ปราชญ์เกษตรของแผ่นดิน ปี 2562

นายสรุ ยิ ะ ชวู งศ์ ปราชญ์เกษตรของแผ่นดิน สาขาปราชญ์เกษตรเศรษฐกิจพอเพียง นายอาทิตย์ มตธิ รรม ปราชญ์เกษตรของแผ่นดิน สาขาปราชญ์เกษตรดีเด่น นายแรม เชยี งกา ปราชญ์เกษตรของแผ่นดิน สาขาปราชญ์เกษตรผู้นำาชุมชนและเครือข่าย กองนโยบายเทคโนโลยีเพ่อื การเกษตรและเกษตรกรรมยัง่ ยนื สำานกั งานปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์



คำน�ำ ปราชขญอ์เงกแษผต่นรดนิ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เหน็ สมควรใหก้ ารยกยอ่ งและเชดิ ชเู กยี รติ แกผ่ ทู้ รงภมู ปิ ญั ญาดา้ นการเกษตรในสาขาตา่ ง ๆ ซง่ึ เปน็ ผทู้ มี่ คี ณุ ความดี มคี วามรู้ ความสามารถและประสบการณ์ สมควรเป็นปราชญ์เกษตรของแผ่นดิน จึงก�ำหนดให้มีการสรรหาและแต่งตั้งบุคคลให้เป็นปราชญ์เกษตรของแผ่นดิน จ�ำนวน 4 สาขา ประกอบด้วย ปราชญ์เกษตรผู้ทรงภูมิปัญญาและมีคุณูปการ ต่อภาคการเกษตรไทย ปราชญ์เกษตรเศรษฐกิจพอเพียง ปราชญ์เกษตรดีเด่น และปราชญ์เกษตรผู้นำ� ชุมชนและเครอื ข่าย เพอื่ ให้ได้รบั สวัสดิการและสนับสนุน ให้มกี ารถ่ายทอดความรู้ ประสบการณ์และความสามารถสู่สงั คม ในปี พ.ศ. 2562 กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้ท�ำการสรรหา และแต่งตั้งบุคคลให้เป็นปราชญ์เกษตรของแผ่นดินใน 3 สาขา ประกอบด้วย นายสรุ ิยะ ชวู งศ์ เปน็ ปราชญ์เกษตรของแผ่นดนิ สาขาปราชญเ์ กษตรเศรษฐกิจ พอเพยี ง นายอาทติ ย์ มตธิ รรม เปน็ ปราชญเ์ กษตรของแผน่ ดนิ สาขาปราชญเ์ กษตร ดเี ดน่ และ นายแรม เชยี งกา เปน็ ปราชญเ์ กษตรของแผน่ ดนิ สาขาปราชญเ์ กษตร ผนู้ �ำชุมชนและเครอื ข่าย และปราชญ์เกษตรของแผ่นดิน ท้งั 3 ท่าน ได้เขา้ รับ พระราชทานโล่รางวัลในงานพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ ประจ�ำปี 2562 กองนโยบายเทคโนโลยเี พอ่ื การเกษตรและเกษตรกรรมยง่ั ยนื สำ� นกั งาน ปลดั กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ จงึ ไดจ้ ดั ทำ� หนงั สอื “ปราชญเ์ กษตรของแผน่ ดนิ พ.ศ. 2562” โดยได้รวบรวมข้อมลู ประสบการณใ์ นการดำ� เนินชีวติ การประกอบ อาชีพ ผลงานท่ีสร้างคุณประโยชน์และการขยายผลงานของปราชญ์เกษตร ของแผ่นดนิ แตล่ ะทา่ น เพือ่ เผยแพร่ข้อมลู ความรูท้ ีเ่ ปน็ ประโยชนใ์ นการดำ� รงตน และการประกอบอาชีพตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง แก่ผู้ท่ีสนใจ โดยทั่วไป และขอขอบคุณผู้เก่ียวข้องในการสนับสนุนข้อมูลและอ�ำนวย ความสะดวกในการสรรหาปราชญ์เกษตรของแผ่นดินในปี พ.ศ. 2562 ให้บรรลุ ตามวตั ถปุ ระสงคท์ กี่ ำ� หนดไวด้ ว้ ยดี กองนโยบายเทคโนโลยเี พื่อการเกษตรและเกษตรกรรมยง่ั ยืน กันยายน 2562

ปราชขญอ์เงกแษผต่นรดนิ นายสรุ ยิ ะ ชวู งศ์ ปราชญ์เกษตรของแผ่นดิน สาขาปราชญ์เกษตรเศรษฐกิจพอเพียง 4

ปราชขญอเ์งกแษผต่นรดิน ปราชญ์เกษตรของแผ่นดนิ สาขาปราชญ์เกษตรเศรษฐกจิ พอเพยี ง นายสุรยิ ะ ชวู งศ์ อายุ 61 ปี การศึกษา ประถมศกึ ษาปที ี่ 7 สถานภาพ สมรส ทีอ่ ยู่ บา้ นเลขท่ี 21 หมูท่ ่ี 2 ตำ� บลถ�้ำรงค์ อ�ำเภอบ้านลาด จังหวดั เพชรบรุ ี 76150 โทรศัพท์ 08-1986-8786 อาชีพ เกษตรกร รางวลั หรอื ประกาศเกยี รติคณุ ที่ได้รบั ปราชญ์เกษตรของแผ่นดิน สาขาปราชญเ์ กษตรเศรษฐกจิ พอเพยี ง ปี 2562 รางวัลชนะเลิศเกษตรกรดีเดน่ สาขาบัญชฟี ารม์ ระดับประเทศ ปี 2559 รางวัลเกษตรกรต้นแบบสาขาปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ระดับเขต 5 เนือ่ งในงานมหกรรมภาคตะวันตกจากสภาเกษตรกร แหง่ ชาติ รางวัลชนะเลิศ เกษตรกรดีเด่น สาขาอาชีพไร่นาสวนผสม ระดับ จงั หวัด ปี 2554 รับประกาศเกียรติคุณจากผู้ว่าราชการจังหวัดบุคคลดีเด่นด้าน เศรษฐกจิ พอเพยี ง และจดบญั ชคี รวั เรอื น และตน้ ทนุ อาชพี ปี 2558 5

ปราชขญอเ์งกแษผตน่ รดิน ชวี ติ ท่พี อเพยี ง นายสรุ ิยะ ชูวงศ์ เคยเปน็ ผทู้ �ำเกษตรเชงิ เดีย่ วแต่ไม่ประสบผลส�ำเรจ็ เน่ืองจากอำ� เภอบ้านลาดเปน็ พ้ืนท่ีแลง้ และนำ้� ทว่ มบ่อยครง้ั จนไดม้ โี อกาส รับฟังพระราชด�ำรัสของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ว่าด้วย “หลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง” “เกษตรทฤษฎใี หม”่ และ “การทำ� เกษตรผสมผสาน” เกดิ แรงบนั ดาลใจ จงึ นอ้ มนำ� มาปรบั ใชก้ บั ตนเอง ดำ� เนนิ ชวี ติ ตามหลกั 3 หว่ ง 2 เงอ่ื นไข ของพระองคท์ า่ นอยา่ งตง้ั ใจ เนน้ ความพอเพยี ง ท�ำแต่พอประมาณ ตามก�ำลังของครอบครัว ไม่โลภมาก พ่ึงพาตนเอง หมั่นศึกษาหาความรู้เพิ่มเติมอย่างสม่�ำเสมอ และหันมาท�ำการเกษตรแบบ ผสมผสานอย่างเต็มตัว จนประสบผลส�ำเร็จ เป็นผู้ปฏิบัติตามหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงมาเป็นระยะเวลา 35 ปี ใช้เหตุผลในการด�ำเนินชีวิต และการประกอบอาชีพ ท�ำการจดบัญชีครัวเรือน บัญชีฟาร์ม และบันทึก ขอ้ มลู การทำ� การเกษตรเพอ่ื วเิ คราะหว์ างแผนการผลติ มคี วามคดิ สรา้ งสรรค์ มีความเสียสละ มีใจเป็นจิตอาสาในการถ่ายทอดความรู้ ประสบการณ์ การท�ำการเกษตรแก่ผู้สนใจ มีการเรียนรู้จากการปฏิบัติจริง โดยปัจจุบัน ด�ำเนนิ กจิ กรรมทางการเกษตรบนพ้นื ที่ 13 ไร่ ทำ� การเกษตรแบบผสมผสาน ด้วยการท�ำนา และการปลูกผลไม้ปลอดสารพิษ เช่น ชมพู่ ละมุด มะนาว มะละกอ มะยงชดิ กลว้ ยหอมทอง กล้วยไข่ กลว้ ยน�ำ้ วา้ ตาลโตนด เป็นตน้ ซงึ่ ผลผลติ ทางการเกษตรไดร้ บั การรบั รองมาตรฐานระบบการจดั การคณุ ภาพ 6

ปราชขญอ์เงกแษผต่นรดิน การปฏิบตั ิทางการเกษตรท่ดี ีส�ำหรับพชื (GAP พชื ) ผลติ ปุ๋ยชีวภาพ น�้ำหมกั ชีวภาพ และเครื่องดักจับแมลงใช้ในไร่นา เพื่อลดต้นทุนการผลิต ผลผลิต ไดร้ บั มาตรฐานสนิ คา้ เกษตรและอาหาร หรอื ตราสญั ลกั ษณ์ Q เปน็ การสรา้ ง ความเชื่อมั่นให้แก่ผู้บริโภคด้านความปลอดภัยทางอาหารและด้านคุณภาพ มกี ารวางแผนการผลติ วางแผนการตลาด และหาวิธกี ารลดต้นทนุ การผลติ เพ่ือสร้างความระมัดระวังด้านการประกอบอาชีพ และวางแผนการใช้จ่าย ในครอบครัวอย่างเป็นระบบ มีการบริหารจัดการเวลา ท�ำงานเพ่ือส่วนรวม และชมุ ชน เปน็ แบบอยา่ งทด่ี ใี นการดำ� เนนิ ชวี ติ เปน็ ทย่ี อมรบั ของคนในชมุ ชน นายสุริยะ ด�ำเนินชีวิตครอบครัวตามหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ตามแนวพระราชด�ำริพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลท่ี 9 ประกอบ สัมมาชีพท่ีสุจริต ไม่เป็นหน้ีกับของฟุ่มเฟือย และมีเงินออมด้วยวิธีเก็บเงิน แบบ 3 หอ่ ได้แก่ 1) เกบ็ ไว้กบั ตวั ใช้รายวนั 2) เกบ็ ทบี่ า้ นเผอ่ื เหลอื เผื่อขาด 3) เก็บออมทธ่ี นาคารเพอ่ื ใชย้ ามชราหรือยามเจ็บปว่ ย เปน็ การใชช้ ีวิตอย่าง ไม่ประมาท สร้างภูมิคุ้มกันเป็นเงินออมท่ีเห็นเป็นรูปธรรม และเกิดความ รกั สามคั คี ความอบอนุ่ ในครอบครวั ดำ� เนนิ ชวี ติ ครอบครวั ไดอ้ ยา่ งมคี วามสขุ จนไดร้ บั ประกาศเกยี รตคิ ณุ จากผวู้ า่ ราชการจงั หวดั เปน็ ครอบครวั ตวั อยา่ งท่ี ด�ำเนินชีวติ ตามหลกั ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ปี 2558 โครงการเสรมิ สร้าง ความเขม้ แขง็ ชุมชน“คนเพชร”ตามปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียง 7

ปราชขญอ์เงกแษผต่นรดนิ นายสรุ ยิ ะ ทำ� ทกุ อยา่ งแบบมเี หตผุ ล ตามกำ� ลงั ความสามารถใชค้ วามรู้ ประสบการณ์ความช�ำนาญ ประกอบกับเป็นผู้ชอบจดบันทึกบัญชีรับจ่าย และบนั ทกึ เรื่องราวต่าง ๆ จากการสงั เกต แล้วน�ำขอ้ มูลมาวเิ คราะหด์ ้วยเหตุ ด้วยผล เป็นผลให้สามารถประกอบอาชีพทางการเกษตรท่ีมีผลผลิตดี มคี ณุ ภาพ รายไดส้ งู ตน้ ทนุ ตำ่� เปน็ แบบอยา่ งใหแ้ กเ่ กษตรกรทสี่ นใจเขา้ ศกึ ษา ดูงาน เพื่อน�ำไปเป็นแบบอย่างในการประกอบอาชีพ และการด�ำเนินชีวิต ครอบครัว ให้มคี วามสขุ อยา่ งยั่งยนื ตามหลักปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพยี ง ผลงานสร้างคณุ ประโยชน์ นายสรุ ยิ ะ ไดเ้ ปน็ วทิ ยากรถา่ ยทอดผลงานและความรู้ ใหก้ บั ผทู้ สี่ นใจ ให้ได้รับความรู้ เทคนิคและวิธีการท�ำการเกษตร ความรู้เก่ียวกับพืชต่าง ๆ ในเชิงลึก การจัดท�ำบัญชี และเป็นที่ปรึกษาให้ค�ำแนะน�ำกับเกษตรกร ประชาชนท่ัวไปที่สนใจหรือมีปัญหาจากการประกอบอาชีพด้านการเกษตร พร้อมท้ังสามารถเป็นต้นแบบให้กับเกษตรกรท้ังในพื้นท่ีและนอกพื้นที่ และสร้างสรรค์ผลงานนวัตกรรมทางการเกษตร เชน่ พะองเหลก็ ขึน้ ต้นตาล 8

ปราชขญอเ์งกแษผตน่ รดิน เคร่ืองล้างละมุด ระบบการบริหารจัดการน้�ำในพื้นท่ี หลอดแบล็คไลท์ล่อ กำ� จัดแมลง กับดักสีเหลืองดกั แมลงวันทอง เป็นตน้ สอนใหเ้ กษตรกรใช้วสั ดุ ที่หาได้ในท้องถิ่นเพ่ือการพ่ึงพาตนเองอย่างยั่งยืน รวมท้ังได้สร้างเครือข่าย ในการขยายผลงาน เชน่ เครอื ขา่ ยหมอดนิ เครอื ขา่ ยครบู ญั ชี เครอื ขา่ ยปราชญ์ ชาวบา้ น เปน็ ตน้ เปน็ คณะกรรมการขยายเครอื ขา่ ย เชน่ กรรมการการศกึ ษา ด้านบัญชี ชมรมครูบญั ชอี าสาระดับประเทศ คณะกรรมการศูนยก์ ารเรยี นรู้ การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร ต�ำบลถ�้ำรงค์ (ศพก.) และเป็น ตวั แทนครบู ญั ชอี าสา สนใจใฝร่ ู้ รบั ฟงั ขา่ วสารจากสอื่ ตา่ ง ๆ พยายามถา่ ยทอด ความรู้ในการจัดท�ำบัญชีครัวเรือน และบัญชีต้นทุนอาชีพ เทคนิคการท�ำ การเกษตร เชื่อมโยงกบั อาชีพของเกษตรกร เพ่อื น�ำไปขบั เคล่ือนภารกิจของ กรมตรวจบญั ชสี หกรณ์ รวมถงึ หนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ งตามนโยบายของรฐั บาล ทเี่ ห็นความส�ำคัญของการจดบันทกึ บัญชี 9

ปราชขญอ์เงกแษผตน่ รดิน การขยายผลงาน นายสรุ ยิ ะ ไดร้ บั การยอมรบั ใหเ้ ปน็ ผนู้ ำ� การจดบญั ชฟี ารม์ และการนำ� ข้อมูลท่ีจดบันทึกเกี่ยวกับการท�ำเกษตรมาใช้ประโยชน์ในการวางแผนเพื่อ การเพาะปลูกให้ได้ผลผลิตที่สอดคล้องกับกลไกการตลาด สามารถพัฒนา ตนเองสู่ความส�ำเร็จ เป็นผู้น�ำและต้นแบบการด�ำเนินชีวิตตามแนวปรัชญา ของเศรษฐกจิ พอเพยี ง และการท�ำการเกษตรแบบผสมผสาน ตามแนวทาง เกษตรทฤษฎีใหม่ พร้อมทั้งได้จัดรายการวิทยุที่สถานีวิทยุแห่งประเทศไทย จงั หวดั เพชรบรุ ี FM 95.75 รายการเพชรบรุ เี มอื งเกษตร ของสำ� นกั งานเกษตร และสหกรณ์จังหวัดเพชรบุรี ต้ังแต่ปี 2535 – ปัจจุบัน และได้รับเชิญไป เป็นวิทยากรให้ความรู้เร่ืองตาลโตนด และเป็นท่ีปรึกษาการจัดท�ำข้อมูล ตาลโตนดใหแ้ กม่ หาวทิ ยาลยั ราชภฏั เพชรบรุ ี รวมถงึ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ วิทยาเขตบางเขน ได้น�ำคณะนักศึกษาและเกษตรกรจากหลายประเทศ เข้ามาศึกษาดูงาน ภายใต้โครงการของมหาวิทยาลัย และยังมีการเผยแพร่ องคค์ วามรภู้ มู ปิ ญั ญาทางการเกษตรผา่ นหนงั สอื พมิ พ์ โทรทศั น์ และนทิ รรศการ 10

ปราชขญอเ์งกแษผตน่ รดนิ การสร้างกลมุ่ /เครือขา่ ย นายสรุ ยิ ะ ไดส้ รา้ งเครอื ขา่ ยโดยเขา้ รว่ มประชมุ สมั มนาในระดบั จงั หวดั ระดับภาค และระดบั ประเทศ รว่ มเปน็ คณะกรรมการในระดับต่าง ๆ เพอ่ื ขยายเครอื ขา่ ย เชน่ ชมรมครบู ญั ชอี าสา เพอ่ื ชว่ ยสอนแนะการจดั ทำ� บญั ชฟี ารม์ เป็นการเช่ือมโยงองค์ความรู้ได้ท่ัวประเทศ ทุกสาขาอาชีพทางการเกษตร ของแต่ละภูมิภาค เพื่อน�ำองค์ความรู้ไปพัฒนา แก้ไข ปรับปรุงในพ้ืนที่ และชุมชนของตนเอง และรวมกลุ่มชาวบ้าน เพ่ือสอนแนะแนวความรู้และ เทคนคิ ทางการเกษตร ทศ่ี นู ยป์ ราชญช์ าวบา้ นบา้ นดอนผงิ แดด ตำ� บลบางขนุ ไทร อำ� เภอบา้ นแหลม จงั หวดั เพชรบุรี โดยได้รับคำ� เชิญใหเ้ ปน็ วทิ ยากรถา่ ยทอด ความรจู้ ากหนว่ ยงานตา่ ง ๆ ทง้ั ในและนอกพน้ื ท่ี ตง้ั แตป่ ี พ.ศ. 2549 – ปจั จบุ นั 11

ปราชขญอ์เงกแษผตน่ รดิน องคค์ วามรทู้ ่ีโดดเด่น ฮอร์โมนเรง่ ตน้ ดอก ผล สี รสชาติหวาน 1. นำ้� มะพร้าวอ่อน 1 ลกู 2. นมสด (นมสดตราหมีกระป๋องเล็ก 1 กระป๋อง) 3. เครื่องดื่มชกู �ำลงั 2 ชอ้ นโต๊ะ นำ� สว่ นผสมท้งั หมดผสมนำ้� 20 ลิตร ฉีดทกุ ๆ 5-7 วัน / คร้งั ฮอร์โมนเรง่ ดอก 1. ไข่เป็ด หรือ ไข่ไก่ 5 กโิ ลกรัม (ชงั่ ท้ังเปลือก) 2. น้ำ� ตาลทรายแดง 5 กิโลกรมั 3. ลูกแปง้ ขา้ วหมาก 1 ลกู 4. นมเปรี้ยว 2 ขวด (ยาคลู ท์) 5. เครือ่ งดมื่ ชกู �ำลงั 2 ขวด 6. นำ้� มะพร้าวออ่ นทใี่ ช้คัน้ กะทิ 5 ลูก วิธที ำ� 1. เตรียมถงั น�้ำ 1 ใบ 2. ใส่น�้ำตาลทรายแดง ไข่ (ทั้งเปลือก) นมเปร้ียว เคร่ืองดม่ื ชูกำ� ลัง ลูกแปง้ น้ำ� มะพร้าวออ่ น ท้งั หมด 3. คลุกรวมให้เขา้ กนั แล้วเก็บไวใ้ นที่รม่ คลกุ ทุกวัน วันละ 1 นาที เป็นเวลา 7 วัน แลว้ ทิ้งไวอ้ ีก 23 วนั 12

ปราชขญอ์เงกแษผต่นรดนิ วธิ ใี ช้ 1. ใชฮ้ อร์โมนไข่ 2 ช้อนโตะ๊ ตอ่ นำ�้ 20 ลิตร 2. ฉดี เรง่ ดอก พอดอกออก แลว้ หา้ มฉีดดอก 3. ใช้ 3-4 ช้อนโตะ๊ ต่อนำ้� 20 ลติ ร ฉดี ลงดินและรดนำ�้ 4. ขา้ วใหใ้ ช้ 2 ชอ้ นโตะ๊ ตอ่ นำ้� 20 ลติ ร ฉดี ตอนขา้ วอายไุ ด้ 50 -60 วนั 5. ไมผ้ ล ใช้เร่งดอก อตั ราการใช้ 3-5 ชอ้ นโตะ๊ ฉดี พน่ ทกุ ๆ 7 วัน ออกดอกแลว้ หา้ มฉดี ใชร้ าดลงดนิ เรง่ ดอกอตั ราการใช้ 1 ลติ ร ตอ่ นำ�้ 200 ลติ ร ราด 20 วนั / ครง้ั ราดประมาณ 3-4 คร้ัง กจ็ ะออกดอก 6. ใชผ้ สมกบั ปยุ๋ เคมี เรง่ ดอกทางดนิ 4 กโิ ลกรมั รวมลงไปในนำ�้ 200 ลติ ร (ปยุ๋ เรง่ ดอกสตู ร 8-24-24 หรอื ปยุ๋ เกรด็ เรง่ ดอกสตู ร 0-52-34) ราดลงดนิ หมายเหตุ ฮอร์โมนไข่นใี้ ชร้ วมกับเคมไี ด้ สามารถเก็บไวไ้ ด้เป็นปีหากน้ำ� แห้ง ใหเ้ ตมิ น้ำ� มะพรา้ ว ครงั้ ละ 1-2 ลกู 13

ปราชขญอเ์งกแษผต่นรดนิ ฮอรโ์ มนไขส่ �ำหรับรับประทาน แทนเครื่องดื่ม กาแฟ และอาหารเสริม (คนเป็นเบาหวานห้ามกิน) ช่วยให้ผิวพรรณดีข้ึนและช่วยชะลอวัย ใช้ทาหน้าก่อนล้างหน้าตอนเช้า ทาท้ิงไว้ 15 นาที จึงลา้ งออก (ช่วยให้หน้าเด้ง) วสั ดุ 1. ไขไ่ ก่ 5 กิโลกรมั ช่ังทง้ั เปลือก 2. น้�ำตาลทรายปน่ 5 กโิ ลกรัม 3. นมเปร้ยี ว 1 ขวด (ยาคลู ท)์ 4. ลกู แป้งขาวหมาก 1 ลูก วธิ ีท�ำ นำ� ทกุ อยา่ งรวมไวใ้ สพ่ าชนะทสี่ ะอาดแลว้ คนใหเ้ ขา้ กนั และเอาผา้ ขาว มาคมุ แล้วปิดฝาเอาไวใ้ นที่ร่ม พอได้ 1 เดอื น ใหก้ รองเอาเปลือกไข่ออก และ เอาเน้อื ฮอรโ์ มนแชต่ ู้เย็นไวก้ นิ (ใสข่ วดโหล) ครั้งละ 2 ช้อนโตะ๊ ตอ่ วัน 14

ปราชขญอเ์งกแษผตน่ รดนิ สมนุ ไพรยาฆา่ เช้ือรา 1. ใช้นำ้� ส้มควันไม้ 3-4 ช้อนโต๊ะ 2. เปลอื กตน้ มะรมุ ขมนิ้ ชัน อย่างใดอยา่ งหนง่ึ น้�ำหนัก 1 กโิ ลกรัม น�ำมาตำ� ให้แหลก แลว้ ราดด้วยโซดา 2 ขวด แล้วขยำ� ใสน่ �้ำเปลา่ ลงไป 1 ลติ ร ผสมรวมกัน วธิ ีใช้ กรองเอานำ้� มาใช้ 4-5 ชอ้ นโตะ๊ ตอ่ นำ้� 20 ลติ ร ทกุ ครงั้ ตอ้ งใสน่ ำ้� มนั พชื 2 ช้อน แทนยาจับใบ ฉดี ฆา่ เชอ้ื รา ต้นตอ้ ยตงิ่ (ใชฆ้ า่ โรคแคงเกอร์ ในพชื ตระกลู ส้ม) 1. นำ� ต้น กิง่ ใบ ราก 1-2 กโิ ลกรมั นำ� มาทบุ รวมกนั 2. ราดดว้ ยโซดา 2 ขวด 3. ใส่น�้ำเปล่า 2-3 ลิตร ขย�ำผสมรวมกนั วธิ ใี ช้ กรองเอาน้�ำมาใช้ 4-5 ชอ้ นโต๊ะตอ่ นำ้� 20 ลติ ร นำ� ปูนกินหมากเทา่ เหรยี ญ 10 บาท มาละลายนำ้� ใสล่ งในนำ้� ใสน่ ำ�้ มนั พชื 2 ชอ้ น ฉดี ฆา่ โรคแคงเกอร์ ในพืชตระกลู สม้ 15

ปราชขญอ์เงกแษผตน่ รดิน 16

ปราชขญอ์เงกแษผต่นรดนิ แผนท่ศี นู ย์เรยี นรปู้ ราชญ์เกษตร บา้ นนายสรุ ยิ ะ ชวู งศ์ 21 ม.2 ต.ถำ้� รงค์ อ.บา้ นลาด จ.เพชรบรุ ี คลอง คลอง ปอ้ มตำ� รวจทา่ ศาลา สะพาน ูสง ไปกรงุ เทพ ไปชะอำ� สถานทีต่ ดิ ตอ่ ทอ่ี ย่ ู บา้ นเลขท่ี 21 หมทู่ ่ี 2 ต�ำบลถ�้ำรงค์ อำ� เภอบา้ นลาด จงั หวดั เพชรบรุ ี 76150 โทรศพั ท์ 08-1986-8786 17

ปราชขญอ์เงกแษผต่นรดิน นายอาทิตย์ มตธิ รรม ปราชญ์เกษตรของแผ่นดิน สาขาปราชญ์เกษตรดีเด่น 18

ปราชขญอเ์งกแษผต่นรดนิ ปราชญเ์ กษตรของแผ่นดิน สาขาปราชญเ์ กษตรดเี ดน่ นายอาทติ ย์ มติธรรม อายุ 63 ปี การศกึ ษา ปรญิ ญาตรี เอกบริหารโรงเรยี น วิทยาลยั ครสู รุ าษฎรธ์ านี สถานภาพ สมรส ท่อี ยู่ บา้ นเลขท่ี 430 หมทู่ ่ี 1 ตำ� บลคลองปราบ อำ� เภอบ้านนาสาร จังหวดั สุราษฎรธ์ านี 84120 โทรศพั ท์ 077-341-1463 , 08-1968-3602 อาชีพ เกษตรกร รางวัล หรือประกาศเกียรตคิ ุณที่ไดร้ บั ปราชญเ์ กษตรของแผ่นดิน สาขาปราชญ์เกษตรดีเดน่ ปี 2562 เกษตรกรดีเด่นแห่งชาติ สาขาการใช้วิชาการเกษตรที่เหมาะสม (GAP) ปี 2556 รางวลั ผนู้ ำ� อาชพี กา้ วหนา้ จงั หวดั สรุ าษฎรธ์ านี กระทรวงมหาดไทย ปี 2545 รางวัลมาตรฐานการทอ่ งเที่ยวเชิงเกษตร กรมการทอ่ งเท่ยี ว (AGROTOURISM VERY GOOD 2016 -2018) สวนตน้ แบบการทอ่ งเทย่ี ววถิ เี กษตรประเทศไทย กรมการทอ่ งเทยี่ ว ปี 2561 50 แหลง่ ทอ่ งเทย่ี วเชงิ เกษตรตอ้ งชม กรมสง่ เสรมิ การเกษตร ปี 2561 ฯลฯ 19

ปราชขญอเ์งกแษผต่นรดิน ชวี ิตทพ่ี อเพียง นายอาทติ ย์ มตธิ รรม อดตี ขา้ ราชการครู ทำ� สวนผลไมเ้ ปน็ อาชพี เสรมิ เปน็ ระยะเวลา 25 ปี และผนั ตวั มาเปน็ เกษตรกร ในปี 2538 โดยในชว่ งราคา ทเุ รยี นตกตำ่� ไดไ้ ปศกึ ษาดงู านทส่ี วนผลไมใ้ นจงั หวดั จนั ทบรุ ี ทำ� ใหน้ ายอาทติ ย์ เกิดความสนใจการปลูกสละและซื้อต้นมาปลูกในคร้ังแรก จ�ำนวน 36 ต้น เปน็ เกษตรกรรายแรก ทนี่ ำ� สละมาปลกู เชงิ พาณชิ ยใ์ นภาคใต้ และทำ� การศกึ ษา หาความรู้ พัฒนาตัวเองตลอดเวลาจนทำ� ใหเ้ กดิ ความเช่ียวชาญและชำ� นาญ ในการปลูกสละ ปัจจุบันมีพ้ืนท่ีปลูกสละ จำ� นวน 152 ไร่ นอกจากผลผลิต สละสดที่ได้รับรางวัลสินค้า OTOP ระดับ 5 ดาว แล้วยังมีผลผลิตแปรรูป 20

ปราชขญอ์เงกแษผตน่ รดนิ จากสละ ผลติ ภณั ฑแ์ ปรรปู อน่ื ๆ ทไ่ี ดร้ บั การรบั รองมาตรฐาน อย. และฮาลาล การผลิตเมล็ดกาแฟ จัดตั้งร้านกาแฟ ร้านขายของฝากจากสวน เปิดสวน ให้เป็นศูนย์เรียนรู้ต้นแบบ เป็นผู้ปฎิบัติตนและด�ำเนินชีวิตตามหลักปรัชญา เศรษฐกจิ พอเพยี ง ในการประกอบอาชพี เกษตรกรรม จนสามารถปลดหนไี้ ด้ จากการคดิ คน้ พฒั นาการปลกู สละในภาคใตจ้ นประสบความสำ� เรจ็ เปน็ ตน้ แบบ และแหล่งเรียนรู้การท�ำสวนสละครบวงจร จึงท�ำให้เกษตรกรในเขตภาคใต้ ที่ประสบปัญหายางพาราและปาล์มน้�ำมันตกต�่ำ น�ำแนวคิดการปลูกสละไป ประยกุ ตใ์ ชใ้ นพืน้ ทขี่ องตนเอง 21

ปราชขญอเ์งกแษผตน่ รดิน ผลงานสรา้ งคุณประโยชน์ นายอาทิตย์ ใช้องค์ความรู้ในการจัดการสวนสละ ด้วยเทคนิคการ ปลูกแบบ 4X6 เมตร ได้สละ 66 กอ/ไร่ การวางระบบนำ้� ทด่ี ี สามารถกำ� หนด อุณหภูมิและความช้ืนท่ีเหมาะสมท�ำให้สละออกผลผลิตได้ตลอด การปลูก ดอกเดหลีล่อแมลงวันทองไม่ให้ไปท�ำลายผลผลิต การปลูกต้นเหรียงใน สวนสละเพ่ือเป็นร่มเงาเป็นปุ๋ยและปมรากสามารถตรึงไนโตรเจนให้แก่ดิน การผูกเชือกกอสละเพ่ือลดการเกิดเชื้อรา การใช้ยิปซ่ัมโรยท่ีต้นป้องกันโรค ตัวยุบหัวแตกและท�ำให้สละมีผิวสวยและรสชาติดี การพัฒนาพันธุ์สละ ดว้ ยการหาพอ่ – แมพ่ นั ธท์ุ ด่ี ี โดยนำ� พอ่ พนั ธร์ุ ะกำ� ซง่ึ เปน็ ผลไมพ้ นื้ เมอื งภาคใต้ มีความต้านทานโรคและแมลงได้ดี มาผสมกับแม่พันธุ์สละเนินวง ท�ำให้ได้ พนั ธใ์ุ หม่ “ออ้ รอ้ ” ซง่ึ มลี กั ษณะเดน่ คอื มรี สชาตหิ อมหวานแบบระกำ� เนอ้ื เยอะ แบบสละเนินวง ใชเ้ วลาปลกู เพียง 28 เดอื น ก็สามารถเก็บผลผลิตได้ คิดค้น เทคนิคการผสมเกสรตัวผูใ้ ส่เกสรตวั เมยี ด้วยมือคน แลว้ จะท�ำการติดริบบ้นิ 22

ปราชขญอเ์งกแษผตน่ รดนิ ไวท้ ช่ี อ่ สละ และทำ� การจดบนั ทกึ ขอ้ มลู เพอื่ ใชข้ อ้ มลู ในการวางแผนการตลาด สามารถเป็นแบบอย่างความส�ำเร็จในการด�ำเนินกิจกรรมทางการเกษตร ท้ังด้านการผลิต การแปรรูป เกษตรกรสามารถน�ำไปปฏิบัติเป็นแบบอย่าง จนประสบผลส�ำเร็จ และปลูกฝังให้เยาวชนรักอาชีพเกษตรกร เสริมสร้าง แนวคิดให้กับเยาวชนรุ่นใหม่ สามารถต่อยอดอาชีพเกษตรกรของพ่อแม่ ใหม้ รี ายไดส้ งู กวา่ การรบั จา้ งแรงงานทว่ั ไป ทงั้ ยงั เปน็ อาชพี อสิ ระและมคี วามสขุ ไดอ้ ยู่กบั ครอบครัว 23

ปราชขญอเ์งกแษผต่นรดนิ การขยายผลงาน นายอาทติ ย์ คดิ คน้ พฒั นาการปลกู สละในภาคใตจ้ นประสบความสำ� เรจ็ เป็นท่ีประจักษ์และยอมรับ สวนสละอาทิตย์เป็นต้นแบบและแหล่งเรียนรู้ การท�ำสวนสละครบวงจร สร้างกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกสละในพื้นที่จังหวัด สุราษฎร์ธานีและจังหวัดอ่ืน ๆ ในภาคใต้ และสามารถสร้างแรงบันดาลใจ ให้เกษตรกรสรา้ งตราสินค้าเปน็ ของตนเอง โดยในปี 2550 สวนสละอาทิตย์ ได้เปิดเป็นแหล่งทอ่ งเทยี่ วเชงิ เกษตร สามารถเป็นแหลง่ เรยี นรู้ มผี มู้ าศกึ ษา ดงู านทงั้ ในและตา่ งประเทศ จดั ตง้ั วสิ าหกจิ ชมุ ชนผลติ และแปรรปู สละอาทติ ย์ นายอาทติ ย์ ยงั ไดร้ บั การแตง่ ต้ังเป็นผ้ทู รงคุณวุฒดิ ้านพืช ของสภาเกษตรกร จังหวัดสุราษฎร์ธานี คณะกรรมการแก้ไขปัญหาราคาผลผลิตตกต่�ำของ จังหวัดสรุ าษฎรธ์ านี และเปน็ คณะกรรมการพัฒนาและบริหารจัดการผลไม้ (บอรด์ ผลไม)้ ของกรมสง่ เสรมิ การเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ อกี ทงั้ ยังเป็นผู้แทนเจรจาการค้าผลผลิตทางการเกษตร ร่วมกับกระทรวงพาณิชย์ รวมถงึ เปน็ ทป่ี รกึ ษาเครอื ขา่ ยชมุ ชนทอ่ งเทย่ี ว OTOP นวตั วถิ ี เครอื ขา่ ยสนิ คา้ OTOP ของจงั หวดั สรุ าษฎรธ์ านี และไดร้ บั เชญิ เปน็ วทิ ยากรเรอื่ งการผลติ สละ จากสหกรณ์การเกษตรประเทศมาเลเซีย และยังมีการเผยแพร่ผลงานท้ังใน วารสาร หนังสือพมิ พ์ โทรทศั น์อย่างแพร่หลาย 24

ปราชขญอเ์งกแษผตน่ รดิน การสรา้ งกลุ่ม/เครอื ข่าย นายอาทิตย์ มีการจัดต้ังกลุ่มวิสาหกิจชุมชนผลิตและแปรรูปสละ อาทติ ย์ เพอื่ ชว่ ยเหลอื ซง่ึ กนั และกนั ในการผลติ แปรรปู จำ� หนา่ ย โดยมสี มาชกิ 10 ราย เป็นผู้ก่อต้ังชมรมผู้ปลูกสละภาคใต้ เป็นสมาชิกตลาดเกษตรกร จังหวัดสุราษฎร์ธานี และเป็นสมาชิกชมรมผู้ปลูกสละแห่งประเทศไทย ยังมกี ารศกึ ษา มกี ารดูงานระหว่างผปู้ ลกู สละ ท้งั ภาคตะวนั ออกและภาคใต้ อยา่ งน้อย ปลี ะ 2 คร้ัง 25

ปราชขญอเ์งกแษผต่นรดิน องค์ความรู้ท่โี ดดเด่น การทำ� สวนสละ 1. พันธุ์สละในปัจจบุ ันมี 4 พันธุ์ คอื 1) พนั ธเ์ุ นนิ วง มลี กั ษณะเดน่ คอื ลกู ใหญ่ เนอื้ มาก เมลด็ เลก็ จงึ เปน็ พนั ธุ์ทนี่ ิยมปลูกกนั มาก แต่มีจดุ ด้อยคอื ถา้ ดแู ลไมด่ ี เนอื้ จะยุบและมีจุดดำ� ๆ 2) พนั ธส์ุ มุ าลี มลี กั ษณะเดน่ คอื ลกู ดก นำ้� หนกั ตอ่ กอดี แตม่ จี ดุ ดอ้ ย คือเมล็ดใหญ่และเน่าง่ายเมื่อถกู ความช้ืนเยอะ ๆ 3) พนั ธห์ุ มอ้ เปน็ สละทมี่ เี นอื้ คลำ้� และมรี สชาตคิ ลา้ ยระกำ� ไมเ่ ปน็ ทน่ี ยิ ม 4) พนั ธ์อุ นิ โด เปน็ สละท่ีมรี สชาตหิ วานฝาด ๆ เนอ้ื กรอบนยิ มปลูก บรเิ วณ 3 จงั หวัดชายแดนภาคใต้ มขี ้อดอ้ ย คอื เน่างา่ ย ร่วงงา่ ย ในปจั จบุ นั เกษตรกรนิยมปลูกพันธ์ุเนนิ วงและสุมาลีเปน็ หลกั 2. การขยายพนั ธ์สุ ละ การขยายพันธุ์สละต้นพันธุ์ไม่สามารถใช้เมล็ดปลูกได้ เน่ืองจากการ เพาะเมล็ดมาปลูกจะท�ำให้ต้นสละกลายพันธุ์ ผลผลิตไม่เป็นไปตามต้นพันธุ์ และจะเป็นต้นสละตัวผู้ 80% ในการขยายพันธุ์สละทั้งต้นตัวผู้และตัวเมีย ตอ้ งใชต้ น้ พนั ธท์ุ ผ่ี า่ นการเพาะดว้ ยการผา่ ตาจากลำ� ตน้ เปน็ แวน่ มาเพาะเทา่ นน้ั 3. ระยะการปลกู ทเ่ี หมาะสม ระยะหา่ งในการปลูกสละ 4 x 6 เมตร ใน 1 ไร่ จะสามารถปลูกได้ 66-70 ต้น สละเป็นพืชท่ีไม่ต้องการแสงแดดจัด จ�ำเป็นต้องมีร่มเงา 50% โดยการปลูกไมอ้ ่ืนเพอื่ ชว่ ยเรื่องร่มเงา พชื ทป่ี ลกู รว่ มกบั สละไดด้ ที สี่ ดุ มี 2 ชนดิ คอื ตน้ เหรยี ง (พชื ตระกลู ถว่ั ) เพราะใบจะเปน็ ปุ๋ย รากสามารถตรึงไนโตรเจนไว้ในดนิ ได้ แตม่ ขี ้อควรระวัง คอื รากเยอะอาจจะไปบบี ทอ่ สง่ นำ�้ ทฝ่ี งั ใตด้ นิ ดงั นน้ั ตอ้ งไมป่ ลกู ตน้ เหรยี งใกล้ กบั ทอ่ สง่ นำ้� โดยใหเ้ วน้ ระยะหา่ งการปลกู ตน้ เหรยี ง ทป่ี ระมาณ 20 เมตรตอ่ ตน้ ใน 1 ไร่ สามารถปลูกไดป้ ระมาณ 10 ตน้ 26

ปราชขญอเ์งกแษผต่นรดิน พืชอีกชนิดที่ควรปลูกร่วมกับสละ คือ ต้นหมาก มีข้อดีคือ มีร่มเงา คงท่ี ไมม่ ปี ญั หาเรอื่ งราก โดยพนื้ ท่ี 1 ไร่ สามารถปลกู ไดจ้ ำ� นวนใกลเ้ คยี งกบั สละ คอื ประมาณ 50 ตน้ มีจดุ ด้อยกวา่ การปลกู ต้นเหรียงตรงทไ่ี มส่ ามารถเพิ่ม ปุ๋ยใหแ้ ก่ดินได้ แต่สามารถมีรายได้จากการขายผลหมากทดแทนไดเ้ ชน่ กัน 4. ต้นสละตัวผู้ ตน้ สละตวั ผเู้ ปรยี บเสมอื นเปน็ พอ่ พนั ธ์ุ จงึ เปน็ หวั ใจของการทำ� สวนสละ ตอ้ งดูแลใหม้ ีความสมบรู ณ์มากกว่า จ�ำนวนการปลกู ควรปลูกประมาณ 5% ของต้นตวั เมยี โดยปลูกเปน็ กลมุ่ เดยี วกนั เพราะในการผสมพนั ธ์สุ ละตอ้ งใช้ วิธีในการตดั ดอกไปผสม 5. การให้น้ำ� ต้นสละต้องการน�้ำวันละประมาณ 50 ลิตรต่อต้น การให้น้�ำต้องใช้ สปรงิ เกอร์ขนาด 4 ลติ รตอ่ นาที รดนำ้� วันละ 25 นาที วันเว้นวัน 6. ปุย๋ การปลูกสละให้ได้ผลดีส�ำหรับสวนสละอาทิตย์ ให้ปุ๋ย 3 สูตร คือ 15-15-15 สูตร 13-11-24 และปุ๋ยคอก โดยใส่ปุ๋ยวิทยาศาสตร์ ประมาณ 300 กรัม ต่อคร้ัง ต่อกอ ตอ่ เดอื น โดยใหส้ ลบั ไปมา เดือนละ 1 คร้ังต่อสตู ร เน้นการให้ป๋ยุ บ่อย ๆ เพือ่ ให้ตน้ สละสามารถดึงไปใช้ไดเ้ ต็มท่ี และลดความ สูญเสียจากการชะล้างจากฝนให้น้อยลง 27

ปราชขญอเ์งกแษผต่นรดนิ 7. ดิน ดินท่ีใช้ในการปลูกสละต้องเป็นดินที่ระบายน�้ำได้ดี เวลาที่ฝนตก น้�ำต้องไม่ท่วม แม้ว่าต้นสละจะไม่ตายเม่ือถูกน้�ำท่วมแต่จะเกิดปัญหาเร่ือง ลูกเน่า วธิ ที ดี่ ีท่ีสดุ คือ ยกท้องรอ่ งให้มนี ้ำ� ขงั อยใู่ นท้องรอ่ ง 8. การตดั แตง่ ทางใบ ให้ตดั แตง่ ทางใบให้เหลือ 1 กอ ไมน่ อ้ ยกวา่ 15 ทางใบ และตัดจาก ทางทใี่ บแกเ่ รม่ิ มสี เี หลอื ง และทางใบนนั้ มลี กู มผี ลสละตดิ ผลแลว้ ไมน่ อ้ ยกวา่ 1 เดอื น ทางท่มี ดี อกแตย่ งั ไม่ตดิ ผลไม่ควรตดั ออก 9. การตัดแต่งหน่อและไวก้ อสละ หลงั จากปลกู สละประมาณ 1 ปี สละจะแตกหนอ่ ออกมา ใหแ้ ต่งกอ ให้เหลอื กอละ 3 ตน้ รวมตน้ หลกั 1 ตน้ และเว้นแขนงไว้ 2 ตน้ โดยเลอื ก แขนงทง่ี อกใกลด้ นิ ทสี่ ดุ และให้ 3 ตน้ ทเ่ี หลอื อยใู่ นลกั ษณะสามเหลยี่ ม เพอื่ ให้ กอสละทัง้ 3 ชว่ ยพยงุ ตน้ สละไมใ่ หล้ ้ม แขนงอน่ื ๆ ทีเ่ หลอื ให้แทงทิง้ 28

ปราชขญอเ์งกแษผต่นรดนิ 10. การผสมพันธส์ุ ละ ดอกสละจะบานเต็มท่ีหลังจาก 10 โมงเช้าเป็นต้นไป และจะบาน อยเู่ พยี ง 3 วนั โดยภายใน 3 วนั ถา้ ไมไ่ ดร้ ับการผสมเกสรดอกสละท้งั ตวั ผู้ และตวั เมยี จะดำ� และรว่ ง สละออกดอกทงั้ ปี จงึ สามารถผสมพนั ธไ์ุ ดท้ ง้ั ปี และ เก็บเกย่ี วผลผลติ ไดต้ ลอดทงั้ ปี การผสมเกสรเปน็ หวั ใจของการทำ� สวนสละ โดยการเอาเกสรตวั ผเู้ คาะ ใหต้ กใสเ่ กสรตวั เมยี ทกี่ ำ� ลงั บาน และตอ้ งทำ� ทกุ ดอก พรอ้ มกบั ทำ� เครอ่ื งหมาย (ติดริบบิ้น) ว่าเราผสมเกสรเม่ือไหร่ เพ่ือให้สะดวกในการเก็บเกี่ยวและ วางแผนการตลาด 11. การเกบ็ เกีย่ ว สละสามารถเก็บเกี่ยวได้ นับจากวันที่มีการผสมเกสรไป 9 เดือน ส�ำหรับพันธุ์เนินวง สามารถเก็บได้แบบบวกลบ 15 วัน โดยถ้าฝนตกมาก อาจจะหวานเร็วข้ึน ถ้าเก็บผลผลิตก่อนก�ำหนด ผลสละท่ีได้จะมีรสเปรี้ยว ถ้าหลังก�ำหนดสละจะจืด และถ้าเลยก�ำหนดสละจะขม จึงเป็นเหตุผล ทจ่ี �ำเปน็ ต้องท�ำเครอื่ งหมายทุกช่อ 29

ปราชขญอเ์งกแษผต่นรดนิ 30

ปราชขญอ์เงกแษผต่นรดนิ แผนที่ศนู ยเ์ รียนรปู้ ราชญเ์ กษตร เวยี งสระ สุราษฎรธ์ านี 4 ก.ม. สถานรี ถไฟบา้ นนาสาร สละอาทิตย์ บา้ธนกนาสสาร ต.คลองปราบ อ.บา้ นนาสาร ทวี่ า่ การอำ� เภอบา้ นนาสาร สถานทต่ี ดิ ตอ่ ที่อยู่ บ้านเลขท่ี 430 หมู่ที่ 1 ตำ� บลคลองปราบ อำ� เภอบา้ นนาสาร จงั หวดั สรุ าษฎรธ์ านี 84120 โทรศพั ท์ 077-341-1463, 08-1968-3602 31

ปราชขญอเ์งกแษผต่นรดิน นายแรม เชยี งกา ปราชญ์เกษตรของแผ่นดิน สาขาปราชญ์เกษตรผู้นำ�ชุมชนและเครือข่าย 32

ปราชขญอ์เงกแษผตน่ รดิน ปราชญ์เกษตรของแผน่ ดนิ สาขาปราชญเ์ กษตรผู้น�ำชุมชนและเครอื ขา่ ย นายแรม เชียงกา อายุ 52 ปี การศกึ ษา ปรญิ ญาโท รฐั ประศาสนสตร์ สาขาวชิ าการบริหารจัดการภาครฐั มหาวทิ ยาลัยสยาม สถานภาพ สมรส ที่อยู่ บ้านเลขที่ 5 หมทู่ ่ี 6 ตำ� บลหนองสาหรา่ ย อ�ำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี 71140 โทรศัพท์ 08-9830-7688 อาชีพ เกษตรกร รางวัลหรือประกาศเกียรตคิ ณุ ท่ีไดร้ ับ ปราชญ์เกษตรของแผ่นดิน สาขาปราชญ์เกษตรผ้นู ำ� ชุมชนและ เครอื ข่าย ปี 2562 รางวัลวิสาหกิจชุมชนดีเด่น ระดับประเทศ ของคณะกรรมการ สง่ เสรมิ วิสาหกิจชมุ ชน ปี 2561 รางวัลชุมชนต้นแบบเศรษฐกิจพอเพียงดีเด่น ระดับประเทศ ปี 2552 33

ปราชขญอเ์งกแษผตน่ รดิน รางวลั อาสาสมคั รสาธารณสขุ ประจำ� หมบู่ า้ นดเี ยยี่ ม ระดบั ชาติ ปี 2552 รางวัลพัฒนาตนเองตามมาตรฐานงานชุมชน ประเภทผู้น�ำ ชมุ ชนจงั หวดั กาญจนบุรี ปี 2550 ฯลฯ 34

ปราชขญอ์เงกแษผต่นรดิน ชีวิตท่พี อเพียง นายแรม เชียงกา มีประสบการณ์ในการท�ำงานภาคเกษตร 26 ปี โดยท�ำการเกษตรในรูปแบบเกษตรทฤษฎีใหม่ บนพ้ืนที่ 10 ไร่ มีการแบ่ง พื้นที่เป็นสัดส่วน ประกอบด้วย แปลงข้าว แปลงไม้ผล/แปลงผัก บ่อน้�ำ (ปลา/หอย) เล้ียงสัตว์ (วัว/ไก่) และท่ีพักอาศัย ในอดีตเกษตรกรภายใน ต�ำบลหนองสาหร่าย ประสบปัญหาราคาผลผลิตตกต่�ำ ก่อให้เกิดภาวะ หนส้ี ินจำ� นวนมากในชุมชน จนกระท่งั ในปี 2545 ได้ไปศึกษาดูงานท่ีชมุ ชน ไมเ้ รยี งและชมุ ชนครี วี ง จงั หวดั นครศรธี รรมราช และไดน้ ำ� องคค์ วามรใู้ นการ บริหารจัดการชุมชน มาปรับใช้ในชุมชนของตนเอง มีการจัดท�ำแผนแม่บท ชมุ ชน พฒั นาชมุ ชนในมติ ติ า่ ง ๆ ทงั้ เศรษฐกจิ และสงั คม สงิ่ แวดลอ้ ม ตลอดจน คุณภาพชีวิตความเป็นอยู่ที่ดี เป็นแบบอย่างในการท�ำงานที่สามารถ ลดตน้ ทนุ การผลติ ลดการใชส้ ารเคมี การลดภาวะหนส้ี นิ การมวี นิ ยั ในการออม การรับฟังปัญหา และการสร้างความสามัคคีในชุมชน ร่วมวิเคราะห์ปัญหา ของชุมชน หาสาเหตุของปัญหา และหาแนวทางแก้ไขปัญหาร่วมกัน มีความขยันหม่ันเพียรและใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ เป็นผู้ใฝ่รู้อยู่เสมอ ท้ังการคิดค้น ทดลอง วิจัยเพื่อหาแนวทางหรือโครงการในการส่งเสริม ให้เกิดการพัฒนาชุมชนและสังคมการเกษตร ส่งเสริมให้เกิดกระบวนการ เรียนรู้ในชุมชน คิดค้นหลักสูตรต่าง ๆ เพ่ือรองรับการศึกษาดูงานของ เครอื ขา่ ยภายนอกชมุ ชนจากทัว่ ประเทศ 35

ปราชขญอ์เงกแษผตน่ รดนิ ผลงานสร้างคณุ ประโยชน์ นายแรม เป็นแกนน�ำที่มีบทบาทในการผลักดันให้เกิดการพัฒนา ภาคการเกษตรท้ังในระดับชุมชนและสังคมการเกษตรในภูมิภาคอื่น ๆ โดยปัจจุบันผลงานการพัฒนาได้เป็นต้นแบบให้แก่ชุมชน กลุ่มเครือข่าย ทั่วประเทศ เช่น โครงการธนาคารความดี การท�ำปุ๋ยอินทรีย์อัดเม็ด การจัดการกระบวนการเรียนรู้ในชุมชน การท�ำนวัตกรรมเกษตรอัจฉริยะ ตลาดข้าว และการจัดต้ังสภาผู้น�ำชุมชนฯ เป็นผู้น�ำที่สร้างอาชีพและ รายได้ให้คนในชุมชน ภายใต้กิจกรรมโครงการต่าง ๆ จ�ำนวนมาก เช่น การออมในสถาบันชุมชน วิสาหกิจชุมชน โรงสีข้าวชุมชน ตลาดกลางข้าว สามารถสรา้ งอำ� นาจตอ่ รองในการจำ� หนา่ ยผลผลติ (ขา้ วเปลอื ก) ได้ ตลอดจน เป็นวทิ ยากรบรรยายความรูใ้ นหนว่ ยงานต่าง ๆ เป็นแหลง่ เรยี นรู้ ลดต้นทุน การผลิต ลดการใช้สารเคมีท�ำให้สุขภาพของเกษตรกรดี อีกท้ังการส่งเสริม การออมท�ำให้เกษตรกรสามารถบริหารจัดการหน้ีสินได้ดีข้ึน มีสวัสดิการ ในชมุ ชนชว่ ยเหลือคุณภาพชวี ิตให้ดขี ้นึ และวิสาหกิจชมุ ชนเป็นแหล่งเรยี นรู้ ท่ีสามารถต่อยอดสร้างเครือข่ายท้ังด้านวิชาการและด้านการผลิตจนถึง ดา้ นการตลาด 36

ปราชขญอ์เงกแษผตน่ รดิน การขยายผลงาน ชุมชนหนองสาหร่ายเป็นชุมชนต้นแบบในการผลักดันให้เกิด พระราชบญั ญตั สิ ภาองคก์ รชมุ ชน พ.ศ. 2551 โดยกระทรวงการพฒั นาสงั คม และความมั่นคงของมนุษย์ ปัจจุบันมีสภาองค์กรชุมชนที่น�ำรูปแบบของ ชมุ ชนหนองสาหรา่ ยไปเปน็ ต้นแบบ จำ� นวน 7,291 ชุมชน ท่ัวประเทศ และ มกี ารจัดตัง้ ธนาคารความดีในชมุ ชน (23 ความด/ี 67 ตวั ชี้วดั ) เพ่ือให้สมาชิก นำ� ความดที สี่ ะสม ทผี่ า่ นการพจิ ารณาจากประชาคมหมบู่ า้ นและสภาองคก์ ร ชุมชนตามล�ำดับ มาใช้ประโยชน์ในการเข้าถึงแหล่งเงินทุนในคราวที่จ�ำเป็น ตอ้ งใชเ้ งนิ โดยปัจจบุ นั มีชมุ ชนตา่ ง ๆ ใน 26 จังหวดั นำ� ไปใช้ รวมถงึ จดั ต้ัง 37

ปราชขญอ์เงกแษผตน่ รดิน ศนู ยเ์ รยี นรเู้ ศรษฐกจิ พอเพยี งบา้ นหนองทราย เพอ่ื เปน็ ทฝ่ี กึ อบรมและศกึ ษา ดูงานของบุคคลทัว่ ไป ทง้ั ในประเทศและต่างประเทศ โดยมหี นว่ ยงานตา่ ง ๆ เขา้ ใชป้ ระโยชนจ์ ากศนู ยด์ งั กลา่ ว อาทิ รว่ มเปน็ ศนู ยเ์ ครอื ขา่ ยปราชญช์ าวบา้ น ของสำ� นกั งานปลดั กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เปน็ ศนู ยฝ์ กึ อบรมภาคสนาม ของขา้ ราชการใหมข่ องกรมพฒั นาชมุ ชน เปน็ ศนู ยฝ์ กึ อบรมพนกั งานใหมข่ อง ธนาคารเพอื่ การเกษตรและสหกรณก์ ารเกษตร (ธกส.) เปน็ ศนู ยฝ์ กึ อบรมของ มูลนิธิเสฐียรโกเศศ-นาคะประทปี และเปน็ ศูนยเ์ รียนรู้ ในการอบรมเยาวชน นานาชาตขิ องสำ� นกั งานโครงการพฒั นาแห่งสหประชาติ (United Nations Development Program : UNDP) เป็นต้น รวมถึงมีความร่วมมือกับ สถาบนั การศกึ ษาตา่ ง ๆ ไดแ้ ก่ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั รงั สติ มหาวิทยาลยั เชยี งใหม่ และมหาวทิ ยาลัยนอิ กิ าตะ (ประเทศญป่ี ุน่ ) 38

ปราชขญอเ์งกแษผตน่ รดนิ การสรา้ งกล่มุ /เครอื ขา่ ย นายแรม ได้ด�ำเนินการจัดตั้งกลุ่มเกษตรกรผู้เล้ียงสัตว์ต�ำบล หนองสาหร่าย และจัดตั้งกลุ่มเกษตรกรท�ำนาต�ำบลหนองสาหร่าย รวมท้ัง จัดต้ังเป็นวิสาหกิจชุมชนเพ่ือเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิตข้าว เช่ือมโยง การท�ำนาในรูปแบบแปลงใหญ่ เพ่ือลดต้นทุนการผลิต โดยการซ้ือปัจจัย การผลิตร่วมกัน มีการจัดต้ังโรงสีข้าวชุมชน เพื่อแปรรูปและจัดจ�ำหน่าย มตี ลาดกลางขา้ วเพอ่ื สรา้ งอำ� นาจในการตอ่ รองราคา กอ่ ตงั้ กลมุ่ ตา่ ง ๆ ในชมุ ชน เพอ่ื ดำ� เนนิ กจิ กรรมหลากหลาย เปน็ การสรา้ งอาชพี เสรมิ และสรา้ งรายไดเ้ พมิ่ ให้แก่สมาชิก ปัจจุบันมีสมาชิกทั้งหมด 3,622 คน จาก 814 ครัวเรือน และมกี ารสง่ เสรมิ ใหส้ มาชกิ ในชมุ ชนเกดิ การออม เพอื่ เปน็ กองทนุ หมนุ เวยี น และจัดการสวัสดิการในชุมชนให้แก่สมาชิก ปัจจุบันมีเงินออมและ เงินค่าหุ้น จากสมาชิกทั้งหมดประมาณ 25 ล้านบาท มีเงินทุนหมุนเวียน ประมาณ 84 ล้านบาท อีกท้ังยังเป็นประธานชมรมผู้ผ่านการฝึกงานใน ประเทศญปี่ นุ่ (Japan Agriculture Exchange Council (JAEC)) โดยจดั ตงั้ ขนึ้ เพอื่ แลกเปลยี่ นสนิ คา้ ประสบการณ์ และองคค์ วามรดู้ า้ นการเกษตรระหวา่ ง สมาชิก 39

ปราชขญอเ์งกแษผต่นรดนิ องคค์ วามรทู้ ี่โดดเด่น การพัฒนาชุมชนต�ำบลหนองสาหรา่ ย พัฒนาชุมชนและเป็นแกนน�ำให้การผลักดันให้เกิดการเปล่ียนแปลง ของชมุ ชนต�ำบลหนองสาหรา่ ยด้วยการจดั ทำ� แผนแม่บทชุมชน ส่งผลให้เกดิ การวางแผนพัฒนาเพื่อแก้ไขปัญหา สมาชิกในชุมชนมีการเปล่ียนแปลง ในการด�ำเนินชีวิตเพ่ือการพัฒนาชุมชนร่วมกัน ซ่ึงส่งผลให้ปัจจุบันชุมชน ตำ� บลหนองสาหรา่ ย มคี วามเขม้ แขง็ เปน็ ทยี่ อมรบั ในสงั คมทงั้ ในประเทศและ ตา่ งประเทศ จดุ เรมิ่ ตน้ ของการพฒั นาในประมาณปี พ.ศ.2545 เรม่ิ จากการทบทวน ตัวตนของชุมชน โดยร่วมกันจัดเก็บข้อมูลในพ้ืนที่ ท�ำให้ค้นพบปัญหาและ นำ� มาจดั ท�ำเป็นแผนชวี ติ แผนชมุ ชน แผนแมบ่ ทชุมชน แผนพัฒนาทอ้ งถ่นิ จากการเก็บขอ้ มูลทำ� ใหค้ น้ พบปัญหาท่ีส�ำคัญ 7 ประเด็น ดังน้ี 1. ภาวะหนสี้ ิน หนี้สินเพ่ิม ใช้หนไี้ ม่หมด 2. อาชีพ รายได้ ผลผลิตตกต่ำ� รายได้ไมแ่ น่นอน 3. วัฒนธรรมประเพณี สงั คมเส่อื ม วัฒนธรรมเปล่ยี น 4. สุขภาพอนามยั ไม่มคี วามปลอดภยั ในการทำ� งาน 5. การศึกษา ประชาชนไม่คอ่ ยสนใจในการเรยี นรู้ 6. การอนุรกั ษส์ ิง่ แวดล้อม อากาศแปรปรวน ส่งิ แวดล้อมจงึ ยำ�่ แย่ 7. การเมอื งและกลมุ่ ผนู้ ำ� ทกุ คนอยากเปน็ ผนู้ ำ� อยากมอี ำ� นาจ แตท่ ำ� ไมไ่ ด้ ซ่ึงจากปัญหาทั้ง 7 ประเด็น มีปัญหาท่ีส�ำคัญ เพ่ือตั้งต้นการแก้ไข ปัญหา 3 ประเด็น คือ รายได้ หนี้สิน และรายจ่าย ซึ่งจะใช้หลักการ พฒั นาใหม้ ีสว่ นรว่ มของทุกภาคส่วน ทั้งในและนอกชุมชน “ร่วมคิด รว่ มท�ำ ร่วมเป็นเจ้าของ ร่วมรับประโยชน์ และพ่ึงตนเอง” มีการก�ำหนดเป้าหมาย ในการพฒั นาตำ� บล ไวว้ า่ “ชมุ ชนอยดู่ ี มสี ขุ ชมุ ชนเขม้ แขง็ ประชาชนสามคั คี ชุมชนมีคุณธรรม และความดี ตามวถิ พี อเพียง” 40

ปราชขญอ์เงกแษผต่นรดนิ วธิ ดี �ำเนนิ การแก้ไขปัญหา คอื 1. การทำ� บัญชคี รวั เรือน 2. การแบ่งกลมุ่ คนในการพัฒนา เป็น 3 กลุม่ คือ กลุม่ 1 คดิ ริเร่มิ สร้างสรรค์ หวั ไวใจสู้ 20% กลุ่ม 2 รอดทู ่าที 57% และกลมุ่ 3 ไมเ่ อาไหนเลย 23 % 3. มปี ญั หาชว่ ยกนั แกผ้ า่ นสภา 79 (สภาผนู้ ำ� ชมุ ชนตำ� บลหนองสาหรา่ ย) สภา 79 คือ การรว่ มกนั คิดจากตวั แทนของแตล่ ะหมู่บ้าน อย่างนอ้ ย หมู่บ้านละ 9 คน ได้แก่ ก�ำนันผู้ใหญบ่ ้าน อสม. ตวั แทนกลมุ่ อาชพี ตวั แทน กองทุน สตรี ผู้สูงอายุ เยาวชน วัด โรงเรียน อนามัย เทศบาล เป็นต้น รวมจำ� นวน 79 คน โดยมีแนวทางในการใชธ้ รรมนญู ความสุขชุมชน เปน็ ตวั ขับเคลื่อนให้ถงึ เป้าหมาย ทุกคนมีความดี ทุกคนต้องมีความสขุ ไปด้วยกนั 41

ปราชขญอเ์งกแษผต่นรดนิ การทำ� งานของสภา 79 (สภาผนู้ ำ� ชมุ ชนตำ� บลหนองสาหรา่ ย) จะมี การรว่ มวเิ คราะหว์ างแผน การพฒั นาชมุ ชนในดา้ นตา่ ง ๆ โดยเชญิ หนว่ ยงาน ภาครัฐภาคเอกชนที่เกี่ยวข้องร่วมประชุม หารือแนวทางการด�ำเนินงาน ร่วมกันเพ่ือจะได้แก้ไขปัญหาของชุมชนได้ตรงจุด และมีเป้าหมายเดียวกัน ท้ังชุมชน ซึ่งจากปัญหาท่ีได้มาท�ำให้เกิดการวางแผนเพ่ือแก้ไขปัญหาของ ชมุ ชน โดยการแบง่ ดำ� เนนิ กจิ กรรมตา่ ง ๆ รว่ มกนั ทง้ั 9 หมบู่ า้ น หลายกจิ กรรม สามารถระดมเงินทุนจากสมาชิกในชุมชนเองเพ่ือใช้เป็นเงินทุนด�ำเนินการ เช่น การชักชวนให้ผู้สูงอายุ หรือ อสม. ทุกคนในชุมชนน�ำเงินที่ได้รับจาก สวสั ดิการรายเดือนของตนมาถือหุ้นโครงการต่าง ๆ จนปัจจบุ ันคนในชุมชน หนองสาหร่ายต่างเป็นเจ้าของโรงงานผลิตปุ๋ยอัดเม็ด โรงงานผลิตน้�ำดื่ม ปั้มน�้ำมัน เป็นต้น ซึ่งแนวคิดดังกล่าว นายแรม เชียงกา ได้เห็นและเรียนรู้ มาจากการไปฝึกงานด้านเกษตร ณ ประเทศญป่ี นุ่ และไดน้ �ำมาประยกุ ต์ใช้ ในการพัฒนา จนปัจจุบันชุมชนต�ำบลหนองสาหร่ายได้เป็นต้นแบบของการ พฒั นาชมุ ชนอยา่ งยง่ั ยืนของไทย 42

ปราชขญอ์เงกแษผต่นรดนิ ในการดำ� เนนิ กจิ กรรมมกี ารแบง่ งานกนั ทำ� ทงั้ 9 หมบู่ า้ น เพอื่ แกไ้ ขปญั หา จากที่ได้วิเคราะห์รว่ มกัน โดยก�ำหนดกิจกรรมไม่เหมอื นกนั แตล่ ะกจิ กรรม เออื้ ประโยชนต์ ่อประชาชนและส่ิงแวดล้อม มคี ณะท�ำงานทีช่ ัดเจน ก�ำหนด กิจกรรมที่แตกต่างหลากหลายเพ่ือลดต้นทุนและค่าใช้จ่ายของสมาชิก ในชมุ ชน รว่ มกนั คดิ ทจี่ ะใหม้ กี ารซอื้ ขายภายในชมุ ชน และอดุ หนนุ ผลติ ภณั ฑ์ ในชุมชน ท�ำให้สามารถที่จะแก้ไขปัญหาเร่ืองการผลิตสินค้าแล้วไม่สามารถ ขายได้ กิจกรรมมีดังน้ี หมู่ท่ี 1 การท�ำปุ๋ยอินทรีย์อัดเม็ด เพื่อลดรายจ่ายในการใช้ปุ๋ยเคมี และมคี วามปลอดภยั ในการบรโิ ภคสนิ คา้ (สามารถลดคา่ ใชจ้ า่ ยประมาณ 35 ลา้ นบาท/ป)ี หมทู่ ่ี 2 การท�ำนำ�้ ดืม่ เพอ่ื ลดรายจา่ ยค่าน้ำ� ด่ืมในครัวเรือน เงนิ ไม่ รั่วไหลออกภายนอก (ลดรายจ่ายจากที่ต้องซ้ือน�้ำจากภายนอกเพื่อบริโภค ประมาณ 5 ลา้ นบาท/ปี) 43

ปราชขญอ์เงกแษผต่นรดิน หมู่ที่ 3 ธนาคารขยะ เพ่ือลดปญั หาขยะในชุมชน แก้ปญั หาพอ่ คา้ คนกลาง หมู่ที่ 4 สถาบันการเงินชุมชน และกองทุนสวัสดิการชุมชน เพ่ือขจัดหนี้สินของคนในชุมชน ใช้ความดี ในการเข้าถึงแหล่งเงินทุน และการดแู ลกนั เองในชมุ ชน เปน็ การแสดงใหเ้ หน็ ถงึ การพงึ่ พาตนเองไดอ้ ยา่ ง แท้จริง (เพ่ือแก้ไขปัญหาด้านวัฒนธรรมประเพณี สังคมเส่ือม วัฒนธรรม เปลีย่ น) หมูท่ ี่ 5 การท�ำน�้ำยาซักผ้า น�้ำยาล้างจาน เพ่ือลดรายจ่าย สรา้ งรายได้ หม่ทู ่ี 6 ศนู ย์เรยี นรูเ้ ศรษฐกจิ พอเพียง เกษตรผสมผสาน ตลาดขา้ ว โดย ม.6 แบ่งเป็น 5 คุ้มเพ่ือให้สมาชิกในชุมชนรวมกลุ่ม และจัดเป็นฐาน เรยี นรู้ตา่ ง ๆ หมทู่ ่ี 7 การท�ำน้ำ� หมักอินทรีย์ชวี ภาพ ลดการใช้สารเคมี เพือ่ เป็น มติ รกับสิง่ แวดล้อม และไม่ทำ� ลายระบบสขุ ภาพหรอื พลังงานทดแทน หมทู่ ี่ 8 การทำ� เบเกอรี่ สรา้ งรายได้ สรา้ งอาชพี ใหก้ ับคนในชุมชน หม่ทู ่ี 9 โรงสีข้าวชุมชน การท�ำไม้กวาดทางมะพร้าว ลดปัญหา พ่อค้าคนกลาง สร้างรายได้ และอาชีพโดยในการด�ำเนินการพัฒนาต่าง ๆ จะใช้ “ปฏิทินชุมชน” เป็นเคร่ืองมือในการร่วมคิด ร่วมวางแผนการ ด�ำเนินงานต่าง ๆ ดว้ ย 44

ปราชขญอ์เงกแษผต่นรดิน 45

ปราชขญอ์เงกแษผตน่ รดิน แผนทศี่ นู ยเ์ รยี นร้ปู ราชญเ์ กษตร ทา่ เรือ-ทา่ มะกา-ลูกแก-บ.โปง่ กรงุ เทพฯ ไปด่านมะขามเต้ยี ทา่ เรอื -พระแท่นมลู นิธิจุนรัตนาวธุกรุงเทพฯ-กาญจนบุรี นครปฐม-ก�ำแพงแสน-อ่ทู อง รจนาของฝาก ศาลากลางจงั หวดั กาญจนบรุ ี มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร ธนาคารชมุ ชนบา้ นหนองขยุ อนสุ าวรยี ส์ มเดจ็ พระนเรศวร อนามยั อบต.หนองสาหรา่ ย โรงเรยี นสระลมุ พกุ ศนู ยน์ ายแรม เชยี งกา ก�ำแพงแสน-พนมทวน แยกเขา้ บ.หนองทราย มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ ทวี่ า่ การอำ� เภอพนมทวน สถานท่ีตดิ ต่อ วดั โปง่ กปู ทอ่ี ยู่ บา้ นเลขท่ี 5 หมทู่ ่ี 6 ต�ำบลหนองสาหรา่ ย อ�ำเภอพนมทวน จังหวัดกาญจนบุรี 71140 โทรศัพท์ 08-9830-7688 46



ปราชขญอเ์งกแษผต่นรดนิ 48