งานนำเสนอการขับเคลื่อนการพัฒนาเด็กปฐมวัยร้อยแก่นสารสินธุ์

มีทั้งสาเหตุด้านเศรษฐกิจ (ท่างาน) และด้านสังคม (แยกกัน) ร้อยละเด็กอายตุ า่ กวา่ 15 ท่ไี ม่ได้อยูก่ ับพ่อแมพ่ รอ้ มหน้า สาเหตทุ ่ีไม่ไดอ้ ยกู่ ับพอ่ และแมพ่ รอ้ มหน้า 30.0 12000% 25.0 10000% 20.0 8000% 15.0 15.5 14.7 15.6 15.9 16.2 16.1 15.7 15.7 15.6 16.9 16.7 17.4 17.6 18.0 17.5 6000% 55 55 55 58 56 60 61 60 59 59 64 66 64 67 71 10.0 4000% 5.0 2000% 4.1 4.5 4.9 5.0 4.9 5.4 5.6 5.4 5.5 5.7 6.1 6.4 6.1 6.7 6.6 0% - 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 ไปทางาน แยกกัน เสียชวี ิต อยกู่ บั พอ่ หรือแม่คนเดยี ว อยู่กบั ญาตหิ รือคนอื่น 3

การแยกกันเปน็ สาเหตุสา่ คัญทีส่ ุด สาเหตทุ ี่เด็กไมไ่ ดอ้ ยู่พร้อมหนา้ พ่อและแม่ 30.0% 25.0% 20.0% 15.0% 10.0% 5.0% 0.0% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 เสยี ชวี ิต แยกกัน ไปทางาน 4

ถา้ พ่อหรือแมต่ อ้ งไปท่างาน..จะอยูก่ บั ญาติมากกว่า การอยู่อาศัยของเด็ก กรณีพอ่ หรือแมไ่ ปทางาน 30.0% 25.0% 20.0% 15.0% 10.0% 5.0% 0.0% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 อยกู่ บั พ่อหรือแม่ อยกู่ บั ญาตหิ รือคนอื่น 5

บางสว่ นที่พอ่ แม่แยกกันกต็ อ้ งไปอยู่กับญาติ/คนอ่นื สัดส่วนการอยู่อาศยั ของเด็กทีพ่ อ่ แม่แยกกนั 20.0% 15.0% 10.0% 5.0% 0.0% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 อย่กู ับพ่อหรอื แม่ อยู่กบั ญาติหรือคนอื่น ทีม่ า: คานวณจากการสารวจภาวะเศรษฐกิจและสงั คมครวั เรอื น สานกั งานสถิติแห่งชาติ 6

เด็กยากจนอยู่พรอ้ มหนา้ พอ่ แมน่ อ้ ยกวา่ ...และนอ้ ยลงเรอ่ื ย ๆ สดั ส่วนเดก็ ท่ีอยกู่ บั พอ่ แม่ แยกตามเศรษฐานะ 80.0% 70.0% 60.0% 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% 0.0% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 2006 2020 ทีม่ า: คานวณจากการสารวจภาวะเศรษฐกจิ และสงั คมครัวเรือน สานกั งานสถติ ิแห่งชาติ 7

Click to edit Master title style แนวทางลดปัญหา ▪ สร้างงานที่ดีในพ้นื ท่ี ด้วยนโยบายเศรษฐกิจ • หนมุ่ สาวสามารถอยบู่ า้ นเดียวกับปู่ยา่ ตายาย ไมต่ อ้ งสง่ ลกู ไป ตา่ งจงั หวัด – ทง้ั จากนโยบายพัฒนาเชิงพ้นื ท่ี – และการกระจายอา่ นาจการเมอื งการคลังสู่ท้องถิ่น ▪ ปรับระบบสวสั ดกิ ารสงั คมใหเ้ ด็กอยู่กับพอ่ แมไ่ ด้มากขน้ึ • บรกิ ารดแู ลเดก็ เวลาพอ่ แมไ่ ปท่างาน • ขยายเวลาบริการศนู ย์เดก็ เลก็ • เงนิ อดุ หนุนเด็กเลก็ ถว้ นหนา้ • Cash for Care • ใช้แนวคดิ ‘ไม่ทงิ้ ใครไว้ข้างหลงั 8

อนาคตเดก็ และหนมุ่ สาวไทยจะตอ้ งรบั ภาระมากข้ึน แต่ในชว่ งวัยนก้ี ลบั มสี ดั สว่ นคนรายไดน้ อ้ ยสุด 40% ลา่ ง (bottom40) สูงกวา่ ชว่ งวยั อน่ื ‘เดก็ ทกุ คน’ จงึ ตอ้ งไดร้ บั การพฒั นาศักยภาพ เตม็ ที่ • นักเศรษฐศาสตรโ์ นเบล Heckman (2008) แสดงใหเ้ ห็นวา่ การลงทนุ ใน เด็กปฐมวัย โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ เดก็ เล็กในช่วงอายุ 0-3 ปี ให้ผลตอบแทน สูงเปน็ อย่างมาก ทัง้ ต่อตวั เด็กเองและสังคมในภาพรวม • รายงาน WHO et al. (2018) ระบุว่าหนทางที่ดที ีส่ ดุ ท่ีจะช่วยประเทศให้ เจรญิ ก้าวหน้า เตบิ โตอย่างทว่ั ถึง มีความเทา่ เทียมในดา้ นโอกาส และยุติ ความยากจนอยา่ งรุนแรง คือ การลงทนุ ในเด็กปฐมวยั



คนไทยออกนอกกาลงั แรงงานมากขึน้ (หมดหวงั หางาน?) ไมใ่ ชแ่ ค่คนอายุมาก... คนอายุนอ้ ยก็อยู่นอกกาลงั แรงงานมากขึ้น โดยเฉพาะนอกเขตเทศบาล

คนไทยออกนอกกาลงั แรงงานมากขึน้ (หมดหวงั หางาน?) ไมใ่ ชแ่ ค่คนอายุมาก... คนอายุนอ้ ยก็อยู่นอกกาลงั แรงงานมากขึ้น โดยเฉพาะนอกเขตเทศบาล

NEET มีท้ังผหู้ ญงิ ผู้ชาย มีทงั้ จบการศึกษาไมส่ งู /สงู แต่สว่ นใหญอ่ าศยั ใน ครัวเรือนรายไดน้ ้อย

‘ความทั่วถึง ไมต่ กหล่น’ เปน็ เรอ่ื งสาคญั เร่งด่วน ▪ โครงสรา้ งประชากร ทาให้คนไทย ‘ทกุ คน’ ต้องไดร้ ับการพฒั นาและดแู ล โดยไมต่ กหล่น ▪ ผกู้ าหนดนโยบาย สังคมไทย – ไม่ตระหนกั ถงึ ความสาคญั /ขนาด/ความยากของปญั หาการตกหลน่ – ไมเ่ ขา้ ใจขอ้ ดขี อ้ เสียทางเลอื กในการแกป้ ญั หา – มีทัศนคตวิ า่ การชว่ ยคนจนมากไปจะทาใหเ้ ขาแบมอื ขอตลอดไป ▪ กลมุ่ เปราะบางรบั ผลกระทบมากสุดในชว่ งโควดิ -19 และมแี นวโน้มจะเกดิ แผลเปน็ ตอ่ คณุ ภาพคนในระยะยาวหากยงั ตกหลน่ ตอ่ ไป – คนจนรนุ่ ใหม่ คนจนเร้ือรงั ความเหลอื่ มลา้ พุ่งสงู หลงั โควดิ





การดแู ลเดก็ เลก็ Cash for Care

เด็กและครอบครวั ไทย: วิกฤติเชิง กระบวนทศั ที่ควรทำใ เ นเ นวาระ แ งชาติ โครงการ น อ ย ศ เ นยวง ยและ บเค อน งคมไ ทอด ง น มหา ทยา ยม ดล ส บส นโดย สวรส ุนันิหัลิวัก้ิท่มัส่ืลัขัจิว์ยูศ ิงีรัชืล่ห็ป็ป้ห์น

านห งคา ว เราจะ อ างไรไ าง? 1. เอา ง มารอง 2. ทาฟ น โ ท 3. เป ยนกระเ องและโครงห งคา 4. ป บโครง าน/ป กให ่มูล้บัร ัล้ืบ่ีล ้ค์ทิล ำ้นัถ้บ้ด่ยท่ัรัล้บ

“อาการของวิกฤติครอบครัวไทย”- ภาพสะ อนจากสื่อ (2563-2564) “ม.5 รมแ ส าตัว เดก็ เรียนเกรด 4 น “ อยใจชีวิต” ... นักเรียนชาย ม.4 าตวั ตายพิสดาร เทปกาวพันห า-ศพตา าง เพือ่ นเผย ติดเกมหนัก ... โมโหแ วานใ ใ ตาก า ลกู ชายแ ๆ คลงั่ กระทืบทำ ายแ บงั เกิดเก า ... หวิดมาตฆุ าต ลกู ชายทรพีทบุ แ ชรา วย \"จักรยาน\" ทั้งคนั หวั แตกเลือด วมสาหัส ... เผยปมสลด! ลูกชาย า อตาย แสยะยิ้มไ สำนึก นัง่ เ นเกม างศพ ... สาวชลบรุ ี อง ปวีณา ผัวโหด ใ คตั เตอ กรีดห ายับ เย็บ 91 เข็ม ... ผวั าเมีย แทงดับคา องเ า เกี่ยงกนั ทำกบั าวใ ลูกสาวกิน ...ตร.เชียงให คุมตวั อ ลูกสาวและลกู เขย คดี วมกัน าแ แ ๆ ตวั เอง ... สดุ เวทนา อเอา ามไ กวาดฟาดลกู สาว 8 ขวบ เด็กบอบช้ำบอก อ เหมือน ศาจ ... แฉพฤติกรรม อ มขืนลกู 5 ใ เมียเ ดคลิปโ อนย่ำยีลูก ญาติช็อก-ไ ขอประกนั ... สารภาพแ ว อเลี้ยง-แ แ ๆ ตีลกู 4 ขวบ จนโค า ซีโ่ ครง-ไหปลา าหกั ... สุดเวทนา เด็ก 3 ชีวิตโดนแ ทิ้งเค ง- อติดคุก ญาติไ ใ งสถานสงเคราะ ... สลด ด.ช.10 ขวบ ถกู แ ทิ้งไ กับ องวยั ขวบเศษ บอก านมือถือ \"ใครอยากไ ก็เอาไปเลย\" ... สะเทือนใจ-หญิงชราถกู ป อยทิ้งห า สถานีตำรวจ กระสอบติดตัว 1 ใบ าวประทังชีวิต 1 มื้อ ... คนสุรินท วอนเหลียวแล คุณตาวยั 80 หลับนอนอ ศาลาห านก า 30 ... าเวทนา! แ เ าวยั 70 นอนอัมพาต 7 ไ คนดแู ล ทบั อุจจาระ สสาวะกลิ่นค ง ผงะหนอนไช น” ้กุ้ลัป้รีป่ฒ่ม่นีป่ว้บู่มู่ย์ร้ข้น่ล้ด่ผ้น้ว่ม์ห่ส้ห่ล่พ้ว่ม้ร่ม้ท่ม่พ้ล่ม่ก๊ปิป้หีป่ข่พีป่พ้ม้ด่พ้ท่ม่ฆ่ร่พ่ม้ห้ข่ช้ห่ฆ้น์ร้ช้ร้ข่ล่ม่พ่ฆ่ท้ด่ม้ล่ม้ร้ท้ผ้ห้ช่ม้ค้น่ฆ้น่บ่ฆ๊ก ้ท

อาการเสื่อมทำลายของ • ใน วงสามสิบ ที่ านมา (พ.ศ. 2539 - 2560) จำนวนครอบครัวคน สถาบันครอบครัว เดียวเพิม่ ขึ้นจาก 8.8% เ น 20.5% ของครวั เรือนไทยท้ังหมด หรือเพิม่ ขึ้น 2.3 เ าตัว • ครอบครัว อหรือแ เลี้ยงเดี่ยว ซึ่งมีจำนวนเพิม่ ขึ้นมากจาก 970,000 ครวั เรือน เ น 1.37 านครวั เรือน หรือเพิ่มขึ้นถึง 41% และในจำนวนนี้ ประมาณ 80% ของครอบครวั เลี้ยงเดี่ยวน้ันเ นครอบครวั แ เลี้ยงเดีย่ ว • 2547-2560 พบ าการจดทะเบียนสมรสมีแนวโ มลดลงเรือ่ ย ๆ ขณะทีจ่ ำนวนการจดทะเบียนห า121,658 ครวั เรือน มีแนวโ มเพิ่มขึ้น เรื่อย ๆ ตามระยะเวลา • 2560 พบ า สูงอายุ 41.5% จากประชากร สูงอายทุ ้ังหมด 11.3 านคน อาศยั อ ในครอบครัวเปราะบาง ซึง่ สงู อายุ องพึ่งพาตนเอง หรือดูแลคนอื่นในครอบครัว ในจำนวนนี้ 50.2% เ นครอบครวั ที่ สูง อายุอาศัยอ กบั สมรสตามลำพัง และ 26.1% เ นครอบครัวที่ สงู อายอุ ตามลำพังคนเดียว • ฯลฯ ู่ยู้ผ็ปู่คู่ยู้ผ็ป้ตู้ผู่ย้ลู้ผู้ผ่วีป ้น่ย้น่วีป ่ม็ป้ล็ป่ม่พ ่ท็ป่ผีป่ช

กลไกมากมายระดบั ชาติ แ ไ มีประสิทธิภาพพอ • รฐั ธรรมนญู แ งราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2540 พ.ศ.2550 พ.ศ.2560 • แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ฉบบั ที่ 6 -12 • ยุทธศาสต ชาติ 20 (2561 – 2580) • นโยบายและยุทธศาสต การพฒั นาสถาบันครอบครัว พ.ศ.2538-2548 พ.ศ.2547-2556 พ.ศ.2560-2564 • พระราชบญั ญัติ งเสริมการพัฒนาและ มครองสถาบัน ครอบครวั พ.ศ. 2562 และ พระราชบญั ญตั ิ งเสริมการ พัฒนาและ มครองสถาบันครอบครวั พ.ศ. 2562 (ฉบับ แ ไข) ่ม่ต ้กุ้ค่สุ้ค่ส ์ร ีป์ร ่ห



บทสรุป สถานการ “วิกฤติครอบครัวคือ อาการของวิกฤติเชิง • วิกฤติหนักขึ้น ซับ อนและยากขึ้น แตก างตาม Sprectrum ระบบ” (manifestation/ • วิกฤติทีร่ ับ มานาน แ ไ เกิดการขับเคลื่อนแ จริง symptoms of systemic problem) ทีไ่ อาจแ โครงส างกลไก เครือ่ งมือ ไ วยวิธีคิดเชิงกลไก แ อง วยการทำงาน • รฐั เ นหลัก สงั คม/ชุมชนเ นรอง เอกชน/เศรษฐกิจเ นศนู ? ระดับกระบวนทัศ และ • เ นเทคนิค ปรับคุณ าปรับพฤติกรรมแบบชนชั้นกลาง ขบั เคลื่อนทั้งสังคม ฐานคิด กระบวนทัศ • เดก็ และครอบครัวไ ใ เ าหมายการพฒั นา แ เ น นทุน/ จจยั การผลิตของ “พฒั นาประเทศ” และ ตลาดของเศรษฐกิจแบบกำไรนิยม • การพฒั นาที่ทำลายฐาน วยการเ นการมองออกและพึง่ พิงภายนอก แ งขนั เ นวัตถ/ุ เงินมากก าการ พฒั นาคณุ ธรรม • แ ญหาแบบปรบั พฤติกรรม ใ ความ กลไกราชการ เ นศีลธรรมแบบ ปกครอง ทำภาพเลก็ ไ เห็น ภาพให ทำภาพให ไ สนใจภาพเล็ก ทางออก • ทำงานระดบั กระบวนทัศ : วิกฤติครอบครัว คือวิกฤติเชิงระบบ • ครอบครวั คือ นทุน/ฐานของอนาคตที่ยง่ั ยืน องเ นวาระแ งชาติ ์น้ด้ต่ต้ด้ด้ก่ม ่ห็ป้ต้ต ์น่ม่ญ่ญ่มู้ผ้นู้ร้หัป้ก ่ว้น่ข้น้ด ัป้ต็ป่ต้ป่ช่ม์น่ค้น ์ย็ป็ป็ป้ร้ท่ม่ตู้ร ่ต้ซ์ณ

กระบวน ศ การขบั เคลอื่ นสงั คม เพอื่ การพฒั นาเดก็ • การลงทนุ มนษุ ปรชั ญาที่ องเรียก องใ ไ ยินท้ังสงั คม • วิชาการที่มีบูรณาการระห างสากลกับสังคมไทย (นิยาม เกณ ตวั ชี้วดั และ บริบทสังคม วัฒนธรรม) ง บ ล ง ทุ น กั บ เ ด็ ก ป ฐ ม วั ย • พื้นที่/กลไก สื่อสาร ปรับจูนความคิด กระบวนการ ในฐานะวาระแ งชาติอ างแ จริง ใ กบั ภาค วนทีร่ ับผิดชอบโดยตรง 0-3 (2562) อยละ 0 . 4 ข อ ง G D P คิ ด เ น ง บ เครือ าย และ สังคมโดยรวม ร า ย หั ว 2 2 , 0 0 0 บ า ท อ ค น อ ว ง แ ตั้ ง ค ร ร - โครงส าง กลไก ระ บชา เ ด็ ก 2 ง บ เ ฉ ลี่ ย • ขึ้นบน ความ อเนื่องของนโยบายทีไ่ ผนั ผวนตามการเปลีย่ นแปลง บริหาร และ กลไกที่มีทรัพยากรเพียงพอ 11,000-15,000 อคน • แนวนอน การดำรงความ อเนือ่ ง ย่ังยืน ของเชือ่ มประสาน/บูรณาการ ของคนทำงานหลกั จากภาค วน างๆ • กลไกอิสระ ที่ประสาน ติตดาม ประเมิน การขับเคลื่อนการพฒั นาเดก็ ปฐมวัย น • กระจายอำนาจ องถิน่ • มีกลไกวิชาการเพื่อเอื้ออำนวย ประคับ ประคองการขับเคลื่อน (สนบั สนุนวิชาการ ใ คำปรึกษา ประเมินติดตาม) • การมีกลไกในการ อนกลับนโยบาย ตวั ชีวดั มาตรฐาน • เ นการมี วน วมของ อแ / ปกครอง ภาคประชาสงั คม อง กรภาคเอกชน ่ตีป์ภ่ม่ชีป่ต่ต็ป้รีป์คู้ผ่ม่พ่ร่ส้น ้ป ้ห ้ทู่ส่ีท้ืพ ่ต่ส่ต ู้ผ่ม่ติตัด้ร่ข่ส้ห้ท่ย่ห ์ฑ่ว ้ด้ห้ร้ต์ย์นัท

ส ปสาระ ญ • บทเรียนของครอบครัว เดก็ างถนน าง าว แรงงาน ตอกย้ำใ เห็นความซบั อนของสภาพ ญหาและ สาเหตุ และ อจำกดั ของฐานคิด/โครงส างในการ เผชิญกบั ญหา • องการทศั นะเชิงระบบ มองก างและลึกลงไปที่ กระบวนทัศ าน าง (systemic problem/ manifestations of paradigm crisis) • “เ ดพื้นที่ ปรับกระบวนทศั ” องขยายพื้นทีก่ ารคิด วิเคราะ วิจยั และ การทำงาน ในระดบั ลึกใ มากขึ้น ในห วยงานวิชาการ ปฏิบัติการ และสงั คม เพือ่ ทำงาน ขบั เคลื่อนเชิงระบบ ที่ อเนือ่ ง และ ใ เวลา โดยมีฐาน คิดทีถ่ ูก องเ นแกน ็ป้ต้ช่ต่น้ห์ห้ต์นิป ่ล้ด์น้ว้ต ัป้ร้ขัป้ซ้ห้ด่ต้ขัคำสุร

านห งคา ว เราจะ อ างไรไ าง? Think globally, act locally “ ลยภาพระห างภาพเ ก/เฉพาะห า บ การ บเค อนภาพก าง/ระยะยาว” ้ว่ืลัขัก ้น็ล่วุด ้บ้ด่ยท่ัรัล้บ