คู่มือพิจารณาเอกสารเกี่ยวกับที่ดิน

3 ค�ำ น�ำ ปัจจุบันแนวโน้มการค้าสินค้าเกษตรและอาหารไม่ได้ให้ความส�าคัญ เฉพาะเร่ืองคุณภาพและความปลอดภัยของสินค้าเท่าน้ัน ประเดน็ เรอ่ื งสง่ิ แวดลอ้ มและแรงงาน ไดถ้ กู หยบิ ยกขน้ึ มาเปน็ ขอ้ พจิ ารณา ประกอบการสงั่ ซอ้ื สนิ คา้ ของประเทศผนู้ า� เขา้ ดว้ ย ทง้ั นใ้ี นการขอการรบั รองมาตรฐานระบบ GAP และ Organic นอกจากจะพิจารณาในเร่อื งของระบบการผลิตแล้ว ยังมีประเด็นของสิทธิการครอบครองใช้ประโยชน์บนท่ีดินหรือเอกสารสิทธ์ิ ที่มีความส�าคัญ เพื่อเป็นการป้องกันการบุกรุกพ้ืนท่ีป่าและครอบครองใช้ ประโยชน์บนท่ีดนิ อย่างไม่ถูกกฎหมาย รวมทั้งเป็นเรื่องของขอ้ กา� หนด มาตรฐาน และกฎหมายระหว่างประเทศ ดังนนั้ กระทรวงเกษตรและ สหกรณ์จึงได้จัดท�า “คู่มือการพิจารณาเอกสาร เก่ียวกับท่ีดินเพ่ือขอ รับรองมาตรฐาน GAP และ Organic” ขนึ้ เพอ่ื ใชเ้ ปน็ แนวทางในการ ปฏบิ ตั ขิ องเจา้ หนา้ ทภี่ ายในกระทรวงเกษตรและสหกรณแ์ ละผทู้ เ่ี กยี่ วขอ้ ง ใหร้ ับทราบ ใชช้ แี้ จงและขยายความ ข้อสงสยั ขอ้ จา� กัด หรือข้อโตแ้ ย้งที่ เกี่ยวข้องกับเอกสารที่ดิน หรือหนังสือรับรองประเภทต่างๆ ส�าหรับให้ เกษตรกรใชเ้ ป็นหลกั ฐานประกอบการยน่ื ขอการรบั รองแหลง่ ผลิต GAP และ Organic ตอ่ ไป ส�ำ นกั ง�นม�ตรฐ�นสนิ ค�้ เกษตรและอ�ห�รแหง่ ช�ติ



5 พน้ื ท่ผี ดิ กฎหมาย หมายถึงอะไร หมายถงึ ทดี่ นิ ทไี่ มส่ ามารถออกหนงั สอื แสดงสทิ ธใ์ิ นทด่ี นิ เชน่ โฉนดทดี่ นิ หรอื หนงั สอื รับรองการทา� ประโยชน์ (น.ส.3, น.ส. 3ก., น.ส. 3ข.) หรือไมอ่ นุญาตใหบ้ ุคคลใชป้ ระโยชน์ บนทด่ี ินตามกฎหมายทีเ่ กี่ยวขอ้ ง ไดแ้ ก่ 1. ท่ีดินที่ราษฎรใช้ประโยชน์ร่วมกัน เช่น ทางน�้า ทางหลวง ทะเลสาบ ที่ชายตล่ิง ทเี่ ลยี้ งสัตว์สาธารณประโยชน์ 2. ท่ีดินซึ่งได้หวงห้ามไว้ เพ่ือประโยชน์ตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการหวงห้ามท่ีดิน รกรา้ งวา่ งเปลา่ อันเปน็ สาธารณสมบตั ขิ องแผ่นดนิ พทุ ธศกั ราช 2478 3. ที่ดนิ ที่คณะกรรมการจดั ท่ดี ินแห่งชาติ สงวนและพฒั นาที่ดิน เพอ่ื จัดใหแ้ กป่ ระชาชน 4. ท่ีดินของรัฐท่ีคณะกรรมการจัดท่ีดินแห่งชาติ สงวนหรือหวงห้ามเพื่อให้ประชาชน ใช้ประโยชนร์ ว่ มกัน 5. ท่ีเขา ที่ภูเขา และพื้นท่ีที่รัฐมนตรีว่าการ กระทรวงมหาดไทยประกาศหวงห้าม ตาม มาตรา 9 (2) แห่งประมวลกฎหมายท่ีดนิ ยกเวน้ ผคู้ รอบครองทด่ี นิ มสี ทิ ธคิ รอบครอง โดยชอบด้วยกฎหมายตามประมวลกฎหมาย ทด่ี นิ เช่น เป็นสมาชิกขบวนการฟ้ืนฟูชาติไทย สำ�นกั ง�นม�ตรฐ�นสนิ ค�้ เกษตรและอ�ห�รแหง่ ช�ติ

6 6. ที่เกาะ ยกเว้น มีหลักฐานการแจ้งการครอบครอง (ส.ค.1) หรือใบจอง, ใบเหยยี บย�่า, น.ค. 3, ก.ส.น. 5 หรอื เป็นทด่ี นิ ที่คณะกรรมการจัดที่ดนิ แห่งชาติได้อนุมัติให้จัดแก่ประชาชน หรือเป็นที่ดินซ่ึงได้มีการจัดหา ผลประโยชน์ตามมาตรา 10 และ 11 แห่งประมวลกฎหมายที่ดิน โดยคณะกรรมการจัดทีด่ นิ แหง่ ชาติได้อนมุ ตั ิแลว้ 7. เขตป่าสงวนแห่งชาติ เขตอุทยานแห่งชาติ พ้ืนที่รักษาพันธุ์สัตว์ป่า พื้นที่ห้ามล่าสัตว์ป่า หรือพื้นท่ีท่ีได้จ�าแนกให้เป็นเขตป่าไม้ถาวรตามมติ ครม. ยกเว้น มีหลักฐานการแจ้งการครอบครอง (ส.ค. 1) หรือใบจอง, ใบเหยียบยา่� , ตราจอง ไวก้ อ่ นการประกาศสงวนหรือหวงหา้ มท่ีดิน 8. ทีด่ ินที่อยู่ในเขตปฏิรปู ท่ดี ิน ยกเว้น ผคู้ รอบครองทด่ี ินมหี ลักฐานการแจ้ง การครอบครอง (ส.ค. 1), ใบแจ้งความประสงค์ จะไดส้ ทิ ธใิ นทดี่ นิ ตามมาตรา 27 ตร ี แหง่ ประมวล กฎหมายทีด่ นิ หรอื มีใบจอง, ใบเหยียบยา่� หรือมี หลักฐาน น.ค.3, ก.ส.น.5 กอ่ นประกาศเปน็ เขต ปฏริ ูปทด่ี นิ ยกเว้น ผ้ไู ดร้ ับเอกสารการครอบครองทด่ี นิ ที่ ออกให้กับประชาชนขอท�าประโยชน์ในเขตปฏิรูป ที่ดินตาม พ.ร.บ. การปฏริ ูปที่ดนิ เพือ่ เกษตรกรรม พ.ศ. 2518

7 9. ทดี่ นิ ทค่ี ณะรฐั มนตรสี งวนไวเ้ พอื่ รกั ษาทรพั ยากรธรรมชาตหิ รอื เพอ่ื ประโยชนส์ าธารณะ อยา่ งอน่ื เชน่ 9.1 พืน้ ที่ที่มีความลาดชนั โดยเฉลีย่ ร้อยละ 35 ข้นึ ไป ตามทกี่ า� หนดไว้ในนโยบาย ปา่ ไมแ้ หง่ ชาติ ยกเว้น ผู้ครอบครองท่ีดินมีสิทธิครอบครองมาก่อนการบังคับใช้ประมวลกฎหมาย ท่ีดนิ (ก่อน 1 ธนั วาคม พ.ศ. 2497) หรือมหี ลกั ฐานแสดงว่าเปน็ ผมู้ สี ทิ ธคิ รอบครองที่ดิน โดยชอบด้วยกฎหมาย เช่น มีหลกั ฐานการแจง้ การครอบครอง (ส.ค.1) 9.2 ปา่ ชายเลน สำ�นักง�นม�ตรฐ�นสนิ ค้�เกษตรและอ�ห�รแหง่ ช�ติ

8 ประเภททีด่ ิน และหนว่ ยงานทร่ี ับผดิ ชอบพืน้ ที่ 1. ปา่ สงวนแหง่ ชาติ ตามพระราชบัญญตั ิป่าสงวนแหง่ ชาติ พ.ศ. 2507 กรมป่าไม ้ เปน็ หน่วยงานรบั ผดิ ชอบพนื้ ท่ี 2. ปา่ ชายเลน ตามพระราชบัญญัตสิ ง่ เสรมิ การบรหิ ารจดั การทรพั ยากรทางทะเล และชายฝัง่ พ.ศ. 2558 กรมทรพั ยากรทางทะเลและชายฝั่ง เปน็ หน่วยงานรบั ผดิ ชอบพนื้ ที่ 3. ป่าไมถ้ าวร ตามพระราชบญั ญัตปิ า่ ไม ้ พ.ศ.2484 กรมปา่ ไม้ เปน็ หนว่ ยงานรบั ผิดชอบพน้ื ที 4. เขตปฏิรปู ทีด่ ิน ตามพระราชบญั ญตั ิการปฏริ ูปทด่ี นิ เพ่ือเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 สา� นักงานการปฏริ ูปท่ีดนิ เพอื่ เกษตรกรรม เป็นหน่วยงานรบั ผิดชอบพ้ืนท่ี

9 5. ที่นคิ มสหกรณ ์ ตามพระราชบัญญัตจิ ดั ทด่ี นิ เพื่อการครองชีพ พ.ศ. 2511 กรมสง่ เสริมสหกรณ ์ เปน็ หนว่ ยงานรับผิดชอบพน้ื ท่ี 6. ที่นิคมสร้างตนเอง ตามพระราชบัญญัติจัดที่ดินเพ่ือการครองชีพ พ.ศ. 2511 และระเบยี บ กรมประชาสงเคราะห ์ วา่ ดว้ ยการอนญุ าตใหใ้ ชป้ ระโยชน์ ท่ดี ินในเขตนิคมสรา้ งตนเอง พ.ศ. 2534 และ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2535 กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ เป็นหน่วยงานรบั ผิดชอบพ้นื ที่ 7. ท่ีดินสาธารณประโยชน์ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ และ ระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยการอนุญาตให้ประชาชนใช้ประโยชน์ที่ดิน ของรัฐ พ.ศ. 2547 นายอ�าเภอและองค์กรปกครองสว่ นทอ้ งถ่ินเป็นผู้มีอา� นาจดแู ล รักษาและคุม้ ครองปอ้ งกนั สา� หรับการบริหารจัดการ กรมท่ีดิน เป็นหนว่ ยงานรับผิดชอบพื้นท่ี 8. ทีร่ าชพสั ด ุ ตามพระราชบญั ญัติทร่ี าชพัสดุ พ.ศ. 2518 กรมธนารกั ษ ์ เปน็ หนว่ ยงานรับผดิ ชอบพืน้ ที่ ส�ำ นักง�นม�ตรฐ�นสนิ ค้�เกษตรและอ�ห�รแห่งช�ติ

10 แบบนี้ หรอื แบบไหน ใหก้ ารรบั รองมาตรฐานได้

11 คา� ถาม : การตรวจสอบพ้ืนท่วี ่าผิดกฎหมายหรือไม่ ตอ้ งท�าอยา่ งไร คา� ตอบ : 1. รวบรวมส�าเนาเอกสารเกี่ยวกับท่ีดิน ท่ีผู้ขอรับการรับรอง มาตรฐานระบบการผลิต GAP หรอื Organic น�ามายน่ื 2. ตรวจสอบเอกสารด้วยตนเอง หรือประสานงานกับส�านกั งาน ทด่ี นิ จงั หวดั สา� นกั งานทดี่ นิ จงั หวดั สาขา หรอื สา� นกั งานทอ่ี า� เภอทอ้ งท่ี ถ้าเป็นท่ีดินเขตปฏิรูปที่ดินเพื่อการเกษตรกรรม / นิคมสหกรณ์ / นิคมสร้างตนเอง ให้ตรวจสอบกับหน่วยงานรับผิดชอบในพ้ืนที่น้ัน (แล้วแต่กรณี) วา่ พื้นทที่ ยี่ ืน่ ขอการรับรองตรงกบั ทด่ี นิ ทรี่ ะบุในเอกสาร ที่เกษตรกรส่งมา มีการครอบครองหรือท�ากินชอบด้วยกฎหมายหรือ ไม่ทั้งนี้การพิจารณาเอกสารเกี่ยวกับที่ดินในเบื้องต้นเพ่ือประกอบ การขอรบั รองมาตรฐานระบบการผลิต GAP และ Organic เป็นดัง ตารางตอ่ ไปนี้ ส�ำ นักง�นม�ตรฐ�นสินค�้ เกษตรและอ�ห�รแหง่ ช�ติ

12 เเพรอะื่อบปกบรกะสากรอาผบรลกติ าเรกGขAอี่ยรPวบั แรกลอะงบั มOาทrตgด่ีรaฐnนิาicน

13 เอกสาร ใ ้ชได้ เงอื่ นไข 1. โฉนดท่ดี นิ หมายถึง หนงั สือสา� คญั ใ ้ชไม่ได้ แสดงกรรมสิทธิ์ในท่ีดิน ซึ่งออกให้ ตามประมวลกฎหมายที่ดินปัจจุบัน ไม่มี นอกจากน้ยี งั รวมถึงโฉนดแผนที่ โฉนด ตราจอง และตราจองที่ว่า “ได้ท�า 1. ช่ือในเอกสาร (น.ส 2 ประโยชนแ์ ลว้ ” ซงึ่ ออกใหต้ ามกฎหมาย และ น.ส. 3) ต้องตรงกับชื่อ เก่า แตก่ ็ถือว่ามกี รรมสทิ ธิ์เชน่ กนั ผู้ขอการรับรองมาตรฐาน ถา้ 2. น.ส.2 หมายถงึ หนงั สอื ทที่ างราชการ ไม่ตรงแต่เป็นช่ือทายาทโดย ออกให้เพื่อเป็นการแสดงความยนิ ยอม ธรรม หรือ คูส่ มรส หรือ พอ่ - ใหค้ รอบครองทา� ประโยชนใ์ นทด่ี นิ เปน็ แม่ สามารถใช้ได้ การช่ัวคราว ซ่ึงหนังสือหรือใบจองน้ี จะออกให้แก่ราษฎรท่ีทางราชการได้ 2. พื้ น ท่ี ที่ ร ะ บุ ใ น เ อ ก ส า ร จดั ทด่ี นิ ใหท้ า� กนิ ตามประมวลกฎหมาย ตรงกับพ้ืนที่ท่ีขอการรับรอง ท่ดี นิ มาตรฐาน 3. น.ส.3 หมายถึง หนังสือรับรอง จากทางราชการว่าได้ท�าประโยชน์ใน ท่ีดินแล้ว ออกให้แก่ผู้ครอบครองที่ดิน ทั่วไป ในพ้ืนท่ีท่ีไม่มีระวาง หรือออกใน ท้องที่ท่ีไม่มีระวางรูปถ่ายทางอากาศ ซ่ึงรัฐมนตรียังไม่ได้ประกาศยกเลิก อ�านาจหน้าที่ในการปฏิบัติการตาม ประมวลกฎหมายที่ดินของหัวหน้าเขต หรือนายอ�าเภอ ส�ำ นกั ง�นม�ตรฐ�นสินค�้ เกษตรและอ�ห�รแหง่ ช�ติ

14 ใ ้ชได้ เง่ือนไข ใ ้ชไม่ได้ 1. ช่ือในเอกสาร น.ส.3ก เอกสาร ตรงกับชื่อผู้ขอการรับรอง 4. น.ส.3.ก หมายถึง หนังสือรับรอง มาตรฐาน ถ้าไม่ตรงแต่เป็น การท�าประโยชน์ในที่ดิน ออกให้ใน ช่ื อ ข อ ง ท า ย า ท โ ด ย ธ ร ร ม ท้องที่ท่ีมีระวางรูปถ่ายทางอากาศ หรือ คู่สมรส หรือ พ่อ-แม่ สามารถใช้ได้ 5. ปส.23 หนังสืออนุญาต ให้เข้าท�า 2. พื้นที่ที่ระบุใน น.ส.3ก ประโยชน์และอยู่อาศัยภายในเขต ตรงกับพ้ืนที่ที่ขอการรับรอง ป่าสงวนแห่งชาติ มีอายุการอนุญาต มาตรฐาน 30 ปี 1. กรณี ปส.23 ท่ีอนญุ าต ให้ราษฎรเป็นรายบุคคล ให้ ตอ่ ไป ตรวจสอบรายชื่อในเอกสาร ปส.23 ว่าตรงกับรายชื่อ เกษตรกรหรือไม่ 2. กรณี ปส.23 ตาม โครงการจัดท่ีดินท�ากินให้ ชุมชนตามนโยบายรัฐบาล (คทช.) ซึ่งจะออกหนังสือ อนุญาตให้จังหวัดท้องที่ (ใน ลักษณะแปลงรวม) ดังนั้น การตรวจสอบรายช่ือราษฎร ใหป้ ระสานคณะอนกุ รรมการ นโยบายที่ดินจังหวัด (คทช. จงั หวดั ) ดา� เนนิ การตรวจสอบ กับรายช่ือราษฎรผู้ได้รับการ จดั ที่ดินในพน้ื ท่ีนนั้ ๆ ตอ่ ไป

เอกสาร ใ ้ชได้ 15 6. ส.ป.ก. 4-01 หมายถึง หนังสือ ใ ้ชไม่ได้ แสดงการครอบครองท่ีดินที่ออกให้ เงือ่ นไข กับประชาชนเข้าท�าประโยชน์ในเขต ช่ื อ ผู ้ ค ร อ บ ค ร อ ง สิ ท ธิ์ ปฏริ ปู ทด่ี นิ ตาม พ.ร.บ.การปฏริ ปู ทด่ี นิ ส.ป.ก. 4-01 ตรงกับชื่อผู้ เพือ่ เกษตรกรรม พ.ศ. 2518 ขอการรับรองมาตรฐาน ถ้า ไม่ตรงแต่เป็นช่ือของทายาท 7. ก.ส.น.5 หมายถึง หนังสือแสดง โดยธรรม หรือ คสู่ มรส หรอื การท�าประโยชน์ใน นิคมสหกรณ์ พอ่ -แม่ สามารถใชไ้ ด้ แตใ่ ห้ 8. น.ค.3 หมายถึง หนังสือแสดงการ ระบวุ า่ ใครคอื ผขู้ อการรบั รอง ท�าประโยชน์ใน นิคมสร้างตนเอง หรอื ท�าการผลิตจริง 9. ส.ค.1 (แบบแจ้งการครอบครอง ตรวจสอบชอ่ื ผคู้ รอบครอง ท่ีดิน) หมายถึง แบบแจ้งการครอบ สิทธ์ิ กับชื่อผู้ขอการรับรอง ครอง และท�าประโยชน์ในที่ดิน ก่อน มาตรฐาน ถ้าไม่ตรงแต่เป็น วันที่ประมวลกฎหมายที่ดินใช้บังคับ ชอ่ื ของทายาทโดยธรรม หรอื (พ.ศ. 2497) โดยไม่มีหนังสือส�าคัญ คสู่ มรส หรอื พอ่ -แม่ สามารถ แสดงกรรมสิทธ์ิท่ีดิน ใชไ้ ด้ แตใ่ หร้ ะบวุ า่ ใครคอื ผขู้ อ การรับรอง หรือท�าการผลิต จรงิ 1. ตรวจสอบพนื้ ทว่ี า่ อยใู่ น พื้นท่ีผิดกฎหมายหรือไม่กับ หนว่ ยงานรบั ผดิ ชอบในพนื้ ที่ นนั้ 2. ตรวจสอบหรอื สอบถาม แ ป ล ง ข ้ า ง เ คี ย ง ห รื อ ฝ ่ า ย ปกครองในพ้ืนที่ว่าผู้ขอการ รับรองมาตรฐานฯ ท�าการ เกษตรในพน้ื ทน่ี ัน้ จริง ส�ำ นักง�นม�ตรฐ�นสนิ ค�้ เกษตรและอ�ห�รแห่งช�ติ

เอกสาร ใ ้ชได้ เงื่อนไข ใ ้ชไม่ได้ 6. ส.ป.ก. 4-01 เอกสารท่ใี ชไ้ ด้ 10. เอกสารรับรอง ที่ออกโดย ตหเขมา้ามาสอทย ว่�าา� พถเนปเองึ.ภรรท กห.ะอบอ้ สโน.ยงากงัหถชรสานร่ินรรอื ือ์ใปับแกนอสฏรา�เงดริขอนคปูงตงนั ก์ทกจปาผี่ดราฏรใ้ปูนิกคิรหเปูจกรพญอทังคอื่บหบ่ี่ดรเคกวินา้อรษนัด งอตงรทกดี่ รนิ รทม ห น ่ ว ย ง า น ท่ี มี อ� า น า จ ห น ้ า ท่ี ท่ี เก่ียวข้องในพื้นท่ีน้ัน เช่น พื้นที่ หรือ ผู้มีอ�านาจในพน้ื ทีต่ รวจ สาธารณประโยชน์ พ้ืนท่ีของหน่วย งานทหาร ที่ราชพัสดุ เง่ือนสไอขบกแารลใะช้ลงนามในหนังสือ ชรอื่ ับผร้คู อรงอกบาครรใอชง้ปสทิรธะ ์ิโสย.ชปน.ก์ท. ี่ด4-ิน01 ตรงก 7. ก.ส.น.5 มาตเพรฐอ่ื ากนา ถราร้ ไบั มรต่ อรงงมแาตตเ่ ปรน็ฐชานอ่ื ขหอรงอืทายาทโด 8. น.ค.3 หรอื ห นพอ่ังส-แือมย ่ ินสายมอามรใถหใช้ใช้ได้ท้ ี่ดแินต่ในหั้น้ระบุวา่ ใค 11. สัญญาเช่าที่ดิน หรือไทดา�้ การผลิตจริง หมายถ•งึ ต ห้อนงังมสีสือ�าแเสนดางหการรือทอา� ้าปงรอะิงโยชนใ์ น หมาปยรถะงึ เหภนทงั สแอื ลแะสดเลงกขาหรทนา� ัปงรสะือโยชนใ์ น แสดงสทิ ธ์ใิ นท่ดี ิน ข้อ 1 – 4 เงอื่ นปไรขะกกาอรบใช้หรอื ตรว•จสหอนบชังอื่สผือคู้ ยรอินบยคอรอมงกสาทิ รธ ิ์ใกชบั ้ ชอื่ ผขู้ อ ถ้าไปมร่ตะรโงยแตช่เนป์ท็นี่ชดื่อินขหอรงือทาเอยากทสโาดรยธรรม พทา�อ่ ก-รแาบั รมรผ่ อสลงาติ ตมจาารมริงถขใอ้ ชไ้ 1ด0้ แปตร่ใหะก้ระอบบุวา่ ใครคือผ สำ�นกั ง�นม�ตรฐ�น

เอกสาร ใ ้ชได้ 17 ใ ้ชไม่ได้ 12. หนังสืออนญุ าต สทก. เงือ่ นไข แบบ สทก.1ก และ สทก.2ก ปัจจุบันหนังสืออนุญาต สทก. ส่วนมากได้สิ้นสุดการ หนงั สอื อนญุ าตใหท้ า� ประโยชนแ์ ละ อนุญาตแล้ว และนโยบาย อยู่อาศัยภายในเขตปรับปรุงป่าสงวน รัฐบาลในปัจจุบันให้ด�าเนิน แห่งชาติ อนุญาตคราวละ 5 ปี การจัดที่ดินท�ากินให้ชุมชน แบบ สทก.1ข ในลักษณะแปลงรวม (ไม่ให้ ออกหนังสืออนุญาตเป็นราย หนังสืออนุญาตให้ท�าการปลูกป่า บุคคล) ดังน้ัน กรมป่าไม้จึง หรือไม้ยืนต้นภายในเขตปรับปรุงป่า ไม่สามารถต่ออายุหนังสือ สงวนแห่งชาติ อนญุ าตคราวละ 10 ปี อนุญาต สกท. ให้ราษฎรได้ สทก.1 หากราษฎรผไู้ ดร้ ับ สทก. ปฏิบัติตามหลักเกณฑ์และ หนงั สอื อนญุ าตใหไ้ ดร้ บั การผอ่ นผนั เงอื่ นไขทีก่ รมป่าไม้ ให้มีสิทธิท�ากินช่ัวคราวในเขตป่าสงวน ก�าหนดไว้ ก็ถือว่าบุคคลดัง แห่งชาติ (ครัง้ ที่ 1) ส้ินสดุ การอนุญาต กล่าวยังได้รับการผ่อนผัน แล้ว ให้อยู่อาศัยและท�ากินในป่า สงวนแห่งชาติน้ันได้ ทง้ั นี้ หนงั สอื อนญุ าต สทก. สามารถ ดังน้ันเกษตรกรท่ีได้รับ ตกทอดไปถึงทายาทได้ ห้ามซ้ือ-ขาย การรับรอง GAP / Organic หรือให้บุคคลอื่นท�าประโยชน์ท่ีดิน อยู่เดิม สามารถขอต่ออายุ สทก. และห้ามละทิ้งไม่ท�าประโยชน์ การรับรองได้ ตราบเท่าที่ หรือไมอ่ ยอู่ าศัยในทด่ี นิ สทก. รัฐยังอนุญาตให้อยู่ท�ากินได้ เว้นแต่หน่วยงานท่ีมีอ�านาจ หน้าที่เก่ียวข้องมีค�าส่ังให้ ออกจากท่ดี นิ น้ัน สำ�นกั ง�นม�ตรฐ�นสินค�้ เกษตรและอ�ห�รแหง่ ช�ติ

18 ใ ้ชได้ เงื่อนไข ใ ้ชไม่ได้ สามารถใช้เป็นเอกสาร เอกสาร ประกอบกับเอกสารอ่ืนได้ 13. ภ.บ.ท.5 / ภ.บ.ท.11 หมายถึง เท่านัน้ แบบแสดงรายการท่ีดินที่ ผู้มีหน้า เชน่ เอกสารข้อ 10 ที่เสียภาษีบ�ารุงท้องท่ีจะต้องไปย่ืน เพื่อช�าระภาษีบ�ารุงท้องที่ประจ�าปี ต่อเจ้าพนักงานประเมิน ณ องค์กร ปกครองท้องถิ่นที่ที่ที่ดินตั้งอยู่ หมายเหตุ หมายเหตุ เอกสารรับรอง ตามข้อ 10 แบ่งเปน็ 2 แบบ ดงั นี้ 1) หนังสือรับรองการใช้ประโยชน์ ท่ีดินเพ่ือขอรับรองมาตรฐานการผลิต พืช 2) หนังสือยินยอมให้ใช้ประโยชน์ ที่ดิน เพ่ือการขอรับรองมาตรฐานการ ผลิตพืช กรณีท่ีดินมีเจ้าของ ให้รับรองโดย เจ้าของท่ีดิน

19 พื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ เขตอุทยานแห่งชาติ พื้นที่รักษาพันธุ์สัตว์ป่า พื้นที่ห้ามล่าสัตว์ป่า หรือพื้นที่ที่ได้จำาแนกให้เป็นเขตป่าไม้ถาวร ส�ำ นักง�นม�ตรฐ�นสนิ ค�้ เกษตรและอ�ห�รแห่งช�ติ

20 คา� ถาม : แบบแจง้ การครอบครองทดี่ นิ (ส.ค.1) เปน็ เอกสารสทิ ธอิ นั เปน็ เอกสาร ราชการหรือไม่ ค�าตอบ : หนงั สอื แจ้งการครอบครองที่ดิน (ส.ค.1) เปน็ เพียงใบแจง้ การครอบ ครองท่ีดิน ที่ผู้ครอบครองเป็นผู้แจ้งว่าตนครอบครองที่ดินแปลงใดอยู่ก่อนวัน ใช้บังคับประมวลกฎหมายที่ดิน พ.ศ. 2497 (แต่ปัจจุบันไม่มีการแจ้ง ส.ค.1 อีกแล้ว) ส.ค.1 ไม่ใช่หนังสือแสดงสิทธิที่ดิน เพราะไม่ใช่หลักฐานท่ีทาง ราชการออกให้ เพียงแต่เป็นการแจ้งครอบครองท่ีดินของราษฎรเท่าน้ัน ดังนั้นตามกฎหมาย ท่ีดินที่มี ส.ค.1 ผู้ครอบครองจึงมีแต่สิทธิครอบครอง ซ่ึงสามารถโอนกันได้เพียงแต่แสดงเจตนาสละการครอบครองและส่งมอบ การถือครองที่ดินให้ผู้รับโอนเท่าน้ัน และผู้ครอบครองท่ีดินตามหลักฐาน ส.ค.1 สามารถยนื่ คา� ขอเพอื่ พสิ จู นส์ ทิ ธใิ นการออกโฉนดทดี่ นิ หรอื หนงั สอื รบั รอง การท�าประโยชน์ (น.ส.3 น.ส.3 ก. หรอื น.ส.3 ข) ไดโ้ ดย กรณที ่ี1 นา� ส.ค.1 มาเปน็ หลกั ฐานในการนา� เดนิ สา� รวจออกโฉนดทด่ี นิ ตาม โครงการเดินส�ารวจออกโฉนดที่ดิน ซึ่งกรมที่ดินส่งเจ้าหน้าที่จากส่วนกลางไป ดา� เนินใหใ้ นท้องที่ โดยจะมกี ารประกาศทอ้ งท่ ี ท่จี ะทา� การเดินสา� รวจใหท้ ราบ ก่อนลว่ งหนา้ กรณีที่ 2 น�า ส.ค.1 มาเป็นหลักฐานในการยื่นค�าขอออกโฉนดที่ดิน หรือหนังสอื รับรองการท�าประโยชน ์ (น.ส.3, น.ส. 3 ก.หรอื น.ส.3 ข) เปน็ การ เฉพาะราย ณ ส�านักงานทด่ี ินจงั หวัด

21 ค�าถาม : เกษตรกรเข้าร่วมโครงการการส่งเสริมการเกษตรแบบแปลงใหญ่ ตามนโยบายของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ซึ่งเป็นพ้ืนท่ีท่ีไม่มีเอกสารสิทธ์ิ แต่เกษตรกรมีภูมิล�าเนาท�ากินและปลูกพืชในพ้ืนที่ดังกล่าวมาเป็นเวลานาน ดังนั้นเกษตรกรท่ีผ่านการพิจารณาเข้าร่วมโครงการแปลงใหญ่ จะถือว่าผ่านเร่ือง เอกสารสิทธิไ์ ดห้ รือไม่ ค�าตอบ : ตรวจสอบกับ Single Command (SC) ในจังหวัด ซ่ึงควรมีข้อมูล เบ้ืองต้นแล้วว่าเป็นพื้นที่ผิดกฎหมายหรือไม่ ถ้าผิดกฎหมายไม่รับค�าขอ หากไม่ผดิ กฎหมาย ใหด้ า� เนินการพจิ ารณา ประกอบดว้ ย 1. ตรวจพิสูจน์การเป็นเจ้าของสิทธ์ิ มีการโอนสิทธิ์ในท่ีดินถูกต้อง และช่ือเจ้าของสิทธิ์ ตรงกับชื่อท่ีย่ืนขอการรับรองมาตรฐาน หากไม่ตรงแต่เป็น ทายาทโดยธรรม หรอื คู่สมรส หรอื พอ่ -แม่ สามารถด�าเนนิ การตอ่ ไปได้ 2. สอบถามแปลงข้างเคียง หรือก�านัน ผู้ใหญ่บ้าน ว่าผู้ขอการรับรอง มาตรฐานฯ ท�าการเกษตรในพื้นที่น้ันจริง จากนั้นจึงสามารถรับค�าขอและ ตรวจรับรองมาตรฐานฯ ได้ ส�ำ นกั ง�นม�ตรฐ�นสินค้�เกษตรและอ�ห�รแหง่ ช�ติ

22 คา� ถาม : พนื้ ทท่ี เ่ี สยี ภาษบี า� รงุ ทอ้ งที่ (ภ.บ.ท.5) หรอื เปน็ พนื้ ทเ่ี กษตรกร เข้าใช้ประโยชน์ท�าการเกษตรมานาน โดยไม่มีเอกสารแสดงสิทธิ์ หากได้รับการรับรองมาตรฐานแล้ว จะต้องยกเลิกใบรับรองมาตรฐาน หรือไม่ คา� ตอบ : กรณพี ื้นท่ที ่ีมีเอกสาร ภ.บ.ท.5 เพียงอย่างเดียวไม่เพียงพอที่ จะใช้เป็นเอกสารประกอบการยื่นขอการรับรองมาตรฐาน ต้องมีหลัก ฐานอ่ืนประกอบด้วย ดังนั้นกรณีนี้ อนุญาตให้ใช้ใบรับรองเดิมจนกว่า จะหมดอายุ ระยะเวลาน้ัน ให้เกษตรกรดา� เนินการเพ่ือหาเอกสารแสดง สิทธ์ิหรือหลักฐานอย่างอ่ืนมายืนยัน จึงจะสามารถตรวจรับรองต่ออายุ ใบรบั รองมาตรฐานให้ได้

23 คา� ถาม : เจ้าของที่ดินมเี อกสารสิทธถิ์ กู ตอ้ ง ปลกู พืชหลกั เช่น ยางพารา และอนุญาตให้เกษตรกรรายอ่นื เข้าไปปลกู พืชเสรมิ เช่น สบั ปะรดในพ้ืนทีส่ วน ยางพารา แตไ่ มใ่ ห้หลกั ฐานเอกสารแสดงสทิ ธิ์ท่ีดินแก่เกษตรกรผูป้ ลกู สปั ปะรด มาใชป้ ระกอบการขอการรบั รองมาตรฐาน ค�าตอบ : กรณีทีด่ ินมีเจา้ ของ แตไ่ ม่ทา� สญั ญาเชา่ ให้เจา้ หนา้ ทตี่ รวจสอบสถานะ ท่ดี ินวา่ เปน็ พน้ื ท่ปี ่าหรอื พน้ื ท่ผี ิดกฎหมาย หรือไม่ ถ้าไม่ใช่พ้ืนที่ผิดกฎหมาย ให้ เกษตรกรดา� เนนิ การประสานกา� นนั ผใู้ หญ่ บา้ น หรอื องคก์ ารปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ ให้ ออกหนงั สอื รบั รองการใชท้ ด่ี นิ มาประกอบ (เอกสารตามข้อ 10) โดยระบใุ นเอกสาร ว่า “เอกสารนี้ไม่สามารถใช้อ้างสิทธิใน การครอบครองทดี่ นิ ได”้ เป็นการอนญุ าต ให้ใช้เพือ่ ขอการรับรองมาตรฐานเทา่ น้นั ส�ำ นกั ง�นม�ตรฐ�นสนิ ค้�เกษตรและอ�ห�รแหง่ ช�ติ

24 คา� ถาม : กรณีโครงการชดเชยรายไดแ้ กเ่ กษตรกรชาวสวนยางพารา ซงึ่ ใช้ เอกสารสทิ ธท์ิ กี่ รมปา่ ไมใ้ หก้ ารยอมรบั (สทก.1) สามารถใชเ้ ปน็ หลกั ฐานในการ ขอการรับรองมาตรฐานการผลติ GAP/Organic ได้หรอื ไม่ ค�าตอบ : ปัจจุบันหนังสืออนุญาต สทก. (ส่วนมาก) ได้ส้ินสุดการอนุญาตแล้ว และนโยบายรัฐบาลในปัจจุบัน ให้ด�าเนินการจัดท่ีดินท�ากินให้ชุมชนในลักษณะแปลง รวม (ไม่ให้ออกหนังสืออนุญาตเป็นรายปัจเจก) ดังน้ัน กรมป่าไม้จึงไม่สามารถต่ออายุหนังสืออนุญาต สกท. ใหแ้ ก่ราษฎรได้ แต่หากราษฎรผไู้ ด้รับ สทก. ปฏบิ ัติตาม หลกั เกณฑแ์ ละเงอื่ นไขทก่ี รมปา่ ไมก้ า� หนดไว ้ กถ็ อื วา่ บคุ คล ดังกล่าวยังได้รับการผ่อนผันให้อยู่อาศัยและท�ากินในป่า สงวนแห่งชาตนิ ัน้ ได ้ โดยไม่ต้องตอ่ อายหุ นงั สืออนญุ าต ดังนั้นเกษตรกรทไี่ ด้รบั รอง GAP / Organic อยเู่ ดิม สามารถขอต่ออายุการรับรองได้ ตราบเท่าท่ีรัฐยังอนุญาต ใหอ้ ยทู่ า� กนิ ได ้ เวน้ แตห่ น่วยงานท่ีเก่ยี วข้องมีค�าส่งั ให้ออก จากที่ดินนนั้

25 คา� ถาม : เกษตรกรมี น.ส.3 แต่ยังไม่ไปรงั วัดเพ่ือขอออกโฉนดท่ดี นิ และหมดเวลารงั วัด แล้ว จึงไมม่ ีเอกสารสทิ ธส์ิ ามารถใหก้ า� นัน ผู้ใหญ่บา้ นรับรองพื้นทีท่ �ากินใหไ้ ด้หรอื ไม่ ค�าตอบ : ให้ตรวจสอบสถานะของท่ีดินท�ากินกับส�านักงานท่ีดินจังหวัด ถ้าไม่ใช่การ บุกรุกพน้ื ทีป่ า่ สามารถใหอ้ งค์กรปกครองส่วนท้องถ่นิ ก�านัน ผ้ใู หญบ่ ้าน หรอื ผูม้ ีอา� นาจ หนา้ ที่ในพนื้ ท่ี ลงนามในหนงั สอื รับรองการใช้ท่ดี ินได้ (เอกสารตามขอ้ 10) ส�ำ นกั ง�นม�ตรฐ�นสินค�้ เกษตรและอ�ห�รแหง่ ช�ติ

26 นิคมสพหื้นกทรี่ทณี่เข์ ตนปิคฏมิรสูปรท้างี่ดตินนเอง ค�าถาม : บุตรต้องการขอใบรับ รองในช่ือตนเองที่เป็นผู้ผลิต GAP แต่ที่ดินเป็นชื่อของพ่อเป็นเจ้าของ ซึ่งพ่อมีลูกหลายคนจึงไม่อยากท�า หนังสือมอบอ�านาจให้ลูกคนที่จะ ขอรบั รอง GAP ดว้ ยเกรงว่าจะเอา ไปใช้อ้างสิทธ์ิครอบครองพ้ืนที่ใน ภายหลัง ท�าอยา่ งไรดี? ค�าตอบ : 1. แนะน�าใหอ้ อกใบรับรองในช่ือบิดาหรอื เจา้ ของกรรมสทิ ธ์ิทีด่ ิน และจัดทา� เอกสาร ประกอบใบรบั รองวา่ ผ้ขู อการรับรอง คือ ทายาทตามกฎหมาย ทง้ั นกี้ รณีพน้ื ท ่ี ส.ป.ก. ใน ใบรับรอง GAP จะระบุชื่อผ้ผู ลติ ไว้ดว้ ย 2. ถ้าต้องการใช้ช่ือลูก พ่อต้องท�าหนังสือยินยอมให้ใช้ช่ือลูก (คนเดียวหรือหลาย คนก็ได)้ ในการย่นื ขอการรบั รองมาตรฐานได ้ แต่เพ่ือความสบายใจให้ระบุไว้ในหนงั สอื ยินยอมนัน้ ดว้ ยวา่ “หนงั สือฉบับน้ไี ม่สามารถใช้อา้ งสทิ ธิในการครอบครองทีด่ นิ ” กรณีอยู่ในพน้ื ที่ เขตปฏิรปู ทีด่ นิ หรือนิคมสหกรณ ์ หรือนคิ มสรา้ งตนเอง ผยู้ ืน่ ขอการ รับรองมาตรฐานระบบการผลิต GAP หรอื Organic จ�าเป็นตอ้ งเป็นเจา้ ของ หรอื เป็น ทายาท หรอื ค่สู มรส หรือพ่อ-แม่ ทีถ่ กู ตอ้ งตามกฎหมายเทา่ นนั้ ซง่ึ ทายาทตามกฎหมาย แตไ่ มร่ วมถงึ ลงุ ปา้ น้า อา (ตามกฎหมายแพ่ง) การโอนสทิ ธ์ใิ ห้แก่ทายาท หรอื คสู่ มรส หรือพ่อ-แม่ สามารถทา� ไดไ้ มจ่ �ากัดจา� นวน เชน่ สามารถโอนสทิ ธ์แิ บ่งพ้นื ท่ีให้แกล่ ูกท้ัง 5 คนได ้ ซง่ึ เปน็ หลกั การเดยี วกนั ทงั้ ทดี่ นิ เขตปฏริ ปู ทดี่ นิ นคิ มสหกรณ ์ และนคิ มสรา้ งตนเอง

27 คา� ถาม : เกษตรกรลูกไรข่ องบรษิ ัทท่สี ่งออกผลผลติ ไปจ�าหน่ายตา่ งประเทศรวมกันกวา่ 200 แปลง ต้องการขอการรบั รองแบบกล่มุ แตม่ ปี ญั หาเรอื่ งไมม่ ีเอกสารยืนยนั สทิ ธใิ์ น ทดี่ ิน เน่ืองจากเจ้าของทีด่ นิ อนญุ าตใหเ้ กษตรกรใชพ้ ้ืนท่ีปลูกได้ แตไ่ ม่ใหส้ �าเนาเอกสาร สิทธ์ิ และไมอ่ อกหนงั สอื อนญุ าตใหท้ �ากินให้ ค�าตอบ : อันดับแรกต้องตรวจสอบว่าเป็นพ้ืนท่ีผิดกฎหมายหรือไม่ ถ้าเป็นพื้นที่ผิด กฎหมายไมร่ บั คา� ขอ แตห่ ากไมเ่ ปน็ พนื้ ทผ่ี ดิ กฎหมาย และเปน็ พน้ื ทท่ี มี่ เี จา้ ของ ซงึ่ ปรากฏ ชดั เจนวา่ เจา้ ของยนิ ยอมให้ท�าการเกษตร และท�าการเกษตรมานานแล้ว กา� นนั ผู้ใหญ่ บา้ น หรอื องคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถ่ิน สามารถใหก้ ารรับรองวา่ ผขู้ อการรบั รองฯ ท�าการ เกษตรในพน้ื ทน่ี นั้ จรงิ กรณีน้ีสามารถให้การรับรองมาตรฐานระบบการผลิต GAP หรือ Organic ได้ โดยเกษตรกรขอให้เจา้ หนา้ ทข่ี ององคก์ รปกครองสว่ นท้องถน่ิ กา� นนั ผ้ใู หญ่บา้ น หรือผมู้ ี อา� นาจหนา้ ทใี่ นพนื้ ทนี่ น้ั ออกหนงั สอื รบั รองวา่ เกษตรกรไดท้ า� การเกษตรอยบู่ นทด่ี นิ นนั้ จรงิ เพื่อนา� มาใชป้ ระกอบการขอการรับรองมาตรฐานได ้ (เอกสารตามขอ้ 10) ค�าถาม : เกษตรกรท่ที �ำกำรเกษตรในพืน้ ที่ ส.ป.ก. ของบุคคลอนื่ ซ่ึงเจ้ำของสิทธิ์ในท่ีดินดังกล่ำวยินยอมให้ท�ำกำรเกษตร มำเป็นเวลำนำน แต่ไม่ยินยอมให้หลักฐำนหรือส�ำเนำหลักฐำน/ เอกสำรใดๆ ประกอบกำรขอรบั รองมำตรฐำน คา� ตอบ : กรณีนใี้ ห้ยกเลิกใบรับรองมาตรฐาน เนอ่ื งจากเป็นการ ใช้พื้นท่ีผิดระเบียบของ ส.ป.ก. ที่น�าไปถ่ายโอน (เช่าช่วง) ให้ ผู้อ่ืนด�าเนินการแทน ยกเว้นเจ้าของที่ดิน (ตามเอกสาร สปก.) เป็นผู้ย่ืนขอการรับรองหรือต่ออายุการรับรองมาตรฐานเอง หน่วยรบั รองสามารถพจิ ารณาต่ออายุใบรบั รองให้ได้ ส�ำ นักง�นม�ตรฐ�นสนิ ค�้ เกษตรและอ�ห�รแหง่ ช�ติ

28 พน้ื ทส่ี าธารณประโยชน์ หรือ พ้นื ทีร่ กรา้ งวา่ งเปล่า ค�าถาม : เกษตรกรปลูกพืชบนพื้นท่ีริมแม่น�้ำ ซึ่งปัจจุบันแม่น�้ำต้ืนเขิน และกลำยเป็นท่ีดินงอก ริมตลง่ิ อบต. สำมำรถออกหนังสอื รับรองกำรท�ำ กินบนพื้นทนี่ ี้ไดห้ รือไม่

29 ค�าตอบ : อบต. ไม่สามารถให้การอนุญาตได้ ผู้มีอ�านาจในการอนุญาต คือกรมที่ดิน โดยมีผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นผู้ออกใบอนุญาต ทั้งนี้สามารถตรวจสอบได้ว่าท่ี ดินน้ันได้อนุญาตให้ใครใช้ประโยชน์บ้างหรือมีใครขอใช้ประโยชน์ไปแล้วหรือไม ่ ณ ส�านักงานท่ีดินจงั หวัด ท้ังน้ ี ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย ์ และระเบยี บกระทรวงมหาดไทย วา่ ดว้ ยการอนญุ าตใหป้ ระชาชนใชป้ ระโยชนท์ ด่ี นิ ของรฐั พ.ศ. 2547 มนี ายอา� เภอและ องคก์ รปกครองส่วนท้องถิ่น เป็นผมู้ ีอ�านาจดูแลรักษาและคมุ้ ครองป้องกัน สา� หรับ การบรหิ ารจดั การ กรมท่ีดนิ เป็นหนว่ ยงาน รับผดิ ชอบพืน้ ท่ ี สรุปที่ดินทงี่ อกจากรมิ ตล่ิง มี 2 แบบ ได้แก ่ ทีง่ อกในพน้ื ที่สาธารณะ และทีง่ อก จากพน้ื ท่ีที่มเี จา้ ของ 1) กรณที ง่ี อกจากทดี่ นิ สาธารณะ ตอ้ งถอื เปน็ ทส่ี าธารณะดว้ ย ดงั นน้ั ถา้ จะขอรบั รองมาตรฐาน เกษตรกรตอ้ งยน่ื เร่ืองขอใช้ประโยชน์ทด่ี นิ กับนายอา� เภอ หรือองค์กร ปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ กอ่ น เพอ่ื เขา้ สกู่ ระบวนการพจิ ารณาของคณะกรรมการพจิ าณา อนญุ าตของจังหวดั ซง่ึ มีทด่ี นิ จงั หวดั ทา� หน้าทเ่ี ป็นเลขานกุ าร กรณีเป็นที่ดินสาธารณประโยชน์ ต้องส่งผลการพิจารณาให้กรมที่ดินเพื่อ พิจารณาเสนอรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยอนุมัติก่อน จากนั้นเสนอผู้ว่า ราชการจังหวัด ออกใบอนุญาต สา� หรบั ทรี่ กรา้ งวา่ งเปลา่ (ทด่ี นิ ทถี่ กู ทอดทงิ้ ไมท่ า� ประโยชน)์ ผวู้ า่ ราชการจงั หวดั สามารถพิจารณาอนุญาตได้เลย โดยไม่ต้องส่งเร่ืองให้กรมที่ดินพิจารณาเสนอ รัฐมนตรวี า่ การกระทรวงมหาดไทยอนมุ ัติ 2) กรณีทงี่ อกจากท่ดี นิ ทมี่ เี อกสารสิทธิ์ เจา้ ของทสี่ ามารถย่นื เรือ่ งขอโฉนดที่ดนิ งอกนั้นกบั ทีด่ ินจังหวดั ได ้ และย่นื ขอรับรองมาตรฐาน GAP หรือ Organic ในพื้นที่ นัน้ ได ้ กรณีทไี่ ม่มโี ฉนดที่ดนิ (ที่มือเปล่า) เจ้าของทีแ่ ปลงน้นั มแี ตส่ ทิ ธคิ รอบครองที่ งอกเทา่ นน้ั แตไ่ มส่ ามารถออกหนังสอื แสดงกรรมสทิ ธ ิ์ (โฉนดทดี่ นิ ) ในที่งอกน้นั ได้ ทั้งน ี้ หากมีเอกสารเสดงสทิ ธ์ ิ การครอบครองตามตารางขา้ งตน้ (เอกสารตามขอ้ 2-9) สามารถขอรับรอง GAP/Organic ได้ สำ�นกั ง�นม�ตรฐ�นสินค้�เกษตรและอ�ห�รแห่งช�ติ

30 ค�าถาม : เกษตรกรใช้หนังสือรับรองจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น แต่พ้ืนท่ีนั้นเป็น พน้ื ท่ีสาธารณะใชป้ ระโยชนร์ ่วมกัน ตามระเบยี บกระทรวงมหาดไทย (มท.) ว่าดว้ ยการ ดูแลรักษาและคุ้มครองป้องกันท่ีดินอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินส�าหรับพลเมืองใช้ ร่วมกนั พ.ศ.2553 นายอา� เภอ และองคก์ รปกครองส่วนทอ้ งถ่นิ ไม่มีอ�านาจใหก้ ารยนิ ยอมใหบ้ คุ คลอื่น ใชท้ ด่ี นิ อนั เปน็ สาธารณสมบตั ขิ องแผน่ ดนิ สา� หรบั พลเมอื งใชร้ ว่ มกนั เวน้ แตจ่ ะไดร้ บั ความ เห็นชอบจากผู้วา่ ราชการจงั หวดั ใช่หรือไม่ คา� ตอบ : ใช ่ นายอ�าเภอ หรือองค์กรปกครองสว่ นท้องถิ่น ไมม่ อี �านาจใหก้ ารยนิ ยอมให้ บุคคลอ่นื ใช้ท่ีสาธารณประโยชน ์ แตท่ ีด่ นิ นน้ั อาจไดร้ ับอนญุ าตใหม้ ีการเขา้ ใชป้ ระโยชน์ แลว้ กไ็ ด ้ ถา้ เปน็ เชน่ นน้ั สามารถตรวจสอบรายชอ่ื ผทู้ ไี่ ดร้ บั อนญุ าตไดจ้ ากทด่ี นิ จงั หวดั หาก ตรวจสอบแล้วพบว่าผู้ขอการรับรองมีรายชื่อรับอนุญาตใช้ประโยชน์ท่ีดินแล้ว สามารถ ให้การรบั รองมาตรฐานได้ กรณที ี่ ทด่ี นิ นนั้ ยงั ไมไ่ ดร้ บั อนญุ าตใหเ้ ขา้ ใชป้ ระโยชน ์ เทา่ กบั เปน็ การทา� เกษตรกรรม บนพ้ืนท่ีผิดกฎหมาย ดังน้ันไม่สามารถให้การรับรองมาตรฐานฯ ได้ ควรแนะน�าให้ เกษตรกรยื่นเรื่องขอใช้ประโยชน์ที่ดินกับนายอ�าเภอ หรือองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นได ้ เพื่อเข้าสู่กระบวนการพิจารณาของคณะกรรมการพิจาณาอนุญาตของจังหวัด ตามขั้น ตอนต่อไป

31 ค�าถาม : พ้ืนท่ีสาธารณประโยชน์ พ้ืนที่ชุมชน ท่ีมีการจัดสรรให้ ทา� การเกษตรตามนโยบายของรฐั คา� ตอบ : กรณพี นื้ ทสี่ าธารณประโยชน ์ หรอื พนื้ ทชี่ มุ ชนใชป้ ระโยชนร์ ว่ ม กัน และมกี ารพจิ ารณาจดั สรรใหท้ า� การเกษตรตามนโยบายของรัฐแล้ว ใหป้ ระสานสา� นกั งานทด่ี นิ จงั หวดั ขอตรวจสอบรายชอ่ื ผทู้ ไี่ ดร้ บั อนญุ าต ใหใ้ ช้ประโยชนใ์ นพ้ืนทที่ ่ีอา้ งถึงน้นั สำ�นักง�นม�ตรฐ�นสินค้�เกษตรและอ�ห�รแหง่ ช�ติ

32 ค�าถาม : พื้นท่ีสาธารณประโยชน์ ที่ไม่สามารถระบุหน่วยงานท่ีรับผิดชอบได้ แต่มีการทา� การเกษตรมานาน ค�าตอบ : พน้ื ทส่ี าธารณประโยชน ์ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณชิ ย์ และระเบียบ กระทรวงมหาดไทยวา่ ด้วยการอนุญาตให้ประชาชนใช้ประโยชนท์ ี่ดินของรฐั พ.ศ. 2547 มนี ายอา� เภอและองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ เปน็ ผมู้ อี า� นาจดแู ลรกั ษาและคมุ้ ครองปอ้ งกนั ส�าหรับการบริหารจัดการมีกรมท่ดี ิน เป็นหนว่ ยงานรบั ผิดชอบพนื้ ท่ี ดังนั้นให้ตรวจสอบ จากสา� นักงานทด่ี นิ จงั หวัด ค�าถาม : โฉนดชุมชน สามารถขอการรับรองมาตรฐานการผลิต ไดห้ รอื ไม่ ค�าตอบ : สามารถขอรับการรับรองมาตรฐานระบบการผลิต GAP หรือ Organic ได้ ทั้งนี้โฉนดชุมชน คือ สิทธิร่วมกันของชุมชนในการบริหาร จดั การ การครอบครองท่ดี ินและการใช้ประโยชนจ์ ากทรพั ยากรท่ดี ิน เพ่อื สร้างความม่ันคงในการถือครองและใช้ประโยชน์ในที่ดินของชุมชนและ เป็นการรักษาพ้ืนท่ีเกษตรในการผลิตพืชอาหาร เพ่ือสร้างความมั่นคงด้าน อาหาร หน่วยรับรองสามารถตรวจสอบรายชื่อสมาชิกในชุมชนท่ีได้รับโฉนด ได้จากท่ี ท่ีดินจังหวัด ถ้ามีชื่อถูกต้องตรงกับในเอกสาร หรือเป็นทายาท สามารถขอรับการรับรองมาตรฐานระบบการผลิต GAP หรือ Organic ได ้ โดยตอ้ งได้รบั ความเห็นชอบจากคณะกรรมการชุมชนพืน้ ที่น้ัน

33 ที่ดินราชพัสดุ การรถไฟ วัด ทหาร และอื่นๆ ค�าถาม : พ้ืนท่รี าชพัสดุ การรถไฟ วดั ทหาร ฯลฯ ท่ีเกษตรกรไมส่ ามารถขอให้หน่วย งานทเี่ ปน็ เจา้ ของทอี่ อกใบรบั รองการใชท้ ด่ี นิ ใหไ้ ด้ เนอ่ื งจากเปน็ การใชป้ ระโยชนใ์ นพน้ื ที่ ว่างเปล่า ในอนาคตเม่อื หนว่ ยงานจะใชป้ ระโยชน์ เกษตรกรจะออกจากพ้นื ท่ี แตม่ กี าร ทา� ประโยชนต์ อ่ เนอ่ื งมาเปน็ เวลานานและไมม่ แี นวโน้มจะเรียกคนื พื้นท่ี ลักษณะแบบน้ี ให้การรบั รองได้หรือไม่ ค�าตอบ : ต้องได้รับหนังสือรับรองหรือยินยอมให้ใช้พ้ืนท่ีจากหน่วยงานท่ีได้รับมอบ หมายให้ดแู ลพ้นื ทน่ี น้ั หรือให้หนว่ ยรับรองของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ์ ท�าหนงั สือ สอบถามไปยังหน่วยงานเจ้าของพื้นที่ว่ายินยอมให้เกษตรกรย่ืนขอการรับรองมาตรฐาน การผลติ หรอื ไม ่ ทงั้ นไ้ี มใ่ ชก่ ารยนิ ยอมใหท้ า� กนิ บนพน้ื ท ี่ หากไมค่ ดั คา้ นกระทรวงเกษตร และสหกรณจ์ ะใหก้ ารรบั รองมาตรฐานการผลิตต่อไป สำ�นักง�นม�ตรฐ�นสนิ ค้�เกษตรและอ�ห�รแห่งช�ติ

34 ค�าถาม : พ้ืนท่ีท่ีต้องการขอการรับรองมาตรฐาน GAP/Organic เป็นพ้ืนที่ ของวัดซงึ่ มเี อกสารสทิ ธ์ิ โดยได้รบั ความอนเุ คราะหจ์ ากผใู้ จบุญยก ที่ดนิ ถวายวัด แต่ยงั ไม่มีการโอนกรรมสทิ ธ์ิ ช่ือยงั เป็นของบคุ คล ท่ีถวายอยู่ แต่ให้วัดใช้ประโยชน์ในที่ดิน ใครเป็นผู้อนุญาตใช้ ท่ีดิน และใครเป็นผขู้ อการรบั รอง ค�าตอบ : 1. กรณีพ้ืนท่ีวัด ข้ันแรกให้ตรวจสอบก่อนว่าไม่ใช่พื้นที่ผิดกฎหมาย หรือ ผดิ ระเบยี บ ส.ป.ก./นคิ มสหกรณ์/นิคมสร้างตนเอง เมอ่ื ตรวจสอบแลว้ วา่ ถูกตอ้ ง สามารถใหก้ ารรบั รองมาตรฐานไดโ้ ดยวดั (เจา้ อาวาสหรอื ผทู้ เี่ จา้ อาวาสมอบหมาย) เป็นผูอ้ นญุ าต ส่วนผ้ขู อการรับรองมาตรฐานคือเกษตรกร หากไมส่ ามารถระบุช่อื เกษตรกรในใบรับรองมาตรฐานฯ ได้ ให้จัดท�าเอกสารประกอบท่ีระบุว่าผู้ใดเป็น ผขู้ อการรบั รองหรอื ผผู้ ลติ จรงิ ทง้ั นเี้ พอื่ ใหส้ ามารถตามสอบไดเ้ มอ่ื สนิ คา้ เกดิ ความ ไมป่ ลอดภัยต่อผู้บริโภค เอกสารที่ใช้คือส�าเนาหนังสือท่ีทางวัดอนุญาตให้เกษตรกรเข้าท�ากินหรือเช่า ทว่ี ัดทา� กนิ หากไม่ม ี ใหเ้ จ้าอาวาส หรอื ผูท้ เ่ี จา้ อาวาสมอบหมาย (ผแู้ ทนของวดั ) ออกหนังสือรับรองหรือยินยอมให้ใช้ที่ดินท�ากินให้ หากหลักฐานถูกต้องสามารถ ตรวจรับรองมาตรฐานได้ 2. กรณีสถานปฏิบัติธรรมที่ไม่ใช่วัด ไม่ได้จดทะเบียนกับกรมการศาสนา ให้ตรวจสอบก่อนว่าไม่ใช่พ้ืนที่ผิดกฎหมาย ถ้าเป็นพื้นท่ีผิดกฎหมาย ไม่รับค�า ขอรบั รองมาตรฐานผลติ จากเกษตรกร หากทดี่ นิ ไมผ่ ดิ กฎหมายและเกษตรกรผขู้ อ การรับรองได้รับอนุญาตให้ใช้ท่ีดินท�ากินจากสถานปฏิบัติธรรมท่ีเป็นเจ้าของที่ดิน กข็ อให้เจ้าของทด่ี ินนนั้ ออกหนังสอื รับรองหรอื ยินยอมให้ใชท้ ่ีดินท�ากิน