หน่วยที่ 3 เทคนิคที่ดีในการพิมพ์

3.1 การใชค อมพวิ เตอรอ ยางถกู ลักษณะ 3.2 ทา นั่งพมิ พทถ่ี กู วิธี 3.3 การวางน้ิวบนแปนเหยา 3.4 การกาวนว้ิ 3.5 การเคาะแปน อักษร การเวน วรรคตัวอักษร และการขนึ้ บรรทัดใหม 3.6 กจิ นิสัยของนกั พมิ พดดี ทีด่ ี 3.7 การดูแลและบํารงุ รกั ษาเคร่อื งไมโครคอมพวิ เตอร แสดงความรเู กย่ี วกบั การสรา งเทคนคิ ทดี่ ใี นการพมิ พ 1. อธิบายการใชค อมพิวเตอรอยา งถกู ลักษณะ 2. อธบิ ายทา นง่ั พมิ พท ่ถี กู วธิ ี 3. อธิบายหลกั การวางนว้ิ 4. อธบิ ายวธิ ีการกาวนิ้ว 5. อธิบายวธิ ีการเคาะแปน อกั ษร การเวน วรรคตัวอักษร และการขึน้ บรรทัดใหม 6. อธบิ ายกจิ นสิ ยั ของนกั พมิ พด ดี ท่ีดี 7. ดูแลและบาํ รุงรักษาเครื่องไมโครคอมพวิ เตอร 42

ปจจุบันมีการใชคอมพิวเตอรอยางแพรหลาย ไมวาจะเปนผูใหญหรือบุตรหลานของทานท่ีจําเปน ตองใช คอมพิวเตอรเปนประจํา และเปนสิ่งท่ีนาพิจารณาเปนอยางย่ิงที่ผูใชงานสวนใหญน้ันมักใชงานคอมพิวเตอรอยางผิดวิธี หรอื ไมถกู ตอง Ergonomics เปนศาสตรท่ีวาดวยการปรับแตงสภาพแวดลอมใหเหมาะสมกับรางกายของมนุษยในการใชงาน เคร่อื งกลตา ง ๆ และเมื่อนํามาปรบั ใชงานกับคอมพิวเตอรก็คือ การใชงานคอมพิวเตอรอยางถูกลักษณะน่ันเอง เนื่องจาก การใชงานคอมพิวเตอรในระยะเวลานาน ๆ อาจสงผลกระทบตออาการทางรางกายไมวาจะเปนความเจ็บปวดตาม อวัยวะตาง ๆ เชน อาการปวดตา น้ําตาไหลเมื่อใชคอมพิวเตอร ในระยะเวลานาน ๆ อาการปวดหลัง ปวดไหล นิ้วมือ เปนตน ดงั น้ัน การเอาใจใสต อ สภาพแวดลอมการทํางานใหถ กู ลกั ษณะ จึงเปนสิ่งท่ีนาสนใจและไมควรมองขาม ดังแสดง ในรปู ที่ 3.1 รูปที่ 3.1 ตัวอยา งทา น่ังทีถ่ กู ตอง การทาํ งานกบั คอมพิวเตอรท เี่ หมาะสมตามหลกั การยทุ ธศาสตร 1. ปรบั ภาพหนา จอใหคมชัด ขนาดของความสงู ตวั หนงั สือไมน อยกวา 3 มม. 2. จัดแสงสวางภายในหองใหเหมาะสม โดยใชมานกั้นแสงที่เขาทางหนาตาง จัดแสงจากดวงไฟไมใหสองเขาตา ผทู ํางาน ปองกันแสงจาและแสงสะทอ น 3. จัดระยะระหวางสายตากับงานที่ทํา คือ คอมพิวเตอรกับเอกสารตนฉบับ ไมใหไกลจากกันมากเพ่ือปองกันการ เพง สายตา 43

4. ออกแบบสถานทท่ี าํ งานใหเหมาะสมกับขนาดรูปรางของผูปฏบิ ตั งิ าน – แปน พิมพค วรมคี วามสูงระดบั ศอก – เกาอค้ี วรปรบั ระดับความสูงต่าํ ไดและควรมีพนักพิงที่ปรับความสงู และมุมท่เี หมาะสม – โตะ วางคอมพวิ เตอรควรมที ่สี าํ หรบั สอดขาใตโ ตะอยางสะดวกไมอึดอดั – ควรมที ว่ี างเทา เพอื่ ใหป รบั ระดับตามความสงู ต่าํ ของผใู ชงาน เทคนิคการพิมพและทานั่งท่ีถูกตองตลอดจนการจัดอุปกรณและเครื่องใชสอยตาง ๆ ท่ีเหมาะสมจะชวยปองกัน การบาดเจ็บท่ีอาจเกิดข้ึนได ฉะนั้นทาน่ังที่ถูกตองในการพิมพงานบนแปนพิมพ ซ่ึงหมายถึง การปรับจัดเกาอี้ และโตะ คอมพิวเตอร จะตองใหมีระดับความสูงท่ีถูกตอง ตลอดจนการวางมือท่ีทําใหเกิดความเครียดนอยที่สุด บนเสนเอ็น กลามเน้ือ เสนประสาท ขอมือ และมือ การวางมือบนแปนพิมพ ท่ีถูกตองจะชวยใหผูพิมพพิมพงานไดอยางรวดเร็วและ ถูกตอ ง 3.2.1 การวางมือ การวางมือ ใหโคงนิ้วมือเล็กนอย (Curved) โดยใหปลายน้ิวงุมและวางนิ้วใหสัมผัสหรือแตะเบา ๆ บนแปน เหยา วางขอมือต่ําขนานกับแปนพิมพใหเปนเสนตรงกับชวงแขน ขอศอกแนบลําตัว และต้ังขอศอกใหไดมุม 90 องศา จากลําตัวถางอศอกมากเกินไปอาจมีผลทําใหการวางน้ิวบนแปนพิมพผิดตําแหนงหรือวางไมถูกตอง ซ่ึงจะมีผลตอการ พิมพคือพิมพผิดตามไปดวย และถาพบวาแขนที่งอสูงเกินไป ควรปรับเปลี่ยนความสูงของเกาอี้ใหสูงหรือต่ําลงเพ่ือความ เหมาะสมกบั ความสงู ของโตะคอมพิวเตอร โตะคอมพวิ เตอรทด่ี ีควรมีความสูงประมาณ 28–30 นิ้ว ดงั แสดงในรูปที่ 3.2 รปู ที่ 3.2 ตําแหนง การวางมือ 3.2.2 การวางเทา การวางเทาทั้งสอง ควรวางราบกับพื้น โดยใหเทาใดเทาหนึ่งวางเหลื่อมลํ้ากันเล็กนอย เพื่อชวยใหการทรง ตัวที่ดีในการนั่งพิมพงาน และการวางเทาท่ีขนานกันหรือวางเทาชิดกันจะทําใหเกิดอาการเมื่อยลาไดงาย ดังแสดงใน รปู ที่ 3.3 44

รูปที่ 3.3 ตาํ แหนงการวางเทา 3.2.3 เกาอี้นง่ั เกาอ้ีน่ังพิมพควรเปนเกาอ้ีท่ีสามารถปรับระดับความสูงต่ําของเบาะนั่งได และตองเปนพนักพิงท่ีแข็งแรง ตองปรับระดับพนักพิงใหอยใู นแนวตรง โดยไมเอนไปขา งหลงั หรอื ขา งหนา นอกจากน้ตี องไมม ที ่ีวางแขนเพราะทําใหพ มิ พ ไมถนดั เนอื่ งจาก 3 ประการคอื 1. เมื่อนว้ิ เคลื่อนไหว แตก ลา มเนอ้ื แขนถูกขัดขวางและถกู บบี รดั จากการกดบนทวี่ างแขน 2. ทว่ี างแขนแบง รบั นํ้าหนกั ของแขนไป ทาํ ใหการพิมพตอ งใชแ รงบังคบั กลามเน้อื ของนวิ้ มือมากกวา ปกติ 3. การใชท่ีวางแขนจะบังคับทาน่ังใหมีทาที่ขอศอกอยูสูงกวาระดับแปนพิมพ ใหเกิดอาการเมื่อยลาได ดัง แสดงในรูปท่ี 3.4 รูปท่ี 3.4 การน่ังเกา อี้ เมาส (Mouse) อาการเจ็บปวดท่ีเกิดขึ้นจากการใชเมาสผิดวิธีสวนใหญเกิดข้ึนจากการเกร็งอวัยวะสวนนั้นซํ้าแลวซํ้าเลา โดยเฉพาะเมาสเมือ่ ถกู ใชงานไปนาน ๆ ลูกกลิ้งก็จะมกี ารนําฝนุ คราบไคลตาง ๆ เขา ไปในลูกลอภายใน ทาํ ใหการควบคุม ทิศทางยากขึ้น จึงจําเปนตองเกร็งขอน้ิวเพ่ือควบคุมทิศทางมากกวาเดิม ดังนั้น การใชเมาสจึงไมควรเกร็งขอมือและนิ้ว มากเกนิ ไป ปลอยไปตามสบาย และควรหมัน่ ทาํ ความสะอาดลูกกลิง้ และลูกลอ ภายในอยเู สมอเพ่ือใหการควบคุมทิศทาง งา ยขน้ึ ดังแสดงในรูปที่ 3.5 45

รปู ที่ 3.5 เมาส จอภาพ (Monitor) สําหรับจอภาพคอมพิวเตอรควรวางในตําแหนงท่ีตรงกลางมุมมองของผูใชงาน มิใชวางเอียงไปขางใดขางหน่ึง สวนระดับสายตากับจอภาพน้ัน จอภาพควรอยูต่ํากวาระดับสายตาเล็กนอย (ประมาณ 20 องศา) ถึงแมเทคโนโลยี จอภาพซีอารทีในปจจุบัน ไดพัฒนาข้ึนมากสงผลใหการใชงานกระทบตอระบบสายตาคอนขางนอยก็ตามแตในบางคร้ัง ผูใชอาจจําเปนตองใชแผนกรองแสงเพื่อใหภาพแสดงผลดูนุมนวลขึ้นก็เปนทางเลือกหน่ึงท่ีนาสนใจ แตหากใชจอภาพ แบบแอลซีดีแผนกรองแสงดังกลาวก็ไมใชสิ่งจําเปน นอกจากน้ีควรปรับแสงสวาง ของจอภาพในระดับพอดีกับแสงสวาง ภายในหอง เพ่ือใหไดภาพที่คมชัดโดยไมตองเพง และควรหลีกเล่ียงการวางจอภาพในตําแหนงท่ีมีแสงสะทอนที่มาจาก หนาตางท่ีอาจทําใหการมองไมชัดเจนเน่ืองจากมีแสงสะทอน ซ่ึงแนวทางแกไขคือ การใชผามานเพื่อบังแสงดังกลาว ดงั แสดงในรปู ท่ี 3.6 รปู ท่ี 3.6 การวางจอภาพ การพิมพสัมผัส (Touching Typing) เปนทักษะที่สําคัญตอการฝกพิมพดวยแปนพิมพคอมพิวเตอร การวางมือ บนแปนเหยาท่ีถูกตองจะชวยลดแรงเครียดบนกลามเน้ือเสนเอ็นนอยที่สุด แปนพิมพคอมพิวเตอรแบบมาตรฐาน โดยทั่วไปจะตองมีขารองที่สามารถพับเก็บไดงาย และขารองดังกลาวจะวางอยูในดานหลังของแปนพิมพ ดังน้ัน ถารูสึก วาวางมือไมถนัด อาจเพราะวางแปนพิมพตํ่าจนเกินไป ควรทําการปรับระดับความสูงของแปนพิมพใหเหมาะสม เพื่อให พิมพไดอ ยางสะดวก 46

หลักการวางน้ิวบนแปน เหยา 1. วางน้ิวบนแปน เหยา (ฟ ห ก ด  า ส ว) ใหโ คงน้ิวมอื เล็กนอ ย วางนวิ้ ใหส ัมผัสหรือเคาะแปน อกั ษรอยา งแผวเบา 2. ไมควรยกขอมือสูงหรือหอยขอมือจนต่ําติดคานเวนวรรค (Space Bar) เนื่องจากเมื่อเคาะแปนอักษรอาจทําให ตัวอักษรทีพ่ ิมพกระโดดเวนวรรคได 3. กาวนวิ้ ใหถ ูกตอ ง รวดเร็ว และแมน ยาํ 4. เม่ือกา วนวิ้ ไปเคาะทแ่ี ปนอกั ษรใดแลว จะตองถอยนิว้ กลบั มาวางไวท่แี ปนเหยาเสมอ ดงั แสดงในรูปท่ี 3.7 รปู ท่ี 3.7 การวางน้วิ บนแปนเหยา เม่ือจะพิมพงานครั้งใด ผูเรียนจะตองวางมือในลักษณะดังกลาวขางตน โดยใหนิ้วทั้ง 8 อยูท่ีแปนเหยาโดยแตะเบา ๆ การพิมพสมั ผัสทดี่ ี ผูพมิ พจะตอ งฝกกา วนว้ิ ไปยงั แปนตา ง ๆ บอย ๆ และการทาํ ใหเกดิ ความเคยชิน โดยไมว า จะกาวน้ิวไป เคาะแปนใดก็ตาม จะตองกระทําอยางรวดเร็วและกาวกลับมาท่ีแปนเหยาเดิมอยางรวดเร็วเชนกัน และพยายามฝกการ กาวน้ิวใหกาวเฉพาะน้ิวน้ัน ไมใหมือหรือน้ิวอ่ืนเคลื่อนตามไปดวย อยาลืมวาการฝกบอย ๆ ยอมเกิดความชํานาญ แกต นเอง ดงั แสดงในรูปท่ี 3.8 รปู ที่ 3.8 การกาวนว้ิ 47

การพิมพในเคร่ืองคอมพิวเตอรตางกับการพิมพของเครื่องพิมพดีด โดยเคร่ืองพิมพดีดจะเปนระบบเคร่ืองกลคือ ตองเคาะแปนแรง ๆ เพื่อใหกานดีด ดีดอักขระไปกระทบกับผาหมึกเกิดเปนรอยตัวอักษรบนกระดาษ สวนเคร่ือง คอมพิวเตอรเปนระบบไฟฟา เมื่อกดแปนพิมพเทากับการเปดสวิตชสงสัญญาณไฟฟาเขาไปยังซีพียู ซีพียูจะแปลง สัญญาณไฟฟาของแตละแปนเปนสัญญาณภาพสงออกทางจอภาพเปนตัวอักษรท่ีกดแปน ดังน้ัน จึงไมตองเคาะแรง เหมอื นเคร่ืองพมิ พดดี ดงั แสดงในรูปที่ 3.9 การพัฒนาทกั ษะการพิมพ ความเรว็ และแมน ยําขน้ึ อยกู บั ทา นงั่ พมิ พท ถี่ กู ตอง (Your speed and accuracy are dependent on correct typing posture.) รูปที่ 3.9 การเคาะแปนไมต อ งกดแปน แรง 3.5.1 การเคาะแปน อกั ษร การเคาะแปนอักษรจะตองเคาะแปนอักษรอยางนุมนวลและรวดเร็ว ซึ่งจะทําใหเกิดความเคยชินในการ พมิ พ เทคนิคงา ย ๆ ในการเคาะแปน อักษรคอื พมิ พเรว็ นมุ นวล และความเคยชนิ ในการพมิ พ เชน การพิมพต วั อกั ษร “ฟ ” ทําไดโดยยกน้ิวท้ัง 4 ข้ึนเล็กนอย แลวเคาะที่แปนอักษร “ฟ” ดวยน้ิวกอยซาย และถอยน้ิวกลับมาวางที่แปนเหยาใหเร็ว ท่สี ดุ ดงั แสดงในรปู ที่ 3.10 รูปท่ี 3.10 การเคาะแปน อักษร 48

3.5.2 การเวนวรรคตวั อกั ษร (Space Bar) การเวนวรรคตัวอักษร สามารถทําไดโดยใชน้ิวหัวแมมือขวาไปเคาะที่คานเวนวรรค โดยที่นิ้วอื่นยังคงวางที่ แปน เหยา เหมือนเดิม ถา ตอ งการเวน วรรคตวั อกั ษรเปนจํานวนเทาไร ก็ใหเคาะคานเวนวรรคเทากับจํานวนท่ีตองการ เชน ตอ งการเวนวรรคตวั อักษร 5 วรรค ก็ใหเ คาะเวน วรรค 5 ครัง้ /เคาะ ดงั แสดงในรูปที่ 3.11 รปู ท่ี 3.11 การเวน วรรคตัวอักษร 3.5.3 การข้ึนบรรทดั ใหม เมื่อตองการขึ้นบรรทัดใหมหรือขึ้นยอหนาใหม (Paragraph) ใหใชนิ้วกอยขวาเคาะที่แปน <Enter> ทางดานขวามือ โดยน้ิวอ่ืน ยังคงวางท่ีแปนเหยาเหมือนเดิม เชน ถาตองการเวนบรรทัด 3 บรรทัด <Enter> 3 คร้ัง ดังแสดงในรปู ที่ 3.12 รูปท่ี 3.12 การข้นึ บรรทดั ใหม นกั พิมพทดี่ ีจะตองมีกิจนสิ ยั ดงั ตอ ไปน้ี 1. ตรงตอ เวลาและรูจ ักหนา ที่ 2. ดูแลความสะอาดทั่วไป หากมีเศษกระดาษหรือขยะตอ งนําไปท้ิงในตะกรา ท่จี ัดไว 49

3. อยา นําอาหารหรือแกว นํา้ วางไวบนโตะเครือ่ งคอมพิวเตอร 4. จดั เตรียมอปุ กรณก ารเรยี นใหพ รอ ม จดั เตรียมตาํ รา และอื่น ๆ 5. นั่งพิมพใ นทาทีถ่ ูกตอ ง วางแขนใหพ อดีกบั ลาํ ตัว เพอื่ การกาวนว้ิ ใหสะดวกและคลองแคลว 6. วางแบบพิมพทางขวามอื 3.6.1 เทคนิคการพิมพท ีถ่ ูกตอง มีดงั นี้ 1. ตอ งมสี มาธิ 2. ฝกพมิ พอยา งตอเน่ืองอยา ใหข าดระยะ เพราะวิชาพมิ พดดี คอมพวิ เตอรเปนวิชาทักษะตองศึกษาวิธีพิมพ ทถี่ กู ตอ ง 3. มีความมั่นใจและพรอมในการตัดสินใจ เคาะแปน ใหไ ดด ที ี่สุด 4. การต้งั ใจมากเกินไปอาจเปน ขอผิดพลาดไดง าย 5. สังเกตสมาธขิ องครูผูสอนอยา งตัง้ ใจ แลว นาํ มาปฏิบัตใิ หถ กู ตอ ง 6. ปฏิบตั ิตามเทคนคิ ที่ครสู อนอยา งเครง ครัด 7. ตรวจเครือ่ งคอมพิวเตอรใ หเ รียบรอยกอ นลงมือพมิ พ 8. การฝก พมิ พแตละครงั้ ควรมีทง้ั ความเรว็ และความแมนยาํ ไปพรอ ม ๆ กนั 9. การพิมพจ ับเวลาทุกคร้ังใหต งั้ ใจพมิ พใ หดีทส่ี ดุ คร้ังตอ ๆ ไปก็ตองใหไ ดผลดียงิ่ ข้ึน 10. นง่ั พมิ พใ นทานัง่ ท่ถี กู ตอ ง แบบพมิ พวางใหม ัน่ คงอยา ใหเ คลอ่ื นไหวได มองแบบพมิ พเปนคาํ ๆ 3.6.2 เทคนิคการพมิ พเ รง ความเรว็ 1. นง่ั ในทา ท่ถี ูกตอง ปลอยตัวตามสบาย ไมเกรง็ สวนหน่ึงสวนใดของรางกาย 2. วางนิว้ ท่แี ปนเหยา เคาะแปน กาวน้วิ ใหถ ูกตองจนเปน นสิ ัย 3. มีสมาธิกับงานทีพ่ มิ พและมคี วามม่นั ใจในตนเอง แตอ ยาต้ังใจมากจนเกนิ ไป ตามองทีแ่ บบพมิ พเ ทาน้นั 4. ฝกการเคลื่อนไหวนิ้วใหเร็วขึ้นและเคาะแปนเพียงเบา ๆ ใหมีน้ําหนักที่เหมาะสม คําใดที่ยากนําออกมา ฝกพมิ พต างหาก คําละหลาย ๆ ครงั้ 5. อยาเสียเวลาไปกับคําที่พิมพผิดไปแลว รบี พิมพต อทนั ที 6. จังหวะการพมิ พเ ปนส่ิงท่สี าํ คัญในการเรงความเรว็ ควรพมิ พใ หไ ดจังหวะทดี่ ี ไมช ะงกั 7. ระหวา งพมิ พ การเคล่อื นไหวอนื่ ใดทไี่ มจ ําเปน ขจัดออกไปใหหมด 8. แบบพมิ พว างใหมนั่ คง ไมใ หปลิวหรอื รว งหลนได และอยูในตําแหนงท่ีเหมาะสมกบั สภาพของตน 9. อยาสนใจผูท่ีอยใู กล ๆ หรอื ผูทพี่ มิ พไ ดเ ร็วกวา 3.6.3 การพัฒนาความเรว็ และความแมนยํา ในการสรางทกั ษะความเร็วดว ยการพิมพจับเวลา ขอ ความตามแบบภายในเวลาท่ีกําหนด ควรเนนการพิมพ ใหถูกตองโดยการสรางความเร็วและความแมนยําไปพรอม ๆ กัน การพิมพเร็วมากเกินไป โดยไมคํานึงถึงคําผิดก็ไมมี ประโยชนที่จะพิมพเร็ว เพราะจํานวนคําที่พิมพไดก็จะลดลงไปตามสวนของคําผิด การพิมพขอความตามแบบไดหมด ทกุ คาํ แตใ ชเ วลาพิมพงานมากจนเกินไปกไ็ มส มควรทํา เพราะจะไมเกิดประโยชนเชนกัน เนื่องจากจํานวนคําที่ไดก็จะลด นอยลงไป สิ่งสําคัญที่สุดจะตองพยายามพิมพใหผิดนอยท่ีสุด และจะตองคํานึงถึงเสมอวาทักษะความแมนยําจะเกิดข้ึน 50

ไดน้ัน จะตองฝกพิมพซํ้าบอย ๆ โดยการฝกพิมพจับเวลา 1 นาที ทุกคาบกอนการเรียน และถามีคําใดพิมพผิดจะตองฝก พิมพคําน้ันคําละ 1–2 บรรทัด ในการฝกพิมพควรจะตองระมัดระวังจังหวะการพิมพและน้ําหนักในการเคาะตัวอักษรให สมาํ่ เสมอการทจี่ ะสรา งทกั ษะความเรว็ และแมนยาํ ใหสูงขน้ึ ตอ งคํานึงถึงสงิ่ ตา ง ๆ หลายประการคอื 1. การพิมพจะไดผลดีตองเปนการพิมพท่ีมีเปาหมาย เพื่อใหเกิดความมุมานะพยายามใหถูกตอง ตาม เปา หมายท่ตี ั้งไว 2. ควรใหฝก พมิ พใ นเวลาสั้น ๆ เชน 30 วินาที หรอื 1 นาที 3. พิมพจับเวลาครั้งแรกดวยความต้ังใจและมีสมาธิตองานท่ีพิมพเม่ือพิมพเสร็จแลวตองตรวจทานและ หากมคี าํ ผิดน้นั ตองวงกลม 4. สวนการพมิ พค รัง้ ที่ 2–3–4 และ 5 จะตอ งพยายามเพิม่ ความเร็วและความแมนยําทวีข้นึ ตามลําดับอยาง มเี ปาหมาย มสี มาธิท่ีแนว แน และมีความเชื่อม่นั วา จะตอ งพมิ พไ ดเ ร็วกวาทุก ๆ ครง้ั โดยเฉพาะคร้ังสดุ ทายและไมมคี ําผิดเลย 5. ควรจดสถติ ิการพิมพข องแตล ะครัง้ ไว 6. ตอ งตรวจงานทุกคร้ังที่พิมพเสร็จตรวจทานอยางละเอียด อานทุกตัวอักษร ตัวสะกดเครื่องหมายวรรคตอน ตอ งถูกตอ ง 3.7.1 การบาํ รุงรกั ษาเครอ่ื งพิมพแ บบจดุ 1. ตลบั หมกึ ตลบั หมกึ ของเครื่องพิมพแ บบจุดมีหลายแบบ ท่มี มุ ดา นหน่ึงของตลับหมึกจะมีรูสําหรับครอบ ลงบนแกนหมุนของเคร่ืองพิมพ เมื่อเครื่องพิมพทํางานแกนหมุนจะหมุนลูกยางในตลับหมึกจะทําใหผาหมึกเลื่อนตามไป ดวย ภายในตลับหมึกเปนผาหมึกท่ีตอเนื่องกันเปนแถบยาว ผาหมึกจะเลื่อนไปทางเดียวจากการหมุนของลูกยาง ดัง แสดงในรูปท่ี 3.13 รปู ท่ี 3.13 ตลบั หมกึ ของเครอ่ื งพมิ พ 51

2. การเปลีย่ นตลับหมึก เม่อื ผาหมกึ จางลงตัวอักษรที่พิมพจ ะไมช ดั เจนแลวสามารถเปลี่ยนตลับหมึกใหม หรือเปลี่ยนเฉพาะผาหมึกก็ได ตลับหมึกหนึ่งกลักสามารถเปลี่ยนผาหมึกไดหลายคร้ังจนกวาลูกยางที่อยูในตลับหมึกจะ เสอ่ื มสภาพหมนุ ผา หมกึ ไมส ม่าํ เสมอจึงเปลย่ี นตลับหมึกใหม ดงั แสดงในรปู ที่ 3.14 รปู ที่ 3.14 การเปล่ียนตลับหมึก 3. การถอดตลับหมึก ใหดึงตลับหมึกออกโดยยกออกมาตรง ๆ บางแบบจะมีขาล็อก ใหยกดานที่อยูใกล หวั พิมพออกกอ น แลวดึงออก ดงั แสดงในรูปท่ี 3.15 รปู ท่ี 3.15 การถอดตลบั หมกึ 4. การเปลีย่ นผา หมึก (1) ใชปลายมีดหรือเหล็กบาง ๆ งัดเบา ๆ ท่ีขอบตลับหมึกดานใดดานหนึ่งใหเผยอออกมางางขาลอก รอบ ๆ ตลับหมกึ ขึน้ ทุกตัวแลวเปด ฝาออก (2) กดพลาสติกที่ดันลูกกล้ิงตามลูกศรชี้ลง ดึงผาหมึกออก แลวใสผาหมึกใหมลงไปแทน ปดฝาครอบ แลวทดลองหมุนเดือยบนตลับหมึกไปตามลูกศรที่ชี้หลาย ๆ รอบสังเกตผาหมึกวาเลื่อนคลองหรือไม ถาไมคลองใหเปด ออกแลวใสใ หม 5. การทาํ ความสะอาดลกู ยาง ลูกยางเคร่ืองพิมพ เปนตัวรับการกระแทกของเข็มจากหัวพิมพ จึงควรหมั่นทําความสะอาด โดยใชผา สะอาดชุบแอลกอฮอล หรือน้ําสะอาดเช็ดแลวหมุนแกนไปรอบ ๆ แตระวังอยาใหมีสิ่งแปลกปลอมตกลงไปในแผนวงจร ของเคร่ือง เพราะอาจจะทาํ ใหเ กดิ การลดั วงจรเสยี หายไดด ังแสดงในรปู ท่ี 3.16 52

รูปท่ี 3.16 การทําความสะอาดลกู ยาง 6. การบาํ รงุ รักษาเครอ่ื งพิมพแบบฉีดหมกึ เคร่อื งพมิ พแ บบฉีดหมกึ ใชร ะบบพน หมกึ ดวยความเร็วสงู จนเปน ละอองเลก็ ๆ ลงบนแผน กระดาษละออง แตละจุดจะผสมสีตามคําส่ังที่สงมาจากเคร่ืองซีพียู โดยพิมพครั้งละเสนตามการเล่ือนของหัวพิมพ ตลับหมึกของ เคร่ืองพิมพชนิดนี้มีสองประเภท คือ ชนิดท่ีมีหัวพิมพอยูในตลับหมึกเมื่อมีการเปลี่ยนตลับหมึกก็เปล่ียนหัวพิมพไปในตัว ราคาของตลบั หมึกจะมรี าคาแพง และชนดิ ทแ่ี ยกหัวพิมพไวในเครื่องพิมพเม่ือเปล่ียนตลับหมึกใหมก็ยังคงใชหัวพิมพเดิม อยแู ละราคาของตลับหมกึ จะราคาถูกกวา ชนิดแรก การใชหมึกท่ีเปนของเหลว มักมีปญหาในเร่ืองของการอุดตันของหัวพิมพ เม่ือไมไดใชงานเปนเวลานาน ๆ ดังนั้น ตองปฏิบัติตามคําแนะนําในคูมือที่ใหมากับเคร่ืองพิมพ คือ ตองใชเครื่องพิมพอยางนอยสัปดาหละคร้ัง หรือเปด เครือ่ งพิมพทกุ ครง้ั ที่เปด เครื่องคอมพิวเตอร เม่อื เปดเครอ่ื งพิมพครง้ั แรก เครือ่ งพิมพจ ะตรวจสอบดว ยตัวเอง และทําความ สะอาดหัวพิมพ โดยการเล่ือนหัวพิมพไปมาท่ีฟองนํ้า หรือแผนสักหลาดสําหรับทําความสะอาดท่ีมีอยูในเคร่ือง ดังแสดง ในรปู ที่ 3.17 รปู ท่ี 3.17 การบาํ รุงรักษาเครอื่ งพิมพแ บบฉดี หมกึ 7. วิธีถอดตลับหมึก (1) เปดสวิตชเคร่ืองพิมพ แลวยกฝาครอบข้ึน ตลับหมึกจะเล่ือนมาอยูในตําแหนงที่ถอดออกได เครื่องพมิ พบ างรนุ ตอ งกดสวติ ชรูปหยดหมึก 53

(2) รุนที่มีฝาครอบตลับหมึกใหยกฝาครอบขึ้นดังรูปและดึงขาล็อกตลับหมึกข้ึน บางรุนสามารถดึงตลับ หมกึ ออกมาตามแนวนอนแลว ยกออก 8. การเตมิ หมึก หมึกทุกชนดิ สามารถเตมิ ไดโ ดยนําไปเตมิ ทีร่ านท่รี ับเตมิ หมึก หรือจัดหาชุดเตมิ หมกึ มา เตมิ ลงในตลับหมกึ เดมิ เอง การเติมหมกึ เอง ตองระวงั ไมเ ตมิ มากเกินไป เพราะเมื่อสงั่ พมิ พห มกึ สวนทีเ่ กนิ จะลน ออกมาท่ี แผนวงจรในเคร่ืองพิมพ ทาํ ใหเกิดไฟฟาลดั วงจรเสียหายได ดังแสดงในรูปท่ี 3.18 รปู ที่ 3.18 การเตมิ หมกึ 3.7.2 การบาํ รุงรกั ษาเครอื่ งพิมพแบบเลเซอร เคร่ืองพิมพแบบเลเซอร จะใชระบบแสงชวยในการพิมพคลายเครื่องถายสําเนาเอกสาร กลไกภายใน คอนขางซับซอนกวารุนอ่ืน ๆ การบํารุงรักษา ใหหมั่นทําความสะอาดลูกยางปอนกระดาษ ใชแปรงปดฝุนหรือนําเศษ กระดาษออก ดังแสดงในรปู ที่ 3.19 รูปที่ 3.19 การบาํ รงุ รักษาเคร่ืองพมิ พแ บบเลเซอร 3.7.3 การติดตงั้ โปรแกรมขบั เคร่ืองพิมพ เคร่ืองพิมพที่ใชกับคอมพิวเตอรมีหลายชนิด เม่ือติดตั้งเคร่ืองพิมพกับคอมพิวเตอรแลวตองติดต้ังโปรแกรม ขับเคร่ืองพิมพ (Diver) เพ่ือใหเคร่ืองคอมพิวเตอรติดตอกับเครื่องพิมพได โปรแกรมขับเคร่ืองพิมพบางรุนจะมีอยูใน โปรแกรมระบบปฏบิ ัตกิ ารของเครอื่ งสามารถติดต้งั ไดทันที บางรุนตองใชแผนโปรแกรมที่ใหมากับเครื่องพิมพ โปรแกรมที่ ใหมากับเครื่องพิมพรุนใหม ๆ มักบันทึกมาบนแผนซีดี และทํางานอยางอัตโนมัติ เมื่อใสแผนซีดีลงในเคร่ืองอานแลวผูใช เพยี งทําตามขนั้ ตอนทีแ่ จง บนหนา จอภาพและเลอื กชองตอ อปุ กรณว า เปน แบบ LPT1 หรอื แบบ USB ดงั แสดงในรูปที่ 3.20 54

รปู ที่ 3.20 การตดิ ต้ังโปรแกรมขับเครื่องพมิ พ 3.7.4 การทําความสะอาดเมาส เครื่องคอมพิวเตอรและอุปกรณตอพวงตาง ๆ ถามีฝุนจับเปนคราบทําใหไมนาดู เปนการสอถึงนิสัยมักงาย ของผใู ช ดังนน้ั ควรกําหนดวันในการทาํ ความสะอาด อปุ กรณตาง ๆ ที่มองเห็นจากภายนอกได เชน เดือนละคร้ัง โดยการ ถอดปลก๊ั ไฟฟาทั้งหมด แลว ใชผา ชบุ นา้ํ ยาทําความสะอาดหรอื ผา ชุบนํ้าสะอาด บิดใหแ หงเช็ดตามบริเวณท่ีมีคราบฝุนจับ อยู ไดแก รอบ ๆ ตวั เคร่ือง รอบ ๆ จอภาพ แผงแปน อกั ษร และเมาส (ท้งั ดานบนและดา นลาง) เมาส เปนอุปกรณท่ีตองหมั่นทําความสะอาดบอย ๆ ท้ังดานบนและดานลาง ถาเปนเมาสชนิดลูกกลม ควบคมุ ตองถอดฝาครอบดานลา ง นาํ ลูกกลมควบคุมออกมาลา งน้ําแลว เช็ดใหแ หง ดังแสดงในรูปท่ี 3.21 ทาํ ความสะอาดแกนนี้ รูปท่ี 3.21 การทําความสะอาดเมาส ถาท่ีแกนหมุนมีฝุนจับเปนเสนทําใหตัวควบคุมบนจอไมเลื่อนไปตามการเลื่อนของตัวเมาส ใหใชปลายมีด หรอื เลบ็ ขูดทาํ ความสะอาดแกนหมนุ ทง้ั สองดานภายในตวั เมาส เมาสแ บบลกู กลมควบคุมไมคอยนิยมใชเพราะเมาสที่ใช แสงแทนลกู กลมควบคุมมีราคาถกู ลงมากและไมมีปญหาเร่ืองฝุนจับภายใน สาํ หรบั อปุ กรณเ มาสแ สง หรอื Optical Mouse ภายในเมาสเม่ือมีฝุนสามารถทําความสะอาดโดยใชผาหรือ สาํ ลีเชด็ ทาํ ความสะอาดคราบท่ีตดิ อยู 55

ขอ ควรทราบ การใชท่ีรองเมาส (Mouse Pad) เสมอ ท้ังน้ีเพ่ือชวยลดคราบสกปรกท่ีอาจติดเขาไปในเมาสไดงาย และควรหม่ัน ทาํ ความสะอาดเช็ดท่ีรองเมาสดว ยเชน เดียวกนั 3.7.5 การดแู ลรักษาธัมบไ ดรฟ ภัยที่เกิดขึ้นกับธัมบไดรฟโดยรวม ๆ คือ ธัมบไดรฟเสียหาย ขอมูลสูญหายเพราะโดนไวรัส การถูกดูขอมูล สาํ คัญโดยไมไ ดร บั อนุญาต และขอ มูลในธมั บไดรสญู หายวธิ ีแกไ ขคอื 1. เกบ็ ไวใ กลต วั ไมตอ งกลวั หาย นับวนั ธมั บไ ดรฟจะมีขนาดเลก็ ลงหายงา ยมาก หรอื มักจะหลงลมื ไวตามทีต่ าง ๆ บางคนชอบคลองไวกับ กุญแจซ่ึงเปนของท่ีชอบทําหาย วิธีที่ดีที่สุด คือ เลือกรุนท่ีมีสายคลองคอไวแมจะไมสวยงามเทาไรแตลดโอกาสของการ หายได 2. ระวงั ไวรสั ทําการสแกนไวรัสทุกคร้ังกอนทําการเปดขอมูลเพราะไวรัสสามารถใชธัมบไดรฟเปนสื่อพาหะสําหรับ การแพรก ระจายไดเปน อยางดี ดังนนั้ เวลาใชงานควรแนใจกอนวา เปน การถา ยโอนเฉพาะไฟลขอมูลเทา น้นั 3. เขา รหสั ขอมลู เพ่อื รักษาความลับ ถา หากธัมบไดรฟข องคุณหายน้ัน หมายความวา ขอ มลู ตกไปอยูในมอื ของผูท่ีไดพ บเห็นและถาหากผูน้ัน บงั เอญิ เปนคแู ขงคุณโดยตรง อะไรจะเกดิ ขึน้ ดังน้นั หากใชธ มั บไ ดรฟเ ก็บขอ มลู ที่สาํ คญั การเขารหสั ขอมลู ดเู หมือนจะเปน เรื่องท่ีปฏิเสธไมได การเขารหัสขอมูลนั้นจะทําใหขอมูลเปดอานไมรูเร่ืองจนกวาจะไดรับพาสเวิรด ซึ่งควรเลือกเขารหัสที่ ระดับ 128 บิต เพื่อความปลอดภัย ธัมบไดรฟรุนใหม ๆ จะมาพรอมกับคุณสมบัติการเขารหัสขอมูลมาดวย แตอยาลืม ตรวจสอบใหแนใจวา ซอฟตแวรท่ีใหมาไมใชรุนทดลองเพราะไมเชนนั้น คุณอาจจะตองจายเงินคาซอฟตแวรในภายหลัง ดงั แสดงในรูปที่ 3.22 รปู ท่ี 3.22 ตัวอยา งของธมั บไดรฟ 3.7.6 การรกั ษาแผน ซดี ี แผนซีดี เปนแผนบันทึกท่ีเก็บรักษางาย ไมมีปญหากับสนามแมเหล็ก เพราะบันทึกขอมูลโดยใชแสงเลเซอร ยิงเปนรองไวในแผน ถาผิวของแผนมีรอยขูดขีดมาก ๆ ทําใหการอานขอมูลผิดพลาดได ไมควรจับแผนซีดีโดยตรง เพราะ คราบสกปรกทม่ี ืออาจตดิ ทแ่ี ผน ใหจบั บริเวณทข่ี อบของแผนถา แผนซดี ีสกปรกจะอา นขอมลู ไมไดใหใ ชผ า สําลีเชด็ ทาํ ความ สะอาดได ดงั แสดงในรูปท่ี 3.23 56

รปู ที่ 3.23 ตัวอยางแผน ซีดี 3.7.7 การดแู ลรักษาแปนพมิ พ แผงแปนอักษร เปนเคร่ืองมือหลักที่ใชในการพิมพเอกสาร เม่ือเลิกใชงานควรคลุมผา หรือใชพลาสติกท่ีให มากบั เครอ่ื งปด เพอ่ื ปอ งกันฝุน ฝุน ไมมผี ลทท่ี ําใหเ กดิ ความเสยี หายตอแผงแปนอกั ษรโดยตรง แตทาํ ใหส กปรกและไมน าดู เปนแหลง รวมของเชอ้ื โรคตาง ๆ ดังน้ัน ควรหม่ันทําความสะอาดโดยใชผาชุบนํ้าหมาด ๆ เช็ดคราบฝุนท่ีติดอยูเปนประจํา อยา งนอ ยสัปดาหละครั้ง ไมควรนําอาหารหรือขนมขบเค้ียวมาวางใกลแผงแปนอักษร เพราะเศษอาหารอาจหลนเขาไปในรองของ แผงแปนอักษร มด และแมลงเล็ก ๆ จะเขาไปอาศัยอยูและกัดทําลายสวนท่ีเปนยาง หรือพลาสติกภายในแผงแปนอักษร หรือเขา ไปทาํ ใหผ ิวของแปนพมิ พสกปรกอาจทําใหพิมพไ มได ดงั แสดงในรปู ที่ 3.24 รูปท่ี 3.24 แปน พิมพ 3.7.8 การระวังรกั ษาฮารดดสิ ก ฮารดดิสก เปนอปุ กรณต ดิ ตั้งไวภ ายในกลองของตวั เครอ่ื ง เมื่อเปดเคร่อื งโปรแกรมควบคุมระบบท่ีเขียนไวใน หนวยความจาํ สํารองจะสั่งใหอานระบบปฏิบัติการจากฮารดดิสกเพื่อเขาไปเก็บในหนวยความจําแรมและหนวยความจํา อ่นื ๆ ในตวั เครือ่ ง เมอ่ื ซีพียตู องอา นขอมูลเพ่ิมเติมจะอานในฮารดดิสกอีก นอกจากน้ี การสั่งใหอานหรือบันทึกขอมูลจาก โปรแกรมตา ง ๆ ก็ทําใหฮ ารด ดิสกท ํางานอยตู ลอดเวลา ดังแสดงในรูปท่ี 3.25 รูปท่ี 3.25 ตวั อยางการรักษาฮารด ดสิ ก 57

3.7.9 การดแู ลรักษาจอภาพ 1. อาจซื้อ Filter ชวยในการกรองแสงเพ่ือใหทํางานไดอยางสะดวกราบร่ืน ไมแสบตาจนเกินไป หรืออาจ ปรบั ปมุ ดานลา งของจอ เพื่อปรับแสงสวางของจอไหม คี วามเหมาะสม 2. สามารถทาํ ความสะอาดจอภาพไดโ ดยการใชผ า ชุบนํ้าบิดใหแ หง เชด็ จอภาพใหส ะอาด 3. หลังจากใชง านแลวใหใชผา คลุมจอภาพทุกครั้งเพ่อื ปองกนั ฝุนละออง 4. ไมควรเปดจอภาพทิ้งไวนาน ๆ โดยที่ไมมีการใชงานเลย เพราะจะทําใหจอภาพเส่ือมลงได ดังแสดงใน รูปที่ 3.26 รูปท่ี 3.26 จอภาพ 3.7.10 การดแู ลรักษาเคส (Case) 1. ควรใหเครื่องอยบู รเิ วณทมี่ ีอณุ หภูมิตา่ํ 2. อยา ทาํ น้าํ หรืออาหารหกใสตวั เครอื่ ง ดงั แสดงในรูปที่ 3.27 รปู ท่ี 3.27 เคส (Case) 3.7.11 หม่นั ทาํ การตรวจสอบไวรัส เนอ่ื งจากปจจุบนั ไวรัสมีการแพรกระจายอยูทุกวัน โดยเฉพาะอยางยิ่งการใชงาน Internet และการรับ–สง E–mail แพรหลายไปท่ัวโลก โอกาสท่ีจะติดไวรัสจึงเกิดข้ึนไดเสมอ การติดตั้งโปรแกรมเอาไวปองกันและตรวจสอบไวรัส จึงเปนสงิ่ ทีม่ คี วามจาํ เปน ทพ่ี งึ กระทาํ อยางยิ่งนอกจากนี้ควรตองมี Update File ไวปองกันไวรัสตัวใหมเพ่ือใหการปองกัน และตรวจจับไวรัสเปนไปอยางมีประสิทธิภาพ เชน การปองกันไวรัสและการ Update File ของตัวตรวจสอบไวรัส ESET NOD32 Antivirus ดงั แสดงในรปู ท่ี 3.28 58

รปู ที่ 3.28 โปรแกรมตรวจสอบไวรสั ESET NOD32 Antivirus 59

ตอนท่ี 1 จงตอบคําถามตอไปนใี้ หไดใ จความสมบรณู  1. จงอธิบายทา นัง่ พิมพทถ่ี กู วธิ วี ามีอะไรบาง 2. จงอธิบายหลักการวางมือบนแปนเหยา ท่ีถูกวธิ ี มีอะไรบาง 3. จงอธบิ ายการกา วนวิ้ ทถ่ี กู วธิ วี า มอี ะไรบา ง 4. จงอธบิ ายการเคาะแปนอกั ษรที่ถกู วธิ ีวา มีอะไรบาง 5. จงอธบิ ายกจิ นิสยั ของนักพมิ พด ดี ท่ดี ี 60

ตอนที่ 2 ใหน กั เรียนอธบิ ายการดูแลและบาํ รุงรักษาเครื่องไมโครคอมพวิ เตอร ดงั ตอไปน้ี 1. จอภาพ (Monitor) 2. แปน พมิ พ (Keyboard) 3. เมาสแสง (Optical mouse) 4. เคส (Case) 5. เครือ่ งพมิ พ (Printer) 61