SA Dry Beans - Summer 2019

droëbone dry beans amptelike mondstuk van die DPO • official mouthpiece of the DPO SOMER/SUMMER 2019 – uitgawe 59 edition No one becomes a bean producer overnight – 5 In samewerking met Die kruks van bone – 8 14e DPO-Kongres – 12 Vanjaar se wenners vereer – 24

www.droebone.com

DROËBONE DRYBEANS Inhoud • Contents SOMER 2019 Redaksioneel / Editorial UITGAWE/EDITION 59 4 Kersboodskap van die Voorsitter Christmas message from the Chairman Droëbone Produsente-Organisasie 4 Niemand word oornag ’n boneboer nie (DPO) aanvaar geen verantwoordelikheid vir No one becomes a bean producer overnight aansprake wat in advertensies gemaak word DPO-Groep / DPO Group deur ander liggame of organisasies nie. 8 Roedtan-inligtingsdag Geen artikel, foto of reproduksie-materiaal 12 14e DPO-Kongres 13 Hoe verseker jy volhoubare sukses? hierin mag sonder verlof van DPO 15 Politiek en die landbou | Water - a national disaster gereproduseer word nie, ingevolge Artikel 16 Oorsig oor die bedryf | Alternative pulse crops 12(7) van die Wet op Outeursreg van 1987. 17 Ons leiers in die streke 18 Damesprogram Vir hergebruik deur media 24 Vanjaar se wenners vereer kontak die redakteur. 28 Die vrye mark: bate of las? 29 Wêreldmark wink vir mungboontjies Regstellings word slegs oorweeg indien‘n 31 The grades of quality tipografiese fout die bemarkingswaarde van Aktueel / Topical ‘n advertensie of promosie verminder. 35 Met leedwese Ontwerp en uitleg/Design and lay out 35 Help save Vultures Chilli Design • 082 578 7257 Bemarking / Marketing 36 A hearty highlight on our calendar Trudy Pretorius - Redakteur/Editor 37 The world of taste and flavours 071 331 7589 Navorsing / Research Skryf aan/Write to: 39 SA Sclerotinia Research Network Posbus/PO Box 15587, Lynn East, 0039 Tel.: 012 819 8100, Faks/Fax: 012 819 8122 Arbeidsake / Labour Matters 40 Hoe werk ’n dissiplinêre verhoor? E-pos: [email protected] 41 Meet produktiwiteit Internet: www.droebone.com International news / Internasionale nuus 42 The GPC takes on the problems with MRLS

Kersboodskap van die Voorsitter Christmas message from the Chairman Baie van ons moes al ’n tyd lank ’n stukkie Many of us have had to walk through woestynpad loop waar ons baie alleen en the desert for a season when we felt verlate gevoel het, of, dalk voel jy nou so. very alone and deserted, or maybe, Weet net dat Hy jou nooit alleen sal los nie, Hy sal you feel that way now. Rest asured that He jou toerus vir die reis en wanneer jou voete sleep will never forsake you, He will equip you for en jou knieë knak, sal Hy jou dra. the journey and when your feet drag and your knees buckle, He will carry you. Almal wonder oor die volhoubaarheid van ’n gesonde toekoms vir alle betrokke partye in die We all contemplate the sustainability of a droëbonebedryf. Ek is oortuig daarvan dat dit healthy future for all parties involved in the haalbaar is deur die voortdurende ondersteuning dry bean industry. I am convinced that this is van lojale saadkwekers, produsente wat die feasible through the constant support of loyal saad aankoop, asook ander partye wat betrokke seed growers, producers who buy the seed, is en positiewe bydraes tot die sukses en as well as the other parties involved making volhoubaarheid van die droëbonebedryf lewer. positive contributions to the success and Daar word ook voortdurend gepoog om die sustainability of the dry bean industry. Constant risiko's van saadproduksie te beperk, maar dit is efforts are being made to cover the risks of seed uiters belangrik om te erken dat saadproduksie production, but it is extremely important to en -bemarking hoë risiko aktiwiteite is. recognise that seed production and marketing are high risk activities. Weens onvoorsiene omstandighede kon ek nie die Kongres bywoon nie, maar het verneem dat Due to unforeseen circumstances, I was kongresgangers van ’n susksesvolle kongres unable to attend the Congress, but learned praat. Ek is daarvan oortuig dat die bestaand­ e that delegates are talking about a successful vennootskappe tot voordeel van alle betrokke congress. I am convinced that the existing partye in die bonebedryf sal wees. Ek is ook partnerships will be of benefit to all parties positief dat, met die ondersteuning van die involved in the bean industry. I am also positive produsente, die groot- en kleinhandel sektore that, with the support of the producers, the asook die eindverbruikers, ons die krisisse te wholesale and retail sectors as well as the end bowe kan kom. consumers, we can overcome the crises. Na ’n moeilike seisoen kom ons ook aan die einde After a difficult season, we find ourselves van die jaar, en wil ons graag ook eer bring aan at the end of the year, and we would like ons Hemelse Vader vir soveel genade gedurende to pay tribute to our Heavenly Father for so die afgelope tyd. Aan my mede-bestuurslede, much grace during the past. To my fellow ons saadkwekers, produsente en ander rolspe­ executives, our seed growers, producers and lers, julle ondersteuning word opreg waardeer en other participants, your support is greatly ek glo en vertrou dat ons die toekoms saam kan appreciated and I believe and trust that we can aanpak. tackle the future together. Laat ons hierdie Tyd van Vrede koester en dit Let us cherish this time of Peace and still steeds herdenk as ’n tyd van Hoop, Vrede, remember it as a time of Hope, Peace, Joy and Vreugde en Liefde. Love. Geloof maak die onmoontlike, moontlik. Hoop Faith makes the impossible possible. Hope laat alles uiteindelik ten goede uitwerk. Liefde makes everything work out for good in the end. verander die alledaagse in mooi. Mag julle Love turns everyday into beautiful. May you en julle families die diep vreugde van hierdie and your families experience the joy of all these seisoen ervaar. seasons. Geseënde Kersfees Merry Christmas Gideon Anderson Voorsitter/Chairman DPO

Redaksionele brief DPO-Groep • DPO Group Letter from the Editor Trudy Pretorius Niemand word oornag ’n No one becomes a dry droëboneboer nie bean producer overnight Hoewel mense sê die dae van sukkel is verby omdat nuwe Although people say the days of struggle are over because tegnologie sake soveel makliker en doeltreffender maak, new technology makes things so much easier and more weet die meeste van ons wat by landbou betrokke is, dat efficient, most of us involved in agriculture know that the die omstandighede waaronder geboer word, nie altyd ideaal is nie. conditions under which farming is done are not always ideal and Klimaatsrisiko’s het ’n groot invloed op die produksie van bone en die easy. The climate risks have a major impact on the production afgelope seisoen was weer 'n goeie voorbeeld daarvan. Ongekende of beans and this past season is one example. Unprecedented uiterste weersomstandighede, van té nat tot té droog, hael en swakker extreme weather conditions - from too wet to too dry, hail and oeste, is ondervind. poorer crops were experienced. Onervare produsente sal ook gou uitvind dat boneproduksie What inexperienced producers will soon find out is that bean besondere bestuursvaardighede vereis, en dat langtermynbeplanning production requires exceptional management skills, and that die beginpunt vir sukses met bone is. Soos die meeste van u reeds long-term planning is the starting point for the success with weet, besluit mens nie oornag om ’n droëboneboer te word nie: beans. As most of you already know, one does not decide to dit verg beplanning wat onder andere die inwin van inligting oor become a dry bean farmer overnight, it requires planning that die saadtipe (Rooi Gespikkelde bone of Kleinwit Inmaakbone), die includes: gathering of information on the seed type (Red Speckled keuse van die regte grond, wisselbou, onkruiddoder, aanskaf van Beans or Small White Canned Beans), choosing the right soil, crop implemente vir meganisasie en die beheer van siektes insluit. Om die rotation, herbicides, procurement tools for mechanisation and gevaar van saadgedraagte siektes (bakteriese siektes en antraknose) disease control. To limit the risk of seed-borne diseases (bacterial te beperk, dring aan op Siektevry Gesertifiseerde saad wat u onder diseases and anthracnose), insist on Disease Free Certified seed andere by u landboumaatskappy, saadhandelaar of direk van die that you can obtain from your agricultural company, seed dealer betrokke saadmaatskappy kan kry. U is meer as welkom om die DPO or directly from the relevant seed company. You are more than te kontak vir meer inligting by 012 819 8100 of 082 388 0510. welcome to contact the DPO for more information on 012 819 8100 or 082 388 0510. Om u ook te help om die beste bonekultivars vir u omstandighede te kies, word die 2019/2020 Kultivaraanbevelings as aparte pamflet in dié To assit you in choosing the best bean cultivars for your uitgawe, ingesluit. circumstances, the 2019/2020 Cultivar Recommendations are included as a separate leaflet in this issue. Ons verwys u ook graag na bladsy 31 – 34 met die graderings­ regulasies (Engelse weergawe) wat in die Staatskoerant, afgekondig is. We would also like to refer you to page 31 – 34 showing the grading regulations promulgated in the Government Gazette. Terugvoer dui daarop dat die afgelope Veertiende DPO-Kongres wat op Donderdag, 5 September 2019, by Oubaai Hotel in George Feedback indicates that the past Fourteenth DPO Congress that plaasgevind het, allerweë as ’n reuse sukses beskou kan word – met took place on Thursday, September 5, 2019 at the Oubaai Hotel die beste opkoms nóg! Ons wil graag almal weer bedank vir hulle in George, could by far be considered a huge success - one with bydraes en insette, want óns sukses is u sukses. Ons verwys u na the best turnout yet! We would also like to take this opportunity bladsy 24 – 26 vir die volledige artikel oor die Boneprodusent van die to thank everyone for their contributions and inputs, because our Jaar, die Saadkweker van die Jaar en die Opkomende boer van die Jaar. success is your success. We would like to refer you to page 24 – 26 for the full article where the Bean Producer of the Year, the Seed So kom ons aan die einde van hierdie jaar, onthou, die beste Grower of the Year and the Emerging Farmer of the Year were kersgeskenk kan nie gekoop word nie, die beste geskenk wat jy kan named. kry, is om dié tyd met jou geliefdes deur te bring. As we get to the end of this year, remember, the best Christmas Mag julle feesgety gevul wees met liefde, lag en saamwees en mag gifts can't be bought, the best gift you can get is to spend time elke dag vir julle vreugde bring in die dae wat voorlê. with your loved ones. May your festive season be filled with love, laughter and may every day bring you joy for the days ahead. Someruitgawe 2019 • nr 59 5

DPO-Groep • DPO Group 6 Summer 2019 edition • nr 59

DPO-Groep • DPO Group Someruitgawe 2019 • nr 59 7

DPO-Groep • DPO Group ROEDTAN-inligtingsdag LSAAANDDGVOEHOARLBTEEREENIDING Die kruks van bone Een van die gedagtes wat by boere gelaat is by ’n droëbone-inligtingsdag wat in Julie op Roedtan in die Limpopoprovinsie gehou is, is dat ’n boerdery ’n boer op sy knieë sal hou. Volgens Louw Pieterse van Nulandis is bone in dié area ’n nuttige gewas. “Maar wat in gedagte gehou moet word, is dat landvoorbereiding en die gehalte van die saad wat geplant word van uiterse belang is,” het hy gesê. Mnr Oelof de Meyer (foto links) het die DPO bedank dat hulle die inligtingsdag in die Roedtan- boereverenigingsaal moontlik gemaak het en mnr Louw Schmidt het almal namens die DPO verwelkom. 8 Summer 2019 edition • nr 59

DPO-Groep • DPO Group 'n New Holland-trekker met die Double Master-stroper. Bespuiting van insekte en Wat sal dit wees, koffie of tee? – Boere en ander besoekers kuier saam voor Gee kunsmis so onkruiddoder die aanvang van die inligtingsdag. na aan planttyd Die 55% klei-inhoud en teen- as moontlik in woordigheid van slik in die grond droë grond. maak bemesting in die omgewing moeilik. Kunsmis moet so na as Almal is natuurlik moontlik aan planttyd, in droë welkom – die Roedtan- grond, toegedien word voor die boereverenigingsaal boontjie geplant word. Saadbe- raak stadig vol met handeling kan moontlik ’n groot belangstellendes. verskil aan opbrengs maak. Daar is tans net enkele onkruiddoders wat na bladsy 10 >>> geregistreer is. Spuitprogramme teen siektes, wat koper insluit, moet voor blomtyd toegepas word en boere moet onthou dat bone baie sensitief vir bakteriese siektes is. Die DPO en Markinligting Die DPO is ’n assosiasie van lede en alle boneboere is outomaties deel van die DPO – daar is geen ledegeld betrokke nie. Die DPO lewer dienste aan die bedryf en die opbrengste wat verdien word, word weer vir dienste aan die bedryf aangewend. Someruitgawe 2019 • nr 59 9

DPO-Groep • DPO Group ROEDTAN-inligtingsdag EIENDOMSMAATSKAPPYE Die DPO besit die volgende drie maatskappye. Dit sluit Dry Bean Seed (Pty) Ltd uit, wat buite-aandeelhouers ook het: Beanex (Pty) Ltd – ’n makelaarsmaatskappy Seed Pro Processors (Pty) Ltd – ’n skoonmaakaanleg Coen Bezuidenhout Saadtoetssentrum (Pty) Ltd – die eiendomsmaatskappy Die DPO het ook 10% aandele in Plantovita (Pty) Ltd. 'n Pakkie met Kranskop HR 1-saad in die land waar 'n proef van dié kultivar geplant is. Hoewel die Mossie Mostert, tegniese adviseur van die DPO, gesels hier ongeveer 11 305 met boere oor die verskillende proewe wat geplant is. ton geblikte bone wat vanaf Italië ingevoer is, 'n rede tot kommer is, is daar egter ook ongeveer 9 985 ton geblikte bone uitgevoer. 10 Summer 2019 edition • nr 59

DPO-Groep • DPO Group Produksie Mark Daar is vanjaar ongeveer 59 000 Die dollar-prys het effens verswak hektaar van alle tipes bone aange- weens goedkoper bone uit Brasilië. plant met ’n opbrengs van on- Kopers is ook baie onseker en daar geveer 66 000 ton. Dit is kommer- word tans geen besluite geneem wekkend dat verbruik stelselmatig nie. Oor die algemeen gaan bone- besig is om af te neem. Ten spyte produsente in Suid-Afrika nie hulle van die oordragvoorraad is daar direkte insetkoste kan vereffen nie. ongeveer 18 990 se graan gepro- Die opbrengsgemiddeld van 'n duseer. Sowat 4 000 ton bone is ton per hektaar is 40% jaar op jaar. na Indië en die Emirate uitgevoer. Mnr Chris Kleingeld, Hoof­ Die ongeveer 11 305 ton geblikte bestuurder van die DPO, het die bone wat vanaf Italië ingevoer is, is borge bedank dat hulle die dag ook rede tot kommer. Daar is egter moontlik gemaak het en almal op ook ongeveer 9 985 ton geblikte hoogte gebring met markinligting. bone uitgevoer. Die saadtelling vir Besoekers het daarna verdaag om saad wat na Indië uitgevoer is, is die proewe en demonstrasies in 230 sade per 100g en daar is geen die land te besigtig. tolleransie vir vreemde materiaal (sand of klippies) nie, <1% splits en Of 'n trekker in die Valtrac-reeks wit 6% gebrekkige bone. Saaduitvoere (foto bo) of rooi is, dit is dieselfde na Oos Europa en die Emirate se hardwerkende masjiene wat op pittelling is minder as 200 sade per die inligtingsdag gewys het wat in 100g, 0% vir vreemde materiaal, hulle steek. <4% vir gebrekkige bone en <1% vir splits. Someruitgawe 2019 • nr 59 11

DPO-Groep • DPO Group KONGRES14e Droëbone Produsente Die veertiende Droëbone Produsente- Organisasie (DPO)-kongres is op Donderdag, 5 September 2019 by Oubaai Hotel in George gehou. Die mate waartoe afgevaardigdes en ander rolspelers kennis en inligting gedeel het, het weer bewys dat die Kongres dié forum is wat sal bydra tot die sukses van die droëbonebedryf in die toekoms. 12 Summer 2019 edition • nr 59

DPO-Groep • DPO Group Hoe verseker jy volhoubare sukses? “Die DNA van ’n Wenspan – Hoe aan gesamentlike aanspreeklikheid Mnr Kobus du en is ook maklik aanpasbaar en Preez, Vise- verseker jy volhoubare sukses” wanneer hulle dus die top van Voorsitter van hulle spel bereik het, verander die DPO het was die tema van mnr Janko hulle die spel. Die versnellers glo almal hartlik aan bemagtiging: een kaptein verwelkom Kotzé se lesing. Hy is ’n bedryf- en 15 leiers; erkenning: hulle sal en daarna het kleiner oorwinnings vier om hulle Ds Nico van sielkundige en ervare bestuurs­ vir die volgende oorwinning aan Rensburg die te moedig; deurlopende terugvoer kongres met konsultant wat programme en kollektiewe leierskap waar hulle skriflesing en glo dat leierskap nie ’n rol is nie, gebed geopen. regoor die wêreld ontwikkel en maar ’n invloedryke proses. fasiliteer. Hy het almal aangemoedig om te speel om te wen. Moenie speel Hy het die All Blacks-rugbyspan om te verloor nie. “Don’t be like a as voorbeeld gebruik en genoem good All Black, be like a great All dat vormers, drywers en ver- Black!,” het hy gesê. Hy sluit af en snellers die profiel van ’n wenspan vra: “Weet jy wat jou doel in die uitmaak. Die vormers het onder lewe is en weet jy wat om te doen andere duidelike en haalbare doel- om die beste te wees?” witte waarvolgens hulle mylpale behaal, hulle fokus op energie en die uitvoering van hulle take en hou deurgaans kommunikasie oop. Die drywers is toegewyd, glo Mnr Janko Kotzé, ’n bedryfsielkundige en ervare bestuurskonsultant, het aan die hand van 'n rugbyspan se dinamika verduidelik hoe organisasies suksesvol kan wees. Bo: Versnapering iemand? – Mnr Antonie Vercuiel van Limpopo gesels tydens teetyd met die die kongres het ook ligter spreker mnr Janco Kotze. oomblikke gehad. Mnr Christopher Thompson (CFA Portefeuljebestuurder Stockbrokers) vra 'n vraag aan die spreker, mnr Turton. Someruitgawe 2019 • nr 59 13

DPO-Groep • DPO Group 14 Summer 2019 edition • nr 59

DPO-Groep • DPO Group KONGRES14e Droëbone Produsente Politiek en die landbou Met die oog op die huidige Mnr Theo Venter is ’n politieke- Theo Venter politieke om- en beleidspesialis en dosent aan standighede in die NWU Besigheidskool. Hy tree die land, sowel op as strategiese konsultant, as die dreigende fasiliteerder, politieke kommen- waterkrisis, is tator en analis. Hy fokus veral op die sake- en die twee gas- landbousektore. Hy het ’n paar feite oor die stand van die politiek sprekers, mnre en die impak daarvan op landbou gedeel. Volgens hom het presi- Theo Venter en dent Ramaphosa na die Mei 2019 verkiesing, ’n baie uitdagende 100 Anthony Turton, dae beleef. WATER – a national disaster uitgenooi om Hy noem onder andere dat die kongres toe daar ’n gebrek aan plaaslike en Anthony Turton is an environ- ARVs and antibiotics so we are te spreek. internasionale beleggings is weens breeding drug resistant pathogens politieke onstabiliteit, misdaad en mental advisor, speaker and in rivers. Hepatitis is a growing risk on a turnaround strat- verwante aangeleenthede wat where contaminated water is used egy and as part of that, onsekerheid en ongemak verhoog. author who looked at the chang- for irrigation. they have now appoint- Volgens hom is xenofobie 'n mani- ed a private contractor festasie van die stryd om skaars ing risk profile of water in South This is a national disaster with as last hope to manage hulpbronne in 'n swak ekonomie. significant implications across all this problem. Verder moedig hy almal aan om Africa. sectors – solutions and capital are deel te wees van die span in Suid- available, if only the government Afrika wat sal help om oplossings He said: “In 2002, South Africa will give policy certainty. On the te vind wat in almal se belang is. became water constrained and bright side, he commented that Hy het ook gesê dat Suid-Afrika se in 2003 capital constrained. At the Presidency has been working ekonomie ten minste met 1%, of national level, we generate over selfs 'n bietjie meer, sal groei. “Ons 5 billion litres of sewage daily of Mr Anthony Turton loop nie gevaar van 'n resessie which 4.3 billion litres are returned soos 'n paar maande gelede die to rivers, inadequately treated. This geval was nie,” het hy gesê. is an indication of state failure in multiple municipalities across all Hy noem kortliks die grootste provinces.” He also commented on risiko's in Suid-Afrika, naamlik: the deployment of the SANDF to werkloosheid, die waterkrisis, die help and their lack of skills, funds mislukking van die Nasionale and mandate. regering (onsekerheid oor die beleid), die uiterse sosiale onsta- He said that Healthcare Facili- biliteit (protes oor dienslewering, ties are a looming disaster due to misdaad en verstedeliking) en die the fact that hospitals and clinics mislukking van kritieke infrastruk- are overloaded and are failing. tuur (ESKOM, landelike- en streeks­ For instance in KZN, rural clinics paaie en spoorwegtoegang). have no specialized waste water treatment systems. Simple septic tanks are used and these return untreated effluent back into rivers. This contains partially metabolized Someruitgawe 2019 • nr 59 15

DPO-Groep • DPO Group KONGRES14e Droëbone Produsente Mnr Chris Kleingeld, DOroorësbigoonoebr eddieryf Hoofbestuurder van Hy het gesê boere se lo- uitvoermark te produseer. Dit sal (LNR-IGG). Die kultivars SW 1, die DPO, sê daar jaliteit is iets om op trots ook die primêre fokuspunt vir Kamiesberg, RS 7 en Tygerberg is ongeveer 900 te wees en is ‘n groot die komende seisoen wees,” het is deel van die top ontwikkelde droëboonprodusente bate vir die organisasie. Ondanks Kleingeld gesê. kultivars. in Suid-Afrika. Dit is die huidige moeilike omstan- egter kommerwek- dighede, voel hy daar gaan nie Sy kernboodskap is dat almal Verbruikersvoorkeure bly ‘n kend dat minder vanjaar ‘n oorskot wees nie. Hy optimisties moet bly sodat hoë prioriteit en die DPO se as 100 produsente raai produsente aan om voort- die bedryf kan groei. Ongeag produk- en marknavorsing voeg aktief deelneem durend met eksterne faktore soos die probleme wat die bedryf waarde toe deur die vraag na aan die gesprek om die waterkrisis in Suid-Afrika re­ ondervind om finansiële middele droëbone as ’n kommersiële die bedryf te lei en kening te hou, omdat dit ’n groot vir die volgende seisoen te vind, kommoditeit en voedsel- te verbeter. Hy glo rol speel in boere se vermoë om moet ons voortgaan om doel- voorkeurbron te stimuleer. ook dat, afgesien risiko te bestuur. gerig vir ons kliënte te produseer. van aartappels, ’n Ander positiewe ontwikkeling   droëbone een van As ons nie vooraf beplan nie in die bedryf is dat daar sprake die gewasse met die kan die ekonomie omvêr gegooi is van geblikte bone wat in die Teetyd tydens kongres. hoogste risiko is. word. Die swak likiditeit van toekoms na Afrikalande uitge- voorraad wek ook kommer in die voer kan word. bedryf. “As ’n produsente-organ- isasie glo ons die beste oplossing Die DPO dra finansieel by is om meer kompeterend vir die tot navorsingsprojekte van die LNR-instituut vir Graangewasse Alternative pulse crops for South Africa. Mr David Lever from AGT Foods Africa (Pty) Ltd shared his insights into alternative pulse crops. Mr Kobus du Preez (Vice Chairman He has been trading pulses and of the DPO) on the left, thanking mr special crops for over twenty years David Lever (AGT Foods Africa) for and has spent two years in Australia his talk on alternative crops. trading pulses and special crops and sat on the GPC (Global Pulse Con- federation) executive committee for eight years. Lever pioneered the production of Mung beans and Desi Chick peas in the Southern African region. Please refer to page 29 for an article (“Wêreldmark wink vir Mung- boontjies”) on Mung beans. 16 Summer 2019 edition • nr 59

DPO-Groep • DPO Group ORGANISATORIES Ons Die Voorsitters van die onderskeie Gebiedsbesture Op die foto bo is die Direkteure leiers in is vanjaar tydens ’n reeks vergaderings demokra- (behalwe waar anders genoem) van die streke ties herverkies en sal vir die komende termyn as die DPO van links AGTER - Mnre Cor verteenwoordigers van hul produksiestreke op die Cross, Jan Scheepers, Albert Botha, Bok Foto's onder: Oop vir bespreking Hoof­bestuur dien. Die huidige samestelling van die van Zyl, Francois Bosch, Albie van Zyl, – Kongres is dié geleentheid waar Hoofbestuur lyk so: Riaan Janse van Rensburg (Finansiële knelpunte in die bedryf openhar- mnre: Gideon Anderson - Mpumalanga-Sentraal Betuurder) en Johan Grobler. tig bespreek behoort te word. Van links VOOR - Mnre Louw Schmidt, Johan Grobler - Mpumalanga-Oos Kobus du Preez (Vise-Voorsitter van Albert Botha - Delmas/Gauteng die DPO), Chris Kleingeld (Hoofbestuur- Cor Cross - Laeveld der: DPO) en me Trudy Pretorius Albie van Zyl - Olifantsrivier (Maatskappysekretaris: DPO). Bok van Zyl - Vrystaat-Sentraal Inlas – Gideon Anderson (Vooorsitter: Jan Scheepers - Vrystaat-Suid DPO). Francois Bosch - Vrystaat-Oos Louw Schmidt - Limpopo Kobus du Preez - Noordwes Someruitgawe 2019 • nr 59 17

DPO-Groep • DPO Group DAMESPROGRAM dSoaaerteisr 'onf psl(etk)ovuitrejro, u Na die Kongres­ Susan Coetzer, die Afrikaanse Me Marieta du Preez, wat julle foute verbygekyk. Daarom opening het die akteur, vryskutjoernalis, kun- as gasvrou opgetree het, word niks minder van julle verwag dames, wat nie stenaar en skrywer het op die het al die dames hartlik nie. Tussen die klere wat die Here by die kongres damesdag vertel dat sy genader verwelkom en me Susan Coetzer julle gegee het, is daar ’n kleding- betrokke was is om dames toe te spreek by ’n as motiveringspreker aan die stuk wat alles perfek afrond. Jy nie, verdaag vroudedag/damestee en wou by woord gestel. Coetzer het sommer moet dit altyd en oral dra. Hierdie na ’n aparte die Here weet of sy regtig geskik dadelik weggespring en almal aan kledingstuk is die liefde. As julle lokaal vir 'n sal wees vir so ’n job, want sy is die lag gehad, en ja, later ook aan mekaar liefhet, leef julle presies Damesprogram. ook ’n onvolmaakte vrou met die huil. soos God dit wil hê. Liefde hou foute en flaters. Dalk is jy te julle na aan mekaar soos julle anders vir sekere mense, maar Sy vertel toe sy eendag by ’n veronderstel is om te wees”. nie vir My nie – was die antwoord tuisnywerheid instap, het al die – Kolossense 3:12-14 wat sy gekry het. eetgoed (koeke, terte en happies) Me Susan Coetzer, die Afrikaanse haar dadelik opgeval en laat dink Ligter kant akteur, vryskutjoernalis, aan die uiteenlopende vroue wat kunstenaar en skrywer het die die Here gemaak het, almal met Met dié boek probeer Susan dames toegespreek. verskillende persoonlikhede, style, vroue op ’n speelse manier aan groottes, party soeter en ander te moedig om op die ligter kant s(t)outer. van die lewe te fokus, eerder as op die harde en kritiese snykant. Nuutste boek Haar boodskap is juis om almal aan te moedig om in nederigheid Sy het daarna die voorwoord van en liefde te bly groei tot die beste haar nuutste boek, Koeke en Terte weergawe van jouself - om uit jou – aanvaar mekaar se uniekheid aan gemaksone (koek- of tertboksie) almal voorgelees en gesê: “God te beweeg en brûe van vrede en het julle gekies. Julle is Sy spesiale aanvaarding in ons diverse land na mense in die wêreld. Hy is baie mekaar te bou. In die geskenksak- lief vir julle. Daarom moet julle die kies het almal haar nuwe boek, “klere” aantrek wat by julle pas. wat vars van die drukkers is en Julle moet baie vir ander mense geborg is deur die DPO, as geskenk omgee en gaaf met hulle wees. ontvang. Dié lekker leesstof is vir Wees op jou plek en moenie te innerlike vernuwing en hopelik ook veel van jouself dink nie. Moet ook om te leer om jouself met 'n knip- nie ongeskik met mense wees nie, pie sout te neem en soms 'n bietjie maar hanteer hulle mooi. te ‘chuckle’ vir jouself ... Gee mekaar ’n kans sonder om Elke hoofstuk bevat ook mekaar met kritiek uitmekaar te humorist­iese verwysings en aan- skeur. Kyk ook by mekaar se foute verby. Die Here het immers by al bladsy 23 >>> 18 Summer 2019 edition • nr 59

DPO-Groep • DPO Group Me Susan Coetzer het sommer dadelik weggespring en almal aan die lag gehad, en ja, later ook aan die huil. Someruitgawe 2019 • nr 59 19

DPO-Groep • DPO Group DBS Plant hoë-g en vermind Wisselboukeuse Stabiele mark KRANSKOP HR1 Oessekerheid Kranskop HR1 het ’n goeie gemiddelde opbrengs. Dié DRY BEAN SEED (PTY) LTD uitstekende kultivar is bestand teen vetvlek, BCMV, roes en hoekige blaarvlek (HBV). Kranskop HR1 is bestand teen Tel: 082 388 0510 / +27 12 819 8100 oopspring. Kranskop HR1 kan landwyd geproduseer word. Fax: +27 12 819 8122 e-mail: [email protected] KRANSKOP P.O. Box 15587, Lynn East, 0039, Pretoria Kranskop toon ’n goeie opbrengs en oessekerheid – veral in www.beans.co.za die geval van hoër opbrengsmikpunte. Dit is goed aangepas in 20 Summer 2019 edition • nr 59 Noordwes en Mpumalanga. Kranskop is verdraagsaam teenoor roes en bied weerstand teen gewone boontjiemosaïekvirus (BCMV) en oopspring. Nr 1 Kontak Dr Hier is ons nuwe kultivars Tygerberg Tygerberg is ’n kultivar met goeie saadkwaliteit en siekte- weerstand en is goed aangepas in alle produksiegebiede. Dit het die hoogste gemiddelde opbrengs van die rooi gespikkelde bone met hoë opbrengsbetroubaarheid by opbrengsteikens van 1.5 en hoër. Dié kultivar is ook ’n groot-pitkultivar wat ideaal is vir uitvoere en het weerstand teen roes en BCMV.

DPO-Groep • DPO Group gehalte bonesaad der jou risiko OPS-RS 4 RS 5 OPS-RS 4 het ’n baie hoë gemiddelde opbrengs en RS 5 is goed aangepas. Dit het ’n bepaalde groeiwyse en oessekerheid. Dit is goed aangepas in alle produksiegebiede. ’n goeie staanvermoë. Dit is verdraagsaam teenoor roes OPS-RS 4 bied weerstand teen oopspring, is verdraagsaam en bestand teen omval en oopspring. Die saadgrootte is teenoor roes en HBV. dieselfde as dié van Kranskop. DBS 310 Teebus-RR1 DBS 310 is landwyd die toppresteerder onder besproeiing. Teebus-RR1 is ’n terugkruising van Teebus, gemik op Dit presteer goed onder droëland in die Oos-Vrystaat waar weerstand teen roes. Die saad is groter as dié van Teebus. die reënval hoog is. DBS 310 is verdraagsaam teenoor roes, Teebus-RR1 het ’n bepaalde groeiwyse en bied groeie vatbaar vir HBV en bestand teen oopspring en BCMV. weerstand teen omval en oopspring. Teebus-RR1 bied ook weerstand teen roes, HBV en BCMV. ry Bean Seed vir saadbestellings by +27 12 819 8100 RS 6 Kamiesberg RS 6 is ’n kultivar wat ideaal is vir uitvoere en is goed in alle Kamiesberg het ’n hoë gemiddelde opbrengs met hoë t produksiegebiede aangepas. Dit het, in terme van gemiddelde opbrengsbetroubaarheid by opbrengsteikens van 1.0 – 2.0 en e opbrengs, die hoogste opbrengsbetroubaarheid getoon. Dit is is goed aangepas in alle produksiegebiede. Het weerstand teen verdraagsaam teenoor roes en het weerstand teen omval en roes en BCMV en het groot sade. Die kultivar is ook ‘n BCMV. groot-pitkultivar wat ideaal is vir uitvoere. Someruitgawe 2019 • nr 59 21

DPO-Groep • DPO Group 22 Summer 2019 edition • nr 59

DPO-Groep • DPO Group <<< bladsy 18 DAMESPROGRAM bevelings oor hoe die verskillende Maak 'n bietjie litte los – “resepte” verbeter/aangepas kan die damesprogram was word. \"Neem tyd, raak stil en raak vol opwinding. bewus van wie en wat jy regtig is Die nuuskierigheid het en behandel al die koeke, terte en me Susan Coetzer oorval kleinkoekies soos jy self behandel toe Marieta du Preez 'n wil word - soos ’n spesiale vrou!\" geskenk, geborg deur mnr Albie van Zyl, aan haar Hierna was almal diep geïn- oorhandig het. spireerd en het uitgedaag gevoel om met liefde 'n verskil in ons wêreld te maak. Die heerlike opbouende oggend is afgesluit met ’n hele klompie verrassingstrekkings voor hulle vir middagete by die res van die kongres aangesluit het. Ons opregte dank en waardering aan al ons borge wat gehelp het om die dag spesiaal te maak. • AGT Foods Africa vir die geheuekaarte (memory sticks), gelaai met AGT resepteboeke, en powerbanks waarvoor hulle die geld geskenk het; • mnr Albie van Zyl van Lutzville vir die port, asook die geskenk vir die gasspreker; • Rhodes Food Group vir die twee sakke vol geblikte bone; • Valtrac vir die geskenksakke; • Finesse vir die afslag-koopbe- wyse en • die DPO wat die dag vir ons moontlik gemaak het. Blaaskans Mee Mamotsheane Zim, Kobela Tsotetsi en Motsheoa Mahlatsi neem 'n oomblik om hulle asems terug te kry na al die opwin­ ding van die damesprogram. Someruitgawe 2019 • nr 59 23

KONGRES14e DPO-Groep • DPO Group Droëbone Produsente Vanjaar se wenners vereer Tydens die Gala­geleentheid na afloop van die kongres is die 2019 Valtrac-Droëbonesaadkweker van die Jaar, die 2019 Syngenta- Droëbone­produsent van die Jaar en die 2019 AGT Foods-Opkomende Boer van die Jaar (Emerging Farmer of the Year) aangewys. Baie dankie 2019 Syngenta-Droëbone- aan almal wat produsent van die Jaar deel gevorm het van die nomi- Die volgende nominasies is ontvang: nasieproses en al die genomi- • TURVEY BROERS (PTY) LTD - Willie Snr, Unetsi en Willie Jnr; en neerdes. • ALWEE BOERDERY (PTY) LTD - Wikus en Esta van Niekerk Nominasieproses: Gebiedsbestuurslede van die DPO nomineer produsente en die genomi- neerdes moet deur nog ‘n produsent gesekondeer word. Aanvaarde nominasies word geëvalueer. Kriteria vir beoordeling: Elke genomineerde word individueel besoek en volgens hierdie kriteria geëvalueer: Produksiebestuur, Bemarkingsbestuur, Finansiële Bestuur, Bestuursin- ligtingstelsel, Meganisasiebestuur, Arbeidsbestuur, Betrokkenheid (land- bou & gemeenskap) en Algemene Boerderypraktyke. En die wenners is – Wikus en Esta van Niekerk WIKUS EN ESTA VAN NIEKERK is as Droëboneprodusent van die Jaar 2019 (ge- borg deur SYNGENTA (Pty) Ltd) aangewys. Wikus en Esta boer in die Potchefstroom- distrik en het ’n gediversifiseerde onderne- ming met droëbone, saadmielies, koring en kuilvoer. Die veekomponent bestaan uit kommersiële bees- en skaapkudde. Hulle wisselbousaaiboerdery (94% besproeiing) bestaan uit klein wit droëbone van on- geveer 431 Ha onder besproeiing, koring en saadmielies. ‘n Uitstaande kenmerk van Alwee Boerdery (Pty) Ltd is hulle besonder- se rekordhouding- en inligtingstelsel. Hulle bemark slegs deur voorseisoenkontrakte aan te gaan om risiko te vermy. SYNGENTA Droëboneprodusent van die Jaar 2019: Van links na regs: Chris Kleingeld, Wikus en Esta van Niekerk en Ben Schoonwinkel 24 Summer 2019 edition • nr 59

KONGRES14e Droëbone DPO-Groep • DPO Group Produsente 2019 Valtrac-Droëbonesaadkweker van die Jaar Die volgende nominasies is ontvang: • EASY GREENS FARMING AND FARM PRODUCE - Arthur Creighton, Johan Erasmus, Ruan Dreyer en Emile Marais; • LANDEN BOERDERY (PTY) LTD - Koos en Michelle van Heerden; en • ATTIE PIENAAR BOERDERY BK - Attie Snr, Jana, Attie Jnr en Tessonita Pienaar en Lanie Nienaber. Nominasieproses: Saadkwekers word deur die saadmaatskappy vir hierdie gesogte toeken- ning genomineer. Alle genomineerdes word op grond van die gehalte van die saad wat hulle die voorafgaande twee seisoene gelewer het, geëvalueer. Dit staan elke saadkweker wat genomineer word vry om die nominasie te aanvaar of van die hand te wys. Kriteria vir beoordeling: Elke kandidaat word individueel besoek en volgens hierdie kriteria geëvalueer: Produksiebestuur, Bemarkingsbestuur, Finansiële Bestuur, Bestuursin- ligtingstelsel, Meganisasiebestuur, Arbeidsbestuur, Betrokkenheid (land- bou & gemeenskap) en Algemene Boerderypraktyke. En die wenners is – Attie en Tessonita Pienaar ATTIE EN TESSONITA VALTRAC Droëbonesaadkweker van die Jaar 2019 – PIENAAR is as Droëbone- Van links na regs: saadkweker van die Jaar 2019 Chris Kleingeld, Attie en Tessonita Pienaar en Wynn Dedwith. (geborg deur VALTRAC (Pty) Ltd) aangewys. Die Pienaar-familie boer in die Mabula-distrik in Limpopo en het hoofsaaklik ’n besproeiings- boerdery van ongeveer 100 Ha in twee seisoene. Hulle boer ook met ’n Simbra kommersiële kudde. Hulle gewasse sluit droëbone van ongeveer 50 Ha, saadmielies en hawer wat hulle as wisselbougewas gebruik om siektes te beperk. Attie Pienaar Boerdery BK is uitsluitlik gefokus op saadproduksie en elke aspek daarvan word deeglik en met sorg gedoen. Hulle lê baie klem op chemiese bespuitings en die Pienaars het totale beheer oor alle aktiwiteite. Aktiwiteite word gerugsteun deur volledige rekordhouding en hulle hand- haaf streng finansiële dissipline. Someruitgawe 2019 • nr 59 25

KONGRES14e DPO-Groep • DPO Group Droëbone Produsente Nominations for the 2019 AGT FOODS AFRICA Emerging Farmer of the Year The following nominations were received: • MA LETUKA - Maseli A Letuka • LJ MAKOELE - Lekhotla Johannes Makoele • TD MAQALA - Tshidiso Daniel Maqala • RP TSOTETSI - Ranko Petrus Tsotetsi Nomination process: Nominations were received from regional representatives of the DPO and each nominee had to be seconded by another producer. Accepted nominations were evaluated. Criteria for evaluation: Production Management, Marketing Management, Financial Management, Management Information System, Mechanisation Management, Labour Management, Involvement (Agriculture & Community), General Farming Practice. And the winners are – Daniel and Lineo Maqala DANIEL AND LINEO AGT Emerging Farmer of the Year 2019 – from left MAQALA were appointed Chris Kleingeld, Daniel and Lineo Maqala with Brian Lever. as Emerging Farmer of the Year 2019 (sponsored by AGT tion is carefully planned. Emphasis protection is focused on prevent- Foods Africa (Pty) Ltd). on maintenance of tractors and ing diseases. Specific cultivars are implements ensure that farming used on specific fields to ensure Tshidiso’s passion for farm- operations are not jeopardised. Crop that the best results are attained. ing is evident on the farm he tends with his wife near Rosendal in the Eastern Free State. Farming activities are carefully planned and he also generates more income through other business ventures to ensure risk is man- aged. Farming expenses are carefully monitored and devia- tions from the budget are ad- dressed. His farming operation includes cattle and crops. The crop rotation consist of dry beans, maize and asparagus. Dry beans are grown on 40 Ha and he only plants certified seed to prevent disease. Each aspect of his crop produc- 26 Summer 2019 edition • nr 59

KONGRES14e Droëbone DPO-Groep • DPO Group Produsente Toekenning aan Medewerker van die Met prag en praal – hoe sal 'n kongres Afgelope 10 Jaar van hierdie formaat anders afgesluit kan word as met 'n heerlike opskop met By die kongres is mnr Kobus du Preez ook erken vir sy besonderse goeie musiek en heerlike kos? Hier maak bydrae tot die bonebedryf ten opsigte van sy: kongresgangers tydens die gala-dinee litte los op die maat van musiek deur • insette aangaande kultivarevaluering, Desmond Wells verskaf. • positiewe gesindheid jeens die bedryf, • lojaliteit teenoor die Droëbone Produsente-Organisasie, en • aandeel in die groei en stabiliteit van die droëbonebedryf in Suid-Afrika. Toekenning aan die Medewerker van die Afgelope 10 jaar Die DPO wil al die afgevaar- Kongres in sitting Van links: Chris Kleingeld, Kobus en Marieta du Preez. digdes, ander rolspelers en die borge hartlik bedank vir hulle in- BEDANKINGS sette en bydraes om die kongres weer ’n groot sukses te maak. Daar word van harte vertrou dat die blootstellingsmoontlikhede wat die Kongres aan u gebied het, van groot waarde was. U kan aanvaar dat u vennootskap met die DPO voortgesit sal word deur u op hoogte te hou van geleent­ hede waar u as deelnemers aan die bonebedryf weer betrokke kan raak. Someruitgawe 2019 • nr 59 27

DPO-Groep • DPO Group BDAIETVERYOE FMALARKS:? In hierdie Volgens verskeie bronne is Waar laat dit die bedryf? 2 Verbruikers se inkomste is artikel kyk Chris die ‘vrye mark’ ’n stelsel waar onder druk; Kleingeld (Hoof- vraag- en aanbodtransak­ Die droëbonebedryf in Suid-Afrika sies geskied sonder inmenging is gebaseer op die vrye mark. Alle 3 Verskeie alternatiewe kom- bestuurder: van die staat. Daar is dus vrywil- transaksies vind vrywillig plaas moditeite in die mark DPO) na die vry lige transaksies in die vrye mark, sonder enige inmenging van die (komplimentêre- of vervang­ mark, wat dit is gegewe bepaalde ekonomiese staat. Die enigste beperkings in ingsprodukte) ding om die omstandighede. Transaksies word die mark is daar om die verbruiker verbruiker se Rand mee; en hoe dit die gekenmerk deur spontane en te beskerm. Vir hierdie rede is daar droëboneb­ edryf gedesentraliseerde besluitneming graderings- en verpakkingsregula- 4 Verbruikersvoorkeure verander deur individue. Afhangende van sies ten opsigte van droëbone in (verstedeliking); beïnvloed. Hy die landswette en politieke invloed Suid-Afrika. gesels ook kan ’n land se ekonomie totaal vry 5 Prysverwagting (volhoubare wees of bestaan uit ’n ‘swartmark’. Daar is ook sterk kompetisie prys vir produsent teenoor oor die mark­ onder beide verkopers (produ­ waarde vir geld vir die verbrui- aspekte wat In ‘n vrye mark vorm vraag en sente) en kopers (die handel). In ker). tot dusver in aanbod die basis van verhande­ sommige sektore van die bedryf die seisoen 'n ling (geen inmenging van staat). (Klein Wit) reël kontrakte bykans Die druk op produsente is duidelik Geforseerde transaksies is afwesig alle transaksies. Rooi Gespikkelde sigbaar en die voorneme om te invloed op die en daar is ook nie beperkings of bone word amper uitsluitlik deur plant is ±11.5 persent (6 800 ha) bedryf gehad voorwaardes op transaksies nie. individue in die vrye mark verhan- minder as die vorige seisoen. Daar Die vrye markstelsel het meestal del, meestal sonder kontrakte en is ook steeds voorraad op plase het. ook ’n positiewe invloed op ’n land gewoonlik gegrond op daaglikse wat voor Maart 2020 verkoop moet of sakesektor se ekonomie. besluitneming. word. Die weer speel ook nie tans saam nie en skep meer onseker- Verstaan die vrye mark Die afgelope seisoen het gewys heid. hoe uiters nadelig ongelykhede in Die vrye mark word gekenmerk die mark kan wees. Die twee onge- Die R/US$ wisselkoers wat deur strawwe kompetisie tussen lykhede wat die grootste rol speel, bokant R15-00 vir ’n US$ verhandel, individue. Alle transaksies vind vry- is die verskil in produsente se kon- maak dit buitensporig duur om in willig plaas en word nie deur die tantvloeibehoefte en die verskil in te voer. Die verwagting is dat hier- staat gereguleer nie. Regulering gehalte van voorraad beskikbaar die tendens tot September 2020 met transaksies vind slegs plaas in die mark. Produsente verskil in gaan voortduur. deur wedersydse goedkeuring van hul vermoë om kontantvloei te Ten spyte van al die uitdagings die partye, maar is steeds vrywillig bestuur en sommige produsente is die risiko vir bemarking waar- en word gewoonlik met kontrakte was ‘gedwing’ om bone teen baie skynlik heelwat laer as die afgelope gereël. lae pryse te verkoop. twee jaar. Ongunstige weer bly ‘n groot risiko en kan ’n groot invloed Algemene beperkings Ten spyte daarvan dat die op die droëbonebedryf hê. Hierdie meeste droëbone in Suid-Afrika is waarskynlik ’n jaar vir konsolideer Beperkings op die vrye mark onafhanklik gegradeer word, inter- en oorleef. Maak seker u beplan en word gewoonlik deur spesifieke preteer produsente en kopers die plant onder optimale toestande en kragte veroorsaak. Dit sluit in graderingstelsel verskillend en dan op optimale lande. Doen alles in u verbruikersregte, redelikheid word appels nie altyd met appels vermoë om gehalte droëbone te tussen verskillende groepe wat in tydens prysvorming in die mark- produseer en bly hoop en glo dat die gemeenskap bevoordeel of plek vergelyk nie. Hierdie onseker- alles ten goede sal meewerk. benadeel is en voorsiening aan heid het die mark baie benadeel. die staat. Ongeag enige eksterne Prysvorming weens ongelykhede Sukses vir die seisoen wat voorlê. regverdiging, gebruik onderne­ het tot gevolg dat die transaksies Ons bid dat elke produsent, sy mings (rolspelers) die proses tot teen mekaar afgespeel word. gesin en werkers God se Genade dié hulle voordeel. Kerstyd sal ervaar. Die mark vir droëbone is ook deur die volgende geraak: 1 Die gemiddelde prys van die produk was oor die afgelope seisoen te laag vir produsente om volhoubaar te produseer; 28 Summer 2019 edition • nr 59

DPO-Groep • DPO Group Artikel met erkenning aan Landbouweekblad mWuênrgebldomonatrjkiews ink vir Die mungboontjie is nie Mungboontjies word op Die gemiddelde plantestand is Die mungboontjie is ’n gewas wat algemeen in verskeie maniere op 300 000 plante per hektaar, en die hoog in proteïen, het Suid-Afrika aangeplant word verskillende markte ryspasiëring is 75 cm. Die oestyd komplekse koolhidrate nie, maar die internasionale benut, sê mnr David Lever, senior hang hoofsaaklik af van wanneer en genoeg vesel. mark is ryp daarvoor, meen verhandelaar van AGT Foods. “In geplant is, maar wissel gewoonlik In ideale toestande AGT Foods. Japan word die mungboonspruite van begin April tot middel Mei. het die mungboontjie geëet, in Indië word dit as dahl Die gemiddelde opbrengs is 90 dae nodig van NAVRAE: gebruik, in China word sop en 1 – 1,2 t/ha. die dag waarop dit meel gemaak, en in Sri Lanka eet geplant word tot die Mnr. David Lever, die mense die heel boon. Lever beveel aan dat boere dag waarop dit geoes senior verhandelaar, mungboontjies op droëland aan- word. Fotos: David Lever e-pos: [email protected], ”Die mungboontjie is in ideale plant. “Die gewas vaar juis so goed 011 762 5261, 083 449 6937; toestande ’n 90-dag-gewas vanaf en ons bemark dit dus as ’n droë- web: www.agtfoods.com; die dag waarop dit geplant word landgewas. Dit maak nie sin om dit Mnr. Rudolph Botha, 082 372 4716. tot die dag waarop dit geoes word. onder besproeiing aan te plant nie. “Omdat dit ’n kort groeityd het, Dit is te duur en onnodig.” verg dit heelwat minder bedryfsin- sette as ander gewasse. ’n Groot Mungboontjies kan baie voordeel van Mungboontjies is doeltreffend in ’n wisselboustelsel dat dit stikstofvlakke in die grond gebruik word omdat dit goed vir herstel,” sê Lever. Die mung- grondgesondheid is. boontjie is taamlik goed teen hitte bestand solank dit op sekere tye GRADERING water kry. Dit verg min onderhoud en is maklik om te plant en te oes. AGT Foods bied aan boere ’n “Solank die boer sy planttoerusting voorseisoenkontrak vir verskillend op die regte kalibrasie stel en die gegradeerde boontjies. “Ons neem regte oestoerusting het, kan enige alle bone van graad een tot drie. boer met hierdie gewas boer. Selfs ná die skoonmaakproses het Lever sê AGT Foods pas ons ’n mark vir die gesplete bone,” risikobestuur vir die boer toe deur sê Lever. voorseisoenkontrakte te bied waar­in die prys vir die bone vas- Die bone word by AGT Foods se gestel is. Dit skakel die prysrisiko pakhuise in Chamdor in Roode- vir die boer uit. poort, City Deep in Johannesburg en Mookgophong in Limpopo PLANT- EN OESTYD afgelewer. Wanneer die bone aankom, gradeer AGT Foods se “Mungboontjies se plantdatum graderingspan dit. Die graderings­ is baie belangrik. Dit moet van resultate word dan aan die boere Januarie tot middel Februarie verskaf, fakture word uitgestuur geplant word, en genoeg grond- en betalings word op die 15de en vog hê. “Dit is noodsaaklik om 30ste van elke maand gedoen. mungboontjies nie in ’n reënerige tydperk te oes nie,” sê Lever. AGT AGT Foods het in 2013 met hier­ Foods het boere in Suid-Afrika die projek begin, waaraan sowat en buurlande wat op kontrak 45 boere tans deelneem. “Dit is vir die maatskappy plant. Vir die suksesvol omdat ons ’n vraag na 2019-produksiejaar het hy sowat Suid-Afrikaanse mungboontjies 12 000 ha mungbone aangeplant. op die internasionale mark geskep het. Tans oortref die vraag ons vermoë om te voorsien,” sê Lever. Someruitgawe 2019 • nr 59 29

DPO-Groep • DPO Group 30 Summer 2019 edition • nr 59

DPO-Groep • DPO Group The Grades of Quality Quality assurance in GRADING OF DRY BEANS dry bean production involves prevention of DEVIATIONS defects from the earliest stages of cultivation. Cracked Testa Wrinkled Testa This includes proper land preparation and using the right inputs. The grading system and the specifications we publish here only help to assess the quality of the harvested crop. Foreign Objects Dangerous Objects The term “quality” as applied to food material refers to those attri- butes of the food which make it agreeable to those who consume it. Attributes of quality involve colour, flavour, texture, nutritional value and the absence of harmful substances such as microorgan- isms, insects, pest and their meta- bolic products, chemical residue and noxious seeds. to page 32 >>> Someruitgawe 2019 • nr 59 31

DPO-Groep • DPO Group 32 Summer 2019 edition • nr 59

DPO-Groep • DPO Group GRADING<<<frompage31 OF DRY BEANS Defective dry beans Broken and split beans Broken testa to page 34 >>> Someruitgawe 2019 • nr 59 33

DPO-Groep • DPO Group <<< from page 31 GRADING OF DRY BEANS AGRICULTURAL PRODUCT STANDARDS ACT, 1990 (ACT No. 119 OF 1990) The Minister of Agriculture has under section 15 of the Agricultural Product Standards Act, 1990 (Act No. 119 of 1990) made the following standards regarding the quality and requirements of packing, grading and marking. Definition REGULATIONS In these regulations, unless the context indicates otherwise, any word or expression to which a RELATING TO THE meaning has been assigned in the Act shall have that meaning and – GRADING, \"broken or split dry beans\" means dry beans of which the cotyledons are separated to such extent PACKING AND MARKING OF that they are nowhere attached by the testa or otherwise, and also portions of dry beans and cotyle- DRY BEANS dons that are broken off; INTENDED FOR SALE IN \"broken testa\" means the testa of a dry bean of which a portion or the whole is broken off; THE REPUBLIC OF SOUTH \"cracked testa\" means the testa of a dry bean that is clearly cracked for more than one third of the AFRICA circumference thereof, measured square on the longitudinal axis; \"dangerous object\" means any object or part thereof which, when occurring in dry beans, may be dangerous in the handling or consumption of those dry beans; \"defective dry beans\" means dry beans or portions of cotyledons of dry beans of which the quality or colour are adversely affected by the extent to which they are damaged, contaminated, speckled, stained, discoloured or have sprouted, but not also – (a) broken or split dry beans; or (b) dry beans which are healthy and normal except for – (i) a discolouration of the hilum or veins; (ii) a slight discolouration of the testa due to oxidation; (iii) light spots or slight speckling that is limited to the testa (iv) pin pricks; (v) dents or hollows in the cotyledons; or (vi) a broken, cracked or wrinkled testa; \"dry beans\" means the threshed ripe seeds of plants of Phaseolus acutifolius A. Gray (tepary dry beans), P. coccineus L. (kidney beans) and P. vulgaris L. (dry beans or garden beans); \"foreign matter\" means any matter other than dangerous objects, stones and sand and noxious seeds that does not naturally form part of dry beans; \"insect\" means an insect of a kind that is detrimental to dry beans, irrespective of the stage of devel- opment thereof and whether it is alive or dead; \"not true to type dry beans\" means dry beans that do not have the normal characteristic shape, size, colour and other properties of a particular cultivar; \"noxious seeds\" means the seeds or bits of seeds of plant species that may present a hazard to hu- man or animal health when consumed, including seeds of Argemone mexicana L., Convolvulus spp., Crotalaria spp., Canavalia ensiformus, Datura spp., Ipomoea purpurea, Lolium temulentum, Ricinus communis or Xanthium spp.; \"stained\" means the occurrence on the testa of dry beans with a white or any other ground colour, of small to fair sized natural stains which may be of any colour; \"speckled\" means the scattered occurrence, over the whole surface of the testa, of speckles and natural stains of a colour other than the ground colour of the testa; \"wrinkled testa\" means the testa of a dry bean that shows three or more intense pleats. 34 Summer 2019 edition • nr 59

aktueel • topical Met leedwese Ons groet ‘n groot gees Ons innige meegevoel met die afsterwe van MICHAEL SCHEEPERS BOET VAN WYK was sy lewe lank ‘n landbouer en baie betrokke by van Fouriesburg. Georganiseerde Landbou waar hy op die rade van verskeie organisasies en koöperasies gedien het. Hy was ’n direkteur vir Delmas Koöperasie (die voormalige OTK) en vir Afgri op Del- mas. Hy het ook as ’n direkteur op SEN- SAKO (Sentrale Saadkwekers Koöper- asie) se direksie gedien. Hy word veral onthou vir sy termyn as voorsitter van die Droëbone Raad vanaf 1 Julie 1987 tot 1 Oktober 1993. Ons groet ’n groot gees vir wie diens aan die Landbou ’n leefwyse was. Help save Vultures Unable to return to their nest, young vultures are very susceptible to starvation and dehydration. VulPro, established in 2007, is an Vulture populations are faced organisation dedicated to halting with overwhelming anthro- pogenic threats and popula- the decline of Africa's endan- tions are declining at alarming gered and critically endangered rates. Fewer than 4200 Cape vulture species, utilising an Vulture breeding pairs remain, colonies in Namibia, Zimbabwe adaptive management approach and Swaziland have already gone extinct. African White-backed Vul- incorporating both in situ and ex tures have declined by more than situ conservation aspects. 96% over the last few decades. Despite this, the next genera- tion of vultures have arrived, and vulture chicks are spreading their wings to leave the nest. Unfor- as many individuals as possible to curb further population tunately, the first few weeks of declines. With proper treatment these fledglings will be flight are also when fledglings released again in no time. are at their most vulnerable. They Just a while ago VulPro took in an injured Cape Vulture can easily exceed their limits fledgling from the Eastern Cape, the first for the season. and become stranded. Unable This individual has lost a lot of weight and also collided to return to their nest, they are with a fence in an attempt to get airborne. So far, this bird is very susceptible to starvation and showing signs of progress towards making a speedy and full dehydration. Without intervention, recovery. they will certainly die. Should you encounter a fledgling or any grounded/dis- VulPro would like to ask the abled vulture, please contact VulPro on 082-808-5113 or 086- public to be on the lookout for 505-6470. For Eastern Cape emergency cases, please contact young birds in distress. Together VulPro on 082 702 5942. For more information on VulPro, we can collect and rehabilitate please visit www.vulpro.com Someruitgawe 2019 • nr 59 35

bemarking • marketing Aonhoeuarrtcyahleignhdlaigrht \"Heart month is The First Community Resource The seniors were a very important Centre is an NPO in Hanover Park collected in buses and month on our cal- and Camp Joy is one of their were treated to a full endar. I get invited projects. Camp Joy is a Restoration program includings talks to team up with the Centre where drug and substance on various topics, a self Heart and Stroke abuse patients are helped to get defence course, some Foundation to spread reintegrated into society. I was exercises as well as tea, the word on healthy so impressed by the vegetable coffee and lunch. I made eating for your garden that has been funded by some bean pate that heart health. What Urban Harvest and the Real Deal. we served with cream a better way to talk cracker biscuits. There about beans and the The vegetables grown here were 80 people in at- goodness of beans are consumed at the centre and tendance. This was such in our diet,\" says Pat anything extra are donated to a feel good day and the Hagan, marketing the community and also used in people that received tins co-ordinator of the Hanover Park for feeding schemes. or packets of beans were DPO. I met with Martina Martin and I overjoyed. gave her some large scale bean recipes, a recipe book and a few Pat Hagan at a talk for the seniors morning packets of beans to use in their at the First Community Resource Centre which cooking. It is so inspiring to hear was held in conjunction with heart and stroke the passion in her voice about foundation for heart month. making a difference in other people’s lives. I also gave a talk at the Seniors’ Day as part of heart month. This was in conjunction with the Heart and Stroke Foundation. I handed out recipes and we had a few lucky number draws where people won tins and packets of beans. This Seniors’ Day was held on the premises of Camp Joy in Strand- fontein. The main building CAMP JOY and vegetable gardens at Camp Restoration Centres like Camp Joy, is a much needed necessity today as Joy. communities are battling the scourge of substance abuse. It focuses on rehabilitation and restoration as a guideline to quality of life, healthy liv- ing, and re-integration. At Camp Joy we do rehabilitation to combat drug addiction and to rid communities on all echelons of society of violence, and gangsterism. Camp Joy is a project of the First Community Resource Centre and is not funded at the moment by any government department or institution. It is financially supported by the Pentecostal Protestant Church in Hanover Park. The Camp Joy project started in August 2009 when the First Commu- nity Resource Centre applied to utilize the facilities. The WP Baptist Church then sub-leased the site to the FCRC and they are therefore considered a partner in restoring young lives. 36 Summer 2019 edition • nr 59

bemarking • marketing The world Pre-packers of premium quality Rice and Beans. of taste and 30 Jaco Pl, Rossburgh, flavours Durban, 4094 031 459 0800 On 26th July 2019, ADSA (Asso- [email protected] ciation for Dietetics in South- www.goldkeys.co.za Africa) North West hosted an event themed Eat, Taste, Love in Potchefstroom North West. Thirty seven attendees attended this interesting and out of the ordinary event, where dietitian- nutritionists learned more about the world of taste, flavours and the art of flavourful cooking. The line-up included topics such as the science behind taste, the introduction and evolution of the world of flavours, alterna- tive methods of adding flavours, social media as a marketing tool and adjusting favourite recipes to a healthier option. Among interesting new nutrition-related science that we have learned on this day was the new research regarding taste, and where and how it is perceived. ADSA NW would like to thank the Dry Bean Producers’ Organisation for contributing to the success of the day. We are so grateful to your association for making events like this possible. It's important to keep the di- etetic community updated with the latest research and trends to get the correct message across and thus ensuring a healthy and informed community. Once again our minds were refreshed on the health benefits and uses of dry beans and also available products in your range. What an affordable and sustain- able way to improve our diets. Someruitgawe 2019 • nr 59 37

DPO-Groep • DPO Group 38 Summer 2019 edition • nr 59

navorsing • research Article by: Rothmann, L.A. (edited by Meiring, M.C.) South African Sclerotinia Research Network: Finding solutions together Sclerotinia sclerotiorum is a yield- The diseases caused by S. sclerotiorum crop rotations, population densities, tillage limiting fungal plant pathogen, are characterised by the distinguishing practices, biological and chemical control have present on every crop-producing features namely, watery soft rot (symp- all provided limited (and at times inconsistent) continent with over 500 known tom), followed by white cottony mycelia and control to Sclerotinia diseases. susceptible host plants, includ- ultimately melanised mycelium, known as ing weeds. In South Africa, hosts sclerotia (signs). The sclerotia are crucial to the In order to understand what are the best include (but are not limited to), lifecycle of this pathogen, they are the survival manners in which to manage Sclerotinia structures and with the ability to survive for up diseases locally the South African Sclerotinia cabbage, canola, cauliflower, to eight years in and on the soil. Research Network (SASRN) was born. This hubbard squash, soybean, sun- network serves as a platform for South African flower, pea and potato (Gorter, The complexity of this pathogen is complicat- researchers, industry members and producers ed due to the sclerotia affording this pathogen to connect and build a community to find solu- 1977; Van der Westhuizen & the opportunity to form two inoculum types, tions to diseases caused by Sclerotinia species Eicker, 1988; Denner, Theron, mycelia (product of myceliogenic germina- on economically important crops. It is built on Serfontein, 1992; Ramusi & Flett, tion) and ascospores (product of carpogenic three foundational pillars to, i) foster an environ- 2015; Steyn, 2015). Dry bean germination). These germination pathways are ment to create a local centre of excellence and (Phaseolus vulgaris) is also known induced under contrasting environmental con- expertise, ii) discover practical solutions for as a susceptible host crop in ditions. Carpogenic germination usually occurs South African producers to manage diseases under lower temperature ranges than that of caused by Sclerotinia species and iii) serve as a South Africa (Gorter, 1977). myceliogenic germination, however, both path- space for international collaboration on Sclero- ways prefer high relative humidity, moisture or tinia research. leaf wetness. Producer-focused research is pivotal for The initiation of the stipes from sclerotia leads the network and will be supported through to the development of apothecia, a mushroom- collaborations established by the network. like structure, which appears much like a tea- These collaborations promote communication cups’ saucer. Ascospores, infection propagules, between the parties involved, which prevents are forcibly discharged from apothecia when duplication and allows researchers to inform air pressure changes are observed within the the industry directly of findings, and vice versa. canopy, widely dispersing spores. Apothecia are In addition, the network is a platform where frequently misidentified as the common bird’s industry and academia can listen to the needs nest fungus, belonging to the Nidulariaceae of producers to actively resolve issues through family. In contrast, mycelium of S. sclerotiorum applied and directed research questions. The is responsible for crown and stem infections established community of practice will drive nearer to the soil surface. the communication between producers and network members. As a result of the wide host range, pathogen biology, and environmental dependence the If you would like to know more about the management of Sclerotinia diseases requires Sclerotinia Network feel free to visit the official an integrated approach. The complexity of website at www.sclerotinia.co.za. If you are a managing Sclerotinia diseases are extenuated producer and would like to participate in our as no conventional resistance exists within any survey, and contribute to our locally-based of the host crops. Management strategies have efforts to develop appropriate management thus relied on reducing the opportunity for the strategies please visit http://sclerotinia.co.za/ sclerotia to germinate and thus keep the sclero- survey tial population limited, as well as ensuring the disease initiation risk is limited. Planting dates, Someruitgawe 2019 • nr 59 39

arbeidsake labour matters Hdisoseipwlineêrkre’nverhoor? Deur Christo Bester Hoekom moet ’n verhoor 3. Tydens die verhoor Wie kan die voorsittende be- gehou word? ampte van ’n verhoor wees? Die Suid-Afrikaanse Tydens die verhoor sal die voorsit- Die voorsittende beampte van ’n arbeidsomgewing is ’n Dissiplinêre verhoor moet tende beampte die werknemer verhoor moet ’n objektiewe en on- hoogs gereguleerd gehou word om te verseker dat vra of hy/sy skuldig of onskuldig partydige derde party tot die saak en daarom is dit billike prosedures gevolg is en dat pleit op die klagtes wat teen hom/ wees, verkieslik met kennis van uiters belangrik daar ’n grondige rede is waarom haar gebring word. Die werkgewer arbeidsregprosedures en -vereistes. dat werkgewers die die werknemer afgedank gaan sal sy/haar saak stel deur bewyse Ons stel altyd voor dat werkgewers regte prosedures word. Dit is ook baie belangrik voor te lê en getuies te roep. ’n regsadviseur van ’n werkgewers­ volg, veral wan- dat ’n werknemer die geleentheid Die werknemer het daarna die organisasie gebruik. As die werk- neer ’n werknemer gegun word om sy/haar saak te geleentheid om die werkgewer gewer nie ’n onpartydige persoon ontslaan word. Foute stel en getuies te roep. se getuies onder kruisverhoor te op die perseel beskikbaar het nie, gedurende hierdie plaas, waarna die werknemer die kan hy/sy ’n buurman vra of hy/ proses kan tot finan- Stappe om billike prose- geleentheid het om sy saak te stel sy voldoende kennis het van die siële verliese lei. dure en grondige regver- en getuies te roep. Daarna het prosedures wat gevolg moet word. digheid te verseker: die werkgewer weer geleentheid Dit is belangrik om aan die KVBA ’n Dissiplinêre kode om die werknemer se bewyse en te kan bewys dat die voorsittende is noodsaaklik om 1. Reik ‘n kennisgewing om getuies te kruisondervra. Aan die beampte nie partydig was nie. te verseker dat daar die verhoor by te woon aan die einde van die verhoor kan albei duidelike reëls en werknemer uit. Die werkgewer partye slotargumente lewer. Moet ’n verhoor formeel of prosedures in die moet die datum, tyd en plek waar informeel wees? werksplek is vir die verhoor gaan plaasvind op die 4. Die voorsittende ’n Verhoor kan formeel of informeel werknemers om kennisgewing aandui. Die ken- beampte wees, maar dit is noodsaaklik dat aan gehoor te gee. nisgewing moet ook ’n volledige die werkgewer kan bewys dat ’n Wanneer hierdie beskrywing van die klagtes wat Die voorsittende beampte moet ’n verhoor wel gehou is. ’n Formele reëls en prosedures teen die werknemer gebring word bevinding van skuldig of onskul- verhoor word dus eerder aanbe­ nie nagekom word bevat, insluitende die datum, tyd dig maak. Na die voorsittende veel, sodat die werkgewer kan nie, kan die werk- en beskrywing van die insident(e). beampte se bevinding gemaak seker maak dat al die papierwerk gewer progressiewe Werkgewers word aangeraai om is, sal die werkgewer gevra word in orde is, sou die saak na die KVBA dissipline (waarsku- die werknemer ten minste 48 om verswarende faktore voor te verwys word. wings) toepas, of in uur kennis (uitgesluit naweke en lê en die werknemer versagtende gevalle van ernstige openbare vakansiedae) van die faktore. Die voorsittende beampte Die verhouding tussen werkgewer wangedrag, direk met verhoor te gee sodat die werkne- sal dan die sanksie wat aan die en werknemer word op weder- ’n dissiplinêre verhoor mer genoeg tyd het om vir die werknemer opgelê word, bepaal. sydse voordele en respek gebaseer. voortgaan. verhoor voor te berei. Indien die voorsittende beampte Duidelike reëls en riglyne beperk bepaal dat ontslag die geskikte wrywing en misverstande, wat 2. Hou die verhoor op die sanksie is, word die werknemer produktiwiteit en ‘n positiewe voorgestelde datum en tyd met onmiddellike effek afgedank. werksomgewing bevorder. Werk- gewers word ten sterkste aangeraai Selfs indien die werknemer nie op- ’n Kommissaris van die Kommis- om duidelike reëls in die werkplek daag vir die verhoor nie, behoort sie vir Versoening, Bemiddelling te implementeer en deurlopend die werkgewer voort te gaan en Arbitrasie (KVBA) sal altyd die die korrekte prosedures te volg, om bewyse aan die voorsittende volgende vrae vra: veral rakende ontslag, afleggings beampte voor te lê. Die voorsit- • Was daar ‘n reël in die werksplek en algemene dissipline in die tende beampte moet bepaal of werkplek. die werknemer genoeg kennis van wat oortree is? die verhoor gehad het en of die • Is daar bewyse dat die werkne- werknemer ’n geldige rede vir sy/ haar afwesigheid het. Na afloop mer bewus was van hierdie reël? van die verhoor sal die voorsit- • Het die werknemer volgens die tende beampte ’n aanbeveling maak rakende die afdanking van reël opgetree? die werknemer al dan nie. • Is progressiewe dissipline in- gevolge die betrokke oortreding toegepas? 40 Summer 2019 edition • nr 59

arbeidsake labour matters MEET PRODUKTIWITEIT DeurChristoBester Personeel is ’n besigheid se belangrikste bate, maar die werklikheid is dat personeelkoste streng deur arbeidswetgewing gereguleer word en spesifieke uitdagings aan die werkgewer bied. Die ekonomie en ander eksterne faktore wat dikwels buite die beheer van die besigheidseie- naar is, verg dat die werkgewer al meer moet fokus op die verbetering van die onderneming se winsgewendheid. ’n Bekende gesegde lui: As jy Dit is krities dat die werkgewer stige oortredings. Die erns van die ORGANISASIE VIR WERKGEWERS wil weet, moet jy meet. Daar is die werknemer se werksprestasie oortreding word beïnvloed deur ORGANISATION FOR EMPLOYERS verskeie aspekte waaraan die deurlopend evalueer. Hierdeur die werknemer se tipe werk en werkgewer kan aandag skenk om word enige swak werksprestasie vera­ ntwoordelikheid, die (moont- Tel: 0861 101 828 produktiwiteit in die werksplek dadelik geïdentifiseer en aange­ like) gevolge van die oortreding, Faks: 012 664 2703 te meet, wat die werkgewer dan spreek, wat ’n direkte invloed het asook die impak van die oortre­ E-pos: info@lwo. in die posisie stel om daarop te op produktiwiteit en winsgewend- ding op die werkgewer-werkne- co.za verbeter. heid. Dit is baie belangrik dat die mer se vertrouensverhouding. Adres: Privaatsak werkgewer rekord hou van hierdie X121, Centurion, Daar moet ’n duidelike standaard evaluering as bewys dat die werk- Implementeer ’n grieweprose- 0046 in die werksplek wees in terme van gewer billik opgetree het wanneer dure om eerstens ’n harmonieuse Unit 16, Central kwantiteit en kwaliteit waarteen daar besluite rondom bonusse en/ werks­omgewing te skep wat Office Park, 257 prestasie gemeet kan word. Die of verhogings geneem moet word. werknemers in staat stel om Jean Avenue, werkgewer stel hierdie standaard ontevredenheid of ’n gevoel van Centurion vas en moet dit duidelik aan die Verhoogde produktiwiteit is in onreg intern op te los. Tweedens www.lwo.co.za werknemer kommunikeer. Maak almal se belang en die volgende beskerm die grieweprosedure seker die volgende is in plek: aspekte speel ’n belangrike rol om die werkgewer in gevalle van produktiwiteit te verbeter: konstruktiewe ontslag (wanneer • Pligstaat • Reguleer die werksomgewing ‘n werknemer bedank weens on- Duidelike reëls en riglyne beperk houdbare werksomstandighede). ’n Pligstaat is die geskrewe doku- wrywing en misverstande, wat ment wat die take en pligte van produktiwiteit en ’n positiewe die werknemer uiteensit. Hierdie werksomgewing bevorder. Die • Beloon prestasie dokument is gewoonlik ’n aan- meerderheid van reëls in die hangsel van die dienskontrak. Die werksplek word in die dienskon- Bonusse kan handig te pas kom pligstaat is die basisdokument vir trak vervat, met verwysing na om werknemers te beloon vir puik gereelde prestasiebeoordelings werksure, verlof, verpligtinge, prestasie, of te motiveer en aan te wanneer daar gekyk word na ver- ensovoorts. Elke werksplek is egter spoor om deurlopend te verbeter. hogings en/of prestasiebonusse, uniek en daarom ontstaan daar Dit is belangrik om die terme en asook by konsultasies oor swak dikwels ‘n behoefte aan spesifieke voorwaardes van bonusse duidelik werksprestasie. Met ‘n duidelike reëls om orde en struktuur in die aan werknemers te kommunikeer pligstaat in plek, kan die werkne- werksplek te verleen. Hierdie reëls om moontlike toekomstige dis- mer nie aanvoer dat hy nie bewus word volgens beleide en prose- pute en ongelukkigheid te vermy. was van sy verantwoordelikheid dures geïmplementeer. om sekere pligte na te kom nie. Arbeidswetgewing stel streng Elke werkgewer moet ’n relevante vereistes waaraan werkgewers • Duidelike doelwitte dissiplinêre kode hê wat verseker moet voldoen. Arbeidswetgewing dat daar duidelike reëls (met is nie onderhandelbaar nie en om Duidelike doelwitte moet gekop- toepaslike sanksies) in die werks­ daaraan te voldoen verg spesialis­ pel word aan spesifieke take. plek is wat werknemers kan volg. kennis, wat ’n besigheidsrisiko vir Hierdie doelwitte moet meetbaar Wanneer werknemers hierdie reëls die werkgewer inhou. en bereikbaar wees. Hoe meer oortree, het die werkgewer dan spesifiek die doelwitte is, hoe mak- die reg om op te tree. Daar is ver- liker is dit om prestasie te meet. Dit skillende tipes wangedrag in die is die werkgewer se reg om kon- werksplek wat wissel van minder trole in die werksplek uit te oefen ernstige oortredings tot baie ern- met betrekking tot ‘n vasgestelde standaard en werksprestasie. Someruitgawe 2019 • nr 59 41

aktueel • topical INTERNATIONAL NEWS Article with the permission of the GPC (Global Pulse Confederation) Maximum Residue Levels THE GPC TACKLES THE PROBLEMS Inconsistent standards, zero tolerances and widespread misconceptions: the Global Pulse Confederation's (GPC) MRL committee has its hands full. A few years ago, “Luckily,” she recalls, “we caught the them in a more proactive way. The “This mish-mash of different MRLs Belgium-based problem before the goods were first step, the committee realized, has made compliance increas- Casibeans conducted imported into the EU.” Had the was to raise awareness. ingly challenging and the reason a routine test on pesticide residues been detected why the GPC needs to lead on this a cargo of a pulse in Europe, the reputation of the “Most people don’t consider MRLs issue,” says GPC President Huseyin product destined for country of origin as a whole would until there is a problem,” notes GPC Arslan. Europe and found have been affected. Case in point: Executive Director Randy Duck- pesticide residues Nigeria. In 2015, the EU banned worth. The Problem with MRLs in excess of the EU’s the import of cowpeas from that maximum residue country after a shipment was MRLs are often thought of as food Setting MRLs for every possible level (MRL). The find- found to have traces of pesticide safety measure, but as Mac Ross of crop-agrochemical pairing is a ing left a supplier residue in excess of the EU’s MRL. Pulse Canada (and an MRL monumental task. Add to that with containers that Committee member) explains, the fact that international market had to be re-routed In the case of the Casibeans inci- “MRLs are just a measure to ensure priorities are constantly shifting and an expectant dent, Caroline notified the Global that pesticides have been used and new crop protection products customer empty Pulse Confederation (GPC) of what properly. They are neither a safety are continually coming out, and handed. But its re- she learned, which led the GPC limit nor a benchmark for human it is perhaps not surprising that percussions went far to convene a task force, bringing health.” the listings maintained by Codex beyond these imme- stakeholders from the country of Alimentarius are several years out diate consequences; origin together with European What MRLs represent is the high- of date. the experience set importers. The task force made est level of residue that should be Casibeans’ General contact with the government of present when a crop protection “In more jurisdictions we are see- Manager Caroline the country of origin, and correc- product is applied according to ing a movement toward national Suy on a mission. tive measures are presently being label instructions. Crop protec- standards and away from the inter- Digging deeper into taken. tion products are widely used in national standard of Codex,” says the matter, Caroline agriculture. In pulse production, Mac. “This can cause trade chal- discovered that “Thanks to the GPC, the issue is be- their use is vital to meeting the lenges as often when a particular the problem was ing addressed in a concerted way industry’s global food security and jurisdiction implements a national widespread at that on behalf of the entire industry,” sustainable farming goals. Not only MRL list, it will be missing an MRL particular origin. says Caroline. does it result in higher yields, but it for a crop-crop protection product also minimizes the need for tillage, combination that we use in pulse But the GPC didn’t let things end thus reducing farming’s green- producing nations.” there. Recognizing the task force’s house gas footprint. effectiveness and Caroline’s com- When MRLs are missing, regulatory mitment to the issue, it established At the international level, MRLs are bodies sometimes default to zero a permanent MRL Committee and set by Codex Alimentarius, part of or near-zero MRLs. That is espe- invited her to chair it. the UN’s Food and Agriculture cially a problem given that in pulse Commission. But MRLs are also set producing nations like Canada, Understanding MRLs by regional bodies, such as in the the list of approved uses for crop EU, as well as a number of national protection products in pulses is This had been Caroline’s first expe- bodies, including Health Canada expanding, making it more likely rience with MRLs and it convinced and the U.S. Environmental Protec- that an importing nation will not her that the industry should be tion Agency. have a corresponding MRL. addressing the issues surrounding 42 Summer 2019 edition • nr 59

INTERNASIONALE NUUS aktueel • topical maximum residue levels When markets default to zero You have to spray them, but if you “It is important for us to work Maximum resi- tolerances, it cuts off trade. don’t spray, are consumers going together with others outside our due levels are Randy points out that even if to accept weevils in their beans?” industry, such as GAFTA, the Cana- just a measure pulse growers forego the use of an The combination of regula- dian Canola Growers, and others to ensure that agrochemical product, there is still tory gaps combined with more who want to see Codex Alimenta- pesticides have the risk of incidental contact, for frequent and sensitive testing can rius reformed and equipped with been used prop- instance, through contamination cause shipments of safe and nutri- the tools it needs to update stan- erly. They are from another product that was tious pulses to be treated as a food dards,” explains President Arslan. neither a safety previously shipped in a container safety breach and rejected without limit nor a or stored in the same warehouse. warning. This has a detrimental Additionally, to combat the benchmark for effect on the supply chain and default-to-zero tendency, the human health.” Then there is the reality that more disadvantages growers, traders GPC is encouraging its members and more countries are now and consumers of pulse crops. to advocate for MRL standards testing pulse imports for residues, in their respective countries that coupled with the growing avail- Tackling the Issues allow for predictable and open ability of inexpensive and sensitive trade while protecting human equipment. As the world’s top pulse exporter, health and the environment. If the Canada has been at the fore- implementation of national MRL “There is lab equipment that can front of developing strategies list is incomplete (some MRLs for identify hundreds of active ingre- to mitigate and prevent MRL- crop protection products used on dients at levels below one part per related trade risks. As a short-term pulses have not been established) billion,” says Mac. “That is equiva- measure, Canada has created the countries should be encouraged lent to three seconds in a century.” Keep It Clean Initiative, a collabora- to implement an interim MRL that tion between Pulse Canada, the allows trade to continue unimped- Such miniscule amounts are often Canola Council of Canada and ed while still protecting human hard for people to comprehend, Cereals Canada, that communi- health and the environment. says Randy. “It could be less than cates best management practices one part per billion, but what to growers and creates awareness And of course there is the GPC’s consumers think is that there are of the effect that on-farm man- MRL Committee, where GPC mem- chemicals in their food. This is an agement decisions can have on bers can find recourse. area where we need to continue the marketability of a crop. In the to educate governments and medium-term, Pulse Canada works “If a member has something come consumers about the safety of our with crop protection product up, they should contact the com- products.”The consumer reac- registrants to provide data to mittee,” says Caroline. “That way, tion is often exploited by some relevant regulatory bodies to es- we can deal with it on behalf of advocacy groups that seek to ban tablish MRLs in the markets where the industry. Because as an indus- agrochemicals. they are missing. As for long-term try, we have more power and can strategies, that’s where the GPC exert more pressure than we can “MRLs are always going down,” comes in. as individual companies.” says Caroline. “They hardly ever go up. That is in response to consum- As part of the Coalition for an er pressure. But farmers will ask Enhanced Codex, the GPC is you, how can they protect their pushing for the establishment of a crops? Take the case of weevils. harmonized, science-based global standard for MRLs. Someruitgawe 2019 • nr 59 43

vir die dames for the ladies 44 Summer 2019 edition • nr 59