราชดารัสสง่ั พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั พระราชบญั ชา สมเด็จพระบรมราชินีนาถ มีพระกระแสรับสงั่ สมเด็จพระราชินี พระราชทาน สมเด็จพระบรมราชชนนี ประทาน สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช พระราชปฏิสนั ถาร สมเด็จพระบรมราชกมุ ารี พระปฏิสนั ถาร พระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา สมเด็จเจา้ ฟ้ า บาเพญ็ พระราชกศุ ลเฉลิมพระ พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั ถึงสมเด็จเจา้ ฟ้ า ชนมพรรษา สมเดจ็ พระสงั ฆราช พระองคเ์ จา้ หม่อมเจา้ หรือบาเพญ็ พระราชกศุ ลหรือบาเพญ็ พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั ถึง พระราชกศุ ลฉลองพระชนมายุ สมเด็จพระบรมราชกมุ ารี สมเดจ็ เจา้ ฟ้ า ถึง พระองคเ์ จา้ พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั สมเดจ็ พระบรมราชินีนาถ สมเดจ็ พระบรมราชชนนี สมเดจ็ พระบรมโอรสาธิราช สมเดจ็ พระบรมราชกมุ ารี จดหมายท่ีใชใ้ นการเจริญ พระราชสาส์น สาส์นของประมุขท่ีเป็ นพระมหากษตั ริย์ สมั พนั ธไมตรีระหวา่ ง อกั ษรสาส์น สาส์ของประมุขท่ีเป็ นประธานาธิบดี ประเทศ

ช่ือ พระปรมาภิไธย พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั พระนามาภิไธย สมเดจ็ พระบรมราชินีนาถ ถึงสมเดจ็ พระบรมราชกมุ ารี พระนาม สมเด็จเจา้ ฟ้ า ถึง พระองคเ์ จา้ ๑๑.คาศพั ทท์ ี่ใชส้ าหรับพระภิกษุ เช่น คาศพั ทท์ ่ีใชส้ าหรับพระภิกษุ คาสามญั ลิขิต จดหมาย อาพาธ ป่ วย สรงน้า อาบน้า ปลงผม โกนผม อาสนะ ท่ีนง่ั ปลงหนวด โกนหนวด จาวดั นอน ทาวตั ร สวดมนต์ ถวาย ให้ ประเคน ให(้ ถึงมือ) มรณภาพ ตาย นมสั การ ไหว้ นิมนต์ เชิญ ถาน หอ้ งสุขา ฉนั กิน อาตมา ขา้ พเจา้ โยม คุณ กุฏิ ที่พกั เพล เวลา(๑๑.๐๐-๑๒.๐๐น.) ลิขิต จดหมาย ภตั ตาหาร อาหาร ปลงอาบตั ิ แจง้ ความผดิ สรงน้า อาบน้า อุปสมบท บวชพระ บรรพชา บวชเณร เจริญพร พระสงฆท์ กั ทายกบั ฆราวาส นมสั การ ฆราวาสสวสั ดีพระสงฆ์

๑๒. คาข้ึนตน้ ลงทา้ ย สรรพนาม จดหมายสาหรับพระสงฆ์ 9 ผรู้ ับ คาข้ึนตน้ คาลงทา้ ย สรรพนาม ขา้ พระพทุ ธเจา้ สมเดจ็ พระสงั ฆราชเจา้ ขอประทานกราบ ควรมิควรแลว้ แตจ่ ะโปรด ใตฝ้ ่ าพระบาท ทูล... เกลา้ กระหมอ่ ม (ฉนั )ฝ่ าพระบาท กระหม่อม กระผม ดิฉนั พระคุณเจา้ สมเด็จพระสงั ฆราช กราบทูล... ควรมิควรแลว้ แตจ่ ะโปรด กระผม ดิฉนั พระคุณท่าน กระผม ดิฉนั ท่าน สมเด็จพระราชาคณะ นมสั การ... ขอนมสั การดว้ ยความเคารพอยา่ งยงิ่ สรรพนาม รองสมเด็จพระราชาคณะ ขา้ พเจา้ ท่าน พระราชาคณะ นมสั การ... ขอนมสั การดว้ ยความเคารพอยา่ งสูง ขา้ พเจา้ พระภิกษสุ งฆท์ วั่ ไป นมสั การ... ขอนมสั การดว้ ยความเคารพ ท่าน ๑๓. คาข้ึนตน้ ลงทา้ ย สรรพนาม จดหมายสาหรับสุภาพชนทว่ั ไป ขา้ พเจา้ ท่าน ผรู้ ับ คาข้ึนตน้ คาลงทา้ ย ขา้ พเจา้ ประธานองคมนตรี กราบเรียน ขอแสดงความนบั ถืออยา่ งยงิ่ ท่าน ประธานรัฐสภา ประธานสภาผแู้ ทนราษฎร รัฐบุรุษ นายกรัฐมนตรี องคมนตรี รองนายกรัฐมนตรี เรียน ขอแสดงความนบั ถืออยา่ งยงิ่ รัฐมนตรี รองประธานสภา ผแู้ ทนราษฎร ปลดั กระทรวง อธิบดี เรียน ขอแสดงความนบั ถืออยา่ งสูง ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั สมาชิกสภาผแู้ ทนราษฎร สุภาพชนทวั่ ไป เรียน ขอแสดงความนบั ถือ

10 ๑๔. คากริยาสาหรับพระเจา้ แผน่ ดิน คาราชาศพั ท์ คาสามญั ทรงพระราชดาเนิน เสด็จแปรพระราชฐาน เดิน มีพระราชดารัส ไปพกั ผอ่ น เสด็จพระราชดาเนิน พดู เสด็จประพาส ไป ทอดพระเนตร ไปเที่ยว เสวย ดู ทรงพระสาราญ รับประทาน ทราบฝ่ าละอองธุลีพระบาท สบายกาย(ใจ) ทรงขอบพระทยั รู้ ทรงพระอกั ษร ขอบใจพระราชวงศ์ กริ้ว ทรงพระพิโรธ อ่าน,เขียนหนงั สือ ผนวช โกรธ ถวายพระเพลิงศพ บวช แยม้ พระโอษฐ์ เผา ทรงพระสุบิน ยมิ้ สรงพระพกั ตร์ ฝัน ชาระพระบาท ลา้ งหนา้ พระราชทานพระบรมราโชวาท ลา้ งเทา้ เสด็จนิวตั ิ สงั่ สอน ทรงพระประชวร กลบั บรรทม ป่ วย มีพระราชประสงค์ นอน ทรงขอบใจ ตอ้ งการ สรงน้า ขอบใจประชาชน ทรงเครื่องใหญ่ อาบน้า ทรงพระสรวล ตดั ผม ทรงพระกนั แสง หวั เราะ ร้องไห้

ตัวอย่างคาสุภาพ 11 คา คาสุภาพ คา คาสุภาพ กะทกรก เสวารส กล้วยไข่ กล้วยเปลอื กบาง แก่ ชรา ขนมจนี ขนมเส้น กู ข้า เรา ฉัน ดฉิ ัน ข้าพเจ้า ขนมเทยี น ขนมบวั สาว ขี้ หนัก อึ อจุ จาระ ขนมขีห้ นู ขนมทราย ขผี้ งึ้ สีผงึ้ ขเี้ รื้อน โรคเรื้อน ขนมตาล ขนมทองฟู ขเี้ หนยี ว ตระหน่ี คนไข้ ผ้ปู ่ วย ขนมใส่ไส้ ขนมสอดไส้ ควาย กระบือ ดอกมะลิ มลั ลกิ า ขกี้ ลาก โรคกลาก ต้งั ท้อง ต้งั ครรภ์ ตูด ทวารหนกั บ้ันท้าย ก้น ขมี้ ูก นา้ มูก ถ่วั งอก ถ่ัวเพาะ ปลาช่อน ปลาหาง ขสี้ ัตว์ มูลสัตว์ ปลาไหล ปลายาว ผกั กระเฉด ผกั รู้นอน คนขอทาน ยาจก ผกั ตาลงึ ผกั สี่บาท ผวั สามี คนรวย เศรษฐี พ่อ คุณพ่อ บิดา มงึ เอง แก เธอ คณุ ท่าน ฉี่ เบา เยยี่ ว ปัสสาวะ แม่ คุณแม่ มารดา เยอะแยะ มากมาย ตด ผายลม โลงศพ หีบศพ สัตว์ออกลูก ตกลูก ตาย ถึงแก่กรรม หมา สุนัข ห้องส้วม สุขา แตงโม ผลอลุ ดิ อ้วก อาเจยี น อแี ร้ง นกแร้ง บอก เรียน ไอ้นนั่ ไอ้นี่ ส่ิงน้ัน สิ่งนี้ ปลาสลดิ ปลาใบไม้ เปล่า หามไิ ด้ ผกั ตบ ผกั สามหาว ผกั บุ้ง ผกั ทอดยอด เผาศพ ฌาปนกจิ ฟักทอง ฟักเหลอื ง เมยี ภรรยา ไม่รู้ ไม่ทราบ เลอื ด โลหิต ววั โค หมอ แพทย์ หมู สุกร เหน็ ควรด้วย เหน็ สมควร ออกลูก คลอดบุตร อเี หน็ นางเหน็

12 คาราชาศัพท์หมวดต่างๆ ๑. คาท่ีใชเ้ รียกเครือญาติ อาทิ พระชามาดา(ลูกเขย) พระสุนิสา(ลูกสะใภ)้ พระราชนดั ดา(หลาน) เป็นตน้ ๒. คาที่ใชเ้ รียกส่วนตา่ งๆเกี่ยวกบั ร่างกาย อาทิ พระรากขวญั (ไหปลาร้า)พระวกั กะ(ไต )พระยอด(ฝี)เป็นตน้ ๓.คาที่ใชเ้ รียกกริยาอาการ อาทิ ทรงปื น(ยงิ ปื น)ทรงมา้ (ข่ีมา้ )ทรงดนตรี(เล่นดนตรี) เป็นตน้ ๔.คาท่ีใชเ้ รียกเครื่องใชท้ ว่ั ไป ภาชนะใชส้ อย อาทิ พระสุพรรณราช(กระโถนใหญ่) พระแสง(อาวธุ ) พระแทน่ (เตียง)พระธามรงค(์ แหวน) พระเกา้ อ้ี(เกา้ อ้ี) เป็นตน้ ๕.ที่ตกแตง่ ใหเ้ ป็นราชาศพั ทโ์ ดยเติมคาวา่ “ทรง” ลงขา้ งทา้ ย อาทิ ทรงเคร่ืองใหญ่(ตดั ผม) เป็นตน้ หมายเหตุ คาศพั ทท์ ่ีใชใ้ นบทร้อยกรองน้นั มีเป็นจานวนมาก อาจพอ้ งกบั คาราชาศพั ทไ์ ดแ้ ต่จะไมถ่ ือวา่ เป็น คาราชาศพั ท์



คณะทป่ี รกึ ษา นายอนชุ า พงษเ์ กษม ผอู้ านวยการสานกั งาน กศน.จงั หวดั ชลบรุ ี นาวสาวอไุ รรตั น์ ชนะบารงุ รองผอู้ านวยการสานกั งาน กศน.จงั หวดั ชลบรุ ี นายไพรตั น์ เนอ่ื งเกตุ ผอู้ านวยการ กศน.อาเภอเมืองชลบรุ ี นางสาวเอมอร แกว้ กลา่ ศรี ครชู านาญการพเิ ศษ ผเู้ รยี บเรยี ง นายปณั ณวชิ ญ์ สุขทวี บรรณารกั ษป์ ฏบิ ตั กิ าร นายเสกสรรค์ พรมศกั ด์ิ บรรณารกั ษอ์ ตั ราจา้ ง