งานใบตอง ชั่วโมงที่ 2

1 เอกสารประกอบการเรียนการสอน เล่ม 2 เร่อื ง วสั ดอุ ุปกรณ์ในงานใบตอง ช้นั มธั ยมศึกษาปที ่ี 5 โดย นางสาวพิมพ์ฐินันท์ ดิลกสุนทร กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชีพ โรงเรียนบางมดวิทยา “สีสุกหวาดจวนอุปถัมภ์” สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 1

2 คาชีแ้ จงการใช้ เอกสารประกอบการเรียนการสอนที่นกั เรียนกาลังศึกษาอยู่นี้ มีจุดมุ่งหมาย เพื่อให้นักเรียนได้ใช้ศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง และเป็นส่ือ ประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรยี นรู้การงานอาชีพและเทคโนโลยี ชนั้ มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 5 1. เอกสารประกอบการเรียนการสอนเล่มน้ี ประกอบด้วย 1.1 จุดประสงค์การเรียนรู้ 1.2 แบบทดสอบกอ่ น-หลงั เรยี น 1.3 ใบความรู้ 1.4 แบบฝึกกจิ กรรม 2. นกั เรียนศกึ ษาการใช้เอกสารประกอบการเรยี นการสอนให้เข้าใจ กอ่ นลงมอื ปฏิบัติ ดังน้ี 2.1 ทาแบบทดสอบก่อนเรียน 2.2 ศกึ ษาใบความรู้ในเอกสารประกอบการเรียนการสอน 2.3 ทาแบบทดสอบหลังเรียน 2.4 เม่อื เสร็จกจิ กรรมแลว้ ครูและนกั เรียนร่วมกนั เฉลยและ อภปิ รายเก่ียวกับคาตอบในแบบทดสอบกอ่ นและหลงั เรียนแลว้ บนั ทึกคะแนน ลงในแบบบนั ทกึ 3. เวลาที่ใช้ในการปฏบิ ตั กิ จิ กรรม 1 ชั่วโมง

3 จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ 1. นกั เรยี นบอกชอ่ื และวธิ ใี ช้วัสดอุ ุปกรณใ์ นงานใบตองได้ถูกต้อง 2. นักเรยี นอธิบายการทาความสะอาดและเกบ็ รักษาได้อย่างถกู วิธี 3. นักเรียนนาความรทู้ ่ไี ด้ไปประยุกตใ์ ช้ ในชวี ิตประจาวนั ได้

4 ใบความรู้ เรอื่ ง วัสดแุ ละอปุ กรณ์ในงานใบตอง การปฏบิ ัตงิ านควรศกึ ษาวสั ดุและอปุ กรณ์ วิธใี ช้ การเก็บรกั ษา การทาความสะอาด ก่อนและหลังการปฏบิ ัตงิ าน และควรตอ้ งจดั เตรียมวสั ดุ และอุปกรณใ์ หพ้ รอ้ มสาหรับการ ปฏิบตั งิ านทกุ ครั้ง ควรพิจารณาสง่ิ ตอ่ ไปนี้ 1.ใบตอง การตดั ใบตองมาใชง้ านควรตัดเวลาเชา้ ถึงสายหรือตอนเย็นแดดอ่อน จะได้ใบตองที่เหมาะสม ในงานประดิษฐ์ ควรใช้ใบตองตานี เพราะ มีคุณสมบัตินุ่ม เหนียวไมฉ่ ีกแตกง่าย มีสีเขียวเข้ม เส้นทางตองมีแนวตรง ทางตองกว้าง การเลือกใบตอง ตานี ควรเลือกใบตองทีม่ ีทางยาว ไม่อ่อน หรอื แกจ่ นเกินไป ถ้าใบตองยังสดอยู่ให้นามาผ่ึง ลม เพ่ือให้ใบตองหาย กรอบกอ่ น ใบตองตานี

5 2. กรรไกร ทเ่ี หมาะสมสาหรบั งานใบตอง ควรเปน็ กรรไกร ทมี่ ีรปู ทรงเหมาะ มอื น้าหนักเบา สะดวกในการใช้ หลังการใช้งานเชด็ ให้แห้งชะโรมน้ามนั 3. เขม็ เขม็ เหมาะสมสาหรับงานใบตองคือ เขม็ เบอร์ 8 หรือเข็มเบอร์ 9 เลอื กใช้เข็ม ขนาดยาวมีรูเข็มกวา้ ง สะดวกในการร้อยดา้ ย เมอื่ ใชเ้ สร็จ ควรเกบ็ ใส่กล่องแล้วโรยแป้งทาตัวปอ้ งกับการเกิดสนิม

6 4. ดา้ ย ท่ใี ช้งานในงานใบตองคอื ดา้ ยเบอร์ 60 5. เขม็ หมุด งานใบตองทใี่ ช้เขม็ หมุดสว่ นมากเป็นงานกระทงลอย หรอื กระเชา้ ใชย้ ดึ กลีบแต่งกับตวั กระทงควรเลอื กเขม็ หมดุ ชนดิ ตัวเล็กยาว

7 6. ผา้ ขาวบาง เมอ่ื งานใบตองสาเรจ็ ใชผ้ ้าขาวบางชบุ นา้ 2 ช้นั ห่องานใบตอง ให้เรยี บร้อย ภายหลังการใชง้ านซกั ใหส้ ะอาดตากให้แห้งพบั เกบ็ 7. ผ้าเช็ดใบตอง ใชผ้ ้าฝ้ายที่นุ่มดดู ซับนา้ ไดด้ เี ช็ดทาความสะอาดใบตอง ก่อนนามาเย็บเป็นช้นิ งานภายหลงั การใช้งานซกั ให้สะอาด ตากใหแ้ ห้งพับเกบ็

8 8. ทฉ่ี ีดน้า เลือกทีม่ ลี ะอองเล็กและพ่นน้าได้ดี ขนาดเหมาะมอื 9. ไม้กลดั ขนาดเล็กแหลม แขง็ แรง ใช้ไม้ตดิ ผวิ และใกล้ผวิ วิธีเกบ็ นาใส่กลอ่ งท่ี อากาศถ่ายเทได้ดี เพ่ือป้องกนั ไมก้ ลัดขน้ึ รา

9 10. ยางลบอย่างแขง็ ยางลบเนอื้ แข็ง ๆ ใช้สาหรับกดเข็มหมุดแทนนิ้วมอื 11.ไม้บรรทัด เลอื กท่เี หน็ เส้นและตัวเลขทช่ี ดั เจน การรักษา ถา้ ตอ้ งการให้ใบตองสดทนนาน เมื่อเยบ็ เสร็จแลว้ ตอ้ งแช่น้าอยา่ ง การตัด น้อย 3 ชม. หรอื 1 คนื แล้วนามาคลมุ ด้วยผา้ ชืน้ จะทาให้อยไู่ ด้ หลายวัน การฉีก ถ้าตอ้ งการใช้ใบตองรูปกลมหลายๆแผน่ ในการเยบ็ กระทง 1-2-3-4-5-6 มมุ สาหรบั ใสอ่ าหารหรอื ขนม ควรฉกี ใบตองกว้างเทา่ ท่ตี อ้ งการ หาถ้วยกลมมาทาแบบขีดรอยแล้วใช้กรรไกรตดั หรือจะใชม้ ดี คมๆ กรีดตาม แบบน้กี ไ็ ด้ ควรใช้ปลายเข็มหมุดจกิ แลว้ ฉกี ถา้ มเี ลบ็ มือจะใชเ้ ล็บหัวแม่มือฉีก ก็ได้

10 การฉีก การตัด หลักการออกแบบงานใบตอง การออกแบบเป็นหัวใจสาคัญในการประดิษฐ์ช้ินงาน เน้นความคิดริเร่ิม สร้างสรรค์ ความเหมาะสม รูปทรง สัดสว่ น และความประณีตสวยงาม หลักการออกแบบงานใบตองท่ีดี 1. รูปร่างและรูปทรง ความกว้าง ความยาว และความสูง ของชิ้นงานต้องได้ สดั ส่วนสมั พันธก์ ัน รวมถงึ สว่ นประกอบอื่น ๆ ตอ้ งเป็นแนวเดยี วกัน 2. สีสนั เป็นองค์ประกอบที่สาคัญ ซึง่ มสี ่วนช่วยให้ช้ินงานน้ันดูสวยงาม โดด เดน่ หรือแสดงความรู้สกึ ต่าง ๆ ออกมา จากสดี อกไม้ ใบไม้ท่ีใช้ 3. วสั ดุในการประดิษฐ์ ควรเลือกวัสดุชนดิ ใหม่ ๆ มาประดิษฐช์ ้นิ งาน เพอ่ื ความแปลกใหมห่ รือความคดิ ริเรม่ิ สร้างสรรค์ 4. โอกาสที่ใช้ ต้องทราบว่าจะประดิษฐ์ช้ินงานในโอกาสอะไร เช่น ใช้ สาหรบั ประกวดโชว์ ใช้ในชวี ิตประจาวัน หรือ เพือ่ การค้า 5. แรงงาน และเวลา ควรจะต้องทราบว่ามีแรงงานที่จะช่วยมากน้อย เท่าไร หรือมีเวลาเตรียมงานกี่วัน เพื่อจะได้มีการ ออกแบบท่ีสอดคล้องกับเวลาและ แรงงาน 6. ความคดิ รเิ รม่ิ สร้างสรรค์ สาหรับงานใบตองจาเป็นต้องมีการนาดอกไม้สด มาผสมผสาน เพือ่ เพม่ิ สสี นั ใหก้ บั ช้นิ งาน หรอื การไล่โทนสีของใบตอง

11 แบบฝกึ กจิ กรรม เรื่อง วสั ดอุ ุปกรณ์ในงานใบตอง คาส่ัง ใหน้ กั เรยี นลากเสน้ จากขอ้ ความทางซ้ายมอื ไปยงั รูปทางขวามอื ท่ีมีสามารถ นาไปปลกู ได้ เข็มหมุด ท่ีฉดี น้า ผ้าสาหรบั เช็ด เข็มมอื ผา้ ขาวบาง

12 แบบทดสอบหลงั เรยี น เรอื่ ง วัสดุอุปกรณใ์ นงานใบตอง คาชแ้ี จง นกั เรียนทาเครือ่ งหมาย (  ) ทบั ตัวอักษร ก ข ค หรือ ง ทถี่ ูกตอ้ ง ลงในกระดาษคาตอบเพียงขอ้ เดียวเทา่ นนั้ 1. ถา้ ตอ้ งตดั ใบตองเปน็ วงกลมคร้ังละหลายๆแผน่ ตอ้ งใช้อุปกรณ์ในขอ้ ใดในการตดั ก. คตั เตอร์ ข. กรรไกร ค. ถ้วย ง. ขอ้ ก และ ค ถกู 2. หลงั จากใชก้ รรไกรเสรจ็ แล้วก่อนเกบ็ ควรปฏิบตั ิเช่นใด ก. ใช้ผา้ เช็ดให้สะอาด ข. ถา้ สกปรกมากลา้ งดว้ ยน้าสะอาด ค. ทาด้วยน้ามนั ง. ถูกทกุ ข้อ 3. การเกบ็ รักษาชิน้ งานให้สดทนนานควรปฏบิ ัตเิ ชน่ ใด ก. ฉีดน้าตลอดการทางาน ข. คลมุ ดว้ ยผ้าชน้ื ๆ ค. วางชิน้ งานในที่ๆอากาศถ่ายเทได้สะดวก ง. ถูกทุกขอ้ 4. การตัดใบตองเพอื่ ให้ไดใ้ บตองที่นามาใชง้ านไดด้ ีที่สดุ ควรตัดเวลาใด ก. เวลาเช้าถงึ สาย ข. เวลาเชา้ ทม่ี ีแสงแดดอ่อน ค. ตอนกลางวนั ท่ีมีแดดเพราะใบตองจะไดไ้ มแ่ ตก ง. เวลาตอนเยน็ ๆพระอาทิตย์ตกดนิ แลว้

13 5. หลังจากใชเ้ ขม็ เสร็จแลว้ ควรปฏบิ ัติเช่นใด ก. เก็บใส่ห่อเชน่ เดิม ข. ลา้ งน้าใหส้ ะอาด ค. ใส่กล่องแลว้ โรยด้วยแป้งทาตัว ง. ถกู ทุกข้อ 6. อปุ กรณใ์ นข้อใดที่ตอ้ งทาความสะอาดทกุ คร้ัง ก. ผ้าขาวบาง ข. ผ้าเชด็ ใบตอง ค. กรรไกร ง. ถูกทกุ ขอ้ 7. ข้อใดเปน็ การเก็บไมก้ ลดั ทีถ่ ูกวิธี ก. ใสก่ ล่องเก็บในตเู้ ยน็ ข. ใสก่ ลอ่ งทอ่ี ากาศถา่ ยเทไดด้ ี ค.ใสก่ ลอ่ งปิดฝาป้องกนั รา ง. ผิดทุกขอ้ 8. ในการประกวดประดษิ ฐ์กระทง เพราะเหตุใดจึงต้องนากระทงไปลอยน้า ก. เพ่ือต้องการดวู ่ากระทงนน้ั สามารถลอยได้จรงิ ข. เพือ่ ตอ้ งการวัดความคดิ สร้างสรรค์ ค. เพราะการออกแบบเปน็ หวั ใจสาคัญของงานประดษิ ฐ์ ง. เพอ่ื ให้ไดร้ บั ประสบการณจ์ ริง 9. เพราะเหตใุ ดจงึ นายางลบมาใชใ้ นงานใบตอง ก. ใชแ้ ทนนิ้วมือ ข. ป้องกันยางกลว้ ยกดั มือ ค. ใช้ฉกี ใบตอง ง. ปอ้ งกันใบตองแตก 10. เพอื่ การทางานที่มีคุณภาพควรปฏบิ ตั ติ ามขอ้ ใด ก. ศกึ ษาเครอื่ งมือใหเ้ ขา้ ใจก่อนใชง้ าน ข. ใช้เครือ่ งมอื ให้ถูกตอ้ งกบั ชนดิ ของงาน ค. ตรวจสอบสภาพและซ่อมแซมเคร่อื งมอื ให้พร้อมใช้งาน ง. ถกู ทุกขอ้