กิจกรรมส่งเสริมการอ่านออนไลน์ เนื่องในวันสำคัญทางศาสนา

กิจกรรมสง่ เสริมการอา่ นออนไลน์ เนือ่ งในวนั สาคัญทางศาสนา ห้องสมดุ ประชาชนจงั หวดั ชลบรุ ี ศนู ย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอาเภอเมืองชลบรุ ี สานกั งาน กศน.จังหวดั ชลบรุ ี

วันออกพรรษา 2563 ตรงกับวนั ศุกร์ท่ี 2 ตลุ าคม หรือตรงกบั วนั ขนึ้ 15 คา่ เดือน 11 ของทุกปี ประวัติวนั ออกพรรษา การตักบาตรเทโว มีความสาคญั อย่างไร เมือ่ เทศกาลเขา้ พรรษาได้ผ่านพ้นไปถงึ 3 เดือน กจ็ ะเปน็ ชว่ งเวลาของ \"วัน ออกพรรษา\" ซึ่งถือเปน็ การสนิ้ สุดระยะการจาพรรษา หรือออกจากการอยู่ประจาท่ี วดั ในช่วงฤดฝู นตลอด 3 เดือนของพระภิกษุสงฆ์ โดยวันออกพรรษา ตรงกบั วนั ขึ้น 15 คา่ เดือน 11 ของทุกปี ซึง่ เรียกอีกอยา่ งว่า \"วนั มหาปวารณา\" คาวา่ \"ปวารณา\" แปลว่า อนุญาตหรือยอมให้

ทั้งนี้ วันออกพรรษา พระสงฆ์จะประกอบพิธที าสังฆกรรมใหญ่ท่เี รียกว่า มหาปวารณา ในวันออกพรรษา ซึง่ เปน็ การเปดิ โอกาสให้ภกิ ษุวา่ กลา่ วตกั เตือนซึง่ กัน และกันได้ เนือ่ งจากในระหว่างทเ่ี ข้าพรรษาอยู่ด้วยกัน พระสงฆบ์ างรูปอาจมี ข้อบกพร่องที่ต้องแกไ้ ข และการให้ผอู้ น่ื วา่ กลา่ วตักเตือนกจ็ ะทาให้ร้ขู ้อบกพร่องของ ตน อีกทง้ั ยงั เปิดโอกาสใหถ้ ามขอ้ สงสยั ซึง่ กันและกันได้ด้วย พระผใู้ หญก่ ็กลา่ ว ตักเตือนพระผ้นู ้อยได้ และพระผู้มีอาวโุ สน้อยกส็ ามารถชีแ้ นะถงึ ข้อไมด่ ีของพระ ผใู้ หญไ่ ดเ้ ชน่ กัน แม้พระผใู้ หญ่จะมีอาวโุ สมากกวา่ แตท่ า่ นก็มิไดส้ าคญั ตนผิดคดิ วา่ ทา่ นทาอะไรแลว้ ถูกไปหมดทุกอยา่ ง เพื่อเปน็ เครือ่ งมือชี้ใหเ้ ห็นวธิ ีการคอยสงั วร คือ ตามระวัง ไมป่ ระมาท ไมย่ อมให้ความเลวรา้ ยเกิดขนึ้ ได้ เหมอื นล้อมรวั้ ไวก้ ่อนท่วี ัวจะ หาย ไมว่ า่ จะอยใู่ นเทศกาลเข้าพรรษาหรือออกพรรษา พระทา่ นจะประพฤตดิ ี ปฏิบัติ ชอบ ตามระบอบของพระธรรมวนิ ยั อยตู่ ลอดเวลา

สาหรบั คากลา่ ว ปวารณา มีคากลา่ วเป็นภาษาบาลี ดังนี้ \"สงั ฆัมภนั เต ปะวาเรมิ ทิฎ เฐนะ วา สเุ ตนะ วาปะริสงั กายะ วา วะทันตุ มัง อายสั มันโต อะนกุ มั ปัง อุปาทายะ ปัสสนั โต ปะฏิกกะริสสามิ\" มีความหมายวา่ ขา้ แต่พระสงฆผ์ เู้ จริญ กระผมขอ ปวารณาตอ่ สงฆ์ ดว้ ยได้เห็นหรือไดฟ้ ังก็ตาม ขอท่านทง้ั หลายโปรดอนเุ คราะห์ วา่ กลา่ วตกั เตือนกระผมด้วย เมื่อกระผมมองเหน็ แล้ว จกั ประพฤตติ ัวเสียใหม่ให้ดี เมื่อทาพธิ ีวันออกพรรษาแลว้ พระภิกษสุ งฆ์สามารถจารกิ ไปในสถานทต่ี า่ ง ๆ หรือ คา้ งคนื ท่อี ่นื ได้โดยไม่ผดิ พระพทุ ธบญั ญตั ิ และยังไดร้ บั อานิสงสก์ ็คือ - ไปไหนไม่ตอ้ งบอกลา - ไม่ต้องถือผ้าไตรครบชดุ - มีสทิ ธิ์รับลาภที่เกิดขนึ้ ได้ - มีโอกาสได้อนุโมทนากฐนิ ทีจ่ ะสามารถขยายเวลาของอานิสงส์ออกไปอกี 4 เดือน

ประเพณีเกี่ยวขอ้ งกับวนั ออกพรรษา ประเพณีเกี่ยวขอ้ งกับวนั ออกพรรษา ที่นิยมปฏิบตั ิอยู่ 2 อยา่ ง คือ 1. ประเพณีตักบาตรเทโว หลงั วันออกพรรษา (ประเพณีตักบาตรเทโว หลังวันออกพรรษา จ.อทุ ยั ธานี ) หลังวันออกพรรษา 1 วัน คอื แรม 1 ค่า เดือน 11 จะมกี าร \"ตักบาตรเทโว\" หรือชือ่ เตม็ ตามคาพระว่า \"เทโวโรหณะ\" แปลวา่ การหย่งั ลงจากเทวโลก โดย สามารถเรียกอกี อย่างหนึ่งว่า \"ตกั บาตรดาวดึงส์\" โดยอาหารทน่ี ิยมนาไปใสบ่ าตรคือ ขา้ วตม้ มดั และข้าวต้มลูกโยน

ความเปน็ มาของประเพณตี กั บาตรเทโว มีดังนี้ สมยั พุทธกาล เมือ่ พระสมั มาสัมพุทธเจ้าตรสั รู้ธรรม และเสด็จขึ้นไปโปรด พระพทุ ธมารดาโดยจาพรรษาอยู่ ณ สวรรคช์ นั้ ดาวดึงส์ เป็นเวลา 1 พรรษา และเมือ่ ออกพรรษาแลว้ พระองค์ได้เสด็จกลบั ยงั โลกมนษุ ย์ ณ สังกัสสะนคร การทพ่ี ระพุทธ องคเ์ สดจ็ ลงมาจากสวรรค์ชน้ั ดาวดึงส์ เรียกตามศัพท์ภาษาบาลวี า่ \"เทโวโรหณะ\" ใน ครั้งน้นั บรรดาพทุ ธศาสนิกชนผมู้ ีความศรัทธาเล่อื มใส เมื่อทราบขา่ วต่างพรอ้ มใจกนั ไปรอตกั บาตรเพื่อรบั เสดจ็ กันอยา่ งเนืองแนน่ จนถอื เปน็ ประเพณีตกั บาตรเทโวท่ี ปฏิบัติสืบทอดกันมาจนตราบเท่าทกุ วนั นี้ โดยพธิ ีตักบาตรเทโวโรหณะในปจั จุบันนั้นจะเริ่มตงั้ แต่ตอนรงุ่ อรณุ หลงั วนั ออก พรรษา พระภิกษสุ ามเณรลงทาวัตรในพระอุโบสถ พอพระอาทติ ยข์ ึ้นก็สมมติว่า พระ ลงมาจากบนั ไดสวรรค์ บางทีก่ ม็ ีดนตรีบรรเลงเพลงไทยเดิม สมมตวิ ่าเปน็ พวกเทวดา บรรเลง ขับกล่อมตามสง่ พระพุทธเจ้า ยังมีพวกแฟนตาซีอกี แตง่ เปน็ พวกยกั ษ์ เทวดา พระอนิ ทร์ พรหม นางเทพธิดา นาหน้าขบวนพระภกิ ษุ สามเณร ชาวบ้านกจ็ ะ ใสบ่ าตรดว้ ยอาหารหวาน อาหารคาว ขา้ วต้มลูกโยน ขา้ วตม้ มดั จึงเป็นสญั ลกั ษณ์ ของพิธีนี้

2. ประเพณเี ทศนม์ หาชาติ หลงั วันออกพรรษา งานเทศนม์ หาชาติ นิยมทากนั หลังวันออกพรรษา พน้ หนา้ กฐนิ ไปแลว้ ซึง่ กฐินจะทา กัน 1 เดือน หลังออกพรรษา ท่จี ะรว่ มกนั ทอดกฐินทัง้ จลุ กฐิน และมหากฐิน โดย ประเพณีงานเทศน์มหาชาตอิ าจทาในวันขนึ้ 8 คา่ กลางเดือน 12 หรือในวันแรม 8 คา่ ก็ได้ เพราะในชว่ งนี้นา้ เรมิ่ ลดและข้าวปลาอาหารกาลังอุดมสมบรู ณ์ จึงพรอ้ มใจ กันทาบุญทาทานและเล่นสนุกสนานรื่นเริง แต่ในภาคอีสานนน้ั นิยมทากันในเดือน 4 เรียกว่า \"งานบญุ พระเวส\" ซึง่ เป็นชว่ งทเ่ี สร็จจากการทาบญุ ลานเอาขา้ วเขา้ ยุง้ ใน ภาคกลาง บางท้องถ่ินทากันในเดือน 5 ต่อเดอื น 6 ก็มี งานเทศนม์ หาชาติน้ันจะทา ในเดือนไหนก็ไดไ้ ม่จากดั ฤดูกาล โดยมากเพอื่ เปน็ การหาเงนิ เขา้ วดั บางแหง่ นิยมทา ในเดือน 10 โดยการเทศนม์ หาชาตนิ น้ั มีอยดู่ ้วยกันท้ังหมด 13 กณั ฑ์ เปน็ เรือ่ งราว เกีย่ วกบั พระเวสสันดรอนั เป็นพระชาติสดุ ท้ายของพระบรมโพธิสัตว์ ก่อนทจ่ี ะมา ประสตู ิเปน็ เจ้าชายสิทธตั ถะ และออกบวชจนตรสั รู้เปน็ พระสมั มาสมั พุทธเจ้า

ประเพณีวันออกพรรษา ในแตล่ ะภาค วนั ออกพรรษา ภาคกลาง จงั หวดั นครปฐม ทีพ่ ระปฐมเจดีย์ พระภิกษุ สามเณร จะมารวมกันทอ่ี งค์พระปฐม เจดีย์ แล้วก็เดินลงมาจากบันไดนาคหน้าวหิ ารพระร่วง สมมติว่าพระเดินลงมาจาก บนั ไดสวรรค์ ชาวบ้านกค็ อยใส่บาตร จงั หวดั อทุ ัยธานี ซึ่งตั้งอย่บู นยอดเขาสงู ณ วัดสะแกกรงั พระภิกษุก็จะเดนิ ลง มาจากเขารบั บณิ ฑบาตจากชาวบ้าน โดยขบวนพระภิกษสุ งฆ์ทล่ี งมาจากบนั ไดนน้ั นิยมให้มีพระพุทธรูปนาหนา้ ทาการสมมติว่าเป็นพระพุทธเจา้ จะใชพ้ ระปางอุม้ บาตร หา้ มมาร หา้ มสมทุ ร ราพึง ถวายเนตรหรือปางลลี า ต้งั ไวบ้ นรถหรือตง้ั บนคาน หาม มีทีต่ งั้ บาตรสาหรับอาหารบิณฑบาต

แตส่ าหรับบางที่ไมน่ ิยมตกั บาตรเทโว แตน่ ิยมตักบาตรตอนเชา้ ถวายอาหาร พระภิกษแุ ล้วฟังเทศน์ รกั ษาอโุ บสถศลี ส่วนท่ีนิยมตกั บาตรเทโว จะทาบุญเป็น 2 วัน คอื วันออกพรรษากบั วนั เทโว ในวันแรม 1 คา่ เดือน 11 ในวันออกพรรษานนั้ หรือ ในวนั ขึน้ 15 คา่ เดือน 11 กม็ กี ารฟงั เทศนต์ อนสาย ๆ และรักษาอุโบสถศลี วนั ออกพรรษา ภาคใต้ ส่วนทางภาคใต้ก็จะมีประเพณีชกั พระหรอื ลากพระ ซึง่ ก็คือพระพทุ ธรปู นน่ั เอง โดยมี 2 กรณี คอื ชักพระทางบก กบั ชกั พระทางนา้ พธิ ีชกั พระทางบก ในจังหวดั นครศรีธรรมราช ก่อนวันชักพระ 2 วนั จะมีพธิ ีใสบ่ าตรหน้าล้อ นอกจาก อาหารคาวหวานแล้ว ยังมสี ง่ิ ทีเ่ ปน็ สญั ลักษณ์ของงาน คือ \"ปดั \" หรือขา้ วต้มผดั น้ากะทิหอ่ ดว้ ยใบมะพรา้ ว บางทีห่ ่อด้วยใบกะพอ้ (ปาลม์ ชนดิ หนึ่ง) ในภาคกลางเขา เรียกว่า ขา้ วตม้ ลูกโยน ก่อนจะถงึ วันออกพรรษา 1-2 สัปดาห์ ทางวัดจะทาเรือบก คอื เอาทอ่ นไมข้ นาดใหญ่ 2 ท่อนมาทาเป็นพญานาค 2 ตัว เป็นแมเ่ รือที่ถูกยึดไว้ อยา่ งแข็งแรง แล้วปูกระดาน วางบุษบก บนบษุ บกจะนาพระพทุ ธรูปยนื รอบบษุ บก

แล้ววางเครือ่ งดนตรีไว้บรรเลง เวลาเคลื่อนพระไปสูบ่ ริเวณงานพอเช้าวัน 1 คา่ เดือน 11 ชาวบ้านจะชว่ ยกนั ชักพระ โดยถือเชือกขนาดใหญ่ 2 เสน้ ทีผ่ กู ไว้กบั พญานาคทงั้ 2 ตัว เมอื่ ถงึ บริเวณงานจะมีการสมโภช และมีการเลน่ กีฬาพนื้ เมือง ตา่ ง ๆ กลางคืนมีงานฉลองอยา่ งมโหฬาร อยา่ งการชักพระท่ปี ตั ตานีกจ็ ะมีชาว อสิ ลามร่วมด้วย พิธีชกั พระทางน้า กอ่ นถงึ วนั แรม 1 คา่ เดือน 11 ทางวดั ทีอ่ ยรู่ ิมน้า กจ็ ะเตรียมการตา่ ง ๆ โดย การนาเรือมา 2-3 ลา มาปดู ้วยไมก้ ระดานเพื่อตั้งบุษบก หรือพนมพระประดบั ประดาดว้ ยธงทวิ ในบุษบกกต็ ัง้ พระพุทธรูป ในเรือบางทก่ี ม็ ีเครื่องดนตรีประโคม ตลอดทางท่เี รือเคล่อื นท่ไี ปสูจ่ ุดกาหนด คือบริเวณงานท่านา้ ท่เี ปน็ บริเวณงานก็จะมี เรือพระหลาย ๆ วดั มารว่ มงาน ปจั จุบนั จะนิยมใช้เรือยนต์จูง แทนการพาย เมื่อชกั พระถึงบริเวณงานทัง้ หมด ทกุ วดั ที่มารว่ มจะมกี ารฉลองสมโภชพระ มกี ารละเล่นต่าง ๆ อยา่ งสนุกสนาน เชน่ แข่งเรือปาโคลน ซัดขา้ วตม้ เปน็ ตน้ เมื่อฉลองเสรจ็ ก็จะชัก พระกลับวัด บางทกี ็จะแยง่ เรือกัน ฝา่ ยใดชนะกย็ ึดเรือ ฝ่ายใดแพต้ ้องเสียคา่ ไถใ่ ห้ ฝา่ ยชนะ จึงจะได้เรือคนื

ในเขตท่มี ีบ้านเรือนอยใู่ นเขตแม่น้าลาคลองกจ็ ะมีพธิ ีรบั พระเช่นกนั อย่างที่ อาเภอบางบ่อ บางพลี จังหวดั สมุทรปราการ ทางวดั จะอัญเชิญพระพทุ ธรูปยนื ลง บุษบกในตวั เรือแล้วแห่ไปตามลาคลอง ชาวบา้ นก็จะโยนดอกบวั จากฝัง่ ให้ตกในเรือ หนา้ พระพทุ ธรูป แลว้ โยนขา้ วตม้ และยังมีการแขง่ ขนั เรือชิงรางวัลอีกดว้ ย หรือจะ เป็นประเพณีตกั บาตรพระรอ้ ย ที่เป็นการใสบ่ าตรพระรอ้ ยรปู สว่ นมากจะจัดพิธขี ึ้น ทางนา้ เนือ่ งจากแต่กอ่ นบ้านเรือนจะอยู่ติดแมน่ ้าลาคลอง การสัญจรไปไหนมาไหน กจ็ ะใช้เรือ พระสว่ นใหญ่จึงใช้เรือในการออกบิณฑบาต กิจกรรมตา่ ง ๆ ทพ่ี ุทธศาสนิกชนควรปฏิบตั ิในวนั ออกพรรษา 1. ทาบญุ ตกั บาตรอุทิศส่วนกุศลใหแ้ กญ่ าตผิ ูล้ ว่ งลับ 2. ฟังพระธรรมเทศนา รักษาศีล ถวายสงั ฆทาน ถวายภตั ตาหาร หรือจัดดอกไม้ ธปู เทยี น ไปบูชาทว่ี ดั และฟงั พระธรรมเทศนา 3. ร่วมกศุ ลธรรม \"ตกั บาตรเทโว\" 4. ปัดกวาดบ้านเรือนให้สะอาด ประดับธงชาติตามอาคารบ้านเรือนและสถานท่ี ราชการ ประดบั ธงชาติและธงธรรมจกั รตามวัด และสถานท่สี าคญั ทาง พระพทุ ธศาสนา 5. ตามสถานท่รี าชการ สถานทศ่ี กึ ษาและท่วี ัด ควรจัดใหม้ ีนิทรรศการ การบรรยาย หรือบรรยายธรรม เกยี่ วกบั วนั ออกพรรษา ฯลฯ เพื่อใหค้ วามรูแ้ กป่ ระชาชนและ ผสู้ นใจท่วั ไป 6. งดการเทย่ี วเตร่ ละเวน้ อบายมุข รวมท้ังละเวน้ การฆา่ สัตวแ์ ละบริโภคเนื้อสตั ว์

ประโยชนท์ เ่ี ราจะไดร้ บั จากการทาพธิ ีวนั ออกพรรษา จะมดี งั ตอ่ ไปนี้ - เตอื นสติว่าเวลาท่ผี า่ นพ้นไปอกี พรรษาหนึง่ แลว้ ได้คร่าชีวิตมนุษย์ ให้ผู้คนนนั้ ดารง อยูใ่ นความไม่ประมาทและหันมาสร้างกศุ ล - การทาบญุ ออกพรรษาจะเปิดโอกาสให้ผ้อู ่นื ชาระความผิดของตนได้ คือหลัก ปวารณา ปกติคนเราคบกนั นาน ๆ ก็จะเผย \"สนั ดาน\" ที่แทอ้ อกมา อาจจะไมด่ ีนกั แต่ ตนเองไมร่ ูต้ ัวแลว้ มองไมเ่ ห็น แตผ่ ู้อยขู่ า้ ง ๆ มองเหน็ แต่ไมก่ ล้าเตือน ดังนน้ั ตนเอง ต้องปวารณาตวั ให้ผอู้ ่ืนชีแ้ นะได้ ความสมั พันธ์ก็จะดีขนึ้ และยั่งยนื - ไดข้ ้อคิดทว่ี ่า คนเราส่วนใหญม่ ักจะลาเอยี งเข้าขา้ งตนเองเป็นฝา่ ยถกู ความผิดของ คนอื่นเหน็ งา่ ยสว่ นตนเองนัน้ ความผิดนน้ั เหน็ ยาก นีแ่ หละสญั ชาตญาณของคนเรา - เป็นการใหร้ ถู้ ึงการมมี นษุ ยสัมพันธ์ทด่ี ีในการเปิดใจซึ่งกนั และกนั โดยไม่มีเลห่ ์ เหลีย่ มลบั ลมคมในใด ๆ ในการคบหาหรืออยรู่ ว่ มกนั อยา่ งมีความสขุ ดงั น้ัน ใครท่อี ยากจะเปลย่ี นแปลงตัวเอง วันออกพรรษา จึงนา่ จะเป็นช่วงเวลาท่ี เหมาะสม สาหรบั การย้อนมองดตู ัวเองว่าได้ทาสง่ิ ใดผดิ พลาดไว้บ้างหรือเปล่า เพื่อที่จะไดป้ รับปรุงและไม่ทาผดิ ซา้ ในเรือ่ งเดมิ อีก ขอบคุณข้อมูลจาก - dhammajak.net - lib.ru.ac.th - kapook.com

คณะผู้จดั ทา ท่ปี รึกษา นายอนชุ า พงษ์เกษม ผ้อู านวยการสานักงาน กศน.จงั หวดั ชลบุรี นางสาวอุไรรตั น์ ชนะบารงุ รองผูอ้ านวยการสานกั งาน กศน.จงั หวดั ชลบุรี นายไพรัตน์ เนือ่ งเกตุ ผอู้ านวยการ กศน.อาเภอเมืองชลบรุ ี นางสาวเอมอร แกว้ กลา่ ศรี ครชู านาญการพเิ ศษ ผู้จดั ทา/เรียบเรียง นายปณั ณวชิ ญ์ สขุ ทวี บรรณารกั ษ์ปฏิบตั ิการ นายเสกสรรค์ พรมศักดิ์ บรรณารกั ษอ์ ตั ราจ้าง

หอ้ งสมุดประชาชนจังหวดั ชลบรุ ี ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั อาเภอเมืองชลบุรี สานกั งาน กศน.จังหวดั ชลบุรี