ประเภทโครงการ T-VER ระเบียบว�ธีการลดกา ซเร�อน พารามิเตอรห ลัก (หนวย) กระจกภาคสมคั รใจที่เก่ยี วของ การผล�ตกา ซชีวภาพจาก บำบัดน้ำเส�ย (อตุ สาหกรรม) T-VER-METH-WM-01 ปร�มาณกา ซชีวภาพท่ีผลต� ได การกกั เกบ็ กาซมีเทนจากการบำบัด (ลูกบาศกเมตรตอ ป) เพ�่อนำไปผลต� ไฟฟา และ นำ้ เสย� แบบไรอ ากาศเพ�่อนำไปใชประโยชน /หรอ� ความรอน หรอ� ปรม� าณนำ้ เส�ยทป่ี อนเขา สู หรอ� เผาทำลาย และ บอ (ลูกบาศกเ มตรตอ ป) การผล�ตไฟฟา และความรอน T-VER-METH-AE-01 ดวยระบบ Cogeneration การผลต� ไฟฟาจากพลงั งานหมนุ เวย� น และความเขมขนของซีโอดีในนำ้ เพ�อ่ ทดแทนการใชพ ลงั งานไฟฟา เส�ยทปี่ อ นเขาสูบ อ (ชีวมวล) จากระบบสายสงหรอ� จำหนา ย (มิลลก� รัมตอ ล�ตร) พลังงานไฟฟาเขา สรู ะบบสายสง และประส�ทธภิ าพการบำบดั (เปอรเ ซ็นต) T-VER-METH-WM-01 ปรม� าณไฟฟาที่ผลต� ได การกักเก็บกา ซมีเทนจากการบำบัด (กิโลวัตต-ชวั่ โมงตอ ปหรอ� นำ้ เส�ยแบบไรอากาศเพอ่� นำไปใชประโยชน กกิ ะวตั ต-ชั่วโมงตอป) หร�อเผาทำลาย และ และ/หรอ� ปรม� าณกาซชวี ภาพ T-VER-METH-AE-03 การปรับเปลย่� นการใชเ ชือ้ เพลง� ฟอสซลิ ทน่ี ำไปใชผลต� ความรอ น หรอ� การเพ�มสดั สวนการใชพลงั งาน (กิกะจ�ลตอป) หมุนเว�ยนสำหรบั การผลต� พลังงาน ความรอ น T-VER-METH-WM-08 ปรม� าณกา ซชีวภาพทีผ่ ลต� ได การกักเก็บกาซมีเทนจากการบำบดั (ลกู บาศกเ มตรตอป) นำ้ เสย� ฟารมสุกร และ T-VER-METH-AE-01 การผล�ตไฟฟาจากพลงั งานหมนุ เวย� น เพ�อ่ ทดแทนการใชพลงั งานไฟฟา จาก ระบบสายสงหร�อจำหนายพลงั งาน ไฟฟา เขาสรู ะบบสายสง T-VER-METH-WM-08 ปร�มาณไฟฟา ทผ่ี ลต� ได การกกั เก็บกาซมีเทนจากการบำบดั (กิโลวัตต- ช่วั โมงตอ ปห ร�อ นำ้ เสย� ฟารมสุกร และ กิกะวตั ต-ช่วั โมงตอป) T-VER-METH-AE-03 และ/หร�อปรม� าณกา ซชวี ภาพ การปรับเปล่�ยนการใชเ ช้ือเพล�งฟอสซิล หร�อการเพม� สดั สว นการใชพ ลงั งาน ท่ีนำไปใชผ ล�ตความรอ น หมุนเว�ยนสำหรับการผลต� พลงั งาน (กกิ ะจ�ลตอ ป) ความรอน 47
ประเภทโครงการ T-VER ระเบียบว�ธกี ารลดกา ซเร�อน พารามิเตอรห ลกั (หนวย) กระจกภาคสมคั รใจท่ีเกีย่ วของ ปร�มาณเช้ือเพลง� RDF การผล�ตเชอ้ื เพล�ง RDF จากขยะ T-VER-METH-WM-04 ทผี่ ลต� ได (ตันตอ ป) การผลต� เชื้อเพลง� ขยะจากขยะ และปร�มาณขยะทีน่ ำเขา มูลฝอยชุมชน กระบวนการผลต� RDF (ตันตอป) การนำแกสจากหลุมฝงกลบไป T-VER-METH-WM-07 ปรม� าณไฟฟา ทีผ่ ล�ตได ผล�ตไฟฟา การรวบรวมกา ซมเี ทนจากการจัดการ (กิโลวตั ต-ช่ัวโมงตอปห ร�อ ขยะมูลฝอยชุมชนเพ่�อนำไปใชประโยชน กิกะวัตต- ช่วั โมงตอป) หรอ� เผาทำลาย และ T-VER-METH-AE-01 การผล�ตไฟฟา จากพลังงานหมุนเว�ยน เพ่�อทดแทนการใชพลังงานไฟฟา จากระบบสายสงหรอ� จำหนาย พลงั งานไฟฟาเขาสรู ะบบสายสง การผลต� สารปรับปรุงดินจาก T-VER-METH-WM-03 ปร�มาณสารปรบั ปรุงดนิ ที่ ขยะอินทร�ย การผล�ตปยุ หร�อสารปรบั ปรุงดนิ ผลต� ได (ตันตอป) จากขยะอินทรย� และปร�มาณขยะอนิ ทรย� ที่ใช ผลต� เปนสารปรบั ปรุงดนิ (ตนั ตอ ป) 3.4.2 การเปล่�ยนแปลงการดำเนินโครงการ หัวขอนี้จะเปนการตรวจสอบการเปล�่ยนแปลงตางๆ ที่เกี่ยวของกับการดำเนินโครงการ T-VER หลังจากการขน�้ ทะเบียนโครงการ การเปล่ย� นแปลงการดำเนินโครงการ T-VER จะแบง ออก เปน 2 สวน ขอคือ การเปล�่ยนแปลงทั่วไปที่ไมสงผลตอการปลอยกาซเร�อนกระจก และการเปล�่ยน แปลงที่สงผลตอการปลอยกาซเร�อนกระจก ขั้นตอนการปฏิบัติสำหรับผูพัฒนาโครงการในกรณีที่ มีการเปลย่� นแปลงการดำเนนิ โครงการหลงั การข�น้ ทะเบยี นแสดงดงั รปู ที่ 16 48
มมีกีกาารรเปเปลล�่ย�่ยนนแแปปลลงงกกาารร ดดำำเนเนินินโคโครรงงกกาารรTT--VVEERR การเปล�่ยนแปลงทั่วไป ใช ททำำหหนนังังสส�อ�อแแจจงงกกาารรเปเปลล�่ย�่ยนนแแปปลลงง ดดังังกกลลาาววมมาายยังังออบบกก. .ภภาายยในใน3300ววันัน ไมใช ขขออเปเปลล�่ย�่ยนนแแปปลลงงกกาารรดดำำเนเนินินงงาานน กกาารรเปเปลล�่ย�่ยนนแแปปลลงงทที่มี่มีผีผลลตตออ หหลลังังกกาารรขข�้น�้นททะเะบเบียียนน(R(Reevvaalildidaatitoionn) ) กกาารรปปลลออยยกกาาซซเรเร�อ�อนนกกรระจะจกก สงผลกระทบตอปร�มาณกาซเร�อนกระจก ใช ที่คาดวาจะลดไดหลังการเปล�่ยนแปลง ไมใช มากกวา 60,000 tCO2e ตอปหร�อมากกวารอยละ 15 เทียบจากปร�มาณเดิมกอนการเปล�่ยนแปลง ททำำหหนนังังสส�อ�อแแจจงงกกาารรเปเปลล�่ย�่ยนนแแปปลลงง ดดังังกกลลาาววมมาายยังังออบบกก. .ภภาายยในใน3300ววันัน รูปที่ 16 ขั้นตอนการปฏิบัติสำหรับผูพัฒนาโครงการ ในกรณีที่มีการเปล�่ยนแปลงการดำเนินโครงการหลังการข�้นทะเบียน การเปล่�ยนแปลงทวั่ ไปที่ไมสง ผลตอการปลอยกาซเรอ� นกระจก ยกตัวอยา งเชน · การเปลย�่ นแปลงชอื่ โครงการ · การเปล�่ยนแปลงผูพัฒนาโครงการ · การเปล�่ยนแปลงเจา ของสถานประกอบการ · การเปลย�่ นแปลงแผนการตดิ ตามผล · การเปล�่ยนแปลงอปุ กรณท ใ่ี ชต รวจวัดหรอ� จัดเกบ็ ขอมลู อบก. ไดก ำหนดใหผ พู ฒั นาโครงการตอ งดำเนนิ การแจง การเปลย่� นแปลงดงั กลา วท่ีไมส ง ผลตอ การปลอ ยกา ซเรอ� นกระจกมายงั อบก. ภายใน 30 วนั หลงั จากทเ่ี กดิ การเปลย่� นแปลงดงั กลา ว เพอ่� ให ปรับปรงุ ขอ มูลโครงการใหต รงกับความเปนจร�ง 49
การเปล�่ยนแปลงที่สงผลตอการปลอยกาซเร�อนกระจกนั้นสามารถพ�จารณาไดจากขอบเขต การดำเนินโครงการ และระเบียบว�ธีการลดกาซเร�อนกระจกฯ ตัวอยางการเปล�่ยนแปลงที่สงผลตอ การปลอ ยกา ซเร�อนกระจกไดแก · การปรบั เปลย่� น/ขยายขอบเขตการดำเนนิ โครงการ เชน ในอดตี โครงการมกี ารนำกา ซชวี ภาพ ที่ผล�ตไปใชทดแทนน้ำมันเตาสำหรับหมอไอน้ำ แตเนื่องจากมีปร�มาณกาซชีวภาพเกิดข�้น มากกวา ทค่ี าดการณไว โครงการจง� ไดเพ�มการนำกา ซชีวภาพไปผลต� กระแสไฟฟา เพ�มเติม · การเปลย่� นแปลงเทคโนโลย/ี อปุ กรณ เชน โครงการมกี ารใชห ลอดไฟ LED ยห่ี อ ใหมม าแทนที่ หลอดไฟ LED ทช่ี ำรดุ เสย� หาย เนอ่ื งจากไมส ามารถหาหลอดไฟ LED ยห่ี อ เดมิ ได โดยทห่ี ลอด ไฟ LED ย่หี อ ใหมมีกำลังไฟฟา (วัตต) ตอ หลอดนอ ยกวาหลอดไฟ LED ย่หี อ เดมิ · การเปลย่� นแปลง/เพม� เตมิ ระเบยี บว�ธที ี่ใชในคำนวณปรม� าณกา ซเร�อนกระจก เชน โครงการ · การเปล�่ยนแปลงขนาดโครงการ เฉพาะกรณีที่เปล�่ยนแปลงจากโครงการขนาดเล็กเปน โครงการขนาดใหญ · การเปลย่� นแปลงทม่ี าของขอ มลู ทใ่ี ชค ำนวณปรม� าณกา ซเรอ� นกระจก เชน โครงการไดเ ปลย่� น ใชคาองคประกอบของขยะชุมชนที่นำมาใชผล�ตเชื้อเพล�ง RDF จากการสุมตัวอยางจร�ง แทนท่ีการใชคาองคประกอบของขยะชุมชนที่ อบก. กำหนดในระเบยี บวธ� กี ารฯ อบก. ไดก ำหนดเกณฑการเปลย�่ นแปลงท่ีสง ผลตอ การปลอ ยกา ซเร�อนกระจกโดยใหพ จ� ารณา จากปร�มาณกาซเร�อนกระจกที่คาดวาจะลดไดหลังการเปล�่ยนแปลงมากกวา 60,000 tCO2e ตอป หรอ� มากกวา รอ ยละ 15 เทยี บจากปรม� าณกา ซเรอ� นกระจกทค่ี าดวา จะลดไดเ ดมิ กอ นการเปลย่� นแปลง หากปร�มาณกาซเร�อนกระจกที่คาดวาจะลดไดหลังการเปล�่ยนแปลงไมเปนไปตามเกณฑดังกลาว ผูพัฒนาโครงการตองดำเนินการแจงการเปล�่ยนแปลงดังกลาวภายใน 30 วันหลังจากที่เกิดการ เปล่�ยนแปลงดงั กลา ว ในกรณีที่ปร�มาณกาซเร�อนกระจกที่คาดวาจะลดไดหลังการเปล�่ยนแปลงเปนไปตามเกณฑ ดังกลาว ผูพัฒนาโครงการตองดำเนินการขอเปล�่ยนแปลงการดำเนินงานหลังการข�้นทะเบียน 50
(Revalidation) เพ�่อใหเอกสาร PDD สอดคลองกับความเปนจร�ง ขั้นตอนการขอเปล�่ยนแปลงการ ดำเนินงานหลังการข�้นทะเบียนประกอบดวยการจัดทำเอกสาร PDD ใหมภายใตขอมูลการเปล�่ยน แปลงดงั กลาว และการตรวจสอบความใชได (Validation) ของเอกสาร PDD ฉบบั ใหมโดยผูประเมิน ภายนอก (VVB) อกี ครั้ง (ดูข้ันตอนการขอเปล�ย่ นแปลงการดำเนินงานหลงั การข้�นทะเบียนในหัวขอ ที่ 2.2) ทั้งนี้หากผูพัฒนาโครงการไมดำเนินการขอเปล�่ยนแปลงการดำเนินงานหลังการข�้นทะเบียน ผปู ระเมินภายนอกจะไมสามารถทวนสอบ (Verification) ความถกู ตองของรายงานการติดตามการ ลดกา ซเรอ� นกระจกของผูพัฒนาโครงการภายใตการเปล�่ยนแปลงดงั กลา วใหสำเร็จได 3.4.3 การจัดการหร�อปอ งกันผลกระทบส�งแวดลอมที่เกิดข้�นจากโครงการ หัวขอนี้เปนการตรวจสอบว�ธีการปฏิบัติของผูพัฒนาโครงการเพ�่อปองกันผลกระทบ ส�งแวดลอมตางๆ ที่เกิดข�้นจากโครงการ เชน การจัดการหลอดไฟเดิมที่ถูกแทนที่ดวยหลอด LED การตรวจวัดคุณภาพอากาศที่ระบายออกจากปลองไอเส�ยของหมอไอน้ำ ฯลฯ ทั้งนี้ผลกระทบ ส�งแวดลอมจะข�้นอยูประเภทของโครงการ T-VER ขอบเขตการดำเนินโครงการ รวมทั้งเคร�่องจักร และอปุ กรณห ลกั ภายใตโ ครงการ เพอ่� เปน การตรวจสอบใหเ กดิ ความมน่ั ใจวา โครงการ T-VER จะไม กอใหเกิดผลกระทบตอ ส�งแวดลอ มเมอื่ มกี ารลดกา ซเร�อนกระจกเกิดข้�น ตารางท่ี 4 แนวทางการพจ� ารณาผลกระทบสง� แวดลอ มทเ่ี กดิ ขน้� จากโครงการ T-VER ประเภทโครงการ มลพษ� มลพษ� ของเสย� ของเสย� มลพษ� ทางนำ้ ทางอากาศ ทว่ั ไป อนั ตราย ทางเสย� ง การเปลย่� นหลอดไฟแสงสวา ง การผลต� ไฟฟา จากพลงั งานแสงอาทติ ย การผลต� ไฟฟา จากพลงั งานลม การผลต� ไฟฟา จากพลงั งานนำ้ การผลต� ไฟฟา จากชวี มวล การนำความรอ นทง�ิ กลบั มาใชป ระโยชนโดย นำไปผลต� กระแสไฟฟา การผลต� ไฟฟา และความรอ นดว ยระบบ Cogeneration (เชอ้ื เพลง� ฟอสซสิ ) การผลต� ไฟฟา และความรอ นดว ยระบบ Cogeneration (ชวี มวล) 51
ประเภทโครงการ มลพษ� มลพษ� ของเสย� ของเสย� มลพษ� ทางนำ้ ทางอากาศ ทว่ั ไป อนั ตราย ทางเสย� ง การปรบั เปลย่� นเครอ่� งทำนำ้ เยน็ ประสท� ธภิ าพสงู การปรบั เปลย่� นประเภทเชอ้ื เพลง� ทใ่ี ชส ำหรบั หมอ ไอนำ้ จากฟอสซสิ เปน ชวี มวล การผลต� กา ซชวี ภาพเพอ่� นำไปผลต� ไฟฟา และ/หรอ� ความรอ น การผลต� เชอ้ื เพลง� RDF จากขยะ การนำแกส จากหลมุ ฝง กลบไปผลต� ไฟฟา การผลต� สารปรบั ปรงุ ดนิ จากขยะอนิ ทรย� ลักษณะป�ญหาส�งแวดลอมที่เกิดข�้นในระหวางการลดกาซเร�อนกระจกสำหรับแตละประเภท โครงการ T-VER ในตารางที่ 4 จะอธิบายโดยละเอียดในบทท่ี 4 3.5 ความแตกตา งระหวางการติดตามประเมินผลโครงการ T-VER และโครงการ CDM องคก ารบรห� ารจดั การกา ซเรอ� นกระจก (องคก ารมหาชน) ไดร บั มอบหมายใหเ ปน หนว ยงานกลาง ประสานการดำเนินงานตามกลไกการพัฒนาที่สะอาด (Designated National Authority: DNA) ของประเทศไทย ทำหนา ทพ่ี จ� ารณาใหค ำรบั รองโครงการวา เปน โครงการตามกลไกการพฒั นาทส่ี ะอาด (Letter of Approval: LoA) ตามหลักเกณฑการพัฒนาท่ยี ัง่ ยนื และ อบก. มีการติดตามประเมนิ ผล โครงการกลไกการพัฒนาทส่ี ะอาดหร�อ CDM เพ�่อตรวจสอบวา โครงการ CDM ไดปฏิบัติตามหลัก เกณฑก ารพฒั นาทย่ี ่งั ยืนท่ีไดเสนอตอ อบก. หร�อไม ตารางที่ 5 ผลการเปร�ยบเทียบความแตกตางระหวางการติดตามประเมินผลโครงการ CDM และ T-VER โครงการ CDM โครงการ T-VER 1) ตรวจสอบการสนบั สนุนการพฒั นาทย่ี ่ังยนื ของ 1) ตรวจสอบเคร่�องจกั รและอปุ กรณห ลกั ประเทศใน 4 หมวด ซง่ึ ประกอบดวย 2) ตรวจสอบอปุ กรณห รอ� เครอ่� งมอื ทใ่ี ชในการเกบ็ ขอ มลู หมวดดชั นดี า นทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง� แวดลอ ม 3) ประเมนิ ศกั ยภาพในการลดกาซเรอ� นกระจก หมวดดัชนีดา นสังคม 4) ตรวจสอบการเปล่ย� นแปลงรายละเอียดของ หมวดดัชนีดานการพัฒนาและ/หร�อถายทอด เทคโนโลยี โครงการ หมวดดัชนีดา นเศรษฐกิจ 5) ตรวจสอบขอ มลู ผลการจัดการหรอ� ปอ งกันผล 2) ตรวจสอบผลกระทบทเ่ี กดิ ขน้� จากการดำเนนิ โครงการ กระทบสง� แวดลอ มท่ีมีนัยสำคัญจากโครงการ 52
รูปที่ 17 รายละเอียดของหลักเกณฑการพัฒนาที่ยั่งยืนในแตละ 4 หมวดดัชนี (อางอิง: คูมือการติดตามประเมินผลโครงการกลไกการพัฒนาที่สะอาด, องคการบร�หารจัดการ กาซเร�อนกระจก (องคการมหาชน), เดือนกันยายน 2555) ผลการเปรย� บเทยี บความแตกตา งระหวา งการตดิ ตามประเมนิ ผลโครงการ CDM และ T-VER ในตารางท่ี 5 แสดงใหเ หน็ วา การตดิ ตามประเมนิ ผลโครงการ CDM เปน การตรวจสอบไดว า โครงการ ดงั กลา วสนบั สนนุ การพฒั นาทย่ี ง่ั ยนื ของประเทศ ตามหลกั เกณฑซ ง่ึ ประกอบไปดว ย หมวดดชั นดี า น ทรัพยากรธรรมชาติและส�งแวดลอม หมวดดัชนีดานสังคม หมวดดัชนีดานการพัฒนาและ/หร�อ ถายทอดเทคโนโลยี หมวดดัชนีดานเศรษฐกิจ โดยมีรายละเอียดแสดงในรูปที่ 17 ตลอดจนสามารถ ตรวจสอบผลกระทบทเ่ี กดิ ขน้� จากการดำเนนิ โครงการ ในขณะทก่ี ารตดิ ตามประเมนิ ผลโครงการ T-VER เปน การตรวจสอบผลการดำเนนิ การลดกา ซเรอ� นกระจกของโครงการวา เปน ไปตามเอกสารขอ เสนอ โครงการและรายงานการตดิ ตามประเมนิ ผลหรอ� ไม การตรวจสอบการเปลย�่ นแปลงรายละเอียดของ โครงการเพ�่อแนะนำว�ธีปฏิบัติที่ถูกตองแกผูประกอบการในกรณีที่พบการเปล�่ยนแปลง รวมทั้งการ ตรวจสอบขอมูลผลการจัดการหรอ� ปอ งกนั ผลกระทบส�งแวดลอมทมี่ นี ยั สำคญั จากโครงการ 53
บทที่ 4 แนวทางการติดตามประเมนิ ผลตาม ประเภทโครงการ T-VER ประเด็นการตรวจสอบใน 3 หัวขอคือ การดำเนินงานลดกาซเร�อนกระจก การเปล�่ยนแปลง การดำเนนิ โครงการ และการจดั การหรอ� ปอ งกนั ผลกระทบสง� แวดลอ มทเ่ี กดิ ขน้� จากโครงการ สามารถ แสดงใหเหน็ ถึงผลการดำเนนิ งานของโครงการลดกา ซเรอ� นกระจกภายหลงั การขน้� ทะเบียนโครงการ เนอ่ื งจากความหลากหลายของประเภทโครงการ T-VER ท่ีไดร บั การขน้� ทะเบยี น ในบทนจ้ี ง� ไดอ ธบิ าย ถงึ รายละเอยี ดของการติดตามประเมนิ ผลในหวั ขอ เรอ่� งการดำเนนิ งานลดกาซเรอ� นกระจก และการ จดั การหร�อปอ งกันผลกระทบสง� แวดลอมท่ีเกดิ ข้น� จากโครงการตามประเภทโครงการ T-VER 4.1 การเปล�ย่ นหลอดไฟแสงสวา ง โครงการประเภทนี้เปนการปรับเปล�่ยนหลอดไฟแสงสวางเพ�่อทำใหการใชไฟฟาในระบบ แสงสวางใหมีประส�ทธิภาพเพ�มข�้นภายใตเง�่อนไขคุณภาพการสองสวางไมเปล�่ยนแปลง ป�จจ�บัน หลอดแอลอดี ี (Light Emitting Diode: LED) เปน เทคโนโลยที น่ี ยิ มใชม ากทส่ี ดุ สำหรบั การปรบั เปลย่� น หลอดไฟแสงสวา ง เทคโนโลยีแอลอีดีเปน การนำไดโอดเร�องแสง ซ่ึงเปน อปุ กรณเซมิคอนดกั เตอรท ใ่ี ห แสงเปน สต� า งๆ มาเคลอ� บดว ยสารเรอ� งแสงเพอ่� ใหเ ปน แสงสข� าว เทคโนโลยนี ม้ี จี ด� เดน คอื ประสท� ธภิ าพ การใหแ สงสวา ง (ลเู มน/วตั ต) ดกี วา หลอดไฟแบบขดลวด การใหแ สงสวา งดกี วา หลอดฟลอู อเรสเซนต ที่กระจายไปทุกทิศทาง ความรอนสูญเส�ยออกสูส�งแวดลอมนอยมาก และอายุการใชงานนาน การ เปล�่ยนหลอดไฟแสงสวางดวยหลอดแอลอีดีสามารถประยุกตใชในหลายรูปแบบข�้นอยูกับลักษณะ และพน้� ทใ่ี ชง านของหนวยงาน ยกตวั อยางเชน · การเปล�่ยนหลอดฟลูออเรสเซนตเ ปนหลอดแอลอดี ีชนดิ Tube · การเปล่�ยนหลอดไสห รอ� หลอดคอมแพคฟลอู อเรสเซนตเ ปน หลอดแอลอีดชี นดิ Bulb · การเปล�่ยนหลอดโซเดียมแรงดนั สูงเปนหลอดแอลอดี ชี นดิ Highbay · การเปล�่ยนหลอดไสห รอ� หลอดฮาโลเจนเปนหลอดแอลอีดชี นิด Flood light หร�อ Street light 54
1) หลอดไฟ LED ชนิด Bulb 2) หลอดไฟ LED ชนิด Tube 3) หลอดไฟ LED ชนิด Floodlight 4) หลอดไฟ LED ชนิด Streetlight 5) หลอดไฟ LED ชนิด Highbay รูปที่ 18 หลอดไฟ LED ชนิดตางๆ (อางอิง: http://www.ledinfinite.com/) 1. การดำเนนิ งานลดกา ซเรอ� นกระจก การตรวจสอบการดำเนินงานลดกาซเร�อนกระจกสำหรับโครงการประเภทนี้ใหพ�จารณาจาก ขอ มลู ชนดิ คณุ ลกั ษณะ และจำนวนของหลอดไฟใหมท ต่ี ดิ ตง้ั รวมไปถงึ แบบการตดิ ตง้ั สว นศกั ยภาพ การลดกา ซเร�อนกระจกจากโครงการเปลย่� นหลอดไฟแสงสวางประเมนิ ไดจากจำนวนชัว่ โมงการเปด ใชง านจรง� ของหลอดไฟทม่ี หี ลกั ฐานยนื ยนั เชน ประกาศเวลาทำงานขององคก รหรอ� สว นงาน เอกสาร ว�ธปี ฏบิ ัติงานเกีย่ วกบั การตั้งคา ในอปุ กรณควบคุมการเปดปด (Timer) ของหลอดไฟ ฯลฯ 2. การจัดการหร�อปอ งกันผลกระทบส�งแวดลอม การตรวจสอบการจดั การหรอ� ปอ งกนั ผลกระทบสง� แวดลอมสำหรับโครงการประเภทนีใ้ หพ �จารณา เร่อ� งการจัดการหลอดไฟเกาทถ่ี ูกเปล�ย่ น รวมไปถึงการจัดการหลอดไฟใหมท่เี สย� หาย หลอดไฟเกา ทถี่ ูกเปลย่� นและหลอดไฟใหมทใ่ี ชแลวถูกจดั อยูในกลุมซากเคร�่องใชไฟฟาและอุปกรณอิเลก็ ทรอนิกส หร�อ WEEE (Waste from Electrical and Electronic Equipments) ซึ่งกรมควบคุมมลพ�ษไดจัด เปน ของเส�ยอนั ตรายและไดก ำหนดแนวทางการจัดการของเส�ยอันตรายดงั กลา วโดยทำการเก็บรวบ รวมซากหลอดไฟเพ�่อนำไปร�ไซเคิลหร�อกำจัดอยางถูกตองตามหลักว�ชาการ ทั้งนี้หากโครงการลด 55
กาซเร�อนกระจกดำเนินการในโรงงานอุตสาหกรรมหลอดไฟเกาหร�อหลอดไฟใหมที่เส�ยหายของเส�ย อันตรายจะถูกจำแนกเปนของเส�ยอันตราย ซึ่งตองปฏิบัติตามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เร�่อง การกำจดั สง� ปฏกิ ลู หรอ� วสั ดทุ ่ีไมใ ชแ ลว พ.ศ. 2548 ในเรอ่� งการสง ของเสย� อนั ตรายออกนอกบรเ� วณ โครงการที่จะตองสงใหกับผูรวบรวมและขนสง หร�อผูบำบัดและกำจัดส�งปฏิกูลหร�อวัสดุที่ไมใชแลว เทานั้น รวมทั้งตองมีเอกสารใบกำกับการขนสงทุกครั้งเมื่อสงของเส�ยอันตรายออกนอกบร�เวณ โครงการ 4.2 การผลต� ไฟฟาจากพลังงานแสงอาทิตย โครงการประเภทนเ้ี ปน การนำพลงั งานแสงอาทติ ยม าผลต� ไฟฟา ผา นอปุ กรณท เ่ี รย� กวา แผงเซลล แสงอาทิตย โดยมีหลักการทำงานคือเม่ือมีแสงอาทิตยส อ งลงท่ีแผง แสงอาทิตยจ ะถายเทพลงั งานให แกอิเล็กตรอนและโฮล และเมื่อมีพลังงานมากพอ อิเล็กตรอนและโฮลจะเคล�่อนที่เขาหาเพ�่อจับคูกัน โดยอเิ ลก็ ตรอนจะเคลอ่� นทข่ี น้� ไปยงั ชน้ั n-type ในขณะทโ่ี ฮลจะเคลอ่� นทล่ี งไปยงั ชน้ั p-type เมอ่ื มกี าร ตอ วงจรไฟฟาจากชัน้ บนและช้ันลางของแผง การเคลอ�่ นทเี่ พอ่� จับคกู ันระหวางอิเล็กตรอนและโฮลจะ ทำใหมีการไหลของกระแสไฟฟาเกิดข�้น ป�จจ�บันการผล�ตไฟฟาโดยใชแผงเซลลแสงอาทิตยมีการ ตดิ ตง้ั อยู 2 รปู แบบคอื · แบบติดตั้งบนพ้�นดินราบ · แบบติดตงั้ บนหลังคา การผลต� ไฟฟา จากพลงั งานแสงอาทติ ยในทั้งสองรูปแบบมวี ตั ถุประสงคค อื เพ่�อจำหนายไฟฟา เขาสูร ะบบสายสงหรอ� เพอ�่ ทดแทนการใชไฟฟา จากระบบสายสง 1. การดำเนนิ งานลดกา ซเร�อนกระจก การตรวจสอบการดำเนินงานลดกาซเร�อนกระจกสำหรับโครงการประเภทนี้ใหพ�จารณาจาก อุปกรณหร�อเครอ�่ งจกั รหลกั ท่ตี ดิ ตง้ั ดงั ตารางท่ี 6 และตารางที่ 7 ตารางที่ 6 รายการอปุ กรณห รอ� เครอ่� งจกั รทต่ี ดิ ตง้ั ในโครงการประเภทการผลต� ไฟฟา จากพลงั งาน แสงอาทติ ยเพอ�่ จำหนา ยไฟฟา เขาสูระบบสายสง รายการอปุ กรณ หนา ทกี่ ารทำงาน แผงเซลลแ สงอาทิตย เปล�่ยนพลังงานแสงอาทิตยเ ปน พลังงานไฟฟา (กระแสตรง) 56
รายการอุปกรณ หนาทีก่ ารทำงาน อินเวอรเ ตอร หมอ แปลงไฟฟา เปล�ย่ นไฟฟา กระแสตรง (DC) ใหเ ปน ไฟฟากระแสสลับ (AC) เพ�มแรงดนั ไฟฟา ใหส ูงข�้นสำหรบั การปอนเขาสรู ะบบสายสง (22 หร�อ 115 กโิ ลโวลต) หร�อการใชง านเพ�่อทดแทนไฟฟา จากระบบ สายสง (220 โวลต) แสงอาทิตย ไฟฟา จำหนาย แผงเซลลแ สงอาทติ ย เขาสูระบบ สายสง อนิ เวอรเ ตอร หมอ แปลงไฟฟา รูปที่ 19 แผนภาพแสดงเคร�่องจักร/อุปกรณสำหรับโครงการประเภทการผล�ตไฟฟาจากพลังงานแสงอาทิตย ตารางท่ี 7 รายการอปุ กรณห รอ� เครอ่� งจกั รทต่ี ดิ ตง้ั ในโครงการประเภทการผลต� ไฟฟา จากพลงั งาน แสงอาทติ ยเ พอ่� ทดแทนการใชไฟฟา จากระบบสายสง รายการอุปกรณ หนาท่กี ารทำงาน แผงเซลลแสงอาทติ ย เปล�ย่ นพลงั งานแสงอาทติ ยเปนพลงั งานไฟฟา (กระแสตรง) อินเวอรเ ตอร เปล�ย่ นไฟฟา กระแสตรง (DC) ใหเปน ไฟฟากระแสสลบั (AC) แสงอาทิตย ไฟฟาสำหรับใชงาน ภายในหนวยงาน แผงเซลลแ สงอาทติ ย อนิ เวอรเ ตอร รูปที่ 20 แผนภาพแสดงเคร�่องจักร/อุปกรณสำหรับโครงการประเภทการผล�ตไฟฟาจากพลังงานแสงอาทิตย ศกั ยภาพการลดกา ซเรอ� นกระจกจากโครงการผลต� ไฟฟา จากพลงั งานแสงอาทติ ยป ระเมนิ ได จากปร�มาณไฟฟาที่ผล�ตได (หนวยเปนกิโลวัตต-ชั่วโมงหร�อเมกะวัตต-ชั่วโมง) ที่อานไดจากมิเตอร ไฟฟา หากโครงการประเภทนม้ี ลี กั ษณะเปน โรงไฟฟา พลงั งานแสงอาทติ ยห รอ� โซลา รฟ ารม การประเมนิ 57
ศกั ยภาพการลดกา ซเรอ� นกระจกของโครงการอาจตอ งพจ� ารณาถงึ ปรม� าณไฟฟา ทซ่ี อ้ื มาจากระบบ สายสงควบคูไปดวย เนื่องจากโครงการจำเปนตองใชไฟฟาจากระบบสายสงในกรณีที่แผงเซลลแสง อาทิตยผ ลต� ไฟฟา ไดนอยกวาปร�มาณไฟฟาท่ีใชภายใน 2. การจดั การหรอ� ปองกนั ผลกระทบส�งแวดลอม การตรวจสอบการจัดการหร�อปองกันผลกระทบส�งแวดลอมสำหรับโครงการประเภทนี้ให พ�จารณาเรอ�่ งการจดั การแผงเซลลแ สงอาทติ ยท่ชี ำรุดเส�ยหายหร�อเส�อ่ มประส�ทธภิ าพ แผงเซลลแสง อาทิตยถูกจัดใหอยูในกลุมซากเคร�่องใชไฟฟาและอุปกรณอิเล็กทรอนิกส หร�อ WEEE เชนเดียวกับ หลอดไฟ ซึ่งว�ธีจัดการที่ถูกตองตามหลักว�ชาการสามารถทำไดโดยการคัดแยกชิ�นสวนตางๆ เชน แกว แผงวงจร เพอ�่ นำไปร�ไซเคิล ในขณะทสี่ วนประกอบท่เี หลอ� จะถกู นำไปบดและผสมกบั สารเคมเี พ�่อ นำไปฝง กลบ ทง้ั นห้ี ากโครงการลดกา ซเรอ� นกระจกดำเนนิ การในโรงงานอตุ สาหกรรมหรอ� จดทะเบยี น เปนโรงงานอุตสาหกรรม แผงเซลลแสงอาทิตยที่ชำรุดเส�ยหายหร�อเส�่อมประส�ทธิภาพจะถูกจำแนก ใหเ ปน กากอตุ สาหกรรม ซ่งึ ตองปฏิบตั ติ ามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เร�อ่ งการกำจดั ส�งปฏกิ ูล หรอ� วสั ดทุ ่ีไมใ ชแ ลว พ.ศ. 2548 และประกาศกระทรวงอตุ สาหกรรม เรอ่� งการกำจดั สง� ปฏกิ ลู หรอ� วสั ดุ ท่ีไมใชแ ลว (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2560 แตอยา งไรก็ตาม ในอนาคตกรมโรงงานอตุ สาหกรรมมแี ผนจะเพ�ม แผงเซลลแสงอาทิตยใหอ ยูใ นบัญชวี ัตถุอนั ตราย 4.3 การผล�ตไฟฟาจากพลังงานลม โครงการประเภทนเ้ี ปน การนำพลงั งานลมไปผลต� เปน พลงั งานไฟฟา โดยใชก งั หนั หลกั การทำงาน ของกังหันลม คือเมื่อมีกระแสลมไหลผานใบพัด กังหันลมจะเกิดการหมุนที่เพลาแกนทำใหไดเปน พลงั งานกล จากนน้ั นำพลงั งานกลไปขบั เคลอ่� นเครอ่� งกำเนดิ ไฟฟา ทต่ี ดิ ตง้ั อยทู า ยกงั หนั ใหก ลายเปน พลังงานไฟฟา เทคโนโลยีของกังหันลมที่ใชผล�ตไฟฟามีอยู 2 แบบคือ กังหันลมแบบแกนแนวตั้ง และ กงั หนั ลมแบบแกนแนวนอน ปจ� จบ� นั โครงการลดกา ซเรอ� นกระจกประเภทการผลต� ไฟฟา จากพลงั งาน ลมมีวตั ถุประสงคค อื เพอ�่ จำหนา ยไฟฟาเขาสรู ะบบสายสง 1. การดำเนนิ งานลดกา ซเร�อนกระจก การตรวจสอบการดำเนินงานลดกา ซเรอ� นกระจกสำหรับโครงการประเภทนี้ใหพ จ� ารณาจาก 58
อปุ กรณห รอ� เครอ่� งจกั รหลักท่ตี ิดต้งั ดังตารางท่ี 8 ตารางที่ 8 รายการอปุ กรณห รอ� เครอ่� งจกั รทต่ี ดิ ตง้ั ในโครงการประเภทการผลต� ไฟฟา จากพลงั งานลม รายการอปุ กรณ หนา ทกี่ ารทำงาน กังหันลม สรางพลงั งานกลจากการหมุนของเพลาแกน เครอ�่ งกำเนิดไฟฟา เปล�ย่ นพลงั งานกลใหเปนพลงั งานไฟฟา (กระแสสลับ) หมอ แปลงไฟฟา เพม� แรงดนั ไฟฟา ใหสงู ข�้นสำหรับการปอ นเขาสรู ะบบสายสง (22 กิโลโวลต) ศักยภาพการลดกาซเร�อนกระจกจากโครงการผล�ตไฟฟาจากพลังงานลมประเมินไดจาก ปรม� าณ ไฟฟา ทผ่ี ลต� ได (หนว ยเปน กโิ ลวตั ต- ชว่ั โมงหรอ� เมกะวตั ต- ชว่ั โมง) ทอ่ี า นไดจ ากมเิ ตอรไฟฟา ไฟฟาจำหนาย ลม เขาสูระบบสายสง กงั หนั ลม+เครอ่� งกำเนดิ ไฟฟา หมอ แปลงไฟฟา รูปที่ 21 แผนภาพแสดงเคร�่องจักร/อุปกรณสำหรับโครงการประเภทการผล�ตไฟฟาจากพลังงานลม 2. การจัดการหร�อปองกันผลกระทบส�งแวดลอม การตรวจสอบการจัดการหร�อปองกันผลกระทบส�งแวดลอมสำหรับโครงการประเภทนี้ให พ�จารณาเร่�องมลพษ� ทางเสย� งทเ่ี กดิ ข�้นจากการทำงานของกังหันลมในพ้�นทช่ี มุ ชนทอ่ี ยใู กลโ ครงการ โดยเฉพาะในชวงเวลากลางคืน ตัวอยางของการจัดการหร�อปองกัน ไดแกผลการตรวจวัดคาระดับ เส�ยงเฉล�่ย 24 ชั่วโมง (Leq) คาระดับเส�ยงสูงสุด (Lmax) และคาระดับเส�ยงรบกวนในพ�้นที่ชุมชนที่มี ความเส�่ยง 4.4 การผลต� ไฟฟาจากพลงั งานน้ำ โครงการประเภทนเ้ี ปน การนำพลงั งานนำ้ ไปผลต� เปน พลงั งานไฟฟา โดยใชก งั หนั หลกั การทำงาน ของกังหันน้ำมีลักษณะเชนเดียวกับกังหันลม คือเมื่อมีกระแสน้ำไหลผานใบพัด กังหันน้ำจะเกิดการ หมนุ ทเ่ี พลาแกนทำใหไดเ ปน พลงั งานกล จากนน้ั นำพลงั งานกลไปขบั เคลอ่� นเครอ่� งกำเนดิ ไฟฟา ทต่ี ดิ ตง้ั 59
อยูทายกังหันใหกลายเปนพลังงานไฟฟา ทั้งนี้กังหันน้ำจะสามารถหมุนใหไดพลังงานกลที่มากพอ สำหรับการขบั เคล�อ่ นเครอ�่ งกำเนิดไฟฟา ก็ตอเม่ือกระแสนำ้ ท่ีไหลผา นกงั หนั จำเปน ตองมผี ลตา งของ ความสูงของระดับน้ำกอ นเขา กังหนั และหลังออกจากกังหัน (Head) เกดิ ข้น� เทคโนโลยขี องกงั หนั นำ้ ท่ี ใชผลต� ไฟฟา มอี ยู 2 แบบคอื · กังหันน้ำแบบแกนแนวตั้ง · กงั หันน้ำแบบแกนแนวนอน ป�จจ�บันโครงการลดกาซเร�อนกระจกประเภทการผล�ตไฟฟาจากพลังงานน้ำมีวัตถุประสงคคือ เพอ่� จำหนา ยไฟฟา เขา สรู ะบบสายสง หรอ� เพอ่� ทดแทนการผลต� ไฟฟา ดว ยเครอ่� งยนตผ ลต� กระแสไฟฟา (Generator) 1. การดำเนินงานลดกา ซเรอ� นกระจก การตรวจสอบการดำเนินงานลดกาซเร�อนกระจกสำหรับโครงการประเภทนี้ใหพ�จารณาจาก รายการอปุ กรณและเครอ่� งจกั รทีต่ ิดตัง้ ดงั ตารางท่ี 9 ตารางท่ี 9 รายการอปุ กรณห รอ� เครอ่� งจกั รทต่ี ดิ ตง้ั ในโครงการประเภทการผลต� ไฟฟา จากพลงั งานนำ้ รายการอปุ กรณ หนาทีก่ ารทำงาน กังหันนำ้ สรา งพลงั งานกลจากการหมนุ ของเพลาแกน เคร�อ่ งกำเนิดไฟฟา เปล่�ยนพลังงานกลใหเ ปนพลังงานไฟฟา (กระแสสลับ) หมอแปลงไฟฟา เพ�มแรงดันไฟฟาใหสงู ข�น้ สำหรบั การปอ นเขา สูระบบสายสง (22 หรอ� 115 กิโลโวลต) นำ้ ไฟฟาจำหนาย เขาสูระบบสายสง กงั หนั นำ้ +เครอ่� งกำเนดิ ไฟฟา หมอ แปลงไฟฟา รูปที่ 22 แผนภาพแสดงเคร�่องจักร/อุปกรณสำหรับโครงการประเภทการผล�ตไฟฟาจากพลังงานน้ำ 60
ศกั ยภาพการลดกา ซเรอ� นกระจกจากโครงการผลต� ไฟฟา จากพลงั งานนำ้ ประเมนิ ไดจ ากปรม� าณ ไฟฟาที่ผล�ตได (หนว ยเปนกิโลวัตต-ชวั่ โมงหร�อเมกะวตั ต-ชว่ั โมง) ทีอ่ านไดจากมิเตอรไฟฟา 2. การจัดการหรอ� ปองกันผลกระทบส�งแวดลอม การตรวจสอบการจัดการหร�อปองกันผลกระทบส�งแวดลอมสำหรับโครงการประเภทนี้ให พ�จารณาเร�่องการจัดการน้ำมันหลอล�่นเทอรไบนที่ใชแลวในชุดกังหันน้ำ ทั้งนี้โครงการจะมีน้ำมัน หลอ ลน่� เทอรไบนท ใ่ี ชแ ลว เกดิ ขน้� กต็ อ เมอ่ื ชดุ กงั หนั นำ้ มชี ว่ั โมงการทำงานครบรอบตามระยะเวลาทผ่ี ผู ลต� กำหนดหร�อน้ำมันหลอล�่นเทอรไบนมีคุณสมบัติไมเปนไปตามที่ผูผล�ตกำหนด ทั้งนี้น้ำมันหลอล�่น เทอรไบนท ใ่ี ชแ ลว จะถกู จำแนกใหเ ปน ของเสย� อนั ตราย หากโครงการลดกา ซเรอ� นกระจกดำเนนิ การใน ลกั ษณะของการจดทะเบยี นเปน โรงงานอตุ สาหกรรม ซง่ึ ตอ งปฏบิ ตั ติ ามประกาศกระทรวงอตุ สาหกรรม เร�่องการกำจัดส�งปฏิกูลหร�อวัสดุที่ไมใชแลว พ.ศ. 2548 และประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เร�่อง การกำจัดส�งปฏกิ ลู หร�อวสั ดุท่ีไมใชแลว (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2560 4.5 การผล�ตไฟฟา จากชีวมวล โครงการประเภทนี้เปนการใชชีวมวลเปนเชื้อเพล�งสำหรับผล�ตไฟฟาโดยเร�มตนจากการผล�ต ไอน้ำรอนยิ�งยวด (Superheated steam) โดยใชหมอไอน้ำแบบทอน้ำ (Water tube boiler) กอน จากนน้ั จง� นำไอนำ้ รอ นยง�ิ ยวดไปใชผ ลกั ใบพดั ของกงั หนั ไอนำ้ ใหห มนุ การหมนุ ของกงั หนั ไอนำ้ จะทำให เคร�่องกำเนิดไฟฟาเปล�่ยนพลังงานกลใหเปนพลังงานไฟฟา ป�จจ�บันโครงการลดกาซเร�อนกระจก ประเภทการผล�ตไฟฟาจากชีวมวลมีวัตถุประสงคคือเพ�่อจำหนายไฟฟาเขาสูระบบสายสงหร�อเพอ่� ทดแทนการใชไฟฟาจากระบบสายสง 1. การดำเนินงานลดกา ซเร�อนกระจก การตรวจสอบการดำเนินงานลดกาซเร�อนกระจกสำหรับโครงการประเภทนี้ใหพ�จารณาจาก รายการอุปกรณและเคร�่องจกั รทีต่ ดิ ตั้งดังตารางท่ี 10 ตารางที่ 10 รายการอุปกรณห รอ� เครอ�่ งจักรท่ตี ดิ ตัง้ ในโครงการประเภทการผล�ตไฟฟา จากชีวมวล รายการอปุ กรณ หนาท่ีการทำงาน หมอไอนำ้ นำความรอ นจากการเผาไหมช ีวมวลไปถา ยเทความรอนใหแ กน้ำ จนกระทงั่ เปล�่ยนสถานะเปนไอน้ำรอนยิง� ยวด 61
รายการอปุ กรณ หนา ทีก่ ารทำงาน ชุดกงั หนั ไอน้ำ นำไอนำ้ รอ นยง�ิ ยวดไปผลักใบพดั กงั หันเพอ่� ทำใหเพลาแกนหมนุ เคร่อ� งกำเนิดไฟฟา เปล่ย� นพลงั งานกลจากการหมุนของกงั หนั ใหเปน พลงั งานไฟฟา ชีวมวล ไอน้ำรอน ไฟฟา น้ำ ยิ�งยวด จำหนาย เขาสูระบบ หมอ ไอนำ้ สายสง เคร�่องควบแนน กงั หนั ไอนำ้ +เครอ่� งกำเนดิ ไฟฟา ไอน้ำอิ�มตัว รูปที่ 23 แผนภาพแสดงเคร�่องจักร/อุปกรณสำหรับโครงการประเภทการผล�ตไฟฟาจากชีวมวล ศักยภาพการลดกาซเรอ� นกระจกจากโครงการน้ีประเมนิ ไดจากปรม� าณไฟฟา ทผี่ ล�ตได (หนวย เปนกิโลวัตต-ชั่วโมงหร�อเมกะวัตต-ชั่วโมง) ที่อานไดจากมิเตอรไฟฟา นอกจากนี้ ผูติดตามฯ ตอง ตรวจสอบระยะทางสำหรบั การขนสง ชวี มวลจากแหลง จนถงึ โครงการในชว งปท เ่ี ขา ตดิ ตามประเมนิ ผล หากมรี ะยะทางเกนิ 200 กโิ ลเมตร ศกั ยภาพการลดกา ซเรอ� นกระจกของโครงการจะลดลงจากผลของ การปลอยกาซเร�อนกระจกนอบเขตโครงการ 2. การจดั การหรอ� ปอ งกนั ผลกระทบสง� แวดลอม การตรวจสอบการจัดการหร�อปองกันผลกระทบส�งแวดลอมสำหรับโครงการประเภทนี้ให พจ� ารณาใน 4 ประเดน็ คอื เรอ่� งการตรวจสอบคณุ ภาพอากาศทร่ี ะบายออกจากปลอ งไอเสย� ของหมอ ไอนำ้ การควบคมุ ฝุน ชีวมวลการจดั การเถา จากหมอ ไอนำ้ และการจัดการน้ำมันหลอล�น่ เทอรไบนท ี่ ใชแลวในชุดกังหันไอน้ำ ซึ่งเปนหัวขอที่โครงการตองดำเนินการตามประมวลหลักการปฏิบัติ (Code of Practice: COP) สำหรับการผล�ตไฟฟาจากเชื้อเพล�งชีวมวล (เชื้อเพล�งแข็ง) ที่กำหนดโดย คณะกรรมการกำกบั กิจการพลังงาน หากโครงการมีการจำหนา ยไฟฟา เขาสรู ะบบสายสง การตรวจสอบคุณภาพอากาศที่ระบายออกจากปลองไอเส�ยจากหมอไอน้ำโครงการตอง 62
ดำเนินการตามประมวลหลักการปฏิบัติ คือตองมีการตรวจวัดปละ 1 ครั้ง และเนื่องจากโครงการ ประเภทนม้ี กี ารจดทะเบยี นเปน โรงงานอตุ สาหกรรมโครงการตอ งควบคมุ ปรม� าณสารเจอ� ปนในไอเสย� ไมเ กนิ คา มาตรฐานตามประกาศกระทรวงอตุ สาหกรรม เรอ่� ง กำหนดคา ปรม� าณสารเจอ� ปนในอากาศ ทร่ี ะบายออกจากโรงงานผลต� สง หรอ� จำหนา ยพลงั งานไฟฟา พ.ศ. 2547 และในเรอ่� งการควบคมุ ฝนุ ชีวมวล โครงการจะตองมีการดำเนินการตางๆ เชน การจัดเก็บ ชีวมวลในโรงแบบปด การปดคลุม สายพานลำเล�ยงและรถบรรทุกชีวมวล การลางลอรถบรรทุกชีวมวล ฯลฯ รวมไปถึงการตรวจวัด คุณภาพอากาศโดยทั่วไปที่บร�เวณดานเหนือลมและใตลมของที่ตั้ง โครงการ ซึ่งประมวลหลักการ ปฏิบตั ิไดกำหนดใหด ำเนินการตรวจวัดทุกๆ 6 เดอื น และตอ งมีสถานี ตรวจวัดอยางนอย 2 สถานี สำหรับการจัดการเถาชีวมวลและน้ำมันหลอล�่นเทอรไบนที่ใชแลว โครงการตองปฏิบัติตาม ประกาศกระทรวงอตุ สาหกรรม เรอ่� งการกำจดั สง� ปฏกิ ลู หรอ� วสั ดทุ ่ีไมใ ชแ ลว พ.ศ. 2548 และประกาศ กระทรวงอตุ สาหกรรม เรอ่� งการกำจดั สง� ปฏกิ ลู หรอ� วสั ดทุ ่ีไมใ ชแ ลว (ฉบบั ท่ี 2) พ.ศ. 2560 โดยทใ่ี นเรอ่� ง การจดั การเถา ชวี มวล หากโครงการมกี ารนำเถา ออกนอกพน้� ทโ่ี ครงการโดยใหเ กษตรกรนำไปใชป รบั สภาพดนิ โครงการตอ งดำเนนิ การสมุ วเ� คราะหอ งคป ระกอบทางเคมขี องเถา ปล ะ 1 ครง้ั และกรณกี าร จัดการน้ำมันหลอล�่นเทอรไบนที่ใชแลว เนื่องจากกฎหมายไดกำหนดเปนของเส�ยอันตราย การนำ น้ำมันหลอล�่นเทอรไบนที่ใชแลวออกนอกโครงการจะตองดำเนินการโดยบร�ษัทที่ไดรับอนุญาตจาก กรมโรงงานอุตสาหกรรม และตองมีเอกสารใบกำกบั การขนสง เก็บไวเ ปนหลกั ฐานทุกครั้ง 4.6 การนำความรอนทง�ิ กลบั มาใชประโยชนโดยนำไปผลต� กระแสไฟฟา โครงการประเภทนเ้ี ปน การนำความรอ นทเ่ี หลอ� ทง�ิ จากหนว ยผลต� ความรอ นหรอ� เตาอตุ สาหกรรม ไปใชผล�ตไฟฟา อยางไรก็ตามโครงการลักษณะนี้จะตองมีความรอนเหล�อทิ�งในปร�มาณที่มากพอ สำหรบั การผลต� ไอนำ้ รอ นยง�ิ ยวด ซง่ึ เปน ไอนำ้ ทม่ี อี ณุ หภมู สิ งู กระบวนการผลต� ไฟฟา ดว ยความรอ น เหลอ� ท�ิงเรม� ตนจากการนำความรอ นเหล�อทิ�งมาถายเทความรอนใหแ กน ำ้ เพ่�อใหก ลายเปน ไอนำ้ ซ่ึงมี ลักษณะเปนไอน้ำอิ�มตัว (Saturated steam) จากนั้นนำความรอนเหล�อทิ�งมาถายความรอนใหแก ไอนำ้ อม�ิ ตวั ตอ จนกระทง่ั กลายเปน ไอนำ้ รอ นยง�ิ ยวด กระบวนการทง้ั สองขน้ั ตอนนจ้ี ะเกดิ ขน้� โดยอาศยั เคร�่องแลกเปล�่ยนความรอน ไอน้ำรอนยิ�งยวดที่ผล�ตไดจะถูกนำไปใชหมุนชุดกังหันไอน้ำทิ�ติดตั้ง เคร่อ� งกำเนดิ ไฟฟา เพ�่อใหไดเ ปน ไฟฟา 63
ป�จจ�บันโครงการประเภทนี้ถูกนำไปประยุกตใชแคเฉพาะในกลุมอุตสาหกรรมปูนซีเมนตเพ�ยง เทานั้น ซึ่งเปนการนำความรอนเหล�อทิ�งจากขั้นตอนการอุนวัตถุดิบและการทำใหปูนเม็ดเย็นไปผล�ต ไฟฟาเพอ�่ ทดแทนการใชไฟฟา จากระบบสายสง 1. การดำเนนิ งานลดกา ซเรอ� นกระจก การตรวจสอบการดำเนินงานลดกาซเร�อนกระจกสำหรับโครงการประเภทนี้ใหพ�จารณาจาก เคร�่องกำเนดิ ไฟฟา เพอ�่ ใหไดเปน ไฟฟารายการอุปกรณแ ละเคร�อ่ งจกั รที่ติดตง้ั ดังตารางท่ี 11 ตารางท่ี 11 รายการอปุ กรณห รอ� เครอ่� งจกั รทต่ี ดิ ตง้ั ในโครงการประเภทการนำความรอ นทง�ิ กลบั มาใช ประโยชนโ ดยนำไปผลต� กระแสไฟฟา รายการอุปกรณ หนา ที่การทำงาน เคร�่องแลกเปลย่� นความรอ น ทำใหค วามรอนเหลอ� ทงิ� ถา ยเทความรอ นใหแกนำ้ เพ่�อใหไดเปน ไอน้ำรอ นยิ�งยวด ชดุ กงั หันไอนำ้ เปล�ย่ นพลงั งานความรอนเปนพลงั งานกลเพ่�อทำใหเพลาหมุน เคร�อ่ งกำเนดิ ไฟฟา เปล�่ยนพลงั งานกลใหเปนพลงั งานไฟฟา (กระแสสลบั ) ศักยภาพการลดกาซเร�อนกระจกจากโครงการนี้ประเมินไดจากปร�มาณไฟฟาที่ผล�ตได (หนวย เปนกิโลวัตต-ชั่วโมงหร�อเมกะวัตต-ชั่วโมง) ที่อานไดจากมิเตอรไฟฟา 2. การจัดการหร�อปองกันผลกระทบส�งแวดลอม การตรวจสอบการจดั การหรอ� ปอ งกนั ผลกระทบสง� แวดลอ มสำหรบั โครงการประเภทนใ้ี หพ จ� ารณา เร�่องการจัดการน้ำมันหลอล�่นเทอรไบนที่ใชแลวในชุดกังหันไอน้ำ ซึ่งถูกจำแนกเปนของเส�ยอันตราย น้ำมันหลอล�่นเทอรไบนที่ใชแลวจะเกิดข�้นก็ตอเมื่อชุดกังหันไอน้ำมีชั่วโมงการทำงานครบรอบตาม ระยะเวลาท่ผี ผู ล�ตกำหนดหร�อน้ำมนั หลอลน่� เทอรไบนม ีคุณสมบตั ิไมเ ปนไปตามทผ่ี ูผล�ตกำหนด ทง้ั นี้ โครงการประเภทนด้ี ำเนนิ การในอตุ สาหกรรมผลต� ปนู ซเี มนต ซง่ึ ตอ งจดทะเบยี นเปน โรงงานอตุ สาหกรรม ดังนั้นโครงการตองปฏิบัติตามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เร�่องการกำจัดส�งปฏิกูลหร�อวัสดุที่ ไมใ ชแ ลว พ.ศ. 2548 และประกาศกระทรวงอตุ สาหกรรม เรอ่� งการกำจดั สง� ปฏกิ ลู หรอ� วสั ดทุ ่ีไมใ ชแ ลว (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2560 64
ไอน้ำรอน ไฟฟาสำหรับใชเอง น้ำ ยิ�งยวด ในกระบวนการผล�ต เครอ่� งแลกเปลย่� นความรอ น กงั หนั ไอนำ้ +เครอ่� งกำเนดิ ไฟฟา ความรอนทิ�งจาก ไอน้ำอิ�มตัว หออุนวัตถุดิบ น้ำ เคร�่องควบแนน เครอ่� งแลกเปลย่� นความรอ น ความรอนทิ�งจากหนวย ทำใหปูนเม็ดเย็น รปู ที่ 24 แผนภาพแสดงเครอ่� งจกั ร/อปุ กรณสำหรับโครงการประเภทการนำความรอ นท�งิ กลับมาใชประโยชนโดยนำไปผลต� กระแสไฟฟา 4.7 การผล�ตไฟฟาและความรอ นดวยระบบ Cogeneration ที่อาศยั เช้ือเพลง� ฟอสซสิ โครงการประเภทนี้เปนการผล�ตพลังงานที่มีประส�ทธิภาพสูงโดยสามารถผล�ตไดทั้งไฟฟา และ ความรอ นในรปู แบบของไอนำ้ ซง่ึ มตี น ทนุ การผลต� ตำ่ กวา การผลต� พลงั งานแบบแยกสว น และโครงการ ประเภทนโ้ี ดยสว นใหญจ ะนยิ มเลอ� กใชเ ชอ้ื เพลง� ฟอสซสิ ทส่ี ะอาด (กา ซธรรมชาต)ิ ระบบ Cogeneration ทน่ี ยิ มใชเ ปน แบบ Topping cycle ซง่ึ เนน การผลต� ไฟฟา เปน หลกั กอ นแลว จง� นำพลงั งานความรอ นท่ี ผลต� ไดไปใชในกระบวนการอน่ื ๆ ปจ� จบ� นั ระบบ Cogeneration แบบ Topping cycle ทพ่ี บในโครงการ T-VER มีอยู 2 ประเภท คือ · Gas engine with heat exchanger เปนการผล�ตไฟฟาโดยใชเคร�่องยนตที่อาศัยการ เผาไหมเชื้อเพล�งฟอสซสิ ใหก ลายเปน พลงั งานกลสำหรบั การเดนิ เคร่�องกำเนดิ ไฟฟา ไอเส�ยท่รี ะบาย ออกจากเครอ่� งยนตซ ง่ึ มอี ณุ หภมู สิ งู (ประมาณ 600-800 องศาเซลเซยี ส) จะถกู นำไปถา ยเทความรอ น ใหแกน้ำเพ�่อผลต� เปนไอนำ้ สำหรบั นำไปใชในกระบวนการอน่ื ๆ ที่ตองการ 65
· Combined cycle เปน การผลต� ไฟฟา โดยใชก งั หนั กา ซและมกี ารนำความรอ นทง�ิ ในไอเสย� จาก กังหันกาซมาถายเทความรอนใหแกน้ำในเคร�่องแลกเปล�่ยนความรอนที่เร�ยกวา Heat Recovery Steam Generator (HRSG) เพอ�่ ผลต� เปนไอน้ำ จากนนั้ นำไอนำ้ ไปใชห มุนกังหนั ไอนำ้ ทตี่ ดิ ต้งั เคร�อ่ ง กำเนดิ ไฟฟาและนำไอน้ำทอ่ี อกจากกังหนั ไอนำ้ ไปใชต อในกระบวนการอ่นื ๆ ท่ตี องการ ปจ� จบ� นั โครงการลดกา ซเรอ� นกระจกประเภทการผลต� ไฟฟา และความรอ นดว ยระบบ Cogeneration ที่อาศยั เช้ือเพลง� ฟอสซิสมวี ัตถุประสงคค อื เพ่�อจำหนา ยไฟฟาเขา สูระบบสายสงและจำหนายไอนำ้ ให แกโรงงานอุตสาหกรรมทตี่ อ งการใชพลังงานความรอ น 1. การดำเนนิ งานลดกา ซเรอ� นกระจก การตรวจสอบการดำเนินงานลดกาซเร�อนกระจกสำหรับโครงการประเภทนี้ใหพ�จารณาจาก รายการอุปกรณและเคร�่องจักรท่ีตดิ ตงั้ ดังตารางท่ี 12 และ 13 ตารางท่ี 12 รายการอปุ กรณห รอ� เครอ่� งจกั รทต่ี ดิ ตง้ั ในโครงการประเภทการผลต� ไฟฟา และความรอ น ดว ยระบบ Cogeneration แบบ Gas engine with heat exchanger รายการอปุ กรณ หนาทก่ี ารทำงาน เคร่อ� งยนตผล�ตไฟฟา นำกา ซธรรมชาตไิ ปทำปฏกิ ริ �ยาการสันดาปรว มกับออกซเิ จนใน เคร�่องแลกเปล่�ยนความรอน อากาศเพอ่� ใหเปนพลังงานกลกอน จากนน้ั จ�งเปล�ย่ นพลังงานกล ใหกลายเปน ไฟฟา ทำใหค วามรอ นในไอเสย� ถายเทความรอนใหแ กน ้ำเพ�่อผล�ตเปน ไอน้ำอ�ิมตวั สำหรับนำไปใชง าน ไอเส�ย น้ำ ไอน้ำอิ�มตัว สำหรับใชใน ไฟฟาจำหนาย เครอ่� งแลกเปลย่� นความรอ น กระบวนการ เขาสูระบบสายสง กาซธรรมชาติ เครอ่� งยนตผ ลต� ไฟฟา รูปท่ี 25 แผนภาพแสดงเคร่อ� งจกั ร/อุปกรณส ำหรบั โครงการประเภทการผลต� ไฟฟา และความรอ นดว ยระบบ Cogeneration แบบ Gas engine with heat exchanger 66
ตารางท่ี 13 รายการอปุ กรณห รอ� เครอ่� งจกั รทต่ี ดิ ตง้ั ในโครงการประเภทการผลต� ไฟฟา และความรอ น ดว ยระบบ Cogeneration แบบ Combined cycle รายการอปุ กรณ หนา ท่กี ารทำงาน กังหันกาซ นำความรอ นจากการเผาไหมร ะหวา งอากาศทคี่ วามดนั สงู กบั เชอื้ เพล�งไปผลักใบพดั เพ�่อทำใหเพลาแกนของกังหันหมนุ เคร่�องกำเนดิ ไฟฟา เปลย่� นพลังงานกลจากการหมุนของกังหันใหเปน พลงั งานไฟฟา เครอ่� งแลกเปล�ย่ นความรอน ทำใหความรอนในไอเสย� ถายเทความรอ นใหแกน ำ้ เพ่อ� ใหไดเ ปน ชุดกงั หนั ไอน้ำ ไอนำ้ รอนยิ�งยวด นำไอน้ำรอนยิ�งยวดไปผลักใบพดั กงั หันเพ�่อทำใหเ พลาแกนหมนุ นอกจากน้ี ไอนำ้ ที่ออกจากกังหันไอนำ้ สามารถนำไปใชงานตอ ได เคร�่องควบแนน ไอน้ำอิ�มตัว น้ำ ไอน้ำรอน ยิ�งยวด กังหันไอน้ำ ไฟฟาจำหนาย + เคร�่องกำเนิดไฟฟา เขาสูระบบสายสง เครอ่� งแลกเปลย่� นความรอ น ไอเส�ย กาซธรรมชาติ ไฟฟาจำหนาย เขาสูระบบสายสง อากาศที่ ความดันสูง กงั หนั กา ซ + เครอ่� งกำเนดิ ไฟฟา รูปที่ 26 แผนภาพแสดงเคร�่องจักร/อุปกรณสำหรับโครงการประเภทการผล�ตไฟฟา และความรอนดวยระบบ Cogeneration แบบ Combined cycle ศักยภาพการลดกาซเรอ� นกระจกจากโครงการนี้ประเมนิ ไดจ ากปร�มาณไฟฟา ท่ีผล�ตได (หนว ย เปนกโิ ลวตั ต- ชวั่ โมงหร�อเมกะวตั ต- ช่วั โมง) ทอ่ี า นไดจากมิเตอรไฟฟา 67
(ตัน) พรอมกับคา อุณหภูมแิ ละความดันของไอนำ้ ท่สี ง จำหนาย 2. การจัดการหร�อปอ งกันผลกระทบส�งแวดลอม การตรวจสอบการจดั การหรอ� ปอ งกนั ผลกระทบสง� แวดลอ มสำหรบั โครงการประเภทนใ้ี หพ จ� ารณา ใน 2 ประเด็น คือเร�่องการตรวจสอบคุณภาพอากาศที่ระบายออกจากปลองไอเส�ย และการจัดการ น้ำมันหลอล�่นเทอรไบนที่ใชแลวในชุดกังหันไอน้ำ การตรวจสอบคุณภาพอากาศที่ระบายออกจาก ปลองไอเส�ยจากชุดกังหันกาซของโครงการจะตองดำเนินการตามที่เสนอไวในรายงานผลกระทบ ส�งแวดลอม และควบคุมปร�มาณสารเจ�อปนในไอเส�ยไมเกินคามาตรฐานตามประกาศกระทรวง อตุ สาหกรรม เรอ่� งกำหนดคา ปรม� าณสารเจอ� ปนในอากาศทร่ี ะบายออกจากโรงงาน พ.ศ. 2549 เนอ่ื ง จากโครงการประเภทนี้ตองมีการจดทะเบียนเปนโรงงานอุตสาหกรรม และสำหรับการจัดการน้ำมัน หลอ ลน่� เทอรไบนท ใ่ี ชแ ลว ซง่ึ มลี กั ษณะเปน ของเสย� อนั ตราย โครงการตอ งปฏบิ ตั ติ ามประกาศกระทรวง อตุ สาหกรรม เรอ่� งการกำจดั สง� ปฏกิ ลู หรอ� วสั ดทุ ่ไี มใ ชแ ลว พ.ศ. 2548 และประกาศกระทรวงอตุ สาหกรรม เร�อ่ งการกำจัดสง� ปฏกิ ลู หร�อวสั ดุที่ไมใชแลว (ฉบบั ท่ี 2) พ.ศ. 2560 4.8 การผล�ตไฟฟาและความรอ นดวยระบบ Cogeneration ท่อี าศยั ชวี มวล โครงการประเภทนี้เปนการผลต� พลงั งานแบบ Topping cycle เชนเดียวกับหวั ขอที่ 4.2.7 แตใ ช ชีวมวลแทนเชื้อเพล�งฟอสซิส ระบบ Cogeneration แบบ Topping cycle ที่มีการข�้นทะเบียนเปน โครงการ T-VER เปน ชนดิ Steam Turbine ซง่ึ จะนำชวี มวลไปเผาไหมใหก ลายเปน พลงั งานความรอ น จากนน้ั จง� นำไปถา ยเทความรอ นใหแ กน ำ้ ในหมอ นำ้ จนกลายเปน ไอนำ้ รอ นยง�ิ ยวดกอ นทจ่ี ะสง ไปยงั ชดุ กงั หนั ไอนำ้ เพอ่� หมนุ เครอ่� งกำเนดิ ไฟฟา จนไดเ ปน พลงั งานไฟฟา ออกมา สว นไอนำ้ ทผ่ี า นชดุ กงั หนั ไอนำ้ บางสว นจะถูกแยกออกมาภายใตค าความดนั และอณุ หภมู ติ ามท่ตี องการเพ�อ่ นำไปใชในกระบวนการ อ่นื ๆ ทีต่ อ งการความรอน ปจ� จบ� นั โครงการลดกา ซเรอ� นกระจกประเภทการผลต� ไฟฟา และความรอ นดว ยระบบ Cogeneration ท่อี าศยั ชีวมวลมีวตั ถุประสงคค ือเพ่�อจำหนายไฟฟาเขาสูระบบสายสง และจำหนายไอน้ำใหแกโรงงาน อุตสาหกรรมทต่ี องการใชพ ลังงานความรอ น 1. การดำเนินงานลดกา ซเร�อนกระจก การตรวจสอบการดำเนินงานลดกาซเร�อนกระจกสำหรับโครงการประเภทนี้ใหพ�จารณาจาก 68
รายการอปุ กรณและเคร่�องจกั รท่ตี ดิ ต้งั ดังตารางที่ 14 ตารางท่ี 14 รายการอปุ กรณห รอ� เครอ่� งจกั รทต่ี ดิ ตง้ั ในโครงการประเภทการผลต� ไฟฟา และความรอ น ดว ยระบบ Cogeneration ทอ่ี าศยั ชวี มวล รายการอุปกรณ หนา ท่ีการทำงาน หมอไอน้ำ นำความรอนจากการเผาไหมชีวมวลไปถา ยเทความรอนใหแ กน้ำ ชดุ กงั หนั ไอน้ำ จนกระท่งั เปล�่ยนสถานะเปนไอนำ้ รอ นยง�ิ ยวด นำไอน้ำรอ นย�งิ ยวดไปผลกั ใบพดั กังหันเพ่�อทำใหเพลาแกนหมุน เคร�อ่ งกำเนิดไฟฟา เปล�่ยนพลังงานกลจากการหมนุ ของกังหนั ใหเปน พลังงานไฟฟา น้ำ ไอน้ำรอน ไฟฟาจำหนาย ชีวมวล ยิ�งยวด เขาสูระบบสายสง หมอ ไอนำ้ กงั หนั ไอนำ้ +เครอ่� งกำเนดิ ไฟฟา ไอน้ำอิ�มตัว สำหรับนำไปใช ในกระบวนการ รูปท่ี 27 แผนภาพแสดงเครอ่� งจักร/อุปกรณส ำหรับโครงการประเภทการผล�ตไฟฟา และความรอนดวยระบบ Cogeneration ทอ่ี าศยั ชีวมวล ศักยภาพการลดกาซเร�อนกระจกจากโครงการนป้ี ระเมินไดจากปร�มาณไฟฟาทผี่ ลต� ได (หนวย เปน กโิ ลวตั ต- ชว่ั โมงหรอ� เมกะวตั ต- ชว่ั โมง) ทอ่ี า นไดจ ากมเิ ตอรไฟฟา และปรม� าณไอนำ้ ทส่ี ง จำหนา ย (ตัน) พรอมกบั คา ความดนั ของไอน้ำที่ผล�ตได 2. การจัดการหร�อปอ งกนั ผลกระทบส�งแวดลอม การตรวจสอบการจดั การหรอ� ปอ งกนั ผลกระทบสง� แวดลอ มสำหรบั โครงการประเภทนใ้ี หพ จ� ารณา ใน 4 ประเด็น คือเร�่องการตรวจสอบคุณภาพอากาศที่ระบายออกจากปลองไอเส�ยของหมอไอน้ำ การควบคุมฝุนชีวมวลการจัดการเถา จากหมอ ไอนำ้ และการจดั การน้ำมันหลอล่�นเทอรไบนท ีใ่ ชแลว ในชดุ กงั หนั ไอน้ำ เชน เดียวกับโครงการผลต� ไฟฟา จากชีวมวลในหวั ขอท่ี 4.2.5 ท้ังน้ีหากโครงการมี 69
การจำหนายไฟฟาเขาสูระบบสายสง โครงการตองดำเนินการตามประมวลหลักการปฏิบัติ (Code of Practice: COP) สำหรับการผล�ตไฟฟาจากเชื้อเพล�งชีวมวล (เชื้อเพล�งแข็ง) นอกเหนือจากการ ปฏบิ ัติตามกฎหมายของกระทรวงอุตสาหกรรม 4.9 การปรบั เปลย�่ นเคร�่องทำนำ้ เย็นประสท� ธภิ าพสูง โครงการนเ้ี ปน การตดิ ตง้ั เครอ่� งทำนำ้ เยน็ (Chiller) ใหมท ม่ี ปี ระสท� ธภิ าพการทำความเยน็ สงู แทนท่ี เคร�่องทำน้ำเย็นเดมิ ที่มีประสท� ธิภาพตำ่ เพ�่อลดการใชพลงั งานไฟฟา ประสท� ธภิ าพการทำความเย็น ของเครอ่� งทำความเยน็ ถกู กำหนดในรปู ของคา สมรรถนะของเครอ่� งทำนำ้ เยน็ ซง่ึ นยิ ามดว ยอตั ราสว น ของคา กำลงั ไฟฟา (หนว ยกโิ ลวตั ต) ตอ ความสามารถในการทำความเยน็ ทภ่ี าระเตม็ พก� ดั (Full load) ของเคร�่องทำน้ำเย็น (หนวยตันความเย็น) เคร�่องทำน้ำเย็นประส�ทธิภาพสูงที่ติดตั้งจะตองมีวัฎจักร การทำความเยน็ แบบอดั ไอ (Vapor compression cycle) และมกี ำลงั การผลต� ความเยน็ ทเ่ี ทา กนั หรอ� ใกลเคียงกับเคร�่องทำน้ำเย็นเดิมโดยไมมีการเปล�่ยนแปลงของระบบระบายความรอนและหนวยที่ใช ความเย็น ทั้งนี้หากเคร�่องทำน้ำเย็นถูกใชในระบบปรับอากาศ คาสมรรถนะของเคร�่องทำน้ำเย็น ประสท� ธภิ าพสงู ทต่ี ิดต้งั จะตองเปน ไปตามกฎกระทรวงพลงั งาน เร�อ่ งกำหนดเคร�่องทำนำ้ เยน็ สำหรับ ระบบปรบั อากาศประส�ทธภิ าพสูง พ.ศ. 2552 การผลต� น้ำเย็นโดยเคร่อ� งทำน้ำเย็นเปนการนำนำ้ มา ถายเทความรอนใหแกสารทำความเย็น ซึ่งจะไดน้ำมีอุณหภูมิลดต่ำลงหร�อเย็นข�้นสำหรับการใชงาน ในขณะทส่ี ารทำความเยน็ ท่ีไดร บั ความรอ นจากนำ้ จะถกู นำไปดงึ ความรอ นดงั กลา วออกโดยใชน ำ้ หรอ� อากาศกอ นทีจ่ ะนำกลบั ไปรบั ความรอนจากน้ำในรอบถดั ไป เครอ่� งทำนำ้ เยน็ ถกู นำไปใชในระบบปรบั อากาศขนาดใหญส ำหรบั อาคารเชงิ พาณชิ ย เชน โรงแรม อาคารสำนักงาน ฯลฯ และใชในกระบวนการผล�ตสำหรับอุตสาหกรรมที่ตองการลดอุณหภูมิ เชน การฆา เช้อื แบบพาสเจอรไรส การผล�ตเมด็ พลาสตกิ ดวยกระบวนการโพล�เมอรไรเชชน่ั ฯลฯ 1. การดำเนินงานลดกาซเร�อนกระจก การตรวจสอบการดำเนินงานลดกา ซเร�อนกระจกสำหรับโครงการประเภทนใ้ี หพจ� ารณาจาก รายการอปุ กรณและเคร�่องจักรที่ตดิ ตัง้ ดงั ตารางที่ 15 70
ตารางท่ี 15 รายการอุปกรณหรอ� เคร่อ� งจักรที่ตดิ ต้ังในโครงการประเภทการปรบั เปล่�ยนเคร�่องทำ นำ้ เยน็ ประสท� ธิภาพสงู รายการอปุ กรณ หนาทก่ี ารทำงาน เคร�่องทำนำ้ เย็น ผล�ตนำ้ เยน็ โดยนำนำ้ ไปถายเทความรอนใหแ กส ารทำความเยน็ หอหลอเย็น (Cooling tower) กรณีใชน้ำระบายความรอน ระบายความรอนออกจากน้ำที่ใชใน การดึงความรอนออกจากสารทำความเย็นโดยใชหลักการระเหย ของนำ้ รว มกบั การใชอ ากาศในการพาความรอ นออกสสู ง� แวดลอ ม ศักยภาพการลดกาซเร�อนกระจกจากโครงการนี้ประเมินไดจากผลตรวจวัดคาสมรรถนะของ เคร่�องทำนำ้ เย็นใหม (กิโลวตั ตต อตันความเย็น) และเวลาการใชง านเคร่�องทำน้ำเยน็ (ชัว่ โมง) น้ำ น้ำเย็น น้ำระบาย เครอ่� งทำนำ้ เยน็ ความรอน หอหลอเย็น รูปที่ 28 แผนภาพแสดงเคร�่องจักร/อุปกรณสำหรับโครงการประเภทการปรับเปล�่ยน เคร�่องทำน้ำเย็นประส�ทธิภาพสูง 2. การจัดการหรอ� ปองกนั ผลกระทบส�งแวดลอ ม โครงการประเภทน้ีไมม ปี ระเดน็ ทม่ี นี ยั สำคญั เกย่ี วกบั การจดั การหรอ� ปอ งกนั ผลกระทบสง� แวดลอ ม เนื่องจากสารทำความเย็นในเคร�่องทำน้ำเย็นมีลักษณะเปนระบบปด ซึ่งมีโอกาสสูญเส�ยนอยมาก เทคโนโลยีของคอมเพรสเซอรในเคร�่องทำน้ำเย็นเปนแบบไรน้ำมันหลอล�่น ซึ่งจะไมมีของเส�ยอันตราย ประเภทนำ้ มันหลอ ล�่นที่ใชแ ลวเกดิ ขน้� 4.10 การปรบั เปล�ย่ นประเภทเชอื้ เพล�งท่ีใชสำหรับหมอไอน้ำจากฟอสซิสเปนชีวมวล โครงการประเภทนเ้ี ปน การเปลย่� นใชช วี มวลแทนเชอ้ื เพลง� ฟอสซลิ สำหรบั ผลต� การพลงั งานความ รอ นในรปู ของไอนำ้ ซง่ึ มลี กั ษณะเปน การเปลย่� นระบบหว เผาของหมอ ไอนำ้ ระบบปอ นชวี มวล และระบบ บำบัดอากาศเส�ยที่เกิดจากการเผาไหม การผล�ตไอน้ำเร�มตนจากการนำความรอนจากการเผาไหม 71
ชีวมวลที่ระบบหัวเผามาถายเทความรอนใหแกน้ำ ณ ความดันที่ตองการใหเดือดกลายเปนไอน้ำ ซึ่ง เรย� กวาไอน้ำอิม� ตัว (Saturated steam) กอนทจ่ี ะสงจา ยไปยังจ�ดทต่ี อ งการใชง าน โครงการลดกาซเร�อนกระจกประเภทนี้มีวัตถุประสงคคือเพ�่อผล�ตไอน้ำสำหรับการใชงานภาย ในหนวยงาน 1. การดำเนินงานลดกา ซเร�อนกระจก การตรวจสอบการดำเนินงานลดกาซเร�อนกระจกสำหรับโครงการประเภทนี้ใหพ�จารณาจาก รายการอุปกรณและเคร่อ� งจักรทต่ี ดิ ต้งั ดงั ตารางที่ 16 ตารางที่ 16 รายการอุปกรณหร�อเคร�่องจักรที่ติดตั้งในโครงการประเภทการปรับเปล�่ยนประเภท เชอ้ื เพล�งท่ใี ชส ำหรบั หมอไอน้ำจากฟอสซสิ เปน ชีวมวล รายการอปุ กรณ หนา ทีก่ ารทำงาน หวั เผา หมอ ไอนำ้ นำชีวมวลมาทำปฏกิ ริ ย� าเผาไหมรวมกบั ออกซเิ จนในอากาศ นำความรอนจากการเผาไหมช วี มวลไปถา ยเทความรอนใหแ กน ้ำ จนกระท่ังเปลย�่ นสถานะเปน ไอน้ำอิม� ตวั ศกั ยภาพการลดกา ซเรอ� นกระจกจากโครงการนป้ี ระเมนิ ไดจ ากปรม� าณไอนำ้ ทผ่ี ลต� ได (หนว ย เปน ตนั ไอนำ้ ) พรอ มกบั คา ความดนั ของไอนำ้ ทผ่ี ลต� ได นอกจากน้ี ผตู ดิ ตามฯ ตอ งตรวจสอบระยะทาง สำหรบั การขนสง ชวี มวลจากแหลง จนถงึ โครงการในชว งปท เ่ี ขา ตดิ ตามประเมนิ ผล หากมรี ะยะทางเกนิ 200 กิโลเมตร ศักยภาพการลดกาซเร�อนกระจกของโครงการจะลดลงจากผลของการปลอยกาซ เรอ� นกระจกนอบเขตโครงการ 2. การจดั การหรอ� ปองกันผลกระทบส�งแวดลอม การตรวจสอบการจดั การหรอ� ปอ งกนั ผลกระทบสง� แวดลอ มสำหรบั โครงการประเภทนใ้ี หพ จ� ารณา ใน 3 ประเด็น คือเร�่องการตรวจสอบและควบคุมคุณภาพอากาศที่ระบายออกจากปลองไอเส�ยของ หมอ ไอนำ้ การควบคมุ ฝุน ชีวมวล และการจดั การเถา จากหมอ ไอนำ้ เนอ่ื งจากโครงการประเภทนส้ี ว นใหญจ ะดำเนนิ การในโรงงานอตุ สาหกรรม โครงการตอ งดำเนนิ การ ตรวจสอบและควบคมุ ปรม� าณสารเจอ� ปนในไอเสย� ไมเ กนิ คา มาตรฐานตามประกาศกระทรวงอตุ สาหกรรม เรอ่� งกำหนดคา ปรม� าณสารเจอ� ปนในอากาศทร่ี ะบายออกจากโรงงาน พ.ศ. 2549 และ ในเรอ่� งการควบคมุ ฝุนชีวมวล โครงการจะตองมีการดำเนินการตางๆ เชน การจัดเก็บชีวมวลในโรง แบบปด ฯลฯ 72
สำหรับการจัดการเถาชีวมวล โครงการตองปฏิบัติตามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เร�่อง การกำจัดส�งปฏิกูลหร�อวัสดุที่ไมใชแลว พ.ศ. 2548 และประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เร�่องการ กำจดั ส�งปฏกิ ลู หร�อวัสดุที่ไมใชแ ลว (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2560 4.11 การผล�ตกา ซชวี ภาพเพ่�อนำไปผล�ตไฟฟา และ/หรอ� พลังงานความรอน โครงการนเ้ี ปน การนำของเสย� จากกระบวนการผลต� ในอตุ สาหกรรมหรอ� จากการทำปศสุ ตั ว ซง่ึ มีคาความสกปรกสูง ไปบำบัดดวยกระบวนการบำบัดแบบไมใชอากาศ (Anaerobic treatment) ใน กระบวนการบำบัดแบบไมใชอากาศ น้ำเส�ยหร�อของเส�ยจะถูกจ�ล�นทร�ยยอยสลายในสภาวะไรอากาศ ซง่ึ จะไดก า ซมเี ทน กา ซคารบ อนไดออกไซด และกา ซอน่ื ๆ เปน ผลพลอยได ซง่ึ เราเรย� กลมุ กา ซทเ่ี กดิ ขน้� จากกระบวนการดังกลาววากาซชีวภาพ (Biogas) และเมื่อพ�จารณาคุณสมบัติ พบวากาซชีวภาพ มคี า ความรอ นทเ่ี หมาะสมสำหรบั นำไปใชเ ปน เชอ้ื เพลง� ดงั นน้ั กา ซชวี ภาพจง� ถกู นำไปใชท ดแทนเชอ้ื เพลง� ฟอสซสิ สำหรบั การผลต� พลงั งานความรอ น หรอ� นำไปใชผ ลต� ไฟฟา การผลต� พลงั งานความรอ นจาก กา ซชวี ภาพเพอ่� ทดแทนเชอ้ื เพลง� ฟอสซสิ สามารถนำไปใชไดโ ดยตรงกบั หนว ยผลต� พลงั งานความรอ น ตา งๆ ทม่ี อี ยเู ดมิ เชน หมอ ไอนำ้ หมอ ตม นำ้ มนั รอ น โดยการปรบั เปลย่� นระบบเผาไหม และสำหรบั การ นำกา ซชวี ภาพไปผลต� กระแสไฟฟา กา ซชวี ภาพจำเปน ตอ งผา นกระบวนการกำจดั สง� ปนเปอ นในกา ซ ชีวภาพออก เชน ความชื้น กาซไฮโดรเจนซัลไฟต ฯลฯ กอนนำไปปอนเขาเคร�่องยนตผล�ตไฟฟา (Gas engine) นอกจากนี้ โครงการลดกาซเร�อนกระจกประเภทนี้อาจมีกระบวนการเผากำจัดกาซ ชวี ภาพเพม� เตมิ เพอ่� เปลย่� นกา ซมเี ทนทเ่ี ปน องคป ระกอบในกา ซชวี ภาพใหเ ปน กา ซคารบ อนไดออกไซด รวมทัง้ เปนการเพ�มความปลอดภยั ใหแ กโ ครงการ ปจ� จบ� นั โครงการลดกา ซเรอ� นกระจกประเภทการผลต� กา ซชวี ภาพเพอ่� นำไปผลต� ไฟฟา และ/หรอ� ความรอนที่ข�้นทะเบียนเปนโครงการ T-VER สามารถพบไดในอุตสาหกรรมผล�ตแปงมันสำปะหลัง และอตุ สาหกรรมกลน่ั สรุ า ซง่ึ มกี ารนำกา ซชวี ภาพไปผลต� พลงั งานความรอ นและไฟฟา หรอ� นำไปผลต� พลงั งานความรอ นเพย� งอยา งเดยี ว โดยทก่ี ารผลต� พลงั งานความรอ นจะเปน การผลต� เพอ่� รองรบั การ ใชงานของหนวยงาน และการผล�ตไฟฟาจะเปนการผล�ตเพ�่อจำหนายเขาสูระบบสายสง และในภาค ปศสุ ตั ว โครงการประเภทนส้ี ามารถพบไดในฟารม สกุ รทด่ี ำเนนิ การในรปู ของบรษ� ทั ซง่ึ มกี ารนำกา ซ ชีวภาพไปใชผล�ตไฟฟาเพ�่อใชเองภายในฟารม รวมทั้งยังพบไดในฟารมสุกรของชาวบานที่เปนการ นำกา ซชวี ภาพไปใชทดแทนกา ซแอลพจ� �สำหรับการประกอบอาหารในครัวเรอ� น 73
1. การดำเนินงานลดกา ซเร�อนกระจก การตรวจสอบการดำเนินงานลดกาซเร�อนกระจกสำหรับโครงการประเภทนี้ใหพ�จารณาจาก รายการอปุ กรณแ ละเคร่�องจักรที่ติดตั้งดังตารางที่ 17 และ 18 ตารางที่ 17 รายการอปุ กรณหรอ� เคร่�องจกั รทตี่ ดิ ตัง้ ในโครงการประเภทการผลต� กาซชีวภาพเพ่�อ นำไปผล�ตไฟฟา รายการอุปกรณ หนา ทีก่ ารทำงาน บอ บำบดั น้ำเส�ยหร�อบอ ผลต� กา ซชวี ภาพ นำน้ำเส�ยหรอ� ของเส�ยมายอยสลายดว ยกระบวนการแบบไมใช ปลอ งเผากำจดั กา ซ อากาศเพ�่อใหไดก าซชีวภาพออกมา นำกาซชีวภาพมาเผาเพ�่อใหกาซมีเทนเปล�่ยนเปน กา ซคารบ อน ไดออกไซด หอกำจัดกา ซไฮโดรเจนซัลไฟต แยกกา ซไฮโดรเจนซลั ไฟตออกจากกา ซจากหลมุ ฝงกลบใหเ ปลย่� น หนว ยกำจัดความช้ืน เปน ของแขง็ โดยอาศัยแบคทีเรย� จากนั้นจ�งใชน ำ้ กำจัดของแขง็ ออก นำกา ซชวี ภาพมาแลกเปลย�่ นความรอนกบั น้ำเย็นเพ่อ� ทำใหค วาม ชืน้ ในกาซชีวภาพควบแนนออกมาเปน น้ำ แลว จง� คอ ยแยกน้ำออก เครอ่� งยนตผลต� ไฟฟา นำกาซชวี ภาพไปทำปฏิกริ ย� าการสนั ดาปรวมกับออกซเิ จนใน อากาศเพ่อ� ใหเ ปน พลงั งานกลกอ น จากน้นั จ�งเปล�ย่ นพลงั งานกล ใหกลายเปนไฟฟา หนวยกำจัดความชื้น กระแส ไฟฟา เหอกำจดั กา ซ H2S เครอ่� งยนตผ ลต� ไฟฟา กาซชีวภาพ ไอน้ำ โบลเวอรด ดู กาซ หมอ ไอนำ้ กาซชีวภาพ น้ำเส�ยจาก ปลอ งเผากำจดั กา ซ น้ำ อุตสาหกรรม บอรวบรวมน้ำเสย� น้ำทิ�ง บอ ผลต� กา ซชวี ภาพ รูปที่ 29 แผนภาพแสดงเคร�่องจักร/อุปกรณสำหรับโครงการประเภทการผล�ตกาซชีวภาพ ดวยน้ำเส�ยจากอุตสาหกรรมเพ�่อนำไปผล�ตไฟฟาและ/หร�อพลังงานความรอน 74
ตารางท่ี 18 รายการอปุ กรณห รอ� เครอ่� งจกั รทต่ี ดิ ตง้ั ในโครงการประเภทการผลต� กา ซชวี ภาพเพอ่� นำ ไปผลต� พลงั งานความรอ น รายการอปุ กรณ หนาทกี่ ารทำงาน บอบำบดั น้ำเสย� นำน้ำเส�ยหร�อของเสย� มายอยสลายดวยกระบวนการแบบไมใ ชอากาศ หรอ� บอผล�ตกาซชีวภาพ เพ่อ� ใหไดกาซชวี ภาพออกมา ปลองเผากำจดั กาซ นำกาซชีวภาพมาเผาเพ�่อใหกาซมเี ทนเปลย�่ นเปน กา ซคารบ อนไดออกไซด กาซชีวภาพ กาซชีวภาพ โบลเวอรด ดู กา ซ ใชแทนกาซหุงตม ในการประกอบอาหาร น้ำเส�ยจาก หอกำจดั H2S ฟารมสุกร น้ำทิ�ง บอ รวบรวมน้ำเส�ย บอ ผลต� กา ซชวี ภาพ กากตะกอน ลานตากตะกอน รูปท่ี 30 แผนภาพแสดงเคร�่องจักร/อุปกรณส ำหรับโครงการประเภทการผล�ตกา ซชวี ภาพ ดวยน้ำเสย� จากฟารมสกุ รเพอ่� นำไปผลต� พลงั งานความรอน ศกั ยภาพการลดกา ซเรอ� นกระจกจากโครงการนีป้ ระเมนิ ไดจากปร�มาณไฟฟาทผ่ี ลต� ได (หนวย เปน กโิ ลวตั ต- ชว่ั โมง) ในกรณที เ่ี ปน การผลต� กา ซชวี ภาพเพอ่� นำไปผลต� ไฟฟา และประเมนิ ไดจ ากปรม� าณ กาซชีวภาพที่นำไปใชทดแทนเชื้อเพล�งฟอสซิส (หนวยเปนลูกบาศกเมตร) สำหรับการผล�ตกาซ ชวี ภาพเพ่อ� นำไปผลต� พลงั งานความรอน 75
2. การจดั การหร�อปองกันผลกระทบส�งแวดลอม การตรวจสอบการจัดการหร�อปองกันผลกระทบส�งแวดลอมสำหรับโครงการประเภทนี้จะแบง ตามรูปแบบการนำกาซชีวภาพไปใชประโยชน เชน การนำไปผล�ตพลังงานความรอน การนำไปผล�ต ไฟฟา รว มกบั ลกั ษณะของหนว ยงานทเ่ี ปน เจา ของโครงการลดกา ซเรอ� นกระจก เชน โรงงงานอตุ สาหกรรม ฟารมสกุ ร กรณขี องโรงงานอตุ สาหกรรมและมีการนำกาซชีวภาพไปใชผล�ตพลังงานความรอน การตรวจ สอบการจัดการหร�อปองกันผลกระทบส�งแวดลอมจะพ�จารณาในเร�่องการตรวจสอบและควบคุม คุณภาพน้ำทิ�งในบอสุดทาย โดยที่โครงการตองดำเนินการตรวจสอบและควบคุมคุณภาพน้ำทิ�งให เปนไปตามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เร�่องกำหนดมาตรฐานควบคุมการระบายน้ำทิ�งจาก โรงงาน พ.ศ. 2560 ทง้ั นห้ี ากมกี ารนำนำ้ ทง�ิ ออกนอกพน้� ทโ่ี ครงการเพอ่� ใชป ระโยชนในพน้� ทก่ี ารเกษตร โครงการตอ งปฏบิ ตั ติ ามประกาศกระทรวงอตุ สาหกรรม เรอ่� งการกำจดั สง� ปฏกิ ลู หรอ� วสั ดทุ ่ีไมใ ชแ ลว พ.ศ. 2548 และหากโครงการมีลักษณะเปนการนำน้ำเส�ยจากกระบวนการกลั่นสุราหร�อน้ำกากสา มาผลต� เปน กา ซชวี ภาพและมกี ารนำนำ้ ทง�ิ จากบอ สดุ ทา ยออกพน้� ทโ่ี ครงการ โครงการตอ งดำเนนิ การ การผล�ตตามคำสั่งกรมโรงงานอุตสาหกรรม เร�่องมอบหมายใหอุตสาหกรรมจังหวัดเปนผูอนุญาต การขอนำนำ้ กากสา ของโรงงานไปใชป ระโยชนน อกโรงงาน พ.ศ. 2560 และสำหรบั การนำกา ซชวี ภาพไปใชผ ลต� ไฟฟา การตรวจสอบการจดั การหรอ� ปอ งกนั ผลกระทบ สง� แวดลอ มจะตองเพม� การพ�จารณาในเร�อ่ งการตรวจสอบและควบคุมคณุ ภาพอากาศท่ีระบายออก จากปลองไอเส�ยของเคร�่องยนตผล�ตไฟฟา โดยที่โครงการตองดำเนินการตรวจสอบและควบคุม คุณภาพอากาศใหเปนไปตามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เร�่องกำหนดคาปร�มาณสารเจ�อปนใน อากาศทีร่ ะบายออกจากโรงงาน พ.ศ. 2549 กรณีของฟารมสุกรที่มีการนำกาซชีวภาพไปใชผล�ตพลังงานความรอนหร�อผล�ตไฟฟา การ ตรวจสอบการจัดการหร�อปองกันผลกระทบส�งแวดลอมจะพ�จารณาในเร�่องการตรวจสอบและ ควบคุมคุณภาพน้ำทิ�งในบอสุดทาย โดยที่โครงการตองปฏิบัติตามประกาศกระทรวงทรัพยากร ธรรมชาติและส�งแวดลอม เร�่องมาตรฐานควบคุมการระบายน้ำทิ�งจากแหลงกำเนิดมลพ�ษประเภท ฟารม สกุ ร พ.ศ. 2548 76
4.12 การผลต� เชอ้ื เพล�ง RDF จากขยะ โครงการนเ้ี ปนการนำขยะชุมชนมาผล�ตเปน เชือ้ เพล�ง RDF (Refuse Derived Fuel) โดยทอ่ี งค ประกอบในขยะชมุ ชนทีส่ ามารถนำมาผล�ตเปนเช้อื เพลง� RDF จะตองมีคุณสมบัตเิ ปนเชื้อเพล�ง ไดแ ก พลาสติก กระดาษ ฯลฯ ป�จจ�บันแหลงทม่ี าของขยะท่นี ำมาใชผ ล�ตเปนเชือ้ เพลง� RDF แบงออกเปน 2 ประเภท คือขยะชุมชนโดยตรง และขยะที่ผานกระบวนการบำบัดแบบเชิงกล-เชิงชีวภาพหร�อ MBT (Mechanical-Biological Treatment) การนำขยะจากรถจัดเก็บมูลฝอย การคัดแยกขนาด การ คัดแยกประเภท และการยอยขนาด และการนำขยะที่ผานกระบวนการ MBT การคัดแยกขนาด การ คดั แยกประเภท และการยอยขนาด ป�จจ�บันโครงการลดกาซเร�อนกระจกประเภทนี้มีวัตถุประสงคคือเพ�่อนำไปใชเปนเชื้อเพล�งใน กระบวนเผาปนู ซีเมนตหรอ� การผลต� ไฟฟา 1. การดำเนนิ งานลดกาซเรอ� นกระจก การตรวจสอบการดำเนินงานลดกาซเร�อนกระจกสำหรับโครงการประเภทนี้ใหพ�จารณาจาก รายการอุปกรณและเครอ่� งจกั รท่ีติดต้ังดังตารางที่ 19 และ 20 ตารางท่ี 19 รายการอปุ กรณหร�อเคร่อ� งจักรทีต่ ิดตั้งในโครงการประเภทการผลต� เชือ้ เพลง� RDF ดว ยขยะชมุ ชนโดยตรง รายการอปุ กรณ หนาทีก่ ารทำงาน การยอยขนาด ใชแ รงกลในการตัดและสับขยะใหมีขนาดเล็ก การคัดแยกขยะอนิ ทร�ย ใชก ารหมนุ ใหข ยะเคล่�อนที่ผานอโุ มงคท่มี ชี องเปด ขนาดตา งๆ ซงึ่ การคดั แยกขนาด ขยะอินทร�ยจ ะถูกคดั แยกผา นชองเปดออกมา ใชการรอ นขยะผา นตะแกรงทมี่ ชี อ งวางขนาดตา งๆ ซ่งึ ขยะท่มี ขี นาด เล็กกวาชอ งวางของตะแกรงกจ็ ะถูกคดั แยกออกมา การคัดแยกประเภทดวยแมเหลก็ ใชแ รงดูดจากแมเ หล็กเพอ�่ ดงึ เอาขยะประเภทเศษเหลก็ ออก การคัดแยกประเภทดวยลม ใชแ รงลมเพ�อ่ แยกเอาขยะท่มี นี ำ้ หนกั มากออก เชน ยาง โดยใหตกลง การคดั แยกประเภทดว ยกระแสเอด็ ด้ี สูดา นลางซง่ึ มีภาชนะรองรบั ใชกระแสเอด็ ดี้ (Eddy current) ในตัวนำที่เกดิ จากการเปล�่ยนแปลง ของสนามแมเ หลก็ เพอ่� สรา งแรงผลักเอาขยะท่ีไมใชโลหะ (อลมู ิเนยี ม) ออก 77
ขยะมูลฝอยชุมชน คดั แยกขน้ั ตน ยอ ยขนาด ยอ ยสลาย+กวนผสม เชื้อเพล�ง RDF รูปที่ 31 แผนภาพแสดงเครอ�่ งจักร/อุปกรณสำหรับโครงการประเภท การผล�ตเชื้อเพล�ง RDF ดวยขยะทีผ่ า นกระบวนการ MBT ตารางท่ี 20 รายการอปุ กรณหรอ� เคร�่องจกั รทตี่ ิดตงั้ ในโครงการประเภทการผล�ตเชื้อเพลง� RDF ดวยขยะท่ผี า นกระบวนการ MBT รายการอุปกรณ หนาท่ีการทำงาน การคดั แยกดวยคน ใชแรงงานคนเพอ่� แยกเอาขยะประเภทโลหะ แกว ยาง หนงั ฯลฯ การยอยขนาด ใชแรงกลในตัดและสับขยะใหมีขนาดเล็ก เครอ่� งกวนมูลฝอยแบบสกรู ใชแรงกลในการผลก� และกวนขยะเพ�่อทำใหออกซิเจนจากอากาศ ภายนอกเติมลงในขยะสำหรับการยอยสลายขยะ ศักยภาพการลดกาซเร�อนกระจกจากโครงการนี้ประเมินไดจากปร�มาณขยะที่นำมาผล�ตเปน เชือ้ เพลง� RDF (หนวยเปนตนั ) พรอมกับผลการว�เคราะหองคประกอบในขยะชุมชน 2. การจัดการหรอ� ปอ งกันผลกระทบสง� แวดลอม การตรวจสอบการจัดการหร�อปองกันผลกระทบส�งแวดลอมสำหรับโครงการประเภทนี้ให พ�จารณาในเร�่องการจัดการน้ำชะมูลฝอย (Leachet) รวมไปถึงการปองกันน้ำชะมูลฝอยไมใหไหล ออกนอกพ�้นที่โครงการ กรณีที่โครงการจะดำเนินการในรูปแบบของโรงงานอุตสาหกรรม โครงการ จะตองเพ�มการตรวจสอบและควบคุมคุณภาพน้ำทิ�งจากระบบบำบัดน้ำมูลฝอยไมเกินคามาตรฐาน ตามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เร�่องกำหนดมาตรฐานควบคุมการระบายน้ำทิ�งจากโรงงาน พ.ศ. 2560 78
4.13 การนำแกสจากหลุมฝงกลบไปผลต� ไฟฟา โครงการน้เี ปนการนำขยะชุมชนมายอยสลายในหลมุ ฝง กลบแบบถูกหลกั สุขาภบิ าล (Sanitary landfill) เพอ่� ใหเ กดิ เปน แกส จากหลมุ ฝง กลบ (Landfill gas) สำหรบั นำไปใชป ระโยชน กระบวนการเกดิ แกสภายในหลุมฝง กลบเรม� ตนจากขยะในชวงระยะแรกจะเกดิ การยอยสลายแบบใชอากาศ (Aerobic digestion) โดยอาศัยออกซิเจนภายในชองวางระหวางของขยะในหลุม จนกระทั่งเมื่อออกซิเจนหมด การยอยสลายขยะจะเปล�่ยนเปนการยอยสลายแบบไมใชอากาศ (Anaerobic digestion) การยอย สลายขยะแบบไมใชอากาศจะกอใหเกิดแกสจากหลุมฝงกลบ ซึ่งมีลักษณะเชนเดียวกับกาซชีวภาพที่ เกดิ ขน้� จากการบำบดั นำ้ เสย� แบบไมใ ชอ ากาศ การนำแกส จากหลมุ ฝง กลบไปใชป ระโยชนส ามารถทำได โดยการตดิ ตง้ั ทอ รวบรวมกา ซลงในชน้ั มลู ฝอยกระจายตามจด� ตา งๆ ในพน้� ทข่ี องหลมุ ฝง กลบมลู ฝอย เพ�่อดึงแกสที่เกิดข�้นในชองวางออกมาสงตอใหกับทอรวบรวมหลัก เนื่องจากหลุมฝงกลบมูลฝอยที่ ดำเนนิ โครงการประเภทนจ้ี ะมขี นาดใหญ ซง่ึ ทำใหแ กส จากหลมุ ฝง กลบทร่ี วบรวมไดม ปี รม� าณมากกวา ความตองการใชป ระโยชน แกส จากหลุมฝง กลบั จะถกู เกบ็ ไวในบอ กักเกบ็ กอ น จากน้ันจ�งนำแกสจาก หลุมฝงกลบไปทำใหบร�สุทธิ์โดยการกำจัดกาซไฮโดรเจนซัลไฟตและความชื้นออกเพ�่อยับยั่งการกัด กรอ นของช�นิ สว นตางๆ ในเคร่อ� งจักรอุปกรณ แกส ท่ีไดจะถูกนำไปปอ นเปน เช้ือเพล�งใหแกเ คร่อ� งยนต ผลต� ไฟฟาเพ่�อผล�ตไฟฟา ปจ� จบ� นั โครงการลดกา ซเรอ� นกระจกประเภทนม้ี วี ตั ถปุ ระสงคค อื เพอ่� ผลต� ไฟฟา สำหรบั จำหนา ย เขาสรู ะบบสายสง 1. การดำเนนิ งานลดกาซเรอ� นกระจก การตรวจสอบการดำเนินงานลดกาซเร�อนกระจกสำหรับโครงการประเภทนี้ใหพ�จารณาจาก รายการอปุ กรณและเคร�อ่ งจักรทต่ี ิดต้ังดงั ตารางท่ี 21 ตารางท่ี 21 รายการอปุ กรณห รอ� เครอ่� งจกั รทต่ี ดิ ตง้ั ในโครงการประเภทการนำแกส จากหลมุ ฝง กลบ ไปผล�ตไฟฟา รายการอุปกรณ หนาทีก่ ารทำงาน ทอรวบรวมกาซ ดงึ แกส ท่ีเกดิ ข้น� ภายในช้นั มูลฝอยออก โบลเวอรดดู กา ซ สรา งแรงดูดแกส จากจ�ดตา งๆ ของทอรวบรวมในหลมุ ฝงกลบ 79
รายการอปุ กรณ หนา ที่การทำงาน บอ กกั เกบ็ กาซ หอกำจัดกาซไฮโดรเจนซลั ไฟต เกบ็ แกส จากหลุมฝงกลบทรี่ วบรวมได หนว ยกำจดั ความช้ืน แยกกา ซไฮโดรเจนซัลไฟตออกจากแกส จากหลมุ ฝงกลบใหเปล่ย� น เปน ของแข็งโดยอาศัยแบคทีเรย� จากนัน้ จ�งใชนำ้ กำจดั ของแข็งออก เครอ่� งยนตผ ล�ตไฟฟา นำกา ซจากหลุมฝง กลบมาแลกเปล�่ยนความรอนกับนำ้ เยน็ เพอ่� ทำ ใหค วามชน้ื ในแกส ควบแนน ออกมาเปน น้ำ แลวจ�งคอ ยแยกนำ้ ออก นำแกส ไปทำปฏกิ ิรย� าการสันดาปรวมกบั ออกซิเจนในอากาศเพ�่อ ใหเปน พลังงานกลกอน จากนน้ั จ�งเปลย�่ นพลงั งานกลใหกลายเปน ไฟฟา ศกั ยภาพการลดกา ซเรอ� นกระจกจากโครงการนปี้ ระเมินไดจากปร�มาณไฟฟา ทีผ่ ล�ตได (หนวย เปน กโิ ลวตั ต-ชัว่ โมงหร�อเมกะวัตต- ชั่วโมง) ที่อา นไดจ ากมเิ ตอรไฟฟา กาซจาก โบลเวอรดูดกาซ หลุมฝงกลบ ทอ รวบรวมกา ซ บอลลนู เกบ็ กา ซ หนวยกำจัด H2S หนวยกำจัดความชื้น ไฟฟาจำหนาย เขาสูระบบสายสง เครอ่� งยนตผ ลต� ไฟฟา รปู ท่ี 32 แผนภาพแสดงเคร่อ� งจักร/อปุ กรณส ำหรับโครงการประเภการนำแกส จากหลุมฝง กลบไปผลต� ไฟฟา 80
2. การจดั การหรอ� ปองกนั ผลกระทบส�งแวดลอม การตรวจสอบการจัดการหร�อปองกันผลกระทบส�งแวดลอมสำหรับโครงการประเภทนี้ให พจ� ารณาเรอ่� งการตรวจสอบคณุ ภาพอากาศทร่ี ะบายออกจากปลอ งไอเสย� ของเครอ่� งยนตผ ลต� ไฟฟา ทงั้ นีเ้ นื่องจากโครงการประเภทนจี้ ะตองจดทะเบยี นเปน โรงงานอุตสาหกรรมและมีการจำหนา ยไฟฟา เขา สรู ะบบสายสง และหากเครอ่� งยนตผ ลต� ไฟฟา มกี ำลงั การผลต� ตดิ ตง้ั ตำ่ กวา 10 เมกะวตั ต โครงการ ตองดำเนินการตามประมวลหลักการปฏิบัติ (Code of Practice: COP) สำหรับการใชกาซชีวภาพ เปน เชอ้ื เพลง� ในการผลต� ไฟฟา ซง่ึ กำหนดใหโ ครงการตอ งตรวจวดั คณุ ภาพอากาศทร่ี ะบายออกจาก ปลองไอเส�ยของเคร�่องยนตผล�ตไฟฟาดวยความถี่ปละ 1 ครั้งในกรณีที่กำลังการผล�ตติดตั้งไมเกิน 3 เมกะวัตต และความถี่ปละ 2 ครั้งในกรณีที่กำลังการผล�ตติดตั้งตั้งแต 3 เมกะวัตต แตไมเกิน 10 เมกะวตั ต นอกเหนอื จากการปฏบิ ตั ติ ามกฎหมายของกระทรวงอตุ สาหกรรม เรอ่� งกำหนดคา ปรม� าณ สารเจอ� ปนในอากาศทร่ี ะบายออกจากโรงงานผลต� สง หรอ� จำหนา ยพลงั งานไฟฟา พ.ศ. 2547 เพอ่� ควบคุมปร�มาณสารเจ�อปนในไอเสย� ไมเ กนิ คา มาตรฐานตามประกาศ 4.14 การผล�ตสารปรบั ปรงุ ดนิ จากขยะอินทรย� โครงการประเภทนี้เปนการนำขยะอินทร�ยประเภทเศษใบไม กิ�งไม และเศษอาหารจำพวกผักและ ผลไมมายอยสลายแบบใชอากาศรวมกับการพล�กกลับกองทุกๆ 10-15 วันเพ�่อชวยเพ�มออกซิเจน ใหแกจ�ล�นทร�ยที่ใชในการยอยสลายและลดอุณหภูมิภายในกองหมัก เมื่อการยอยสลายเสร็จส�นโดย สมบูรณข ยะอนิ ทรย� จะเปลย�่ นสภาพเปนเปล่ย� นเปนสารปรับปรงุ ดิน ทัง้ น้หี ากมีกระบวนการปรับปรงุ คุณภาพของสารปรับปรุงดินใหคุณภาพตามมาตรฐานของปุยอินทร�ย ซึ่งกำหนดโดยประกาศกรม ว�ชาการเกษตร เร�่องมาตรฐานปุยอินทร�ย พ.ศ.2548 สารปรับปรุงดินดังกลาวจะสามารถนำไปซื้อ ขายในชุมชนไดโดยไมตองจดทะเบียนเปนผูผล�ตปุยอินทร�ยตามที่กำหนดไวในพระราชบัญญัติปุย พ.ศ. 2550 ป�จจ�บันโครงการลดกาซเร�อนกระจกประเภทนี้มีวัตถุประสงคคือเพ�่อลดปร�มาณขยะอินทร�ยที่ ตอ งกำจัดดว ยการฝง กลบและไดสารปรบั ปรุงดนิ เพ�อ่ นำไปใชทดแทนปุยเคมี 1. การดำเนนิ งานลดกา ซเรอ� นกระจก การตรวจสอบการดำเนินงานลดกาซเร�อนกระจกสำหรับโครงการประเภทนี้ใหพ�จารณาจาก รายการอปุ กรณแ ละเครอ่� งจักรท่ตี ดิ ต้ังดงั ตารางท่ี 22 81
ตารางท่ี 22 รายการอุปกรณหร�อเคร�อ่ งจกั รท่ีตดิ ตง้ั ในโครงการประเภทการผลต� สารปรบั ปรุงดิน จากขยะอินทรย� รายการอุปกรณ หนา ทก่ี ารทำงาน เคร่�องสบั ไม ใชแ รงกลในการทำใหท อ นไมห รอ� กง�ิ ไมใหมขี นาดเล็กลง รถพล�กกลบั กอง ใชการหมุนของสกรูในการกวนและพล�กกองหมักเพ�่อชว ยเพ�ม ออกซิเจนใหแ กจ �ล�นทร�ยทใ่ี ชในการยอยสลายและลดอณุ หภมู ิ ตอู บ ลดความชนื้ และฆาเชือ้ ในสารปรบั ปรุงดินดวยความรอ นโดยใช ไฟฟา เคร�อ่ งคดั แยกขนาด ใชก ารรอ นสารปรับปรงุ ดินผา นตะแกรงที่มีชอ งวา งขนาดตา งๆ เพ่อ� แยกเอาเศษไมท ่ียอ ยสลายไมห มดหรอ� ส�งอื่นๆ ออกจากสาร ปรับปรุงดิน ศกั ยภาพการลดกา ซเรอ� นกระจกจากโครงการนป้ี ระเมนิ ไดจ ากปรม� าณขยะทน่ี ำมาผลต� เปน สาร ปรบั ปรงุ ดนิ (หนว ยเปน ตนั ) พรอ มกบั ปรม� าณสารปรบั ปรงุ ดนิ หรอ� ปยุ อนิ ทรย� ท ผ่ี ลต� ได (หนว ยเปน ตนั ) กิ�งไมและเศษใบไม ยอ ยขนาด หมกั พลก� กลบั กอง สารปรับปรุงดินใสรถบรรทุก บรรจ�กระสอบ สารปรับปรุงดิน บรรจ�กระสอบ ลดความชน้ื และฆา เชอ้ื คดั แยกขนาด รูปที่ 33 แผนภาพแสดงเคร�่องจักร/อุปกรณสำหรับโครงการประเภทการผล�ตสารปรับปรุงดินจากขยะอินทร�ย 82
2. การจัดการหร�อปอ งกนั ผลกระทบสง� แวดลอม การตรวจสอบการจัดการหร�อปองกันผลกระทบส�งแวดลอมสำหรับโครงการประเภทนี้ให พ�จารณาเร�่องการควบคุมฝนุ ในบรเ� วณโรงหมกั โครงการจะตอ งมกี ารดำเนินการตา งๆ เชน การปด สารปรบั ปรงุ ดินในระหวา งการเคล่อ� นยายดวยรถบรรทกุ การปด คลมุ ชดุ สายพานลำเล�ยง ฯลฯ 83
บทท่ี 5 การดำเนนิ งานหลงั จากการติดตาม ประเมินผลโครงการ T-VER เมื่อเสร็จส�นการติดตามประเมินผลโครงการ T-VER องคการบร�หารจัดการกาซเร�อนกระจก (องคการมหาชน) กำหนดใหเจาหนาที่ติดตามฯ จะตองจัดทำรายงานเพ�่อสรุปผลการติดตาม ประเมินผลในแตล ะโครงการกอ นทจ่ี ะสงใหผ พู ัฒนาโครงการและ/หร�อเจาของโครงการรับทราบ รวม ทั้งจัดสงไฟลภาพถายและเอกสารขอมูลตางๆ ที่เกี่ยวของให อบก. เพ�่อนำไปปรับปรุงฐานขอมูล โครงการ T-VER ของ อบก. ใหเปนป�จจบ� นั นอกจากน้ี อบก. จะนำขอ มลู ที่ไดจากรายงานสรุปผลฯ ของแตละโครงการมาว�เคราะหและประเมินสถานการณภาพรวมของโครงการ T-VER เพ�่อนำไปใช ประโยชนต อการพฒั นาโครงการ T-VER ในปถ ัดไป และการกำหนดทศิ ทางการลดกา ซเรอ� นกระจก ของ อบก. ในอนาคต การทำใหโครงการ T-VER มีสวนชวยใหเกิดการลดกาซเร�อนกระจกภายในประเทศอยางมี ประสท� ธภิ าพอยา งตอ เนอ่ื ง อบก. จง� ไดก ำหนดใหม กี ารตดิ ตามประเมนิ ผลโครงการ T-VER เปน ประจำ ทกุ ปต ลอดชว งระยะเวลาการคดิ เครดติ (7 ปส ำหรบั โครงการทว่ั ไป และ 20 ปส ำหรบั โครงการประเภท ปา ไมแ ละพน้� ทส่ี เ� ขย� ว) เพอ่� ให อบก. และเจา ของโครงการ และ/หรอ� ผพู ฒั นาโครงการไดม โี อกาสพบปะ หารอ� และแลกเปลย่� นขอ มลู เกย่ี วกบั การดำเนนิ โครงการ T-VER อยา งตอ เนอ่ื ง นอกเหนอื จากการขยาย ผลของโครงการ T-VER ใหก ระจายไปสกู ลมุ เปา หมายการลดกา ซเรอ� นกระจกในประเทศไทยมากขน้� การติดตามประเมินผลโครงการ T-VER ตามที่กลาวมาทั้งหมดนี้มีสวนชวยให อบก. ไดรับ ทราบสถานภาพของการดำเนนิ การ ณ ปจ� จ�บนั ของโครงการ T-VER หลงั จากไดร ับการข้น� ทะเบียน จาก อบก. และทำใหเจาของโครงการและ/หร�อผูพัฒนาโครงการมีโอกาสไดคำแนะนำเกี่ยวกับการ ดำเนนิ โครงการ T-VER ท่ถี กู ตอง กรณีที่โครงการมกี ารเปลย�่ นแปลงเกดิ ข�้น นอกจากน้ี ป�ญหาและ อปุ สรรคทเี่ กิดข้น� การดำเนนิ โครงการ T-VER และขอเสนอแนะตางๆ จากเจา ของโครงการและ/หรอ� ผูพ ัฒนาโครงการจะถูกนำไปใชในการปรับปรงุ แกไข และพัฒนากลไกการลดกาซเร�อนกระจกภายใต ครงการ T-VER ใหเ ปน ทย่ี อมรบั ของผปู ระกอบการ และยกระดบั ความนา เชอ่ื ทางสง� แวดลอ มมากขน้� จากผเู ก่ยี วของในตลาดคารบอน 84
เอกสารอา งองิ [1] สำนกั งานนโยบายและแผนทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส�งแวดลอ ม, เอกสารประกอบการประชุม รับฟ�งความคดิ เหน็ ตอ รางรายงานความกาวหนารายสองป ฉบบั ท่ี 2, กรุงเทพมหานคร, เดอื นมถิ นุ ายน 2560. [2] องคก ารบรห� ารจดั การกา ซเรอ� นกระจก (องคก ารมหาชน), คมู อื การพฒั นาโครงการลดกา ซ เรอ� นกระจกภาคสมคั รใจตามมาตรฐานของประเทศไทย, พม� พค รง้ั ท่ี 2, เดอื นกนั ยายน 2559. [3] องคการบร�หารจัดการกาซเร�อนกระจก (องคการมหาชน), คูมือการติดตามประเมินผล โครงการกลไกการพัฒนาทส่ี ะอาด, พม� พคร้ังที่ 1, เดอื นกันยายน 2555. [4] องคก ารบรห� ารจดั การกา ซเรอ� นกระจก (องคก ารมหาชน), แนวทางการตรวจสอบความใชได และการทวนสอบโครงการลดกาซเร�อนกระจกภาคสมัครใจตามมาตรฐานของประเทศไทย, พ�มพครง้ั ท่ี 2, เดือนพฤษภาคม 2560. 85
บนั ทกึ
บนั ทกึ
Search
