หัวใจ

การเฝ้าระวังอาการด้วยตนเอง • การสงั เกตอุ าการด้วยตวั ผ้ปู ่วยเอง ถือเป็น เร่ืองสาคญั เนื่องจากผ้ปู ่วยสว่ นใหญ่ใช้ เวลาอย่ทู บี่ ้านเป็นหลกั • ดงั นนั้ ผ้ปู ่วยจงึ ควรมคี วามรู้ว่าอาการใดที่ ถือเป็นภาวะทต่ี ้องแก้ไข และเป็นสญั ญาณ ท่ีบอกถงึ อนั ตรายท่กี าลงั จะเกิด “ อาการทเ่ี ป็นสญั ญาณเตือนในบางครัง้ อาจดเู ป็นเหมือนเร่ืองปกติ แตใ่ นความเป็นจริงแล้ว ถือเป็นสญั ญาณเตือนท่ตี ้องได้รับการแก้ไข ”

เฝา้ ระวงั อาการด้วยตวั เอง มีการเพ่มิ ขนึ ้ ของ มีอาการเหนื่อยงา่ ย มีอาการบวมที่ เริ่มมีปัญหาในการ มีอาการไอแห้งบอ่ ย มีอาการเบื่ออาหาร นา้ หนกั ตวั นอนหลบั เชน่ นา้ หนกั ลด อยา่ งรวดเร็ว หายใจลาบาก บริเวณหน้าแข้ง หลบั แล้วตื่นมาหอบ ตอนกลางคืน

สญั ญาณเตือนเหลา่ นี ้ บอกอะไรเรา ? บอกถงึ ความรุนแรงของภาวะหวั ใจล้มเหลวท่ีเป็นมากขนึ ้ ภาวะปอด บอกถงึ การตอบสนองตอ่ การรักษา บวมนา้ ชว่ ยเฝา้ ระวงั ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขนึ ้

เกิดจากการท่มี ีนา้ สะสมอยใู่ นเนือ้ ปอด คนไข้จะมีความรู้สกึ เหมือนจมนา้ เพราะปอดไม่สามารถ และขดั ขวางการแลกเปลี่ยนออกซิเจน แลกเปลีย่ นออกซิเจนได้ ทาให้เกิดภาวะขาดออกซิเจน • มีอาการเหนื่อย และหายใจลาบาก • ตรวจพบวา่ มีเสยี งปอดผดิ ปกติ (crepitation) • พบวา่ ระดบั ออกซเิ จนที่วดั จากปลายนิว้ จะต่า เสยี ชีวิต

การชง่ั นา้ หนกั ตวั ควรทาทกุ วนั → หากนา้ หนกั ตวั เพ่มิ ขนึ ้ เกิน 1-1.5 กิโลกรัม ภายใน 1-2 วนั → ควรรีบมาพบแพทย์ หรือโทรมาปรึกษาท่ี โรงพยาบาล การแก้ไขเบอื ้ งต้น • อาจให้คาแนะนาในการปรับยาขบั ปัสสาวะเพม่ิ ขนึ ้ จากเดมิ และ สอบถามหาสาเหตทุ ี่น่าจะทาให้เกิด เชน่ การกินเคม็ หรือกินยา แก้ปวดกลมุ่ NSAIDs • หากนา้ หนกั ตวั ยงั คงเพม่ิ ขนึ ้ อยู่ แนะนาให้มาตรวจที่โรงพยาบาล

ผ้ปู ่วยภาวะหวั ใจล้มเหลวบางครัง้ จะมปี ัญหาการนอนหลบั ซง่ึ อาจเกิดจาก ปัญหาทางด้านจิตใจ แตภ่ าวะทคี่ วรต้องระวงั เป็นพิเศษ คอื อาการต่นื มาหอบเหนื่อยกลางดกึ (Paroxysmal nocturnal dyspnea, PND) • อาการจะเกิดในตอนกลางคนื ภายหลงั ผ้ปู ่วยหลบั ไปแล้ว จะตื่นมาหอบ เหนื่อยกลางดกึ อาการหอบเหนื่อยนอนราบไมไ่ ด้ (Orthopnea) • โดยจะมีอาการนอนราบ (นอนหวั ต่า) ไมไ่ ด้ เนื่องจากจะมีอาการหายใจ ลาบาก ซงึ่ ภาวะนีจ้ ะเกิดจากการที่มีภาวะนา้ ท่วมปอด

อาการหอบเหน่ือยนอนราบไมไ่ ด้ (Orthopnea) • โดยจะมีอาการนอนราบ (นอนหวั ต่า) ไมไ่ ด้ เพราะ จากจะมีอาการหายใจลาบาก • ซงึ่ ภาวะนีจ้ ะเกิดจากการท่ีมีภาวะนา้ ทว่ มปอด “ผ้ปู ่วยทมี่ ีภาวะนอนราบไมไ่ ด้ อย่ตู ลอด มี การแก้ไขเบอื ้ งต้น แนวโน้มสงู ทจ่ี ะต้องกลบั มานอนโรงพยาบาล • อาจให้คาแนะนาในการปรับยาขบั ปัสสาวะเพ่มิ ขนึ ้ จากเดิม ด้วยภาวะหวั ใจล้มเหลวอยเู่ รื่อยๆ” และสอบถามหาสาเหตทุ ี่นา่ จะทาให้เกิด เชน่ การกินเคม็ Congest Heart Fail.2004 Jul-Aug;10(4):177-80. หรือกินยาแก้ปวดกลมุ่ NSAIDs • หากยงั คงมีอาการอยู่ ควรมาพบแพทย์ทโ่ี รงพยาบาล

ไมไ่ ด้รับการ นา้ หนกั ตวั เพมิ่ อย่างรวดเร็ว แก้ไข ภาวะปอดบวมนา้ มีอาการหอบเหนื่อยรุนแรง นอนราบไมไ่ ด้ อาจเสียชีวิต หากไมไ่ ด้รับ อาการเร่ิมต้นของภาวะปอดบวมนา้ การแก้ไขได้ทนั ทว่ งที

สญั ญาณเตอื นอนื่ ๆ ที่อาจพบได้ ซงึ่ เป็น ตวั ทบี่ อกถงึ ภาวะหวั ใจล้มเหลวที่เร่ิม เป็นมากขนึ ้ เช่น • อาการขาบวมกดบมุ๋ • อาการผอมหนงั ห้มุ กระดกู • อาการเหนื่อยขณะออกแรง ซงึ่ เป็น มากขนึ ้

“ บวมกดบมุ๋ ” เกิดจากการท่ีมีนา้ สว่ นเกิน ในเนือ้ เยื่อของร่างกาย • สามารถพบได้ในผ้ปู ่วยภาวะหวั ใจล้มเหลว ซง่ึ มีภาวะนา้ เกิน • ควรระมดั ระวงั เพราะอาจเป็นผลข้างเคยี งจากการรักษาอื่นๆ เชน่ ยาลดความดนั โลหติ Amlodipine

อาการเบอ่ื อาหารนา้ หนกั ลด ซงึ่ นาสภู่ าวะผอมหนงั ห้มุ กระดกู (cardiac cachexia)  ในผ้ปู ่วยภาวะหวั ใจล้มเหลวเรือ้ รัง จะมีการสร้าง ฮอร์โมนบางอยา่ งที่เก่ียวกบั การไหลเวียนที่ ผดิ ปกติ ซงึ่ สง่ ผลให้เกิดภาวะเบอื่ อาหาร และมี การใช้พลงั งานอยา่ งผิดปกติ “ผ้ปู ่วยกลมุ่ นี ้จะมีพยากรณ์โรคที่แย่กวา่ ผ้ปู ่วย ที่มีนา้ หนกั ตวั ปกติ หรือวา่ นา้ หนกั เกิน” Chest.1999 Mar;115(3):836-47.

จดุ มงุ่ หมายของการ ลดอตั ราการกลบั มา เฝา้ ระวงั อาการ นอนโรงพยาบาลซา้ Adapted from Gheorghiade et al. 20052 ผ้ปู ่วยที่มีอตั ราการกลบั มานอน โรงพยาบาลซา้ ที่สงู จะมีการ ดาเนินโรคและอตั ราการตายที่ สงู เมื่อเทียบกบั กลมุ่ ท่ีนอน โรงพยาบาลไมบ่ อ่ ย

“ น้าปลา สิ่งที่ขาดไม่ไดใ้ นอาหารไทย ” ? รู้หรือไม่ วา่ • ในหนง่ึ วนั เราควรกินโซเดียมไมเ่ กินเท่าไร นา้ ปลา 1 ช้อนชา มีเกลอื โซเดียมอยเู่ ทา่ ไร • 2,300 มลิ ลกิ รัม (AHA) • หรือน้อยกวา่ 1,500 mg ถ้าเป็นไปได้ • คาตอบคือ • การควบคมุ ปริมาณโซเดียมที่กินไม่เกิน 1,000 - 1,200 มลิ ลิกรัม 2,300 mg • ลดความดนั โลหิตลงได้ 2-8 mmHg • ลดอาการของภาวะหวั ใจล้มเหลวได้

HOME MESSAGE อะไรคอื HF สาเหตุ และ แนวทางการ ความรู้ความเข้าใจ ปัจจยั เส่ยี ง รักษาในปัจจบุ นั เกี่ยวกบั HF เพ่ือจะ ได้ให้คาแนะนาแก่ ผ้ปู ่วยและบคุ คลอื่นๆ • อาการของผ้ปู ่วย HF • สาเหตุ และปัจจยั • กาหนดเปา้ หมายของการรักษา • ภาวะหวั ใจล้มเหลว เส่ียงของ HF • การรักษาโดยใช้ยา และไมใ่ ช้ยา • ข้อควรระวงั ของยาที่ใช้ในการรักษา เฉียบพลนั และเรือ้ รัง • ผ้ปู ่วยกลมุ่ ใดท่ีควร • การเฝา้ ระวงั อาการ สงสยั วา่ เป็น HF

Thank you