BAHAN AJAR GEGURITAN Kangge kelas X / 1 Dening : Kharisma Pratidina
Nama Sekolah : SMK Hamong Putera Kompetensi Dasar Indikator Pencapaian Kompetensi : Semua Keahlian Mata Pelajaran : Bahasa Jawa 3.4 Memahami dan 3.4.1 Mengurai struktur Geguritan dalam berbagai Guru Mapel : Kharisma Pratidina menganalisis Geguritan yang media (C4) Tahun Ajaran : 2022/2023 dibacakan atau melalui 3.4.2 Menganalisis nilai/ajaran yang terkandung dalam berbagai media Geguritan C4 3.4.3 geguritan sesuai kaidah dalam geguritan TUJUAN PEMBELAJARAN 4.4 Menyajikan 4.4.1 Memberi saran hasil karya peserta didik lain P5 Geguritan dengan 4.4.2 Menyajikan Geguritan dengan menerapkan 4W P5 Melalui kegiatan pembelajaran dengan lisan maupun tulis pendekatan scientifik, model pembelajaran Problem Based Learning, diskusi, tanya jawab peserta didik dapat mengurai struktur Geguritan, menganalisis nilai estetika bahasa, dan dapat menciptakan serta menyajikan teks Geguritan
Materi FAKTUAL FASE I Identifikasi GEGURITAN?? Masalah miturut Subalidinata (1994:45), geguritan inggih punika rantamaning basa ingkang mèmper syair (syair Jawa gagrag anyar) Pangertosan sanes saged dipunakses wonten : www.rismap.blogspot.com ; youtube kharisma
FASE II Mengorganisasikan peserta didik MATERI WULANGAN PANGER Materi TOSAN Konseptual FAKTUAL Teks dan video Geguritan UNSUR PETA ESTETIKA KONSEP BASA KONSEPTUAL Membuat dan Menyajikan Geguritan GEGURITAN PROSEDURAL Memahami Geguritan METAKOGNITIF JENISIPUN NYERAT Menyajikan Geguritan & MAOS dengan wiraga, wirama, wicara, wirasa
FASE III Membimbing Penyelidikan Jinisipun Geguritan Gagrag Lawas Gagrag Anyar Geguritan punika ngginakaken basa Jawa kina Geguritan gagrag énggal ngginakaken basa lan kaperang wonten ing pupuh–pupuh Jawa jaman sapunika lan dipunserat nganggé tembang, kawengku guru gatra, guru lagu, lan aksara latin, sampun boten kawengku guru guru wilangan. Geguritan punika ugi kalebet gatra, guru lagu, lan guru wilangan, pramila golonganipun tembang utawi lelagon kang jinising geguritan gagrag énggal punika saged nganggé Purwakanti guru-swara dipunwastani puisi Jawa bebas.
UNSUR GEGURITAN Kaendahan Piwulang/ajaran/ Nuwuhaken Wetah Raos Tresna Lumantar: pendidikan Saenipun geguritan a. pamilihing tembung Geguritan ingkang kedah wetah, nyawiji Geguritan ugi kedah sae saged ing perangan- ingkang mentes ngemot piwulang ing ndadosaken tiyang perangan geguritan. b. Migunakaken salebetipun, supados ingakng maos utawi Supados boten damel saged daos patuladhan mirengaken, presepsi sanes leléwaning basa anggadahi raos c. Migunakaken remen purwakanthi saged mimbuhi kaéndahan
ESTETIKA GEGURITAN PURWAKANTHI LELEWANING BASA 1. Purwakanthi guru swara, tetembungan 1. Anadiplosis: Ngambali tembung ing pungkasaning gatra ingkang sami swantenipun Tld : Gemi setiti, 2. Anafora : ngambali tembung ing ngati-ati saben wiwitaning larik 2. Purwakanthi guru sastra, tetembungan 3. Antanaklasis : ngambali tembung ingkang sampun kasebat ing seratan ingkang sami aksaranipun (konsonan); tld. sadèrèngipun nanging kanthi teges ingkang béda sapa salah sèlèh 4. Asonansi: ngambali swanten utawi 3. Purwakanthi lumaksita/guru basa, vokal ingkang sampun kasebat ing seratan sadèrèngipun wontenipun tetembungan ingkang dipunambali malih wonten ing pérangan salajengipun (wingking); tld. wujuding katresnan suci, sucining ati nglilakaké jiwa
LELEWANING BASA 5. Epistrofa inggih punika ngambali tembung ing saben pungkasaning gatra/larik utawi saben pungkasaning ukara ingkang sampun kasebat ing seratan sadèrèngipun 6. Kiasmus Kiasmus inggihpunika ngambali tembungi ngkang sampun kasebat ing seratan sadèrèngipun minangka inversi sesambetan antawisipun kalih tembung ing satunggaling 7. Epizeukis inggih punika ngambali tembung ingkang sampun kasebat ing seratan sadèrèngipun sipatipun langsung, inggih punika tembung-tembung ingkang kaanggep wigati kasebat langkung kaping setuggal. 8. Epanalepsis inggih punika ngambali tembung sepisanan saking setunggal gatra/larik lajeng tembung kalawau dhawah ing pungkasaning ukara.
Materi FASE IV Mengembangkan NYERAT GEGURITAN Metakognitif dan menyajikan Caranipun damel geguritan: Nemtokaken undering perkawis Milih irah-irahan/judul ingkang saé saged narik kawigatosan ingkang maos Milih tembung ingkang saé lan mentes Antawisipun judhul lan téma wonten sambetipun Saged migunakaken purwakanthi Saged migunakaken leléwaning basa/gaya bahasa
MAOS GEGURITAN WICARA WIRAMA WIRASA WIRAGA WICARA : pocapan kedah cetha, boten 4W WIRASA : katrepaken kaliyan isining groyok, bléro utawi mangu-mangu. Kedah geguritan, upaminipun: nesu, gumbira, susah, saged ngucapaken aksara kanthi leres, kejem, wibawa, getun lan sapanunggilanipun WIRAMA : Iramaning tiyang maos WIRAGA : Ébahing badan lan pasuryan geguritan saged minangka pandudutipun kedah dipungatosaken, kedah luwes (boten tiyang ingkang mirengaken. Sora utawi boten kaku) lan sampun ngantos katingal kadamel- iramanipun kaselarasaken kaliyan isining damel. geguritan Tuladha maos geguritan https://www.youtube.com/watch?v=ZJWHIXPux6I
FASE V Menganalisis dan Evaluasi Dudutan Geguritan inggih menika sinebat Puisi Jawa modern ingkang sifatipun estetis ugi boten wonten paugeran ingkang gumathok kados sekar Unsur geguritan kaperang dados 4; kaendahan, piwulang, narik kawigatosan saha wetah Estetika basa menika kaperang dados 2 purwakanthi saha lelewaning basa Nyerat Geguritan kedah nggatosaken menapa kemawon ingkang dados unsur ing salebetipun geguritan Maos Geguritan ingkang sae menika kedah nindakaken 4W Wiraga, wirama, wirasa, wicara
kapustakan • Endraswara, Suwardi. 2009. 30 Metode Pembelajaran Bahasa dan Sastra Jawa. Yogyakarta: Kuntul Press • _________________. 2003. Membaca, Menulis, Mengajarkan Sastra; Sastra Berbasis Kompetensi. Yogyakarta : Kota Kembang. • Panjebar Semangat No.21 tahun 2011. • Prabowo, Dhani Priyo. 2014. Workshop Ngrembakane Crikak lan Gurit : Guna sarta Paedahe. DIY : Dinas Kebudayaan. • Damarjati,Triwik & Indra, Sinar. 2019. Wibawa Wiyata Basa Jawa. DIKPORA DIY Internet sastra.org/leksikon rismap.blogspot.com
Search
Read the Text Version
- 1 - 12
Pages: