กิจกรรมส่งเสริมการอ่านออนไลน์เนื่องในวันฉัตรมงคล

กจิ กรรมสง่ เสรมิ การอ่านออนไลนเ์ นอ่ื งในวนั ฉตั รมงคล หอ้ งสมดุ ประชาชนจงั หวดั ชลบรุ ี กศน.อำเภอเมอื งชลบรุ ี สำนกั งาน กศน.จงั หวดั ชลบรุ ี

คำนำ \"“เราจะสบื สาน รกั ษา และต่อยอด และครองแผน่ ดนิ โดยธรรม เพอ่ื ประโยชนส์ ขุ แหง่ อาณาราษฎรตลอดไป” พระปฐมบรมราชโองการในพระราชพิธีพระบรมราชาภิเษก พระบาทสมเด็จพระวชริ เกลา้ เจา้ อยู่หัว เมอื่ วนั ท่ี ๔ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๒ เหลา่ พสกนกิ รชาวไทย ได้ถอื เอาวันท่ี ๔ พฤษภาคมของทกุ ปี เป็นวันฉัตรมงคลรำลึก นอ้ มสำนึกในพระมหากรณุ าธิคุณเปน็ ล้นพน้ อันหาทส่ี ดุ มิได้ ข้าพระพุทธเจา้ ห้องสมดุ ประชาชนจังหวดั ชลบรุ ี จดั รวบรวมหนงั สอื เลม่ น้ขี ึน้ โดยจัดทำ เป็น E-book โดยมวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื การสง่ เสรมิ การอ่านและใหค้ วามรู้เกี่ยวกบั วันฉัตร มงคล ซึ่งเปน็ พระราชพธิ ีฉลองพระเศวตฉตั รสริ ิราชกกุธภณั ฑ์ พระแสงประจำรัชกาล ทำในวันซึ่งตรงกับวันบรมราชาภิเษกเสวยราชสมบัตติ ามราชประเพณี หากผิดหลาด ประการใด หอ้ งสมุดประชานจังหวดั ชลบุรี ขออภยั มา ณ โอกาสน้ี ห้องสมุดประชานจงั หวัดชลบุรี

วันฉัตรมงคล เปน็ วันท่ีรำลกึ ถงึ พระราชพิธีบรมราชาภเิ ษก เปน็ พระมหากษตั ริย์ รัชกาลท่ี ๑๐ แหง่ ราชวงศ์จกั รี และราชอาณาจกั รไทย ของพระบาทสมเดจ็ พระปรเมนทรรามาธบิ ดีศรสี ินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชริ เกล้าเจ้าอยหู่ วั หลังจากเสดจ็ ข้ึนเถลิงถวัลยราชสมบตั ิ ตอ่ จาก พระบาทสมเดจ็ พระบรมชนกาธิเบศร มหาภมู ิพลอดลุ ยเดชมหาราช บรม นาถบพิตร เมอ่ื วนั ท่ี ๑๓ ตลุ าคม พ.ศ. ๒๕๕๙ และดำรงพระอสิ รยิ ยศเปน็ “พระบาทสมเด็จพระวชริ เกลา้ เจา้ อยหู่ ัว” ดังนัน้ รัฐบาลไทยและพสกนกิ ร จึงได้นอ้ มเกล้านอ้ มกระหม่อม จัดงานพระราชพิธีฉลองพระเศวตฉตั รหรอื รัฐพธิ ีฉัตรมงคล หรืออาจ เรยี กว่าพระราชพิธีฉตั รมงคล ซึ่งกระทำในวันบรมราชาภเิ ษก ถวายเมื่อ วนั ท่ี ๔ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๒ ทั้งน้ี พระบาทสมเด็จพระวชริ เกล้าเจ้าอยู่หวั ไดม้ ีพระปฐมบรม

ราชโองการในพระราชพิธีบรมราชาภิเษกนน้ั ว่า “เราจะสืบสาน รักษา และตอ่ ยอด และครองแผ่นดนิ โดยธรรม เพื่อประโยชนส์ ุขแหง่ อาณา ราษฎรตลอดไป” วันฉัตรมงคล หมายถงึ พระราชพธิ ฉี ลองพระเศวตฉัตรสิริราช กกธุ ภณั ฑ์ พระแสงประจำรัชกาล ทำในวันซึง่ ตรงกบั วนั บรมราชาภเิ ษก เสวยราชสมบัตติ ามราชประเพณี (ความหมาย ตาม พจนานกุ รมฉบับราชบณั ฑติ ยสถาน พ.ศ. ๒๕๒๕ ) พระราชพธิ พี ระบรมราชาภเิ ษก น้นั มีมาตงั้ แต่สมัยโบราณดงั ทีป่ รากฏ หลักฐานในหลักศิลาจารึกพอ่ ขุนรามคำแหงมหาราชว่า “ในสมยั สุโขทัยมี พิธีต้อนรับประมุขของแผน่ ดนิ อยา่ งมโหฬารตง้ั แตท่ ่ี พอ่ ขุนผาเมืองอภเิ ษกพ่อขุนบางกลางหาวขนึ้ เป็นผปู้ กครองเมอื งสุโขทยั ” สำหรบั ในสมยั อยุธยาก็ปรากฏหลกั ฐานตามพงศาวดารวา่ “พระมหากษัตริยใ์ นแผน่ ดนิ อยุธยา เม่ือมกี ารเปล่ียนองค์พระมหากษัตรยิ ์ ทว่ั ทง้ั เมอื งจดั ใหม้ พี ธิ ีเฉลมิ ฉลองอย่างเอกิ เกริกใหญโ่ ตไปทว่ั ทั้งพระนคร” ในสมยั กรุงรตั นโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจฬุ าโลก มหาราช ไดท้ รงฟื้นฟพู ระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษกใหถ้ ูกต้องสมบูรณ์ โดย พระมหากษตั ริยท์ ย่ี งั มิได้ทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภเิ ษก จะไม่ใช้ คำว่า “พระบาท” นำหน้า “สมเดจ็ พระเจา้ อยู่หัว” และคำสง่ั ของ พระองคก์ ไ็ มเ่ รยี กว่า “พระบรมราชโองการ” และอีกประการหนึ่งคอื จะ ยังไมม่ ีการใช้ นพปฎลเศวตฉัตร

หรอื ฉตั ร ๙ พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธยอดฟา้ จุฬาโลกมหาราช ทรงโปรด เกล้าฯ ให้ตัง้ คณะกรรมการสอบพระราชพิธีพระบรมราชาภเิ ษก ให้มี ความถกู ต้องตามระเบยี บแบบแผนและทรงตอ้ งการให้ยดึ ถอื เปน็ ระเบยี บ แบบแผนในรัชกาลต่อไป ซง่ึ ประกอบดว้ ย ๑. ข้ันเตรยี มงานพระราชพธิ ี เร่ิมตั้งแต่พธิ ีตกั น้ำ และทำพธิ ีเสกน้ำ ณ เจดียสถานสำคญั จากสถานทตี่ ักน้ำ ก่อนทจ่ี ะสง่ เข้ามาทำพิธีตอ่ ในพระ นคร น้ำทเ่ี สกนใ้ี ชส้ ำหรบั ถวายอภิเษก และสรงมรุ ธาภเิ ษก (น้ำรดพระ เศยี รในพระราชพธิ บี รมราชาภิเษก) โดยมีระเบยี บกำหนดให้ใช้นำ้ จาก แม่น้ำ ๕ สาย ไดแ้ ก่ แม่นำ้ คงคา ยมนา อริ วดี มหิ และสรภู ในชมพูทวีป หรอื ทเ่ี รียกว่า “ปัญจมหานท”ี แตเ่ นอ่ื งจากประเทศไทยอยูห่ ่างจากชมพู ทวปี ไมส่ ะดวกในการเดินทาง จึงเปลยี่ นมาใชน้ ำ้ จากแมน่ ้ำ ๑๘ แหง่ จากภายในประเทศไทยแทน นอกจากน้ยี ังมีพธิ ีจารกึ ดวงพระราชสมภพ ในพระสุพรรณบฏั และแกะพระราชลญั จกร (ตราประจำรชั กาล) ๒. พธิ ีเบื้องต้น เร่มิ ตัง้ แตต่ ั้งนำวงดา้ ย จดุ เทียนชัย และเจริญพระ พุทธมนต์ ๓. พระราชพิธีพระบรมราชาภิเษก เร่มิ จากสรงมรุ ธาภิเษก ต่อจากน้นั พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยูห่ ัวจะเสดจ็ พระราชดำเนินไป ประทบั เหนอื พระที่นงั่ อฐั ทิศอทุ มุ พรราชอาสน์ (เป็นพระราชอาสน์ ๘ เหลีย่ ม ภายใต้เศวตฉตั ร ๗ ชน้ั ) สมาชิกสภาผแู้ ทนราษฎร (ในสมัย โบราณเปน็ ราชบณั ฑิต) และพราหมณน์ ่งั ประจำทิศท้งั ๘ กลา่ วคำถวาย พระพรชัยมงคล และถวายดินแดนใหอ้ ยใู่ นความคุม้ ครองของ

พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอย่หู ัว ต่อจากนั้นทรงรบั นำ้ อภเิ ษก ขึ้นสู่พระทนี่ ั่ง ภัทรบฐิ พระราชอาสนอ์ งคใ์ หม่ พระมหาราชครูเร่ิมร่ายเวทย์พธิ พี ราหมณ์ เมอ่ื ร่ายเวทย์เสรจ็ แลว้ จงึ กราบทลู เชญิ พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ ัวลง พระปรมาภิไธย ถวายเครื่องราชกกธุ ภณั ฑ์ คอื เครอ่ื งหมายแสดงความ เป็นพระมหากษัตรยิ ์ ไดแ้ ก่ พระมหาพิชยั มงกฎุ พระแสงขรรค์ชัยศรี ธารพระกร วาลวิชนี ฉลองพระบาท เมอ่ื ทรงรบั พระมหาพชิ ัยมงกฎุ มา สวมพระเศยี ร เจา้ พนกั งานจะประโคมดนตรี ทหารยงิ ปนื ใหญ่ พระสงฆ์ เคาะระฆงั และสวดชยั มงคลคาถาทั่วพระราชอาณาจักร หลงั จากนั้น พราหมณถ์ วายพระแสงศาสตราวธุ เป็นอันเสร็จพระราชพิธพี ระบรม ราชาภิเษก ๔. พิธีเบื้องปลาย เมื่อเสร็จพระราชพธิ ีพระบรมราชาภเิ ษกแลว้ จะ เสดจ็ ออก ณ มหาสมาคม เพ่อื ใหเ้ หลา่ ข้าราชการ และประชาชนไดถ้ วาย พระพรชยั มงคลเนอื่ งในวโรกาสทรงเข้าพระราชพิธีพระบรมราชาภิเษก ๕. เสด็จเยีย่ มราษฎร เมือ่ ทรงเสด็จพระราชพธิ ีตา่ งๆ ที่เกยี่ วข้อง แลว้ พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หัวจะเสดจ็ พระราชดำเนิน ให้ราษฎรไดม้ ี โอกาสชื่นชมพระบารมีพระราชพธิ ีบรมราชาภิเษกจงึ หมายถงึ พระราชพธิ ี ในการสถาปนาขึน้ เป็นพระมหากษัตริย์ สำหรบั พธิ รี าชาภเิ ษกอันเกีย่ วเนอ่ื งดว้ ยพระมหากษัตริย์มี 5 ประการ มกี ารกลา่ วถงึ ในคมั ภีร์ปญั จราชาภิเษก สนั นษิ ฐานวา่ เขยี นโดยพระพิมล ธรรมหรือต่อมาคือสมเดจ็ พระพนรัตนแ์ หง่ สำนักวัดพระเชตุพนวมิ ลมัง

คลาราม ทลู เกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟา้ จุฬาโลก มหาราชเมือ่ ทรงประกอบพระราชพิธบี รมราชาภเิ ษก พ.ศ. 2328 ดงั น้ี 1.อินทราภิเษก คือ ราชาภิเษกสำหรับผมู้ ีอำนาจการเมือง เศรษฐกิจ และ บุญญาธกิ าร ดุจดังราชาธริ าช ประกอบด้วยลกั ษณะ 3 ประการ คือ พระ อินทรน์ ำเครอื่ งราชกกุธภณั ฑม์ าถวาย ราชรถมาจรดฝา่ พระบาท และมี ฉัตรทพิ ยม์ ากางก้นั 2. โภคาภเิ ษก คอื ราชาภเิ ษกสำหรับผ้ทู ีส่ ืบเชื้อสายตระกลู พราหมณ์ เปน็ ตระกลู มหาเศรษฐี ยังเปน็ ผู้รู้จักในราชธรรมตราชูธรรม และทศกศุ ล อนั จะเปน็ ประโยชนใ์ นการบำบดั ทุกขบ์ ำรงุ สขุ ของราษฎร 3. ปราบดาภิเษก คือ ราชาภิเษกสำหรบั ผูอ้ ยู่ในตระกูลกษตั ริย์ขัตติยราช มฤี ทธอ์ิ ำนาจและความสามารถในการสรู้ บชนะขา้ ศกึ ศัตรไู ด้ครอบครอง บา้ นเมอื งและทรพั ยส์ มบตั ิท้งั หลายกษตั ริย์ขัตตยิ ราช ขตั ติยะนักรบ ปราบปรามอริราชศัตรขู ึ้นเสวยราชย์ 4. ราชาภเิ ษก คือ ราชาภเิ ษกดว้ ยการสบื ราชสันตตวิ งศเ์ ปน็ พระราชโอรส หรือพระราชธิดาของพระราชบดิ าและพระราชมารดาผู้ทรงครองราช สมบัตทิ รงพระชราแลว้ 5. อุภิเษก คอื ราชาภเิ ษกดว้ ยการอภเิ ษกสมรส หาหญงิ ทม่ี ีตระกูลเสมอ กนั มาทำการอภิเษกสมรสกบั พระราชโอรส ซ่ึงหญิงนน้ั อาจจะมเี ช้ือสาย กษัตริย์ในแว่นแคว้นอ่ืนๆ ที่มวี งศ์ตระกลู ดีซง่ึ เปน็ สวสั ดชิ าติ

พระราชพิธบี รมราชาภิเษก รชั กาลที่ 7 : พระบาทสมเดจ็ พระปกเกล้าเจ้าอย่หู ัวประทบั พระราชบลั ลังก์ พร้อมดว้ ยราชบริพาร เชญิ เครื่องราชปู โภค (ภาพจาก สำนักหอจดหมายเหตุ แห่งชาติ โดย คลังทรพั ยากรการศึกษาแบบเปดิ https://oer.learn.in.th/) การจดั พระราชพธิ เี ฉลิมฉลองเนอ่ื งในวนั ฉตั รมงคล ในอดีตยังไมม่ ี พิธีนี้ จะมแี ต่พนักงานฝ่ายหน้าฝา่ ยในพระบรมมหาราชวงั จดั งานสมโภช เครอ่ื งราชูปโภคที่ตนรกั ษาทุกปีในเดอื นหก จนกระทงั่ สมัย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจา้ อยหู่ วั (รัชกาลท่ี ๔) เสด็จขน้ึ ครองราชย์ พระองค์ทรงกระทำพธิ พี ระบรมราชาภิเษก ด้วยทรงมพี ระราชดำริว่า “วันบรมราชาภิเษกเป็นมหามงคลสมยั ประเทศทง้ั หลายท่มี พี ระเจ้า แผ่นดนิ ครองประเทศยอ่ มนับถือว่าวนั น้ันเป็นวนั นักขตั ฤกษ์มงคลกาลต่าง

กจ็ ัดงานข้นึ เปน็ อนสุ รณ์ ส่วนในประเทศของเรายังไม่มี ควรจะจดั ข้ึน แต่ จะประกาศแก่คนทงั้ หลายวา่ จะจัดงานวันบรมราชาภิเษกหรอื งานฉัตร มงคล” ผคู้ นในขณะน้ันยังไมค่ ุ้นเคย และไมเ่ ขา้ ใจจึงตอ้ งทรงอธิบายชแ้ี จง และทรงโปรดเกลา้ ฯ ให้เรียกชอ่ื ไปตามเกา่ วา่ งานสมโภชเครื่องราชูปโภค แต่ทำในวันคลา้ ยวนั ราชาภิเษก นิมนตพ์ ระสงฆ์มาสวดมนต์ในวนั ข้นึ ๑๓ คำ่ เดือน ๖ รงุ่ ขึ้นพระสงฆฉ์ ันท่ีพระทน่ี ั่งดุสติ มหาปราสาท ดว้ ยเหตุนี้จึง ถอื ว่า พระราชพิธฉี ัตรมงคลเร่มิ มีข้ึนในสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอม เกลา้ เจ้าอย่หู ัวเปน็ ครัง้ แรก ในสมัยพระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ เจ้าอยหู่ ัว (รชั กาลท่ี ๕) วนั ราชาภิเษกตรงกบั เดอื น ๑๒ ด้วยทรงมีความเขา้ ใจในเร่อื งราวของ พระราชพธิ ฉี ตั รมงคลเป็นอย่างดี ดังนั้น วันฉตั รมงคลกย็ ่อมเปลีย่ นแปลง ไปดว้ ย แต่ขา้ ราชการช้ันผู้ใหญไ่ มเ่ หน็ ดว้ ย เนอื่ งจากไม่เขา้ ใจในเรอื่ งราว พระราชพธิ ีฉตั รมงคล พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อย่หู ัว จึงทรงพระกรุณาโปรด เกลา้ ฯ ใหแ้ ก้ไขและออกเป็นพระราชบญั ญัติวา่ ดว้ ยจลุ จอมเกล้าสำหรบั ตระกลู ขนึ้ ให้พระราชทานตรานี้ตรงกับวันบรมราชาภิเษก ขา้ ราชการ ผูใ้ หญจ่ งึ ยินยอมใหจ้ ัดงานวันฉัตรมงคลในวันที่ตรงกบั พระราชพิธพี ระ บรมราชาภิเษกได้ ส่วนประเพณสี มโภชเครือ่ งราชูปโภคก็มิไดท้ รงละท้งิ ไป

แหลง่ นำ้ ศักดสิ์ ทิ ธทิ์ ่ีใชใ้ นพระราชพธิ ี ภาพมมุ สูงสระน้ำศกั ด์ิสทิ ธใ์ิ นเมอื งสุพรรณทใ่ี ชท้ ำนำ้ สรงมรุ ธาภิเษกและน้ำอภเิ ษก (ภาพจาก มติชนรายวัน หน้า 18 วนั ท่ี 4 เมษายน 2562) ความหมายของมรุ ธาภเิ ษก มรุ ธาภเิ ษก หมายถึงการรดนำ้ อันศักดิส์ ทิ ธิ์เหนอื ศรี ษะ และ หมายถงึ น้ำพระพุทธมนตแ์ ละเทพมนตร์ สำหรบั ถวายพระมหากษัตรยิ ์ เพอื่ สรงในพระราชพธิ บี รมราชาภิเษกหรอื พระราชพิธอี ื่นๆน้ำสรงพระ มรุ ธาภเิ ษกมาจากไหน? ในการเตรียมพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก เจา้ พนักงานพลกี รรม จะตักน้ำจากแหลง่ น้ำทเี่ ช่ือว่ามีความศักดิ์สิทธเิ์ พอื่ ใช้ในข้นั ตอนของการ สรงพระมรุ ธาภิเษก ท่มี ณฑปพระกระยาสนาน และการถวายนำ้ อภิเษก บรเิ วณพระทีน่ ง่ั อัฐทิศอุทมุ พรราชอาสน์

สำหรบั น้ำศกั ดิ์สิทธท์ิ ่ใี ชป้ ระกอบพระราชพิธไี ด้มาจากแหลง่ น้ำ สำคัญ จากสระ 4 แห่งทเ่ี มืองสุพรรณบุรี คอื สระเกษ สระแก้ว สระคา สระยมนา ความสำคัญของสระดังกล่าวปรากฏในพระราชนพิ นธเ์ รอ่ื งพระ ราชพิธีสิบสองเดอื นของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา้ เจ้าอยู่หัว ทรงมี พระราชาธิบายดงั นี้ “นำ้ ซ่งึ ใชใ้ นสหัสธารานน้ั ใช้นำ้ ส่สี ระคอื นำ้ สระแก้ว สระเกศ สระคา สระ ยมนา รวมกนั นำ้ สี่สระน้ี เปน็ นำ้ สำหรับบรมราชาภเิ ษกมาแตค่ รงั้ พระ ร่วงกรุงสโุ ขทัยมีลัทธถิ ือกันวา่ นำ้ สส่ี ระนี้ ถา้ ผู้ใดเอาไปกนิ อาบเปน็ เสนยี ด จญั ไรมกั ใหเ้ ป่ือยพงั และมอี ันตรายต่างๆ ที่วา่ น้ีตามคำกล่าวไวแ้ ตโ่ บราณ ผทู้ ีม่ คี วามยำเกรงตอ่ พระเจา้ แผ่นดินอยู่ กไ็ มม่ ผี ใู้ ดทจ่ี ะคิดอา่ นทดลอง ได้

ทราบคำเลา่ บอกวา่ มีผ้ทู ่ฟี ุ้งๆ ว่นุ วายไดท้ ดลองกบ็ งั เกดิ อันตรายต่างๆ เพราะผนู้ น้ั มจี ิตใจไมส่ ู้สุจริตอยู่แลว้ ” พอมาถงึ สมยั รชั กาลที่ 1-4 เพมิ่ น้ำจากแม่น้ำสำคัญของประเทศอีก 5 สายท่ีสมมตวิ า่ คอื “เบญจสุทธคิ งคา” ซง่ึ มาจากแม่น้ำบางปะกง ตักนำ้ ท่ี บงึ พระอาจารย์ แขวงเมอื งนครนายก, แมน่ ้ำป่าสกั ตักน้ำที่ตำบลทา่ ราบ แขวงเมอื งสระบรุ ี, แม่นำ้ เจา้ พระยา ตักนำ้ ทต่ี ำบลบางแก้ว แขวงเมือง อา่ งทอง, แม่นำ้ ราชบุรี ตักนำ้ ทตี่ ำบลดาวดงึ ส์ แขวงเมอื งสมุทรสงคราม และแมน่ ำ้ เพชรบรุ ี ตักนำ้ ทีต่ ำบลท่าไชย แขวงเมืองเพชรบรุ ี คร้นั ถึงรชั กาลท่ี ๕ ใชน้ ำ้ สรงพระมรุ ธาภิเษกจากแหล่งน้ำดงั ที่ กล่าวมาเพือ่ ทำพระราชพิธีบรมราชาภิเษกครงั้ แรกในวนั ท่ี ๑๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๑๑ และเมอ่ื ทรงทำพระราชพิธบี รมราชาภิเษกคร้ัง ท่ี ๒ วนั ที่ ๑๖พฤศจิกายน พ.ศ.๒๔๑๖ จงึ มีการนำน้ำจากปญั จมหานทีใน อนิ เดียได้แก่ แม่น้ำคงคา แม่น้ำยมนา แมน่ ้ำมหิ แมน่ ้ำอจริ วดี และแมน่ ำ้ สรภู เชอื่ ว่ามีความศักดส์ิ ิทธิ์ เพราะมาจากเขาไกรลาสท่ีสถิตของพระ อิศวร ซง่ึ ได้จากการเสด็จพระราชดำเนินเยือนประเทศอนิ เดียเม่ือปี พ.ศ. ๒๔๑๕ มาเจอื ในนำ้ ทใ่ี ช้สรงพระมุรธาภิเษกด้วย ในยคุ รชั กาลท่ี ๖ ในพระราชพิธีบรมราชาภเิ ษกครงั้ แรกปี พ.ศ. ๒๔๕๓ ยังคงใช้น้ำสรงพระมรุ ธาภเิ ษก จากแหล่งเดียวกับรัชกาลท่ี ๕ แต่ เม่ือครง้ั ประกอบพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษกสมโภชปี ๒๔๕๔ ได้เพิ่มน้ำ จากแหล่งสำคัญ แล้วนำไปเข้าพิธเี สกนำ้ พระพุทธมนต์ ณ พระมหา เจดยี สถานสำคัญ ๗ แหง่ ไดแ้ ก่ สระบรุ ี นครปฐม สโุ ขทัย

นครศรธี รรมราช พิษณุโลก ลำพนู และนครพนม และวดั สำคญั ในมณฑล ต่างๆ ๑๐ มณฑล ต่อมาในรชั กาลท่ี ๗ ทำพธิ ีเสกนำ้ พระพทุ ธมนต์เพิ่มจากท่ที ำใน รัชกาลท่ี ๖ อกี หนงึ่ แห่งคือ วดั พระธาตชุ ่อแฮ จังหวัดแพร่ สำหรับสมัยรัชกาลท่ี ๙ ทำพิธีเสกนำ้ พระพุทธมนต์ ๑๘ แหง่ เทา่ กับสมยั รัชกาลที่ ๗ แตเ่ ปลี่ยนสถานที่จากเดิม ๒ แหง่ คอื เปลย่ี นจาก วดั มหาธาตุ เมอื งเพชรบรู ณ์ และพระธาตชุ ่อแฮ เปน็ บงึ พลาญชัย จงั หวดั ร้อยเอด็ และพระธาตุแช่แหง้ จงั หวดั น่าน หลังจากนัน้ เจ้าพนกั งานจะ เชิญนำ้ ศกั ดิส์ ทิ ธ์ิเหล่านัน้ มาตัง้ ภายในพระอุโบสถวดั พระศรีรตั นศาสดา ราม จนกระทง่ั วันงานพระราชพธิ จี งึ เชิญนำ้ ศกั ดสิ์ ิทธ์มิ าทำพิธีเจรญิ พระ พทุ ธมนตเ์ สกนำ้ ณ พระทน่ี ง่ั ดสุ ิดาภริ มย์อีกคร้ังหนงึ่ ขนั้ ตอนการพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก หมู่พระมหามณเฑยี ร (ภาพจาก หนงั สอื พระราชพิธีบรมราชาภิเษก)

พระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษกท่ผี ่านมานน้ั มีการปรับเปลยี่ น โดย พระมหากษตั รยิ แ์ ต่ละรชั กาลยอ่ มทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ ให้มีการ ปรับเปล่ียนบางอยา่ งตามพระราชนยิ ม การพระราชพิธบี รมราชาภเิ ษกนัน้ ม.ร.ว. แสงสูรย์ ลดาวลั ย์ ได้ เขียนอธิบายไว้ในหนงั สอื พระราชพธิ ีบรมราชาภเิ ษกสมยั กรงุ รัตนโกสินทร์ ถงึ ขน้ั ตอนของพิธีท่อี าจแบง่ แยกออกไปได้เป็น ๕ ตอน ดงั น้ี ๑.ข้นั เตรยี มพิธี มกี ารทำพธิ ีตักน้ำและต้งั พธิ เี สกนำ้ สำหรบั ถวายเปน็ นำ้ อภเิ ษกและน้ำสรงพระมรุ ธาภิเษก กับทำพิธจี ารกึ พระสุพรรณบฏั ดวง พระบรมราชสมภพ และแกะพระราชลญั จกรประจำรัชกาล ๒. พิธเี บ้ืองต้น มีการเจริญพระพุทธมนต์ ตง้ั นำ้ วงด้าย จดุ เทียนชยั และ เจริญพระพุทธมนต์ในการพระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก ๓. พธิ บี รมราชาภิเษก มีพธิ ีสรงพระมุรธาภิเษก แล้วประทบั พระทน่ี ัง่ อัฐ ทิศอทุ มุ พรราชอาสน์รบั น้ำอภิเษก ประทับพระท่ีนั่งภทั รบิฐรบั ถวายสิริ ราชสมบตั ิและเครอ่ื งสิริราชกกธุ ภณั ฑ์ พิธสี รงมุรธาภเิ ษก เปน็ กษตั ริย์โดยสมบูรณต์ ามขตั ติยราชประเพณี

๔. พธิ เี บื้องปลาย มกี ารเสด็จออกมหาสมาคม สถาปนาสมเดจ็ พระราชนิ ี แล้วเสดจ็ พระราชดำเนนิ ไปทำพิธปี ระกาศพระองค์เปน็ ศาสนปู ถมั ภกใน พระบวรพุทธศาสนา ถวายบังคมพระบรมศพ พระบรมอัฐิสมเดจ็ พระ บรมราชบุพการี และเสด็จเฉลิมพระราชมณเฑียร ๕. เสดจ็ พระราชดำเนินเลยี บพระนคร โดยกระบวนพยุหยาตราทง้ั ทาง สถลมารคและชลมารค พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ ัวทรงมีพระปฐมบรมราชโองการวา่ “เราจะสืบสาน รกั ษา และต่อยอด และครองแผน่ ดนิ โดยธรรม เพอื่ ประโยชนส์ ขุ แหง่ อาณาราษฎร ตลอดไป

สว่ นขน้ั ตอนพระราชพิธบี รมราชาภิเษกสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หัว มหาวชิรา ลงกรณ บดนิ ทรเทพยวรางกูร มรี ายละเอยี ดใน ประกาศสำนกั พระราชวัง เรื่อง ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ ให้ตัง้ การพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ดงั นี้ “เลขาธกิ ารพระราชวงั รบั พระราชโองการเหนอื เกลา้ เหนือกระหมอ่ ม ให้ ประกาศใหท้ ราบโดยทัว่ กันวา่ โดยที่ สมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั มหาวชริ าลง กรณ บดนิ ทรเทพยวรางกูร ได้เสดจ็ เถลงิ ถวลั ยราชสมบตั ิเป็น พระมหากษตั รยิ ์แห่งประเทศไทย ตามคำกราบทลู เชญิ ของประธานสภา นติ ิบญั ญัติแหง่ ชาติ ปฏบิ ัตหิ นา้ ทีป่ ระธานรฐั สภา กราบบังคมทูลในนาม ของปวงชนชาวไทยนั้น ทรงพระราชดำริวา่ เป็นโอกาสอนั ควรที่จะได้ประกอบการพระราชพธิ ี บรมราชาภเิ ษก ตามพระราชประเพณี เพือ่ ความเปน็ สวัสดิมงคลของ ประเทศชาติ และราชอาณาจักร ใหเ้ ปน็ ที่ชืน่ ชมยนิ ดขี องประชาชนผูม้ ี ความหวังต้ังใจอยทู่ ่ัวกัน จงึ ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ โปรดกระหม่อม ให้ ต้งั การพระราชพิธีบรมราชาภิเษกขน้ึ ดังน้ี วนั ที่ ๔ พฤษภาคม พุทธศกั ราช ๒๕๖๒ พระราชพิธีบรมราชาภเิ ษก และ เสดจ็ ออกมหาสมาคม พระบรมวงศานวุ งค์ คณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี ขา้ ราชการชน้ั ผู้ใหญ่ เฝ้าทลู ละอองธลุ ีพระบาทถวายพระพรชยั มงคล จากนน้ั พระราชพธิ เี ฉลมิ พระราชมณเฑียร

เคล่อื นรว้ิ ขบวนพยุหยาตราทางสถลมารค ในพระราชพธิ ีบรมราชาภิเษก วันที่ ๕ พฤษภาคม พทุ ธศกั ราช ๒๕๖๒ พระราชพธิ เี ฉลมิ พระปรมาภไิ ธย พระนามาภไิ ธย และสถาปนาฐานันดรศักดพิ์ ระบรมวงศานุวงค์ จากนน้ั เสด็จเลยี บพระนคร โดยขบวนพยหุ ยาตราทางสถลมารค วนั ที่ ๖ พฤษภาคม พทุ ธศักราช ๒๕๖๒ เสด็จออก ณ สีหบญั ชร พระที่ นั่งสุทไธสวรรย์ปราสาท พสกนกิ รเฝา้ ทูลละอองธุลีพระบาทถวายพระพร ชัยมงคล จากนน้ั เสดจ็ ออก ณ พระที่น่ังจักรีมหาปราสาท คณะทตู านุทูต และกงสุลต่างประเทศ เฝา้ ทลู ละอองธลุ ีพระบาท ถวายพระพรชัยมงคล

ส่วนการเสด็จเลียบพระนคร โดยขบวนพยุหยาตราทางชลมารค ทรงพระ กรณุ าโปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ ม ใหม้ ีขน้ึ ในช่วงการพระราชพธิ ที รง บำเพ็ญพระราชกศุ ลถวายผ้าพระกฐนิ ปลายปีพุทธศกั ราช ๒๕๖๒ จึงประกาศมาให้ทราบโดยท่วั กนั สำนักพระราชวัง ๑ มกราคม พทุ ธศักราช ๒๕๖๒” สำหรบั เครอ่ื งมงคลสริ ิเบญจราชกกธุ ภณั ฑ์ หรอื เคร่อื งเบญจราช กกุธภัณฑน์ น้ั เปน็ เครอ่ื งแสดงพระราชอิสริยศักดิแ์ หง่ ความเป็นสมเด็จ พระมหากษตั ริยาธิราช พระมหาราชครูผใู้ หญน่ ำขนึ้ ทลู เกลา้ ทูลกระหมอ่ มถวายขณะประทบั พระทน่ี ัง่ ภทั รบิฐในพระราชพิธีบรม ราชาภิเษก ประกอบดว้ ย ๑. พระมหาพิชยั มงกฎุ เปน็ เครอ่ื งราชศริ าภรณ์ พระมหาราชครเู ปน็ ผทู้ ลู เกลา้ ทูลกระหม่อม ถวายสมเด็จพระมหากษตั รยิ าราชในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก เมื่อ

ทรงรบั พระปรมาภไิ ธยและทรงรับทจ่ี ะดำรงราชสมบัติ เพอ่ื เกื้อกลู ประโยชน์สุขแห่งมหาชนแล้ว พระมหาพิชัยมงกุฎน้ี พระบาทสมเดจ็ พระ พุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชโปรดใหส้ รา้ งข้ึน ทำด้วยทองคำจำหลกั ลาย ลงยาราชาวดี ประดบั ด้วยรตั นชาติ โดยเฉพาะ เพชรดวงใหญป่ ระดบั ยอดพระมหาพิชยั มงกุฎ มชี อื่ วา่ พระมหาวเิ ชยี ร มณี พระมหาพชิ ัยมงกุฎ เปน็ เครื่องหมายแสดงว่า ทรงรบั พระราชภาระอนั หนักยิ่งของแผน่ ดนิ เพอื่ ประโยชนส์ ขุ ของประชาชน ๒. พระแสงขรรคช์ ยั ศรี เป็นเครื่องราชศสั ตรา พระมหาราชครเู ปน็ ผู้ทลู เกลา้ ทูลกระหม่อมถวาย สมเด็จพระมหากษัตริยาราชในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ต่อจาก พระมหาพิชัยมงกุฎ พระแสงขรรค์ชยั ศรีองคน์ ้ี ส่วนองค์พระแสงขรรค์ เป็นเหลก็ กล้า ตรงโคนพระแสงทง้ั สองข้าง จำหลกั เปน็ ภาพพญาสุบรรณ สมเด็จพระ อมรินทราธิราชทรงชา้ งเอราวัณ พระนารายณเ์ ปน็ เจา้ และ

พระพรหมธาดา ลำดบั กนั ขน้ึ ไปในซ้มุ เรอื นแก้ว ส่วนดา้ มและฝกั พระแสง ขรรค์ชัยศรี หุ้มทองคำจำหลักลาย ลงยาราชาวดี ประดับดว้ ยรตั นชาติ พระแสงขรรคช์ ัยศรี เปน็ เครอ่ื งหมายแสดงวา่ การไดพ้ ระราชอำนาจ อาญาสทิ ธิใ์ นการปกครอง แผ่นดนิ และ จะทรงขจัดศตั รใู หส้ นิ้ ด้วยพระ บรมเดชานุภาพ ๓. ธารพระกรชยั พฤกษ์ พระมหาราชครูเปน็ ผ้ทู ลู เกล้าทลู กระหม่อมถวาย สมเด็จพระมหากษัตรยิ าราชในการพระราชพธิ ีบรมราชาภิเษก เป็นลำดบั ทส่ี ามต่อจากพระแสงขรรคช์ ยั ศรี ทำดว้ ยไม้ชัยพฤกษ์หุ้มด้วยทองคำ เกลยี้ ง ส่วนศรีษะทำเป็นหัวเมด็ ทรงบวั ออ่ น เถลงิ คอทำดว้ ยเหล็กคร่ำทอง เป็นลายกา้ นแย่งดอกใน ประกอบแม่ลายกระหนาบทัง้ ลา่ งและบน สว่ น สน้ ทำเปน็ สอ้ มสามขาดว้ ยเหล็กกล้าคร่ำทอง และรดั ด้วยเถลงิ สน้ ครำ่ ทอง ลายเดยี วกบั เถลิงคอ

ธารพระกร เปน็ เครอ่ื งหมายแห่งการปกครองทเ่ี ปี่ยมด้วยพระปรชี าญาณ อันสุขกอ่ ให้เกิดความม่ันคงแกแ่ ผ่นดนิ ๔. พดั วาลวิชนแี ละพระแส้จามรี พระมหาราชครเู ปน็ ผทู้ ูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายสมเด็จพระ มหากษตั รยิ าราชในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก เปน็ ลำดับทีส่ ีถ่ ดั จาก ธารพระกรชัยพฤกษ์ พัดวาลวิชนี จะทำดว้ ยใบตาลขลิบทองหมุ้ ขอบ ด้ามและนมพดั ทำดว้ ยทองคำเพลาลาย ลงยาราชาวดี ประดบั ด้วยรตั น ชาติ สว่ นพระแส้จามรี ดา้ มเป็นแกว้ จงกลรดั โคนแสแ้ ละส้นทำด้วย ทองคำเพลาลาย ลงยาราชาวดี ประดับดว้ ยรัตนชาติ วาลวชิ นี (พัดและแส้) เปน็ เครอื่ งหมายแห่ง พระเมตตาบารมปี กเกลา้ ฯ พสกนิกรไดพ้ ระบรมโพธิสมภารใหร้ ่มเย็น ๕. ฉลองพระบาทเชงิ งอน

พระมหาราชครูเปน็ ผู้ทลู เกลา้ ทลู กระหมอ่ มถวายสมเดจ็ พระ มหากษตั รยิ าราชในการพระราชพธิ ีบรมราชาภเิ ษก เป็นลำดบั ที่สดุ ใน ส่วนเคร่อื งมงคลสริ ิเบญจราชกกุธภณั ฑ์ ทำดว้ ยทองคำจำหลกั ลาย ลงยา ราชาวดี ประดับด้วยรตั นชาติ ดา้ นในทั้งสององคบ์ ุดว้ ยสักหลาดสีแดง ฉลองพระบาทเชงิ งอน เปน็ เครือ่ งหมายแสดงว่าจะทรงสร้างความ เจรญิ รงุ่ เรืองแกแ่ ผน่ ดินทุกอาณาเขตท่เี สด็จพระราชดำเนนิ ไป เห็นได้วา่ พระราชพธิ ีฉัตรมงคล เปน็ พระราชพิธีหลวงของ พระมหากษัตริย์ ท่ีทกุ พระองค์ทรงยึดถือปฏิบัตติ ามระเบียบแบบแผนราช ประเพณมี าแต่โบราณกาล ดว้ ยสำนกึ ในพระมหากรุณาธิคุณ ของ พระบาทสมเด็จพระเจา้ อยูห่ วั ที่ได้ทรงดำเนนิ พระราชกรณียกจิ ด้วยพระ ราชวริ ิยะอุตสาหะ เสยี สละ เพ่ือพสกนิกชาวไทยของพระองค์ได้อยูก่ ัน อยา่ งรม่ เยน็ เป็นสุข จงึ ขอเชิญชวนหนว่ ยงานทงั้ ภาครฐั เอกชน และพสก นิกรชาวไทย รว่ มกันถวายพระพรชยั มงคลให้พระบาทสมเดจ็

พระวชิรเกลา้ เจ้าอยหู่ วั ทรงพระเกษมสำราญ ทรงเจรญิ พระชนมายุย่งิ ยนื นานเปน็ มหาม่งิ ขวญั แก่ พสกนิกรชาวไทยสืบไป พระราชพิธีฉัตรมงคลในรชั กาลปัจจุบนั ในรัชกาลปจั จุบัน พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัวทรงพระกรณุ า โปรดเกลา้ ฯ ใหจ้ ัดงาน ๓ วัน น่ันคอื วันฉตั รมงคล ตรงกับวนั ที่ ๔ พฤษภาคม พระบาทสมเดจ็ พระ เจ้าอยหู่ ัวทรงประกอบพระราชพิธีบรมราชาภเิ ษก ประกอบดว้ ย สรงพระ มุรธาภเิ ษก ณ ชาลาพระท่ีนัง่ จักรพรรดพิ มิ าน ทรงรับนำ้ อภเิ ษก ณ พระที่ นงั่ อฐั ทิศอทุ ุมพรราชอาสน์ ทรงรับเครอื่ งราชกกธุ ภัณฑ์ ขตั ตยิ ราชวรา ภรณ์ และพระแสง ณ พระท่ีน่ังภัทรบิฐ เลี้ยงพระ พระสงฆด์ ับเทยี นชัย ณ พระทีน่ งั่ อมรินทรวนิ จิ ฉัย วนั ท่ี ๕ พฤษภาคม เป็นพระราชพิธเี ฉลมิ พระปรมาภิไธย พระ นามาภิไธย สถาปนาพระฐานนั ดรศกั ด์พิ ระบรมวงศ์ และเสด็จพระราช ดำเนนิ เลยี บพระนครโดยขบวนพยุหยาตราสถลมารค จากพระท่ีนัง่ อาภรณภ์ โิ มกขป์ ราสาท วัดบวรนเิ วศวหิ าร วัดราชบพิธสถิตมหาสมี าราม และวดั พระเชตพุ นวิมลมังคลาราม วนั ท่ี ๖ พฤษภาคม พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอย่หู วั เสด็จออก ณ สหี บัญชร พระท่นี งั่ สุทไธสวรรยปราสาท ให้ประชาชนเฝา้ ฯ ถวายพระพร ชยั มงคล เสดจ็ ออกให้ทูตานุทูตและกงสลุ ต่างประเทศเฝา้ ฯ ถวายพระพร

ชัยมงคล ณ พระท่ีน่ังจักรมี หาปราสาท กจิ กรรมทีค่ วรปฏิบตั ใิ นวันฉัตรมงคล ๑.ประดับธงชาตติ ามอาคารบ้านเรอื นและสถานท่ีราชการ ๒.รว่ มทำบญุ ตักบาตร ประกอบพธิ ีทางศาสนา เพอ่ื ถวายเป็น พระราชกุศล ๓.น้อมเกล้าน้อมกระหมอ่ มถวายพระพรชัยพรอ้ มเพรยี งกัน กล่าวคำ ถวายอาศิรวาทราชสดุดี ถวายชยั มงคลใหท้ รงพระเกษมสำราญ ทรง เจริญพระชนมพรรษายิง่ ยนื นาน เปน็ มหามิง่ ขวัญแก่พสกนกิ รชาวไทยไป ชัว่ กาลย่ิงยืนนาน

คลิกลิงก์เพอื่ ชมคลปิ ๔ พ.ค. ๖๒ พระราชพิธบี รมราชาภิเษก https://www.youtube.com/watch?v=cm0Mb1Y6L-g พระราชพธิ ีบรมราชาภิเษก | สรงพระมรุ ธาภิเษก ทรงรับน้ำอภเิ ษก ทรง รับเครอ่ื งราชกกธุ ภณั ฑ์ https://www.youtube.com/watch?v=tSFjmY21HVs \"พระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก\" : ร.๑๐ -พระราชินี เสด็จออกสหี บญั ชร ๖ พ.ค. ๖๒ | ไทยรัฐนวิ สโ์ ชว์ https://www.youtube.com/watch?v=MG3STD5-_wY

บรรณานุกรม กล่มุ นเิ ทศ ตดิ ตามและประเมนิ ผลการจดั การศกึ ษา สพป.นครปฐม เขต ๒. https://sites.google.com/a/hi-supervisory5.net/npt2/theskal/chatr-mngkh. นติ ยสารศิลปวัฒนธรรม . http://www.phralan.in.th/coronation/royalcoronationdetail.php?id=22 พระราชพธิ พี ระบรมราชาภิเษก. https://www.kpi-vmuseum.com/exvm/exvm/03-coronation/00- royal_coronation/01-royal_coronation_A/

คณะที่ปรึกษา นายอนชุ า พงษเ์ กษม ผู้อำนวยการ สำนกั งาน กศน.จงั หวัดชลบุรี นางสาวอไุ รรตั น์ ชนะบำรงุ รองผูอ้ ำนวยการ สำนกั งาน กศน.จงั หวดั ชลบรุ ี นายไพรัตน์ เน่อื งเกตุ ผอู้ ำนวยการ กศน.อำเภอเมืองชลบุรี นางสาวเอมอร แก้วกลำ่ ศรี ครชู ำนาญการพิเศษ กศน.อำเภอเมอื งชลบุรี ผูเ้ รยี บเรยี ง นายปัณณวิชญ์ สขุ ทวี บรรณารกั ษป์ ฏิบตั กิ าร หอ้ งสมดุ ประชาชนจงั หวดั ชลบรุ ี นายเสกสรรค์ พรมศักด์ิ บรรณารักษ์อตั ราจา้ ง หอ้ งสมดุ ประชาชนจงั หวดั ชลบรุ ี