การสุขาภิบาล

สขุ าภิบาลอาหาร 1 ครูผสู้ อน นางสาวบศุ รนิ เหมือนพรอ้ ม แผนกวชิ าอุตสาหกรรมเกษตร

สขุ าภิบาล คือ .....? การปอ้ งกนั ไม่ใหอ้ าหารเปน็ ตน้ เหตุของความเจบ็ ป่วยของ ผบู้ ริโภค หรอื พดู อยา่ งงา่ ย ๆ ก็คอื การทาให้อาหาร ปลอดภัย และใหป้ ระโยชน์แก่ผู้บรโิ ภค ไมท่ าใหเ้ กดิ โทษและอันตราย

สงิ่ ทท่ี าใหอ้ าหารเป็นอนั ตรายแกผ่ บู้ รโิ ภค •สิ่งเป็นพิษทม่ี อี ยู่ในพชื และสัตว์ บางชนดิ •สารเคมที ่ีเจือปนในอาหารโดยทีไ่ ม่ ตัง้ ใจ •เชอ้ื แบคทเี รียตา่ ง ๆ ชื้อโรคท่ีอาจเขา้ ไปอยใู่ นอาหาร มีหลายโรค •เชอื้ พยาธติ ่าง ๆ พยาธทิ ่ีเกดิ จากอาหาร •ส่ิงแปลกปลอมต่าง ๆ

หลกั ของการสขุ าภบิ าล •อาหารทีน่ ามาประกอบต้องสะอาด เลือกซ้อื มาจากแหล่งผลิตที่สะอาด และถูกหลกั สขุ าภิบาล เช่น เนือ้ สัตวม์ าจากโรงฆ่าสัตว์ เลือกซ้อื ผกั โดยรูต้ น้ ตอวา่ มาจากแหลง่ ใด และกอ่ นลงมอื ทาต้องลา้ งวตั ถดุ บิ ใหส้ ะอาด

หลกั ของการสุขาภิบาล (ตอ่ ) •อาหาร/วัตถุดิบ อาจได้รบั ความสกปรกในขณะทีข่ นสง่ ฉะนั้น การนาอาหาร จากตลาดมาสู่ครวั อาหารควรจะอยใู่ นภาชนะทส่ี ะอาด ปกปดิ มดิ ชิด ไมใ่ ห้ แมลงไต่ตอมหรอื ได้รบั ฝนุ่ ละออง ขณะคอยเวลาในการหุงต้ม ควรเกบ็ ใหถ้ กู วิธี เชน่ เน้อื สัตว์ตา่ ง ๆ ควรเก็บเขา้ ตู้เย็นก่อน

หลกั ของการสุขาภิบาล (ต่อ) •เลือกอาหารสดใหม่ อาหารเนือ้ สัตวค์ วรซอ้ื จากเขียงท่สี ะอาด ไม่มแี มลง ไตต่ อม เลือกซื้อปลาท่สี ด ดจู ากสีของเนือ้ ปลาและซือ้ จากร้านทไี่ ม่มี แมลงวนั ตอม เลือกผักทสี่ ดใหม่ สะอาด ไมม่ ดี ินตดิ

หลักของการสุขาภิบาล (ต่อ) •ผู้ประกอบอาหารหรือผเู้ กีย่ วขอ้ งกับอาหาร เป็นผู้ทม่ี สี ุขภาพดี ไมเ่ จบ็ ป่วย ไม่เปน็ โรคติดต่อ เชน่ โรคผวิ หนงั ทอ้ งร่วง หวดั ฯลฯ มีนิสยั ในการทางาน สะอาด รา่ งกายสะอาด เลบ็ มือและมอื สะอาด แต่งกายสะอาด เสอ้ื ผา้ สะอาด ผมไมร่ งุ รงั

หลักของการสุขาภิบาล (ตอ่ ) • การประกอบอาหารถูกหลกั สุขาภบิ าล เชน่ ลา้ งผกั ผลไม้ เนื้อสตั ว์ก่อนลงมือทา เลอื กใช้ เคร่ืองมือในการปรุง การทาอาหาร • การเสิรฟ์ อาหารทส่ี ะอาด ขณะทป่ี ระกอบอาหารห้องคอยระวงั เร่อื งแมลงวนั ไตต่ อม ฝุ่น สง่ิ เจอื ปนที่เปน็ พิษเม่ือทาอาการเสร็จ คอยการเสิร์ฟต้องเก็บให้ดี ไมใ่ หบ้ ดู เนา่ หรอื สัมผัส ส่งิ สกปรก ควรจับตอ้ งอาหารทสี่ กุ ดว้ ยภาชนะ เชน่ ใชช้ ้อนตักนา้ แข็ง คลุกยาหรือสลดั ดว้ ยส้อมหรอื ช้อน ฯลฯ

หลกั ของการสขุ าภบิ าล (ต่อ) •การเสริ ฟ์ อาหารตอ้ งถกู วธิ อี ย่าจบั ปากแกว้ อย่าจบั ชอ้ นหรอื ส้อมตรง สว่ นทน่ี าเข้าปาก การเช็ดถ้วย ชอ้ น สอ้ ม ฯลฯ ใหใ้ ชผ้ า้ สะอาดอยา่ ใชผ้ ้า เชด็ โตะ๊ เช็ดภาชนะ ล้างภาชนะอย่างถูกวิธแี ละสะอาด ลา้ งแล้วเกบ็ ในท่ี สะอาดไมใ่ ห้สัมผัสสงิ่ สกปรก •หอ้ งครัวตอ้ งสะอาด ไมม่ หี ยดน้า ทอ่ นา้ ท้ิงตอ้ งมกี ารระบายน้าทด่ี ี ไม่อุด ตัน กาจัดขยะอยา่ งถูกตอ้ ง ถังขยะปดิ ฝาทกุ ครั้งเมือ่ ใช้แลว้

การเกบ็ รักษาอาหาร •เม่อื ประกอบอาหารเสร็จแล้วควรเก็บไว้ในท่มี ดิ ชิด เช่น ในภาชนะที่ปดิ สนทิ หรือมีฝาชี เพือ่ กนั แมลงตอม •ควรรบั ประทานอาหารท่ีปรุงเสรจ็ ใหม่ๆไม่ควรเก็บไวน้ าน ถา้ ต้องการ เก็บควรต้งั ไฟให้เดือดกอ่ น

การลา้ งและการเก็บภาชนะเครอ่ื งใช้ในการปรุงอาหาร การลา้ ง ลา้ งด้วยมือ ควรทาเปน็ ข้นั ๆ โดยการกวาดเศษอาหารออกให้หมด ลา้ ง นา้ เปลา่ ลา้ งในน้าอุ่นผสมน้ายาลา้ งจาน แลลา้ งดว้ ยนา้ สะอาดอกี คร้ัง ล้างด้วยเครื่องล้างชาม เปน็ วิธีที่ถกู สุขลกั ษณะ เพราะใช้นา้ ร้อน มไี อนา้ ร้อนอบฆา่ เชอ้ื โรค

การลา้ งและการเก็บภาชนะเครือ่ งใช้ในการปรงุ อาหาร การเก็บ ภาชนะใสอ่ าหารต่างๆที่ล้างแลว้ ต้องตากแดด ผ่งึ หรอื เชด็ ใหแ้ ห้ง ก่อนเก็บเขา้ ต้เู ก็บภาชนะทป่ี ิดมดิ ชิด ปอ้ งกัน หนูและแมลงสาบและอืน่ ๆ กะทะ หม้อควรแขวนให้เรียบรอ้ ย

การสขุ าภบิ าลของสถานท่ีประกอบการอาหาร พื้นหอ้ งครวั ตอ้ งลาดซีเมนต์ หรอื เป็นพืน้ ไม้ต้องเรยี บและไม่มรี อ่ ง เพ่อื สะดวก ตอ่ การทาความสะอาด พ้นื หอ้ งครวั ตอ้ งแหง้ สนทิ ไมเ่ ปยี กแฉะ ฝาผนังและเพดานครัวตอ้ งทาความสะอาดเสมอ ครัวตอ้ งมีหน้าตา่ ง หรือทางระบายอากาศ และ แสงแดดทีใ่ หเ้ พยี งพอ ประตูหนา้ ต่าง ควรมีมุ้งลวดกันแมลง หอ้ งน้า หอ้ งสว้ ม ไมค่ วรอยใู่ นอาคารเดยี วกนั กบั ครัวจนเกนิ ไป