เรื่องเล่าแห่งความหวังและพลังใจ

ที่ซีตอบก็คือค�ำพูดเดียวกับท่ีอาจารย์ของเราเคยบอกว่า  เรียนจบไป แล้วอย่าทำ� ตัวเป็นมลภาวะของโลก โดยเฉพาะในโลกออนไลน์ ใน เม่ือสมัยนี้ทุกคนเป็นนักข่าวได้หมด  เจออะไรก็ถ่ายรูปแล้วทวิตให้ ประชาชนชาวโลกไดร้ ู้ มนั อาจจะมผี ลตอ่ คนก็ได้ เรือ่ งเลก็ อาจกลาย เป็นเรื่องใหญ่ก็ได้  ท�ำให้รู้สึกว่าคนรับข่าวต้องมีวิจารณญาณ  คน โพสต์กต็ ้องมคี วามรบั ผิดชอบ ถา้ วนั หนง่ึ คุณคิดวา่ คณุ เปน็ บลอกเกอร์ แลว้ อยากเปน็ นกั ข่าวทม่ี ผี ลต่อผูค้ น คุณกต็ ้องคดิ ดกี บั ผู้คนพอสมควร ตเิ พ่ือก่อย่อมเกิดผล แต่ถ้าไมไ่ ด้ตเิ พอ่ื กอ่ ซีเชอ่ื ว่าเรากร็ บั เฉพาะสิ่ง ทเ่ี ราคิดวา่ มนั ดี เปดิ ใจรบั แต่อยา่ ไปซเี รียสอะไรกบั มันมาก ถา้ เราไม่ อ่านกไ็ มร่ สู้ ึกอะไร แตถ่ ้าเราอา่ นแล้วหมกมุ่นกบั ความร้สู กึ แยม่ ากๆ มนั หดหนู่ ะ” ก�ำลังใจจากครอบครัวที่อบอุ่น  จากคุณแม่ท่ีเป็นยิ่งกว่าผู้ ดแู ล และคมความคิดจากการอา่ นหนังสอื ทช่ี ่วยให้เธอมพี ลังก้าวไป ต่อในเปา้ หมายทีว่ างไว้ แม้ tablet ในมือจะมีอย่หู ลายเครื่อง แตเ่ ธอก็ ขอวางมนั ลงเพือ่ ที่จะสมั ผัสกบั การอา่ นความรูบ้ นหนังสอื จรงิ ๆ “วนั ที่เราเปน็ ท่ีรจู้ กั หรือมีชอ่ื เสียง วันทสี่ ปอตไลทส์ ่องเขา้ มา เปน็ วนั ทร่ี ้สู กึ แยน่ อ้ ยทีส่ ุด เพราะเรากำ� ลังมีความสขุ แต่วา่ ชว่ งเวลา ท่ีผ่านมาไม่ไดม้ ีอะไรง่าย การสรา้ งความน่าเชือ่ ถือกบั คน หรือตอน ทง่ี านต่างๆ ของเรายังไม่ไดเ้ ปน็ ทย่ี อมรบั เหมือนว่าก�ำลงั ปลูกตน้ ไม้ แล้วค่อยๆ ดมู นั โต ไม่ใชเ่ ร่งป๋ยุ ให้โต มนั กอ็ าจจะตายเรว็ ซีโชคดีท่ีมี คุณแม่ มคี รอบครวั คอยผลกั ดนั ตลอดเวลาให้พรอ้ มจะสูต้ ่อ นอกจาก เร่ืองนเ้ี วลาที่เราอย่กู ับตวั เองเยอะก็คอื ตอนอ่านหนังสอื ชว่ งที่ไม่ได้ อ่านหนังสือท่ใี ห้แรงบันดาลใจเลยมนั หดหู่ เหมือนเราไม่มีท่พี งึ่ เขาถงึ บอกวา่ การอ่านหนังสือเหมือนเราคยุ กับนักปราชญ์ กว่าหนังสือเล่ม 51

หนึ่งจะออกมาได้มันผ่านกระบวนการคิด เยอะมาก กว่าเขาจะเขยี นค�ำพูดสละสลวย กว่าจะเรยี บเรียงความคิดออกมาได้ ซีรสู้ ึก ว่าช่วงที่อ่านหนังสือความคิดของเราจะ เฉียบคมมาก” ถ้ามีใครสักคนสร้างไทม์แมชชีน บนโลกใบนีไ้ ด้จรงิ เธอกไ็ มค่ ดิ จะยอ้ นเวลา กลับไปเพ่ือเป็นนางเอกละครหลังข่าว เพราะเธอเลือกแล้วว่าทางสายนี้นั้นคือ ความสุขของชวี ติ “ใช้เวลาหา้ ปี กว่าทีเ่ ราจะมาเป็น ที่รจู้ กั เราต้องอดทนและมีจดุ ยนื ถามวา่ ท�ำไมไม่เป็นนางเอกละครทั้งที่มีโอกาส  คือ หลังจากท่ีซีตัดสินใจแล้วว่าจะมาทางสาย พธิ ีกร พอปักหมุดตัวเองแลว้ หลงั จากน้นั งานที่มันไมใ่ ช่ หรืองานท่อี าจทำ� ลายภาพ- ลักษณ์ในงานท่ีเรารัก ซง่ึ มแี รงจูงใจหลาย อย่างมาก เช่นเร่ืองรายได้ แตภ่ าพลักษณ์ ในงานของเราถ้าไปแล้วมนั ไปไม่กลับ เรา กต็ อ้ งปฏเิ สธ เหมอื นทสี่ ตฟี จอ็ บสเ์ คยพดู ไว้ว่าการจะเป็นคนที่ประสบความส�ำเร็จ ไม่ใช่คนท่ีทำ� ทุกอย่าง แต่เป็นคนท่รี ้จู ักพูด ว่าไมก่ ับส่ิงที่มนั ไมใ่ ช่ความฝันของเรา ซีก็ พยายามทำ� อยา่ งนนั้ ” 52

มาถึงตรงน้ีคงไม่ต้องบอกว่าต�ำนานของโลกยุคใหม่ที่เพ่ิง เสียชีวิตไปนั้นมีอิทธิพลต่อแรงบันดาลใจของเธอมาก  “เขาเป็นหน่ึง ในแรงบนั ดาลใจของซี ไมว่ ่าค�ำพดู อะไร ความคดิ ของเขา เขาเป็นคน ที่ท�ำเทคโนโลยีท่ีเปลี่ยนโลกจริงๆ  อุปกรณ์ท่ีคนต้องการใช้ไม่ใช่รุ่น ใหมไ่ ฮเทคท่สี ดุ แต่เป็นอปุ กรณท์ ท่ี ำ� ให้ชวี ติ ของคนเรามีความสุขทสี่ ุด เพราะฉะนั้นมันจึงเป็นเหตุผลที่คนต่อแถวกันซ้ือมือถือเครื่องละสอง หมืน่ แพงกวา่ เครอื่ งซักผ้าอกี แตท่ �ำไมคนถงึ ซอ้ื ถงึ ต้องใช้มันละ่ ” ความฝนั ของเจา้ หญงิ คนนี้ยงั คงด�ำเนนิ ต่อไป และถา้ ฝนั ของ เธอจะเป็นแรงบันดาลใจให้ใครได้นั้นเธอขอน้อมรับด้วยค�ำขอบคุณ หากมเี พียงสองส่งิ ท่ีเธออยากจะบอกแกน่ ักลา่ ฝนั ร่นุ ใหมว่ า่ หน่งึ  จงอยา่ เป็นมลภาวะทางสงั คม สอง เป็นตวั ของตัวเองนนั้ ดที ่ีสุดแลว้ รายงานความฝนั โดย ฉตั รปวณี ์ ตรชี ัชวาลวงศ์ 53

ภาณุมาศ ทองธนากุล การลาออกจากชวี ิต เพอื่ เริ่มต้นอกี ชวี ิต ในชีวิตของคนส่วนใหญ่ แล้ว  อย่างน้อยย่อมมีสักคร้ัง หนึ่งที่ได้ตัดสินใจ  ‘ลาออก’ จาก สังกัดในสังคมด้วยเจตจ�ำนงของ ตนเอง  เช่น  นักศึกษาลาออก จากมหาวิทยาลัยเพื่อมุ่งหน้าสู่ มหาวิทยาลัยชีวิต คนหนุ่มสาวลา ออกจากงานประจ�ำเพื่อหันมาท�ำ ธุรกิจในฝนั หรือคนสูงวัยท่ีขอรไี ทร์ ตัวเองจากต�ำแหน่งการงานที่กิน เวลามาคอ่ นชีวิต  แต่ยังมีการลาออกอีกประเภทหน่ึงที่มีสาเหตุพิเศษไปกว่า น้ัน  เพราะเป็นการลาออกเพ่ือมาสร้างวงจรชีวิตของตนให้สมดุล หันมาเป็นมิตรกับสุขภาพกายและใจ  และใช้ชีวิตในเส้นทางท่ีไม่ ประมาท  เป็นเส้นทางที่ไตร่ตรองแล้วว่าคงเสียดายไปตลอดลม หายใจหากไม่ไดท้ �ำ น่ีคือเรอ่ื งราวอนั เป็นที่มาของหนังสอื ‘การลาออก ครงั้ สุดทา้ ย’ ของผู้ชายทชี่ อื่  ภาณุมาศ ทองธนากุล ซึ่งเอาวยั หนมุ่ ของ ตนเป็นเดิมพนั ในการพสิ ูจน์   54

“เราเคยมีความฝันหนึ่งก้อน ลองนกึ ภาพดู ลองจินตนาการ ภาพท่ีไม่ว่าคุณจะท�ำงานหรือไม่ก็ตาม  แต่จะมีเงินหมื่นนึงเข้าบัญชี ให้คุณพอท่ีจะใช้จ่ายไม่ขาดมือในแต่ละเดือน  ถามว่าดีไหม เราเป็น คนใชเ้ งินประหยดั อย่แู ล้ว ถ้าอยู่แตก่ ับบ้าน-เดอื นหนง่ึ เงินแค่สองพัน บาทก็อย่ไู ด้ เราจะได้ไมต่ ้องเอาเวลาไปท�ำสิง่ ที่ไมไ่ ด้อยากท�ำ อยาก เดินทางก็ได้  เอาเวลาไปเขียนหนังสือที่ตัวเองอยากเขียน  มันเป็น ความฝัน เป็นการเปิดโลกใหม่ด้วยค�ำถามสั้นๆ  ว่าถ้ามีเงินเข้าทุก เดือนโดยไม่ว่าจะท�ำงานหรือไม่ก็ตาม  มันจะเป็นอย่างไร  ส�ำหรับ เรามันคงวิเศษมาก  แล้วเราจะท�ำยังไงให้ไปถึงจุดน้ัน  จากการอ่าน หนังสือเก่ียวกับการลงทุน  ถ้ามีเงินก้อนใหญ่เพียงพอจะไปลงทุนใน การลงทุนท่ีปลอดภัย มนั จะก่อเกิดความฝันนี้ไดจ้ รงิ ตอนท่ตี ดั สนิ ใจ ลาออกครง้ั สุดทา้ ย แมต้ อนนั้นเงนิ เกบ็ มไี ม่เยอะเท่าเปา้ ท่ีตง้ั ไว้ แต่ มนั มเี พยี งพอทจ่ี ะน�ำไปลงทนุ แลว้ มเี งินเข้ามาทกุ เดอื น ทนี ้ีแมส้ ิง่ ท่เี รา รกั มันจะไมก่ ่อใหเ้ กิดรายได้อะไรมากมาย และถงึ บางช่วงเราจะไม่มี งานทำ� ยังไงเราจะอยู่ได้ ไมอ่ ดตายแน่” ความคดิ แรกเร่มิ ท่ีท้าทาย สูตรความส�ำเร็จของผู้คน  แต่ก็เป็นความสุ่มเส่ียงอันคุ้มค่าส�ำหรับ ภาณุมาศ   จากเด็กชายบุคลิกเรียบร้อย  เติบโตมาในครอบครัวชนชั้น กลางที่ยังต้องท�ำงานหนักเพ่ือความอยู่รอด  และครอบครัวทองธนา- กุลก็พบเจอวิกฤตเศรษฐกิจคร้ังใหญ่เมื่อปี พ.ศ.2526 เขาเห็นภาพ ของแม่ท่ีเป็นเพียงแม่บ้านแต่ต้องออกมาช่วยพ่อท�ำงานข้างนอก ความรู้สึกในตอนนั้นของเด็กชายภาณุมาศจึงเร่ิมสัมผัสถึงค�ำถามท่ี ใหญเ่ กินวยั ของตน ว่าอะไรคอื ความแนน่ อนของชวี ติ “มันจึงเกิดค�ำ ถามหลายๆ อยา่ งในเร่ืองความไม่แน่นอน บา้ นเคยมีฐานะในระดบั 55

หน่ึง เคยมีบางช่วงท่เี กือบรวยด้วยนะ เคยมีของเล่น มอี ะไรต่างๆ เข้า มาในชวี ิตทท่ี �ำให้มีความสขุ แตบ่ างชว่ งกต็ กต�่ำมากๆ ชีวติ สวงิ มาก”   เมื่อเด็กชายกลายเป็นเด็กหน่มุ ภาณุมาศก็เหมือนวยั รนุ่ อีก พันล้านคนในโลกที่อยากไดร้ ับการยอมรบั อยากเปน็ ทส่ี นใจจากเพศ ตรงข้าม  ในวัยมัธยมฯ  เขาเร่ิมเล่นดนตรีเพื่อหวังเสียงกรี๊ดจากสาวๆ ในมหาวิทยาลัยเขาคบเพื่อนทีท่ �ำตัวเทๆ่ ใช้ชีวติ หา่ มๆ ในแบบทเี่ ขา คดิ วา่ สงั คมของคนหนุม่ สาวยอมรับ แตเ่ มอ่ื ไดเ้ รยี นหนงั สือมากขึ้น ได้ เปิดหูเปิดตากับกิจกรรมทางการศึกษาหลายคร้ัง ได้พบเจอนักศึกษา ต่างมหาวิทยาลัยท่ีพูดคุยกันในเรื่องความรู้ ท�ำให้ชายหนุ่มรู้ว่าโลก วัยรุ่นท่ีได้รับการยอมรับนั้นไม่ได้มีแค่ผู้คนท่ีด่ืมเหล้า  เท่ียวกลางคืน แล้วกลับมาเรียนตอนเช้าได้ทันเวลาเท่านั้น  แต่ยังมีโลกของคนท่ีรัก ตัวหนังสือและการเดินทางอยู่อีกด้วย  ภาณุมาศเร่ิมเห็นภาพของตัว เองชดั ขน้ึ อย่างท่ไี มเ่ คยเหน็ มากอ่ นในชีวิต  “ช่วงนั้นนึกว่ามนั มีทางเลือกแคส่ องทาง หนง่ึ ถ้าไม่กลับมา รอ้ งไหก้ ับหมอน วา่ ท�ำไมวะ ทำ� ไมเรามนั กระจอก ก็อาจต้องเลือกอกี ทางคือต้องไปกนิ เหลา้ แขง่ กบั เขา ทำ� ตวั เหลวไหลแขง่ กบั เขา แตพ่ อ ไปเจอผ้คู นในโลกข้างนอก มนั จบเลย มันมที างเลอื กทีส่ าม ผมได้ เจอคนทีใ่ ฝฝ่ ันอยากจะเปน็ นักดำ� น้�ำ เรียนเศรษฐศาสตรเ์ หมือนเราน่ี แหละ  แต่จบแล้วจะไปเปน็ ครูสอนดำ� น้�ำท่ีเกาะเต่า เฮย้ ผู้หญงิ ไดย้ ิน เร่ืองนแี้ ลว้ สนใจเขาด้วยนะ ท�ำไมเจ๋งจังเลย ผมไดเ้ จอบางคนชอบ อา่ นหนังสือ ได้ไปเป็นพิธกี รหน้าห้องแลว้ พดู ภาษาอังกฤษดมี าก เก่ง จังเลย เรากเ็ กิดแรงบนั ดาลใจว่า เฮย้ ...เราไม่จ�ำเป็นต้องเปน็ คนท่ีเคย เป็นกอ่ นหนา้ นีไ้ ปตลอดชีวติ ถ้ามีคนบอกว่าอยา่ งมงึ กม็ ชี ีวติ ไดแ้ คน่ ี้ ก็ อยา่ ไปเชื่อ”  56

หลังจากค้นหาตัวเองในเบ้ืองต้นได้ส�ำเร็จ ชายหนุ่มก็มุ่ง ชีวิตมาในงานสายนักข่าว  เร่ิมต้นจากการเป็นมดงานรุ่นใหม่ใน หนังสอื พิมพผ์ ู้จัดการ ได้เรียนรู้วิชาเศรษฐกจิ ภาษาองั กฤษ และ การเมืองมาอย่างเข้มข้นจากสนธิ  ล้ิมทองกุล จากน้ันหน่ึงปีเขาก็ ลาออกไปท�ำงานที่นิตยสาร BrandAge หนังสือช้ันน�ำเร่ืองธุรกิจ ท่ีมาแรงมากในยุคนั้น ได้คนเก่งอย่าง ธันยวัชร์ ไชยตระกูลชัย  มา ช่วยเค่ียวเข็ญฝีมือจนเห็นผล  และเขาก็ย้ายมาเปิดโลกใหม่ด้าน วรรณกรรมกับ ศุ บุญเลี้ยง  นักเขียนและสมาชิกคนส�ำคัญของวง เฉลียง ก่อนที่เขาจะไปร่วมงานกับนิตยสาร a day หนังสือแห่งแรง บันดาลใจของคนหนุ่มสาวยุคใหม่  ได้เรียนรู้วิธีการแปรความฝันเป็น ตัวหนังสือจากวงศ์ทนง ชัยณรงค์สิงห์  เรียกได้ว่าชีวิตภาณุมาศน้ัน น่าอิจฉามากท่ีได้ครูช้ันดีหลายคนในสนามแห่งชีวิตการท�ำงาน  แต่ สุดทา้ ยชายหน่มุ กเ็ ลือกท�ำในสง่ิ ทีเ่ ขาถนัด นั่นก็คอื การลาออก   หากครัง้ นเ้ี ปน็ การลาออกทส่ี �ำคัญทสี่ ุด  “สิ่งที่มาประกอบการตัดสินใจในครั้งนี้มันคงมีหลายเรื่อง... มีอยู่ครั้งหนึ่งหลังจากออกไปท�ำข่าวตามปกติ เราก็วูบไป ล้มทั้งยืน โดยไมม่ สี าเหตุ ช่วงน้ันท�ำงานหนกั  นอนดกึ และตน่ื เช้ามาก รับงาน เยอะ ท�ำบทสัมภาษณ ์ เขียนคอลมั น์ เงนิ ได้เยอะมากจริงๆ ชว่ งเวลา น้ันเป็นชว่ งเก็บเงนิ งานพธิ กี ร งานเสวนา ทำ� งานสารพดั เดอื นหนงึ่ ได้ เงินเยอะมาก แต่พอวบู เข้าโรงพยาบาลโดยไมม่ ใี ครท่บี ริษทั มาเหลียว แล  เฮ้ย ไม่ได้แล้วว่ะ หาเงินแล้วป่วยแบบนี้  คนล�ำบากก็คือพ่อแม่ ของเรา  คนท่ีอยู่ในโรงพยาบาลตอนน้ันคือพ่อแม่ เราท�ำเพื่อเขาแต่ เขาต้องมาน่ังเฝ้าเราข้างเตียง ค่ารักษาพยาบาลก็แพง คิดไปว่าถ้า เราตายก็จบเลย เรายังมีส่ิงที่อยากท�ำอีกหลายอย่าง ไม่ต้องท�ำงาน 57

เยอะกไ็ ด้ ไมต่ ้องท�ำงานท่ไี มอ่ ยากทำ� มากกไ็ ด้ เวลาเหลือไมเ่ ยอะ หรอกในชีวิต ควรท�ำสิ่งที่อยากท�ำ แต่ว่าเราไม่ได้เป็นคนแก่เกษียณ ที่หยุดท�ำงานเลย เพียงแต่เราลดคา่ ตอบแทนตัวเองลง หันไปทำ� งาน ท่ีค่าตอบแทนน้อยหน่อยแต่อ่ิมเอิบใจมากขึ้น  คุ้มค่ามากขึ้น ไม่ต้อง ท�ำงานทใี่ หเ้ งินต้ังหลายหมื่นกไ็ ด้ ไปท�ำงานบางอย่างทใี่ หเ้ งินแค่หม่นื เดียวแต่ว่าชุ่มช่ืนหัวใจ อาจจะส่งผลดีต่อสุขภาพกาย สุขภาพจิต  มี เวลาอยกู่ ับพอ่ แม่ ผมอยโู่ รงเรียนประจ�ำมาตั้งแตเ่ ด็กๆ ไมเ่ คยไดเ้ จอ พ่อแม่เหมือนคนอื่น เดือนหน่ึงเจอแค่สองครั้ง ดังน้ันเราท�ำงานอยู่ กบั บา้ นกไ็ ด้ ท�ำเฉพาะงานทีอ่ ยากทำ� เพราะพ่อแม่อย่กู บั เราไม่นาน ท�ำเวลาในแต่ละวันให้มีความหมายดีกว่า ทำ� กิจกรรมเพ่ือสังคมก็ได้ ถ้าอยากทำ� สอนหนงั สือเดก็ กส็ นกุ ดี คา่ แรงนอ้ ยมากเมื่อเทยี บกบั สมัยตอนท�ำงานท่ีได้เงินเยอะๆ พอลาออกมาอยู่กับบ้านแล้วเราหาย ปว่ ยโรคภมู ิแพ้เป็นปลดิ ทงิ้ เลย”   58

จากจุดเริ่มต้นนี้เองที่หลายคนเมื่อได้ฟังแนวทางของ ภาณุมาศแล้วเกิดความสนใจเป็นอย่างมาก  จนเขาคิดว่าน่าจะ รวบรวมกลั่นกรองประสบการณ์ส�ำคัญให้ออกมาเป็นหนังสือสักเล่ม และ  ‘การลาออกครั้งสุดท้าย’  ก็ถือก�ำเนิดขึ้นบนแผงหนังสือท่ีเต็มไป ด้วยหนงั สอื ปลกุ ปลอบใหก้ �ำลังใจชวี ติ  หรอื หนังสอื ท่ีพดู ถงึ การจดั การ ชีวิตที่มีอยู่มากมาย แต่ ‘การลาออกคร้ังสุดทา้ ย’ กแ็ จ้งเกดิ อยา่ ง สง่างามด้วยความแปลกใหม่ของเนื้อหาที่จับต้องได้ และตัวตนของ ภาณุมาศ ทองธนากุล  ก็ถูกค้นพบอีกครั้งจากผู้อ่านท่ีต้องการแรง บนั ดาลใจชนั้ ดี   “หลังจากลาออกบ่อยๆ  เราจะค้นพบว่ามันเป็นวิธีคิดที่ผิด ช่วงแรกมันเหมือนได้อิสรภาพ  ทุกครั้งท่ีลาออกเราดีใจทุกคร้ังเลย นะ ถึงแมจ้ ะเปน็ ภาวะความยากล�ำบากในการเขียนจดหมายลาออก ขอลาออกกับหัวหน้าท่ีรักเราและมีความคาดหวังกับเรา  แต่พอได้ ลาออกแล้วในส่วนลึกเราจะรู้สึกว่าชนะ เป็นอิสระแล้ว  ได้เลือกทาง ชวี ติ ตัวเองใหม่ เราเพง่ิ มาค้นพบว่าความดใี จเล็กๆ เหล่านเ้ี มอื่ เอามา ประกอบกนั ถา้ ไม่ระวงั ให้ดี มันจะกลายเปน็ ภาพจกิ๊ ซอว์ของความ ล้มเหลวขนาดใหญ ่ เรารู้สึกว่าถ้าต้องชนะอะไรสักอย่างเราอยากชนะชีวิต  เรา เคยสัมภาษณ์นักธุรกิจหรือคนมีช่ือเสียงระดับประเทศ  ระหว่างไป ท�ำงานก็มีภาพฝันว่าอยากเป็นแบบน้ีบ้าง  แต่พอหลังจากผ่านการ ลาออกบ่อยๆ ในชว่ งระหวา่ งทบทวนการลาออก การตงั้ ค�ำถามวา่ จะ ชนะชีวิตไดย้ งั ไง เราพบว่ามนั ไมไ่ ด้มีดา้ นเดียว บางทเี ราเหน็ แคด่ ้าน ประสบความสำ� เร็จของเขา แลว้ มันก็มีตัวอย่างทสี่ �ำเร็จในดา้ นอาชีพ การงาน แตก่ ลบั ป่วยหนกั ครอบครวั ล�ำบาก ประสบความส�ำเรจ็ เรอ่ื ง 59

การเงินหากลม้ เหลวเรื่องชีวิตครอบครัว มันไม่ไดม้ ดี ้านเดยี ว เราคิด ว่าในชว่ งเวลาการลาออกหลายๆ ครั้ง มานั่งสรุปดกู ร็ ้สู กึ วา่ เหมอื นการ ตามหารปู แบบทมี่ ีโอกาสชนะชวี ิตไดใ้ นทุกมิตทิ ่ตี ัง้ ไว้ ไมใ่ ชแ่ คส่ ำ� เรจ็ เร่ืองการงานหรือทุ่มเวลาให้กับการพัฒนาศักยภาพตัวเอง ขัดเกลา ตวั เองให้เปน็ คนเก่งขึน้ หาเงินได้เยอะขน้ึ แคน่ ั้น มันไม่ใช่ มันควรจะ เป็นรูปแบบงานท่ีมีเวลาใหค้ รอบครัว มันควรจะเป็นคนทีม่ ีศกั ยภาพ เรื่องการบรหิ ารและจัดการด้านการเงินดว้ ย  “เงนิ กม็ ีนิสัย แคค่ ุณรูจ้ กั มัน คุณเล้ยี งมันใหเ้ ช่อื งได้ ทำ� ให้ มันเติบโตได้ คนอนื่ สำ� เรจ็ แคด่ ้านอาชพี ประสบความสำ� เรจ็ ด้านการ งาน แต่ล้มเหลวดา้ นการเงิน ดา้ นสขุ ภาพ ล้มเหลวทางด้านครอบครวั เพราะเขาไม่รู้นิสัยของส่ิงท่ีเขาต้องควบคุม  อย่างครอบครัวมันก็มี กตกิ า มกี ฎของมนั คุณฝนื มันไมไ่ ด้ ถา้ คณุ ไมเ่ คยใส่ใจ ไมเ่ คยให้ เกยี รตกิ นั คณุ คบกนั แล้วนอกใจกเ็ ทา่ กับฝ่าฝนื กตกิ าของมัน จึงมี โอกาสล้มเหลวไดง้ า่ ยๆ เงินก็เหมอื นกัน มันไม่มที างเหลอื ถ้าคุณหา ได้นอ้ ยกวา่ ท่ใี ชไ้ ป ถ้าคณุ ไม่เพิ่มขีดจำ� กัด เพม่ิ ความสามารถใหต้ ัว เอง มันกอ็ ยูใ่ นวังวนนไ้ี ปเรื่อยๆ”    ภาณุมาศชอบเชียร์มวยรอง ก็เหมือนภาพชีวิตของเขาเองท่ี เปรยี บเสมอื นมวยรองมาตลอด ไม่ได้เกง่ ที่สดุ ไมไ่ ด้มีทักษะทีด่ หี รือ พรสวรรค์อนั ฉกาจ แต่สดู้ ้วยความขยันและไมย่ อ่ ท้อ สำ� คญั ท่ีสดุ คอื ใจสู้ เขาเสียนำ�้ ตาตอนท่ี สมจติ ร จงจอหอ สามารถคว้าเหรยี ญทอง มวยสากลสมัครเล่นรุ่นฟลายเวทพิกัดไม่เกิน 51 กิโลกรัมมาครอง ได้ ในกฬี าโอลิมปกิ  2008 ท่ีประเทศจนี ภาณมุ าศบอกว่าทเี่ สียน�ำ้ ตา เป็นเพราะประวัติของสมจิตรท่ีไม่ย่อท้อ  แม้ฝีมืออาจจะด้อยกว่า นักมวยเหรียญทองโอลิมปกิ อยา่ งสมรกั ษ์ คำ� สิงห์ หรอื มนัส บุญ- จ�ำนงค์ แต่ความพยายามของเขากับโอกาสคร้ังสุดท้ายก็แสดงให้โลก 60

เห็นแล้วว่าถ้าคุณทุ่มเทชีวิตลงไปในสิ่งท่ีคุณท�ำ  โลกใบน้ีก็ยังมีรางวัล ตอบแทนให้เสมอ  “มันมที างส�ำหรบั คนแบบนี้ คุณอาจจะไมไ่ ด้เปน็ คนอจั ฉรยิ ะ ในวงการวชิ าชีพ แตถ่ า้ คุณขยันพอ คณุ กอ็ าจจะไดเ้ หรียญไปเชน่ กนั ก่อนที่หน้าต่างแห่งโอกาสจะปิด  แต่นั่นแปลว่าคุณต้องแลกหยาด เหงื่อทุกหยดของคณุ เดมิ พนั ด้วยชีวิตของคุณจริงๆ และเรากก็ �ำลังทำ� ทกุ วนั นีใ้ ห้เป็นอย่างน้นั ”  น่ีคอื การลาออกครง้ั สดุ ท้ายของ ภาณมุ าศ ทองธนากลุ แต่ชีวิตของชายหนุ่มคนเดิมก�ำลังเร่ิมต้นข้ึนอีกครั้งอย่าง ท้าทาย  “เราเคยนึกว่าถ้ามีเงินมากพอเราก็จะชนะ แต่เราก็จะเจอ โจทย์ใหม่อย่างเรื่องคุณค่าของตัวเอง ว่าดูไร้คุณค่า เหมือนคน เกษยี ณ ต้องเผชิญหนา้ กับเร่ืองคุณค่าของตัวเอง พอเจอโจทย์นีก้ ็จะ เจอโจทย์ใหม่ขึน้ เป็นลำ� ดับไปเรือ่ ยๆ แต่มันสนุกนะ เรารสู้ ึกว่าชีวติ มัน ท้าทายให้พัฒนาตัวเองอยู่เสมอ แล้วมันก็กลับมาสู่ประโยคท่ีเราเคย เจอสมัยวัยรุ่นว่า...”  “คณุ ดีกวา่ ท่ีคุณกำ� ลังเป็นอยู่ได้เสมอ”   คณุ ดกี ว่าท่คี ุณก�ำลงั เป็นอยู่   ได้เสมอ 61

ทราย - อนิ ทริ า เจริญปรุ ะ “ฟ้าท้าลิขิต  อยากมีชีวิต ก็ต้องพิสจู น์ตัวเอง” คุณเชื่อเร่ืองฟ้าลิขิต ไหม ในแง่ที่ว่าถ้าฟ้าส่งคุณมา เพอ่ื เปน็ อะไรสกั อย่าง ตอ่ ให้ทแี รก คณุ ไมช่ อบ หรอื แคร่ ู้สกึ เฉยๆ กับ สิ่งนั้น  แต่โชคชะตาจะเป็นฝ่าย เข้าหา  และน�ำพาชีวิตที่เหลืออยู่ ของคุณเต้นระบ�ำไปกับสิ่งท่ีคน บนนั้นมอบให้ ท่ีสำ� คัญคือตวั คณุ เองก็กลับหลงรักของขวัญชิ้นน้ีเข้า อย่างหัวปักหัวป�ำ  จนเวลาผ่าน ไปอีกทีคุณกับส่ิงน้ันหลอมรวม กนั เปน็ หนง่ึ เดยี วแล้ว แตถ่ งึ ฟา้ จะ ประทานอะไรลงมา ก็ใช่ว่าคุณจะ ไมต่ ้องพิสูจน์ตัวเอง ใชว่ า่ คุณจะไม่ ตอ้ งพยายาม ไมเ่ หน็ดเหนอื่ ยหรอื ทอ้ ใจในวนั ล�ำบาก 62

อาชพี นักแสดง กบั อนิ ทริ า เจริญปุระ ก็ผ่านบททดสอบดงั กลา่ วมาอยา่ งหนกั หนว่ งเชน่ กัน อินทริ า เจรญิ ปุระ หรือทเ่ี ราคนุ้ หูกันกับชื่อ ทราย เจรญิ ปุระ หลายคนรู้ว่าเธอมีคุณพ่อเป็นผู้ก�ำกับฯ และนักแสดงก้องบารมีอย่าง รุจน์ รณภพ (ตอนนี้ท่านเสยี ชวี ติ ไปแลว้ ) และมี ใหม่ เจรญิ ปรุ ะ เป็น พี่สาวต่างมารดาที่เป็นทั้งนักแสดงและนักร้องชื่อดังระดับต�ำนาน ลกู ไมห้ ล่นไมไ่ กลตน้ น่าจะเป็นสภุ าษติ ในการอธบิ ายถงึ ส่งิ ทีผ่ ู้คนคาด หวังจากเธอได้ดีท่ีสดุ เมือ่ ราว 20 ปกี ่อน แตค่ วามเป็นจริงในตอนนั้น อินทิราไม่ได้ต้ังใจจะมีอาชีพอยู่ในวงการบันเทิงเหมือนพ่อหรือพี่สาว แม้จะโตและใช้ชีวิตอยู่ตามกองถ่ายหนังหรือละคร  ทว่าเธอก็นึกไม่ ออกสกั ทวี ่าตนเองจะกลายมาเปน็ คนท่ีอยหู่ น้ากลอ้ งไดอ้ ย่างไร โลกของอินทิรายังคงหมุนไปในจังหวะเดิม  จนเมื่อเธออายุ 13 ปี ในปี พ.ศ.2537 ละครเร่อื ง ‘ล่า’ ของค่ายเอก็ แซก็ ทอ์ อก อากาศทางสถานีวทิ ยโุ ทรทศั นก์ องทพั บกชอ่ ง 5 นำ� แสดงโดยดารา สาวท่คี ร่�ำหวอดในวงการมานานอย่าง สินจัย เปล่งพานิช และนกั แสดงหน้าใหม่ในบทลูกสาวของเธอ  อินทิรา  เจริญปุระ  กับเน้ือหา หนักๆ ท่ีวา่ ดว้ ยแม่หัวใจสลายท่ีตามล้างแคน้ กลมุ่ ชายโฉดท่ีรมุ ขม่ ขืน เธอและลูกสาวจนเสยี สต.ิ .. เหตกุ ารณน์ เ้ี องทเ่ี ปลย่ี นชวี ิตของอินทริ า ไปโดยสน้ิ เชิง “วันที่ตัดสินใจลองไปแคสติ้งละครเร่ือง ‘ล่า’ ตอนนั้นพ่อก็ เล่นละครอยู่แล้ว  พ่อบอกว่ามีคนติดต่อให้เราไปเล่นละคร  แต่พ่อ 63

ปฏิเสธไปแล้วนะ  เพราะรู้ว่าทรายคงไม่เล่นหรอก ทรายก็ประหลาดใจ  พ่อก็เล่าว่าเรื่องมันเป็นแบบ น้ี  ทางโน้นเขาอยากให้ไปลองแคสต้ิง  ทรายก็ บอกพ่อว่าจะขอลองดู  วันที่ไปแคสต้ิงเขาก็ยื่น กระดาษให้แล้วเขาก็เริ่มแสดงส่ิงท่ีเราอ่าน  เป็น บทท่ีพอ่ แม่ทะเลาะกันแล้วเราจะตอ้ งไปหา้ ม คอื เราเปน็ คนตกใจงา่ ย แลว้ เรากร็ อ้ งไหอ้ อกมาจรงิ ๆ ทมี งานกบ็ อกว่าเราเล่นได้ แลว้ หลงั จากน้ันชวี ิตก็ ไม่เคยเหมอื นเดมิ อีกเลย” ทรายเป็นเด็กอายุสิบสามปีท่ีมาแบบ... งงมาก ไมม่ ีความรู้โดยส้ินเชิง แต่ว่าได้ไกด์ดี ได้ ผู้ชี้ทางท่ีดี  จากความไม่รู้ก็กลายเป็นความรู้ว่า จริงๆ  แล้วมันก็สนุกนะ  ทรายจึงได้ท�ำงานมา เร่ือยๆ  มาจนถึงทุกวันน้ี  ทรายไม่รู้เหมือนกันว่า คนที่เปน็ นักแสดงคนอ่ืน เขาสนกุ กับอะไรในสว่ น ไหนของงาน  แต่ทรายรู้สึกสนุกกับการท่ีเราไม่ ต้องเปน็ ตัวเรากไ็ ด้ เราเป็นคนอืน่ ก็ได้ ซึง่ มนั กแ็ จ๋ว ดี” และเม่ือเริ่มต้นได้สวย  อินทิราก็เดินหน้าต่อไปท้ังในฐานะ นกั แสดง ทายาทของผยู้ ง่ิ ใหญใ่ นวงการบนั เทิง และในฐานะนักเรียน หญงิ คนหนึ่งดว้ ย ซึง่ อย่างหลังกลายเปน็ เรื่องที่เธอรบั มือยากทส่ี ุด “ต้งั แต่เดก็ ๆ ทรายกไ็ มไ่ ด้มชี ีวิตเหมอื นเด็กปกตเิ ทา่ ไหรอ่ ย่แู ล้ว เพราะว่าการเรยี นโรงเรียนหญงิ ลว้ นมันมคี วามคาดหวงั เหมอื นตอ้ ง คำ� สาปอะไรบางอยา่ ง มนั ไม่สนกุ นะ่ ทรายไม่พอดีกับโลกตรงน้นั อยู่ 64

แลว้ เราจะไมเ่ ข้าใจโลกทท่ี ุกคนถามเราทกุ วันว่า ตอนนพี้ อ่ จะเลน่ หนังเร่ืองอะไร  แล้วเมื่อไหร่เราจะเล่น  ทรายไม่สนุกกับอะไรแบบนี้ ถามว่าโตขึ้นจะเปน็ ดาราไหม เราก็บอกวา่ ไมร่ ู้ ทรายไม่สนกุ แต่อยู่ กองถา่ ยจะไมม่ ใี ครมาถามอะไรประหลาดๆ แบบนี้ เขาก็จะคุยกัน เรือ่ งงาน เรอ่ื งชีวติ ของเขากันไป ไม่มใี ครมาเซ้าซี้อะไรแบบน้ันกับเรา ก็จะรสู้ กึ สบายใจ ไม่ได้รูส้ กึ เสียอะไรไป” ทราย  เจริญปุระ  ก็เหมือนดาราที่เป็นผลผลิตของวงการ บันเทงิ ในยุคนนั้ ไดท้ ำ� ในส่งิ ท่ตี นเองก็ไม่แนใ่ จว่าชอบจรงิ ไหม ได้ลอง ผิดลองถูกอยู่หลายอย่าง  รวมถึงเธอต้องต่อสู้กับข้อกล่าวหาว่าเธอ เป็นเด็กเสน้ อีกด้วย “เคยไดย้ ินคนพูดว่าเพราะเปน็ ลกู พอ่ เราถึงไดแ้ สดงละคร แหม ถา้ พ่อมีอิทธิพลได้มากขนาดน้ันกค็ งจะดีสินะ ทรายก็ไปคยุ กับพ่อวา่ มีแตค่ นพดู แบบนีม้ นั รู้สกึ แย่จงั พ่อกบ็ อกวา่ ให้เราแสดงต่อไปเร่อื ยๆ ยงิ่ เขาพดู แบบนี้ยงิ่ ต้องเล่นไปเรอื่ ยๆ เล่นใหม้ ันร้ไู ปเลยว่าไมใ่ ช่ ถา้ เล่นเรอ่ื งเดยี วแลว้ หายไปเลย ทุกคนกจ็ ะพูดได้วา่ พ่อดันไดเ้ รื่องเดยี ว แหละ เพราะมันเลน่ ไม่ได้เรื่อง แต่ถ้าเราเลน่ ไดเ้ รือ่ ยๆ ก็พิสจู น์ว่าพ่อ เราไม่ไดม้ ีอทิ ธพิ ลต่อมนุษย์มากขนาดนน้ั ทางเดยี วทค่ี ณุ จะพิสูจนต์ วั เองไดว้ ่าคณุ ไม่ใชเ่ ด็กเสน้ คณุ ก็ตอ้ งท�ำงานให้ได้เรื่อยๆ ซง่ึ เป็นเร่ืองที่ ยากมากในประเทศนี้ เพราะทกุ วันนกี้ ย็ งั มีคนคิดอะไรแบบน้ีอยูเ่ ลย ขนาดพอ่ ทรายเสยี ไปแล้วด้วยซ�้ำ แต่มันก็นอ้ ยลงเรอ่ื ยๆ มันกพ็ ิสูจน์ ค�ำพดู ของพ่อว่าเลน่ ไปเรือ่ ยๆ เดี๋ยวเขากจ็ ะลืมไปเองว่าในตอนต้นมัน เป็นมายังไง” 65

จนเมื่อปี  พ.ศ.2542  อินทิราเปิดหน้าศักราชใหม่ของวงการ หนงั ไทยไปพรอ้ มกบั ผู้กำ� กับ นนทรยี ์ นิมิบุตร ดว้ ยภาพยนตรไ์ ทยท่ี ท�ำรายได้มหาศาลอย่าง  ‘นางนาก’  การแสดงท่ีน้อยแต่ได้มากของ เธอเปน็ ทก่ี ล่าวขวญั ถึง และกเ็ ป็นจุดเปลี่ยนใหเ้ ธอหนั มาเปน็ นกั แสดง ภาพยนตร์อย่างเต็มตัว  หนังไทยรวมถึงหนังสากลอีกหลายเรื่องมีชื่อ ของเธอเป็นผนู้ ำ� แสดง และในป ี  พ.ศ.2553 อนิ ทริ าก็มาถึงจุดสงู สุด ในอาชีพการแสดงกบั บทบาทของหญิงสาวที่ตกอย่ใู นวงั วนแห่งความ โลภร่วมกับโจรในคราบพระเรื่อง  ‘นาคปรก’  การแสดงในระดับตรึง สายตาคนดูอยู่แทบทุกฉากส่งผลให้อินทิรา  เจริญปุระ  คว้ารางวัล นกั แสดงสมทบหญิงยอดเยีย่ ม รางวัลสพุ รรณหงส์ครง้ั ท่ี 20 ไปครอง พร้อมกับอีกหลายรางวัลจากสื่อมวลชนและนักวิจารณ์ที่ลงคะแนน เสยี งใหเ้ ธออย่างเปน็ เอกฉนั ท์ “พอถึงจดุ หน่ึงเราเลอื กงานเพราะเราอยากลอง จนถงึ ตอนนี้ ทรายก็ยงั อยากลองอยู่ ประเทศเรามีศาสนาพทุ ธเป็นศาสนาประจำ� ชาติแตไ่ มเ่ คยมเี รือ่ งเกย่ี วกบั พระ นอกจากหนงั อย่าง หลวงตา กเ็ ปน็ หนงั แบบนา่ รกั ๆ แต่ไม่เคยมีใครพูดประเด็นน้ี (เกี่ยวกับพระ) ข้ึนมา อีก  ถ้ามีหนังเรื่องแรกที่จะพูดถึงพระในมุมที่เป็นมนุษย์ขึ้นมาจริงๆ แลว้ เขามาติดต่อใหท้ รายเลน่ ท�ำไมทรายจะไม่เล่น ตอนนนั้ ทรายคิด แค่น้เี อง พ่อทรายเคยได้รางวัลจากชมรมวิจารณ์บันเทิง  ตอนแสดง เร่ือง ‘กาเหว่าที่บางเพลง’  พอเรามาเริ่มเล่นหนังก็จะมีชื่อเข้าชิงอยู่ เร่อื ยๆ แตย่ งั ไมเ่ คยได้ เรากค็ ดิ อยู่เสมอวา่ ถ้าได้รางวลั น้สี ักคร้ังกค็ งดี นะ เหมือนท่พี ่อเคยได้ จะได้มสี องรางวลั คู่กันที่บ้าน ของพอ่ อันหนง่ึ 66

ของเราอนั หนง่ึ เพราะที่ผ่านมาทรายไม่เคยไดเ้ ล่นหนังกบั พ่อเลย ดว้ ย ความท่ีกลวั คนวา่ เป็นเดก็ เส้นจึงท�ำใหเ้ ราไมม่ ีโอกาสตรงน้ัน” รางวลั ที่ เธอกลา่ วถงึ ก็คือ รางวลั นกั แสดงสมทบหญงิ ยอดเยย่ี ม ชมรมวิจารณ์ บนั เทิงครง้ั ท่ี 19 จากภาพยนตรเ์ รือ่ ง ‘นาคปรก’ ซง่ึ เธอกท็ �ำได้ส�ำเรจ็ ใน ท่สี ดุ “ค�ำว่าดาวค้างฟ้าหรือซูเปอร์สตาร์  มันไม่ได้เป็นส่ิงท่ีขึ้นอยู่ กับตัวเราเลย  เราไม่สามารถใช้ชีวิตแบบน้ีแล้วเราจะได้เป็นซูเปอร์- สตาร์ ทรายกไ็ ม่ได้คดิ ว่ามันมสี ูตรสำ� เรจ็ เรากเ็ ปน็ ตัวเองไปเร่อื ยๆ ดี กวา่ เพราะวา่ ยงั ไงคนท่ีดูงานของเราไม่ได้ชอบทรายเพราะตวั ตนของ เรา อยา่ งเล่นเป็น นางนาก กไ็ มม่ ใี ครเรียกว่าทราย เขากเ็ รยี กนางนาก เล่นเป็นอะไรคนก็จะเรียกช่ือเราท่ีเป็นในตัวละคร  สรุปว่าฉันแค่เป็น ตวั ละครนัน้ ให้ได้ก็พอแลว้ มนั ท�ำให้งานทรายงา่ ยข้นึ ด้วย ไม่ตอ้ งมี คนมาร้จู ัก มาวุน่ วายอะไรกับตัวทรายเยอะ... ถา้ ไม่ต้องสนใจตัวจริง เรากเ็ ลน่ เปน็ อะไรก็ได”้ ล่าสดุ อินทิรา เจริญปรุ ะ เพิม่ ระดบั ผลงานของตนเหมอื นกบั ท่ีคุณพ่อของเธอเคยท�ำมาในฐานะผู้ก�ำกับภาพยนตร์  ร่วมกับชาคร ไชยปรชี า ในหนงั ไทยเร่อื ง ‘รกั จัดหนกั ’ หนังสามตอนทวี่ า่ ด้วยการ รับมือของวัยรุ่นต่อปัญหาการต้ังครรภ์โดยไม่ได้ต้ังใจ  ในตอนท่ีเธอ รว่ มก�ำกบั การแสดงมชี ือ่ วา่ ‘ทอมแฮง้ ’ พูดถงึ เรือ่ งของทอม  สาวนกั บาสเกตบอลประจ�ำโรงเรียน แต่พลาดไปมีเพศสมั พนั ธ์กบั เพอ่ื นชาย เพราะความมึนเมาจนตงั้ ทอ้ งขนึ้ มา “ท่ีเลือกเรอื่ ง ‘ทอมแฮ้ง’ เพราะทรายเคยเรียนโรงเรยี นหญิง ลว้ นมากอ่ น มนั เป็นความขี้สงสัยในอะไรบางอยา่ ง ถา้ วนั หน่ึงคนทม่ี ี บคุ ลกิ ทอมมากๆ ท่ีมเี พื่อนผชู้ ายเยอะๆ เหมอื นผู้หญิงท่ีมเี พ่ือนเปน็ 67

กะเทย เปน็ เกย์เยอะ ถ้าวันหนง่ึ มันเกดิ อบุ ัติเหตุขึ้นมาแล้วจะทำ� ยังไง คณุ เปน็ ทอมแตค่ ุณกย็ ังเป็นผหู้ ญิงอยู่ ยงั สามารถทอ้ งได้ สรรี ะยงั เป็น ผ้หู ญิงแม้ว่าใจจะใชห่ รอื ไมใ่ ช่กต็ าม ถ้ามันเป็นอย่างน้ันจรงิ ๆ แล้วจะ รบั มอื ยงั ไง ประเด็นอยตู่ รงนี้ “ อีกด้านหนึ่งที่อินทิราท�ำควบคู่กับการแสดงมานานแล้วน่ัน ก็คอื การเขยี นหนังสือ เริม่ จากการอา่ นหนังสอื ขยับมาบอกเลา่ เรือ่ ง ราวของหนังสือที่เธอชอบ  จนกลายเป็นการน�ำเสนอมุมมองที่น่า สนใจของชวี ติ ผ่านตวั หนังสอื ทกุ วนั น้ีเธอมหี นังสือออกมาหลายเล่ม อย่าง ‘รกั คนอา่ น’ ‘ปราสาททราย’ และ ‘รอิ า่ น’ “ทรายคล้มุ คลัง่ การ อา่ นหนังสือ นอกจากพอ่ แมแ่ ลว้ กม็ ีหนงั สอื นีแ่ หละท่ที �ำให้ทรายเปน็ คนแบบนี้ เพราะเราโชคดเี กดิ มาในยุคทยี่ งั ไมม่ เี ซ็นเซอร์ เด็กทกุ คน ไมต่ ้องอา่ นหนังสอื เหมอื นกันไปหมด ตอนนน้ั ทรายอยากอ่านอะไรก็ อ่านเลย มันกท็ ำ� ให้เราสนุก ท�ำใหเ้ ราโตกวา่ วยั ทำ� ให้เราเปน็ คนแบบ น้ี ในช่วงแรกๆ ท่ีทรายเขยี นหนังสอื คนอน่ื ก็ฮิตเขียนหนังสอื กนั เราก็ เป็นแค่อกี หน่วยหนึง่ ทม่ี ีอยใู่ นวังวนนี้ ด้วยการใช้คาถาของพอ่ วา่ ถ้า คิดวา่ เราชอบจรงิ ๆ ตอ้ งอดทนท�ำใหไ้ ดเ้ รอ่ื ยๆ เดยี๋ วคนเขากร็ ูเ้ อง ซึง่ มันก็จรงิ ทง้ั เรอ่ื งการแสดง การเขยี นหนังสือ การอา่ นมันทำ� ให้เราไมห่ มนุ รอบตัวเองอย่างเดียว ไมค่ ิดถงึ แตต่ ัวเอง ทรายอา่ น พนั ธหุ์ มาบา้ (นิยายแต่งโดย ชาติ กอบจติ ติ ศิลปินแห่งชาตสิ าขาวรรณศลิ ป์ปี  พ.ศ.2547) ตั้งแต่ตอนเด็กน่ะ แล้ว มันตื่นเตน้ มากว่า (เร่อื งราวในนยิ าย) มคี นทสี่ ามารถไปอยู่ทะเลเป็น เดอื นๆ โดยไมท่ ำ� อะไรเลยไดด้ ว้ ยเหรอ คนท่ีไม่ทำ� อะไรเลย นอนกับ เพอ่ื นแลว้ กนิ เหล้าไปวนั ๆ มนั นา่ ตกใจมากนะส�ำหรับเด็กประถมสี่ที่ ได้อา่ น มนั ท�ำให้ทรายเข้าใจว่าโลกมนั ไมไ่ ด้มแี ค่นี้ ไม่ไดม้ ีแคก่ ารบา้ น ทตี่ อ้ งทำ� ให้เสรจ็ มนั มอี ะไรสนกุ กวา่ น้อี ีกเยอะ ซ่ึงเรากห็ าอ่านไดจ้ าก หนงั สอื ” 68

“เรามองชีวิตเป็นวัน  ไม่ได้มอง เปน็ ปี เราไม่ใชห่ มอดู ไมส่ ามารถคาด การณ์เปน็ ไตรมาสได้ บางวันชีวิตกด็ ี นะ บางวนั กร็ สู้ กึ แย่ซะอย่างง้นั มวี นั ที่ ดีและวันท่ีแย่  วันที่แย่เราก็ไม่ปล่อยให้ มันแย่นานเกินไป  ในความแย่ก็มีความ ดีอยู่บ้าง  วันที่แย่เราก็ยังเขียนหนังสือ ได้ ก็ไมเ่ ลวนะ ทรายก็ไมไ่ ด้ปลอบใจตัว เอง  ไมไ่ ด้คิดบวกขนาดท่ีว่าโลกยังมีด้านทดี่ มี ากมาย แต่วา่ ถ้ามันแย่ แล้วจะให้ท�ำยังไงล่ะ  เพราะเด๋ียวก็เช้าแล้ว  ทรายไม่เคยรู้สึกว่ามีช่วง เวลาทแ่ี ยจ่ ริงๆ ทรายไม่ค่อยใส่ใจกับอะไรแบบนีน้ านนัก  เพราะเราไม่ คอ่ ยปล่อยให้อะไรมามอี ทิ ธิพลกบั เรามากขนาดน้ัน” ไม่คิดวา่ ในวันทแ่ี ย่ แลว้ ทกุ อยา่ งจะตอ้ งแย่ไปเสยี ท้งั หมด นี่อาจเป็นวิถีทางหน่ึงที่เราจะใช้เพ่ือพิสูจน์ตัวเองบน โลกใบนี้ การอ่านมันทำ� ใหเ้ ราไม่หมุน รอบตัวเองอย่างเดยี ว ไมค่ ดิ ถงึ แต่ตวั เอง 69

อาทิตย์ อสั สรตั น์ สงิ่ มหัศจรรยข์ องคนธรรมดา ในงานประกาศรางวัล ภาพยนตร์แห่งชาติ สพุ รรณหงส์ ครงั้ ที่ 18 ประจ�ำปี พ.ศ.2551 ชายหนุ่มร่างสูงโปร่งสร้างความ ประหลาดใจให้กับส่ือมวลชนใน งานและคนดูผ่านการถ่ายทอด สดทางโทรทัศน์  กับหนังขนาด ย า ว เ ร่ื อ ง แ ร ก ใ น ชี วิ ต ข อ ง เ ข า ภาพยนตร์เรื่อง  “Wonderful   Town หรือ  เมืองเหงาซ่อนรัก” ที่กวาดรางวัลส�ำคัญทุกชิ้นใน งานนี้มาครอง  ไม่ว่าจะเป็น รางวัลภาพยนตร์ยอดเยี่ยม  ผู้ ก�ำกับภาพยนตร์ยอดเยี่ยม  บท ภาพยนตร์ยอดเยีย่ ม ฯลฯ หนมุ่ ร่างสูงเดินข้ึนไปรับรางวัลด้วย ท่าทีสง่าผ่าเผย  แต่แววตาและ รอยย้ิมนั้นดูเป็นมิตรและอบอุ่น เหมือนกับช่ือของเขา ‘อาทิตย์ อสั สรัตน’์ 70

รางวัลท่ีเขาไดร้ บั มา กย็ งั ไม่นา่ สนใจเท่ากบั ส่ิงทเ่ี ขาลงมอื ทำ� อาทติ ย์ อัสสรตั น์ เตบิ โตมาเหมอื นเด็กทั่วไป ไมไ่ ดม้ ีความ สนใจอะไรเป็นพิเศษ ไมใ่ ชเ่ ด็กเรียนเกง่ งานศิลปะก็ไมไ่ ด้สนใจ อยา่ ง เดียวที่เขาชอบก็คือการเล่นเทนนิส  จุดเปล่ียนเกิดขึ้นเม่ือเขาได้ไป ศกึ ษาตอ่ ในระดับไฮสคูลทเ่ี มืองเลก็ ๆ แห่งหน่งึ ในสหรัฐอเมริกา ความ เล็กและเงียบเชียบของเมืองผลักดันให้เขาต้องออกไปแสวงหาส่ิงท่ี น่าสนใจกว่าเดิม เขาตดั สนิ ใจเขา้ สมัครเรียนท่ี New York University (NYU) เลอื กศึกษาด้านประวตั ิศาสตรใ์ นระดบั ปรญิ ญาตรี เพราะเขา คดิ วา่ ประวตั ศิ าสตรก์ เ็ หมือนการเลา่ เรอ่ื ง และงานอดเิ รกของเขาท่ีนัน่ ก็คอื การเข้าโรงหนงั ซง่ึ ภาพยนตร์หลากหลายรูปแบบและเน้ือหาได้ สรา้ งก้อนความคดิ ขน้ึ ในมวลสมองของอาทติ ย์ วา่ เขาก็อยากจะเป็นนกั เล่าเรอื่ งบ้างเหมือนกัน “ตอนเป็นเด็กผมก็ดูหนังฮ่องกง  ดูหนังอเมริกาท่ีฉายใน ประเทศไทย  แต่ว่าตอนอยู่นิวยอร์กมันเป็นคร้ังแรกท่ีเร่ิมค้นหา ภาพยนตรท์ ไ่ี ม่ใช่หนังตลาด เป็นภาพยนตรอ์ นิ ดจ้ี ากยุโรป เป็นหนัง อีกแบบหน่ึงทส่ี มยั ผมเปน็ เด็ก ประเทศไทยยงั ไม่มมี าฉาย แล้วกเ็ ป็น ช่วงจุดประกายใหเ้ ราสนใจศลิ ปะขน้ึ มา ตอนเรยี นจบกค็ อ่ นขา้ งรแู้ ลว้ วา่ เราสนใจทางน้ี ช่วงน้นั กเ็ ริม่ อยากจะทำ� อะไรทเี่ ก่ยี วกบั ภาพยนตร์ ก็เลยท�ำในส่ิงที่เด็กก็ท�ำได้  ไม่มีกล้องถ่ายก็ใช้มือเขียน  เราจึงเร่ิม เขียนบทก่อน”  เมื่อเขาจบปริญญาตรีก็เข้าศึกษาต่อด้านภาพยนตร์ อย่างเต็มตัวที่ University of Southern California (USC) ในรัฐ แคลิฟอร์เนีย  และผลงานท่ีเขาท�ำเพ่ือเป็นวิทยานิพนธ์ก็คือหนังสั้น ท่ีอาทิตย์กลับมาถ่ายท�ำในบ้านเกิดของเขา  หนังส้ันที่มีช่ือง่ายๆ ว่า 71

‘มอเตอร์ไซค์’  แต่เน้ือหาน้ันไม่ง่ายเลย  เพราะได้แรงบันดาลใจมา จากวรรณกรรมอมตะของเมอื งไทยอยา่ ง ‘ฟ้าบ่กนั้ ’ งานรวมเร่ืองสั้น จากการประพนั ธ์ของลาว คำ� หอม หรือคำ� สิงห์ ศรนี อก ศลิ ปนิ แห่ง ชาตสิ าขาวรรณศลิ ป์ ในปี  พ.ศ.2535 “มันเปน็ หนงั สัน้ เรื่องแรกท่ีเราทำ� ในประเทศไทย กอ่ นหน้าน้นั ต้องเข้าใจวา่ ผมอยอู่ เมริกามาสบิ กวา่ ปี เตบิ โตมาแบบเด็กอเมริกันน่ะ ไม่ไดเ้ ป็นเด็กไทยแล้ว แลว้ ตอนที่กลบั มาประเทศไทยกไ็ มไ่ ด้รจู้ กั ใคร ไม่ไดม้ ที มี งาน ไมไ่ ดม้ ีคณะภาพยนตรท์ ่นี ี่ ไม่มเี พ่ือนทีจ่ ะทำ� งานไป ด้วยกนั กลบั มาอย่างโดดเด่ยี ว แล้วก็ไม่รู้อะไรเกย่ี วกับประเทศไทย เลย บงั เอญิ ว่าเราได้อ่านหนังสือเร่ือง ฟา้ บก่ ั้น ของ ค�ำสิงห์ ศรีนอก แลว้ เราร้สู กึ วา่ เราอยากจะท�ำ เนอ้ื หามนั สนกุ แลว้ เปน็ แรงบันดาลใจ ใหท้ ำ� เรื่อง ‘มอเตอร์ไซค์’ ข้นึ มา” “หนังสอื ‘ฟ้าบก่ ัน้ ’ มนั เข้าใจง่าย มนั จบั ต้องงา่ ย ตอนนั้นผม เป็นเด็กอเมริกันคนหนึ่งท่ีพยายามจะเข้าใจประเทศตัวเองให้เร็วที่สุด คอื มันเป็นหนังสอื ที่เข้าใจงา่ ยมาก มันเก่ียวกบั ชีวิตของคนอสี าน มี ประเด็นเรื่องความจน ความติดดนิ ชวี ิตชาวนา จรงิ ๆ แลว้ มันเหมอื น เป็นโปสการ์ดของประเทศไทยมากกว่าตัวประเทศไทยจริงๆ  เราเป็น เด็กกรุงเทพฯ  ไม่ได้เป็นเด็กอีสานด้วยซ�้ำ  แต่ว่ามันเป็นอย่างเดียวที่ เราจับต้องได้รวดเร็วว่านี่คือประเทศไทย  ยกตัวอย่างเหมือนว่าเรา อยากจะท�ำหนังฝรั่งเศส   แต่เราไม่รู้อะไรเลยเกี่ยวกับฝรั่งเศส  เรา ไมเ่ คยไป เราเป็นเด็กไทย เราไปถงึ แล้วจะถา่ ยอะไร ก็ต้องถา่ ย  หอ ไอเฟล แม่นำ�้ เซน เปน็ โปสการด์ ของฝรง่ั เศส แลว้ หนังสอื เล่มน้มี ันมี ทุกอยา่ งเลยทเ่ี ป็นโปสการ์ดของประเทศไทย ผมก็เลยหยบิ เรือ่ งนม้ี า ทำ� ” หนังสนั้ ของเขาพูดถงึ เรอื่ งของชายชราในชนบท ทตี่ ้องทราบข่าว 72

ร้ายว่าลูกชายของตนนั้นได้เสียชีวิตไปแล้ว  หนังเร่ืองนี้คว้ารางวัลจาก เทศกาลหนังสั้นในต่างแดนมามากมาย  และสิ่งท่ีอาทิตย์ได้กลับมา จากการท�ำหนังส้ันเรื่องน้ันก็คือมิตรภาพและคนท�ำงานที่ร่วมหัวจม ท้ายกันมาตลอดสิบปี ทีมงานเดยี วกบั ท่รี ่วมกันทำ� หนงั เรอ่ื งส�ำคัญใน ชวี ิตของเขา Wonderful Town “ผมกลบั มาประเทศไทยในปี 2001 แล้ววนั ทท่ี ำ� Wonderful Town หนังยาวเรอ่ื งแรกกค็ อื ปี 2006 ผา่ นไปตั้งหา้ ปี คลา้ ยว่าผมกเ็ ก็บ ชว่ั โมงบินไปเรื่อยๆ เก็บประสบการณท์ �ำโนน่ นีเ่ ตม็ ไปหมดเลย แล้ว มาถงึ ปี 2006 ก็ระดมทนุ ในมอื สักก้อน แลว้ ก็เขียนบทหนังเรื่องน้ีขน้ึ มา” บทภาพยนตรพ์ ดู ถงึ เหตุการณเ์ ลก็ ๆ ท่ีอ�ำเภอตะกั่วป่า ในจงั หวัด พังงา  สถานท่ีที่ได้รับผลกระทบจากคล่ืนสึนามิอย่างรุนแรง  แต่หลัง จากมหันตภัยรา้ ยผา่ นพ้นไป เมืองกำ� ลังจะฟน้ื ตวั แต่กก็ ลบั พบว่ายังมี คลน่ื ความรสู้ ึกทีร่ ุนแรงกว่าซอ่ นตวั อยใู่ นใจของผู้คน “ตอนนน้ั เหตุการณ์สึนามเิ กดิ ข้ึนในปี 2004 แลว้ ในปี 2005 ผมได้ไปท่ีภูเก็ต  และได้แวะไปที่อ�ำเภอตะกั่วป่า  เพราะว่าผมเคยเห็น ภาพในทีวีตอนเกิดเหตุ มันดูรา้ ยแรงมาก ผมจึงอยากเขา้ ไปดู อยาก ไปดเู มอื งเพราะไม่เคยไป ไมเ่ คยไปพังงามาก่อนเลย จำ� ได้ว่าแปลก ใจมากวา่ ไม่เหน็ มีรอ่ งรอยอะไรจากเหตุการณ์เลย ทกุ อย่างมนั สะอาด เหมือนไม่มีอะไรเกดิ ขึ้น แต่ตอนท่ีผมไปคุยกับคนในเมืองกร็ สู้ กึ ได้ว่า จิตใจคนยงั ไม่หายดี ส่ิงของต่างๆ รถ ถนน บา้ นเรือน ถา้ เราเอาเงนิ ทมุ่ ใส่แปบ๊ เดยี วกท็ �ำขึ้นมาใหมไ่ ด้ แต่ว่าจิตใจคนมนั ท�ำอย่างนน้ั ไม่ ได้ ผ่านไปแคป่ ีเดียวจติ ใจคนมันไมไ่ ด้ฟ้ืน แล้วผมก็รู้สึกว่ามชี อ่ งโหว่ ระหวา่ งสงิ่ ที่คนรู้สกึ กับสงิ่ ท่เี ราเห็นด้วยตา และช่องโหว่นเ้ี องทที่ ำ� ให้ ผมอยากเขยี นบทเรอื่ งน้ขี ้นึ มา” 73

และเม่ือหนังเร่ืองนี้ออกฉายก็สร้างปรากฏการณ์ได้อย่าง นา่ ประหลาดใจ ท้ังในประเทศไทยและในตา่ งแดน หนังเรื่องน้ไี ดร้ ับ เชญิ ใหเ้ ข้าร่วมประกวดในเทศกาลหนงั มากมายจนนับไมถ่ ้วน ความ ส�ำเร็จของผู้ก�ำกับหน้าใหม่กลายเป็นท่ีถูกกล่าวขาน  อาทิตย์ยอมรับ ว่าแมแ้ ต่ตัวเขาเองยงั อดแปลกใจไม่ได้ “แปลกใจ อาจเปน็ เพราะ Wonderful Town เป็นหนังเรอ่ื ง แรก  ตอนที่เราท�ำหนังเร่ืองแรกเราไม่ค่อยมีความมั่นใจ  ทุกคนน่ัน แหละท�ำงานชิ้นแรกเราก็ไม่รู้  เราอยู่กับมันเป็นปี  เราก็ไม่รู้ว่าท่ีเรา ทำ� ออกมามนั ดหี รอื ไมด่ ี มองไมอ่ อก แลว้ จ�ำไดว้ า่ ตอนท่ีท�ำหนงั เสรจ็ เรียบร้อยแล้วไปฉายคร้ังแรกท่ีประเทศเกาหลีใต้  ในเทศกาลหนัง ปซู าน ผมไมไ่ ด้เข้าไปดใู นโรงด้วยซ�้ำ ผมไม่กล้าไปดู จ�ำได้ว่านง่ั อยู่ ข้างล่างในร้านดังกิ้นโดนัทและรอให้หนังฉายเสร็จ  ผมไม่กล้าเข้าไป ดูเพราะกลัวคนจะไม่ชอบ  กลัวว่าหนังเสร็จแล้วจะมองหน้ากันไม่ได้ แต่วา่ ทางงานบังคับใหผ้ ู้ก�ำกับตอ้ งไปตอบค�ำถามหลังหนงั ฉายจบ ผม จึงต้องกลับเขา้ ไปพูดคุย และตอนทค่ี นดูเดนิ ออกมาจากโรงหนัง เขา 74

ก็บอกว่าชอบ หนงั ดมี ากเลย ผมกแ็ ปลกใจมาก เพราะผมเองก็ไม่รู้ว่า งานทที่ ำ� ออกมาดีหรอื ไม่ดี ผมกจ็ ะเห็นแตส่ งิ่ ทท่ี ำ� ผดิ พลาดไปในหนงั และทแ่ี ปลกใจครั้งท่สี อง คอื ตอนท่ีหนังได้รับรางวัลสุพรรณหงส์ แปลก ใจเพราะปกติรางวัลนี้เป็นเวทีของหนังค่าย  แล้วหนังของเราเป็นหนัง อินด้ี หนงั นอกกระแสท่ีไปแขง่ กับหนังคา่ ยแลว้ ชนะมาได้ จงึ เป็นเร่ืองที่ น่าแปลกใจมาก รู้สึกภูมิใจนะท่ีหนังของเราได้รางวัลสุพรรณหงส์  ก็ภูมิใจมาก เพราะตอนแรกเราคิดว่าไมม่ ที างชนะหรอก คดิ ว่าเขาแคเ่ ชญิ เราให้ไป น่งั ดูคนอื่นได้รางวัล พอได้รับรางวัลก็รสู้ กึ ภมู ิใจ และรูส้ ึกดีวา่ ช่องว่าง ระหว่างภาพยนตร์ในกระแสกับนอกกระแสจะเริ่มแคบลง  เพราะมัน ได้การยอมรับ คนทำ� หนงั ค่ายก็ยอมรบั วา่ หนังของเราเป็นหนังคุณภาพ ดี และฝง่ั ของเรากเ็ ข้าใกลอ้ ีกฝัง่ มากขน้ึ เพราะสดุ ทา้ ยแล้วจะเป็นอนิ ด้ี หรือไมอ่ ินด้มี ันกค็ ือภาพยนตร์ มนั ก็เป็นการเลา่ เร่อื งด้วยภาพ มันไมค่ วร ไปแบง่ แยกกนั ขนาดน้นั ผมก็หวังว่าในห้าถึงสิบปีที่จะถึงน้ี  ช่องโหว่ระหว่างหนังค่าย กับหนังอิสระมันน่าจะแคบลงจนหายไป  มันน่าจะมีหนังค่ายท่ีเล่า เรื่องท้าทายเท่ากับฝั่งอินด้ี  และฝั่งอินด้ีก็น่าจะเร่ิมท�ำหนังที่เอาใจ ตลาด เอาใจคนดมู ากขนึ้ มันจะได้คล้ายกับหนังคา่ ยมากกว่า และเส้น แบ่งระหว่างสองฝั่ง  ก็อยากให้มันเร่ิมจางหายไป  ผมอยากให้วงการ ภาพยนตรม์ นั หลากหลาย คือตอนนีม้ ันแยกชดั เจนว่าหนงั คา่ ยกจ็ ะเป็น ตลาด หนงั ผี หนงั ตลก หนงั วัยรุ่น มนั ก็จะตลาดมาก มนั ขาดความใหม่ ขาดความท้าทาย  คือคนในค่ายเองก็ยอมรับแต่ก็ยังท�ำกันอยู่อย่างนั้น คนท�ำละครหลังข่าว  เขาก็ยอมรับนะว่ามันน�้ำเน่า  แต่ว่ามันก็ผลิตซ้�ำ กลบั มาอยเู่ รื่อยๆ ทางฝ่ังอนิ ด้เี องก็อนิ ดี้มากเลย หนังดยู ากมาก ตัวผม เองก็ผิด เพราะหนงั ผมมันกด็ ยู าก ดูแล้วหลบั ผมอยากแทนท่คี วามห่าง กันขนาดนั้นด้วยความหลากหลายรูปแบบของเนื้อหา  บางอันก็ดูง่ายๆ บางอนั ก็ท้าทายสกั หน่อย มเี รื่องราวทอ่ี ยตู่ รงกลางมากข้นึ ” 75

แรงบันดาลใจส�ำคัญอย่างหน่ึงของอาทิตย์ในการมุ่งมั่นท่ีจะ ท�ำภาพยนตร์ เกดิ ขึน้ ในกองถา่ ยหนังของผกู้ ำ� กับฯ ต่างชาตคิ นหนึ่ง ตอน น้ันเขาได้รับอนุญาตให้เข้าไปติดตามการท�ำงานในกองถ่ายอย่างใกล้ ชดิ “สมัยเป็นเด็กเรารู้สึกว่าการท�ำหนังมันเหมือนเป็นมายากล   มันเป็นส่ิงที่เราคงจะท�ำมันไม่ได้  แล้วผมเองก็เป็นอย่างน้ันก่อนที่จะ ได้เข้ามาในวงการภาพยนตร์  เราดูหนังแต่ไม่เคยรู้สึกกับมันว่าเป็นสิ่ง ท่ีเราท�ำได้  เพราะต้องท�ำอะไรอย่างไรก็ไม่รู้  และนั่นเป็นคร้ังแรกท่ีเรา ได้เข้าไปดูการท�ำหนังของฮอลลีวู้ด  เป็นกองใหญ่มหึมา  แล้วรอบตัวผู้ กำ� กับก็มคี นเป็นกองทัพ แตส่ ิ่งทเี่ ขาท�ำคือน่ังอยบู่ นเกา้ อ้แี ลว้ ดมู อมเิ ตอร์ ก�ำกับการแสดงในฉากที่คนสองคนก�ำลังคุยกัน  ถ้าเกิดเราไม่มองคน รอบข้างท่ีเต็มไปหมดกว่าร้อยคน  ส่ิงท่ีเขาท�ำอยู่ท่ีน่ัน  ผมก็ไม่เห็นว่า มันต่างอะไรไปจากสิ่งท่ผี มในทำ� ประเทศไทย กองถา่ ยเลก็ ๆ มคี นราว 20 คน หนังไมไ่ ด้ทุนหนาอะไร แตก่ ็ตอ้ งน่งั อย่บู นเก้าอแี้ ลว้ ดมู อนิเตอร์ ก�ำกับการแสดงคนสองคนท่กี �ำลงั คุยกัน มันไมต่ ่างอะไรกนั เลย จุดน้นั เองท่ีท�ำให้ผมมีความมั่นใจข้ึนเยอะมาก  วันนั้นเป็นบทเรียนที่ส�ำคัญ ทส่ี ุดท่ผี มได้เรยี นร”ู้ อาทิตยเ์ ล่าดว้ ยน้�ำเสยี งนุม่ นวล มจี งั หวะเนิบชา้ แต่แฝงไปด้วย พลงั ท่ีมงุ่ มน่ั เหมอื นยามรงุ่ สางทเ่ี ราเหน็ ดวงอาทติ ยก์ ำ� ลงั ขนึ้ จากขอบฟา้ สุดท้ายแล้วจะเป็นอินด้ีหรือไม่อินดี้มันก็ คอื ภาพยนตร์ มนั ก็เปน็ การเลา่ เรื่องด้วย ภาพ มนั ไมค่ วรไปแบ่งแยกกนั ขนาดน้นั 76

ศ.นพ.ประกิต วาธีสาธกกิจ การเลิกบุหร่ีอยู่ที่ใจคน แตป่ ระเทศเปน็ ผู้ตัดสนิ ใจ โฆษณาการรณรงค์เร่ือง โทษภัยของบุหรี่และยาเส้นชิ้นล่าสุด ท่ีฉายทางโทรทัศน์  สร้างความสนุก และเรียกอารมณ์ขันกับผู้ท่ีได้ชมเป็น อย่างดี  กลายเป็นงานโฆษณาท่ีน่า จะตดิ ตาผคู้ นไปอีกนาน แต่ใครจะรู้ บ้างว่าก่อนท่ีสังคมจะได้รับรู้ว่าบุหรี่ นั้นเป็นสิ่งอันตราย  ก็มีผู้ชายคนหนึ่ง ได้เรียกร้องและต่อสู้กับเรื่องบุหรี่มา ยาวนาน ศาสตราจารย์นายแพทย์ประกิต  วาธีสาธกกิจ เลขาธิการ มูลนิธิรณรงค์เพื่อการไม่สูบบุหรี่  จากอดีตนายแพทย์ผู้เช่ียวชาญ ด้านโรคปอดที่โรงพยาบาลรามาธิบดีเล็งเห็นว่าภัยอันตรายจากการ สูบบุหร่ีนั้นส�ำคัญมากกว่าการนั่งรอคอยรักษาคนไข้  หากไม่รีบแก้ท่ี ตน้ เหตุก็อาจจะสายเกนิ ไป เขาใชเ้ วลากวา่ 25 ปีในการสรา้ งฐานอัน เข้มแข็งของโครงการนี้  โดยเร่ิมจากการท�ำโครงการรณรงค์เพ่ือการ ไม่สูบบุหร่ีเมื่อปี  พ.ศ.2529  โดยมีมูลนิธิหมอชาวบ้านเป็นแกนน�ำ หลัก และได้รบั การสนบั สนนุ อยา่ งดีจากนายแพทย์ประเวศ วะสี และ นายแพทย์อรรถสทิ ธิ์ เวชชาชีวะ จนในป ี  พ.ศ.2539 ได้เปล่ยี นสถานะ เปน็ มลู นธิ ริ ณรงค์เพ่อื การไม่สูบบหุ ร่มี าจนถงึ ปจั จบุ ัน 77

มาถึงตอนน้ีค่านิยมเรื่องการไม่สูบบุหรี่ก็เปลี่ยนไปในทางท่ีดี ขึ้นมาก “แต่ก่อนกฎหมายห้ามสูบบุหรี่ก็ยังไม่มีในท่ีสาธารณะ กฎหมายควบคุมการโฆษณาก็ยังไม่มี  การรณรงค์ก็ไม่มี  ในโรง พยาบาล  แม้แต่ในห้องตรวจโรคหมอก็ยังสูบบุหร่ีและตรวจคนไข้ ไปด้วย  ในร้านอาหาร  ห้างสรรพสินค้าก็ยังสูบกัน  เป็นผู้ชายเกือบ เจด็ สบิ เปอร์เซ็นต์ จนถงึ วันนีเ้ ราจะเหน็ วา่ คา่ นิยมมันเปลยี่ นไป เรา มีกฎหมายห้ามสูบบุหร่ีในที่สาธารณะเกือบทุกท่ี  แม้การบังคับใช้ กฎหมายจะไม่เข้มงวด  ไม่ได้มีใครกวดขันกฎหมายน้ีเท่าไหร่  แต่ ประชาชนเองก็ไม่สูบในที่สาธารณะ  โดยเฉพาะในออฟฟิศที่ติดแอร์ ในโรงพยาบาล ในภตั ตาคาร เดีย๋ วน้ีคนจะไม่สบู บุหร่กี นั แลว้ ในเชิง ผลกระทบเรื่องสถิติการสูบบุหรี่ก็พบว่ามันลดลงจากท่ีผู้ชายสูบบุหรี่ เกือบ 70 เปอรเ์ ซ็นต์ กเ็ หลอื 40 เปอร์เซ็นต์ ลดลงไปประมาณ 30 เปอร์เซ็นต์   แล้วก็มีคนเลิกสูบไปเยอะมากขึ้น  จากการส�ำรวจเม่ือ 2 ปกี ่อนมีคนที่เลกิ สูบบุหร่ีไปแลว้ 6 ลา้ นกวา่ คน แสดงวา่ สังคมก็มี ความต่ืนตัว ประชาชนมคี วามรเู้ รื่องพษิ ภยั ของการสูบบหุ ร่ี โดยคน 95 เปอรเ์ ซ็นต์ จะรู้ว่าสบู แลว้ เป็นโรคตา่ งๆ รวมทง้ั รวู้ า่ คนไมส่ บู แต่รบั ควันกท็ ำ� ให้เกิดโรครา้ ยแรงได้ อนั น้คี ือส่ิงทีเ่ ปน็ ผลมาจากการรณรงค์ อยา่ งตอ่ เน่อื ง มกี ฎหมายออกมาหา้ มสบู ในทสี่ าธารณะ หา้ มโฆษณา การขาย มกี ารข้นึ ภาษยี าสูบ 10 ครั้งในชว่ ง 25 ปที ี่ผ่านมา มีการพิมพ์ คำ� เตอื นบนซองบหุ ร่ี มกี ารรณรงค์ผา่ นสือ่ โทรทัศน์ วิทยุ และสิ่งพมิ พ์ มกี ารต้ังคลินกิ ให้คนเลิกสูบบหุ ร่ี มีทงั้ การช่วยแนะนำ� ให้เลกิ สบู บุหรี่ ทางโทรศัพท์  นี่คอื ภาพรวมของการเปล่ยี นแปลงไปในช่วง 20 กวา่ ปี เราทีร่ ณรงค์มา” 78

แม้โครงการจะเดินหน้าไปได้ ด้วยดี แต่อุปสรรคก็ใชว่ า่ จะไม่มี “อุปสรรคส�ำคัญอีกอันคือบุหร่ี เปน็ ยาเสพตดิ คนท่ีเสพตดิ 12 ล้านคน คร่งึ หนง่ึ พยายามจะเลิกแต่เลิกไมไ่ ด้ ถา้ เลิกได้บรษิ ัทบุหรค่ี งเจ๊งไปแล้ว จากทีเ่ ขา รู้วา่ ท�ำให้เป็นโรคมะเรง็ โรคหัวใจ โรคถงุ ลมโป่งพอง แต่เรามีคนสูบ 10 กวา่ ลา้ นคน 5 ล้านคนพยายามเลิกแต่เลกิ ไม่ได้ อนั น้เี ปน็ อุปสรรค ส�ำคัญในการเลิก  นั่นก็คืออ�ำนาจการเสพติด  อีกปัญหาคือธุรกิจ พยายามท่ีจะส่งเสริมการขาย  แล้วรัฐบาลเองก็ใช้ความพยายาม ในการควบคุมยาสูบไม่มากพอ  ก่อนที่จะมีการต้ัง สสส. (ส�ำนักงาน กองทนุ สนบั สนนุ การสร้างเสรมิ สขุ ภาพ) เกือบจะไมม่ งี บรณรงค์เลย ในภาคเอกชน ภาครัฐบาลก็มนี ดิ เดยี ว อย่างเชน่ วา่ เรามีคนสบู บหุ ร่ี 10 ลา้ นคนแลว้ รฐั บาลจดั เงนิ ใหก้ ระทรวงสาธารณสขุ ปีละ 10 ล้าน บาท เฉลยี่ ปีหนงึ่ งบรณรงคต์ ่อคนเพียง 1 บาททจี่ ะท�ำใหค้ นเลกิ บหุ รี่ ซ่งึ เปน็ สารเสพติดท่รี นุ แรงมาก แม้กระทง่ั เรามี สสส.แลว้ เงนิ ทนุ ใน การท่จี ะมาท�ำเรอ่ื งยาสบู น้ันก็นอ้ ยมาก บุคลากรทีท่ ำ� งานก็น้อย ใน กระทรวงสาธารณสุขก็มีคนแค่นดิ เดยี ว อันนกี้ เ็ ป็นอปุ สรรค” คุณหมอประกิตเล่าว่าตอนนี้งบประมาณรณรงค์เลิกบุหร่ี เฉล่ียต่อคนของประเทศไทยดีข้ึน  แต่ดีข้ึนเพียงคนละ  2  บาทต่อปี เท่านั้น  ท้ังที่ในประเทศสหรัฐอเมริกาใช้งบในการรณรงค์ต่อปีตก คนละ 360 บาท อีกอปุ สรรคทีท่ �ำใหก้ ารทำ� งานเปน็ ไปไดย้ ากกค็ อื คน ท่ีสูบบุหร่ีส่วนใหญ่มีการศึกษาน้อยและยากจน  แล้วก็อาศัยอยู่ใน ชนบท เพราะฉะนัน้ เร่ืองของการตระหนกั ในความส�ำคัญของสขุ ภาพ 79

ก็จะน้อย  แรงจูงใจที่คิดจะเลิกก็น้อยตามไปด้วย  อีกประการหนึ่ง บริการในการเลิกบุหรี่ของบ้านเรายังไม่ได้ผล  ยังไม่ได้มีการท�ำอย่าง เป็นระบบ  ยาอดบุหรี่ก็ยังไม่อยู่ในชุดสิทธิประโยชน์ของหลักประกัน สุขภาพ  คนท่ีติดบุหรี่มากกว่าคร่ึงหน่ึงพยายามจะเลิกแต่ก็เลิกไม่ได้ เพราะการชว่ ยเหลือยงั ไมด่ ีพอ “จริงๆ  ส่ิงท่ีเป็นปัญหามากท่ีสุดของเราอีกอันก็คือการ บังคับใช้กฎหมายหย่อนยาน  กฎหมายห้ามสูบในที่สาธารณะ  และ กฎหมายห้ามโฆษณาส่งเสริมการขาย  การบังคับใช้มันหย่อนยาน มาก  อยากให้กระทรวงสาธารณสุขเข้ามาให้ความส�ำคัญกับเรื่อง นี้  รัฐบาลต้องลงทุนจัดสรรงบประมาณอัตราก�ำลังเกี่ยวกับยาสูบ ให้มากกว่าน้ี  อีกเรื่องคือการข้ึนภาษียาสูบ  ภาษียาสูบเป็นเร่ืองของ กระทรวงการคลงั แตว่ ่ามีผลสงู สดุ ทท่ี �ำให้คนสูบบหุ ร่นี ้อยลง ยังมชี ่อง ทางทจ่ี ะใหข้ ึน้ ภาษไี ด้อีกเยอะโดยเฉพาะยาเสน้ ซงึ่ ท่ีผ่านมาแทบไม่ ได้เกบ็ ภาษเี ลย  แลว้ บา้ นเรามีคนสูบยาเสน้ ถึงคร่งึ หนึ่งของคนสูบบุหรี่ ทง้ั หมด เพราะฉะนั้นนีค่ อื เรื่องหลกั ท่อี ยากจะผลักดนั ใหร้ ฐั บาลได้ทำ� ซ่ึงจะท�ำใหค้ นสบู บุหรนี่ อ้ ยลง” ล่าสุดคุณหมอประกิตได้ก้าวสู่ต�ำแหน่งเลขาธิการเครือข่าย กองทนุ สรา้ งเสริมสขุ ภาพนานาชาติ (The International Network of Health Promotion Foundations-INHPF) หรอื สสส.โลก ซึ่งจะน�ำ ไปสู่การเรียนรู้ในการรณรงค์เลิกบุหร่ีและความร่วมมือจากประเทศ สมาชิกต่างๆ เช่น ออสเตรีย สวิตเซอรแ์ ลนด์ เกาหลีใต้ มาเลเซยี ตองกา แคนาดา โคลมั เบยี ฮังการี อินเดีย มองโกเลยี และโอมาน จากความร่วมมือกันตรงน้ีคุณหมอประกิตก็มีก�ำลังใจที่จะท�ำงาน ต่อสกู้ ับควันบหุ รี่ตอ่ ไป 80

“การท�ำงานด้านยาสูบ  คนจ�ำนวนมากแม้กระท่ังปัจจุบัน คิดวา่ ไม่ตอ้ งใช้เงิน ทำ� ดว้ ยมือเปล่ากไ็ ด้ ซง่ึ มันยากมาก เพราะมนั มีทั้งอ�ำนาจการเสพติดของยาสูบ  ท้ังธุรกิจเข้ามาส่งเสริมการขาย ฉะน้ันเราต้องมีทนุ ระดับหนึง่ ในการท�ำงาน รฐั บาลออสเตรเลียก็เปน็ ประเทศที่จริงจังเรื่องน้ีมาก  เป็นผู้น�ำในการควบคุมยาสูบของโลก โดยเฉพาะในเร่ืองของกองทุน  อย่างโฆษณาต้านบุหรี่ในบ้านเราได้ ฉายปีละ 6 อาทติ ย์ แตท่ ่ีออสเตรเลียฉายถึงปีละ 40 อาทติ ย ์  หรืออีก ประเทศท่ีเราไปศึกษาแบบจากเขามาก็คือประเทศแคนาดา  เขาให้ ความส�ำคัญในการควบคุมยาสูบมาก  กฎหมายท่ีเราใช้อยู่ในเรื่อง ยาสูบก็แปลมาจากกฎหมายของแคนาดา  สถิติการสูบบุหรี่ของผู้ชาย ในประเทศแคนาดาก็ลดลงมาเหลือแค่ 20 เปอร์เซ็นตเ์ ท่านั้น ซ่ึงเปน็ สงิ่ ทีน่ า่ ประทบั ใจในตัวบคุ ลากรและรัฐบาลที่ร่วมมือกนั ” การเลิกบุหร ี่  แน่นอนว่าส�ำคัญทีส่ ดุ อย่ทู ใ่ี จคน แต่เม่ือผู้คนยังเป็นประชากรในประเทศ  ผู้บริหารประเทศก็ ต้องเป็นผู้ตัดสินใจว่าอยากจะเห็นท้องฟ้าของพวกเขาอมควันสีเทา มากแคไ่ หน ถ้าตัดสินใจไดแ้ ล้วแจง้ คณุ หมอประกติ ให้ทราบดว้ ย 81

นพ.พรี พล ภทั รนุธาพร ความสขุ ที่ทา่ นเรยี กหา...ล้วนอยู่ในใจของท่านเอง ความสขุ ค�ำนี้คือส่ิงที่มนุษย์ทุก คนใช้เวลาท้ังชีวิตในการแสวงหา เพราะอะไรจะเชื้อเชิญให้อยากมี ชีวิตอยู่ต่อไปถ้าคนเราไม่มีความ สุขเป็นแรงจูงใจ แตก่ เ็ พราะการ ไขว่คว้าความสุขน้ีเองที่เป็นต้น ทางของความทุกข์ใจนานัปการ ย่ิงในยุคท่ีเทคโนโลยีการส่ือสาร พัฒนาจนถึงขั้นว่าเราสามารถ รู้จักใครสักคนได้เพียงปลายนิ้ว สมั ผสั แตค่ วามสขุ ทเี่ รียกหากลบั กลายเป็นความว่างเปล่าที่ขยาย ตวั ข้นึ ในจติ ใจ ‘ความสุขท่ีท่านเรียก ไม่สามารถติดต่อได้ในขณะ น้’ี เป็นช่อื หนงั สอื ทีเ่ ข้าไปสำ� รวจ สภาพสังคมในย่อหน้าข้างต้นได้ 82

อย่างดีทีส่ ดุ จากผูเ้ ขียนในนามปากกาวา่ ‘ผมอยู่ขา้ งหลังคุณ’ แท้จริง แล้วเขาคือ นพ.พีระพล ภัทรนุธาพร แพทย์หนุ่มดา้ นจิตเวช และเป็น ผู้เชี่ยวชาญด้านจติ เวชเดก็ และวยั รนุ่ จากโรงพยาบาลระยอง คณุ หมอ เปน็ คนอำ� เภอศรีราชา จงั หวดั ชลบุรี เติบโตมาเปน็ ลูกชายคนเดียวใน ครอบครัวท่ีไม่ร�่ำรวยนักแต่ก็ได้รับการเลี้ยงดูอย่างอบอุ่น  จากเด็กท่ี โอนเอนไปทางสายศิลป์ ทว่าก็ตดั สินใจเลือกศกึ ษาดา้ นแพทยศาสตร์ ทีโ่ รงพยาบาลรามาธบิ ดตี ามคำ� แนะนำ� ของคุณพ่อ ทีแรกเขากไ็ มไ่ ด้ เรียนเพราะใจรัก  แต่เม่ือมาเจอสาขาจิตเวชน้ีเองความคิดของเขาก็ เปลยี่ นไป “พอมาเรยี นสายจิตเวชรสู้ ึกได้เลยว่าค้นพบแล้ว เปน็ สิง่ ที่เรา ชอบมนั จรงิ ๆ จิตเวชเป็นเรือ่ งของคน เพราะคนที่มาเจอเราด้วยเรื่อง ใดเรอ่ื งหนงึ่ มาเจอเราดว้ ยปญั หาหนึง่ มนั ต้องไล่ย้อนภาพชีวิตของ เขา หาทม่ี าทไ่ี ปวา่ ท�ำไมจงึ เกดิ เรอ่ื งแบบน้ีกับเขา เพราะแต่ละคน ก็ไม่มีทางท่ีจะมีปัญหาเดียวกัน  เรารู้สึกว่าน่ีคือสิ่งท่ีเราสนุกกับการ เรยี นรู้ สนกุ การไดท้ �ำงานตรงน้”ี เม่ือได้ทำ� งานอยา่ งเตม็ ตวั แลว้ คณุ หมอตอ้ งพบเจอกับคนไข้ ในสภาพสังคมท่ีเปล่ียนไป  อาการเจ็บป่วยทางจิตใจของผู้คนนั้น เปลย่ี นแปลงไปอย่างไรบา้ ง “ตัวโรคนั้นไม่ได้เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมมาก  โรคซึมเศร้า โรคจติ เภท โรคอารมณแ์ ปรปรวน โรควติ กกงั วล ไมไ่ ดเ้ ปล่ยี นไป แต่ จุดที่แตกต่างผมมองว่ามันมีความรู้ใหม่ๆ  ท่ีท�ำให้เข้าใจโรคมากขึ้น แตก่ ่อนเราอาจจะเข้าวา่ โรคนีเ้ กดิ จากสาเหตุน้ี แต่เดยี๋ วน้ีเราพบเรือ่ ง 83

ของดีเอ็นเอ เรือ่ งของกรรมพันธุ์ทม่ี าเกยี่ วข้อง ท�ำให้การ รักษาโรคน้ันทำ� ได้หลากหลายขนึ้ แต่กอ่ นภาพจำ� ของคนท่ี เคยดูหนังเก่ยี วกบั คนไข้โรคจติ วา่ จะตอ้ งดบู ้า  น่ากลัว ภาพ ของคนไข้ทนี่ ้ำ� ลายยืด  ตัวแขง็   ถูกช็อตดว้ ยไฟฟ้า ชกั กระตุก รุนแรง  ซึ่งสมัยนี้ในโรงพยาบาลหลายแห่งถ้าท�ำการรักษา ด้วยไฟฟา้ เขาจะใหค้ นไข้หลบั ก่อน ไมไ่ ด้เจ็บปวดทรมาน อะไร ซ่งึ มันตา่ งจากภาพจำ� สมัยกอ่ นทเ่ี หมือนโรงพยาบาล จะแกล้งคนไข้ท่ีท�ำตัวไม่ดี  เอาตัวไปช็อตไฟฟ้า  ซ่ึงความ เป็นจริงแล้วเราไม่สามารถท�ำแบบนั้นได้  เพราะมีระบบ ตรวจสอบ  หรือเรื่องของยาที่ทานแล้วอาจจะส่งผลท�ำให้ตัว แข็ง นำ�้ ลายไหลน่นั กเ็ พราะผลขา้ งเคียงของมนั แตก่ ไ็ ม่มาก สมัยน้ีมียาที่หลากหลายขึ้น  และโรคหน่ึงก็มียารักษาสิบ กวา่ ชนิด โอกาสทจี่ ะไดร้ ับผลขา้ งเคยี งจากยากน็ ้อยลง” หนังสือ  ‘ความสุขที่ท่านเรียกไม่สามารถติดต่อ ได้ในขณะน้ี’  เป็นผลงานที่ท�ำให้คุณหมอมีช่ือเสียงในวง กว้างยิ่งข้ึน  เพราะเน้ือหาด้านในเป็นการพูดถึงจิตวิทยา สังคมกับการใช้ชีวิตอยู่บนโลกท่ีขับเคลื่อนไปด้วยโซเชียล เน็ตเวริ ์ก  ท้งั เฟซบกุ๊   ทวิตเตอร์ เว็บไซต์ ฯลฯ คุณหมอมองว่าความเครียดจากการเสพ ข่าวสารท่ีมากเกินไปท�ำให้ผู้คนในยุคนี้ห่าง ไกลความสุข 84

“ความเครยี ดของคนที่มันเปลย่ี นไปดว้ ย ทกุ วันนเ้ี ราเครียด เรอื่ งข้อมูลขา่ วสารที่มนั มาเร็วมาก เม่ือกอ่ นตอนนำ�้ ใกลจ้ ะท่วมเรารู้ ขา่ วแคว่ ันสองวนั น้ำ� กม็ าถงึ แล้ว เราเครยี ดระหวา่ งท่นี ำ้� ทว่ ม พอน�้ำ ลดความเครียดก็หมดไป  แต่ตอนน้ีเราอ่านข่าวสารรู้ว่าน้�ำจะท่วม ในอกี สบิ วนั เราอา่ นข่าวสารทุกวัน ถา้ เราเลน่ เฟซบกุ๊ หรอื ทวิตเตอร์ คนโพสต์ข่าวเรื่องเดียวกันแต่จ�ำนวน  10-20  คน  พอเรารับข้อมูล ขา่ วสารท่ีมันมากไปมันก็เครยี ดง่ายขึน้ และเราเสพวนไปเวียนมาทงั้ วนั เหมอื นช่วงทขี่ ่าวการเมอื งตึงเครียด วันหนึง่ อาจจะมีข่าวสารอยู่ ข่าวเดียวแต่เล่าผ่านหลายเวอร์ช่ัน  หลายคนดู  มากเกินไปมันก็เกิด ความเครียด ความโมโห หรือปญั หาของเดก็ วยั รุ่น ถ้าเป็นเมอ่ื กอ่ นก็ ไม่มีปัญหาเร่ืองติดเกมรุนแรง  หรือมีพฤติกรรมก้าวร้าวจากการเสพ สอ่ื แตเ่ ดี๋ยวนี้รปู แบบมันเปลี่ยนแปลงไปแลว้ ส่ือทีจ่ ะเขา้ ถงึ พวกเขา มาพร้อมกับความรุนแรง  หรือเกมสมัยน้ีที่ไม่ใช่เกมมาริโอโหม่งเห็ด แล้ว แต่เป็นเกมออนไลน์ที่จ�ำลองสงั คม มันเหมอื นจรงิ มันสามารถมี การซือ้ ขายของกนั ในโลกความเป็นจริงได้ สิง่ เหลา่ นก้ี น็ �ำไปส่ปู ัญหา ทางจติ ของผู้คน ผมมองว่าปัญหาความเครียดของคนก็เหมือนเมื่อสัก  20- 30 ปีที่แล้ว เครียดเร่อื งเงนิ ไมพ่ อใช้ น้�ำทว่ ม ปญั หาเรอื่ งความรัก ครอบครัว แต่รปู แบบทางสงั คมท่ีเปลี่ยนไป ทำ� ใหว้ ิธีที่ปัญหาจโู่ จมคน เรานั้นก็เปลยี่ นไปดว้ ย ทำ� ไมเรายงั ไมม่ ีความสุขทั้งท่ซี ื้อหนังสอื ฮาวทู สู่ความสขุ มาอ่านต้งั หลายเลม่ ออกไปปฏบิ ตั ิธรรมแตก่ ย็ ังไมม่ คี วาม สขุ ผมมองวา่ ที่ผา่ นมามนั ยังไม่มีเฟซบุก๊ ทวิตเตอร์ ไมม่ คี วามขดั แย้ง ทางการเมืองทีร่ นุ แรงมากขนาดนี้ บางอย่างมันไม่ใชแ่ คว่ า่ การพฒั นา จิตใจให้อยู่กับตัวเองเท่าน้ัน  แต่มันต้องเรียนรู้ความเปลี่ยนแปลง 85

ของโลกด้วยว่าทมี่ ันเปล่ยี นไปนั้นเปน็ อย่างไร เชน่ เรอื่ งความขัดแย้ง ทางการเมือง  ที่ประเทศอื่นน้ันก็มี  แต่ส่ิงที่ท�ำให้คนสองคนที่คิดไม่ เหมือนกันถึงขั้นต้องฆ่าฟันกัน   เรื่องน้ีจิตวิทยามวลชนก็อธิบายได้ หรือโทรศพั ท์มือถือ เมอ่ื ก่อน 2-3 ปถี งึ จะเปลยี่ นเคร่อื งใหม่ แตส่ มยั นี้ มีไอโฟนร่นุ ใหมอ่ อกมาเราก็ต้องเปล่ยี นแลว้ คือมันมีคำ� อธิบายไดแ้ ต่ เรากต็ ้องมีชดุ ขอ้ มูลเกี่ยวกบั จติ วิทยาบา้ งเพ่อื ทจี่ ะไดต้ ามโลกใหท้ นั ขอ้ มลู ขา่ วสารจากสอื่ เฟซบุ๊ก ทวิตเตอรน์ ั้นมนั ไมใ่ ช่ปญั หา แตป่ ญั หาคือเราปรบั ตวั กับมันได้หรือเปลา่ เพราะตอนนี้อาจจะเป็น ชว่ งเปล่ียนผา่ น เรายังไมช่ นิ กบั มนั ไมร่ ู้กลไกของมนั เพราะคดิ ว่า เป็นพื้นที่ส่วนตัว  อย่างการโพสต์อะไรบางเร่ืองในเฟซบุ๊กของตัวเอง แล้วถูกไล่ออกจากงานหรือถูกน�ำไปรุมด่า  ผมคิดว่าหลายคนท่ีมี ประสบการณ์ตรงนเ้ี พิ่มมากข้นึ ก็จะมสี ตมิ ากขึน้ การทีเ่ ราจะมีความ สุขได้ เราจะต้องเขา้ ใจธรรมชาตขิ องมนั ก่อน รเู้ ทา่ ทนั มสี ตใิ นการเสพ ส่งต่อในระดับท่ีเหมาะสม  อย่างดูข่าวแล้วเราคิดว่ามันเยอะเกินไป เราก็ควรจะรู้เท่าท่ีรู้  หรือข่าวน้�ำท่วมเราก็ไม่ต้องเช็กระดับน�้ำขึ้นทุก สองนาทีกไ็ ด้ รูใ้ นข้อมลู ทเ่ี ราคดิ วา่ มนั สำ� คญั ถา้ เราเสพข่าวก็ต้องกล่ัน กรองด้วยว่ามันน่าเช่ือรึเปล่า  หรือต้องระวังการคล้อยตามของคนท่ี คดิ อะไรคล้ายกัน เพราะขา่ วสมยั น้ีมันมคี วามเปน็ Emotion Journal- ism คอ่ นข้างสูง ดแู ล้วเราก็จะมีอารมณร์ ว่ มไปกับข่าว ย่งิ ดมู ากมนั กย็ ่งิ ทกุ ข์ ถา้ รสู้ กึ วา่ เราเสพขา่ วจนงานการไมเ่ ดนิ แล้ว หรอื อารมณ์ แปรปรวน ทะเลาะกบั คนรอบข้าง เราก็ต้องเอาตวั เองออกจากสือ่ เหลา่ นบ้ี า้ ง” งานของคุณหมออีกด้านหนึ่งท่ีน่าสนใจก็คือการเป็น บล็อกเกอรท์ ่เี ขยี นถงึ เรือ่ งภาพยนตร์ จากเรม่ิ ตน้ ด้วยความชอบสว่ น 86

ตัวจนน�ำไปสู่หนังสือที่ผสานเรื่องภาพยนตร์เข้ากับจิตวิทยาในการ ใช้ชวี ติ ได้อยา่ งลงตวั อีกหลายเล่ม เชน่ ‘องศาท่ี 361’ ‘เมอ่ื ฉันลืมตา แล้วโลกเปลี่ยนไป’ ‘Lifescan มากกวา่ ทต่ี าเหน็ ’ และท่ถี ูกใจของคน จ�ำนวนมากกค็ ือ ‘หนงั สอื รกั ’ และ ‘เจ็บเพราะรกั ’ ซ่งึ เป็นการพดู ถึง ความรกั ในหลายมุมมอง และความรกั น่ีเองทเ่ี ป็นปัญหาสากลของคน ทุกยุคสมยั “ดว้ ยงานของผมเองท่ตี ้องเจอคนท่มี ีความทุกข์ ปัญหาทีเ่ จอ บ่อยสำ� หรบั คนท่ีคิดจะฆา่ ตวั ตาย ไม่อยากมชี วี ิตอยู่ สาเหตุส่วนใหญ่ ที่เจอนนั้ มาจากเร่อื งความรกั และความรกั มนั กค็ อื ความผดิ หวังจาก ความรกั ความรักที่ได้ยนิ อยู่บอ่ ยๆ ก็คือเร่อื งของคนที่ถูกทิง้ เจ็บปวด เพราะถูกทิ้ง  เขาไม่เลือกฉัน  แต่ความเป็นจริงมันมีท้ังเร่ืองของคนท่ี หย่ารา้ ง เรื่องของคนรกั ท่เี สยี ชีวิตไป คนนั้นอาจจะเป็นพ่อ แม่ หรอื ลกู กระท่งั เรือ่ งของคนทีเ่ ปน็ แฟนกันและเลกิ กันไป คนทเ่ี ปน็ ฝ่ายทิ้งกลับ 87

เปน็ คนทเี่ จ็บปวดยิ่งกวา่ มนั มีหลายมมุ มอง หลายประเภทของความ เจ็บปวดจากความรัก ซงึ่ เราทุกคนไม่มที างจะหลกี เลยี่ งได้ หรือวา่ เรา เจอคนที่เรารกั มากคนหนึ่ง เราอาจจะไม่เลกิ กัน เราอาจจะอยู่กบั เขา ได้ตลอด แต่สดุ ท้ายกต็ ้องตายจากกนั อย่ดู ี ดงั นั้นเมอื่ ไหรท่ ี่มคี วามรกั มันกย็ ่อมมคี วามเจบ็ ปวดตามมา เวลาคนเราเลิกกนั หรือจบกนั ด้วยความรู้สกึ ไม่ดี มนั ก็จะมี แต่เรอื่ งเนกาทฟี เขาแย่อยา่ งนัน้ เขาไมด่ อี ย่างนี้ และสิง่ ทจ่ี ะติดอยู่ กบั ความรู้สึกของเราไปกค็ อื ความโกรธ ความแคน้ ซง่ึ มันไมใ่ ช่ปัญหา ของคนรกั เก่าแลว้ เพราะเขาออกจากชวี ติ ของเราไปแล้ว มีแตเ่ ราที่ ยังอยู่กับความร้สู กึ ดังกลา่ ว เราอาจเลอื กท่จี ะจำ� ดา้ นบวกและปล่อย ดา้ นลบออกไปได้ เพราะมนั เปน็ ไปไมไ่ ดท้ ีจ่ ะลบความทรงจำ� ทั้งหมด ทิ้ง  สุดท้ายแล้วเราก็รู้วิธีที่จะเปล่ียนตัวเองให้ดีขึ้นในความสัมพันธ์ ครง้ั ตอ่ ไป ช่ือหนังสือ ‘เจบ็ เพราะรกั ’ หลายคนมองวา่ ดูเนกาทฟี แต่ ผมมองว่ามนั คือความเป็นจรงิ และความเจ็บปวดบนความเปน็ จริง น้ันเราจะเรียนรู้ยังไงที่จะสามารถก้าวผ่านความเป็นจริงตรงน้ีไปให้ ได้ เราต้องยอมรับกอ่ นวา่ ความเจ็บปวดมนั เกิดขน้ึ ได้ และถา้ เกดิ ขึ้น แลว้ เราจะอยู่กับมนั อย่างไร คนส่วนใหญ่ที่ทุกข์เพราะความรักน้ันตัว ความรักเองไม่ใช่สาเหตหุ ลัก แต่ทุกขเ์ พราะรู้สกึ โกรธ โกรธท่เี ขาท้ิง ฉันไป โกรธท่ีเขามองเราไมม่ คี า่ อิจฉาทเ่ี ขาไปมีคนอน่ื หรอื รสู้ กึ ผิดที่ ตัวเองยงั ท�ำหนา้ ทข่ี องตนไม่ดีพอ ถา้ เราท�ำความรจู้ กั กับมนั มากข้ึน เราจะรู้ว่าความเจ็บปวดจากความรักไม่ใช่ส่ิงเลวร้าย  และสุดท้าย ความเจบ็ ปวดจะท�ำใหเ้ ราโตไปอกี ขั้นหนึง่ ไมไ่ ดเ้ ปล่ียนเราจากหนา้ มือเป็นหลังมือ  แต่เปลี่ยนเราไปอีกสเต็ปหนึ่ง  ซ่ึงหาอ่านไม่ได้  แต่ ประสบการณจ์ ะบอกเราเอง” 88

ส่ิงท่ีน่าสนใจคือคนในสังคมไทยปัจจุบันนี้มีปัญหากับการ มีความรักหรือเปล่า  ความเข้าใจเกี่ยวกับความรักเปลี่ยนไปจากแต่ ก่อนแคไ่ หน ความสุขกับความรักจะมาพบเจอกนั ได้อยา่ งไร “มนั อาจจะเป็นโลกทม่ี อี ะไรเยอะข้ึน มคี วามหลากหลายทาง ความสัมพันธ์ สมยั กอ่ นมีแตก่ ารนอกใจหรือไมน่ อกใจ แตส่ มยั นม้ี ี คำ� วา่ ก๊ิก มีคำ� ว่า One Night Stand มีคำ� ว่า Friends with Benefits มีความหลากหลายในความสัมพันธ์มากข้ึนตามวัฏจักรของโลกที่ เปลี่ยนไป ผมไมร่ วู้ ่าอะไรมันผิดหรือถกู แต่เราต้องรวู้ า่ เรากำ� ลงั อยใู่ น ภาวะทางความสัมพันธแ์ บบไหน และความสมั พันธแ์ บบนี้มนั จะน�ำ ไปสู่อะไร เรารบั ไดห้ รือเปลา่ ภาษติ ท่ีวา่ ความรกั ท�ำให้คนตาบอด นัน้ ยังใชไ้ ดอ้ ยู่ มนั คือการท่เี ราตกไปอยูใ่ นความสัมพันธ์และเราไม่ไดม้ ี สติ เราไม่ได้มองสง่ิ รอบด้าน ไม่วา่ จะเป็นความรกั ท่แี ทจ้ รงิ หรือความ สุขช่ัวคราว มนั กน็ �ำความทกุ ขม์ าสเู่ ราได้เรอ่ื ยๆ อนิ เตอรเ์ นต็ กม็ ีผล เทคโนโลยีส่อื สารวอ่ งไวข้นึ เรารู้จักคน งา่ ยมากขน้ึ พบกนั เรว็ ขนึ้ เวลาทจี่ ะได้รจู้ กั กันจรงิ ๆ กล็ ดนอ้ ยลง แต่ ไม่ได้แปลว่ามันผิด  และไม่ได้แปลว่าไม่มีคนท่ีท�ำความรู้จักตัวตน กันอย่างลึกซง้ึ ในทางน้เี ลย แต่ตอ้ งระวังความไมร่ ู้ตัว คดิ ว่าเรารจู้ กั เขาดีแลว้ เราอา่ นเฟซบกุ๊ เขาทุกวัน เขาทวติ เตอรก์ ็พดู แตเ่ ร่ืองดๆี ก็ ตดั สนิ ใจคบกัน ไปมเี พศสัมพันธก์ ัน และมารู้อกี วนั ว่าเขาไม่ได้เปน็ แบบท่เี ราเข้าใจ มนั ไม่ใชเ่ รอื่ งของโลกท่เี ปลยี่ นไป แต่เปน็ ตัวเราทไ่ี ม่ เท่าทันกับความสัมพันธ์ของยุคสมัยใหม่  เราเชื่อแต่สิ่งที่เราเห็นจาก เทคโนโลยี เพราะเราอยกู่ บั มันเรอ่ื ยๆ จนเราคดิ ว่ามนั เป็นเรื่องจริง แต่ มนั เป็นแคภ่ าพบางสว่ นทเี่ ขาน�ำเสนอเพอ่ื ใหเ้ ราได้รูจ้ ักเทา่ นั้น” 89

คุณหมอยำ้� เตอื นถงึ เร่อื งการมสี ติในการใชช้ วี ติ เพราะตวั เขา เองก็เคยเกือบจะเอาชีวิตไม่รอดมาแล้วจากอุบัติเหตุแม้ตอนนั้นเขา จะแน่ใจวา่ มีสติดีพรอ้ มกต็ าม แต่บางคร้ังโชคชะตาก็เป็นตัวบอกว่า ระดับการมสี ตขิ องคนเราอาจจะตอ้ งปรบั สงู ขน้ึ “ตอนนั้นอายุ  25  ปี  ผมขับรถจากบ้านไปท�ำงานท่ีโรง พยาบาล จังหวดั ระยอง บนถนนมอเตอร์เวย์สาย 3 เปน็ ถนนสาม เลน เชา้ วนั จนั ทรผ์ มก็ไปท�ำงานเหมอื นกนั ตอนน้นั ผมขบั อยเู่ ลนขวา ปกติถ้าใครเคยขับบนถนนเส้นนี้ถ้าไม่สังเกตเราจะไม่รู้ตัวว่าเราขับ รถเรว็ แค่ไหน ผมจ�ำไดว้ ่ากำ� ลงั ฟังเพลงและก็เหลอื บดูความเรว็ อยู่ท่ี 160 กโิ ลเมตรตอ่ ชั่วโมง คิดว่าตัวเองขบั เรว็ ไปแลว้ ผมก็พยายามท่ีจะ ชะลอความเร็วและยา้ ยเขา้ เลนกลาง ตอนนั้นกเ็ ห็นรถอยขู่ า้ งหนา้ คัน หนึ่ง แตก่ ็คิดว่าเบรกทนั ผมกพ็ ยายามแตะเบรก แต่จู่ๆ มนั ก็ใกล้มาก จนจะชนแลว้ แล้วรถผมกเ็ สยี หลักหมนุ จากเลนกลางผ่านไปเลนซา้ ย และหมนุ ออกไปยังถนนข้างทาง รถพลกิ ไปมาอยสู่ ามรอบเขา้ ไปในไร่ สับปะรด กระจกหนา้ ยบั และหลังคากย็ บุ หมด รถไมม่ แี อร์แบก็ ด้วย พอตอนเดินออกมาจากรถ ผมมองมายังทนี่ งั่ คนขบั กอ่ นเลยวา่ เราจะ เหน็ รา่ งตวั เองเหมอื นในหนงั ไหม คือไมร่ ตู้ ัวว่าเราตายแลว้ หรือยัง ดู เสร็จกต็ ้องรีบออกมา เพราะกลัวรถจะระเบิด ผมกำ� ลังงงและช็อกมาก โทรศพั ท์กลับไปท่บี า้ น ก่อนทจ่ี ะโทรผมพยายามรวบรวมสตวิ ่าจะพดู อยา่ งไรไมใ่ หพ้ อ่ แมต่ กใจ ผมคดิ ว่าเลอื กค�ำพดู ท่ีดแี ล้วว่า ‘ตอนน้ีรถ ควำ�่ แต่ปลอดภัยแล้วไมเ่ ป็นอะไร’ ตอนน้ันพ่อผมรับสาย แตแ่ มไ่ ด้ยิน ทพ่ี ่อคยุ กบั ผมด้วย ผมได้ยนิ เสียงแม่กรีดรอ้ งขนึ้ มาทันท.ี .. หลังจากเหตุการณ์น้ีมักจะมีคนมาถามผมว่าห้อยพระอะไร หรือบอกว่าเราอยู่ในช่วงเบญจเพส  ผมบอกไปว่าไม่ใช่เลย  สาเหตุ 90

เพราะผมประมาท ทผี่ า่ นมาผมขบั รถเร็ว แตต่ อนนั้นผมคดิ วา่ ถา้ เรา ไมง่ ่วง มสี ติ บางทีมันกไ็ ม่เหน็ จะมีอะไร เรานา่ จะควบคมุ รถได้ แต่ เหตุการณ์นี้บอกผมวา่ ต่อให้เราควบคมุ ตัวเองได้ แต่เราควบคมุ โลก น้ีไมไ่ ด้ เพราะเราก็ทำ� ใหร้ ถคนั หน้าหา่ งออกไปอกี นดิ ไมไ่ ด้ ตอนเกิด อุบัติเหตุแล้วผมลงมาจากรถ  ในใจนึกว่าถ้าพ่อแม่หรือคนรักนั่งมา ดว้ ย เราคงอย่ไู ม่ได้เพราะเราจะรสู้ ึกผิดมาก หรอื เสยี งของแม่ทรี่ ้องขนึ้ มาตอนเราโทรกลบั ไปมันคงจะยาวนานกวา่ เดิม” บางทีการแคม่ สี ติ รู้เท่าทันความเป็นไปของสังคม และ ใช้ชีวิตกับความรักด้วยความเข้าใจ  นั่นก็อาจเป็นความสุขที่ ล้วนอย่ใู นตัวเราเองแลว้ ไมต่ ้องออกไปแสวงหาที่ไหนเลย เ ร า อ า จ เ ลื อ ก ท่ี จ ะ จ� ำ ด้านบวกและปล่อยด้าน ลบออกไปได้  เพราะมัน เป็นไปไม่ได้ท่ีจะลบความ ทรงจำ� ทง้ั หมดท้ิง 91

วฒุ ิชยั กฤษณะประกรกิจ ผู้สังเกตการณ์ชีวิตแห่งไซเบอร์สเปซ คุณจะศรัทธาในสิ่งที่มองไม่ เหน็ ได้หรือเปลา่ ?               ค�ำถามนี้อาจดูใหญ่เกินที่ มนษุ ยอ์ ย่างพวกเราจะตอบ สงั คม ถึงต้องมีศาสนา  มีพระเจ้าไว้ให้ ยึดเหน่ียว  แต่ในโลกยุคใหม่  ช่วง เวลาท่ีตัวตนของเราห่างไกลจาก ความเช่ือด้วยวิทยาศาสตร์  มนุษย์ ก้าวพ้นดินแดนแห่งความกลัว ภูตผีมาสู่พ้ืนผิวความอ้างว้างทาง เทคโนโลยีที่ไม่มีอะไรให้เชื่อถือได้ อีก  แต่ชายหนุ่มคนนี้ไม่คิดแบบ น้นั เขานั่งมองเพดานในหอ้ งนอน ส�ำรวจความเปล่าของชีวิตมานาน จนถึงวันท่ีได้รู้จักกับโลกอีกใบใน คอมพิวเตอร์  เขาอยู่ร่วมกับมัน ทดลองมัน  เฝ้าสังเกตการณ์และ เขียนเรื่องราวออกมา  ประหน่ึงผู้ 92

คุมขังในเรือนจ�ำที่สังเกตพฤติกรรมนักโทษแห่งความเหงานับล้านคน เพราะสถานที่ทผ่ี ชู้ ายคนนอ้ี ยลู่ ้วนเตม็ ไปดว้ ยอารมณ์ ความรสู้ ึก ตวั ตนของผูค้ นบนโลกคขู่ นานบนสงั คมไซเบอรส์ เปซ บนโลกออนไลน์ชอื่ ของเขามีหลากหลาย แต่ในโลกใบนี้เขา คอื วุฒิชยั กฤษณะประกรกิจ “มีคนถามผมว่าเขียนหนังสือเก่ียวกับอะไร  ผมก็ตอบว่า เขียนถึงเร่ืองวัฒนธรรมร่วมสมัยและเทคโนโลยี  เขาก็บอกว่า  อ๋อ เขียนถงึ การใช้งานสมาร์ตโฟนใชไ่ หม การใชง้ าน 3G ใช่ไหม ผมเอง ก็ไม่สามารถอธิบายเขาได้ มนั ไม่ใช่เรื่องของการใชง้ าน แตเ่ ปน็ การ โต้ตอบกับสังคมปัจจุบันว่าผมคิดอะไรอยู่กับเทคโนโลยีที่สร้างความ เปลยี่ นแปลงตอ่ ตัวผม สรา้ งความเปลย่ี นแปลงกับสังคมรอบขา้ ง ซึ่ง ไม่ว่าจะตอนนี้หรือเม่ือสิบกว่าปีก่อนมันก็ยังเป็นส่ิงท่ีอธิบายยากอยู่ดี ว่าผมเขียนเก่ียวกับเรื่องอะไร  มันเป็นเรื่องของความคิดมากกว่าจะ พดู ถงึ การใช้งานทางเทคโนโลย”ี เม่ือหลายปีก่อนวุฒิชัยเร่ิมต้นสายงานในฐานะนักข่าวจาก หนังสือพิมพ์ผู้จัดการรายสัปดาห์จนกระทั่งวิกฤตเศรษฐกิจเมื่อปี พ.ศ. 2540 เขาถูกเลย์ออฟออกมาพร้อมเพื่อนร่วมชะตากรรมจำ� นวนหนง่ึ แตเ่ วลา 3 ปกี ว่าท่ีไดเ้ ขยี น ไดฝ้ กึ ประมวลความคิดจนสามารถต่อยอด ผลงานออกมาเปน็ หนงั สือ ‘ไซเบอร์บอี ิ้ง’ เล่ม 1 และ 2 (2543), ‘เรือ่ ง ของผมผชู้ ายไมเ่ กี่ยว’(2545), ‘ดหู นงั คนเดยี ว’(2546), ‘การเดินทาง ใต้เงาตกึ ’ และ ‘เมอื งใหญ่ในวงเลบ็ ’ (2548), ‘นน่ี นั่ โน่น’(2553) และ ลา่ สุดกบั ‘สุนทรยี ะแห่งความเหงา’ (2554) ปจั จุบนั เขายงั คงเป็นนัก เขียนและคอลัมนิสต์ในนิตยสารผู้ชายท่แี ขง็ แกร่งอย่าง GM 93

“เทคโนโลยมี ันเปล่ยี นสเปซ แอนด์ ไทม์รอบตวั เราไปอยา่ ง รนุ แรง การใช้งานคอมพวิ เตอรแ์ ละอินเตอรเ์ นต็ ในชว่ งยุค 2530 ตอน ปลายๆ มันเปลี่ยนโฉมหนา้ ชีวิตประจ�ำวันของคนในยุคนนั้ มันสร้าง ส่งิ ใหมๆ่ มากมายทง้ั การทำ� งานและการใช้ชีวติ ประจ�ำวนั ผมสนใจ เพราะเทคโนโลยีน้ีมันสร้างพ้ืนท่ีและเวลาแบบใหม่ให้กับเราที่เรียก กันว่าไซเบอรส์ เปซ เราอยู่ในโลกปัจจุบนั น้ีมนั กเ็ ป็นสเปซหนง่ึ พอเรา เปดิ คอมพวิ เตอร์ เปิดวินโดวส์ 99 ดบั เบลิ คลิกทไ่ี อคอนโทรศัพทใ์ ห้ มัน dial-up กบั อนิ เตอรเ์ นต็ มันกลายเปน็ สเปซใหม่ที่ต่อเรากบั พนั ทปิ ดอตคอม ตอ่ กบั โปรแกรม Pirch (โปรแกรมสนทนาในยุคแรกๆ คลา้ ย msn) เข้าไปในสนุกดอตคอม เข้าไปในยาฮู กลายเป็นสเปซใหมท่ เี่ กิด ขึ้น” 94

“สเปซที่เราใช้ชีวิตอยู่ในปัจจุบันกับสเปซท่ีเราน่ังพิมพ์ คอมพิวเตอร์  มันก็จะมีตัวตนของผู้ใช้เพ่ิมข้ึน  น่าสนใจว่าตัวตนที่ เรานั่งอยู่ตรงน้ีกับตัวตนท่ีอยู่ในคอมพิวเตอร์  มันเหลื่อมล้�ำ  ขัดแย้ง สอดคลอ้ ง มันเปลี่ยนแปลงกันและกนั อย่างอรี งุ ตงุ นงั มาก มันเหมือน เป็นอาการช็อกของคนในยุคน้ัน  คนอื่นช็อกแต่อาจจะไม่ได้อ่อนไหว กบั มนั มาก แต่ผมอ่อนไหวกบั มนั ” งานเขียนของวุฒิชัยจึงพยายามอธิบายกับปรากฏการณ์ เหลา่ นี้ ว่าตวั ตนของเราในโลกไซเบอรส์ เปซน้ันต่างจากตวั ตนของเรา ในชีวติ จรงิ มากน้อยแค่ไหน เม่ือเราออนไลน์ตวั เราในชีวติ ปกตเิ ปลีย่ น ไปไหม หรือเม่อื เราออฟไลน์กลับมาใชช้ ีวติ ตามปกติตัวตนของเราบน หนา้ จอคอมพ์เปล่ยี นไปอย่างไร ในยคุ นน้ั ประเดน็ เหล่าน้เี ปน็ ของใหม่ สามารถเขียนเลา่ ได้ทกุ อาทิตย์ จนไม่น่าเชอ่ื ว่าสบิ กวา่ ปีตอ่ มาค�ำถาม ทถ่ี กู ถามบอ่ ยก็ยงั อยเู่ หมอื นเดิม 95

“ส่ิงน้ีเป็นเร่ืองท่ีแปลกประหลาดและถูกตั้งค�ำถามมาต้ังแต่ สิบกวา่ ปีกอ่ น คำ� ถามเดยี วกนั วา่ ตัวตนของเราจริงๆ กับตัวตนท่อี ยู่ หน้าจอนั้นต่างกันหรือเปล่า  สิบกว่าปีต่อมาทุกคนยังถามค�ำถามนี้ เหมอื นเดมิ สง่ิ ทน่ี า่ สนใจคอื โดยสว่ นตัวของผมนัน้ ไม่วา่ จะตัวตนไหน นั่นก็คอื การแสดง เราอยตู่ รงน้ี คุณเหน็ ผม ผมน่งั อยู่ตรงน้ี นั่นคือ ผมกำ� ลังแสดงอยู่ ชวี ิตของคนเราคือการแสดง มองเหน็ ตวั เองผ่าน สายตาของคนอนื่ ผมเขา้ ใจวา่ ผมเป็นใคร เพราะผมดูปฏกิ ิริยาทีค่ ณุ มีตอ่ ตัวผม คุณท�ำสีหนา้ ทเี่ ชื่อถือผมอยู่ ผมจงึ ร้วู ่าตวั ผมยงั เปน็ คนที่ น่าเชือ่ ถอื ถ้าคุณหวั เราะเยาะผม ผมก็จะรสู้ ึกอับอาย ตวั ตนของผม จะล่มสลาย ตวั ตนของผมทุกขณะจิตคอื การแสดงท่ีสอดคล้องกบั ทกุ สงิ่ ทกุ อย่างรอบตัว ในโลกเทคโนโลยี โลกไซเบอร์สเปซก็เหมอื นกนั คนท่ีเล่นทวิตเตอร์และมีคนฟอลโลว์เยอะๆ  เขาก็ต้องแสดงบทบาท แบบหนงึ่ เพราะเขามีคนติดตามเยอะ ถ้าเขาไปเปิดบัญชีอีกชอ่ื หนึ่ง ใช้อกี อีเมล์หน่ึง คุณคิดวา่ ทวิตเตอร์สองอนั นเี้ ป็นคนคนเดียวกนั ไหม ผมมองว่าก็เป็นคนละคนนะ  เพราะไม่ว่าในสเปซไหนท่ีตัวตนของเรา เข้าไปครอบครอง นัน่ คือการแสดงหมดเลย ตัวตนของผมในทวิตเตอร์ ในเฟซบ๊กุ หรอื ในพนั ทิปดอตคอมกไ็ ม่เหมือนกนั ทุกวนั น้ีมนั สนุกตรง ที่เทคโนโลยีไดส้ รา้ งสเปซขึ้นมามากมายมหาศาล เพอื่ ใหเ้ ราเขา้ ไปลง ทะเบียนเพอ่ื สร้างตวั ตน ไม่ต้องเหมือนกันกไ็ ด้ จะเป็นตวั เราหรือไม่ เป็นตัวเราก็ได้ กระทง่ั ในเฟซบุก๊ บนสเตตสั ทต่ี า่ งกนั ไป ตวั ตนของคน ก็ไมเ่ หมอื นกัน สเตตสั ทม่ี ีคนมากดไลคเ์ ยอะๆ คุณก็จะยง่ิ ภมู ิใจ ยิง่ ฮกึ เหมิ ถ้าสเตตสั ไหนทไ่ี มม่ ีคนมากดไลค์ ตัวตนของคณุ ในสเตตสั นัน้ กจ็ ะเหย่ี วแหง้ และหายไป... ผมใช้อินเตอร์เน็ตมาสบิ กวา่ ปี ผมรู้วา่ ตวั ตนที่ผมใชม้ าตลอดในนั้นมนั ไมม่ ีอยูจ่ ริง” 96

น่าสนใจว่าถ้าทุกตัวตนของเราคือการแสดง  เราจะเช่ือถือ หรือศรัทธาอะไรในโลกออนไลน์หรือบนโลกนไี้ ด้อีก? “นีม่ นั คือค�ำถามของศาสนา วา่ เราจะเช่อื อะไร จะอย่ตู อ่ ไปยังไง จะมชี วี ติ อย่ตู อ่ ไปเพอ่ื อะไร มนั คอื ค�ำถามเชิงศาสนา เชิง ปรชั ญา...ถ้าคุณเชอ่ื วา่ โลกน้กี �ำลังดิง่ จมลงไปในเหว สงั คมล่มสลาย โลกนี้อีกไม่นานก็จะแตก  คุณก็จะกลายเป็นเด็กแว้น  กลายเป็นพวก แอนต้ีโซเชียล  พวกอันธพาล  ถ้าเกิดน้�ำท่วมหรือเกิดภัยอะไรข้ึนมา คุณก็จะไปปล้นของชาวบ้าน  ถ้าคุณเชื่อว่าโซเชียลเน็ตเวิร์กมันเลว ทราม ถา้ คณุ เชื่อว่าในอนาคตมนษุ ยชาตจิ ะตกต�่ำ  คุณก็จะโพสต์แต่ คำ� ด่าทอ เสียดสี ประชดประชนั พอคุณด่าเสร็จก็จะปิดแอ็กเคานต์ หนีไปเปดิ อนั ใหมเ่ พื่อมาด่าต่อ คุณกจ็ ะเอาขา่ วทไี่ มม่ อี ยู่จรงิ มาสรา้ ง ความเส่ือมเสียให้กับคนโน้นคนนี้  เสร็จแล้วคุณก็จะปิดแอ็กเคานต์ หนีอีก คณุ เป็นคนแบบไหน คุณจะอยูก่ ันยังไง ถ้าคณุ คิดว่าสังคมน้ี ควรจะดีกวา่ น้ี ถ้านำ้� ทว่ มมาอกี บ้านเมอื งเกิดภยั พบิ ัติ คุณจะท�ำยังไง คุณจะเอารถไปจอดบนสะพานลอยไหม คุณก็คงไมท่ ำ� คุณกจ็ ะเอารถ จอดไว้ท่ีบ้านแต่หาอะไรมาหนุนรถให้สูงข้ึน  แล้วคุณก็จะออกไปเป็น จิตอาสา คุณกจ็ ะช่วยเหลือเพื่อนบ้าน ถ้ามีอาหารเหลอื ก็จะเอาไป ชว่ ยหมาแมวที่อดอยาก คุณอยากใหโ้ ซเชียลเน็ตเวิร์กมันพัฒนาต่อ ไปไหม คณุ อยากให้โลกเรามแี ต่สง่ิ ดีๆ ใชไ่ หม คุณก็แชร์แตส่ ง่ิ ที่ดี สง่ิ ถูกที่ควร หรือคุณจะตรวจสอบการทำ� งานของรัฐบาล คุณก็ควรตรวจ สอบข้อมูลที่เป็นเท็จในอินเตอร์เน็ตด้วย  ช่วยกันแชร์ช่วยกันท�ำให้ มนั ดีขน้ึ คณุ อยากใหโ้ ลกเป็นยังไงกข็ ้นึ อยู่กับตวั คณุ ถา้ คณุ คดิ วา่ โลก นมี้ ันจะจบสน้ิ ลง คุณจะหาแต่ผลประโยชนท์ กุ อย่างอยูก่ ับตัว คุณจะ ปิดบ้านตงั้ กระสอบทรายสงู 5 เมตรขึน้ มาและปั่นไฟใชใ้ นบ้านเหรอ มนั ก็ไมใ่ ช่ คุณก็ตอ้ งเปดิ ประตูออกมา ถามเพอ่ื นบา้ นวา่ ยังมอี ะไรให้ เราชว่ ยอีกไหม คุณอยากอยใู่ นโลกแบบไหนละ่ โซเชยี ลเน็ตเวริ ์กเองก็ เหมือนกนั “ 97

“ปรากฏการณ์ในการสอื่ สารแบบ many to many จากโซ- เชยี ลเน็ตเวริ ์กไดเ้ ปลี่ยนแปลงสังคม เศรษฐกิจ การเมือง วฒั นธรรม ของโลกใบนี้ไปแล้วรวมถึงประเทศไทยด้วย  วุฒิชัยบอกว่าการสื่อสาร แบบนีไ้ มท่ ำ� ให้คนเราเฉ่ือยชา เราสามารถมปี ฏสิ มั พนั ธก์ ับข่าว ไม่ ไดร้ อรบั ฟงั ข่าวจากรฐั แบบ passive อีกต่อไป เปน็ ความเสรีทางการ ส่ือสารท่ีอยู่ท่ามกลางข้อมูลอันมหาศาลทั้งเรื่องจริงและเท็จ  “ผม เชื่อว่ามันจะผลักดันสังคมไปในทางท่ีดีข้ึน  โดยรวมแล้วในโซเชียล เน็ตเวริ ์กมนั กต็ ้องมขี า่ วลอื ความเท็จ ความหยาบคาย แตส่ ว่ นใหญ่ มนั จะเปน็ ความจรงิ เปน็ สงิ่ ท่ีดี เปน็ ค�ำพูดท่ีไพเราะ โดยสว่ นรวมแล้ว สภาพการสอื่ สารแบบนีม้ ันจะคอ่ ยๆ ดขี นึ้ ” วุฒิชัยยงั เสริมประเด็นนี้ ตอ่ “ถ้าคุณเป็นอนุรักษนิยมคุณก็จะมองว่ามันท�ำแบบนี้ไม่ได้นะ ปล่อยให้แตล่ ะคนแสดงความคิดเห็นกันเฉอื่ ยแฉะ ปล่อยใหแ้ ชร์ภาพ ท่ีเป็นขา่ วลือไดอ้ ย่างไร ถ้ามองโลกในแง่ร้าย มนุษย์ทุกคนมแี ตค่ วาม เลวทราม ถ้าปล่อยใหก้ ารสื่อสารแบบนดี้ ำ� เนินต่อไป สงั คมจะตอ้ ง ตกต่ำ� ลง แต่ถา้ คุณมองแบบเสรีนิยม นม่ี นั ก็คือโอกาสของคนตวั เล็กๆ ท่จี ะไดแ้ สดงความคดิ เห็น ต่อจากนเ้ี ขาจะไมไ่ ด้ดทู วี แี บบ    passive อีกแลว้ เขาสามารถตอบโต้ข่าวสารท่ีไดร้ ับกลบั ไปได้ทันที มนั เป็น โอกาสของคนตัวเลก็ ๆ ของคนชายขอบทีไ่ ม่เคยมีเสยี งในสงั คม ถ้า คุณมองโลกในแงด่ นี ีม่ ันคือโอกาสท่ีคนจะได้ท�ำดีตอ่ กนั เวลาที่มีการ แจง้ ขา่ วว่าทนี่ ่ีต้องการแรงงานจติ อาสา โซเชียลเนต็ เวิร์กคือแหลง่ ที่ จะระดมคนมหาศาลเขา้ ไปช่วยกัน อย่างการระดมคนไปชว่ ยสนุ ัขท่ี วดั สวนแก้วที่ก�ำลงั จะจมนำ้� ตายนบั พนั ตวั ชาวเฟซบกุ๊ กเ็ ข้าไปกอบกู้ ชีวิตหมาขึ้นมา เพราะสดุ ทา้ ยมนั กอ็ ยทู่ อ่ี คติและฉนั ทาคติของคณุ วา่ จะมองเร่ืองนแี้ บบไหน ...ผมมองวา่ เรารับขา่ วสารจากตรงนี้ปลอดภยั กว่าการรบั ขอ้ มูลจากหนงั สอื พิมพ์ฉบับหนง่ึ ทวี ชี อ่ งหน่ึง หรอื รฐั บาล 98

ใดรัฐบาลหนึง่ เท่านนั้ เราฟงั ทงั้ ฝ่ายรัฐบาล เราก็ตอ้ งฟงั ฝ่ายคา้ นดว้ ย เราก็ตอ้ งอ่านหนังสอื พิมพ์อีกฉบับ ดูทวี ีอีกช่องเพือ่ เชค็ ข่าว ขณะที่เรา ออนไลนเ์ ฟซบุก๊ เราแชร์ภาพของอีกฝัง่ เรากต็ ้องไปเชก็ ภาพของอีก ฝั่งหนึ่งดว้ ย เราไดร้ ับอี-เมลโ์ จมตฝี ัง่ โน้น เราก็ต้องเปิดใจทีจ่ ะรบั ขอ้ มูล จากอีกฝั่งหนึง่ เหมอื นกนั น่ีคอื วิธีการทจ่ี ะอยู่รอดในโลกท่ีการสื่อสาร เปน็ แบบ many to many การสื่อสารแบบโซเชยี ลเน็ตเวิรก์ ทีเ่ ราแชร์ ทกุ อยา่ งแก่กัน” วุฒิชัยยังคงมีความสุขในการเป็นนักสังเกตการณ์บนไซเบอร์ สเปซ เพราะแทนทีจ่ ะบ่นอยู่ในใจ เขากไ็ ดบ้ น่ ออกมาเปน็ ตวั หนงั สือ ผ่านเทคโนโลยี  เขามองโลกอย่างเข้าใจว่าไม่ว่าในโลกนี้หรือโลก ดิจติ อล กย็ ่อมมฝี ั่งของความเชอ่ื ท่ีผลิตการกระทำ� ที่ดีเทา่ กบั ความเช่อื ท่สี ร้างสรรคแ์ ตค่ วามยำ่� แย่ ส�ำคญั ตรงท่ีทกุ คนเลือกไดว้ า่ จะพาตัวเอง ไปอยูฝ่ ่งั ไหน คุณจะศรัทธาในสิ่งท่ีมองไม่เห็นได้หรือเปล่า...วุฒิชัย และคุณลว้ นมคี ำ� ตอบอยู่ในใจ 99

ภพู งิ ค์ พงั สอาด พิง ล�ำพระเพลิง : เปลี่ยนความฝันให้เป็นไฟ เปล่ียนความขมข่นื ใหเ้ ป็นฟืน มักจะมีคนบอกว่าคนท่ีมี อาชพี ตลกนน้ั ตัวจริงมกั ไม่ตลก เพราะชีวิตของคนตลก ส่วนใหญ่ไม่ค่อยจะมีเรื่องให้ข�ำ นัก  ค่อนไปทางขมข่ืนเสียมากกว่า ด้วยว่าต้องต่อสู้ดิ้นรนมามากมาย กว่าจะได้มายืนปล่อยมุขอยู่หน้า เวที  กระท่ังว่าในชีวิตส่วนตัวก็ต้อง พานพบกับเร่อื งสะเทือนใจ จุดร่วมของคนตลกท้ัง หลายก็คือต่อให้ชีวิตมันแย่แค่ ไหน แตพ่ วกเขาก็ไม่เคยหมดใจให้ กบั อารมณข์ ัน 100