๑๕ ครูภูมิปัญญาไทย ผู้อารักษ์พรรณพืช12

ครกู ิตติ อนนั ต์แดง ๑๕ครู ดา้ นอุตสาหกรรมและหตั ถกรรม ภมู ิปัญญาไทย 51 เขาก็มีสไตล์ของเขา ต่อให้เขามาหล่อเป็นโดเรม่อน มันก็ยังเป็นมอญ คอื เป็นมอญแบบนั้น มอญปั้นโดเรมอ่ นกไ็ มเ่ หมือนกันกบั ผม ไม่ว่าจะ พลกิ แพลงเทคนคิ แค่ไหนก็มีอารมณข์ องเขา จนเชื่อว่าบริเวณนี้ คือ แหล่ง มันก็ยังเป็นฝีมือคนไทยท่ี เครอื่ งปนั้ ดนิ เผาตัง้ แต่ยุคหนิ สืบทอดจากต่างชาติหลาย ๆ ท่ี หรือ เ พ ร า ะ ช้ิ น ส ่ ว น ข อ ง ทมี่ อี ยตู่ งั้ แตก่ อ่ นจะมไี ทยเขา้ มา หรอื เครื่องป้ันดินเผาพวกน้ัน มันจะตอบ มาจากศาสนาแตผ่ มกย็ งั เชอ่ื มนั่ มนั ก็ คำ� ถามเราได้วา่ ตรงน้ีก็มีอารยธรรม มีความเช่ือเข้ามาผสมจะให้เป็นไทย ที่อลังการในอดีต ตรงน้ันแหละคือ แทเ้ ลยกไ็ มไ่ ด้ อยา่ งคนไทยนก้ี ม็ ผี สม เสน่ห์ เหมือนปัจจุบันท่ีมีความทัน แต่มันมีเสน่ห์อย่อู ย่างหน่งึ คือ ไม่วา่ สมัยอะไรเข้ามา แต่เราไม่เอา เรา เอาอะไรเขา้ มาใส่ มันก็ยงั เปน็ ไทย ใสศ่ ิลปะ ใสส่ ิง่ ทเ่ี รามีพเิ ศษอยู่ ซงึ่ ใน ผมได้ศึกษาเปรียบเทียบ วงการเซรามกิ อาจจะไมเ่ ยอะสำ� หรบั เครื่องปั้นดินเผาของเมืองไทยกับ คนที่ท�ำศิลปะอยู่ ก็เลยเอาท้ังสอง ชาติอื่น ๆ จากหนังสือ ท�ำไมจีน ส่วนมาผสมกัน ตอ้ งปั้นแจกันใบใหญ่ ๆ หนา ๆ มัน จริง ๆ แล้ว ดินทุกที่บนโลก มีความเป็นเขาอยู่แล้ว ซ่ึงเราไปท�ำ ปั้นได้หมด แต่ว่ามันขาดดินเหนียว แบบเขาคงไมไ่ ด้ แตก่ พ็ ยายามศกึ ษา ทรายเม่ือเอาไปผสมดินเหนียวก็ปั้น ชาวบ้านชอบเอาดินที่นู่นที่นี่มาให้ ได้ อันที่จริง เรามีทรัพยากรอะไร ลอง เอาดนิ เหนยี วมาให้ ก็ตาม ตรงน้ันก็ใช้ตรงน้ัน ใส่ความ “ดินท่ีไหนก็ดีท้ังนั้น แต่มันดี เชื่อของเราเข้าไป เขาก็มีสไตล์ของ คนละแบบ ดินของผมมันก็อาจจะ เขา ต่อให้เขามาหล่อเป็นโดเรม่อน เหมาะกับการปนั้ แบบผม เอาไปป้นั มนั กย็ ังเป็นมอญ คอื เปน็ มอญแบบ แบบอ่ืนอาจจะย้วย มันก็เหมาะกับ นน้ั มอญปน้ั โดเรมอ่ นกไ็ มเ่ หมอื นกนั งานคนละแบบกนั เทคนคิ กต็ า่ งกนั ” กับผม ไมว่ ่าจะพลิกแพลงเทคนคิ แค่ ไหนก็มอี ารมณข์ องเขา

๑๕ครู ครูกิตติ อนันต์แดง ดา้ นอุตสาหกรรมและหัตถกรรม ภูมิปญั ญาไทย 52 ความจริง ผมมาอยู่เหมือนคนแปลก ประหลาด ผมไม่สนใจเรื่องดินเลย แต่อยู่ท่ี เทคนิควิธีการที่เป็นส่วนส�ำคัญ เพราะมันจะ สื่อสารกับลูกค้าได้ ส่วนของดินเม่ือรู้หลักการ ธรรมชาติ ท�ำให้ดีมันง่ายมาก คือ ให้มันอยู่ เฉยๆ นนั้ แหละไมต่ อ้ งไปยงุ่ ปลอ่ ยใหธ้ รรมชาติ จดั การ ดนิ มนั กจ็ ะเหนยี วของมนั เอง แตเ่ ราตอ้ ง เลอื กดินวา่ ตรงไหนใชไ้ ด้กเ็ ทา่ น้ัน เราปั้นลักษณะแบบโอ่ง แต่บิดไปตาม บางทีผมจะให้คนอ่ืนแต่ง อย่างปั้นเณร เราก็ จินตนาการ เอาสบาย ๆ งานปั้นมือคนชอบ จะใสห่ ลักคดิ อะไรไปหน่อยหนงึ่ ภาพวาดผมก็ เยอะ ตอนน้ีผมปั้นกลึงล้อเล่นบ้าง ถ้างานปั้น จะวาดทงั้ หมด อันนีเ้ ปน็ พนื้ ฐานของเราเพราะ มอื มันกจ็ ะมอี ารมณ์ท่ีตา่ งกนั มนั นา่ สนใจอยู่ เราเรยี นมาแบบน้ี แล้ว แต่ถ้าเป็นงานหลอ่ ผมกจ็ ะใสอ่ ย่างอื่นไป จรงิ แลว้ ดนิ มปี ญั หามาตลอด จนผมไดม้ า เจอหลกั การธรรมชาตเิ นย้ี แหละ พรอ้ มกบั การ ทเี่ ราเจอหลกั การใชช้ วี ติ พอมาเรยี นรชู้ วี ติ แลว้ จริง ๆ มนั ง่าย ดินกเ็ หมอื นกนั เราปลอ่ ยให้มัน หมกั อยใู่ นธรรมชาตแิ ลว้ ขดุ มาใช้ ทำ� ไมมนั ดที ง้ั ที่ ๆ เป็นดนิ กองเดียวกบั ท่ไี ม่ดี

ครูกิตติ อนันตแ์ ดง ๑๕ครู ดา้ นอตุ สาหกรรมและหัตถกรรม ภมู ิปัญญาไทย แตว่ นั นเี้ อาไปใชเ้ ลย มนั กใ็ ชไ้ ด้ เราหาเหตุ ผลหลกั การธรรมชาติ จุลินทรยี ต์ า่ ง ๆ เขา้ ไป 53 จดั การใหด้ ินมันเหนยี ว น่ันคอื ความพอดขี อง ดินเอง ประสบการณเ์ หนอื กวา่ ความรใู้ น ตำ� รา เตาเผาทส่ี รา้ งขน้ึ เองพสิ จู น์ ไดถ้ งึ แตเ่ ตานใ้ี ชเ้ วลา ๓๐ ชว่ั โมงแบบเราไมต่ อ้ ง เฝา้ เผาคนเดยี วไดส้ บายมาก ซง่ึ เราตอ้ งตกแตง่ เตาขา้ งในดว้ ย คดิ วา่ จะใหไ้ ฟขนึ้ ตรงไหน เพราะ เตาเผาตรงน้ี ผมพัฒนามาหลายครั้ง อณุ หภมู เิ ตามนั สมั พนั ธก์ บั อากาศและเชอื้ เพลงิ ผมใช้หลักการฝร่ังซึ่งจะมีลักษณะเหมือนข้ัน ทำ� ยงั ไงให้ดนิ ทง้ั หมด ในทุกช่วงอุณหภูมจิ ึงจะ บนั ได เอาเรอ่ื งเตาแกส๊ มาผสมดว้ ย อนั นท้ี ำ� เอง เท่ากัน ออกแบบเอง มชี ่องระบายอากาศ เรียนรจู้ าก หลกั การธรรมชาตเิ หลา่ นสี้ อนผม แรกนนั้ การมีโอกาสช่วยช่างท่ีราชบุรี และจากท่ีเรา ผมเชื่อว่าเอาดินเหนียวมาก่อเป็นเตาแล้วจะดี เรียนมาค�ำนวณเอง เอาจดุ เดน่ ของเขามา พอ แต่พอก่อเสร็จแล้วมันพังเลย ตอนหลังนึกถึง เขา้ ใจท�ำไมตอ้ งเปน็ อย่างน้ัน ลงทุนแค่อิฐ แพง จอมปลวก วา่ มนั กเ็ ปน็ ดิน ท�ำไมจงึ ท้าทายฝน คา่ ขนส่ง เตานีป้ ระมาณ ๕๐,๐๐๐ บาท ถา้ มนั ได้ ออ๋ ตอ้ งเรยี งเพม่ิ ทลี ะเมด็ เพราะมนั แหง้ ดนิ ไมร่ วั่ มันอยไู่ ดน้ าน ปกติเตาแบบนี้ทัว่ ๆ ไปจะ เหนียวมันแห้งพร้อมกัน มันก็หดตัวเยอะ แต่ ใชเ้ วลาเผาสามวนั ดนิ ท่เี ราโปะทลี ะนิด ฉาบไปบาง ๆ ฉาบไปตรง ไหนเป็นหลมุ กค็ ่อย ๆ เติมไป พอแห้งเขาก็หด ตัวแค่นั้นเพราะหมด การหดตวั แลว้ เรากเ็ ตมิ อีกไดต้ ลอดเวลา ระบบ ระบายใช้ผสมกับเตา แกส๊ ด้วย

๑๕ครู ครูกติ ติ อนันตแ์ ดง ด้านอตุ สาหกรรมและหตั ถกรรม ภูมิปญั ญาไทย 54 เอาประสบการณ์สมัยใหม่มาผสมผสาน ใช้เทคนิคของเตาแก๊สมาใส่ของเราซึ่งมันจะ เป็นข้ันบันได ห้องเชื้อเพลิงของผมจะเจาะรู ขา้ ง ๆ ไวเ้ ตมิ อากาศดว้ ยเพราะเรารวู้ า่ เชอ้ื เพลงิ ตอ้ งการอากาศ จุดขา้ งๆ จะเป็นจุดอับเพราะ อากาศไม่เข้า อากาศก็จะเข้าไป พอไฟแรงไป ผมกอ็ ดุ ไฟกจ็ ะไปเรอ่ื ย ๆ ความยาวของเตา คอื ๔ x ๘ เมตร นี่คือ ภูมิปญั ญา ถามว่าผมเอามาจากพอ่ ไหม ผมเอามาจากพ่อใครก็ไม่รู้บ้าง พ่อของ หลาย ๆ คนมาอยู่ในเตาผม ผมเอาความคิด ของเขา จรงิ แลว้ สมยั ใหมอ่ งิ หลกั การธรรมชาติ อกี อยา่ ง ผมไมเ่ นน้ อา่ นคมั ภรี ์ เนน้ อา่ นคน ถา้ งานมนั คอื ชวี ติ เรา เรากไ็ มต่ อ้ งแยกออกจาก มากกว่า เหมือนเรารู้ว่าคนน้มี แี นวคิดนา่ สนใจ ชวี ติ เรากท็ ำ� งานสนกุ เกษตรเรากต็ อ้ งทำ� มเิ ชน่ ท่ีจะอ่าน ถ้าเราสนใจชีวติ เราก็ตอ้ งไปหาคนที่ นน้ั จะคุยกบั ชาวบ้านไม่รูเ้ รอ่ื ง สนใจชีวติ เรากจ็ ะได้ความคดิ อะไรหลายอย่าง ผมอยากบวชก่อนหน้าน้ีแต่ตอนนี้คงไม่อยาก แลว้ คงไมใ่ ชส่ ำ� หรบั ผม อาจจะเหมาะกบั คนอน่ื ผมเป็นคนไม่ค่อยท้อแท้ แต่วัยรุ่นก็เคย อกหกั อะไรประมาณนนั้ ก็มี เม่ือกลับมาอยู่บ้าน อันไหนท�ำได้ก็ให้ท�ำ งานหมู่บ้านมีเยอะ งานที่เราช่วยได้เราก็ช่วย เขาก็เห็นฝีมือ เหมือนมีบางเวทีที่เราข้ึนพูด แตใ่ นขณะท่เี ราส่นั ตอนพดู เราก็กล้าทสี่ ุดแล้ว ท่เี ป็นผ้นู ำ� ทั้ง ๆ ท่ีเรากไ็ ม่มคี วามพรอ้ มอะไร มาก ปัญหาท่แี กไ้ มไ่ ด้เลยมันคงไมม่ ี ผมเรยี นรู้ ปญั หาทแ่ี กไ้ มห่ าย ทำ� ใหก้ ลายเปน็ นอนไมห่ ลบั อยหู่ ลายปี

ครกู ิตติ อนันต์แดง ๑๕ครู ด้านอตุ สาหกรรมและหัตถกรรม ภูมปิ ญั ญาไทย 55 ผมแกป้ ญั หาการนอน อีกอย่าง ผมไม่เน้น ไม่หลับ ด้วยการหัดวาด อ่านคัมภีร์ เน้นอ่านคน ภาพ แต่จะไปง่วงตอนเช้า มากกว่า เหมือนเรารู้ว่า พอเราเริ่มเข้าใจชีวิตจึง คนน้ีมีแนวคิดน่าสนใจท่ี บอกกับตวั เองวา่ ถ้าคดิ แต่ จะอ่าน ถ้าเราสนใจชีวิต เร่ืองเดิมแล้วยังแก้ไขไม่ได้ เราก็ต้องไปหาคนท่ีสนใจ ก็ไมค่ วรตอ้ งคดิ แล้ว ค่อยคิดในวันพรุ่งนดี้ กี วา่ มเี วลาทั้งวนั ชีวิต เราก็จะได้ความคิด จากน้นั กช็ วี ิตกลายเปน็ พลิกเลย จากนอนไมห่ ลบั กห็ ลับเลย อะไรหลายอยา่ ง ผมอยาก ถา้ เปน็ งานผใู้ หญบ่ า้ นกเ็ ลยคดิ วา่ อนั นเ้ี ปน็ ปญั หาอยนู่ ะ บวชก่อนหน้าน้ีแต่ตอน แตใ่ ครจะแก้ไขได้ เอากองไว้กอ่ นไม่ท�ำใหเ้ ราเครยี ด เผลอๆ นี้คงไม่อยากแล้ว มันคง ไมท่ นั แก้ มนั กค็ ลค่ี ลายของมนั เองได้ ไม่ใช่ส�ำหรับผม มันอาจ “เหมือนเรื่องช้างป่าบุกรุก บริเวณนี้เคยโดนช้างป่า จะเหมาะกับคนอนื่ บกุ รกุ มากทส่ี ดุ แตต่ อนนก้ี เ็ ปน็ หมบู่ า้ นทป่ี ลอดภยั เพราะชาว บ้านออกมาร่วมมือ เขาเช่อื ว่าผมสือ่ สารกับช้างได้ นน่ั ไม่ใช่ น่นั เป็นเพราะผมทุ่มเทศกึ ษาติดตามช้างมาเป็นเวลานาน น่ี เขา้ สปู่ ที ่ี ๘ แลว้ จนคดิ วา่ เราเปน็ สว่ นหนงึ่ ของวถิ คี ชสาร และ มองสงั คมเป็นหลกั ครัง้ แรก ผมเขา้ ปา่ หลังจากมีคนมาแจ้งว่า “ผูใ้ หญ่ ช้าง มา” ค�ำวา่ ผ้ใู หญ่ หมายถงึ ต�ำแหนง่ ผใู้ หญบ่ ้านแหง่ ต�ำบลวงั ตะกอ ทคี่ รูเปน็ อยเู่ วลาน้ี

๑๕ครู ครกู ติ ติ อนนั ตแ์ ดง ด้านอตุ สาหกรรมและหัตถกรรม ภูมิปญั ญาไทย 56 เหมอื นเรื่องชา้ งปา่ บุกรกุ บรเิ วณนเ้ี คยโดนช้างปา่ บุกรกุ มากทีส่ ดุ แตต่ อนน้ีกเ็ ปน็ หมบู่ า้ นท่ีปลอดภยั เพราะชาวบา้ นออกมารว่ มมอื เขาเชื่อว่าผมสื่อสารกับช้างได้ นน่ั ไม่ใช่ น่นั เปน็ เพราะผมท่มุ เทศกึ ษาตดิ ตามช้างมาเปน็ เวลานาน นเ่ี ข้าสปู่ ีท่ี ๘ แล้วจนคิดวา่ เราเป็นสว่ นหนึง่ ของวิถีคชสาร และมองสงั คมเปน็ หลัก “กอ่ นนผ้ี มไปคนเดยี ว จนครงั้ ลา่ สดุ มชี าว จริงแล้วแนวพระราชด�ำริของในหลวง บา้ น ๕๐ คน สมัครใจข้นึ ไปดว้ ย ขนเสบียงขึ้น รัชกาลที่ ๙ น้ัน ใครนอ้ มนำ� ไปปฏิบตั ิได้ไม่ยาก ไปท�ำกินกันด้วย เขารู้ว่าไปกับผู้ใหญ่ มันรอด ในหลากหลายวิธี พอดีผมรู้สึกว่าอยากท�ำสิ่ง มีอะไรดี ๆเกิดขึ้นเยอะ ช้างมันก็มีอะไรวิเศษ นั้น เรอื่ งทรพั ยากรผมก็ท�ำ พาเดก็ เข้าไปในปา่ เหมอื นงานศลิ ปะกเ็ ชน่ กนั โรงเรยี นทงั้ หมดแถว สวนทางกับการสอนของครู สอนให้เด็กรู้จัก นี้พอพูดถึงงานศิลปะก็ต้องนึกถึงผม ปกติผม เปน็ ขั้นๆ ไป อนั นกี้ ้อนหิน ใบไม้ ฯลฯ แต่เรา เข้าไปในกลุ่มครูท่ีมีแต่ครูเท่าน้ัน เมื่อมีผู้ใหญ่ ไมใ่ ช่ เราใหเ้ ขาเห็น น่ฤี ดรู อ้ นนะ เห็นไหมมนั บ้านหนมุ่ ๆ โผล่ มาคนหนึง่ แลว้ ไปสอนครู จัด ไมม่ อี ะไร พนื้ ดนิ แหง้ แลง้ ปา่ ผลดั ใบเปน็ อยา่ งไร อบรมครใู นเรอื่ งของศลิ ปะ ทกุ คนกย็ อมรบั และ อะไรเป็นเหตุ ทางแก้ของมนั เป็นอยา่ งไร โดย ติดตามผลงาน นอกจากในเวทีก็ไดร้ ูจ้ กั กนั เอา เรยี นรู้จากธรรมชาติรอบตัวจรงิ ๆ ลกู ศิษย์มาเรยี นกัน ยกตัวอย่าง การจัดเรื่องน�้ำ ต้ังแต่ต้นน�้ำ ตอนผมกลับมาอยบู่ า้ นใหม่ ๆ กค็ ดิ เยอะ ยันชาวบ้านทุกคน น้�ำทุกเส้น คนเห็นส่ิงท่ีเรา ทจี่ ะเอาอะไรกเ็ อาไปใหช้ าวบา้ น แตพ่ อถงึ เวลา ทำ� ดว้ ยความจรงิ ใจ จากไมย่ อมรบั เขากย็ อมรบั จรงิ มนั ไมใ่ ชจ่ รงิ ๆ เพราะตวั เรากแ็ บบหนงึ่ การ เพราะไม่ใช่ผมเปน็ คนได้ประโยชนค์ นแรก จะให้เขายอมรับ ไว้วางใจต้องท�ำให้เขารู้สึก เข้าใจถึงที่มาท่ีไป ตอนหลังผมก็จัดระบบการ ใหเ้ ลย เดก็ อนบุ าลกต็ อ้ งแบบหนง่ึ เขาตอ้ งสนกุ ต้องมีนิทาน การสอนต้องต่างกัน ต้องให้เขา สนุก

ครูกิตติ อนนั ตแ์ ดง ๑๕ครู ดา้ นอตุ สาหกรรมและหัตถกรรม ภมู ปิ ัญญาไทย 57 ฝายยางรถยนต์ ต้องการส่อื ถึง หลักการของพระองค์ อกี อย่างทีผ่ มท�ำ คอื ฝายยางรถยนต์ ไม่ใชเ่ พราะต้องการฝาย จริง ๆ แลว้ ผม ต้องการให้คนเข้าใจหลักการของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ในหลวง รชั กาลที่ ๙ ท่ีวา่ ทรงเปน็ ตน้ แบบในการทำ� คนไทยทุกคนไดค้ ้นพบ หวั ใจสำ� คญั ของการอนรุ กั ษน์ ำ้� ทต่ี า่ งไปจากเขอ่ื นกกั เกบ็ นำ�้ ทวั่ ไป แตเ่ ปน็ อะไรทช่ี ว่ ยชะลอความ ช่มุ ชืน้ ในผนื ดินและกลายเป็นสงิ่ ตัง้ ตน้ ส�ำคัญต่อเมลด็ พันธท์ุ ร่ี อการเตบิ โต ดงั นน้ั ฝายจงึ เปน็ สงิ่ ทถ่ี กู สรา้ งขน้ึ ดว้ ยฝมี อื มนษุ ย์ ทำ� ไวส้ ำ� หรบั ชว่ ยกกั เกบ็ นำ�้ และชะลอการ ไหลเวยี นของนำ�้ ไดด้ ี ปอ้ งกนั นำ�้ ทว่ มจากแมน่ ำ�้ ลำ� ธารไดด้ ี โดยเฉพาะฤดฝู นทเี่ สยี่ งตอ่ กระแสนำ�้ ที่ รนุ แรง อีกท้ังยงั ช่วยปกปอ้ งหน้าดิน ชว่ ยลดการพังทลายของหนา้ ดนิ ได้เปน็ อย่างดี ปกติเราจะ เหน็ ฝายกนั้ นำ้� สว่ นใหญจ่ ะถกู สรา้ งบรเิ วณลำ� หว้ ย และเปน็ ลำ� ธารขนาดเลก็ ทอ่ี ยใู่ นชว่ งของตน้ นำ้� แต่ฝายยางรถยนต์ ก็เป็นเรื่องของวัสดุท่ีแปลกไปจากที่เห็นกันท่ัวไปเท่านั้นเอง และ ตอ้ งการให้เด็กๆ และคนในชมุ ชนไดเ้ ขา้ มามีส่วนร่วมดว้ ยมือของเขาเอง มากกวา่ จะไป เรยี กรอ้ งใหค้ นขา้ งนอกเขา้ มาสนใจ ขอใหค้ นนนู้ คนนมี้ าทำ� ฝายใหเ้ รา แตอ่ ยากให้ ชาวบา้ นลกุ ขน้ึ มาทำ� เองจรงิ ๆ ผมกท็ ำ� เรอ่ื งของฝายกบั ปา่ ผมกพ็ ดู แนวคดิ อะไรไปทกุ วัน และความร่วมมอื มันกเ็ กิด

๑๕ครู ครกู ติ ติ อนนั ตแ์ ดง ดา้ นอตุ สาหกรรมและหตั ถกรรม ภูมิปญั ญาไทย 58 แรกน้ัน มีบางคนต่อว่าผมเรื่องการสร้างฝายแต่ก็ พยายามชแ้ี จงใหเ้ หน็ วา่ ผมไมไ่ ดท้ ำ� ฝายกกั นำ้� ไมใ่ หท้ ว่ มทข่ี อง ผม ไมไ่ ดก้ กั นำ้� เพอื่ ใชป้ ระโยชนส์ ว่ นตวั แตท่ ำ� ฝายเพอ่ื กกั ไมใ่ ห้ มนั ทว่ มลงไปทำ� ใหบ้ า้ นคนอนื่ เขาเดอื ดรอ้ น ชวี ติ เปน็ ทกุ ขก์ บั การเผชญิ นำ�้ จากปา่ ทไี่ หลบา่ ไปทว่ มขา้ งลา่ งเรว็ เกนิ ไป ผมมงุ่ สรา้ งเพอื่ สรา้ งความชน้ื ใหก้ บั ผนื ปา่ อนั เปน็ มรดกของชาตขิ อง มวลมนษุ ยท์ ต่ี อ้ งอยรู่ ว่ มกนั ทไ่ี ปถงึ ปากนำ้� หลงั สวนเลยทเี ดยี ว ตรงนี้ ผมเข้าถงึ เดก็ ไดท้ กุ คน เด็กท่นี ่ชี อบพายเรือ ผมก็ ทำ� ใหเ้ ขา ซอื้ เรอื ใหเ้ ขา ผกู แพใหเ้ ขา บอ่ นำ�้ กข็ ดุ ไวเ้ ยอะเพราะ ในหลวงบอกวา่ ๒๐% ผมเชอ่ื ผมยงั มบี ่อนำ้� ขา้ งหลงั อกี ผมมี หว้ ยอกี กใ็ นหลวงบอกใหพ้ ง่ึ พากนั ผมเอาไก่ เปด็ หมู ไปเลย้ี ง รวมกัน ไกก่ ็ไปเข่ียขว้ี ัวกนิ เขากพ็ ่ึงพากันได้ หา่ นกช็ ่วยเลย้ี ง เป็ด ท่ีปล่อยมันหลุดออกมาเอง และในส่วนของทรัพยากร ทางพนั ธกุ รรมพืช นีจ้ ะถูกหลอมเขา้ ไปดว้ ยกนั แลว้ สง่ิ ท่ีไดจ้ ะตามมา คอื เป็นการสร้างจติ สำ� นกึ ใหเ้ ด็ก เยาวชน และคนชุมชน รู้สึกหวงแหน ทรพั ยากรของพันธพ์ุ ชื ทมี่ อี ยใู่ นปา่ ของตำ� บลวงั ตะกอ ไดใ้ หเ้ ขา้ ใจถงึ โครงการอนรุ กั ษ์ พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริ สมเด็จพระเทพ รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี  ท่ีทรงให้ความส�ำคัญ และทรงห่วงใยถึงความหลากหลายทางพันธุกรรมของพืชท่ี อาจสูญหายไป หากไม่มีการอนุรักษ์ไว้ให้เด็กไทยรุ่นหลังได้ รู้จักประโยชน์ของทรัพยากรพรรณพืชและการอนุรักษ์ส่ิง แวดลอ้ ม

ครูกิตติ อนนั ต์แดง ๑๕ครู ด้านอตุ สาหกรรมและหตั ถกรรม ภูมปิ ัญญาไทย 59 ผมติดตามผลงานของท่านพุทธทาสภิกขุ ธรรมะท่ี เหมาะกบั ตวั ผมทสี่ ดุ วา่ ไปแลว้ ผมกเ็ ปน็ แคเ่ ตา่ แบกตำ� รามา นาน อา่ นจนเขา้ ใจ อา่ นเลม่ ใหมก่ ล็ มื เลม่ เกา่ เพราะอนั น้ีดี กวา่ อา่ นไปกไ็ มเ่ ขา้ ใจชวี ติ สกั ที ตง้ั คำ� ถามตนเองตลอด ชวี ติ ตอ้ งการอะไรกนั แน่ ออกไปขวนขวายในสงิ่ ทส่ี งั คมตอ้ งการ เราไม่ได้ต้องการ พอเราเขา้ ใจว่าหลักการเรอ่ื งของศลี ธรรม ไมใ่ ชเ่ รอื่ งทเี่ รยี นรู้ มนั คอื เรอ่ื งพนื้ ฐานของเราแลว้ แคเ่ อาสงิ่ รบเรา้ ของนอกออกไป เราก็มศี ีลธรรมไดแ้ ล้ว การสร้างจิตสำ� นึก ให้เดก็ เยาวชน และคนชุมชน รสู้ ึกหวงแหน ทรัพยากรของพันธุ์พืช ที่มีอยู่ในป่าของต�ำบลวังตะกอ ได้ให้ เข้าใจถึงโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระ ราชด�ำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี  ขชี้ า้ ง คอื เจตนา เปน็ สมบตั ขิ องผมและของผคู้ นทน่ี ี่ ตอนนผี้ มเอาขชี้ า้ งมาทำ� คอื เจตนาของผม ตอ้ งการทำ� ผา่ นเรอื่ งชา้ ง ผมฟงั ทง้ั ประเทศในเรอื่ งทชี่ า้ งมาบกุ ทที่ ำ� กนิ ผมเชอ่ื วา่ ยงั ไมม่ ใี ครแกไ้ ด้ ไม่ เชงิ วา่ แก้ไม่ได้ คือ การจะอยรู่ ว่ มกบั ช้างได้จริง ๆ นอกจากผลกั ดนั ใหช้ ้าง อย่ใู นป่าแลว้ ยงั ตอ้ งมีคนอยู่ใกล้ ๆ ชา้ ง ด้วย ไมง่ นั้ เราย่อยยับ ตอนนี้ เรม่ิ ลกุ ขนึ้ มาทำ� เพอ่ื ชา้ ง คดิ วา่ ชา้ งเปน็ สมบตั ขิ องผมและของ ผูค้ นท่นี ่ี ผมจึงลงมอื ปลูกกล้วยขา้ งทางใหช้ ้าง พอชา้ งมาก็จะต้อนให้ขึน้ ถนน ไม่ต้องบุกท่ีชาวบ้าน ผมพานักเรียนชาวบ้านข้ึนไปข้างบนท�ำฝายให้ช้าง ฝายน้ีไมไ่ ดเ้ อาน�ำ้ มาใช้ในสวน แตส่ รา้ งฝายเพอื่ สร้างความชืน้ ไม่ต้องไป ปักป้ายว่าอันนี้พ้ืนท่ีอนุรักษ์ แต่เราต้องไม่ล่าก่อน ด้วย ความเขา้ ใจทชี่ าวบา้ นอนรุ กั ษไ์ มใ่ ชเ่ ขากลวั ผใู้ หญบ่ า้ น อยา่ งผมจับ น้ำ� มีในห้วยเพราะเราไปสรา้ งไว้

๑๕ครู ครูกิตติ อนนั ต์แดง ด้านอตุ สาหกรรมและหัตถกรรม ภูมิปญั ญาไทย 60 เมอ่ื หว้ ยมคี วามชนื้ สระน�้ำท่ีขุดไว้ เขาก็จะ มนี ้�ำ ปีแรกไม่เหน็ ผล ปี ท่ีสองเห็นผล ชาวบ้าน เช่ือ ในหว้ ยในคลองเขา อนญุ าตใหเ้ ราไปจัดการ ทงั้ หมด ชา้ งอยตู่ รงไหน คน ก็บุกรุกป่ายาก ขณะ เดยี วกนั เมอื่ เรารบู้ รเิ วณ ท่ีช้างอยู่ตรงไหนเราก็พาเด็กขึ้นไปหว่านเมล็ด พืชให้ช้างกิน มันก็อนุรักษ์ไปด้วย ช้างโดย ธรรมชาติจะลงมาหาของกินในหมู่บ้าน เวลา ที่ผมตอ้ นขน้ึ ไปจะมีปญั หา คอื ช้างตอ้ งผา่ นใน สวนของชาวบ้าน แล้วไปกินของชาวบ้านไม่ เท่าไหร่ แต่ส�ำคัญตรงท่ีเหยียบท่อน้�ำชาวบ้าน ผมก็ใช้ขี้ช้างมาผสมกับวัสดุต่างๆ เอามาปั้น แตกหกั ผสมดนิ เพ่ือใหใ้ ช้ดินน้อยลง จริง ๆ แลว้ เรือ่ ง ผมจะต้อนช้างขึ้นถนนหมด ถนนจะมุ่งสู่ นกี้ ท็ ำ� ใหผ้ มคดิ ได”้ ครบู อกดว้ ยความภาคภมู ใิ จ ปา่ ทีน่ ้ถี นนไมม่ อี าหาร ช้างก็พยายามจะตอ่ สู้ ชา้ ง ทำ� ใหเ้ ราคดิ อกี มมุ หนงึ่ เราคดิ วา่ เราก็ กบั เราบา้ ง แหกฝงู ออกไปกนิ ของชาวบา้ น ผมก็ อยกู่ บั งานทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั ธรรมชาติ แตท่ จี่ รงิ เรา มาสอื่ กบั ชา้ งบนถนนทเ่ี ราปลกู มนั ไมม่ ากพอท่ี กท็ ำ� รา้ ยธรรมชาตเิ ยอะเหมอื นกนั ชา้ งทำ� ใหผ้ ม จะทำ� ใหช้ ้างอม่ิ ไดแ้ ตเ่ ราพูดใหม้ ันดัง ๆ ใหช้ ้าง เปลี่ยนความคิด อย่างน้อยตอนน้ีชาวบ้านใน ได้ยินว่า วันน้ีผู้ใหญ่เอาจริงนะ ทุกคนก็จะมา ชมุ ชนเหน็ คลอ้ ยกบั เร่ืองน้ี (ชา้ ง) และชาวบา้ น โวยวายวา่ ชา้ งจะมากินของเขา ท่อี ื่นเห็น ก็ไปบอกผูน้ �ำเขา เยาวชนเป็นเร่ืองที่ “เร่ืองช้าง ท�ำให้ผมเปล่ียนส่วนผสมผม ผมไม่ท้งิ เยาวชนจะสรา้ งปัญหาขนึ้ เร่อื ยๆ ถา้ ลดมา คือ ในเวทีผมกค็ ุยเรอื่ งชา้ งเราก็จะเหน็ เรายอมรบั ไมไ่ ด้ วนั ขา้ งหนา้ จะทำ� ใหเ้ รายงิ่ เดนิ ปัญหาด้านนั้นแหละ เอาเรื่องของประโยชน์ หา่ งเขา เขาเปน็ ผนู้ ำ� เรา เรารบั ไหวไหม วนั นค้ี ง หละ ชา้ งไปขต้ี รงไหน ขใี้ นสวนเรา ปยุ๋ ชนั้ เยย่ี ม ต้องดแู ลเขา

ครูกิตติ อนันต์แดง ๑๕ครู ด้านอตุ สาหกรรมและหตั ถกรรม ภมู ปิ ญั ญาไทย อยา่ ทงิ้ ความเชอ่ื มนั่ ทเี่ รามมี าตง้ั แตแ่ รก ส่งิ ท่ีเราเชอื่ นัน้ แหละ คอื ตวั ตนของคน 61 จริง ๆ แล้ว ไม่ว่าเราขยับทางไหนมีแต่ท�ำลาย ผมว่าผมต้องมตี ลาดให้ชาวบา้ น เรา ธรรมชาติหมด แม้แต่นักอนุรักษ์เขาก็เล่ียงหมดเลยนะ อยกู่ ับชาวบ้าน เราต้องทำ� ถ้าผมไม่ แตบ่ างทเี ขาอาจทำ� ลายหนกั เขา้ ไปอกี ผมมองตรงน้ี ผม ทำ� ปัญหากอ็ ยูท่ ี่ผมตลอด ผมได้งบ กพ็ ยายามหนเี หมอื นเรอื่ งชา้ ง ผมจะมาทำ� ยงั ไงใหง้ านตวั มาก็สร้างตลาด วันน้ีเราเป็นผู้ใหญ่ ตนของเรากต็ อ้ งยงั มี สงิ่ ทเ่ี ราเรยี นมากต็ อ้ งมี ภมู ปิ ญั ญา ทำ� ส่งิ นไี้ ดก้ ท็ �ำไป กต็ ้องมี ผมก็คดิ วา่ เราไมท่ ำ� ลายทางน้ี เราก็ต้องท�ำลาย รายได้เฉล่ยี ผม ไมไ่ ดส้ นใจมาก ทางอืน่ กม็ พี อชว่ ยเหลอื เออื้ เฟอ้ื สงั คมได้ ผม ผมกค็ ดิ วา่ เราจะทำ� ยงั ไงกไ็ ดใ้ หเ้ ราอยไู่ ดด้ ว้ ยความ ไมอ่ ยากคดิ มากวา่ ทำ� อนั นไี้ ดพ้ นั หนง่ึ พอดี สมดลุ ของมนั อยแู่ คน่ ้ี และเรากอ็ ยา่ ทงิ้ ความเชอื่ มนั่ แล้วต้องท�ำอีก ส่ิงใดที่เราท�ำแล้ว ทเี่ รามมี าตง้ั แตแ่ รกวา่ สง่ิ ทเี่ ราเชอื่ ความเชอ่ื ของเรานนั้ สามารถเลยี้ งเราได้ กอ็ ยา่ ไปคดิ มาก แหละคอื ตวั ตนของคนทนี่ ี้ ความเชอื่ แบบผม ผมกเ็ อามา คดิ แลว้ เหมอื นเราบม่ เพาะความเหน็ ใส่ในงานของผม แก่ตวั ไว้ตลอด แตเ่ ราคดิ วา่ ถึงเวลา รายได้มาจากงานปั้น งานวาด งานสวน สวนมี ที่ควรท�ำให้ชาวบ้านได้แล้วนะ ถ้า ๑๐ กวา่ ไร่ ถา้ เราไม่ไดฟ้ ุ่มเฟอื ยมาก ผมมีร้านกาแฟอยู่ ชาวบ้านเห็นว่าเราควรท�ำ เขาก็จะ ท่ีตลาด ผมรณรงค์ให้ชาวบ้านเล้ียงไก่ เอาไข่ ไปไหน เลอื กเรา แตถ่ า้ เขาคิดว่าเราเดก็ ไปก็ ครบั ปลกู ผกั กนิ ไม่หมด เอาไปไหนครับ มนั กไ็ ม่มีที่ไป ไม่เป็นไร

๑๕ครู ครูกติ ติ อนันต์แดง ด้านอตุ สาหกรรมและหตั ถกรรม ภูมิปญั ญาไทย 62 บางคนบอกช่างมันสผิ ู้ใหญ่ ให้มันรบู้ ้าง ผมบอกคดิ ผิดแลว้ ถ้าเขาเจ็บมาจากที่ นนู้ เขาจะกลบั มาทไ่ี หน บา้ นเขาอยไู่ หน แลว้ ปญั หาจะเกดิ กบั ใคร ผมไปตามกลบั มา ช้างอย่กู บั คนได้ ตอ้ งคิดดจี รงิ ไมใ่ ช่คดิ ดีแต่ใจไม่ดี ผมวา่ ชา้ งเหมอื นคนทเี่ ราเหน็ เลยวา่ คนนี้ ผมบอกคิดผิดแล้ว ถ้าเขาเจ็บมาจากที่นู้นเขา คบได้ คบไมไ่ ด้ แลว้ ชา้ งหวั สมองใหญ่ ผมวา่ ชา้ ง จะกลับมาท่ีไหน บ้านเขาอยู่ไหน แล้วปัญหา มองคนขาดมากกว่าเรา ผมเป็นคนไมค่ ่อยเชือ่ จะเกิดกับใคร ผมไปตามกลบั มา ช้างอยกู่ บั คน อะไรง่าย แต่เหมือนช้างเขามีสัมผัสพิเศษกับ ได้ ต้องคดิ ดจี ริง ไม่ใชค่ ิดดีแตใ่ จไม่ดี ผมว่าช้าง คน ตั้งแต่ลุกมาท�ำเรื่อง เขารู้ ผมยงั เชอื่ มน่ั วา่ ชา้ ง ช้าง ปรากฏว่าหมู่บ้าน นั้นรับรู้ได้ว่า เราไม่เคย คอ่ นขา้ งปลอดภยั ชา้ งลง คดิ ร้ายเลยกบั พวกเขา มาเดนิ ผา่ นหมบู่ า้ นเราไป ผ ม ใ ช ้ เ ฟ ส บุ ๊ ค เลยไปเกือบสิบกิโล หาก ประชาสัมพันธ์หลายๆ ผมไปตอ้ นกลบั มา ชา้ งมนั อย่าง ผมท�ำท้ังเรื่อง หลงไปอยู่ที่นู้นคืนหน่ึง งานดินปั้นและเร่ืองช้าง แหละ ท�ำให้คนข้างนอกเข้าใจ ผมใช้เวลาอีกสาม มากขน้ึ คืนเอากลับมาที่น้ี มีแต่ ท้ังหลายท้ังปวง คนคิดว่าผมคงไม่ได้กลับ ของเร่ืองราวต้ังแต่ต้น มาและคงไมไ่ ดเ้ ปน็ ผใู้ หญ่ จนจบ ล้วนเป็นความ แล้วจะมีใครคนไหนไป หลากหลายที่เข้ามาเติม เอาชา้ งตวั ท่เี ป็นปัญหากลบั มาไวท้ บ่ี ้านตัวเอง เตม็ ชวี ติ ของครกู ติ ติ อนนั ตแ์ ดง ครภู มู ปิ ญั ญา แต่ชาวบ้านเข้าใจ ที่นู้นไม่มีป่า กลางวัน ไทย ดา้ นอุตสาหกรรมและหัตถกรรม ผ้ใู หญ่ ช้างจะไปหลบท่ีไหนครับ เม่ือใดที่ช้างออกมา บ้าน แห่งต�ำบลวังตะกอ อ�ำเภอหลังสวน หากนิ ก็ต้องทะเลาะกบั ชาวบ้านเรอ่ื ยไป ไม่คน จังหวดั ชุมพร ใหม้ ีสสี นั ประหนึ่งงานศลิ ปะท่ี ก็ชา้ งต้องเสยี หาย นา่ ติดตามมใิ ชน่ อ้ ย บางคนบอกช่างมันสิผู้ใหญ่ ให้มันรู้บ้าง ทอ่ี ยปู่ จั จบุ นั : ๑๐๔ หมทู่ ่ี ๑๒ ต.วงั ตะกอ อ.หลังสวน จ.ชมุ พร ๘๖๑๑๐

ครกู ติ ติ อนนั ตแ์ ดง ๑๕ครู ดา้ นอุตสาหกรรมและหตั ถกรรม ภมู ิปญั ญาไทย 63 ฝกึ ปนั้ ดนิ ให้เปน็ ดาว ครูกิตติ อนันต์แดง ครูภูมิปัญญาไทย รุ่นท่ี ๗ ผู้ใหญ่บ้านท่ี รักษางานศลิ ปะ สนใจเครือ่ งปน้ั ดนิ เผา เรยี นรู้ใชห้ ลักธรรมชาติ ผสม ผสานแนวคดิ แนวปฏบิ ตั ยิ ุคใหม่ พัฒนาดิน พฒั นาเตาเผา และศิลปะ ผลติ งานเซรามกิ ในรูปแบบของตน รว่ มแกป้ ัญหาใหช้ าวบ้าน โดยใช้ ประโยชนจ์ ากทรพั ยากรในพน้ื ท่ี ทง้ั ในเรอื่ งฝายยางรถยนต์ ลดการพงั ทลายของหนา้ ดนิ ปลกู กลว้ ยตลอดแนวเสน้ ทางถนน เพอ่ื เลยี้ งชา้ งลด ปัญหาชา้ งบกุ ไรส่ วน สอนเดก็ เยาวชน และชมุ ชนใหร้ ู้จักคุณค่าและ ร่วมอนรุ กั ษท์ รพั ยากรพรรณพชื และสิ่งแวดล้อม

๑๕ครู ครูกิตติ อนันต์แดง ดา้ นอุตสาหกรรมและหตั ถกรรม ภมู ปิ ัญญาไทย 64 ครู ๑๕ทอี่ ยู่ ภมู ิปญั ญาไทย ครบู ุญตนั สิทธไิ พศาล ท่ีอยปู่ จั จบุ นั : ๑๓๙ ม.๖ ต.ห้างฉตั ร อ.ห้างฉตั ร จ.ลำ� ปาง ๕๒๑๙๐ ครกู ิตติ อนนั ตแ์ ดง ทีอ่ ยปู่ ัจจุบนั : ๑๐๔ ม. ๑๒ ต.วงั ตะกอ อ.หลังสวน จ.ชุมพร ๘๖๑๑๐ ครูกีชา วมิ ลเมธี ท่ีอยู่ปัจจบุ ัน : ๑๗/๑ วดั ศาลามีชยั ถ.ราชด�ำเนิน ต.ในเมอื ง อ.เมือง จ.นครศรีธรรมราช ๘๐๐๐๐ ครขู วญั ดนิ สิงหค์ �ำ ท่อี ยปู่ ัจจุบนั : ๒๗๑ ม.๑๕ ต.กระแซง อ.กันทรลกั ษณ์ จ.ศรีสะเกษ ๓๓๑๑๐ ครคู �ำพนั อ่อนอทุ ัย ท่อี ยู่ปัจจุบัน : ๑๖๒ ม. ๑ ต.นาดี อ.ด่านซ้าย จ.เลย ๔๒๑๒๐ ครูจนิ ดา บษุ สระเกษ ทอี่ ยปู่ จั จุบนั : ๓ ม.๒ ต.บา้ นใหม่ อ.หนองบญุ มาก จ.นครราชสีมา ๓๐๔๑๐ ครูดวงเนตร ดรุ ิยพนั ธ์ุ ทอ่ี ยปู่ จั จุบนั : ๑๑๑ แขวงวัดสามพระยา เขตพระนคร กรุงเทพฯ ๑๐๑๒๐ ครถู นอม ศิรริ ักษ์ ทอ่ี ยปู่ จั จุบัน : ๔๒ ม.๔  ต.จะทิงพระ อ.สทิงพระ จ.สงขลา ๙๐๑๙๐

ครกู ติ ติ อนนั ต์แดง ๑๕ครู ด้านอตุ สาหกรรมและหัตถกรรม ภมู ิปัญญาไทย 65 ครทู องใบ แทน่ มณี ทอ่ี ยู่ปัจจุบัน : ๙/๕ ม.๖ ต.ตน้ มะมว่ ง อ.เมอื ง จ.เพชรบุรี ๗๖๐๐๐ ครพู งษ์เทพ เพียรทำ� ท่อี ยปู่ จั จุบัน : ๑๓๒ ม.๓ ต.กู่จาน อ.คำ� เข่ือนแก้ว จ.ยโสธร ๓๕๑๑๐ ครไู พบลู ย์ พันธเ์ มอื ง ทอี่ ยปู่ จั จุบนั : ๙๗/๕ ม.๓ ต.ทะเลทรัพย์ อ.ปะทวิ จ.ชุมพร ๘๖๑๖๐ ครูมารศรี วนาโชติ ทอ่ี ยู่ปจั จุบัน : ๒๑๕ ม.๑๒  ต.บา้ นกาด  อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮอ่ งสอน ๕๘๑๑๐ ครเู ล็ก กุดวงคแ์ กว้ ที่อย่ปู ัจจุบัน : ๒๓๔ ม.๕ บ้านบวั ต.กุดบาก อ.กุดบาก จ.สกลนคร ๔๗๑๘๐ ครูวุฒิ วุฒิธรรมเวช ท่ีอยู่ปจั จุบนั : ๗๑/๙๓ ถ.เพชรเกษม ๘๑/๒ แขวงหนองค้างพลู เขตหนองแขม กทม. ๑๐๑๖๒ ครสู มบูรณ์ แว่นวชิ ัย ทอ่ี ย่ปู ัจจบุ นั : ๒/๑ ถ.เพลินฤด ี ต.ท่าอิฐ อ.เมือง จ.อุตรดติ ถ์  ๕๓๐๐๐