สัปดาห์ที่ 10 .....

บทเรียนโมดูล วิชาหน้าที่พลเมืองและศีลธรรม เรื่อง หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง จัดทำโดย นายสุทธิรักษ์ เชื้อดี แผนกวิชาสามัญ วิทยาลัยเทคโนโลยีสยาม(สยามเทค) สำนักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ

คำนำ หลักการและเหตุผล การสร้างบทเรียนโมดูล นี้ ประกอบด้วยเนื้อหา 3 ตอน ได้แก่ คุณลักษณะของ หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และพลเมืองดีตาม หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง มุ่งให้ผู้เรียนได้ เรียนรู้ถึงการนำวัฒนธรรมมาพัฒนาสังคมไทยและเพื่อ การอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข โดยการผ่านการเรียนรู้ ต้องศึกษาเอกสาร ประกอบการเรียนรู้ ทำแบบทดสอบระหว่างการเรียนรู้ เรียน และแบบทดสอบหลังเรียนได้ถูกต้องตามลิงก์/ แอปพลิเคชันในแต่ละบทเรียน โดยการ สแกนคิวอาร์ โค้ด/เข้าไปที่แอปฯ เพื่อตอบปัญหา และได้คะแนนไม่ น้อยกว่าร้อยละ 60 ของแบบทดสอบระหว่างเรียน และแบบทดสอบหลังเรียน กรณีที่ได้ไม่ถึงเกณฑ์ให้ นักศึกษากลับเข้าไปตอบคำถามซ้ำได้จนกว่าจะผ่าน เกณฑ์ ผู้เรียน จำเป็นต้องมีพื้นฐานความรู้เรื่องหลัก ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง มาบ้าง

สารบัญ คำนำ สารบัญ คำชี้แจง 1 จุดประสงค์การเรียนรู้ 2 แบบทดสอบก่อนเรียน 3 คุณลักษณะของเศรษฐกิจพอเพียง 6 พลเมืองดีตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง 9 แบบทดสอบระหว่างเรียน 12 แบบทดสอบหลังเรียน 21

คำชี้แจง การใช้บทเรียนโมดูล เรื่อง หลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียง 1. อ่านคำชี้แจงและคำแนะนำสำหรับนักศึกษาให้ เข้าใจก่อนลงมือศึกษาชุดกิจกรรม 2. นักศึกษารับlink กิจกรรมทาง Line หรือ google classroom 3. ทําแบบทดสอบก่อนเรียนด้วยการสแกนคิวอาร์ โค้ด พิมพ์ชื่อ เลขที่ แล้วตอบคำถาม 4. ศึกษาเนื้อหาในชุดกิจกรรม ตามขั้นตอนที่ระบุไว้ ในคำชี้แจงทุกข้อในกิจกรรมท้ายบทเรียน 5. ทำแบบทดสอบระหว่างเรียนผ่านเกณฑ์ร้อยละ 60 6. ทําแบบทดสอบหลังเรียน ด้วยการเข้าไปที่ แอป พลิเคชัน edpuzzle ดูความก้าวหน้าในการเรียนของ นักศึกษา หลังจากศึกษาบทเรียนและทํากิจกรรมท้าย บทเรียนเรียบร้อยแล้ว ผ่านเกณฑ์ร้อยละ 60 7. ในการทำกิจกรรมทุกชุดกิจกรรม ขอให้นักศึกษา ทําด้วยความตั้งใจ ให้ความร่วมมือ มีความซื่อสัตย์และ รับผิดชอบต่อตนเองให้มากที่สุด หากนักศึกษาไม่เข้าใจบทเรียนเนื้อหาตอนใด ให้ ถามครูผู้สอนเพื่ออธิบายเพิ่มเติม และสามารถเข้าไปที่ google classroom เพื่อศึกษานอกเวลาได้

จุดประสงค์การเียนรู้ 1. บอกหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงได้ 2. วิเคราะห็หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงได้

อย่าคิดว่าชีวิตไม่มีค่า เพราะสนใจกาแบบทดสอบก่อนเรียน รตีราคาจากคนรอบข้าง คำสัญญาที่ทำไม่ได้ ก็ไม่ต่างอะไรกับคำโกหก

การพัฒนาสมัยใหม่มีผลให้เกิดการกระตุ้ นกิเลสและความโลภตามกระแสวัตถุนิยมใน ยุค โลกาภิวัตน์ในชุมชนเมือง ส่วนหมู่บ้านในชนบท ล้มละลายทางเศรษฐกิจ พระบาทสมเด็จพระปร มินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ได้มี พระบรมราโชวาทเกี่ยวกับเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อกระตุ้นเตือนพสกนิกรในชาติให้สร้าง ภูมิคุ้มกันตนภายใต้ความรู้และคุณธรรมด้วย ความพอประมาณและมีเหตุผล อันจะนําไปสู่สม ดุลชีวิต เศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม นำพา ชาติไทยให้พัฒนาอย่างยั่งยืน เพราะชนในชาติ เป็นพลเมืองดี มีความพอประมาณ ความพอดี ในการใช้ชีวิต

การพัฒนาชีวิตด้วยพุ ทธธรรมอันเป็น รากฐานของวัฒนธรรมไทยตั้งแต่อดีตนั้น ปัจจุบันยังปรากฏในวิถีชีวิตไทย แต่ด้วย ความเป็นโลกาภิวัตน์ มีผลให้วิถีชีวิตเรียบ ง่ายของบรรพบุรุษไทยเริ่มเปลี่ยนแปลง เป็นวัตถุนิยม พระบาทสมเด็จพระปรมินทร มหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงเป็นพุ ทธมามกะ และอัครศาสนูปถัมภก ทรงนําหลักธรรม ถ่ายทอดให้ชาวไทยประพฤติปฏิบัติตนตาม หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อ ธํารงชีวิตไทยอย่างยั่งยืน ที่มีเอกลักษณ์ เฉพาะสำหรับผู้ปฏิบัติ คือ พึ่งตนได้และเป็น ที่พึ่งให้บุคคลอื่นได้ เป็นผู้มีเหตุผล ประพฤติตนตาม คุณธรรมของศาสนา

1. หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 1.1 ความหมายของเศรษฐกิจพอ เพียง เศรษฐกิจพอเพียง (Sufficiency Economy) หมายถึง ปรัชญาที่พระบาท สมเด็จพระปรมินทร มหาภูมิพลอดุลย เดชทรงมีพระราชดํารัสชี้แนะแนวทาง การดำเนินชีวิตแก่พสกนิกรชาวไทยมา นานกว่า 30 ปี ตั้งแต่ก่อนเกิด วิกฤตการณ์เศรษฐกิจ พ.ศ. 2539 ใน ประเทศไทย และเมื่อภายหลัง วิกฤต การณ์ได้ทรงเน้นย้ำ แนวทางการแก้ไข เพื่อให้รอดพ้นและสามารถดำรงอยู่ได้ อย่างมั่นคงและยั่งยืนภายใต้กระแสโลกา ภิวัตน์และความเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ

1.2 พระบรมราโชวาทที่เกี่ยวข้อง กับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล อดุลยเดชได้พระราชทานพระบรม ราโชวาทเพื่อเป็นหลักคิด ของบุคคล เมื่อวันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2541 ความ ว่า “...คนเราถ้าพอในความต้องการก็มี ความโลภน้อย เมื่อมีความโลภน้อย ก็เบียดเบียนคนอื่นน้อย ถ้าทุกประเทศมี ความคิดอันนี้ไม่ใช่เศรษฐกิจ มีความคิดว่าทำอะไรต้องพอเพียง หมายความว่า พอประมาณ ไม่สุดโต่ง ไม่โลภอย่างมาก คนเราก็อยู่เป็นสุข...” พระบรมราโชวาทนั้นนิยามได้ว่า หาก บุคคลยึดมั่นในความพอดีตามหลัก ธรรมย่อมมีชีวิตดีงาม

1.3 หลักคิดตามหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อการเป็น อยู่อย่างยั่งยืน หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอ เพียงเป็นปรัชญาที่ชี้ถึงแนวทาง การดำรงอยู่ และปฏิบัติตนของ ประชาชนในทุกระดับ ตั้งแต่ระดับ ครอบครัว ระดับชุมชน จนถึงระดับ รัฐ ทั้งในการพัฒนาและบริหาร ประเทศ ให้ดำเนินไปในทางสาย กลาง โดยเฉพาะการพัฒนา เศรษฐกิจเพื่อให้ก้าวทันโลก

บันทึก 2. พลเมืองดีตามหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียง การสร้างเยาวชนให้เป็นพลเมืองดีต้อง ปลูกฝังทัศนคติการดำรงชีวิต คือ หลักคิด ของปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ถ้า เยาวชนเป็นคน พอประมาณ มีเหตุผล มี ภูมิคุ้มกันที่ดีในตน เป็นผู้มีความรอบรู้ รอบคอบ ระมัดระวัง ภายใต้จิตใจที่ยึดมั่น ในคุณธรรมของศาสนา ประเทศชาติย่อม เจริญรุ่งเรืองโดยอัตโนมัติ สิ่งสนับสนุนความเป็นสากลของหลัก ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง คือ การที่ องค์การสหประชาชาติทูลเกล้าถวาย รางวัล “ความสำเร็จสูงสุด ด้านการ พัฒนามนุษย์” แด่พระบาทสมเด็จพระปรมิ นทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เมื่อวันที่ 26 พฤษภาคม พ.ศ. 2549

บันทึก 2.1 คุณลักษณะของหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อ การประยุกต์ ใช้ในชีวิต หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมี คุณลักษณะเด่นในการนํามาประยุกต์ใช้ในชีวิต เพื่อการพัฒนาตนเอง ชุมชน สังคม และประเทศ ชาติให้เกิดผลอย่างยั่งยืน ประกอบด้วย 1) การพัฒนาที่สมดุล หลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียงเป็นแนวทางการดำรงชีวิตที่ มีการพัฒนา เป็นขั้นตอน 3 ระดับ คือ ระดับที่ 1 เป็นเศรษฐกิจแบบพื้นฐานที่เน้นพอเพียงในระดับ บุคคล ครอบครัว คือ การที่สมาชิกในครอบครัว มีพอกิน พึ่งตนเองได้ ถือว่าสร้างสมดุลให้เกิด ในตนเองและครอบครัวซึ่งเป็นสถาบัน พื้นฐานที่ สำคัญที่สุดในสังคม ระดับที่ 2 ระดับชุมชน เป็น ผลจากบุคคลพึ่งตนเองได้ ชุมชนร่วมมือ ให้ ความช่วยเหลือกันทางเศรษฐกิจ ระดับที่ 3 คือ ระดับสังคม ประเทศชาติ ทำให้ประเทศชาติ พัฒนาไปอย่างสมดุล และยั่งยืนเพราะมี รากฐานที่มั่นคง

ไดอารี่ประจำวัน 2) การพัฒนาที่ก้าวหน้าไปอย่าง มั่นคง หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง มีคุณลักษณะเด่นในการสร้างความ ก้าวหน้า ให้กับบุคคล ชุมชน องค์กร หน่วยธุรกิจ ให้ก้าวหน้าไปอย่างมั่นคง เพราะมีรากฐานที่มั่นคง จากหลักคิดเรื่อง ความพอประมาณ มีเหตุผล มีภูมิคุ้มกันที่ดี ในตน มีผลให้บุคคล องค์กรนั้น ๆ ไม่มี ความผิดพลาด ในการดำรงอยู่ และก้าวไป ข้างหน้า 3) การกำหนดเป้าหมายเพื่อ ประโยชน์ส่วนรวม คุณลักษณะ เด่นของ หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงอีก ประการหนึ่งคือ มีแนวคิดที่กำหนดเป้า หมายเพื่อประโยชน์ส่วนรวม ใช้ชีวิตด้วย ความสามัคคี การลด ละ เลิกอบายมุข การสร้างจิตสาธารณะให้แก่เจ้าหน้าที่และ ชุมชนในการร่วมกันทำประโยชน์สาธารณะ

อย่าคิดว่าชีวิตไม่มีค่า เพราะสนใจกาแบบทดสอบระหว่างเรียน รตีราคาจากคนรอบข้าง คำสัญญาที่ทำไม่ได้ ก็ไม่ต่างอะไรกับคำโกหก

4) การพัฒนาคุณภาพคนให้มี คุณธรรมนําความรู้ในการดำเนิน ชีวิต เป็นคุณลักษณะเด่นของ หลัก ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงโดย ถือว่าสมดุลชีวิตและสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ สังคม การเมือง จะเกิดขึ้น ได้ บุคคลต้องดำรงตนภายใต้ เงื่อนไขความรู้และคุณธรรม โดยให้ คุณธรรมด้านความขยัน ซื่อสัตย์ สุจริต มีสติปัญญา อดทน สามัคคี แบ่งปัน เป็นพื้นฐานการดำรงตนที่จะ ประกอบกิจการงานทั้งส่วนตนและ ส่วนรวม เศรษฐกิจพอเพียงจึงเป็นทั้ง หลักคิด และแนวทางปฏิบัติตนของ แต่ละบุคคลและองค์กร ในทุกระดับ โดยค้านึงถึงหลักการ 3 ประการ ได้แก่

บันทึกช่วยจำ (1) ความพอประมาณ กับศักยภาพของ ตนเอง และสภาพแวดล้อมตามเป็นจริง (2) ความมีเหตุผล บนพื้นฐานความถูก ต้องตาม กฎหมายและหลักธรรมของศาสนา (3) การมีภูมิคุ้มกันที่ดีในตนเอง คือ ไม่ ประมาท ในการดำเนินชีวิต พิจารณาไตร่ตรอง ทุกสิ่งทุกอย่างอย่างรอบคอบ เห็นคุณค่าของ การแบ่งปัน ช่วยเหลือเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่แก่ผู้อื่น และ ชีวิตอื่น ๆ เห็นความสำคัญของการร่วม มือปรองดองในสังคม ซึ่งมี ผลต่อการเสริม สร้างสายใยเชื่อมโยงคนในภาคส่วนต่าง ๆ ของสังคมให้มีความสามัคคี มีความเพียรที่จะ ร่วมสร้างสรรค์พลังในทางบวกอันจะนําไปสู่ ความเจริญก้าวหน้าที่สมดุลและยั่งยืน พร้อม รับต่อ การเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ภายใต้กระแส โลกาภิวัตน์

2.2 พลเมืองดีตามหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียง พลเมืองดีนั้นต้องผ่านการศึกษา วิชาความรู้และได้รับการอบรมจิตใจ ดัง นั้น หลักคิด 3 ห่วง 2 เงื่อนไข ของ หลัก ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงจึงเป็น ปัจจัยนําความคิดสู่ การปฏิบัติจนเกิด เป็นกิจนิสัยดีงาม ดังนี้ 1) การใช้ชีวิตตามทางสายกลาง หรือมัชฌิมาปฏิปทา เป็นการประยุกต์ หลักธรรมของพระพุ ทธศาสนา ศีล สมาธิ ปัญญา มาใช้ในการทำ พู ด คิด โดยอนุมานจากหลักการบรรลุธรรม คือ มรรคมีองค์ 8 เริ่มจากสัมมาทิฏฐิ สัมมา สังกัปปะ สัมมาวาจาสัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ สัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิผู้ใดมีสติดำรงมั่นตามหลัก ไตรสิกขาย่อมไม่เป็นผู้ประทุษร้าย เบียดเบียน

2) การมีความพอประมาณ คือ มีจิต สํานึกตระหนักในคุณประโยชน์ของสิ่งที่ตน ปฏิบัติโดยใช้หลัก “คารวะ” คือ มีความ เคารพ เอื้อเฟื้อ มองเห็นความสำคัญที่จะ ต้องปฏิบัติต่อ สิ่งนั้น ๆ ให้ถูกต้องเหมาะสม จิตสํานึกด้านคารวะนี้ย่อมน้อมนํา ให้บุคคล ไม่ประมาท ระมัดระวัง มีความพอดีในชีวิต 3) ความมีเหตุผล คือ การที่บุคคล รู้จักตัดสินใจ กระทำสิ่งต่าง ๆ อย่างมี เหตุผลบนความถูกต้อง ความเป็นจริงด้าน สังคม วัฒนธรรม ศีลธรรมจรรยา ค่านิยม ดีงาม ด้วยการคิดอย่างรอบคอบด้วยสติ ปัญญา 4) การสร้างภูมิคุ้มกันที่ดีในตน คือ การเตรียมตัว ให้มีคุณภาพด้วยสติปัญญา เพื่อการพร้อมรับต่อผลกระทบและ การ เปลี่ยนแปลงในด้านวัตถุ สังคม สิ่ง แวดล้อม วัฒนธรรม คือ ความมั่นคงใน จิตใจที่จะกระทำเฉพาะสิ่งที่ถูกต้อง ไม่ ประทุษร้าย เบียดเบียน ปราศจากทุกข์และ ภัย

พึ่งคนอื่น พึ่งได้แค่ชั่วคราว ถ้าอยากพึ่งยาว ๆ ต้องพึ่งตัวเราเอง การประพฤติตนเพื่อการเป็น พลเมืองดีภายใต้หลักปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียง เริ่มต้นจากการมี ความมั่นคงในจิตใจ รู้จักพิจารณา สรรพสิ่งด้วยสติปัญญา ไม่ประมาท รู้ เท่าทัน ความเป็นไปของโลก และรู้จัก ปรับตัวตามหลัก 3 ห่วง 2 เงื่อนไข ซึ่ง เป็นวิธีการสร้างตนให้เป็นพลเมืองดี เพราะจะกระทำทุกสิ่ง ภายใต้เงื่อนไข ความรู้ คือ รอบรู้ รอบคอบ ระมัดระวัง และ เงื่อนไขคุณธรรม คือ ขยัน อดทน ซื่อสัตย์สุจริต สติปัญญา สามัคคี แบ่งปัน และใช้หลักคิด 3 ด้าน คือ พอประมาณ มีเหตุผล และมี ภูมิคุ้มกันที่ดีในตน

ไดอารี่ประจำวัน 2.3 คุณประโยชน์ในการใช้ชีวิตพอ เพียงของพลเมือง ในชาติเพื่อดำรงชาติ ไทย คุณประโยชน์ของการใช้ชีวิตอย่างพอ เพียงจะเกิดการพัฒนาอย่างเป็นขั้นตอน เกิดคุณประโยชน์ต่อบุคคล ดังนี้ 1) พึ่งตนเองได้ ในครอบครัวมี ความพออยู่พอกินไม่เดือดร้อน เป็น ครอบครัวอบอุ่น ชุมชนเข้มแข็ง เป็นการ พัฒนาสังคม ประเทศชาติอย่างยั่งยืน ถือว่าเป็นรากฐานของการธํารงชาติไทย ให้ยั่งยืนสืบไปในอนาคต 2) การเป็นบุคคลผู้เห็นคุณค่าของ การทำประโยชน์เพื่อผู้อื่นและส่วนรวม บุคคลเมื่อพึ่งตนเองได้ ครอบครัวอบอุ่น ย่อมมีเวลาที่จะบําเพ็ญประโยชน์

3) เกิดความไว้วางใจซึ่งกัน และกัน ลดความขัดแย้ง ปัญหา สังคม ปัญหาอาชญากรรมย่อม ลดลงเป็น สังคมสันติสุข เศรษฐกิจพอเพียงจึงเป็นปรัชญา เพื่อการปฏิบัติตนโดยใช้ทางสาย กลางในการดำเนินชีวิต อยู่กิน ตาม ฐานะ ใช้สติปัญญาในการ ดำรงตน

สรุปหลักการปฏิบัติตนตามหลัก ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อการใช้ ชีวิตเป็นประโยชน์ต่อประเทศชาติ ประชา ชนทุกคนต้องตระหนักและปฏิบัติตน ดังนี้ 1) เป็นผู้มีความประหยัด อดออม ตัด ทอนรายจ่ายที่ไม่จำเป็นต่อการดำรงชีพ อย่ายึดติดในวัตถุ 2) เป็นผู้ประกอบอาชีพด้วยความ ซื่อสัตย์สุจริต ด้วยความถูกต้อง แม้ว่าจะ กำลังตกอยู่ในภาวะ การขาดแคลนในการ ดำรงชีพก็ตาม ต้องยึดมั่นในความดีและมี ความเข้มแข็งในการทำความดีทั้งปวง 3) ไม่แก่งแย่งผลประโยชน์ จนลืม ความเมตตากรุณา ความสุขอยู่ที่ความ พอ 4) ไม่หยุดนิ่งในการศึกษาหาความรู้ เพื่อความก้าวหน้าในชีวิตของตน 5) ประพฤติปฏิบัติในสิ่งที่ดี ละสิ่งที่ ชั่วไม่ให้สิ่งที่ชั่วทำลายตน

อย่าคิดว่าชีวิตไม่มีค่า เพราะสนใจกาแบบทดสอบหลังเรียน รตีราคาจากคนรอบข้าง คำสัญญาที่ทำไม่ได้ ก็ไม่ต่างอะไรกับคำโกหก