พลเมืองดิจิทัล

พลเมอื งดิจทิ ัล และความฉลาดทางดิจทิ ลั Digital intelligence SANKHAMPHANG SCHOOL

WHAT IS A DIGITAL INTELLIGENCE? ความเปนพลเมืองดิจิทัล (DIGITAL CITIZENSHIP) เปนพลเมืองทีมีความ สามารถในการใช้อินเทอร์เน็ตในการ บริหารจัดการ ควบคุม กํากับตน รู้ผิดรู้ถูก และรู้เท่าทัน เปนบรรทัดฐานในการใช้ เทคโนโลยีดิจิทัลอย่างเหมาะสม มีความรับ ผิดชอบ เรียนรู้ทีจะใช้เทคโนโลยีอย่างชาญ ฉลาด และปลอดภัย พลเมืองดิจิทัลจึงต้อง ตระหนักถึงโอกาสและความเสียงในโลก ดิจิทัล เข้าใจถึงสิทธิและความรับผิดชอบ ในโลกออนไลน์ ความเปนพลเมืองดิจิทัล นับเปนมาตรฐานหนึงด้านทางเทคโนโลยี ก า ร ศึ ก ษ า ที เ ส น อ โ ด ย ส ม า ค ม เ ท ค โ น โ ล ยี การศึกษานานาชาติ (ISTE : INTERNATIONAL SOCIETY FOR TECHNOLOGY IN EDUCATION) เพือให้ผู้เรียนสามารถแสดงความเข้าใจ ประเด็นทางสังคม วัฒนธรรม และความ เปนมนุษย์ ทีเกียวข้องกับเทคโนโลยี สารสนเทศ และปฏิบัติตนอย่างมีจริยธรรม และตามครรลองกฎหมายให้ใช้ข้อมูล ข่าวสารได้อย่างปลอดภัย ถูกกฎหมาย ซึง มีความสาํ คัญในทักษะแห่งการเรียนรู้ใน ศตวรรษที 21 ทักษะสาํ คัญทีจะทําให้เปน พลเมืองดิจิทัลทีสมบูรณ์ 01

ความฉลาดทางดิจิทัล เปนผลจากศึกษาและพัฒนาของ DQ INSTITUTE หน่วยงานทีเกิดจากความร่วมมือกันของภาค รัฐและเอกชนทัวโลกประสานงานร่วมกับ เวิลด์อีโคโนมิกฟ อรัม (WORLD ECONOMIC FORUM) ทีมุ่งมันให้เด็ก ๆ ทุ ก ป ร ะ เ ท ศ ไ ด้ รับ ก า ร ศึ ก ษ า ด้ า น ทั ก ษ ะ พ ล เ มือ ง ดิ จิ ทั ล ที มี คุณภาพและใช้ชีวิตบนโลกออนไลน์อย่างปลอดภัยด้วยความ ก้าวหน้าของเทคโนโลยีสมัยใหม่ ความฉลาดทางดิจิทัล เปนก รอบแนวคิดทีครอบคลุมของความสามารถทางเทคนิคความรู้ ความเข้าใจและความคิดทางสังคมทีมีพืนฐานอยู่ในค่านิยม ท า ง ศี ล ธ ร ร ม ที ช่ว ย ใ ห้ บุ ค ค ล ที จ ะ เ ผ ชิญ กั บ ค ว า ม ท้ า ท า ย ท า ง ดิจิทัล ความฉลาดทางดิจิทัล มีสามระดับ 8 ด้าน และ 24 สมรรถนะทีประกอบด้วย ความรู้ ทักษะ ทัศนคติและค่านิยม โดยบทความนีจะกล่าวถึงทักษะ 8 ด้านของความฉลาดดิจิทัล ในระดับพลเมืองดิจิทัล ซึงเปนความสามารถในการใช้ เทคโนโลยีดิจิทัลและสือในรูปแบบทีปลอดภัยรับผิดชอบ และ มีจริยธรรม ดังนี 02

เ อ ก ลั ก ษ ณ์ พ ล เ มื อ ง ดิ จิ ทั ล (DIGITAL CITIZEN IDENTITY) เ อ ก ลั ก ษ ณ์ พ ล เ มื อ ง ดิ จิ ทั ล เ ป น ค ว า ม ส า ม า ร ถ ส ร้ า ง แ ล ะ บ ริ ห า ร จั ด ก า ร อั ต ลั ก ษ ณ์ ที ดี ข อ ง ต น เ อ ง ไ ว้ไ ด้ อ ย่ า ง ดี ทั ง ใ น โ ล ก อ อ น ไ ล น์ แ ล ะ โ ล ก ค ว า ม จ ริ ง อั ต ลั ก ษ ณ์ ที ดี คื อ ก า ร ที ผู้ ใ ช้สื อ ดิ จิ ทั ล ส ร้ า ง ภ า พ ลั ก ษ ณ์ ใ น โ ล ก อ อ น ไ ล น์ ข อ ง ต น เ อ ง ใ น แ ง่ บ ว ก ทั ง ค ว า ม คิ ด ค ว า ม รู้ สึ ก แ ล ะ ก า ร ก ร ะ ทํา โ ด ย มี วิจ า ร ณ ญ า ณ ใ น ก า ร รั บ ส่ ง ข่ า ว ส า ร แ ล ะ แ ส ด ง ค ว า ม คิ ด เ ห็ น มี ค ว า ม เ ห็ น อ ก เ ห็ น ใ จ ผู้ ร่ ว ม ใ ช้ ง า น ใ น สั ง ค ม อ อ น ไ ล น์ แ ล ะ รู้ จั ก รั บ ผิ ด ช อ บ ต่ อ ก า ร ก ร ะ ทํา ไ ม่ ก ร ะ ทํา ก า ร ที ผิ ด ก ฎ ห ม า ย แ ล ะ จ ริ ย ธ ร ร ม ใ น โ ล ก อ อ น ไ ล น์ เ ช่น ก า ร ล ะ เ มิ ด ลิ ข สิ ท ธิ ก า ร ก ลั น แ ก ล้ ง ห รื อ ก า ร ใ ช้ว า จ า ที ส ร้ า ง ค ว า ม เ ก ลี ย ด ชัง ผู้ อื น ท า ง สื อ อ อ น ไ ล น์ 03

Where we are ก า ร บ ริ ห า ร จั ด ก า ร เ ว ล า บ น โ ล ก ดิ จิ ทั ล TODAY (SCREEN TIME MANAGEMENT) การบรหิ ารจัดการเวลาบนโลกดิจิทัล เปนความสามารถควบคุมตนเอง ความ สามารถในการจัดสรรเวลาในการ ใช้ งานอุ ปกรณ์ดิจิทัลและอุ ปกรณ์ เทคโนโลยีได้อย่างมีประสิทธิภาพ รวม ถึงการใช้งานสือสังคม (Social Media) และเกม ออนไลน์ (Online Games) ด้วยความรบั ผิดชอบต่อ ตนเอง สามารถบรหิ ารเวลาทีใช้ อุปกรณ์ยุคดิจิทัล รวมไปถึงการ ควบคุมเพือให้เกิดสมดุลระหว่างโลก ออนไลน์ และโลกความเปนจรงิ อีกทัง ตระหนักถึงอันตราย และสุขภาพจาก การใช้เวลาหน้าจอนานเกินไป และผล เสียของการเสพติดสือดิจิทัล 04

การจดั การการกลนั แกลง้ บนไซเบอร์ (CYBERBULLYING MANAGEMENT) การจดั การการกลนั แกลง้ บนไซเบอร์ เปนความสามารถใน การปองกนั ตนเอง การมภี มู คิ มุ้ กนั ในการรบั มอื และจดั การ กบั สถานการณก์ ารกลนั แกลง้ บนอนิ เทอรเ์ นต็ ไดอ้ ยา่ ง ชาญฉลาด การใชอ้ นิ เทอรเ์ นต็ เปนเครอื งมอื หรอื ชอ่ งทาง เพอื กอ่ ใหเ้ กดิ การคกุ คามลอ่ ลวงและการกลนั แกลง้ บนโลก อนิ เทอรเ์ นต็ และสอื สงั คมออนไลน์ โดยกลมุ่ เปาหมายมกั จะ เปนกลมุ่ เดก็ จนถงึ เดก็ วยั รนุ่ การกลนั แกลง้ บนโลก ไซเบอรค์ ลา้ ยกนั กบั การกลนั แกลง้ ในรปู แบบอนื หากแต่ การกลนั แกลง้ ประเภทนจี ะกระทําผา่ นสอื ออนไลนห์ รอื สอื ดจิ ทิ ลั เชน่ การสง่ ขอ้ ความทางโทรศัพท์ ผกู้ ลนั แกลง้ อาจ จะเปนเพอื นรว่ มชนั คนรจู้ กั ในสอื สงั คมออนไลน์ หรอื อาจ จะเปนคนแปลกหนา้ กไ็ ด้ แตส่ ว่ นใหญผ่ ทู้ กี ระทําจะรจู้ กั ผทู้ ี ถกู กลนั แกลง้ รปู แบบของการกลนั แกลง้ มกั จะเปนการวา่ รา้ ย ใสค่ วาม ขูท่ ํารา้ ย หรอื ใชถ้ อ้ ยคําหยาบคาย การคกุ คาม ทางเพศผา่ นสอื ออนไลน์ การแอบอา้ งตวั ตนของผอู้ นื การ แบลก็ เมล์ การหลอกลวง การสรา้ งกลมุ่ ในโซเชยี ลเพอื โจมตโี ดยเฉพาะ 05

ก า ร จั ด ก า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภั ย บ น ร ะ บ บ เ ค รื อ ข่ า ย (CYBERSECURITY MANAGEMENT) การจัดการความปลอดภัยบนระบบเครือข่าย เปนความสามารถในการสาํ รวจ ตรวจสอบ การปองกัน และ การรักษาความปลอดภัย ของข้อมูลในระบบเครือข่าย ปองกันข้อมูล ด้วยการสร้างระบบความปลอดภัยทีเข้มแข็ง แ ล ะ ป อ ง กั น ก า ร โ จ ร ก ร ร ม ข้ อ มู ล ห ร ือ ก า ร ถู ก โจมตีออนไลน์ได้ มีทักษะในการรักษาความ ปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน์การ รักษาความปลอดภัยของตนเองในโลก ไซเบอร์ คือการปกปองอุ ปกรณ์ดิจิทัลข้อมูลที จั ด เ ก็ บ แ ล ะ ข้ อ มู ล ส่ ว น ตั ว ไ ม่ ใ ห้เ สี ย ห า ย สูญหาย หรือถูกโจรกรรมจากผู้ไม่หวังดีใน โลกไซเบอร์ 06

ก า ร จั ด ก า ร ค ว า ม เ ป น ส่ ว น ตั ว (Privacy Management) การจัดการความเปนส่วนตั ว เปนความสามารถในการจัดการกั บความเปนส่วน ตั วของตนเองและของผู้อื น การใช้ข้อมู ลออนไลน์ร่วมกั น การแบ่งปนผ่านสือ ดิจิทั ล ซึงรวมถึ งการบริหารจัดการ รู้จักปองกั นข้อมู ลส่วนบุ คคลของตนเอง เช่น การแชร์ข้อมู ลต่ าง ๆ ด้วยเครืองมือดิจิทั ล การขโมยข้อมู ลอั ตลั กษณ์ เปนต้ น โดยต้ องมีความสามารถในการฝกฝนใช้เครืองมือ หรือวิธีการในการ ปองกั นข้อมู ลตนเองได้เปนอย่างดี รวมไปถึ งปกปดการสืบค้ นข้อมู ลต่ างๆ ใน เว็บไซต์ เพือรักษาความเปนส่วนตั วความเปนส่วนตั วในโลกออนไลน์ คื อสิทธิการ ปกปองข้อมู ลความส่วนตั วในโลกออนไลน์ของผู้ใช้งานที บุ คคลหรือการบริหาร จัดการข้อมู ลส่วนตั ว รวมถึ งการใช้ดุลยพินิจปกปอง ข้อมู ลส่วนบุ คคลและข้อมู ล ที เปนความลั บของผู้อื น 07

ก า ร คิ ด อ ย่ า ง มี วิ จ า ร ณ ญ า ณ (Critical Thinking) การคิ ดอย่างมีวิจารณญาณ หมายถึ ง ความสามารถในการตั ดสินของ บุ คคลว่าควรเชือ ไม่ควรเชือ ควรทํา หรือไม่ควรทําบนความคิ ดเชิงเหตุและ ผล มีความสามารถในการวิเคราะห์แยกแยะระหว่างข้อมู ลที ถูกต้ องและ ข้อมู ลที ผิด ข้อมู ลที มีเนือหาเปนประโยชน์และข้อมู ลที เข้าข่ายอั นตราย ข้อมู ลติ ดต่ อทางออนไลน์ที น่าตั งข้อสงสัยและน่าเชือถื อได้ เมือใช้ อิ นเทอร์เน็ต ทราบว่าเนือหาใดมีประโยชน์ รู้เท่ าทั นสือและสารสนเทศ สามารถวิเคราะห์และประเมิน ข้อมู ลจากแหล่ งข้อมู ลที หลากหลายได้ เข้าใจ รูปแบบการหลอกลวงต่ าง ๆ ในสือดิจิทั ล เช่น ข่าวปลอม เว็บไซต์ ปลอม ภาพตั ดต่ อ ข้อมู ลอั นที เท็ จ เปนต้ น 08

ร ่อ ง ร อ ย ท า ง ดิ จิ ทั ล (Digital Footprints) ร่องรอยทางดิจิทั ล เปนความสามารถในการเข้าใจธรรมชาติ ของการใช้ชีวิต ในโลกดิจิทั ลว่าจะหลงเหลื อร่องรอยข้อมู ลทิ งไว้เสมอ ร่องรอยทางดิจิทั ล อาจจะส่งผลกระทบในชีวิตจริง ที เกิ ดจากร่องรอยทางดิจิทั ลเข้าใจผลลั พธ์ ที อาจเกิ ดขึน เพือนาํ มาใช้ในการจัดการกั บชีวิตบทโลกดิจิทั ลด้วยความรับ ผิดชอบ ข้อมู ลร่องรอยทางดิจิทั ล เช่น การลงทะเบียน อี เมล การโพสต์ ข้อความหรือรูปภาพ ไฟล์ งานต่ าง ๆ เมือถูกส่งเข้าโลกอิ นเทอร์เน็ตแล้ ว จะ ทิ งร่องรอยข้อมู ลส่วนตั วของผู้ใช้งานไว้ ให้ผู้อื นสามารถติ ดตามได้ และจะ เปนข้อมู ลที ระบุ ตั วบุ คคลได้อย่างง่ ายดาย ความเห็นอกเห็นใจและสร้าง สั ม พั น ธ ภ า พ ที ดี กั บ ผู้ อื น ท า ง ดิจิทัล (Digital Empathy) ความเห็นอกเห็นใจและสร้างสัมพันธภาพที ดีกั บผู้ อื นทางดิจิทั ล เปนความสามารถในการเข้าใจผู้อื น การตอบสนองความต้ องการของผู้อื น การแสดง ความเห็นใจและการแสดงนาํ ใจต่ อผู้อื นบนโลก ดิจิทั ลได้อย่างเหมาะสม มีปฏิ สัมพันธ์อั นดีต่ อคน รอบข้าง ไม่ว่าพ่อแม่ ครู เพือนทั งในโลกออนไลน์ และในชีวิตจริง ไม่ด่วนตั ดสินผู้อื นจากข้อมู ล ออนไลน์แต่ เพียงอย่างเดียว และจะเปนกระบอก เสียงให้ผู้ที ต้ องการความช่วยเหลื อในโลกออนไลน์ 09

จะเห็นว่าความฉลาดดิจิทั ลในระดับ พลเมืองดิจิทั ลเปนทั กษะที สาํ คั ญ สาํ หรับนักเรียน และบุ คคลทั วไปในการ สือสารในโลกออนไลน์เปนอย่างยิง ทั ง เอกลั กษณ์พลเมืองดิจิทั ล การบริหาร จัดการเวลาบนโลกดิจิทั ล การจัดการ การกลั นแกล้ งบนไซเบอร์ การจัดการ ความปลอดภั ยบนระบบเครือข่าย การ จัดการความเปนส่วนตั ว การคิ ดอย่าง มีวิจารณญาณ ร่องรอยทางดิจิทั ล ค ว า ม เ ห็ น อ ก เ ห็ น ใ จ แ ล ะ ส ร้า ง สัมพันธภาพที ดีกั บผู้อื นทางดิจิทั ล หาก บุ คคลมีทั กษะและความสามารถทั ง 8 ประการจะทําให้บุ คคลนันมีความ สามารถในการใช้อิ นเทอร์เน็ตในการ บริหารจัดการ ควบคุม กํากั บตน รู้ผิดรู้ ถูก และรู้เท่ าทั น เปนบรรทั ดฐานใน การใช้เทคโนโลยีดิจิทั ลอย่างเหมาะสม เรียนรู้ที จะใช้เทคโนโลยีอย่างชาญ ฉลาด และปลอดภั ย 10

พลเมอื งดิจทิ ัล และความฉลาดทางดิจทิ ัล จัดทําโดย นางสาวหนึงฤทัย อินตาพรหม ชันมัธยมศึกษาที6/3 เลขที31 เสนอ คุณครูวิชัย สิงห์น้อย โรงเรยี นสันกําแพง สาํ นักงานเขตพืนทีการศึกษามัธยมศึกษาเขตที34 11