Psychology

- 50 - - ความผดิ ปกติของทางเดินอาหาร การรับรสรับกลิ่นไมด่ ี การยอ่ ยและการดูดซึมอาหารมีประสิทธิภาพลดลง ทาใหเ้ กิดอาการไมส่ ุขสบาย เช่น แน่นอึดอดั ทอ้ ง ทอ้ งผกู ทอ้ งเดิน กระเพาะอาหารฝ่ อ แผลในลาไส้ เป็นตน้ - โรคของกระดูกและขอ้ ท่ีพบบอ่ ยคือ โรคขอ้ เสื่อม ขอ้ อกั เสบรูมาตอยด์ เกา๊ ท์ กระดูกพรุน เกิดปัญหากระดูกหกั ง่ายตามมา - ระบบปัสสาวะและระบบสืบพนั ธุ์ การปัสสาวะไม่ออก กล้นั ปัสสาวะไม่อยหู่ รือปัสสาวะเล็ด - ระบบต่อมไร้ท่อ มีการเปลี่ยนแปลงของการหลง่ั ของฮอร์โมน ฮอร์โมนบางชนิดมีการหลง่ั ลดนอ้ ยลงทาใหเ้ กิดอาการตา่ งๆ เช่น อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร ภาวะกระดูกผุ เป็นตน้ - ปัญหาเกี่ยวกบั อวยั วะรับความรู้สึก ที่สาคญั คือ หู มีการไดย้ นิ ลดลง เกิดตาตอ้ กระจก (Cataract) ปัญหาสายตายาว เป็นตน้ นอกจากน้ียงั มีปัญหาของระบบผวิ หนงั ระบบหายใจ และอ่ืนๆ ปัญหาสุขภาพและผลจากการรักษา เช่น จากยา การผา่ ตดั เหล่าน้ีอาจเป็ นสาเหตุของการเกิดปัญหาอ่ืน ๆ ตามมา เช่น ปัญหาไมส่ ามารถประกอบกิจวตั รประจาวนั ไดด้ ว้ ยตนเอง ตอ้ งพ่ึงพาบุตรหลานหรือญาติ กลายเป็นภาระของบุตรหลานในเร่ืองการดาเนินชีวติ ประจาวนั และปัญหาทางดา้ นเศรษฐกิจเรื่องคา่ ใชจ้ ่ายในการรักษาพยาบาล และอาจทาใหผ้ สู้ ูงอายรุ ู้สึกสูญเสียความมีคุณค่าของตนเอง ปัญหาสุขภาพจิต จากปัญหาสุขภาพกาย ปัญหาเกี่ยวกบั การเปล่ียนแปลงบทบาททางสงั คม ปัญหาค่าใชจ้ า่ ย ค่ารักษาพยาบาลเมื่อเจ็บป่ วยผลจากการรักษา ความรู้สึกการเป็ นภาระของบุตรหลาน และปัญหาการสูญเสียบุคคลใกลช้ ิดอาจส่งผลใหผ้ สู้ ูงอายุไม่สามารถปรับตวั รับกบั สถานการณ์ดงั กล่าวได้ บางรายอาจมีอาการซึมเศร้า (depression) บางรายอาจมีความผดิ ปกติทางจิตเกิดข้ึนได้ ปัญหาสมาชิกในครอบครัวต่อผู้สูงอายุ สังคมไทยในอดีตเป็ นครอบครัวใหญ่ ผสู้ ูงอายจุ ะไม่รู้สึกเหงาเพราะไดอ้ ยรู่ วมกบั บุตรหลาน (สุชา จนั ทน์เอม,2536) ปัจจุบันสภาพสังคมเปล่ียนแปลงไปมากผูส้ ูงอายุในสังคมเมืองอาจถูกทอดทิ้งเน่ืองจากบุตรหลานแยกครอบครัวออกไป ไม่มีเวลาใหก้ ารดูแลผสู้ ูงอายุ สมาชิกในครอบครัวบางคนมีความคิดวา่ ผสู้ ูงอายุเป็ นภาระอยา่ งมาก แสดงพฤติกรรมไม่ยอมรับผสู้ ูงอายุ จะทาใหผ้ สู้ ูงอายมุ ีปัญหาดา้ นจิตใจ ในครอบครัวท่ียอมรับและเคารพนบัถือผูส้ ูงอายุจะทาให้ชีวิตของผสู้ ูงอายุมีความสุขอย่างมาก อยา่ งไรก็ตามตวั ผูส้ ูงอายุเองตอ้ งมีความเขา้ ใจในการเปล่ียนแปลงตา่ ง ๆ ท่ีเกิดข้ึน และพยายามปรับตวั ใหเ้ ขา้ กบั สภาพสังคมใหม่การเตรียมรับกบั ความตาย ศาสนาพุทธมีความเช่ือเรื่องวฏั สงสารจึงสอนใหค้ นเตรียมตวั ตายเพื่อจะไดไ้ มต่ กใจกลวั ในขณะท่ีตอ้ งตายจริง ๆ มีวธิ ีทาจิตของตนใหส้ งบ ไมเ่ ศร้าหมองขณะดบั จิต เพื่อจะไดไ้ ปเกิดใหม่ในภพที่ดี ดงั น้นั ในศาสนาพุทธจึงมีคาสอนวธิ ีปฏิบตั ิเพ่อื ฝึกจิตใหเ้ ผชิญกบั ความตายโดยสงบ เช่น การระลึกถึงความตายบ่อย ๆ โดยการบริกรรมมรณานุสสติทุกวนั สอนใหห้ ดั ตายก่อนตายจริง เช่น มีพธิ ีกรรมบางอยา่ งเพื่อผเู้ จบ็ หนกั ใกลต้ ายไดม้ ีโอกาสทาจิตใหส้ งบ ใหพ้ ิจารณาไตรลกั ษณ์ คือ อนิจจงั ทุกขงั อนตั ตา ทุกวนั เพ่ือใหม้ ีสติ (ศรีเรือน แกว้ กงั วาล, 2538) วยัสูงอายเุ ป็นวยั สุดทา้ ยของชีวติ ซ่ึงตอ้ งพบกบั ความตาย ดงั น้นั การไดเ้ ตรียมรับกบั ความตายจะทาใหบ้ ุคคลมีสติ มี

- 51 -จิตใจเขม้ แขง็ พร้อมท่ีจะจากโลกน้ีไปอยา่ งสงบ และขณะท่ีมีชีวติ อยู่ เป็นคนที่มีจิตใจเมตตากรุณา มีอารมณ์เยอื กเยน็ และมีสติอยเู่ สมอคาแนะนาในการส่งเสริมพฒั นาการและการปรับตวั คาแนะนาในการส่งเสริมพฒั นาการและการปรับตวั ในวยั ผสู้ ูงอายมุ ีดงั น้ี 1. การปฏบิ ัติตนในการดูแลตนเองของผู้สูงอายุ ผสู้ ูงอายตุ อ้ งรับประทานอาหารและออกกาลงั กายใหเ้ หมาะสมกบั สุขภาพของร่างกายและภาวะของโรคประจาตวั การพบแพทยต์ ามกาหนดนดั การปฏิบตั ิตามคาแนะนาของแพทย์ มีการพกั ผอ่ นเพ่ือช่วยใหร้ ่างกายและจิตใจแขง็ แรง สดช่ืน รักษาสุขภาพจิต ปล่อยวางเร่ืองที่ตนเองไมส่ ามารถควบคุมได้ มีความเขา้ ใจการเปลี่ยนแปลงของบุตรหลาน ทาใจกบั การสูญเสียท่ีอาจเกิดข้ึน ทางานอดิเรกที่ตนรัก เช่น การดูแลตน้ ไม้ การเล่นดนตรี การวาดภาพระบายสี การทาขนม เป็นตน้ (ประดิษฐ์ ตนั สุรัต, 2539) มีการเตรียมพร้อมในเร่ืองที่อยอู่ าศยั ค่าใชจ้ ่ายตา่ ง ๆ และการเตรียมรับกบั ความตายที่จะเกิดข้ึน 2. การปฏบิ ัติของสมาชิกในครอบครัวในการดูแลผ้สู ูงอายุ สมาชิกในครอบครัวควรใหก้ ารดูแลเอาใจใส่ท้งั ในขณะมีภาวะสุขภาพปกติและในยามเจบ็ ป่ วย มีทศั นคติท่ีดีต่อผสู้ ูงอายุ จากการศึกษาของวภิ าวรรณ ชะอุม่ (2536) เรื่องภาระในการดูแลของญาติผสู้ ูงอายทุ ่ีตอ้ งพ่ึงพาพบวา่ ถึงแมผ้ ดู้ ูแลจะประเมินวา่ มีภาระในการท่ีจะตอ้ งดูแลผสู้ ูงอายทุ ่ีมีขอ้ จากดั ในการประกอบกิจวตั รประจาวนัแต่ดว้ ยสังคมและประเพณีไทยใหค้ วามสาคญั ตอ่ การท่ีบุตรหลานจะตอ้ งมีหนา้ ที่ รับผดิ ชอบดูแลบิดา มารดา ในวยั สูงอายุ จึงทาใหผ้ ดู้ ูแลมีความเตม็ ใจท่ีจะใหก้ ารดูแลและใหก้ ารดูแลอยา่ งดีเน่ืองจากมีความเชื่อวา่ จะไดบ้ ุญกุศลอยา่ งมากเมื่อยามตนเป็นผสู้ ูงอายตุ นเองกจ็ ะไดร้ ับการดูแลอยา่ งดีจากบุตรหลานเช่นกนั 3. บทบาทของสังคมและชุมชนต่อผ้สู ูงอายุ สังคมและชุมชนควรมีบทบาทในการสนบั สนุนช่วยเหลือผสู้ ูงอายุ เช่น โรงพยาบาลควรมีช่องทางด่วนสาหรับผสู้ ูงอายุ เพ่ือลดความลาบากในการมาโรงพยาบาลของผสู้ ูงอายแุ ละบุตรหลานท่ีนาผสู้ ุงอายมุ ารับการรักษาชมรมผสู้ ูงอายคุ วรดาเนินการไดค้ รอบคลุมท้งั การส่งเสริมสุขภาพ และการฟ้ื นฟสู ภาพท้งั ทางร่างกายและจิตใจเม่ือผสู้ ูงอายถุ ูกจาหน่ายจากโรงพยาบาลภายหลงั การรักษา เป็นตน้สรุป วยั ชราหรือผสู้ ูงอายเุ ป็ นวยั สุดทา้ ยของช่วงชีวิต ระยะเวลาอนั ยาวนานของชีวติ ท่ีผา่ นมาจะมีอิทธิพลตอ่ การเปลี่ยนแปลงตา่ ง ๆ เช่น การดูแลสุขภาพท่ีดีอยา่ งสม่าเสมอจะทาใหบ้ ุคคลเขา้ สู่วยั สูงอายุและอยใู่ นวยั น้ีไดอ้ ยา่ งมีความสุข เกิดปัญหาสุขภาพกายล่าชา้ ออกไป และการดูแลรักษาสุขภาพจิตท่ีดี มีการเตรียมพร้อมที่จะรับการเปล่ียนแปลงต่าง ๆ ที่อาจเกิดข้ึน จะทาใหบ้ ุคคลมีจิตใจเขม้ แขง็ มีสติอยเู่ สมอ ประกอบกบั สมาชิกในครอบครัวของผสู้ ูงอายคุ วรมีความเขา้ ใจ มีความรัก ใหก้ ารดูแลเอาใจใส่ผสู้ ูงอายอุ ยา่ งสม่าเสมอ สิ่งเหล่าน้ีจะทาใหผ้ สู้ ูงอายมุ ีชีวิตที่เหลืออยอู่ ยา่ งมีคุณภาพชีวติ ท่ีดี มีความสุขในบ้นั ปลายของชีวติ และสามารถเตรียมตวั จากโลกน้ีไปอยา่ งสงบ