อนาพาธ

แบบประเมนิ และวิเคราะห์ความเครียดด้วย 101 ตนเอง ในระยะเวลา 2 เดอื นทผ่ี า่ นมานี้ ทา่ นมอี าการ พฤตกิ รรมหรือความรสู้ กึ ตอ่ ไปนม้ี ากนอ้ ยเพียงใด โปรดขดี เครอื่ งหมาย ‘X’ ลงในชอ่ งวา่ งแสดงระดบั อาการทเ่ี กดิข้นึ กับตวั ทา่ นตามความเปน็ จริงมากท่สี ุดเพ่อื ความไม่อาพาธของเหล่าภกิ ษไุ ทย

อาการ พฤติกรรม หรือความรู้สึก ระดับอาการ เป็นบ่อย ๆ เป็นประจำ� ไมเ่ คยเลย เปน็ คร้งั คราว1. นอนไม่หลับเพราะคิดมากหรือกงั วลใจ2. ร้สู ึกหงุดหงิด รำ�คาญใจ3. ทำ�อะไรไมไ่ ด้เลยเพราะประสาทตึงเครียด4. มคี วามวุ่นวายใจ5. ไมอ่ ยากพบปะผคู้ น6. ปวดศรี ษะข้างเดียวหรือปวดบริเวณขมบั ท้งั 2 ขา้ ง7. รสู้ กึ ไมม่ คี วามสุขและเศรา้ หมอง8. รสู้ ึกหมดหวงั ในชีวติ9. รู้สึกวา่ ชีวติ ตนเองไมม่ ีคณุ ค่า10. กระวนกระวายอย่ตู ลอดเวลา11. รู้สกึ วา่ ตนเองไมม่ ีสมาธิ12. รสู้ ึกเพลยี จนไม่มีแรงจะทำ�อะไร13. รู้สึกเหนอื่ ยหนา่ ยไม่อยากทำ�อะไร14. มีอาการหัวใจเตน้ แรง15. เสียงส่นั ปากสนั่ หรือมอื สน่ั เวลาไม่พอใจ16. รู้สึกกลวั ผดิ พลาดในการทำ�ส่ิงต่าง ๆ17. ปวดหรอื เกรง็ กลา้ มเนอ้ื บรเิ วณทา้ ยทอย หลงั หรอื ไหล่18. ต่ืนเตน้ ง่ายกับเหตกุ ารณท์ ี่ไมค่ ุ้นเคย19. มนึ งงหรอื เวียนศรี ษะ20. เปน็ หวัดบอ่ ย

หลังจากทา่ นทำ� แบบประเมนิ เสรจ็ แล้ว ขอใหท้ ่านสรปุ ผลการ 103ประเมนิ และวิเคราะหผ์ ลโดยให้คะแนนแต่ละขอ้ ตามเกณฑ์ดงั นี้ไม่เคยเลย 0 คะแนนเป็นครง้ั คราว 1 คะแนนเปน็ บ่อยๆ 2 คะแนนเปน็ ประจ�ำ 3 คะแนน ผลการประเมินความเครยี ดด้วยตนเอง 0-5 คะแนน ท่านมีความเครียดอยู่ในเกณฑ์ต่�ำกว่าปกติอย่างมาก ซ่ึงอาจหมายความวา่ • ทา่ นตอบไม่ตรงตามความเปน็ จริง • ท่านเป็นคนเฉ่อื ยชา ขาดแรงจูงใจในการดำ� เนินชวี ติ • ในขณะนที้ า่ นมคี วามพงึ พอใจในชีวิตแล้ว 6-17 คะแนน ทา่ นมคี วามเครยี ดอยใู่ นเกณฑป์ กติ ซง่ึ ความเครยี ดในระดบั นี้ถือว่าเป็นประโยชน์ในการด�ำเนินชีวิตประจ�ำวันเป็นแรงจูงใจที่จะน�ำไปส่คู วามสำ� เรจ็ ในชีวิตได้เพื่อความไมอ่ าพาธของเหล่าภิกษไุ ทย

104 18-25 คะแนน ท่านมีความเครียดอยู่ในเกณฑ์สูงกว่าปกติเล็กน้อย ซ่ึงอาจ เปน็ เพราะ • ทา่ นกำ� ลงั มปี ญั หาบางอยา่ ง และยงั ไมส่ ามารถแกป้ ญั หา ได้ และท่านเองอาจไม่รู้ตัวว่ามีความเครียด เนื่องจากมี การเปลย่ี นแปลงดา้ นสขุ ภาพรา่ งกาย จติ ใจ และพฤตกิ รรม ไมม่ ากนกั • หากท่านรู้จักการผ่อนคลายความเครียดเป็นประจ�ำ เช่น ออกกำ� ลงั กาย พักผอ่ นหย่อนใจ ท�ำงานอดิเรก ฯลฯ จะ ชว่ ยลดความเครียดของทา่ นลงได้ 26-29 คะแนน ทา่ นมีความเครยี ดอยู่ในเกณฑส์ งู กวา่ ปกติปานกลาง • อาจเน่อื งมาจาก ทา่ นกำ� ลังมีปัญหาทรี่ ุนแรงในชีวติ เช่น มคี วามขดั แยง้ กบั ผใู้ กลช้ ดิ มปี ญั หาความเปลยี่ นแปลงครงั้ ใหญ่ในชวี ิต เป็นตน้ • ท่านอาจมีการเปล่ียนแปลงด้านสุขภาพร่างกาย จิตใจ และพฤติกรรม อยา่ งเหน็ ไดช้ ดั เช่น มีอาการปวดศรี ษะ ปวดท้อง นอนไม่หลับ ระบบขับถ่ายผิดปกติ หงุดหงิด งา่ ย วติ กกงั วล ไม่มสี มาธิ ทำ� งานผิดพลาด ด่มื สรุ ามาก ขึ้น ใช้ยาเสพติด • ทา่ นจำ� เปน็ ตอ้ งเรง่ แกป้ ญั หาของทา่ นโดยเรว็ และควรฝกึ เทคนคิ การคลายเครียดแบบตา่ ง ๆ เชน่ การฝกึ การผ่อน คลายกลา้ มเนอ้ื การฝกึ การหายใจการใชจ้ นิ ตนาการ การ อนาพาธ

ทำ� สมาธิ เปน็ ตน้ ควบคไู่ ปกบั การผอ่ นคลายความเครยี ด 105 แบบทัว่ ๆ ไปด้วย30-60 คะแนนท่านมีความเครียดอย่ใู นเกณฑ์สูงกว่าปกตมิ าก• อาจเนอ่ื งมาจากทา่ นกำ� ลงั ประสบปญั หาวกิ ฤตใิ นชวี ติ เชน่ เจบ็ ปว่ ยดว้ ยโรครา้ ยแรงหรอื เรอ้ื รงั มคี วามพกิ าร สญู เสยี บคุ คลทีร่ ัก ล้มละลาย ฯลฯ• ท่านอาจมีความเจ็บป่วยรุนแรง เช่น เป็นโรคกระเพาะ อาหาร โรคหัวใจ ความดันโลหติ สูง• ด้านจติ ใจกฟ็ งุ้ ซา่ น คดิ มาก ใจน้อย ตดั สนิ ใจผดิ พลาด มพี ฤติกรรมกา้ วร้าว หรอื ไมก่ ็ซมึ เศรา้ คดิ อยากตาย หาก ทา่ นมคี วามเครยี ดสงู มากเชน่ นี้ นอกจากจะตอ้ งแกป้ ญั หา โดยด่วน และฝึกเทคนิคการคลายเครียดแบบต่าง ๆ แลว้ อาจจำ� เปน็ ตอ้ งไปพบผเู้ ชย่ี วชาญดา้ นสขุ ภาพจติ เพอื่ ปรกึ ษาปัญหาและขอรบั การช่วยเหลอื เป็นการเฉพาะดว้ ยเพื่อความไม่อาพาธของเหลา่ ภกิ ษุไทย

106 วธิ เี ลกิ บุหร่ีดว้ ยตนเอง พญ.ดจุ ฤด-ี นพ.ธนั วรจุ น์ บูรณสขุ สกลุ “คณุ หมอครบั ผมไอไมห่ ยดุ เลยครบั นำ�้ หนกั ลด ...คณุ หมอคดิ ว่าผมสูบบหุ รีท่ กุ วัน เกยี่ วหรอื ไม่ครบั ” เปน็ ค�ำถามท่คี ณุ หมอหลาย ท่านคงเคยได้ยินจนชินหู และตอบกันบ่อยๆว่าบุหรี่เป็นสาเหตุของ โรคปอดและไอเรอ้ื รัง นั่นเปน็ ปลายทางของการรกั ษาร่างกาย หาก แกท้ ต่ี น้ เหตแุ ลว้ คงไมเ่ กดิ ปญั หาโรคปอดขน้ึ มาตามหลงั ตน้ เหตนุ น้ั ก็ คือ การสบู บุหรี่ ซงึ่ ถ้าไม่สบู ต้ังแตต่ น้ ก็คงดี หากสูบมากอ่ นแล้วกค็ ง ตอ้ งเขา้ สู่กระบวนการ ‘เลกิ บหุ ร่ี’ บุหรี่เป็นสิ่งเสพติดที่มีพิษภัยท้ังต่อตนเองและบุคคลรอบข้าง ปจั จบุ นั จงึ มกี ารรณรงคร์ วมถงึ หา้ มสบู บหุ รใี่ นทสี่ าธารณะ แตย่ งั มบี าง สว่ นที่นยิ มสูบบหุ ร่ี เนื่องจากความคดิ ทีว่ า่ ดูเท่ โก้เก๋ แสดงถงึ ความ เปน็ ผู้ใหญ่ มีเพื่อนหรือคนในครอบครัวสูบบหุ ร่ี บางคนสบู บุหรเ่ี พ่อื ระบายความเครยี ดจากปญั หาทเ่ี กิดขึน้ การเสพติดบุหรแี่ บ่งออกเปน็ 2 องคป์ ระกอบคือ ติดจากความ ตอ้ งการทางกาย และตดิ ทางใจจนเป็นนิสัย การเสพติดทางกายน้นั หลังจากท่สี ูบบุหรภ่ี ายในเวลาเพียงแค่ 7 ถึง 10 วนิ าที สารนโิ คตนิ กจ็ ะเรม่ิ สง่ ผลกระทบตอ่ สมองของเราโดยทนั ที ทำ� ใหเ้ ราเกดิ ความรสู้ กึ พงึ พอใจ กระฉบั กระเฉง ขน้ึ มาทันที แต่อยา่ งไรกต็ าม เมือ่ เวลาผา่ น ไป 30 นาทนี โิ คตนิ กจ็ ะสลายออกไปจากรา่ งกายเราหมด และเมอื่ นน้ั ความร้สู ึกเหน่ือย กระสบั กระสา่ ย และเครยี ด ก็จะเขา้ มาแทนที่ จน อนาพาธ

ต้องสบู มวนใหม่ อีกทัง้ ความต้องการนน้ั ก็จะเพมิ่ ปรมิ าณและความถ่ี 107มากขึน้ เร่ือย ๆ จนกลายเปน็ อาการติดไปในทสี่ ดุ อีกอาการหน่ึง คอื การเสพติดทางใจลองถามตัวเองดูว่า บหุ ร่ีมคี วามสำ� คญั กบั ชวี ติ ประจำ� วนั ของคณุ มากแคไ่ หน สาเหตขุ องการตดิในลกั ษณะนี้ อธบิ ายงา่ ย ๆ ตามหลกั การของ Ivan Pavlov ในทฤษฎที ่ีเรยี กกนั ตามภาษาชาวบา้ นวา่ ‘หมาไดย้ นิ เสยี งกระดงิ่ แลว้ นำ�้ ลายไหลเพราะคิดวา่ จะไดอ้ าหาร’ กล่าวคือ ได้มกี ารทดลอง น�ำกระดง่ิ มาส่ันทกุ คร้งั กอ่ นที่จะใหอ้ าหารสุนขั สนุ ขั ก็จะรับรวู้ ่า เมือ่ ใดกต็ ามท่ีได้ยินเสียงกระด่ิง จะได้อาหาร และเมื่อกระดิ่งดงั ขน้ึ สนุ ัขกจ็ ะน�ำ้ ลายไหลแมว้ า่ การสนั่ กระดงิ่ ในครงั้ นน้ั จะไมม่ อี าหารใหก้ ต็ าม เพราะสนุ ขั เรยี นรู้ว่า ‘เอาล่ะ! เม่ือเสยี งกระด่งิ ดงั ขนึ้ ฉันจะได้อาหารแลว้ ’ ทนี ม้ี าลองเปรียบเทียบกบั คนตดิ บหุ รี่ เราจะเหน็ ได้ว่า คนติดบหุ รน่ี นั้ มกั จะมพี ฤตกิ รรมบางอยา่ งทม่ี าควบคไู่ ปกบั การสบู บหุ ร่ี เชน่เมอื่ ขบั รถจะสบู บหุ รท่ี กุ ครง้ั เมอ่ื ตนื่ นอนขน้ึ มาจะตอ้ งหยบิ บหุ รสี่ บู ทนี ้ีทุกคร้ังที่ขึ้นนั่งบนรถ สมองก็จะสั่งว่า ‘เอาล่ะ! ฉันข้ึนนั่งบนรถแล้วไหนล่ะบหุ ร่ี’ แบบนเี้ ปน็ ตน้ ความส�ำเร็จในการเลิกบุหรี่ของทุกๆท่านน้ัน เป็นสิ่งที่เป็นประโยชนก์ ับตวั ทา่ นเอง ครอบครวั เพือ่ น และชมุ ชนที่คุณอยู่ การไม่เป็นทาสส่ิงเสพติดน้ันเป็นความดีงาม เป็นการรับผิดชอบท้ังชีวิตส่วนตนและส่วนรวม เพยี งแตต่ ดั สนิ ใจท่ีจะหยดุ และกข็ วา้ งบหุ รที่ ง้ิ ไปชว่ั กาลนาน คณุ กจ็ ะเปน็ อสิ ระทางจติ ใจโดยสมบรู ณ์ ใหร้ ะลกึ อยเู่ สมอว่า การสบู บุหรที่ �ำใหค้ ณุ ตอ้ งเส่ียงตายเพ่ิมข้นึ เป็นสองเทา่ เม่ือคณุ เลิกสบู บุหร่ี ร่างกายและปอดของคุณจะ ‘ปลอด’ จากสารพิษในควันบุหร่ี ปอดจะโปร่งจากนิโคติน สารทาร์ หรือน้�ำมันดิน ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ ก๊าซ และสารเคมีอื่นๆ อีกหลายพัน เพอื่ ความไมอ่ าพาธของเหล่าภิกษไุ ทย

108 ชนดิ ทางเดนิ หายใจ จะรสู้ ึกโล่ง สะดวกขนึ้ กว่าเดิม ภายในประมาณ 2 สัปดาห์ เสมหะจะลดลง ลดความเสีย่ งตอ่ โรคติดเชอ้ื ระบบทางเดนิ หายใจ เชน่ คออกั เสบ หลอดลมอกั เสบ เนอ่ื งจากไมม่ คี วนั บหุ รที่ เ่ี ปน็ สารกอ่ ความระคายเคอื ง และทำ� ใหเ้ สยี่ งตอ่ การตดิ เชอื้ มากขน้ึ ทส่ี ำ� คญั คอื ลดอตั ราเสยี่ งตอ่ โรคมะเรง็ ของอวยั วะตา่ ง ๆ ลดโอกาสเสย่ี งตอ่ การ เกดิ โรคหัวใจ ลดความเส่ยี งความทกุ ข์ทรมานจากโรคถงุ ลมปอดโปง่ พอง ถา้ เลกิ สบู บหุ รข่ี ณะทยี่ งั ไมม่ กี ารทำ� ลายปอดอยา่ งถาวร สมรรถนะ ปอดจะสามารถฟ้นื ตัวขึ้นได้ ‘ไมม่ ีค�ำว่าสาย สำ� หรับการเลกิ บุหรี่’ 7 เหตุผลท่สี มควรเลกิ สบู บหุ รี่ 1. เบียดเบียนตนเอง ซ่ึงโรคท่ีเกิดจากการสูบบุหรี่ แทบทุก โรคไมส่ ามารถรกั ษาใหห้ ายขาดได้ เชน่ เสน้ เลอื ดหวั ใจตบี และถงุ ลมโปง่ พอง ปจั จบุ นั สงั เกตเปน็ รปู ธรรมไดง้ า่ ยจาก ซองบหุ รี่ จะมรี ปู ของปอดทใ่ี ชบ้ ุหรไ่ี ปนานๆ 2. เบียดเบียนคนรอบตัว ผลของการสูบน้ันไม่ได้กระทบแค่ ตนเอง แตย่ งั ไปเบยี ดเบยี นคนทอ่ี ยอู่ าศยั ใกลต้ วั ดว้ ย มงี าน วจิ ยั พดู ถงึ สถานท่ที มี่ ผี ้สู ูบบหุ ร่ี มกั ตรวจพบสารทเ่ี กิดจาก การเผาไหม้ของนิโคติน และสารก่อมะเร็งในน้ำ�ลายและ ปัสสาวะ มีโอกาสป่วยเป็นโรคทางเดินหายใจ หลอดลม อกั เสบ และปอดบวมมากกวา่ เดก็ ในบา้ นทไ่ี มม่ คี นสบู บหุ รี่ 3. เบียดเบียนสมอง ทำ�ให้เสพติด บุหร่ีรสเมนทอลผสมท่ี ทำ�ให้ผู้สูบเย็นคอ บางคนใช้บุหรี่เพื่อบำ�บัดความเครียด ของตนเอง เท่ หรือด้วยเหตุผลทางสังคม แม้บุหรี่รส เมนทอลจะไม่เป็นพิษต่อร่างกายแต่ก็ทำ�ให้ติดบุหรี่ง่าย อนาพาธ

เมื่อสูบมากข้ึนเร่ือยๆ ก็จะทำ�ให้รับสารพิษจากควันบุหรี่ 109 เข้าสู่ปอดมากข้ึนเช่นกัน ดังนั้น ไม่ว่าบุหรี่ใดๆก็ทำ�ให้ เสพตดิ เชน่ กัน4. เบียดเบียนปอด สารไนโตรเจนออกไซด์ในควันบุหรี่เป็น ตัวทำ�ลายเนื้อเยื่อในปอดและทำ�ให้ถุงลมฉีกขาด และ รวมตวั เปน็ ถงุ ลมขนาดใหญข่ ึ้น นำ�ไปสูโ่ รคถงุ ลมโป่งพอง ผลวิจัยร้อยละ 70 ของผู้ป่วยด้วยโรคถุงลมโป่งพองระยะ สุดทา้ ยจะเสยี ชีวิตใน 10 ปี5. เบยี ดเบยี นอายุ ทำ�ใหแ้ กเ่ รว็ ผสู้ บู บหุ รจ่ี ะปรากฏรว้ิ รอยเรว็ กวา่ และมากกวา่ ผไู้ มส่ ูบ เนื่องจากนิโคตินทำ�ใหเ้ สน้ เลือด ทั่วตัว รวมถึงบริเวณผวิ หนงั หดตวั ตลอดเวลา โดยเฉลย่ี ผู้ ทส่ี บู บหุ รจ่ี นตดิ อวยั วะทกุ ระบบจะเสอ่ื มหรอื แกเ่ รว็ ขนึ้ กวา่ ผูไ้ ม่สูบประมาณ 10 ปี6. เบียดเบียนความคิด ทำ�ให้คดิ ชา้ ลง นิโคตินเปน็ สารเสพ ติดมฤี ทธิก์ ระต้นุ สมองอย่างแรงในระยะแรก แตต่ ่อมาจะ กดสมองและทำ�ให้ผู้สูบบหุ รค่ี ดิ ช้าลง คดิ ไม่ออก ต้องเร่ิม สูบบุหรใ่ี หมเ่ พอ่ื กระตุ้นสมองอีกครง้ั7. เบยี ดเบยี นเซลล์ ซงึ่ ทำ�ใหม้ โี อกาสเปน็ มะเรง็ ผสู้ บู บหุ รที่ กุ คนมโี อกาสเปน็ มะเรง็ ทร่ี มิ ฝปี าก ชอ่ งปาก และลนิ้ รวมถงึ มะเรง็ ปอดไดง้ า่ ยกวา่ คนทว่ั ไปมาก     เพอื่ ความไมอ่ าพาธของเหล่าภกิ ษไุ ทย

110 แล้วจะเลิกดว้ ยตวั เองไดอ้ ย่างไร? การท่ีจะเลิกบหุ รี่ อย่าเพงิ่ เอาแตค่ ดิ ตอ้ งลงมือเลิก หาเหตผุ ล หรอื แรงจงู ใจในการเลกิ ให้ได้โดยก�ำหนดวันเลกิ เชน่ วนั ไม่สูบบุหรี่ โลก วนั เกิด วนั บวช วันเกิดลูก ฯลฯ ให้ทิ้งบุหร่ีและอุปกรณ์การสูบบุหรี่ท้ังหมด บอกคนใกล้ชิดว่า จะเลิกสูบบหุ ร่เี พอื่ คนใกล้ชิดจะไดใ้ หก้ �ำลงั ใจ เช้าวนั ทเี่ ลกิ สบู ท�ำใจใหส้ บาย ดื่มน�้ำผลไม้ หากอยากบหุ รี่ ให้ ด่ืมน�้ำหรือลา้ งหน้า หลังกินข้าว ให้ลุกจากโต๊ะอาหารเลย ถ้าน่ังอยู่จะเคยชินกับ การตอ้ งหยิบบุหรมี่ าสูบ ถา้ ทนถึงเยน็ ได้ ใหเ้ รม่ิ โปรแกรมออกก�ำลังกายในเย็นน้ัน ถา้ ไมเ่ หน่ือยให้วิง่ เหยาะๆ 30-40 นาที การออกกำ� ลังจะท�ำให้ร่างกาย คลายเครยี ด อยากบุหร่นี อ้ ยลง ท้ังยังทำ� ให้เพลีย จงึ หลับสบาย ใคร ไม่สะดวกในเวลาเยน็ ออกก�ำลงั กายตอนเชา้ ก็ได้ ควรงดการไปเที่ยวเตร่ เช่น ห้างสรรพสินค้า หรือเข้าไปใน บริเวณทม่ี ีคนสูบบหุ รีม่ ากๆ เมอ่ื อยากสบู บุหรี่ ใหก้ ินมะนาวแทน โดยหัน่ เปน็ ชิ้นเลก็ ๆ มี เปลือกติดมาด้วย ขนาดเท่าหัวแม่โป้ง หรือพอค�ำ อมแล้วค่อยดูด ความเปรี้ยว จากนั้น เคี้ยวเปลือกอย่างช้าๆ นาน 3-5 นาที จะ มีผลท�ำให้ล้ินขม เฝื่อน แล้วดื่มน้�ำ 1 อึก นอกจากช่วยลดความ อยากนิโคตินแล้ว เมื่อสูบบุหรี่จะท�ำให้รสชาติบุหรี่เปลี่ยนเป็น ขมจนไม่อยากสูบบุหรี่ สามารถกินมะนาวหรือผลไม้ชนิดอื่นท่ีมี ความเปร้ียวมากๆ ได้ทุกคร้ังที่เกิดความอยากบุหรี่ หากไม่ได้ผล อนาพาธ

อาจปรึกษาแพทย์หรือเคี้ยวหมากฝร่ังนิโคตินด้วยตัวท่านเองได้ 111          หากผา่ นวนั แรกไปได้ วนั ทส่ี อง สาม กใ็ หป้ ฏญิ าณเหมอื นเดมิบอกตวั เองตลอดเวลาวา่ เราตอ้ งทำ� ได้ ยงิ่ หลายวนั ผา่ นไป ความอยากบุหร่จี ะยิ่งน้อยลง โอกาสเลิกสูบบหุ ร่ีจะยิ่งมมี ากขน้ึ หลังหนง่ึ อาทิตย์คุณจะรู้สึกสบายมากข้ึน หายใจโล่งข้ึน ความอยากบุหรี่จะน้อยลงๆ          ทา่ นท่ีเร่ิมโปรแกรมออกก�ำลังกายแล้ว กค็ วรออกกำ� ลังกายต่อไป อาจจะเปลี่ยนจากติดนโิ คตนิ มาเป็นตดิ เอนดอร์ฟินส์ทไ่ี ด้จากการออกกำ� ลังกายแทน ถ้าท�ำได้เช่นนี้ จะเป็นก�ำไรสองตอ่ สว่ นคนทท่ี ำ� ทุกวธิ ดี ว้ ยตัวเองแลว้ แต่ยงั เลิกไมไ่ ด้ อาจต้องเลอื กวธิ ใี ช้ยาเข้าช่วย ซ่งึ ต้องปรกึ ษาแพทย์ร่วมด้วย โดยสว่ นใหญ่ คดิ เปน็ 90% ของผู้ทีเ่ ลิกสบู บุหรไี่ ด้สำ� เรจ็ (เลิกได้ไม่ต�่ำกว่า 1 ปี) เลิกได้ด้วยตนเอง โดยไม่จ�ำเป็นต้องใช้ยา หรือสารนิโคตินแทนบุหร่ี การใช้สารนิโคตินทดแทนมิได้หมายความว่าจะสามารถเลิกบุหรี่ได้ทุกคน ความตั้งใจจริง ก�ำลังใจ การปรับเปลย่ี นพฤตกิ รรมของตนเอง การลดความเครียดชว่ งท่ีอยากสูบบุหร่ีลดอาการอยากสูบบุหร่ี เบย่ี งเบนความสนใจความอยากสบู บุหรไ่ี ด้ วิธีการท่ผี เู้ ลกิ บุหรไ่ี ดส้ ำ� เร็จแนะนำ� คอื เตรียมตวั ตัง้ ใจ ตดั สนิใจแน่วแน่ วา่ ตอ้ งการเลิกบหุ รี่ด้วยตนเอง 1. กำ�หนดวนั ‘ปลอดบหุ ร’ี่ ของตนเอง อาจเปน็ วนั สำ�คญั ทาง ศาสนา วนั เกดิ ตนเอง หรอื บตุ ร-ภรรยา ไมค่ วรเลอื กเวลา ชว่ งท่ีงานเครยี ด ควรหา ‘ใคร’ บางคนให้รับรเู้ ป็นพยาน และคอยชว่ ยเหลอื 2. ทงิ้ บหุ รี่ และอปุ กรณท์ งั้ หมด เพอ่ื มใิ หส้ งิ่ เหลา่ นม้ี ากระตนุ้ ความอยากบหุ รีอ่ กี 3. แจ้งแก่คนในครอบครัว ที่ทำ�งาน นายจ้าง เพื่อนสนิท เพื่อความไม่อาพาธของเหล่าภกิ ษไุ ทย

112 เพ่ือนร่วมงาน เพ่ือให้เป็นกำ�ลังใจ เป็นแรงสนับสนุนให้ เลิกได้สำ�เรจ็ 4. เมื่อถึงวันสำ�คัญท่ีกำ�หนดไว้แล้วว่า ‘วันปลอดบุหรี่’ ให้ หยุดเลย 5. ให้งดสุรา กาแฟ อาหารรสจัด ละเว้นการรับประทาน อาหารใหอ้ มิ่ จนเกนิ ไป ไมค่ วรนง่ั ทโ่ี ตะ๊ อาหารนาน เพราะ หลงั อาหารทกุ มอ้ื จะเกดิ ความอยากบหุ รอ่ี กี ควรดมื่ นำ้ �ผล ไม้ เชน่ น้ำ�สม้ นำ้ �มะนาว เพราะความเปน็ กรดจะชะลา้ ง นโิ คตินออกไป 6. ในช่วงแรกท่ีอดบุหรี่ จะรู้สึกหงุดหงิด ให้สูดหายใจเข้า– ออกลึก ๆ ด่มื น้ำ�มาก ๆ เพือ่ ลดความอยากหรอื อาจอาบ น้ำ� ถ้าเป็นไปได้ 7. ออกกำ�ลงั กายสม่ำ�เสมอ หางานอดเิ รกทำ�เพอื่ คลายเครยี ด เพราะส่วนใหญ่หลังเลิกบุหร่ี น้ำ�หนักตัวจะเพ่ิมขึ้น การ ออกกำ�ลังกาย ควบคุมอาหาร อดอาหารหวาน ลดอาหาร ไขมัน จะเป็นการควบคมุ น้ำ�หนกั ได้ทางหน่ึง 8. ปรับเปล่ียนพฤติกรรมท่ีทำ�ประจำ�ตอนสูบบุหร่ี เลี่ยง สถานการณ์ สถานทท่ี เ่ี คยสบู บหุ รอี่ ยเู่ ปน็ ประจำ� เชน่ หอ้ ง น้ำ�เดมิ ๆ 9. ฝึกปฏเิ สธ ซอ้ มพดู กับตัวเอง เพื่อนฝงู ‘ไมค่ รับ’ ‘ผมไม่สูบ ครบั ’ ‘นายแน่มากทเี่ ลกิ สบู บุหรีไ่ ด’้ 10. หากหยุดสูบบุหรี่ได้แล้วในระยะหน่ึง เช่น 2 สัปดาห์ แล้วกลับมาสูบอีก ให้หาสาเหตุของการกลับมาสูบใน มวนแรกใหมใ่ หไ้ ดแ้ ลว้ แกไ้ ขทส่ี าเหตุ อยา่ ทอ้ แทห้ รอื โทษ อนาพาธ

ตัวเอง หรือรู้สึกผิดมากมาย ให้กำ�ลังใจตนเองแล้วต้ังใจ 113ใหม่ เรม่ิ ตน้ กระบวนการเลกิ บหุ ร่ดี ้วยตนเองใหม่ไดเ้ สมอเพือ่ ความไมอ่ าพาธของเหล่าภกิ ษไุ ทย

114 ตยู้ าถวายพระ ภญ.วลิ าศนิ ี เข่อื นแก้ว ยา เป็นหนึ่งในปัจจัยสี่ท่ีมีความส�ำคัญต่อชีวิตมนุษย์ ที่กว่า จะถกู หยิบมาใชก้ เ็ มื่อเกิดอาการที่ตอ้ งไดร้ ับการบำ� บดั บรรเทา เหลา่ ฆราวาสที่เห็นความส�ำคัญในข้อน้ี จึงมีความปรารถนาดีในการน�ำ หยูกยามาถวายพระภิกษุสงฆ์ไว้แต่เนิ่นๆ แต่บางครั้งก็หลงลืมการ จดั หมวดหมู่ การตรวจสอบวนั หมดอายุ ไหนจะสรรพคุณและวธิ ใี ช้ที่ ไมช่ ดั เจน ทำ� ใหส้ มุ่ เสย่ี งตอ่ การใชผ้ ดิ พลาดคลาดเคลอื่ น ทางทดี่ ี ทาง วดั ควรมตี ู้ยาทีม่ ิดชดิ มผี ู้รบั ผดิ ชอบในการตรวจสอบวันหมดอายขุ อง ยาเปน็ ประจ�ำ อีกท้งั การจดั ตูย้ า กค็ วรจดั เปน็ หมวดหมเู่ พื่อให้ง่ายตอ่ การหยบิ ใช้ ยกตัวอยา่ งไดด้ ังนคี้ ่ะ อนาพาธ



116 คำ�อธบิ ายประกอบการใช้ยาในตารางตา่ งๆหน้าถดั จากนี้ไป ac = รับประทานกอ่ นอาหารอยา่ งน้อยคร่ึงช่ัวโมง pc = รับประทานหลังอาหาร hs = รับประทานกอ่ นนอน stat = รบั ประทานทันที ถัดจากนีเ้ ป็นตารางสรุปรายการยา (หมายเหตุ ชือ่ การค้าของ ยาที่ระบุไว้ เป็นช่ือท่ีพบและเรียกใช้ท่ัวไปตามร้านขายยาเพื่อง่าย ต่อการประยุกต์ใช้ มิได้ส่ือเพื่อการโฆษณาแต่อย่างใด หากมียาอ่ืน ทดแทนโดยมีช่ือสามัญของยาดังท่ีระบุไว้ก็สามารถใช้ทดแทนกันได้ นะคะ) อนาพาธ

ยาในกลุม่ โรคทางเดนิ อาหารชื่อการคา้ ชือ่ สามญั ทางยา ขอ้ บง่ ใช้ วธิ ีรบั ประทาน คำ�แนะนำ�พิเศษAlum milk, Belcid, Antacil เกลืออะลูมิเนียม + เกลือ ยาลดกรด (กลไก : ลด 15 ml x 3 ac & hs หากมีอาการกำ�เรบิ ข้ึนมาอีก ทานซำ้ �ได้gel แมกนเี ซยี ม + แคลเซียม ค ว า ม เ ป็ น ก ร ด ใ น โดยให้ระยะเวลาหา่ งกนั 2 ชวั่ โมง คารบ์ อเนต + โซเดียมไบ กระเพาะอาหาร) คาร์บอเนตRanidine, Zantac Ranitidine ยาลดกรด (กลไก : ลด 1x2 pc อาจทำ�ให้เกิดอาการข้างเคยี งคือ มนึ งง การหลัง่ กรด) สบั สน ในผู้สูงอายุ150 mg tablet Tagamet/ Cig­ Cimetidine ยาลดกรด (กลไก : ลด 1x2 pc อาจทำ�ใหเ้ กิดอาการข้างเคยี งคอื มนึ งงamet/ Cimet 400 mg การหล่งั กรด) สับสน ในผู้สงู อายุtabletLosec 20 mg capsule Omeprazole ยาลดกรด (กลไก : 1x1 ac - ให้กลืนท้ัง capsule ห้ามเคี้ยว ยับยั้งการหลง่ั กรด) - ถา้ จำ�เปน็ ตอ้ งแกะ capsule ออก ให้ ผสมในนำ้ �สม้ หา้ มเทผสมในนำ้ �ธรรมดาPrevacid 15 mg capsule Lansoprazole ยาลดกรด (กลไก : 2x1 ac - ให้กลืนท้ัง capsule หา้ มเคย้ี ว ยบั ย้ังการหล่งั กรด) - อาจทำ�ใหท้ ้องผูก ทอ้ งเสยี ปากแหง้

Ulsanic 1000 mg tablet Sucralfate ยาลดกรด (กลไก : 1x4 ac - อาจทำ�ใหเ้ กิดอาการทอ้ งผูก ปอ้ งกนั เยอื่ บกุ ระเพาะ) - ไมค่ วรรบั ประทานรว่ มกบั ยาลดกรด ยานอ้ี าจทำ�ใหง้ ว่ งซึมMotilium-M 10 mg tab Domperidone meleate คล่นื ไส้ อาเจียน 1x3 ac ยาน้อี าจทำ�ใหง้ ่วงซมึPlasil 10 mg tab 1x3 ac เคยี้ วใหล้ ะเอียดก่อนกลนืAir-X 80 mg tab Metoclopramide คลน่ื ไส้ อาเจียนMagesto tab หา้ มรบั ประทานพรอ้ มยาลดกรดและนม Simethicon ท้องอดื ท้องเฟ้อ 1x3 pc ยานี้อาจทำ�ให้ปวดมวนท้องDulcolax 5 mg tabSenokot tab Mamylase, Diastase, อาหารไมย่ อ่ ย จกุ เสยี ด 1x3 pc Calcium carbonate, แน่นเฟอ้ Sodium Bicarbonate , Aluminium Hydroxide Bisacodyl ช่วยระบาย รักษา 2-4 hs อาการทอ้ งผูก Senoside ช่วยระบาย รักษา 2-4 hs อาการทอ้ งผูก

Imodium 2 mg cap Loperamide ท้องเสียที่ไม่ได้เกิด stat 2 cap then 1 - ไมค่ วรใช้ตดิ ต่อกนั เกนิ 3 วนัLomotil tab จ า ก ก า ร ติ ด เ ชื้ อ cap q6h จนกว่าจะORS จุลนิ ทรีย์ หยดุ ถา่ ย max dose - ไม่ใช้ในอาการท้องร่วงจากยา 8 cap/day ปฏชิ วี นะหรือเกดิ จากเชื้อจลุ ินทรยี ์ - ห้ามใชใ้ นเดก็ เล็กและผู้สูงอายุ Diphenoxylate + Atro­ ท้องเสียที่ไม่ได้เกิด stat 2 tab then 1 tab - ยานี้อาจทำ�ใหป้ ากแห้ง คอแห้ง pine จ า ก ก า ร ติ ด เ ชื้ อ q6h จนกว่าจะหยุด จลุ นิ ทรีย์ ถ่าย - ห้ามใชใ้ นเดก็ อายตุ ่ำ�กว่า 6 ปี - ไม่ควรใช้ตดิ ตอ่ กันเกนิ 7 วนั สารละลายนำ้ �ตาลเกลือแร่ ทดแทนเกลือแร่ท่ีสูญ ผงละลายนำ้ � จบิ ด่มื เสยี

Ultracarbon 250 mg cap Activated charcoal ท้องเสียจากอาหาร 1x3 pc & hs - ยาน้อี าจทำ�ใหอ้ ุจจาระเปน็ สดี ำ� ท้อง เป็นพิษ ผกู ท้องเสีย คลน่ื ไส้ อาเจียน ปวดทอ้ ง ทอ้ งอืด - ควรดื่มน้ำ�ตามมากๆ เพ่ือป้องกัน ลำ�ไสอ้ ดุ ตัน - เม่ือใชร้ ว่ มกบั ยาอนื่ จะทำ�ให้ฤทธข์ิ อง ยาน้ันส้ันลง ให้รับประทานห่างจากยา ตัวอื่นอย่างน้อย 2 ชว่ั โมง

ยาในกลมุ่ โรคตดิ เชือ้ (รับประทานตอ่ เน่ืองเปน็ เวลา 7-10 วัน)ชื่อการคา้ ชอื่ สามญั ทางยา ข้อบง่ ใช้ วธิ รี ับประทาน คำ�แนะนำ�พเิ ศษ ยานีอ้ าจทำ�ให้ทอ้ งเสยีAmoxil, Ibiamox 500 mg Amoxicillin ตา้ นเช้อื แบคทเี รีย 2x2 pccap (ทางเดินหายใจ) ยานีอ้ าจทำ�ใหท้ อ้ งเสียAugmentin, Curam, AMK Amoxicillin 500 mg + ต้านเชือ้ แบคทีเรีย 1x3 pc ทานก่อนอาหาร 1 ช่ัวโมงหรือหลัง625 mg tab Clavulonic 125 mg (ทางเดนิ หายใจ) อาหาร 2 ช่วั โมงRulid , Roxcin 150 mg Roxithromycin ต้านเชื้อแบคทีเรีย 1x2 ac ทานก่อนอาหาร 1 ชั่วโมงหรือหลังtab (ทางเดนิ หายใจ-ใชใ้ น อาหาร 2 ชว่ั โมง ผู้ป่วยที่แพ้ amoxy)Diclocil 500 mg cap Dicloxacillin ต้านเชือ้ แบคทีเรีย 1x4 ac (ผิวหนงั )

Ciprobay 500 mg tab Ciprofloxacin ต้านเช้ือแบคทีเรีย 1x2 pc ทานพรอ้ มอาหารเพอื่ ปอ้ งกนั การระคายTarivid 200 mg tab Ofloxacin (ทางเดินปสั สาวะ) เคืองLexinor 400 mg tab norfloxacin ต้านเชื้อแบคทีเรยี 1x2 ac ทานก่อนอาหาร 1 ช่ัวโมงหรือหลังGrisolvin-FP 500 mg tab Griseofulvin (ทางเดนิ ปสั สาวะ) อาหาร 2 ชั่วโมงNizoral 200 mg tab Ketoconazole ต้านเชื้อแบคทเี รยี 1x2 pc อาจทำ�ให้คลน่ื ไส้ อาเจียน ปวดหวั (ท้องเสยี )Zovirax, Vilerm 400 mg Acyclovir ต้านเชื้อราท่ีผิวหนัง 1-2 tab/day อาจทำ�ให้ปวดศีรษะ วงิ เวยี นtab ผม เลบ็ ตา้ นเช้อื ราที่ผวิ หนัง 1x4 pc - รบั ประทานพร้อมอาหาร - หา้ มรบั ประทานพรอ้ มยาลดกรด/ แก้ ยาต้านไวรสั (โรคเรมิ , เรมิ : 1x5 (q6h) แพ้ งสู วัด) งูสวดั : 2x5 (q6h) อาจทำ�ใหค้ ลน่ื ไส้ อาเจียน

ยาในกลมุ่ แกป้ วดกลา้ มเนอ้ืช่อื การค้า ชือ่ สามญั ทางยา ขอ้ บง่ ใช้ วิธีรับประทาน คำ�แนะนำ�พิเศษDanzen, Serrapep 5 mg Serratiopeptidase บ ร ร เ ท า อ า ก า ร 1x3 pctab บวม,อักเสบIdarac 200 mg tab Floctafenine ลดอาการปวด 1x3 pcTylenol, Sara 500 mg tab Paracetamol ลดไข,้ บรรเทาปวด 2 เมด็ prn ห่างกัน ไมค่ วรรบั ประทานตดิ ต่อกนั นานเกิน 5 อยา่ งนอ้ ย 6 hr วนั

Naprosyn, Napxen 250 Naproxen 1x2 pcmg tabBrufen, Nurofen 400 mg Ibuprofen รักษาอาการอักเสบ 1x3 pctab Diclofenac ของกระดูกและกล้ามVoltaren, Dinac, Vol­ เนื้อ, รูมาตอยด์ 1x3 pc รับประทานยาหลงั อาหารทันทีtanac 25 mg tabMelcam 7.5 mg tab Meloxicam 1x2 pcCelebrex 200 mg tab Celecoxib 1x2 pcArcoxia 60 mg tab Ertoricoxib 1x1 pcระดับของอาการข้างเคยี ง (เชน่ การกัดกระเพาะอาหาร) Naproxen > Ibuprofen > Meloxicam > Celecoxib > ErtoricoxibMuscal, Norgesic tab Paracetamol + Orphen­ แก้ปวด คลายกล้าม 1x3 pc อาจทำ�ให้ง่วงนอน adrine เน้ือMydocalm 50 mg Tolperisone 1x3 pc

ยาแกค้ ดั จมกู -ขยายหลอดลม-แก้ไอช่อื การค้า ช่อื สามัญทางยา ขอ้ บ่งใช้ วิธีรับประทาน คำ�แนะนำ�พิเศษ อาจทำ�ใหม้ ีอาการใจสนั่ มือสั่น ในรายAsiatapp, Nasotapp tab Brompheniramine + บรรเทาอาการคัดจมูก 1x3 pc ที่มีความไวต่อยา หากเกิดอาการวิง phenylephrine เวียน ควรลดขนาดยาลงโดยปรึกษา แพทย์Zyrtec 10 mg tab Cetirizine บรรเทาอาการคดั จมกู , 1x1 pcTelfast 90 mg tab Fexofenadine แกแ้ พ้ 1x2 pcClarityne 10 mt tab Loratadine 1x2 pcVentolin 2 mg tab Salbutamol ขยายหลอดลม 1x3 pcBisolvon 8 mg tab Bromhexine แก้ไอ 1x3 pc

ยาภายนอก  ชือ่ การค้า ชอื่ สามัญทางยา ขอ้ บ่งใช้ วิธีใช้ คำ�แนะนำ�พเิ ศษFeldene gel, Longanoid, ยาทานวดแก้ปวด บรรเทาอาการบวม ทานวดบริเวณท่ีปวดNeotica balm , Voltaren อักเสบ วันละ 1-2 คร้งัgelNormal Saline Solution น้ำ�เกลอื ลา้ งแผล ยาล้างแผล ใ ช้ ทำ� ค ว า ม ส ะ อ า ด แผลBetadine โพวโิ ดน-ไอโอดนี ทงิ เจอร์ ยาทาแผล ทาแผลสดที่มีบริเวณ ควรทำ�ความสะอาดแผลด้วยน้ำ�เกลือ ไอโอดีน  กว้างแต่ไม่ลึก เช่น normal saline สำ�หรับล้างแผลก่อน แผลถลอก ทายา Calamine lotion Calamine ทาแก้คัน ชโลมหรอื ทาบรเิ วณท่ี คันHistaoph, Opsil-A Antazoline+tetryzoline ยาหยอดตา แกร้ ะคาย 1-2 หยด x 4 เปิดใช้แล้วเก็บในตู้เย็น ใช้ได้ไม่เกิน 1 เคือง เดือน

Optic Boric acid + Na borate นำ้ �ยาล้างตา เทยาลงในฝา รนิ ผา่ น ล้างมือให้สะอาดกอ่ นใช้ยา + chlorobutanol ดวงตาหรือลืมตาในDexoph ear drop นำ้ �ยาOlive oil Dexamethasone + neo­ ยาหยอดหู (ฆ่าเช้ือ 3-4 หยด x 4 เปิดใช้แล้วเก็บในตู้เย็น ใช้ได้ไม่เกิน 1 mycin โรค) เดอื น นำ้ �มนั มะกอก ยาละลายข้หี ู 3-4 หยด ท้ิงไว้ 3-5 ถ้าไม่แน่ใจว่าแก้วหูทะลุ ไม่ควรใช้ยา วันเพื่อให้ข้ีหูอ่อนตัว หยอดหู เพราะอาจนำ�เชอื้ โรคเข้าสู่หูช้นั แล้วหลุดออกเองหรือ ในทำ�ใหห้ หู นวกได้ พบแพทย์เพื่อเอาขี้หู ออก

128 การตรวจสุขภาพประจำ� ปี และการขอเข้ารบั การพยาบาล พญ.ณฐั ชญา ไมตรเี วช มโี ฆษณาของหลาย ๆ โรงพยาบาลสง่ เสรมิ ให้ไปตรวจสุขภาพ ประจำ� ปี จะได้คดั กรองหาโรคตา่ ง ๆ ต้งั แต่เริม่ ต้น เพอ่ื การรักษาท่ี รวดเรว็ และป้องกันภาวะแทรกซอ้ นของโรค ค�ำถามคือเราจะรู้ได้อย่างไรว่าควรตรวจอะไรบ้าง? การตรวจ แต่ละอย่างถ้าผลออกมาเป็นปกติ (ในทางแพทย์คอื ผลการตรวจเปน็ ลบ) แปลวา่ เราไมเ่ ปน็ โรคนแ้ี น่ ๆ ใชไ่ หม? แลว้ ผลทตี่ รวจเชอ่ื ถอื ไดแ้ ค่ ไหน? ท่ที า้ ยเลม่ หนงั สอื ‘อนาพาธ’ น้ี เราจะมาคยุ กันทั้งแง่ความนา่ สงสยั และแงค่ ำ� ตอบกนั ตรงๆ เพราะถา้ ให้ถามเอง หมอและพยาบาล คงไมม่ ีเวลาอธบิ ายใหฟ้ งั ทีละทา่ น โดยทวั่ ไปนะคะ ตามโรงพยาบาลเอกชนต่าง ๆ จะมโี ปรแกรม การตรวจหลากหลายมากมาย แต่ละโปรแกรม ก็จะมีรายการตรวจ ยาวเหยยี ดใหเ้ ราเหน็ แตห่ ลกั ๆ แลว้ จะมกี ารตรวจรา่ งกายโดยแพทย์ การตรวจเลอื ด ตรวจปสั สาวะ-อจุ จาระ แลว้ ก็เอ็กซเรย์ อลั ตราซาวน์ สอ่ งกลอ้ งอะไรทำ� นองนี้ ขอ้ ดที ย่ี กกนั เสมอ คอื จะไดท้ ราบวา่ มโี รครา้ ย ซ่อนตวั อยู่หรือไม่ ซ่ึงในทางปฏบิ ัตมิ ที ้งั พบและไมพ่ บนะคะ พดู ถงึ ผลทท่ี ำ� ใหค้ นสว่ นใหญร่ สู้ กึ ไมด่ ี คอื หลายทา่ นตรวจแลว้ ไมอ่ ยากตรวจอีก เพราะไหนจะตอ้ งเจ็บตัว ไหนจะต้องอดภตั ตาหาร ไหนจะต้องใช้ปจั จัยหลายบาท ไหนจะตอ้ งเสียเวลา ไหนจะต้องเดนิ อนาพาธ

ทาง มิหน�ำซ้�ำ การตรวจยงั มีทง้ั ‘ผลบวกลวง’ และ ‘ผลลบลวง’ กล่าว 129คือ ใหค้ นร้อยคนไปตรวจแบบเดียวกนั จะมีบางคนทไี่ มเ่ ปน็ โรค แต่กลับตรวจพบความผิดปกติ และบางคนท่ีเป็นโรค แต่กลับตรวจพบว่าตวั เองปกตไิ ปเสยี น่นั ผลบวกลวงท�ำใหเ้ รากงั วล ว่าเราเป็นโรค ท้ังท่ีไม่ได้เปน็ และท�ำให้ตอ้ งเสยี คา่ ใช้จา่ ยในการตรวจเพ่ิมเติม แถมอาจตอ้ งเจ็บตวั มากขนึ้ สว่ นผลลบลวงทำ� ใหป้ ระมาท วา่ ตรวจสขุ ภาพทกุ ปปี กติ เราแขง็ แรงไมม่ โี รคภัย แตจ่ ริง ๆ โรคต่าง ๆ พัฒนาตัวเองไปเร่ือย ๆ นอกจากนี้ การตรวจบางอย่าง กว่าจะพบวา่ ผดิ ปกติ กแ็ ทบจะท�ำอะไรเพิ่มไม่ได้แล้ว ยกตัวอย่างเช่น การตรวจการท�ำงานของไตกวา่ ทจ่ี ะเจาะเลอื ดตรวจพบวา่ มคี วามผดิ ปกติ การทำ� งานของไตจะตอ้ งลดลงเกือบ 70 % เขา้ ไปแล้ว ซ่งึ ถ้าถึงข้ันนัน้ ส่ิงทีจ่ ะต้องทำ� ทนั ทใี นระยะแรกก็คือปรับพฤติกรรมการรับประทานอาหาร ไม่ใช่จะใช้ชีวิตตามปกติเหมือนเคยๆมากันได้ ซ่ึงหลานท่านไม่เข้าใจก็จะสงสัยว่าเอ๊ะ! เพง่ิ ตรวจพบ ท�ำไมถึงตอ้ งมีชีวิตลำ� บากลำ� บนกวา่ เดิมขนาดนน้ั หนักท่ีสุดคือบางท่านได้ยินมาว่าโรงพยาบาลได้ก�ำไรจากการเจาะเลอื ดและตรวจแลบ็ ตา่ ง ๆ เกือบ 300 เปอร์เซ็นต์ ย่งิ ตรวจมากรายการ เมด็ เงนิ ตรงสว่ นนกี้ ม็ ากตามไปดว้ ย บอกไดเ้ ลยวา่ ถา้ จะตรวจทุกอย่าง กอ็ าจตอ้ งใชป้ ัจจัยกนั เป็นหลักแสนบาททเี ดียว แล้วแบบน้ี เราควรตรวจสุขภาพประจ�ำปีหรือเปล่า ยิ่งรู้เยอะย่ิงมขี อ้ มลู เยอะ ยง่ิ ไม่แน่ใจ ตกลงการตรวจสุขภาพประจ�ำปดี ีจรงิ ไหม? โดยส่วนตัวแล้ว หมอขอพูดอย่างนี้ค่ะว่า การตรวจสุขภาพ เพอื่ ความไมอ่ าพาธของเหล่าภิกษุไทย

130 ‘ประจ�ำปี’ น้ันส�ำคัญ แต่การตรวจสุขภาพของตนเอง ‘เป็นประจ�ำ’ ส�ำคญั กว่า! การตรวจสุขภาพตนเองเป็นประจ�ำได้ นอกจากจะลดภาระ ของหมอ ยังลดความส�ำคัญของการไปโรงพยาบาลเพ่ือเจอเร่ืองน่า เขด็ ขยาดประจำ� ปีทั้งหลายลงไดด้ ว้ ย ขอเพยี งมคี วามเข้าใจว่า ท่านสามารถตรวจสขุ ภาพได้เอง คือ คน้ หาปจั จยั เสยี่ งในการเกดิ โรคตา่ งๆ จากการใช้ชีวิตประจำ� วัน กบั ทัง้ คอยสังเกตความผดิ ปกตขิ องร่างกายท่ีเกิดข้ึน ซ่งึ สามารถคดั กรอง โรคตา่ ง ๆ ไดเ้ กอื บเกา้ สิบเปอร์เซน็ ต์แลว้ โดยไม่ตอ้ งพง่ึ พาการตรวจ ที่โรงพยาบาลแต่อย่างใดเลย การค้นหาปัจจัยเสี่ยง หรือการใช้ชีวิตประจ�ำวันให้ห่าง โรค ได้มีการกล่าวถึงแล้วในทุกบทของ ‘อนาพาธ’ โดยอิง จากหลาย ๆ งานวิจัยที่เก่ียวข้องกับสุขภาพของพระสงฆ์ใน ประเทศไทย ซ่งึ จะมีปญั หาหลกั ๆ คือ โรคอ้วน โรคความดนั โลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคไขมนั ในเลือดสงู โรคปอด โรคเขา่ เสื่อม และโรคปวดหลัง สาเหตุของโรคส่วนใหญ่ที่กล่าวมา นอกจากกรรมพันธุ์แล้ว กไ็ ดแ้ ก่ 1. การฉนั ภตั ตาหารทมี่ แี ปง้ นำ้� ตาล ไขมนั อมิ่ ตวั มากเกนิ ไป 2. ขาดการออกกำ� ลังกาย 3. การสบู บหุ ร่ี 4. ความเครยี ด จากความรู้ข้างต้น ก็แปลว่าหากน�ำความรู้ทั้งหมดจาก อนาพาธ

‘อนาพาธ’ ไปปฏิบัตจิ รงิ กย็ ่อมจะตอ้ งดีกว่าไปตรวจสขุ ภาพประจ�ำปี 131เสยี อกี ถ้าหากจะตอ้ งไปโรงพยาบาล ก็มักไมส่ ายเกินการณ์ ในเมอ่ืสามารถดูแลและสังเกตความเป็นไปของสขุ ภาพตนเองได้อย่แู ลว้ ท่ีเหลอื ท่ีอาจจะต้องคำ� นงึ เพือ่ การมาโรงพยาบาลใหถ้ กู จงั หวะกค็ ือเกณฑเ์ ก่ยี วกบั อายุ เพราะพออายมุ ากขึ้น รา่ งกายถูกใช้มานานโอกาสเกิดความเส่ือมก็มากขึ้นตามล�ำดับ หมอขอให้เกณฑ์ต่าง ๆเพ่ือให้ท่านตระหนักถึงความส�ำคัญของการมาตรวจสุขภาพที่โรงพยาบาล ดงั นค้ี ะ่ ถา้ อายุนอ้ ยกว่า 40 ปี ใหม้ าโรงพยาบาลเพื่อวดั ส่วนสูง และน้ำ� หนกั หาดัชนีมวลกาย (BMI) เอาไวด้ ูภาวะโภชนาการ (ซง่ึ เป็นตัวบอกปัจจัยเสี่ยงของโรคต่าง ๆ) ตลอดจนวัดความดันโลหิต เพื่อดูการท�ำงานคร่าว ๆ ของระบบหัวใจ หลอดเลอื ด และระบบประสาทนบั วา่ เพยี งพอ อายุ 40 ปขี นึ้ ไป นอกจากการดู BMI และการวดั ความดนั แลว้การตรวจระดับไขมันและน้�ำตาลในเลือด จะช่วยยืนยัน ว่าการออกกำ� ลงั กายและฉนั ภตั ตาหาร ควรปรบั เปลย่ี นอะไรหรอื ไม่ อยา่ งไร การตรวจตา และการวดั ความดันลกู ตา อาจทำ� สองถึงสามปตี อ่ หนึง่ ครง้ั อายุ 60 ปีข้นึ ไป อาจเพิ่มการตรวจการได้ยิน เนื่องจากถา้ประสาทหูเร่ิมเส่ือมก็จะได้สามารถรับการแนะน�ำให้ใช้เครื่องช่วยฟังได้คะ่ นอกจากน้ี ส�ำหรับท่านที่มีกรรมพันธุ์เป็นโรคต่าง ๆ ก็ควรตรวจคดั กรองเพ่ิมขึน้ เช่น ถา้ มีโรคต้อหิน ก็ควรตรวจวดั ความดันตาทกุ ปี ถา้ มโี รคมะเรง็ ลำ� ไสใ้ หญ่ กอ็ าจจะตอ้ งสอ่ งกลอ้ งตรวจลำ� ไสใ้ หญ่เปน็ ต้นเพอ่ื ความไม่อาพาธของเหลา่ ภกิ ษุไทย

132 ความรูเ้ กย่ี วกับการตดิ ตอ่ เพอื่ เข้ารับ การรกั ษาพยาบาลเม่อื อาพาธ พระภกิ ษทุ ั่วประเทศ สามารถเข้ารับการรกั ษาในโรงพยาบาล รฐั บาลได้ โดยไมเ่ สยี คา่ ใชจ้ า่ ย โดยใชเ้ ลขบตั รประจำ� ตวั 13 หลกั หรอื ใช้หนังสอื ประจำ� ตัวของพระภิกษุ จะมีโรงพยาบาล หรอื สถานรักษา พยาบาลหลกั ทส่ี ามารถไปรบั บรกิ ารได้ และสามารถสง่ ตวั เขา้ รบั การ รักษาตามระบบของกระทรวงสาธารณสขุ ในกรณีท่ีจ�ำเป็นต้องใช้ยานอกบัญชียาหลัก แพทย์ผู้ท�ำการ รกั ษาสามารถท�ำเรื่องเบิกเพอ่ื ขอยกเว้นคา่ ใช้จา่ ยไดค้ ะ่ สง่ ท้าย ส่งท้าย ‘อนาพาธ’ เล่มน้ี ในนามคณะแพทย์และผรู้ ว่ มจัดท�ำ หนงั สอื ขอกราบอนโุ มทนาพระคณุ เจา้ ทกุ รปู ทกุ นาม ทไี่ ดเ้ อาชวี ติ เปน็ สะพานสืบทอดพระพุทธศาสนา สงั่ สอนอบรมเหลา่ ฆราวาสเราแทน พระศาสดาผูล้ ่วงลบั ดับขันธปรินพิ พานไปนานแลว้ พวกเราในฐานะแพทย์ผู้มีหน้าท่ีโดยตรงกับการดูแลรักษา สุขภาพกายและสุขภาพจิตของประชาชนท่ัวไป ปลาบปล้ืมยิ่งที่ได้มี โอกาสนำ� วชิ าความรู้ ตลอดจนประสบการณ์ตรง มาถ่ายทอดเป็นรูป เลม่ ให้สามารถใชอ้ า้ งองิ ได้ตลอดไป ขออานิสงส์ใดๆอันพึงเกิดจากการสร้างคู่มือ ‘อนาพาธ’ เพื่อ ให้เป็นของกลางของพระพุทธศาสนาในไทย จงได้แก่บิดา มารดา ครูบาอาจารย์ ญาติสนิทมิตรสหาย และบุคคลอันเป็นที่รักท้ังหลาย ของขา้ พเจ้า ตลอดจนสรรพสตั ว์ในสากลโลก เพือ่ ความสุขและความ อนาพาธ

สวสั ดี มสี วรรคแ์ ละนพิ พานเปน็ เปา้ หมายรว่ มกนั ระหวา่ งขา้ พเจา้ และ 133คนรอบข้างดว้ ยเทอญ.เพื่อความไมอ่ าพาธของเหล่าภิกษไุ ทย

howfarbooks.com