การระวังรักษาหนังสือ

วชิ าการใช้ห้องสมดุ ท20215 ชัน้ มัธยมศกึ ษาปที ี่ 1 ครกู านดา ยศศกั ด์ิศรี กลุ่มสาระภาษาไทย โรงเรยี นท่าม่วงราษฎรบ์ ำรุง สำนักงานเขตพน้ื ทก่ี ารศึกษามัธยมศึกษากาญจนบุรี

การระวงั รกั ษาหนงั สอื การระวังรักษาหนังสือ หมายถงึ การระมัดระวังให้พ้นจากภยั ตา่ ง ๆ เชน่ ปลวก แมลง แสงแดด ความชื้นตลอดจนการใช้ ของมนษุ ยท์ ีเ่ ป็น สาเหตุใหห้ นงั สือชำรดุ การดแู ลรกั ษา และการทำใหห้ นังสืออยู่ในสภาพเรยี บรอ้ ย แนน่ หนา แข็งแรง ทนทาน สามารถ ใช้งานไดน้ านและไมช่ ำรดุ ก่อนถึงเวลาอนั ควร เพ่ือให้ใชห้ นังสือได้อยา่ งคมุ้ ค่าได้ประโยชน์สงู สุด ลกั ษณะและสาเหตสุ ำคัญทที่ ำให้หนงั สอื ชำรุด 1. การผลิตหนังสอื โดยใชว้ ัสดุคณุ ภาพต่ำความบอบบางของหนังสือการเยบ็ เล่มไม่แนน่ หนา ทำใหส้ นั หลดุ งา่ ย 2. อิทธพิ ลของสิ่งแวดลอ้ ม ไดแ้ ก่ 2.1 อุณหภูมิ ความเหมาะสมกับหนงั สืออยทู่ ่ี 15-20 องศาเซลเซยี ส 2.2 ความช้ืน ชว่ งฤดูฝนความช้นื จะสงู ทำใหเ้ กิดกระดาษพองตัว เกิดเชอ้ื ราเกาะหนงั สือ 2.3 แสงสว่าง ความร้อนจากแสงแดดทำให้หนงั สอื เหลอื งกรอบ 2.4 ฝุน่ ตัวการสำคัญทำให้หนงั สอื สกปรกเกา่ เรว็ ไมน่ ่าหยบิ ใช้ 2.5 มลพษิ มลภาวะของสงิ่ แวดล้อมทางอากาศ ควันพิษจากท่อไอเสีย ทำใหก้ ระดาษแปรสภาพเป็นกรดหรือเขต อุตสาหกรรมจะมี ก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซดล์ อยปะปน ในอากาศเปน็ อันตรายต่อหนังสือ 3. สัตวต์ ่าง ๆ 3.1แมลง ท่ีเปน็ ภัยทำลายหนงั สือได้แก่ แมลงสาบ แมลงหางสามง่าม มด ปลวก หนอนหนังสอื มอด แมลงเหล่าน้เี ป็น ภยั ต่อหนังสือโดย กินสี และ ทป่ี กหนังสือ กระดาษ ผ้าหุ้มปก 3.2 หนู ชอบกัดแทะกระดาษ มกั อาศยั อยู่ตามซอกมุมที่อบั ของห้องสมุด 4. ธรรมชาติ เปน็ สาเหตเุ สียหายเฉียบพลนั และเกดิ ขนึ้ ได้ตลอดเวลา ดงั น้ี นำ้ ไฟ ลม

5. มนุษย์ ผู้อ่านหนงั สือ เปน็ ตัวการสำคญั ท่ีทำความเสยี หายใหก้ บั หนังสอื ได้มาก เชน่ การขดี เขยี นข้อความ ทำ เครื่องหมายตา่ ง ๆ เตมิ ขอ้ ความ ฉกี หนงั สือ ตัดรูปภาพ การพับมุม หากเป็นหนงั สอื ของห้องสมดุ ผอู้ ่านมักจะไมร่ ะมดั ระวงั ตอ้ งปลกู ฝงั จิตสำนกึ ของความรับผิดชอบและการปฏบิ ัตติ ่อหนงั สอื อย่างถูกวธิ ี ไม่วา่ จะเปน็ หนงั สือสว่ นตัว หรือของหอ้ งสมดุ ควรปฏบิ ตั ิดงั นี้ 1. พยายามระวังไมใ่ หเ้ ปรอะเปอ้ื น ซึง่ อาจเกิดจากมือทีใ่ ช้จับ เป้อื นหรือสิง่ อ่ืนหกใส่ 2. ไมข่ ดี เขยี น หรอื ทำเคร่ืองหมายใดๆ ลงในหนังสือใหส้ กปรก โดยเฉพาะหนงั สือห้องสมุด หรอื สว่ นรวม 3. สำหรับหนงั สือทีม่ ีการแก้คำผิด ควรมกี ารแก้คำผิดตามใบแก้คำผดิ ทแี่ นบมากบั ตวั หนังสือก่อน 4. ระวังไมใ่ ห้หนงั สือเปียกน้ำ เพราะจะทำให้หนงั สือพองตวั แม้แห้งแล้วก็ไมส่ ามารถ คนื รปู ทรงเดิมได้ และยังทำให้กระดาษกรอก ขาดง่าย 5. อยา่ เอาหนงั สือควำ่ หน้าลงกบั พืน้ จะทำใหห้ นังสือหัก และหลุดจากกนั ไดง้ า่ ย 6. เม่ืออา่ นหนังสือยงั ไม่จบ ต้องการพัก ให้ใช้ทค่ี ่ันหนงั สือท่ีมลี กั ษณะบางๆ คนั่ สอดไว้ หา้ มใช้วธิ พี บั หน้าหนังสอื หรือมุมกระดาษ หรอื ใช้ของทมี่ คี วามหนาคน่ั 7. อยา่ ขโมย ตดั ฉกี รปู ภาพ หรือข้อความจากหนังสือของหอ้ งสมุดโดยเด็ดขาดหากต้องการควรนำไปถา่ ยเอกสาร การใชห้ นงั สือให้ถกู วธิ ี เพ่อื ให้หนังสอื อยูใ่ นสภาพคงทนถาวรใชป้ ระโยชน์ไดน้ านควรปฏบิ ตั ิดังนี้ 1. ควรเปิดหนังสือใหถ้ ูกต้องตามหลักและวธิ กี ารเปิดหนังสือใหม่ 2. ล้างมือให้สะอาดก่อนหยิบ หนงั สือทุกครง้ั 3. หยิบหนังสือออกจากชนั้ ให้จบั ตรงกลางสนั หนงั สืออยา่ ใช้น้วิ ดึงส่วนบนของสันหนังสือออกมา เพราะจะทำให้สันหนังสือฉีกขาด ควรใช้วธิ ผี ลกั หนังสือเล่มทปี่ ระกบท้งั สองข้างให้ลกึ เขาไป แลว้ ใช้มอื จบั กลางสนั หนังสือ เลม่ ทตี่ อ้ งการดึงออกมาจากนั้นจงึ จดั เรียงหนังสอื บนชนั้ ใหเ้ รียบรอ้ ย 4. หนา้ ของหนงั สือติดกนั ควรใช้กรรไกรหรือมีดตัดใหเ้ รยี บร้อย 5. เวลาเปิดหน้าหนงั สือใชม้ อื จับ ตรงมมุ บนดา้ นขวาของหนังสือแล้วเปดิ อย่างระมัดระวังอย่าให้เปยี กนำ้ สงิ่ สกปรกตา่ งๆ 6. ไม่ควรเปดิ หนงั สืออ่านเกิน 180 องศา เพราะจะทำให้ส่วนทสี่ ันหนงั สอื ชำรดุ เสียหาย 7. ไมฉ่ กี ไมต่ ัดขอ้ ความ หรอื รูปภาพจากหนงั สือ หากต้องการข้อความ หรอื รปู ภาพ ใหน้ ำไปถ่ายเอกสาร 8. ไม่ขีดเขียนข้อความใดใด ลงไปในหนา้ หนงั สือ หรอื ขีดเส้นใตข้ ้อความใดใด จะทำใหห้ นังสอื สกปรก ไม่น่าอ่าน

9. เม่อื อ่านหนังสอื ยังไมจ่ บ ควรใช้ทค่ี ่ันหนังสอื ท่ีทำด้วยกระดาษหรือพลาสติกแผน่ บางๆหรือริบบิ้นก็ได้ 10. ถา้ งว่ งนอน อย่าฟุบหนา้ ลงบนหนังสือท่ีเปดิ ไวเ้ พราะนำ้ หนกั ทก่ี ดทับลงมาจะทำใหส้ ันหนงั สอื แตก บางครั้งเวลาหลับน้ำลายจะหยดใสห่ นงั สือทำใหห้ นงั สือสกปรก 11. ไมน่ ำหนงั สือไปใช้ประโยชนอ์ ย่างอ่ืน เช่น กันแดด กันฝน หรือหนุนนอน เปน็ ต้น ตัวอกั ษรในหนงั สือ จะเลอะเลอื น ความชน้ื อาจทำใหห้ นงั สอื ขึ้นราได้ วธิ กี ารเปิดหนังสอื ใหม่ 1. ใหว้ างหนงั สอื โดยเอาสนั หนังสอื ทาบกับพ้ืนโต๊ะ 2. เปดิ ปกหนา้ และปกหลงั ออกใหป้ กแนบกับพน้ื โตะ๊ 3. ค่อยๆเปดิ หนงั สือทางด้านหนา้ ครงั้ ละ 8-10 ใบ แลว้ ใชน้ ้วิ หัวแมม่ ือท่ีสะอาดรดี ตอนท่ตี ดิ กับสนั ใหเ้ รียบ และเปิดทางดา้ นหลังอีกคร้ังละ 8-10 ใบ 4. ปฏิบตั ิตามข้อ 3 ทำสลับกนั ไปเชน่ น้ีจนกระทั่งหมดเลม่