พลังงานฯ-05

พลงั งานที่ใช้กนั มากในแต่ละประเทศ คือ พลงั งานไฟฟ้า การผลิต พลงั งานไฟฟ้ามีกระบวนการผลิตซ่ึงใช้เชือ้ เพลิงท่ีสาคญั ๆ ดงั นี้ 1

เป็นเชื้อเพลิงผลิตพลงั งานไฟฟ้าอาจก่อให้เกิดปัญหา และผลกระทบ ต่อส่ิงแวดล้อม ผลกระทบท่ีเกิดเริ่มตัง้ แต่กระบวนการทาเหมืองแร่และ แต่งแร่ สรปุ ได้ดงั นี้ 2

ประเทศไทยแหลง่ น้ามนั ดิบมีน้อย โดยที่แหล่งสิริกิต์ิผลิตได้เพียงร้อยละ 3 ของ ความต้องการใช้ในประเทศ น้ามนั ดิบส่วนใหญ่ท่ีใช้ในประเทศนาเข้ามาจากต่างประเทศ ทาให้สญู เสียเงินตราต่างประเทศเป็นจานวนมาก 3

เป็ นแหล่งพลังงานที่มีการขุดเจาะมาใช้ประโยชน์มากว่า 10 ปี แล้ว แหล่งใหญ่ อย่ใู นอ่าวไทย แต่ปริมาณท่ีมีในประเทศไม่เพียงพอต่อความต้องการใช้ จึงต้องมีการซื้อ จากเมียนมา มาเลเซีย และอินโดนีเซียในระยะต่อไป 4

การผลิตไฟฟ้าโดยใช้พลงั งานจากน้าท่ีเก็บกกั อยู่ในอ่างเก็บน้าหรือเขื่อน อาศยั การปล่อยให้น้าไหลออกผ่านกงั หนั  (Turbine) เพ่ือให้ไปขบั เคลื่อนเครื่อง กาเนิ ดไฟฟ้า (Generator) ดงั นัน้ การผลิตไฟฟ้ าจากน้า จึงจาเป็ นต้องมีการสร้าง เขอ่ื นสาหรบั เกบ็ กกั น้า ซึ่งก่อให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมได้ 5

พลงั งานนิวเคลียร์ เป็นพลงั งานท่ีมีศกั ยภาพในการใช้เป็นพลงั งานทดแทน ในการผลิตไฟฟ้ า พลงั งานนิ วเคลียร์ได้มาจากปฏิกิริยาการแตกตัว (Nuclear Fission) ซึ่งจะมีกากของเสียเป็นสารกมั มนั ตภาพรงั สีท่ีกาลงั สลายตวั หรือจดั เรียง ตวั ใหม่ และมีการปลดปล่อยรงั สีประเภทต่างๆ ออกมาทาให้เกิดอนั ตรายต่อ ส่ิงมีชีวิต และสิ่งแวดล้อม การใช้พลงั งานนิวเคลียรจ์ งึ แพรห่ ลายเฉพาะในประเทศ ที่มีความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีซึ่งมีขีดความสามารถในการจดั การกบั ปัญหา และความเสี่ยง สาหรับประเทศไทยปัจจุบัน มีการนาสารกัมมันตรังสีมาใช้ในด้าน การแพทย์ (การผลิตเวชภณั ฑ์ปลอดเชื้อ) การเกษตร (การถนอมอาหาร) และ ด้านอตุ สาหกรรม (การตรวจสอบการเชื่อมโลหะ) 6

ภาพ การนาสารกมั มนั ตรงั สีมาใช้ทางการแพทย์ 7

8

ภาพตดั ขวางแสดงการเกบ็ กากกมั มนั ตรงั สีในระดบั ชนั้ ต่างๆ จากพ้ืนิววดวน 9

การผลิต และการใช้พลงั งานในโรงงานก่อให้เกิดมลพิษ และของ เสียปลดปล่อยออกมา ซ่ึงอาจส่งผลกระทบต่อสงั คม และชุมชนท่ีอาศยั อยู่ ใกลเ้ คียงกบั โรงงาน สรปุ ได้ดงั นี้ 1 น้าทิ้ง 2 ขยะหรอื กากของเสีย 3 มลพิษทางอากาศ 10

ปัญหาและผลกระทบจากการคมนาคมขนส่งมาจากก๊าซเสีย ไอเสียและ ฝ่ นุ ละอองท่ีปลอ่ ยออกมาจากเครอ่ื งยนต์ กา๊ ซเสียบางส่วน และฝ่ นุ ละอองที่เกิดขึน้ เป็ นผลมาจากการเผาไหม้ท่ีไม่สมบูรณ์ โดยทวั ่ ไปเขม่าฝ่ นุ ละอองมีขนาดเลก็ มาก (เลก็ กว่า 10 ไมครอน หรือ PM 10) เมื่อสูดลมหายใจเข้าไปจะเป็ นอนั ตราย ต่อปอดของมนุษย์ซ่ึงมีผลต่อชีวิตและสุขภาพ ปัญหาดงั กล่าวมีแนวโน้มจะ เป็นอนั ตรายมากสาหรบั ชมุ ชนเมืองใหญ่ที่มีการจราจรติดขดั มากๆ 11

การเกิดรรู วั ่ ของชนั้ โอโซน (Ozone Depletion) รรู วั่ ในชนั้ โอโซนเกิดขึน้ เนื่องจากสารคลอโรฟลูโอโรคาร์บอน (CFCS) ซึ่งเป็ นสารที่ใช้ในการทา ความเยน็ เช่น ใช้ในการทาต้เู ยน็ เครื่องปรบั อากาศและในการอดั ความดนั ในกระป๋ องสเปรยต์ ่างๆ และสารฮาลอน (Halon) สารจาพวกนี้เมื่อปล่อยออกไป ในบรรยากาศจะลอยขนึ้ ไปยงั ชนั้ โทรโพสเฟี ยร์ และชนั้ สแตรโทสเฟี ยร์ ซึ่งใน บรรยากาศชนั้ นี้จะมีกา๊ ซโอโซน (O3) ซ่ึงทาหน้าที่เป็นตวั กนั้ รงั สีอลั ตราไวโอเลตบี (UVB) ท่ีแผ่กระจายมายงั โลกไม่ให้มีปริมาณ มากเกินไปจนเป็นอนั ตรายต่อ มนุษยไ์ ด้ โดยปกติถ้าผิวหนังมนุษยไ์ ด้รบั รงั สี UVB มากเกินไปอาจทาให้เกิด โรคมะเรง็ ผิวหนังได้ เมื่อสารจาพวก CFCS ปะปนอย่ใู นชนั้ สแตรโทสเฟี ยร์ รงั สีอลั ตราไวโอเลตจะกระตุ้นให้อะตอมคลอรีนแตกตวั ออกมาจากสาร CFCS ซ่ึงอะตอมคลอรีนนี้จะจบั ตวั กบั ออกซิเจนอะตอมในโอโซนทาให้โอโซนถกู ทาลายลง 12

ภาพ การเกวดรรู วั่ ในชนั้ โอโซน 13

เน่ืองจากก๊าซโอโซนเป็ นตวั กรองรงั สี UVB ซ่ึงเป็ นรงั สีท่ีเป็ นอนั ตราย ต่อผิวหนังมนุษย์ ยิ่งกา๊ ซโอโซนถกู ทาลายมากเท่าไร กแ็ สดงว่าสิ่งมีชีวิตบน โลกจะได้รบั ความเสี่ยงจากอนั ตรายของรงั สี UVB มากขึน้ ดงั นัน้ ปัญหาการ เกิดรรู วั่ ของชนั้ โอโซนนี้ จาเป็นต้องมีการป้องกนั โดยการลดการใช้สาร CFCS ภาพ รรู วั่ ของชนั้ โอโซนในบรรยากาศชนั้ สแตรโทสเฟี ยรท์ ีพ่ บเมอื่ ปี พ.ศ. 2543 14

ฝนกรด (Acid Rain) คือ ฝนหรือหิมะที่ตกลงมา โดยมีสภาพเป็นกรดจากสารซลั เฟอรไ์ ดออกไซด์ สารนี้ เกิดจากการเผาไหม้ถา่ นหินท่ีมีส่วนประกอบของกามะถนั (ซลั เฟอร)์ จากโรงไฟฟ้าและสารไนโตรเจนออกไซด์ ซึ่งเกิด จากการเผาไหมเ้ ชื้อเพลิง โดยเฉพาะการเผาไหมเ้ ชื้อเพลิงใน รถยนต์ เมื่อซลั เฟอรไ์ ดออกไซด์ และไนโตรเจน ออกไซดล์ อยขนึ้ ส่อู ากาศกจ็ ะรวมตวั กบั ไอน้า กลายเป็นกรดซลั ฟรู ิก และกรดไนตริก ตกลงมา เป็นฝนที่มีสภาพเป็นกรดเป็นอนั ตรายต่อ โลหะ สิ่งก่อสรา้ ง พืช และมนุษย์ 15

สภาวะโลกรอ้ น (Global Warming) เป็น สภาวะท่ีมีกา๊ ซบางชนิดสะสมอยใู่ นบรรยากาศ โลกเป็นจานวนมาก ทาให้รงั สีความร้อนที่แผ่ จากโลกไม่สามารถกระจายออกไปนอกบรรยากาศ ได้ทาให้สภาพภมู ิอากาศโดยรวมของโลกมี ความรอ้ นสะสมอยมู่ ากเป็นผลให้อณุ หภมู ิของ อากาศในโลกสงู ขนึ้ เรอื่ ยๆ ปรากฏการณ์นี้มี ลกั ษณะเช่นเดียวกบั การรกั ษาความรอ้ น ภายในเรอื นเพาะชากระจก (GreenHouse) ทางการเกษตร 16

พลังงานเป็ นส่ิงจาเป็ นสาหรับมนุษย์ และเป็ นปัจจยั พื้นาาน ในการดารงชีวิตประเทศไทยมีแหล่งพลงั งานหลายประเภท แต่มีปริมาณน้อย เม่ือเทียบกบั ประเทศอ่ืนๆ พลงั งานหลกั ท่ีใช้คือ น้ามนั ทงั้ เพื่อใช้ในการผลิต ไฟฟ้า การคมนาคมขนส่ง ตลอดจนเป็นวตั ถดุ ิบในการผลิตภาคอตุ สาหกรรม การผลิตและการใช้พลงั งานได้ส่งผลกระทบต่อส่ิงแวดล้อม ทงั้ การทาลาย ป่ าไม้จากการสร้างเขื่อน การเกิดมลพิษทางอากาศจากการใช้เชื้อเพลิง ฟอสซิล มลพิษทางน้าจากโรงงานอุตสาหกรรมรวมทัง้ การเปล่ียนแปลง ของสภาพภมู ิอากาศจากการเกิดปรากฏการณ์เรือนกระจกโอโซนท่ีลดลง และ การเกิดฝนกรด 17