ดาราศาสตร์

ดาราศาสตรเบื้องตน 49 Introduction to astronomy 2.4 ระบบฐานยดึ กลองโทรทรรศน กลองโทรทรรศนทุกชนิดจําเปนจะตองมีฐานยึด (Mount) หรือขาต้ัง เนื่องจากกลองมีน้ําหนักมาก การถือกลองขณะดูวัตถุทองฟาจะทําใหภาพส่ันไหว และไมสามารถสังเกตไดเปนระยะเวลานาน ความมั่นคง แขง็ แรงของฐานยึดกลองจึงเปน ปจจัยสําคญั ในการใชง าน โดยเฉพาะในการเก็บบันทึกขอมูล หรือการถายภาพ ทางดาราศาสตรที่อาจตองใชเวลานาน ดังน้ันฐานยึดกลองจําเปนจะตองมีมอเตอรขับเคล่ือน และโปรแกรมที่ ใชในการสั่ง (software) ในการหมุนกลองใหติดตามวัตถุทองฟาที่ตองการสังเกต และเก็บขอมูลไดอยาง แมน ยาํ ระบบฐานยึดกลองสามารถแบง ออกเปน สองประเภทคือ 1.ฐานยดึ มมุ เงยมุมทิศ (Altazimuth Mount) 2.ฐานยดึ พิกัดศูนยส ตู ร (Equatorial Mount) 1.ฐานยึดมมุ เงยมมุ ทศิ (Altazimuth Mount) ฐานยึดมุมเงยมุมทิศ เปนฐานที่สามารถเคล่ือนท่ีไดสองแกน คือ แนวราบ(Azimuth) และยกขึ้นเปน มมุ เงย (Altitude) ในอดีตฐานยดึ แบบน้ีใชกับกลองโทรทรรศนขนาดเล็กเน่อื งจากไมสามารถติดตามดาวไดโดย อัตโนมัติ ทําใหผูสังเกตตองคอยปรับมุมใหวัตถุอยูในกลองตลอดเวลา แตปจจุบันไดมีการพัฒนาการควบคุม กลไกการหมุนของกลอง และดวยเทคโนโลยีการระบุตําแหนงดวยดาวเทียม (GPS) จึงชวยใหฐานยึดแบบมุม เงยมมุ ทิศ สามารถติดตามดาวไดอยา งแมนยาํ รูปท่ี 10 ซาย ฐานยึดแบบมุมเงยมุมทศิ ทไ่ี มส ามารถตามดาวไดตองปรบั ดวยมืออยตู ลอดเวลา ขวา คอื กลอ งทีย่ ึดกบั ระบบฐานมมุ เงยมุมทิศท่ีตดิ ตง้ั มอเตอรส าํ หรบั การเคลือ่ นที่ทัง้ สองแกนทาํ ใหส ามารถเคล่ือนที่ตามดาวไดโ ดยอตั โนมัติ 2. ฐานยดึ พกิ ดั ศูนยส ตู ร (Equatorial Mount) ฐานยึดพิกัดศูนยสูตร น้ันใชติดต้ังกลองสําหรับการสังเกตการณ และเก็บขอมูลทางดาราศาสตร เน่อื งจากสามารถติดตงั้ มอเตอรท่ีทาํ ใหส ามารถเคลื่อนทตี่ ิดตามวตั ถุทอ งฟาท่สี นใจได ฐานยดึ กลองแบบนี้ มี

50 ดาราศาสตรเบอื้ งตน Introduction to astronomy แกนหมนแกนไรทแ์ อส แกนหมน การเคล่ือนท่ีสองแกน คือ แกนไรทแอสเซนช่ัน (Rigth Ascention) และแกนเดคลิเนช่ัน (Declination) ซ่ึงเปนการเคลือ่ นท่ีในระบบเสน ศนู ยส ูตรทองฟา หลักการติดต้ังกลองบนฐานพิกัดศูนยสูตร คือ ใหแกนไรทแอสเซนชัน ของฐานยึดน้ันขนานกับแกน หมุนของโลก และหมุนกลองดวยอัตราเดียวกับการเคลื่อนท่ีของวัตถุบนทองฟา(ใกลเคียงกับการหมุนของโลก มาก คือ 1รอบใชเวลา 24 ช่ัวโมง) โดยทิศทางการหมุนน้ันสวนทางกับการหมุนของโลก (โลกหมุนในทิศทวน เขม็ นาฬกิ าหรือจากตะวันตกไปทิศตะวันออก) ซึ่งเปนการชดเชยตําแหนงการเคลื่อนที่ปรากฏของวัตถุทองฟา เน่อื งจากการหมุนของโลก ดังนนั้ ภาพวัตถจุ งึ ปรากฏอยใู นกลอ งตลอดเวลาท่ีทาํ การสงั เกตการณ รปู ท่ี 11 กลองโทรทรรศนสะทอ นแสงติดตัง้ บนฐานยึดพกิ ัด ศู น ย สูตร โดยการต้ังฐานกลองใหแกนไรทแอสเซนชั่นขนานกับแกนหมุนของ โลก 2.5.กลองโทรทรรศนแบบ ดอปโซเนียน (Dobsonian telescope) กลองโทรทรรศนแบบดอปโซเนียน เปนกลองที่เกิดจากการใชตัวกลองแบบนิวโทเนียน กับฐานกลอง แบบ ฐานยึดมุมเงยมุมทิศ (Altazimuth Mount) ออกแบบโดย John Dobson ในปค.ศ. 1960 ซึ่งไดรับ ความนิยมมากเนือ่ งใชงานไดงายเพราะกลอ งเคลอ่ื นไหวในแนว ข้ึนลงและหมุนรอบตัวเอง กลไกการขับเคลื่อน กลองสามารถ ทําขึ้นมาไดเอง การติดตั้งท่ีไมยุงยากทําใหสามารถเคลื่อนยายไดสะดวก การท่ีกลองดอปโซน เนียนใชตัวกลองเหมือนแบบนิวโทเนียนทําใหสามารถ สรางกลองใหมีขนาดใหญไดตามขนาดของกระจกโดย สามารถลดนา้ํ หนกั ของตวั กลอ งโดยการเลือกใชวัสดุที่เบา ซ่ึงจะทําใหกลองมีนํ้าหนักนอยลงเมื่อเทียบกับกลอง ประเภทอ่ืนที่มีขนาดกระจากเทากัน ถากลองที่มีขนาดใหญจึงสามารถใชดูวัตถุท่ีอยูเลยระบบสุริยะออกไปได เชน กาแลก็ ซี เนบิวลา และกระจุกดาว

ดาราศาสตรเบ้อื งตน 51 Introduction to astronomy รูปที่ 12 กลอ้ งโทรทรรศนแ์ บบ ดอปโซเนียน กลอ งดอบโซเนียนไดเปรียบกลองประเภทอ่ืนท่ีมีความสะดวกในการติดต้ัง และการเคลื่อนยายแตก็มี ขอจํากัดซึ่งควรพิจารณา อยูเชนกัน การที่เปนระบบมุมเงยมุมทิศ ทําใหคอยปรับกลองทุกสองถึงสามนาที เพ่อื ใหว ตั ถุอยูในชอ งมองภาพ และไมส ามารถใชพิกัดทอ งฟาแบบระบบเสน ศูนยส ูตร (Equatorial system) เพ่ือชวยในการหาวัตถุได และตําแหนงจุดกลางศีรษะก็ยังเปนจุดบอดสําหรับกลองที่ใชฐานแบบมุมเงยมุมทิศ ซึ่งกลองดอปโซเนียนก็อยูในกลองท่ีใชฐานแบบนี้ดวย และสุดทายคือการติดตั้งอุปกรณบนกลองไมวาจะเปน กลองถายภาพ กลองเล็ง หรือเลนสตาที่มีนํ้าหนักมากอาจทําใหกลองเสียสมดุลไดซึ่งตองเพ่ิมตุมถวงเพื่อไห นํา้ หนกั ทายกลองกับหนากลองสมดลุ กนั เพ่อื ปองกันไมใ หนาํ้ หนักหนากลองถวงมากจนกลองพับตกลงมาเม่ือดู วตั ถทุ ี่มมี มุ เงยสงู แหลงท่มี าของขอมลู [1] www.classicoworld.com [2] www.wikipedia.org [3] www.imss.fi.it [4] http://www.daviddarling.info/encyclopedia/E/eyepiece.html

52 ดาราศาสตรเบื้องตน Introduction to astronomy บทท่ี 3 กลองสองตา (Binoculars)) สุวนิตย วุฒสังข, วทัญู แพทยวงษ กลองสองตา หรือกลองสองทางไกลเปนเคร่ืองมือท่ีใชในการสํารวจวัตถุที่อยูระยะไกลโดยมองพรอม กันทั้งสองตา ซ่ึงไดนําปริซึมมาใชเพ่ือใหเกิดการสะทอนแสง และกลับภาพจากภาพหัวกลับเปนภาพหัวตั้ง นอกจากน้ียังเปนการเพ่ิมระยะทางในการรวมแสง จึงทําใหตัวกลองมีความยาวสั้นลง กลองสองตาโดยท่ัวไป น้ันมีกําลังขยายต่ําเพราะมีขอจํากัดในเร่ืองขนาดของเลนส เนื่องจากกลองสองตามีน้ําหนักเบา และสามารถ มองเห็นภาพไดมุมกวาง จึงนิยมนํามาใชในการสังเกตกอนท่ีจะนํากลองโทรทรรศนมาสองดูในบริเวณที่เรา ตองการ กลองสองตาสามารถแบงตามลักษณะของปริซึมภายในไดเปน 2 แบบ คือ แบบ Porro prism และ แบบ Roof prism 3.1 ประเภทกลอ งสองตา 1. กลองสองตาแบบ Porro prism คือนําปริซึมสองตัวมาวางทํามุมกัน 90 องศา ทําใหเกิดการ สะทอนของแสงและกลับภาพจากหัวกลับเปนภาพหัวต้ังเชนเดียวกับวัตถุ กลองแบบน้ีสวนใหญมีนํ้าหนักมาก แตม ขี อดีคอื สามารถประกอบปริซมึ ไดง า ย และมีการสูญเสยี ของแสงนอ ย รูปท่ี 1 แสดงทิศทางของลําแสงในกลองสองตาแบบ Porro prism (ที่มา http://starizona.com/acb/basics/equip_binoculars.aspx)

ดาราศาสตรเ บือ้ งตน 53 Introduction to astronomy 2. กลองสองตาแบบ Roof prism ไดมีการออกแบบการวางของปริซึมในลักษณะพิเศษทําใหเกิด การสะทอนของแสงและการกลับภาพ ซ่ึงการประกอบปริซึมในลักษณะนี้ทําไดยากกวาเนื่องจากลักษณะการ วางตัวของปริซมึ และมีการสญู เสียของแสงมากกวา แบบ Porro prism แตมีน้าํ หนกั เบากวา รปู ท่ี 2 แสดงทิศทางของลาํ แสงในกลองสองตาแบบ Roof prism (ทมี่ า http://starizona.com/acb/basics/equip_binoculars.aspx) วธิ ีการสังเกตวากลอ งสองตาเปนลักษณะแบบ Porro หรือแบบ Roof น้ันดูไดจากลักษณะของลําแสง ทเ่ี ขา และออกจากกลอ ง หากเปนแนวตรงเหมือนไมไดผานอะไรเลยก็จะเปนกลองสองตาแบบ Roof แตหาก แนวแสงท่ีเขา กบั แนวแสงที่ออกมาไมไดเปนแนวเดยี วกัน กลอ งสองตาน้นั ก็จะเปนแบบ Porro 3.2 ตัวเลขบนกลองสองตา ปกติกลองสองตาจะระบุตัวเลขไวที่ตัวกลอง สองตัวเลขโดยมี x ข้ันอยู เชน 7x50 และบางครั้งก็มี อักษรตาม เชน B หรอื GA รปู ท่ี 3 แสดงตวั เลขบนกลองสองตา 1. ตัวเลขแรก หมายถึง กําลงั ขยาย (Magnification) ของวัตถุที่สังเกต วาเปนกี่เทาจากระยะหางของ วัตถุ เชน ใชกลองท่ีมีตัวเลข 7x สองดูวัตถุท่ีไกลออกไประยะ 100 เมตร ขนาดของวัตถุท่ีปรากฏจะเทากับ ขนาดของวัตถุนัน้ เมอ่ื มองดวยตาเปลา หา งจากวตั ถุ 14 เมตร 2. ตัวเลขที่สอง หมายถึงเสนผานศูนยกลางของเลนสวัตถุ (Objective lens) มีหนวยเปนมิลลิเมตร (มม.) โดยปกตแิ ลว เลนสท ีม่ ีขนาดใหญก จ็ ะทําใหเ หน็ ภาพไดสวา งมากขน้ึ 3. ตัวเลข 356ft/1000yds หมายถึง มุมมองของภาพซง่ึ จะเห็นพ้ืนที่กวาง 356 ฟตุ ทีร่ ะยะ 1000 หลา

54 ดาราศาสตรเบอ้ื งตน Introduction to astronomy ผูผลิตบางราย อาจเติมอักษร T หรือ N เพ่ือระบุถึงความพิเศษของผลิตภัณฑ เชน ลักษณะเกี่ยวกับ การเคลอื บเลนส (Optical coating) หรอื ความสามารถในการปรับภาพระยะใกล (Close focusing) รปู ท่ี 4 แสดงสว นตา งๆของกลอ งสองตา 3.3 รรู บั แสง (Exit Pupil) กําลังขยาย และขนาดของเลนสวัตถุจะบอกถึงขนาดของรูรับแสง โดยหาไดจากอัตราสวนของคา กาํ ลงั ขยายกับขนาดของเลนสวตั ถุ เชน กลอง 7x35 จะมีขนาดของรูรับแสงเทากับ 5 มม. ซ่ึงเทากับขนาดของ รูรบั แสงของกลอ ง 10x50 เชน กนั ขนาดของรูรับแสงบอกใหทราบวากลองน้ันสามารถใชงานในบริเวณที่มีปริมาณแสงนอยไดดีหรือไม ขนาดของรูรับแสงน้ันไมมีผลมากนักตอการมองเห็นสําหรับบริเวณท่ีมีแสงมาก แตจะมีผลชัดเจนหากบริเวณ น้ันมีปริมาณแสงนอย ท้ังน้ีข้ึนอยูกับขนาดของรูรับแสง และมานตาของเราขณะนั้นเปนอยางไร รูมานตาของ คนเราปรับใหม ีขนาดเล็กใหญตามความสวา งของแสงที่ผา นเขา มา ตัง้ แต 2 - 7 มม. เพ่ือใหเราเห็นภาพไดสวาง พอดี และปอ งกันจอรบั ภาพในลกู ตาไมใ หเ กิดอนั ตรายจากแสงสวา งมากเกนิ ไป

ดาราศาสตรเบอ้ื งตน 55 Introduction to astronomy รูปท่ี 5 ภาพแสดงการเปรยี บเทียบขนาดของรรู ับแสงทปี่ ระมาณเทา กัน ระหวา งกลองขนาด 7x50 (ดา นบน) กับ กลองขนาด 9x63 (ดานลาง) ตามปกตใิ นเวลากลางวนั รมู านตาของเราจะมีขนาดราว 2-3 มม. ดังนั้นกลองสองตาท่ีมีรูรับแสงขนาด 2-5 มม. จะทําใหเหน็ ภาพทมี่ ีความสวางใกลเคียงกัน แตในชวงเวลาเย็นหรือเชามืด รูมานตาจะขยายออกเปน 5 มม. เพอื่ รับแสงใหม ากขึ้นได หรอื ขยายออกเปน 7 มม.ในเวลากลางคืน ดังนั้นหากใชกลองท่ีมีรูรับแสงขนาด ใหญข ้ึน เชน 5-7 มม. ก็จะสามารถเห็นภาพไดส วางมากขึน้ สําหรับผูสูงอายุนั้นโดยทั่วไปขนาดของรูมานตาจะ ลดลง เชน สําหรับผูท่ีอายุ 40 ปขึ้นไปน้ัน ในเวลากลางคืนรูมานตาจะขยายออกไดเต็มที่ประมาณ 4.5-5 มม. ดังนั้นจึงไมจําเปนที่จะใชกลองท่ีมีขนาดรูรับแสงเทากับ 7 มม. เนื่องจากปริมาณแสงท่ีเกินมาน้ันก็ไมสามารถ ผา นเขา ตาเราได 3.4 มมุ มองของภาพ (Field of View) เปนขนาดพ้ืนที่ของภาพท่ีเราเห็นจากกลองสองตา วาจะสามารถมองเห็นไดกวางเทาใด ซ่ึงขึ้นกับ กาํ ลงั ขยายของกลอ ง กลองที่มีกาํ ลงั ขยายมากน้ันจะมีมุมมองของภาพท่ีแคบ นอกจากน้ียังข้ึนอยูกับขนาดของ เลนสตา และลักษณะของปริซึม มุมมองของภาพจะมีคาเปนองศา หรือระยะความกวางเปนฟุต หรือเมตร ท่ี ระยะหา ง 1000 หลา หรอื 1000 เมตร เราสามารถหาความสัมพันธข องมมุ มอง กบั พืน้ ทที่ ่ีเหน็ ไดจ ากสูตร พืน้ ทที่ เ่ี หน็ = มุมมองของภาพ(องศา) x 52.5 โดยท่ีคา 52.5 คือ เมื่อขนาดของมุมมอง 1 องศา จะสามารถมองเห็นพื้นท่ีกวาง 52.5 ฟุต ที่ระยะ 1000 หลา เชน กลองสองตามีมุมมองภาพ 15 องศา จะเห็นพ้ืนท่ีกวางเทากับ 15 x 52.5 = 787.5 ฟุตท่ี ระยะหา ง 1000 หลา เปน ตน สําหรับกลองสองตาบางรุนนั้นจะมีการพิมพคาสัดสวนของพ้ืนท่ีท่ีเห็นกับระยะหางไวดวย ซ่ึงจะเปน การบอกคา Field of View ของกลองสองตาน้ันๆเชนกัน เชน Field of View 356ft/1000yds หมายถึง กลองสองตาน้ีใหพ น้ื ท่ที ีเ่ ห็นกวาง 356 ฟุตท่รี ะยะ 1000 หลา ซึ่งก็สามารถคํานวนไดวาคือ 356/52.5 เทากับ 6.78 องศา หรือแปลงเปน กาํ ลังขยายไดคอื 52.5/6.78 ประมาณ 7.7 เทา 3.5 ระยะชัดจากดวงตา (Eye Relief) ระยะชัดจากดวงตาถึงเลนสตา โดยท่ัวไปควรมีระยะต้ังแต 10 ถึง 15 มม. เพราะถาหากนอยไปกวา นนั้ กจ็ ะทาํ ใหผ ทู ี่ใสแ วนตามองเห็นไดไมชัดเจนทําใหตองถอดแวนตาออก และถาหากมากเกินไปก็จะทําใหถูก รบกวนจากแสงภายนอก

56 ดาราศาสตรเบือ้ งตน Introduction to astronomy รูปท่ี 6 แสดงระยะดวงตาถึงเลนส 3.6 การเคลือบเลนส (Optical coatings) การสะทอนกลับของแสงเปนส่ิงสําคัญของเลนสทุกชนิดในกลองสองตาหรือกลองถายรูป ซึ่ง ประกอบดวยเลนสประมาณ 5-15 ชิ้น แตละช้ินอาจสะทอนแสงกลับประมาณ 4-5% แลวแตสภาพของผิว เลนสและวัสดุท่ีใชทําเลนส กลองท่ีมีคุณภาพตํ่านั้นปริมาณแสงท่ีผานเลนสตัวหนาเขามา เม่ือมาถึงเลนสตา ปริมาณแสงก็เหลือเพียงคร่ึงหนึ่งเทาน้ัน หากเราใสแวนตา(กระจกใสธรรมดา) ก็อาจทําใหปริมาณแสงลดลง 7-8% แสงบางสวนน้ันไมสามารถทะลุผานได แตจะสะทอนที่ผิวของเลนสตัวหนาแลววกกลับมา ท้ังนี้ เนือ่ งจากระหวางเลนสบางตวั หรอื บางชุดมีท่ีเปน ชอ งอากาศวางอยู ดังนนั้ แสงจงึ เกดิ การสะทอนกลับไปกลับมา ในชอ งอากาศน้ี ทําใหเกิดภาพซอ น หรอื ภาพพรา มวั เพ่ือแกลักษณะดังกลาว และใหแสงผานไดมากขึ้น จึงไดเกิดการเคลือบผิวเลนสขึ้นเพื่อทําใหแสงผาน ไดม ากกวา 90% ใหส ี และความแตกตา งของภาพในสวนมืด สวาง และโทนกลางไดชัดเจนรวมทั้งรายละเอียด ความคมชดั และรปู ทรง ซึง่ ทั้งหมดน้ีขึน้ อยกู ับชนดิ ของการเคลอื บ และคณุ ภาพของเลนส เลนสของกลองสองตาสวนใหญนั้นจะเคลือบดวย \"สารแมกนีเซียมฟลูออไรด\" อยางนอย 1 ช้ัน เพ่ือ ลดการสะทอนกลบั ภายในเน้อื แกว และใหแ สงผานไดมากท่ีสุด กลอ งสองตาบางรนุ อาจเคลือบสารเฉพาะผิวหนาของเลนสวัตถุ แตบางรุน (โดยเฉพาะทมี่ ีราคาสูง) การ เคลือบเลนสมักจะทําทั้งผิวชั้นนอก และผิวชั้นใน บางรุนก็อาจมีการเคลือบท้ังตัวเลนส ปริซึม และเคลือบ หลายชัน้ หรือทีเ่ รยี กวา \"Multilayer Coating\" หรือ \"Multi Coat\" ซ่ึงแสงสวนใหญจะทะลุผานหมด มีเพียง 5% เทาน้ันทีส่ ะทอนกลับ ทําใหไดภาพสมจริง และคมชัดมากกวาเลนสท่ีไมไดเคลือบ หรือเคลือบจํานวนนอย ชนั้ กวา ส่ิงท่ีมีผลตอการมองเห็นความคมชัด และสีของวัตถุในกลองสองตาอีกอยางก็คือ \"การเคลือบนํ้ายา กันแสง\" เลนสจับภาพท่ีเคลือบน้ํายากันแสงหลายชนิด (Multi Coated Lens) จะใหภาพท่ีคมชัด สวยงาม มากกวาเลนสที่ไมไดเคลือบหรือเคลือบนอยชนิดกวา ตาของมนุษยนั้นจะสามารถปรับใหเขากับปริมาณของ แสงตางๆได เชน เมื่อเรามองกระดาษสีขาวในบริเวณนอกอาคารที่มีแสงจา แลวนํากระดาษสีขาวเขามาใน อาคาร เราจะเห็นกระดาษเปนสีแดงสักครูใหญ แลวกลับเปนสีขาวตามเดิม ดังน้ันเมื่อเราใชกลองสองตาท่ีมี

ดาราศาสตรเ บ้อื งตน 57 Introduction to astronomy เลนสไมไดเคลือบนํ้ายากันแสงน้ันจะใหผลแตกตางกันบางเล็กนอย กับใชเลนสที่เคลือบนํ้ายา หากเปนกลอง ถายรูปแลวภาพที่ไดออกมาน้ันแตกตางกันมากทีเดียว เนื่องจากแสง และรังสีหลายชนิดไมมีผลตอตาของ มนษุ ย แตมีผลตอเลนสของกลอ งซึ่งอาจทาํ ใหภ าพที่ไดม ีสผี ดิ เพ้ยี นไปจากสีของวตั ถุ 3.7 การโฟกัสภาพ การปรบั ความคมชัดของภาพสาํ หรับกลองสองตาน้นั ในทางปฏบิ ตั ินัน้ สามารถทําไดดังน้ี 1) เปนวิธีท่ีงาย สะดวก รวดเร็ว และนิยมใชกันมากท่ีสุด เรียกวา \"ระบบโฟกัสเดียว\" คือ การปรับ โฟกัสบริเวณตรงกลางกลอง (Center Focus) หรือแกนกลางของกลองขณะท่ีเรามองอยู ซ่ึงมีหลักการ คือ ปรบั เล่อื นระยะของเลนสตา (Eyepiece Lens) ใหไ ปขา งหนา หรือถอยหลังเพื่อหาจดุ ชัด 2) เปนวธิ ที คี่ อ นขางจะยาก คอื การปรบั โฟกสั ทีเ่ ลนสโดยปรับโฟกัสในแตละขาง (Individual Focus) ของเลนสตา เพอื่ ใหเกิดความชัดเจนและสมดุลในการมองของท้ังสองตา เน่ืองจากความยาว-สั้นของสายตาทั้ง สองขางอาจไมเทากัน ตัวปรับจะอยูตรงเลนสตาซึ่งปกติแลวจะอยูที่เลนสตาขางขวา ทําการปรับโดยหมุนไป ทางซา ยหรือขวาเพ่ือหาจุดที่ชัด (แตกลองบางรนุ อาจมตี วั ปรับอยขู างซา ยก็ได) หนวยของคาที่ปรับนั้นจะติดไว ทเี่ ลนสตาขางท่ีปรบั โฟกัส รูปท่ี 7 แสดงใหเหน็ + 0 หรือ – เปน ระบบการปรับโฟกสั โดยมีคา เปน + 0 - สวนตัวขดี ต้งั จะ เปนตัวบอกวา ขณะนเ้ี ลนสต าขางขวา (หรือซาย) ที่ปรับอยู เปน + , 0 หรอื – วิธีการปรับน้ันทําไดโดยการหาวัตถุท่ีหยุดน่ิงท่ีมีระยะหางประมาณ 15-30 เมตร จากน้ันก็ปดหนา กลองขางขวาแลวมองกลองขางซาย หมุนที่ปรับโฟกัสจนไดภาพชัดเจนที่สุด เม่ือชัดเจนดีแลวก็เปดหนากลอง ดา นขวาและปดหนากลอ งขา งซาย แลว ใชตาขา งขวามอง(มองจากเลนสต าขา งขวา) โดยมองไปที่วัตถุเดิม หมุน ที่ปรับโฟกัสจนไดภาพชัดเจนที่สุด แลวเปดหนากลองดานที่ปดไว จากน้ันมองพรอมกันท้ังสองตาวาไดภาพ

58 ดาราศาสตรเ บื้องตน Introduction to astronomy ชัดเจนดีหรือไม ถายังไมชัดเจนก็ทําเชนเดิมจนไดจุดท่ีชัดที่สุด ระบบการปรับโฟกัสท้ังสองดานน้ันมีขึ้นมา เน่อื งจากตาของคนเราสน้ั ยาวไมเ ทากัน จงึ ตอ งมีการปรับเลนสตาทลี ะขางเพื่อใหไดภาพทีค่ มชดั ท่ีสุด แตถาเปนกลองสองตาที่มีตัวปรับโฟกัสอยูที่เลนสตาเพียงขางเดียวน้ัน ใหหมุนตัวปรับโฟกัสที่อยู ระหวางเลนสตาท้ังสอง และขณะที่ปรับโฟกัสท่ีเลนสตาอยูนั้นหามหมุนตัวปรับโฟกัสตรงกลาง มิฉะนั้นเราจะ ไมส ามารถปรบั กลองสองตาใหม ีความสมดลุ ในการมองของภาพใหดภู าพทดี่ ีๆ ได เมือ่ ปรบั ไดแ ลว ควรดูวา คา ของเลนสตาชี้บอกอยูในตาํ แหนง ใด เพราะถาหากมีใครมาปรับเลนสตาเรา กจ็ ะสามารถปรับคนื กลับมาได โดยไมเ สยี เวลาในการมาปรบั หาจดุ โฟกสั ใหม 3.8 วัตถบุ นทอ งฟาทีส่ ังเกตไดโดยใชกลองสองตา กลองสองตานั้นมีขนาดเบา สะดวกตอการใชงาน มีมุมมองของภาพท่ีกวางกวากลองโทรทรรศน อีก ทงั้ ภาพทีเ่ หน็ นนั้ เปน ภาพหัวตั้ง จึงเหมาะท่ีจะนํามาใชในการหาวัตถุบนทองฟา เราสามารถนํากลองสองตามา ชว ยในการสงั เกตวัตถุทองฟาตางๆทต่ี าเปลา ไมสามารถเหน็ ได กลองสองตาท่ีเหมาะสําหรับการดูดาว นิยมใชกลองสองตาขนาด 7x50 และ 9x63 เนื่องจากมีรูรับ แสง (exit pupil) ที่เหมาะกับตาของคนเรา และมุมมองของภาพ (Field of View) ที่ไมแคบมากนักทําใหเรา สามารถสํารวจและสังเกตไดงาย สําหรับกลองที่มีนํ้าหนักมากเกินไปควรจะมีขาต้ังกลองเพ่ือชวยในการมอง และชวยใหภาพไมสนั่ เนอื่ งจากการถอื กลอง เราสามารถนํากลอ งสองตามาใชในการสังเกตวัตถุทองฟา ในยามคํ่าคนื ตางๆไดด งั นี้ ดวงจันทร (The Moon) ใชดูหลุมอุกกาบาต(craters) และภูเขาบนดวงจันทร เราควรดูดวงจันทรในขณะที่เปนเสี้ยวจะทําให เห็นหลุมอุกกาบาต(craters) และภูเขาไดชัดเจนกวาตอนเต็มดวง เพราะแสงอาทิตยจะตกกระทบเฉียง ทําให เหน็ เงาไดชดั เจนกวา ดาวเคราะห (Planet) ดาวเคราะหที่สามารถมองเห็นดวยกลองสองตา เชน ดาวเสาร ดาวพฤหัสบดี ดาวอังคาร ดาวศุกร ดาวพุธ ในการสังเกตดาวพฤหัสบดีนั้น จะเห็นดวงจันทรบริวารส่ีดวง และดาวเสารก็จะเห็นวงแหวนท่ี สวยงาม Sagittarius Star Clouds บริเวณใจกลางของทางชางเผือกที่มีดาวอยูกันอยางหนาแนน บริเวณกลุมดาวคนยิงธนู(Sagittarius) รูปคลายกานํ้าชา ประกอบดวย Lagoon Nebula, Swan Nebula, Eagle Nebula M24 และกระจุกดาว เปด M23 สงั เกตไดใ นชวงฤดูรอ น ไมสามารถสังเกตไดในบริเวณทมี่ ีแสงสวางมาก

ดาราศาสตรเบอ้ื งตน 59 Introduction to astronomy Albireo ดาวคูในกลุมดาว Cygnus ซึ่งจะเห็นดาวหน่ึงเปนสีเหลืองสด อีกดวงเปนสีนํ้าเงิน ดวยกลอง กาํ ลังขยาย 10 เทาข้ึนไป สงั เกตไดใ นชวงฤดูรอน Omega Centauri หรือ NGC 5139 เปนกระจุกดาวทรงกลมท่ีสวยงามมาก มีขนาดใหญอยูในกลุมดาว Centaurus สามารถมองเห็นไดดวยตาเปลาในคืนที่ฟามืดสนิท แตเม่ือใชกลองสองตาก็จะทําใหเห็นไดชัดข้ึน สงั เกตไดใ นชวงฤดูรอ น Pleiades กระจุกดาวลูกไก เปนกระจุกดาวเปดในกลุมดาววัว (Taurus) ปกติจะมองเห็นดาว 6-7 ดวงดวยตา เปลา แตเมื่อมองดวยกลอ งสองตาจะเห็นวากระจุกดาวลกู ไกมสี มาชิกอีกหลายสบิ ดวง สังเกตไดในชว งฤดหู นาว Andromeda Galaxy หรือ M31 ในกลุมดาวแอนโดรเมดา คุณจะเห็นแกนสุกสวางเพ่ิมข้ึนเมื่อใชกลองสองตา สังเกตได ในชว งตน ฤดูหนาว ไมสามารถสงั เกตไดใ นบรเิ วณท่มี ีแสงสวางมาก Orion Nebula หรือ M42 ในกลุมดาวนายพราน (Orion) ซึ่งจะเห็นเปนแสงฝาจางๆ เมื่อมองจากกลองสองตา สามารถเหน็ ไดใ นชวงฤดหู นาว Double Cluster กระจกุ ดาวสองกระจกุ ทีอ่ ยรู ะหวางกลุมดาวคางคาว (Cassiopeia) กับกลุมดาวเปอรเซอุส (Perseus) ซ่ึงเปนกระจุกดาวเปดท่ีสวยงามมาก เม่ือมองดวยตาเปลาในบริเวณท่ีไมมีแสงจากตัวเมืองรบกวนเราจะเห็น เปนแสงฝา จางๆ แตเ มอ่ื ดดู วยกลอ งสองตาจะเหน็ ดาวเปน จํานวนมาก สามารถเห็นไดในชวงฤดหู นาว แหลงขอมูลอา งองิ [1]www.opticsplanet.net/how-to-buy-binoculars.html [2]www.chuckhawks.com/binocular_basics.htm [3]http://irwincur.tripod.com/binocular_primor.htm [4]http://en.wikipedia.org/wiki/binoculars [5]http://starizona.com/acb/basics/equip_prnoculars.aspx [6]www.bestbinocularsreviews.com/glossary_binoculars.php

60 ดาราศาสตรเ บ้อื งตน Introduction to astronomy บทท่ี 4 การใชโ ปรแกรมทางดาราศาสตร โปรแกรม Stellarium 0.10.6 1. บทนาํ โปรแกรม Stellarium เปนการจําลองทองฟาแบบ 3 มิติ แสดงกลุมดาวเสมือนทองฟาจริง และสามารถจําลองตําแหนงของดวงอาทิตย ดวงจันทร ดาวเคราะห ดาวฤกษ และวัตถุทองฟาตางๆรวมถึงแสดงปรากฎการณทางดาราศาสตรเชน สุริยุปราคา จันทรุปราคา ฝนดาวตก เปนตน Stellariumเปนโปรแกรมฟรีแวร (Freeware) ซ่ึงอนุญาติใหบุคคลท่ัวไปติดตั้งใชงาน และพัฒนาโปรแกรมไดจึงเหมาะสมตั้งแตบุคคลท่ัวไปจนถึงผูเช่ียวชาญดาราศาสตรอีกท้ังยังสามารถนํามา ประยุกตใชใการเรยี นการสอนและบรรยายทางดาราศาสตรไดท ุกระดับอกี ดวย รูปที่ 1.1 โปรแกรม Stellarium 0.10.6 2. การตดิ ตั้งโปรแกรม stellarium 2.1 ระบบคอมพิวเตอรในการตดิ ต้ังโปรแกรม stellarium • ระบบปฏบิ ัตกิ าร Linux/Unix; Windows 2000/NT/XP/Vista/Win7; MacOS X 10.3 หรอื สูงกวา • การดจอ 3D ทรี่ องรบั การทาํ งานของ OpenGL • RAM ข้ันต่ํา 1 GB หรือมากกวา น้ัน ทั้งนขี้ ึน้ อยูกับจาํ นวนขอมลู วตั ถุทองฟา (star catalogues) หมายเหตุ รายละเอียดปลีกยอย เชนทางชา งเผอื กและการกระพริบของดวงดาว สามารถถูกรบกวนไดดวยแสงวางภายในหอ ง

ดาราศาสตรเบอ้ื งตน 61 Introduction to astronomy 172.2 การดาวนโหลดโปรแกรม stellarium สามารถดาวนโ หลดโปรแกรมไดจ ากเวป็ ไซด http://www.stellarium.org/ เม่ือเปดเวป็ ไซดแลว จะมีหนา ตาง (ดังรปู ท่ี 2.2.1) ปรากฏข้ึน โดยสามารถเลือกท่จี ะดาวนโ หลดโปรแกรม stellarium สําหรบั การทาํ งานบนระบบปฏิบตั กิ ารตา ง ๆ ทตี่ องการ รปู ท่ี 2.1 หนาตา งแสดงหนา เวป็ ไซดส าํ หรับดาวนโ หลดโปรแกรม stellarium (http://www.stellarium.org/) 2.3 การติดตง้ั โปรแกรม stellarium 2.3.1 ระบบปฏบิ ัตกิ ารวนิ โดว (Windows OS) ขน้ั ตอนที่ 1 ดับเบล้ิ คลก๊ิ ที่ไอคอน stellarium-0.10.6.1.exe เพอ่ื เร่ิมทําการตดิ ตง้ั โปรแกรม ขนั้ ตอนที่ 2 เมื่อมีหนาตา งปรากฏขน้ึ ใหก ดปมุ Next

62 ดาราศาสตรเบ้ืองตน Introduction to astronomy ขน้ั ตอนท่ี 3 ใหเลอื กประโยค “I accept the agreement” จากน้ันกดปุม Next ขน้ั ตอนที่ 4 ขนั้ ตอนนี้เปน การเลือกตาํ แหนงฮารด ไดว ในการจดั เก็บฐานขอมลู ของโปรแกรม (ซา ย) และตําแหนง การสรา ง shortcut ใน start menu (ขวา) - กดปุม Next เพ่ือขามไปขั้นตอนตอไป ขนั้ ตอนท่ี 5 ขน้ั ตอนนี้เปน การถามถงึ ความตองการในการสราง shortcut บนหนา จอ (ซา ย) และหนา ตา งยนื ยนั การติดต้ังโปรแกรม (ขวา) - กดปุม Next และ Install ตามลําดบั

ดาราศาสตรเบอ้ื งตน 63 Introduction to astronomy ระหวา งข้ันตอนการติดต้งั โปรแกรมหนา จอคอมพวิ เตอร จะปรากฏหนา ตา ง (รปู ลา ง) ออกมา ใหร อจนกวาขนึ้ หนาตางใหม ข้ันตอนที่ 6 หลงั จากการติดตง้ั เสร็จสิ้น จะปรากฏหนาตา งขนึ้ มา - ใหเอาเคร่ืองหมายถกู ในชอง “View README.rtf” และ“StartStellarium” ออก จากนน้ั กดปุมFinishเพ่ือเสร็จสน้ิ กระบวนการตดิ ตั้งโปรแกรม

64 ดาราศาสตรเ บือ้ งตน Introduction to astronomy 2.3.2 ระบบปฏิบัติการแมก (Mac OS X) ขั้นตอนที่ 1 เม่ือดาวนโ หลดโปรแกรมเสรจ็ เรยี บรอ ยแลว ใหเ ร่มิ การตดิ ตั้งโดยดบั เบิ้ลคลิ๊กท่ีไอคอน stellarium-0.10.6-Intel.dmc ขน้ั ตอนท่ี 2 จากนน้ั คอมพิวเตอรจ ะจาํ ลองดิกสเสมือนขึน้ มา ใหทําการดับเบลิ้ คลิก๊ ทต่ี ัวโปรแกรมอกี ที แลวรอคอมพิวเตอรท ําการตดิ ตง้ั โปรแกรมลงบนเคร่ือง ข้นั ตอนที่ 3 ลากไอคอนของโปรแกรม stellarium ลงในโฟลเดอร Applications เปนอันเสร็จส้ินขั้นตอนการติดตัง้ โปรแกรม หมายเหตุ ทั้งน้ที างผูเ ขียนจะไมข อแสดงวธิ ีการติดต้งั โปรแกรม stellarium สาํ หรบั การทํางานในระบบปฏบิ ตั ิการ ยูนิกซ/ ลนี ุกซ (Unix/Linux)

ดาราศาสตรเ บอื้ งตน 65 Introduction to astronomy 2.4 เรมิ่ การใชง านของโปรแกรม stellarium 2.4.1 ระบบปฏิบัตกิ ารวนิ โดว (Windows OS) 2.4.1.1 ดบั เบิล้ คลก๊ิ ไอคอนของโปรแกรม stellarium บนหนา Desktop จากนัน้ โปรแกรมจะเร่มิ ทํางาน 2.4.1.2 เขาไปท่ี start --> all program --> stellarium จากน้นั คล๊กิ ไอคอนโปรแกรม stellarium โปรแกรมจงึ ทาํ งาน 2.4.2 ระบบปฏบิ ัตกิ ารแมก (Mac OS X) ดับเบิ้ลคล๊กิ ไอคอนของโปรแกรม stellarium ในหนา ตาง Applications แลวโปรแกรมจึงทาํ งาน 3. แนะนาํ การใชโ ปรแกรม รปู ท่ี 3.1 หนาตา งแสดงภาพในเวลากลางวัน (ซาย) และกลางคนื (ขวา) 3.1 ภาพรวมของหนาตา งการใชง าน (Interface) แถบเมนดู า นลา งแสดง ตําแหนง /พกิ ดั ของผสู งั เกตการณ, พนื้ ท่ีการมองเห็น (Field of View; FOV), การประมวลผลของภาพในหนวยของ เฟรมตอ วนิ าที (FPS) และสุดทา ยวัน - เวลาทจ่ี ําลองการดูดาว หนา ตา งการทํางานจะแสดงภาพเสมือนจรงิ คือ เวลากลางคืนจะสามารถเหน็ ดวงดาว ดวงจันทร หรอื วตั ถทุ องฟาตา ง ๆ ในลกั ษณะเดียวกับทองฟา จรงิ โดยอางองิ จากตําแหนงของผสู ังเกตการณ ประกอบกับฉากหนา ท่ีเปนภาพพาโนรามาแบบ 360 องศา สามารถใชเมา ส หรือลูกศรบนคยี บอรด ในการเล่อื นดูทองฟา ในทิศทางตา ง ๆ และซูมเขา - ออก โดยการหมุนลูกเล่ือนบนเมาส หรือกดปุม page up/page down บนคยี บ อรด

66 ดาราศาสตรเบ้ืองตน Introduction to astronomy สามารถเลอื่ นเมา ส ไปยังมมุ ลางดา นซา ยของจอ จะมีแถบเครื่องมือจะปรากฏออกมาใหเห็น ซ่ึงเครอื่ งมือเหลา นเ้ี ปนตวั ชวยอยางดีสาํ หรบั การใชโ ปรแกรม 3.1.1 เครื่องมือควบคุมเวลา เม่ือเรมิ่ โปรแกรมแลว เวลาจะถกู ตง้ั คา ไวใหตรงกบั เวลาในคอมพิวเตอรทตี่ ิดตง้ั โปรแกรมน้ีไว ซ่ึงแนน อนวา คอมพิวเตอรแตละเครื่องกถ็ ูกตง้ั เวลามาไมต รงกัน ซึ่งโปรแกรม stellarium สามารถปรบั ความเรว็ ในการเคลอ่ื นที่ของวตั ถุทองฟา และยงั สามารถปรับเวลาใหย อนกลบั ไปยงั อดีตไดอกี ดว ย ตารางท่ี 3.1 แสดงการใชเคร่ืองมือควบคุมเวลา ไอคอน คยี ล ดั คาํ อธบิ าย j เพม่ิ ความเรว็ ในการเคลื่อนท่ี (ขนึ้ อยกู ับจาํ นวนคร้งั ในการกด) k ความเร็วในการเคลอื่ นที่ตามจรงิ /ทาํ เวลาใหหยดุ นิง่ 8 กลับมาสูวนั และเวลาปจ จุบนั l ลดความเร็วในการเคลอ่ื นที่ (ขนึ้ อยูกบั จาํ นวนครง้ั ในการกด) ทดสอบการใชงานโดยสงั เกตจาก ความเรว็ ในการเคล่ือนท่ีของวัตถุทอ งฟา และความเรว็ ของเวลาทแ่ี สดงผลบนหนา จอ บรเิ วณแถบเมนดู า นลา ง 3.1.2 การปรับเปลยี่ นมุมมองภาพ เพอื่ สังเกตการณทองฟา ดังทีก่ ลาวในขางตน วา สามารถใชเมาส หรอื ลูกศรบนคียบอรด ในการเลือ่ นดูทอ งฟาในทิศทางตา ง ๆ และซูมเขา - ออก โดยการหมุนลูกเล่ือนบนเมาส หรือกดปุม page up/page down บนคยี บ อรด นั้น ยังมเี ทคนิคอีกหลากหลายรูปแบบในการปรับเปล่ยี นมุมมองภาพใหต รงกบั ความตองการของเรา ตารางที่ 3.2 แสดงการควบคุมมุมมองภาพ คียลดั คําอธิบาย Cursor keys (ลกู ศร) เล่อื นมมุ มอง บน ลาง ซาย ขวา ตามสญั ลกั ษณ (ลกู ศร) ทก่ี ดปมุ Page up/ Page down ซมู เขา และ ซูมออก Forward-slash (/) ซูมเขาไปยังวัตถทุ ่ีอยูต าํ แหนง กลางจอคอมพิวเตอร (อัตโนมตั )ิ Backslash (\\) ซูมออกไปยังมมุ มองปกติ (อัตโนมัติ) Space bar ทําใหวตั ุท่ถี กู เลอื ก ขยบั เขามาอยปู รเิ วณกลางจอภาพ คลก๊ิ ซา ย (เมาส) เลอื กวัตถุทอ งฟา ทีต่ อ งการ คล๊ิกขวา (เมา ส) ยกเลิกการเลือกวัตถุทองฟา ทกุ ชนดิ หมนุ ลูกเลื่อนเมา ส ซมู เขา และ ซูมออก

ดาราศาสตรเ บอ้ื งตน 67 Introduction to astronomy 3.1.3 ตัวควบคุมหลกั ของโปรแกรม stellarium รูปที่ 3.2 แสดงความสามารถในของฟงกช นั ตา ง ๆ ใน โปรแกรม stellarium โปรแกรม stellarium ไมเ พียงแคสามารถใชด ูดาวบนทองฟาไดอยางเดยี ว ดงั รูปท่ี 3.2 โปรแกรมยังสามารถแสดงกลุมดาว หรือภาพในจินตนาการของกลมุ ดาว เสน สรุ ยิ ะวิธี เสน ศนู ยส ตู รทองฟา รวมถึงขอบเขตของกลมุ ดาวตาง ๆ ได เพยี งแคลากเมา สไปบริเวณมุมซา ยมือของหนา จอ แถบเครื่องมือหลักท่ีถูกซอนไวก็จะถกู แสดงออกมา จากนนั้ คลิ๊กซายหนงึ่ คร้ัง ท่ีบริเวณไอคอนตา ง ๆ ฟงกช่ันน้นั ๆ กจ็ ะทาํ งานทนั ที รูปท่ี 3.3 แถบเคร่ืองมือหลักดานลางของหนาตางโปรแกรม ตารางท่ี 3.3 แสดงคําอธบิ ายฟง กช นั ตาง ๆ ในแถบเครื่องมือหลกั ดา นลางของโปรแกรม ไอคอน คยี ล ดั คาํ อธบิ าย C แสดง/ไมแ สดง เสนกลมุ ดาว V แสดง/ไมแ สดง ชอ่ื กลมุ ดาว R แสดง/ไมแสดง รูปภาพจนิ ตนาการของกลุมดาว E แสดง/ไมแ สดง เสน กรดิ ระบบศนู ยสตู ร Z แสดง/ไมแสดง เสน กรดิ ระบบขอบฟา G แสดง/ไมแสดง สงิ่ แวดลอ มบนพน้ื โลก Q แสดง/ไมแสดง เครื่องหมายทิศ N, S, E, W

68 ดาราศาสตรเบอ้ื งตน Introduction to astronomy ไอคอน คยี ลดั คําอธิบาย A แสดง/ไมแ สดง บรรยากาศของทอ งฟา N แสดง/ไมแสดง ตําแหนงและชื่อ เนบิวลา กาแล็กซี P แสดง/ไมแสดง ตําแหนง และชือ่ ดาวเคราะห Ctrl+M แสดงมมุ มอง ระหวางฐานตัง้ กลอ งชนดิ อิเควทอเรยี ล/ฐานต้งั กลอ งชนดิ แบบอลั ตาซมิ ุท Space bar จัดวัตถุทีก่ าํ ลงั ศึกษาใหอยตู รงกลาง - แสดง/ไมแสดง แสงสีแดงเม่อื ใชศ ึกษาตอนกลางคนื F11 แสดง/ไมแสดง ขยายหนาจอ Ctrl+A เครื่องมอื วัดระยะเชงิ มมุ บนทองฟา Ctrl+C แสดง/ไมแ สดง สเกลองศาแกนหมนุ ในแนวราบบรเิ วณเสนขอบฟา Ctrl+O แสดง/ไมแ สดง มุมมองเม่ือมองผา นเลนสใกลต าของกลอ งโทรทรรศน Ctrl+Z แสดง/ไมแ สดง สถานีอวกาศและดาวเทยี ม รูปท่ี 3.4 แถบเครื่องมือหลักดานซา ยของหนา ตางโปรแกรม ตารางท่ี 3.4 แสดงคําอธบิ ายฟง กชันตาง ๆ ในแถบเครอื่ งมือหลักดา นซา ยของโปรแกรม ไอคอน คยี ลัด คาํ อธิบาย F6 แสดงหนาตางเลือกตําแหนงสถานทต่ี ง้ั ท่ีตองการศกึ ษา F5 แสดงหนาตางการต้ังคา“ป เดือน วนั : ช่วั โมง นาที วินาท”ี ที่ตอ งการศกึ ษา F4 แสดงเคร่ืองมือตง้ั คาการแสดงภาพตางๆ ในโปรแกรม F3 แสดงหนา ตา งสาํ หรบั สืบคน วตั ถุทอ งฟา F2 แสดงหนา ตา งการต้งั คาโปรแกรม F1 แสดงหนา ตา ง ชว ยเหลอื เก่ียวกบั การใชง านโปรแกรม

ดาราศาสตรเ บือ้ งตน 69 Introduction to astronomy 3.1.4 ฟง กช ันการคนหาวัตถุทองฟา รปู ที่ 3.5 หนา ตา งสําหรบั การคนหาวตั ถทุ องฟา ฟง กช นั สาํ หรับการคนหาวัตถุทอ งฟา เปนเคร่ืองมือที่อาํ นวยความสะดวกในการคน หาวตั ถุทอ งฟา งาย ๆ เพยี งพิมพช ื่อวัตถุลงไปใน แถบเครื่องมือ แลว กด Enter หรือ กดปุม ตวั อยางในรูปที่ 3.5 เม่ือพิมพตัวอกั ษรไปแลว จะมชี ื่อวัตถุทองฟาข้นึ มาใหเลือก ซึ่งสามารถเลือกวัตถุเหลา น้นั โดยการกดลูกศร ขน้ึ - ลง บนคยี บอรด จากน้ันถึงกด Enter ตามปกติ 3.1.5 หนา ตา ง ชว ยเหลอื รูปท่ี 3.5 หนาตาง ชวยเหลือ เก่ยี วกับการใชงานโปรแกรม

70 ดาราศาสตรเบ้ืองตน Introduction to astronomy หนาตางชวยเหลือ เกยี่ วกับการใชง านโปรแกรม ประกอบไปดวยคียล ัดในการใชฟ ง กชนั ตา ง ๆ รวมถึงขอมลู ตาง ๆ ของตวั โปรแกรม และผูท่มี ีสว นรวมในการพฒั นาโปรแกรม 4. เริ่มตน การใชงาน 4.1 การต้งั คา ภาษา เมือ่ เปด โปรแกรมขึน้ มาครั้งแรกภาษาทีใ่ ชใ นโปรแกรมจะอานไมออก สามารถทําการตั้งคา ภาษาไดโ ดยการเรียกแถบเครื่องมือ Configuration window เลือกหนาตา งยอ ย Main แลว เลือกแถบเมนภู าษา (Program language) ใหเปน English จากนัน้ กดปมุ Save settigns แลว ทาํ การปด โปรแกรมแลวเปดใหม จะเห็นวาโปรแกรมจากทาํ งานในรปู แบบภาษาองั กฤษ 2 3 14 รูปท่ี 4.1 แสดงขน้ั ตอนการเปลยี่ นภาษาหลกั ในการใชโ ปรแกรม 4.2 ปรับต้ังคาพิกดั ของผูสังเกตการณ กอ นการศึกษาผใู ชง านตองตัง้ คาสถานท่ี หรอื ตาํ แหนง ของผูศกึ ษา เนอ่ื งจากสถานท่ใี นการศึกษามคี วามสมั พันธกับเวลาตางในการเคลื่อนทขี่ องวัตถุทอ งฟา ดวย และในการตั้งคา สถานทนี่ ท้ี ําเพยี งครงั้ เดยี วเทานั้น โปรแกรมจะบนั ทึกสถานท่ีไว ตามขั้นตอนดังน้ี ขั้นตอนท่ี 1 คลิกเลือกที่เคร่อื งมือ Location window [F6] เพ่อื เลือกตําแหนง สถานทีต่ งั้ ที่ตองการสังเกตการณ ข้นั ตอนที่ 2 สามารถแบงไดออกเปน 3 วิธีดงั น้ี

ดาราศาสตรเบอ้ื งตน 71 Introduction to astronomy วธิ ที ่ี 1 พมิ พช ่อื จังหวัดลงในชอ ง ในสว นท่ี A จากน้ัน จะมชี ื่อจังหวัด และประเทศปรากฏขน้ึ ในสว นท่ี B แลวใหค ลกิ๊ ซา ยหนงึ่ คร้งั ทชี่ ่ือจังหวัดทเ่ี ราเลือก วิธีท่ี 2 สามารถคลก๊ิ ซา ย ในบริเวณแผนท่ีโลก (สวน C) ไดเลย วธิ ีที่ 3 สามารถกรอกขอมลู พิกดั ละติจดู และลองจิจดู ลงไปในสว น D ข้นั ตอนที่ 3 เม่ือเลือกสถานที่เสร็จแลว ใหค ลกิ ถูก ท่ีเมนู Use as default (สวนท่ี 3) แลว ปดหนาตา งการต้ังคา B C2 1 DA 3 รปู ท่ี 4.2 แสดงขั้นตอนการต้ังคาพิกัดของผูสังเกต 4.3 ปรับตั้งคาเวลา นอกจากการปรับความเร็วในการเคลื่อนที่ของวตั ถุไดแ ลว เรายงั สามารถปรบั ต้งั คา เวลาในโปรแกรม ไดโ ดยการใชฟ งกชนั ในแถบเครื่องมือหลักไดอ ีกดวย โดยเรยี กใช Date/Time window ซงึ่ จะปรากฏหนาตา งดังรปู ท่ี 4.3 ขอ มูลจะเรียงดังนี้คอื ȝô.℮.ǿǿǿǿǿǿǿǿǿȜ ʼnǿǿǿǿǿǿǺʼnħǿǿǿǿǿǿûǺ õǿǿǿǿǿʼn ħǿǿǿǿǿǺʼn ħ รูปที่ 4.3 แสดงหนาตา งการต้ังคาเวลา

72 ดาราศาสตรเ บอื้ งตน Introduction to astronomy 4.4 การต้ังคา ภาพภมู ปิ ระเทศ (Landscape) ผศู กึ ษาสามารถเลอื กลักษณภูมิประเทศใหใกลเคียงกบั ตําแหนง การสังเกตของผูศกึ ษา เชน กลางทะเล ในปาทึบทุงหญาดวงจันทรเ ปนตนซงึ่ ลักษณะภูมิประเทศตางๆจะจาํ กดั มุมมองของทองฟา ไวเ ชนกลางทะเลสาม ารถมองเหน็ เสน ขอบฟาไดท้ัง360องศาแตใ นปาทบึ จะสามารถเห็นทองฟา ไดเพยี งบริเวณกลางศรีษะ ผูศึกษาสามารถปรับต้ังคาภาพภูมิประเทศไดจากแถบเครื่องมือหลัก Sky and Viewing Option Windows [F4] จากนั้นใหเลือกหนาตางยอย Landscape จากนั้นช่ือภูมิประเทศจะปรากฏขึ้นมา ทางผูศึกษาสามารถเลือกลักษณะภูมิประเทศไดตามตองการ ถาตองการต้ังภาพน้ีลักษณะภูมิประเทศตลอดไป ใหใ ส เครื่องหมายถูก หนา ชอง Use this landscape as default (ดูรูปท่ี 4.3) 2 3 4 1 รูปที่ 4.3 แสดงหนาตางการต้ังคา ภาพภมู ิประเทศ (Landscape) 5. การใชงานเพิม่ เตมิ 5.1 การลากเสนบนทรงกลมทอ งฟา รูปที่ 5.1 แสดงการลากเสน บนทรงกลมทองฟา

ดาราศาสตรเบือ้ งตน 73 Introduction to astronomy Equatorial grid = เสน กริดระบบศนู ยส ูตร Equatorial J2000 grid = เสนกรดิ ระบบศนู ยส ูตร J2000 Azimuthal grid = เสน กริดระบบขอบฟา Equator line = เสนศนู ยส ตู รฟา Meridian line = เสนเมอรเิ ดียน Ecliptic line = เสนสุรยิ ะวถิ ี Cardinal points = เคร่ืองหมายแสดงทศิ 5.2 การจาํ ลองปรากฏการณฝนดาวตก ปรากฏการณฝ นดาวตกน้ันมีอยทู กุ เดอื น ซ่งึ ผูศ กึ ษาสามารถตรวจสอบหาตําแหนง ศูนยกลางการกระจายของฝนดาวตกแตละครงั้ ผานโปรแกรม stellarium ในแถบเครอื่ งมือทช่ี ่ือวา Sky and Viewing options windows รูปที่ 5.2 แสดงการจาํ ลองปรากฏการณฝนดาวตก โดยจะตองปรับคา Hourly zenith rate ในสว นของ Shooting stars ได ซึง่ ในท่ีนี้ สามารถเลือก rate ไดดังน้ี 0 10 80 10000 และ 144000 ดวงตอ ชัว่ โมง 5.3 การเรยี กใช Scripts สําหรับผศู ึกษาท่ีมคี วามรูพืน้ ฐานในการเขียนโปรแกรม และสนใจท่ีจะเขียน Script ในรปู แบบ *.ssc file ซึ่ง Script ตา ง ๆ นี้ เรยี กเอาฟง กช ันตา ง ๆในโปรแกรม มาแสดงผลในรูปแบบ แอนนิเมชัน เชน การเกิดปรากฏการณสุริยุปราคา จนั ทรปุ ราคา และการแสดงกลุมดาวจักราศี เปน ตน

74 ดาราศาสตรเ บอื้ งตน Introduction to astronomy รปู ที่ 5.3 แสดงหนาตางยอยของการเรยี กใช Scripts 5.4 การเปด ใชงานปลัก๊ อิน รูปท่ี 5.4 แสดงหนา ตา งยอยของการเรยี กใชงาน ปลกั๊ อนิ ปลัก๊ อนิ ท่ีนิยมใชโดยมาก ไดแ ก Angle Measure = เคร่อื งมอื วดั ระยะเชิงมุมบนทองฟา Compass Marks = สเกลองศาแกนหมนุ ในแนวราบบริเวณเสนขอบฟา Oculars = มุมมองเม่ือมองผานเลนสใกลตาของ กลองโทรทรรศน Satellites = สถานีอวกาศและดาวเทียม

ดาราศาสตรเ บอื้ งตน 75 Introduction to astronomy โดยขอมูลตาง ๆ ของปลั๊กอนิ สามารถปรบั คาและอัพเดทขอมูลได โดยการกดปุม configure และปลั๊กอินบางตัวยงั สามารถดาวนโหลดไดในเครอื ขา ยอนิ เทอรเน็ต 5.4.1 เครือ่ งมือวดั ระยะเชงิ มุมบนทองฟา เพียงแคคลิก๊ ซายคางไว โดยเริ่มตน จากวัตถุทอ งฟาวัตถุหน่งึ ไปยงั อีกวัตถุหนงึ่ แลวระยะเชิงมุมก็จะปรากฏขึ้น มีหนว ยเปน องศา รูปที่ 5.5 การแสดงผลของการวัดระยะหา งเชงิ มุมของวตั ถุทอ งฟา 5.4.2 สเกลองศาแกนหมนุ ในแนวราบบริเวณเสนขอบฟา เม่อื เรียกใชฟงกชันน้ี เครอื่ งหมายแสดงทิศจะหายไป แลว จะมสี เกลองศาแกนหมนุ ในแนวราบบรเิ วณเสนขอบฟา ออกมาแทน รปู ท่ี 5.6 การแสดงสเกลองศาแกนหมุนในแนวราบบรเิ วณเสน ขอบฟา

76 ดาราศาสตรเบ้ืองตน Introduction to astronomy 5.4.3 มุมมองเม่ือมองผานเลนสใกลต าของกลองโทรทรรศน ฟงกชันนจ้ี ะจําลอง ขนาดและความกา งของมุมมอง เมือ่ มองผานกลองโทรทรรศนท่ีมีคณุ สมบตั ติ ามทเ่ี ราใสข อมูลไป รปู ท่ี 5.7 การแสดงมุมมองผานกลอ งโทรทรรศนท มี่ ี FOV 70 ํ และกําลงั ขยาย 10 เทา 5.4.4 สถานอี วกาศและดาวเทียม รูปท่ี 5.8 แสดงสถานีอวกาศและดาวเทียมทโ่ี คจรบนทอ งฟา

ดาราศาสตรเบ้ืองตน 77 Introduction to astronomy บทที่ 5 โปรแกรมทางดาราศาสตร โปรแกรม Celestia (version 1.6) บทนํา โปรแกรมCelestiaโปรแกรมCelestiaเปน ชื่อทม่ี ีความหมายวา \"ดินแดนในจนิ ตนาการที่อยบู นทองฟา \"ซึ่งชา งเหมาะสมกับคุณสมบัตขิ องโปรแกรมนีจ้ ริงๆเพราะ Celestiaเปน โปรแกรมท่สี ามารถสรา งภาพ จําลองของอวกาศ (Space Simulation) ไดใ นแบบเวลาจริง (Real Time)ทําใหเ ราสามารถสัมผัสกบั ประสบการณในอวกาศแบบ 3 มิติ ไดอยา งสมจรงิ ดว ยเทคโนโลยีการแสดงผลแบบ OpenGL ซึ่งเปน เทคโนโลยีระบบเปด จึงทําใหซอฟตแ วรต วั น้สี ามารถรันไดกับคอมพิวเตอรทุกระบบ(Cross Platforms) ไมวา จะเปน MS Windows , Mac OS หรอื Linuxกต็ ามตนกําเนดิ ของCelestiaเริ่มตน ข้ึนในปคศ.2001 จากแรงบันดาลใจและการรา งสรรคของMr.ChrisLaurelโปรแกรมของWAComputer,Seattleท่ตี อ งการ สรางโปรแกรมจําลองสภาพในอวกาศใหผชู มในเวริ ดไวดเว็บสามารถทองไปไดทุกๆแหงในอวกาศและตอง รูสึกวา ไดเ คล่ือนท่ีไปยงั จุดหมายท่ีตอ งการไดอ ยา งอสิ ระและสมจริงทส่ี ุดไมใ ชเ ปนการเปดหนา เอกสารที่ ละหนาๆอยา งท่เี ปนอยูใ นการคน หาขอ มลู ในเอนไซโครปเ ดียแตจะตองเหมือนกบั การบนิ 20ไปในอวกาศท่ี เปน สภาพ3มิติอยา งแทจ รงิ (ไมมีจดุ อางองิ วาดานไหนเรยี กวาดานบนลา งตะวนั ออกหรือตะวนั ตก)คณุ จะ สามารถบนิ จากโลกผา นดวงจันทรท ะลุออกไปนอกกาแลคซี่ทางชางเผือกไปสูกาแลคซี่อ่ืนไดตามท่ตี องการ

78 ดาราศาสตรเบื้องตน Introduction to astronomy เครดติ : http://www.itdestination.com/articles/celestia/ การตดิ ตง้ั โปรแกรม Celestia 2.1 ระบบคอมพิวเตอรใ นการตดิ ต้งั โปรแกรม Celestia - ระบบปฏิบัติการ Windows 98,XP,Vista,win7 ; MAC OS 10 or Linux หรอื สงู กวา - รองรบั การทํางาน Open GL - ความเร็ว CPU อยา งนอย 1 GHz - RAM ขั้นตํา่ 512 MB หรือมากกวา - HDD มีพนื้ ทีว่ างอยางนอย 2.0 GB 2.2 การดาวนโหลดโปรแกรม Celestia โปรแกรม Celestia เปนโปรแกรมฟรแี วร (Freeware) ติดตงั้ ไดท ั้งระบบปฏบิ ตั ิการ Window และ MAC สามารถดาวนโหลดไดจาก http://www.shatters.net/celestia/

ดาราศาสตรเบือ้ งตน 79 Introduction to astronomy 2.3 การติดต้ังโปรแกรม Celestia win32-1.6.0 ระบบปฏบิ ัติการวินโดว (Window OS) ขนั้ ตอนที่ 1 ดบั เบ้ลิ คลกิ ไฟล celestia- ขัน้ ตอนที่ 2 หนา ตาง Welcome to the Celestia Setup Wizard เพือ่ ตอ นรับเขา สูการตดิ ต้ังโปรแกรม Celestia ใหคลิก Next

80 ดาราศาสตรเบอ้ื งตน Introduction to astronomy ขนั้ ตอนท่ี 3 ในหนา ตาง License Agreement เพ่ือแสดงขอตกลงในการใชงานของโปรแกรม ใหเ ลอื ก I accept the agreement จากนน้ั คลกิ Next เพ่ือไปขั้นตอนตอ ไป ข้ันตอนท่ี 4 เลอื กโฟลเดอรใ นการตดิ ตงั้ โปรแกรม (ปกตจิ ะไมต อ งแกไขอะไร) แลว คลกิ ปุม Next ตอไปเพื่อไปยงั ขนั้ ตอนตอไป

ดาราศาสตรเบอ้ื งตน 81 Introduction to astronomy ข้ันตอนท่ี 5 หนา ตา ง Ready to Install แสดงการกาํ หนดคาการตดิ ต้งั ใหคลกิ ปุม Install ขน้ั ตอนท่ี 6 โปรแกรมจะทําการตดิ ตั้งลงบนเครื่องคอมพิวเตอร เม่อื ติดตง้ั เสร็จจะแสดงหนาตาง Completing the Celestia Setup Wizard เลอื กเฉพาะ Launch Celestia เมอ่ื ติดตั้งเสร็จจะเปดหนาตา งโปรแกรม Celestia ทันที จากนน้ั คลิกปุม Finish เพือ่ ออกจากการติดต้ัง

82 ดาราศาสตรเ บอื้ งตน Introduction to astronomy ขนั้ ตอนท่ี 7 ส้นิ สดุ การตดิ ตั้งโปรแกรม Celestia

ดาราศาสตรเ บอ้ื งตน 83 Introduction to astronomy การใชง านโปรแกรม Celestia ข้ันพ้นื ฐาน การควบคมุ การปรับมุมมองดวยเมาสเ มอ่ื ตองการหมุนรปู โลกเพ่ือดูอีกดานของโลกใหคลิกเมาสข วาคางไวและ ลากไปยงั ทิศทางทตี่ องการ โดยลากไปทางซายหรือขวา จะพบวาอีกดา นของโลกเปน เวลากลางคืน ถาคลิกเมาสขวาคา งไวแ ละลากขนึ้ หรอื ลง จะเปน การใหแ สดงภาพข้ัวโลกเหนือและขัว้ โลกใต ถาตอ งการปรบั ระยะใกลและไกล ใหเลอื่ นปุมตรงกลางเมาส

84 ดาราศาสตรเ บ้อื งตน Introduction to astronomy ปมุ คยี ล ดั ท่ีใชบ อย ปมุ คยี ล ัดท่ีใชบ อย ๆ ในโปรแกรม Celestia แบง ออกเปนหมวดยอยๆ ดังนี้ - Navigation การทาํ งาน ปุม เลือกดาวเคราะหในระบบสุรยิ ะ โดยเรียงจาก ดาวพุธ - ดาวพลโู ต 1-9 GoTo ไปยงั วตั ถุทเ่ี ลือก G ซูมเขา HOME ซมู ออก END เปด Demo โปรแกรม Celestia D ยกเลกิ Script ESC - Time ปุม การทาํ งาน Space Bar หยดุ เวลา L เพ่ิมความเรว็ 10x K ลดความเรว็ 10x \\ ปรับความเร็วใหเ ปนปกติ - Labels ปุม การทํางาน P เปด /ปด แสดงช่อื ดาวเคราะห M เปด/ปด แสดงช่อื ดวงจนั ทร

ดาราศาสตรเ บอ้ื งตน 85 Introduction to astronomy - Option ปมุ การทาํ งาน I เปด /ปด ช้นั เมฆ O เปด /ปด แสดงเสน วงโคจรของดาวเคราะห การไปยงั ดาวเคราะห ในระบบสรุ ิยะโดยใชป มุ คียลดั ปมุ เลข 1-9 หมายถึงดาวเคราะหใ นระบบสุริยะโดยจะเรยี งจากดาวเคราะหท่ีอยใู กลดวงอาทิตยทสี่ ุดถึงไกลทสี่ ดุ - ยกตวั อยา งเลือกไปยัง Mercury(ดาวพธุ ) กดปุม 1 ชือ่ ดาวเคาระหจะปรากฏอยูมุมบนซายของโปรแกรม - โปรแกรมจะแสดงดวงดาวทีไ่ ดเลอื กไว - จากนั้นกดปุม G (goto) เพ่อื ไปยงั ดาวเคราะหที่เราเลือก - ดาวเคราะหท ี่เลือกไวจ ะปรากฏอยูในหนา ตางของโปรแกรม

86 ดาราศาสตรเ บือ้ งตน Introduction to astronomy ตารางช่อื ดาวเคราะหในระบบสรุ ยิ ะ ปุม 1 2 3 4 ชื่อดาว Mercury Venus Earth Mars รูป ปมุ 5 6 7 8 9 ชอื่ ดาว Jupiter Saturn Uranus Neptune Pluto รูป

ดาราศาสตรเ บือ้ งตน 87 Introduction to astronomy เทคนคิ ตา งๆ ในโปรแกรม Celestia การใชเ มนู Navigation เปน เมนูเพ่ือใชในการตรวจสอบดูดวงดาวในระบบสรุ ยิ ะ ภายในเมนูจะมชี อ่ื ดวงดาวมากมาย โดยคลกิ เลอื กเมนู Navigation > Solar System Browser... จากนั้นจะมรี ายชื่อระบบดวงดาวหลกั และดวงดาวขางเคียงใกล ใหเ ลอื กดวงดาวทีส่ นใจ จากนน้ั คลกิ ปมุ Go To และคลกิ ปุม OK

88 ดาราศาสตรเบือ้ งตน Introduction to astronomy การคนหาวตั ถุโดยการ ENTER กดปุม ENTER จะปรากฏชอ ง Target name: สําหรบั กรอกช่อื วตั ถุท่ีตองการ โปรแกรมจะแสดงชื่อใกลเ คียงดา นลา ง เมือ่ พิมพช อื่ วตั ถทุ ่ีตองการเรยี บรอ ยแลว ใหก ดปุม ENTER อีกคร้งั ขอ มูลวตั ถุทีเ่ ลอื กจะปรากฏท่ีมุมบนซายของโปรแกรม จากนน้ั กดปุม G (goto) เพ่ือไปยงั วตั ถุท่ีเลือกไว

ดาราศาสตรเบือ้ งตน 89 Introduction to astronomy การปรบั คาตา งๆ ใน Celestia สามารถทําไดโดยการ ไปทเ่ี มนู Render จากนั้นเลือก View Options... เพื่อไปยังหนา ตางปรับต้งั คา สามารถปรับการมมุ เหน็ ตางๆ ใน Celestia ไดดังน้ี

90 ดาราศาสตรเ บ้ืองตน Introduction to astronomy Clouds [ I ] การเปด/ปด ช้ันเมฆ ดาวเคราะหบางดวงในระบบสรุ ิยะ เชน โลก,ดาวศุกร และดวงจนั ทร Titan ของดาวเสาร กม็ ชี ้นั บรรยากาศทปี่ กคลุมดว ยเมฆ ทําใหมองไมเห็นพื้นผิวของดาวเคราะหไดอยางชดั เจน แตเม่ือมีการปดชั้นเมฆจะสามารถมองเหน็ พืน้ ผิวของดาวเคราะหไดอยางชดั เจน Orbits [ O ] การเปด /ปด เสนวงโคจร โปรแกรม Celestia สามารถลากเสน วงโคจรของดาวเคราะหใ นระบบสรุ ิยะ ดาวเคราะหแคระ ดวงจันทร ดาวเคราะหนอย ดาวหางและวัตถุทองฟา ตางๆ ไว โดยไดอ างอิงจากฐานขอมูลท่ีใชกนั ในปจจบุ ัน โดยเสนสีแดงคอื เสนวงโคจรของวตั ถทุ ส่ี นใจ

ดาราศาสตรเ บือ้ งตน 91 Introduction to astronomy Ambient Light [ Shift + { ] และ [ Shift + } ] การปรับแสงในสวนมดื ของวตั ถุ โปรแกรม Celestia สามารถแสดงรายละเอียดพ้ืนผิววตั ถใุ นสวนมืดได โดยการกดปุม Shift คางไวจากน้นั กด ปมุ { หรอื ปุม } เพ่อื เพม่ิ ลดความสวา งในสวนมืดของวัตถุ สวนมดื ของโลกทีย่ ัง ไมม ีการปรบั ความสวาง สว นมดื ของโลกทไ่ี ดปรับความสวาง

92 ดาราศาสตรเบื้องตน Introduction to astronomy Galaxies [ U ] เปด / ปด กาแลคซ่ที างชางเผอื ก สามารถปรับความสวางของกาแลคซ่ี Galaxy Brightness ไดโดยการกดปุม Shift คา งไวแลวกด ( หรือ ) เพ่ือเพิ่มลดความสวา งไดต ามความพอใจ Atmospheres [ Ctrl+A ] เปด/ปด ชน้ั บรรยากาศ Globulars [ Shift+U ] เปด /ปด กระจุกดาวทรงกลม

ดาราศาสตรเบือ้ งตน 93 Introduction to astronomy Ring Shadows เปด /ปด เงาของวงแหวน Eclipse Shadows [ Ctrl+E ] เปด/ปด เงาของการเกดิ อปุ ราคา

94 ดาราศาสตรเบอ้ื งตน Introduction to astronomy Night Side Lights [ Ctrl+L ] เปด /ปด แสงไฟในเมือง Comet Tails [ Ctrl+T ] เปด /ปด หางของดาวหาง

ดาราศาสตรเบือ้ งตน 95 Introduction to astronomy Markers [ Ctrl+k ] เปด /ปด ตวั เนน วัตถุ Constellations [ Ctrl + B ] [ / ] [ = ] หมวดทส่ี ามารถเปดช่ือกลุมดาว เสน กลมุ ดาวและขอบเขตของกลุม ทั้ง 88 กลมุ ดาว

96 ดาราศาสตรเ บ้ืองตน Introduction to astronomy Locations [ Shift + & ] แสดงชอ่ื สถานท่ีภายในวตั ถุนั้นๆ Star Style [ Ctrl+S ] แสดงการกระจายดาวในลักษณะตา งๆ

ดาราศาสตรเ บือ้ งตน 97 Introduction to astronomy บทท่ี 6 โปรแกรมทางดาราศาสตร โปรแกรม Mitaka Download โปรแกรม Mitaka เปนโปรแกรมฟรแี วร (Freeware) สามารถดาวนโ หลดโปรแกรมไดท่ี http://4d2u.nao.ac.jp/html/program/mitaka/index_E.html System Requirements คุณสมบตั ขิ ้ันตาํ่ ของเครื่องคอมพิวเตอรทใ่ี ชกบั โปรแกรม Mitaka

98 ดาราศาสตรเบอ้ื งตน Introduction to astronomy ระบบปฏบิ ตั ิการ [OS] Windows Vista/XP/2000(*) หนวยประมวลผล [CPU] Pentium4 1.8GHz or better หนว ยความจําหลกั [RAM] 512MB or more การด จอ [Graphics Adapter] GeForce 3 or better ความละเอยี ดหนา จอ 1024x768 pixels or more [Display Resolution] หนวยความจําสาํ รอง [Hard 50MB or more Disk Space] Install การตดิ ต้งั โปรแกรม Mitaka เปนโปรแกรมสาํ เรจ็ รูป สามารถนาํ ไปใชไดท ันทีท่ดี าวนโ หลดเสรจ็ เม่ือทําการดาวนโ หลดโปรแกรม Mitaka จากเวบ็ ไซต จะไดไ ฟล mitaka_120.zip ทําการ Unzip โดยการ คลกิ ขวา ทีไ่ ฟล mitaka.zip จากนน้ั เลอื ก Extract to mitaka_120\\