58 คำตอบ สู่ประชาคมอาเซียน

สนิ ค้าออ่ นไหวสูง (High Sensitive List) ประเทศ สินค้า อตั ราภาษี อนิ โดนเี ซีย ขา้ ว ลดจาก 30% เปน็ มาเลเซยี นำ้ ตาล 25% ในปี 2015 (2558) ฟลิ ิปปินส์ ข้าว ลดจาก 30-40% เป็น ข้าว 5-10% ในปี 2015 (2558) ลดจาก 40% เป็น 20% ตง้ั แต่ปี 2010 (2553) อยู่ระหว่างเจรจากบั ไทย (ปจั จบุ นั 40% โควตานำเขา้ 367,000 ตัน จะเหลอื 35% ในปี 2015 (2558)) (สถานะ : กมุ ภาพันธ์ 2556) 49

ข้อที่ 25 50 ÊÙ»‹ ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹

ตลาดสง่ ออก สนิ ค้าทไี่ ทยไดเ้ ปรียบ สินคา้ ท่ีไทยตอ้ งปรบั ตัว สปป. ลาว กมั พชู า • ผลติ ภัณฑแ์ ปง้ มันสำปะหลงั • ผา้ ผนื • หนงั และผลิตภัณฑ ์ ฟลิ ิปปนิ ส์ • เครอ่ื งดม่ื • เครอ่ื งโทรสาร หนังฟอกและหนังอัด เวียดนาม • โทรศพั ทอ์ ุปกรณ์และส่วน • เครอ่ื งรบั วทิ ยโุ ทรทศั นแ์ ละ ประกอบคอมพวิ เตอร์ สว่ นประกอบต้เู ยน็ ตู้แชแ่ ข็ง สิงคโปร์ • ผลติ ภณั ฑย์ าง • อาหารสตั วเ์ ลย้ี ง • ผลิตภณั ฑ์มันสำปะหลงั บรูไนฯ • เฟอร์นเิ จอร์ • ชน้ิ ส่วนตเู้ ย็น • ข้าว • ขา้ วโพด • ดา้ ย มาเลเซีย ตแู้ ช่แข็งและส่วนประกอบ และเส้นใยประดิษฐ์ • ผ้าผนื • ผลติ ภณั ฑพ์ ลาสตกิ • เคมภี ณั ฑ์ อินโดนเี ซยี • ยางพารา • ด้ายและเส้นใย • ขา้ วโพด • อาหารสตั วเ์ ลย้ี ง ประดษิ ฐ์ • ผา้ ผนื • เหลก็ • เสน้ ใยประดิษฐ์ • ต้เู ย็น • เหลก็ กลา้ • ผลติ ภณั ฑม์ ะพรา้ ว ต้แู ช่แขง็ และสว่ นประกอบ • ปูนซีเมนต์ • ยางพารา • อาหารสตั วเ์ ลย้ี ง • ผลติ ภณั ฑม์ ันสำปะหลงั • เมล็ดกาแฟ • ข้าว • นำ้ ตาลทราย • ข้าวโพด • เครอ่ื งจกั รกล • เฟอรน์ เิ จอร์ • ผลิตภณั ฑ์ยาง • ผลไม้ • ผลติ ภัณฑ์พลาสติก • เฟอร์นิเจอร์ และชิ้นสว่ น • สิง่ ทอและเคร่ืองน่งุ หม่ เครอื่ งปรับอากาศ • ตเู้ ยน็ ตแู้ ชแ่ ขง็ และสว่ นประกอบ • รถยนต์ • รถจกั รยานยนต ์ • ปูนซเี มนต์ • เครอ่ื งดมื่ - • ผลิตภัณฑย์ าง - • เสอ้ื ผา้ สำเรจ็ รปู • เฟอรน์ เิ จอร์ • ขา้ วโพด • อาหารสตั วเ์ ลย้ี ง และชน้ิ สว่ นเครอ่ื งปรบั อากาศ • ผ้าผนื • หนงั และผลิตภณั ฑ์ • รถยนต์ อปุ กรณแ์ ละ หนงั ฟอกและหนงั อัด สว่ นประกอบ • วงจรพิมพ์ • นำ้ มนั ปาลม์ • สนิ ค้าเกษตรแปรรูป • เคร่อื งจกั รกล • สินค้า • ขา้ วโพด • ผลติ ภัณฑ์ยาง อเิ ลก็ ทรอนกิ ส/์ เครอ่ื งใชไ้ ฟฟา้ • ผลไม้สด แชเ่ ย็นและแช่แข็ง • ผลติ ภณั ฑม์ นั สำปะหลงั • ผา้ ผนื • เฟอร์นเิ จอร์และชิ้นส่วน • เมด็ พลาสตกิ เคร่อื งปรับอากาศ • ผลติ ภณั ฑพ์ ลาสตกิ • ชา • เครื่องสำอางและสบ ู่ • นำ้ มนั ปาลม์ • เหลก็ โลหะ • รถยนต์ • อุปกรณ์และ • ผลิตภณั ฑ์สิง่ ทอ ส่วนประกอบ • สินค้าเกษตรแปรรูป (ทมี่ า : ธนาคารเพอ่ื การสง่ ออกและนำเข้าแหง่ ประเทศไทย) 51

ข้อที่ 26 • ตลาดส่งออกเปิดกว้างมากขึ้นจากการที่อาเซียนมีประชากรรวมกัน กวา่ 600 ลา้ นคน • ส่งออกสินค้าเกษตรได้มากขึ้นจากภาษีที่ลดลง สินค้าส่งออกสำคัญ เช่น ข้าว น้ำตาล นมและผลิตภัณฑ์ มันสำปะหลัง ไก่แปรรูป อาหารแปรรูป ส่ิงปรุงรสอาหาร เปน็ ต้น • สนิ คา้ วตั ถดุ บิ นำเขา้ ราคาถกู ลง ทำใหล้ ดตน้ ทนุ การผลติ เพอ่ื การสง่ ออก เชน่ ปลา และสตั วน์ ้ำ • สามารถเข้าถึงแหล่งวัตถุดิบใหม่เพื่อตอบสนองความต้องการบริโภค ในประเทศ • ส่งเสริมการพัฒนาและการสร้างมูลค่าเพิ่มของสินค้าเกษตรและ อาหารของไทย 52 ÊÙ‹»ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹

• เสริมสร้างโอกาสในการลงทุน เช่น การขยายกิจการ หรือการย้าย ขยายฐานการผลิตไปยังประเทศเพื่อนบ้านที่ยังคงมีทรัพยากร ธรรมชาติอุดมสมบูรณ์ และมีต้นทุนการผลิตที่ต่ำกว่าไทย ซึ่งจะเป็น การสร้างความเข้มแข็งให้กับห่วงโซ่อุปทานสินค้าเกษตรและอาหาร ของไทย • สนับสนุนเป้าหมายการเป็นศูนย์กลางด้านโลจิสติกส์ของไทยใน อาเซียน ในการกระจายสินค้าเกษตรและผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวข้องกับ อาหารและเกษตรแปรรปู • สนับสนนุ การพัฒนาและเพม่ิ คุณภาพบุคลากร / แรงงาน • ลดช่องว่างการพัฒนาทางเศรษฐกิจ และเพิ่มอำนาจการต่อรองของ ผบู้ ริโภค (ทม่ี า : เอกสารเผยแพร่ของสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์) 53

ข้อที่ 27 มีศกั ยภาพ ไมม่ ศี ักยภาพ 1. การผลิต • มพี ันธ์ุพืชท่หี ลากหลาย • ผลผลิตต่อไรต่ ำ่ • สภาพแวดลอ้ มเหมาะสม • ค่าแรงงานสงู กับการเพาะปลกู • มีการวิจยั และพฒั นา สายพนั ธตุ์ อ่ เนื่อง • มกี ารพฒั นาเทคโนโลยี ดา้ นการผลิตและการ จัดการหลงั การเก็บเกย่ี ว 2. การแปรรปู • มเี ทคโนโลยีการแปรรปู • วตั ถดุ บิ ราคาสงู กว่า เชน่ ท่ที นั สมัย มนั สำปะหลงั • สนิ ค้ามีคุณภาพสูงตาม ข้าวโพดเล้ียงสตั ว์ ความตอ้ งการผ้บู ริโภค ยางพารา • สินค้ามีความหลากหลาย ปาลม์ น้ำมัน 54 ÊÙ‹»ÃЪҤÁÍÒà«ÂÕ ¹

มศี กั ยภาพ ไม่มีศกั ยภาพ 3. การตลาด • ได้เปรยี บในการเปน็ • ต้นทุนการตลาดสงู กวา่ ศนู ย์กลางโลจสิ ตกิ ส์ เชน่ คา่ แรงงาน • นกั ธุรกิจมปี ระสบการณ์ • การส่งออกอาศัย • มภี าพลกั ษณ์สนิ ค้า คนกลาง เช่น สงิ คโปร์ เกษตรดี และเปน็ ท่ี ยอมรบั ของตลาดโลก 4. เกษตรกร/ • เกษตรกรมอี งค์ความร ู้ สถาบันเกษตรกร ดา้ นการเกษตรที่ดี • มรี ะบบสหกรณท์ เ่ี ขม้ แข็ง • มกี ลุ่มเกษตรกร วิสาหกจิ ชุมชน SMEs (ทม่ี า : สำนกั งานเศรษฐกจิ การเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ธนั วาคม 2555) 55

ข้อที่ 28 56 ÊÙ‹»ÃЪҤÁÍÒà«ÂÕ ¹

• เกษตรกรทีไ่ ด้รับผลกระทบจำเป็นต้องปรับตวั ใน 3 ด้าน คอื ปรบั ประสิทธิภาพการผลติ (ลดต้นทนุ เพิ่มผลผลิตตอ่ ไร)่ ปรบั คณุ ภาพสนิ คา้ ใหเ้ ปน็ ไปตามมาตรฐาน เชน่ มาตรฐานหลกั ปฏบิ ตั ิ ทางเกษตรท่ีดี (Good Agriculture of Practice : GAP) เพ่ือให้สอดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการของตลาดและผู้ซ้ือ และคุณภาพสากล รวมทงั้ ปรับภาพลักษณ์สินค้าทั้งด้านผลิตภัณฑ์ใหม่ เลือกกลุ่มเฉพาะ (niche market) สนิ คา้ ทม่ี โี ภชนาการสูง และปรับบรรจภุ ัณฑ์ให้ทันสมยั เป็นตน้ • ภาคเกษตรที่ได้รับผลกระทบ สามารถขอรับการสนับสนุนและ ความช่วยเหลือจากกองทุนปรับโครงสร้างการผลิตภาคการเกษตรเพื่อเพิ่ม ขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ (กองทุน FTA) ของกระทรวง เกษตรและสหกรณ์ ซึ่งมีเป้าหมายที่จะช่วยปรับโครงสร้างการผลิตภาคเกษตร เพม่ิ ประสทิ ธภิ าพการผลติ และคณุ ภาพการผลติ รวมทง้ั แปรรปู และสรา้ งมลู คา่ เพม่ิ สินค้าเกษตร การช่วยเหลือเยียวยาจะอยู่ในรูปแบบของการสนับสนุนปัจจัย การผลิต เทคโนโลยี งานวิจัย/พัฒนา การฝึกอบรม และการปรับโครงสร้าง การผลติ ผสู้ นใจติดตอ่ ขอรับการสนบั สนุนจากกองทุนฯ กรุณาติดต่อ สำนกั งานเศรษฐกจิ การเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ์ โทรศัพท์ 0-2561-4727 โทรสาร 0-2561-4726 www.oae.go.th/FTA E-mail : [email protected] 57

ข้อที่ 29 58 ÊÙ»‹ ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹

• อาเซียนได้จัดตั้งคณะกรรมการเพื่อดำเนินมาตรการลดหรือเลิก อุปสรรคอันเกิดจากมาตรการกีดกันทางการค้าอันเนื่องมาจากกฎระเบียบ ทางเทคนิคและมาตรฐานสินค้า ตั้งแต่ปี 2535 โดยคณะกรรมการดังกล่าว มหี นา้ ทห่ี ารอื กนั เรอ่ื งการตรวจสอบ / รบั รองมาตรฐานสนิ คา้ ปรบั ประสานมาตรฐาน และกฎระเบยี บทางเทคนิคทีเ่ ปน็ อปุ สรรคทางการค้า • อาเซียนมีแนวคิดที่จะไม่กำหนดมาตรฐานสินค้าเฉพาะอาเซียนเอง เนอื่ งจากจะใช้เวลามาก และหากมมี าตรฐานของอาเซยี นเองแลว้ อาจขายสนิ คา้ ได้เฉพาะในอาเซียนเองเท่านั้น แต่อาจไม่ได้รับการยอมรับในระดับสากล เช่น องค์กร ISO และ WTO-TBT Obligations ดังนัน้ อาเซยี นจงึ พยายามยกระดบั มาตรฐานสนิ คา้ ของตนใหส้ อดคลอ้ งกบั มาตรฐานสากล ซง่ึ จะชว่ ยลดอปุ สรรคทาง การค้าไม่เพียงแต่ในอาเซียนเอง แต่ยังเป็นการขยายการค้าในระดับระหว่าง ประเทศได้โดยไม่มอี ปุ สรรคดว้ ย • ขณะนี้ อาเซียนได้เริ่มปรับประสานด้านมาตรฐานสินค้าโดยเริ่มจาก สาขาที่มีความสำคัญลำดับแรกในการรวมกลุ่มเศรษฐกิจก่อน ได้แก่ ผลติ ภณั ฑก์ ารเกษตร (อาหารแปรรปู ) ยานยนต์ ไฟฟา้ และอปุ กรณอ์ เิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ผลิตภัณฑ์ดูแลสุขภาพ (เครื่องสำอาง เครื่องมือแพทย์ ยา ยาแผนโบราณ ผลติ ภณั ฑอ์ าหารเสรมิ ) ผลติ ภณั ฑย์ าง และผลิตภณั ฑไ์ ม้ โดยสาขาทีส่ ามารถปรับ กฎระเบียบให้เป็นแนวทางเดียวกันได้แล้ว คือ สาขาเครื่องสำอาง และสาขา ผลิตภัณฑ์ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์ ส่วนสาขาเครื่องมือแพทย์ ยาแผนโบราณ ผลติ ภัณฑ์อาหารเสรมิ กำลงั อยใู่ นระหว่างการเจรจา (ที่มา : สำนักงานมาตรฐานผลติ ภัณฑ์อตุ สาหกรรม ธันวาคม 2555) 59

ข้อที่ 30 • ประชาชนหรือผู้บริโภคเป็นหัวใจของประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน ดังนั้น แผนงานการจัดตงั้ AEC จงึ ได้กำหนดแผนงานด้านการคุม้ ครองผบู้ รโิ ภค ซึ่งจะสนับสนุนการสร้างความน่าเชื่อถือและการแข่งขันที่เป็นธรรมระหว่างกัน ในอาเซียนไว้ ได้แก่ การเสริมสร้างความเข้มแข็งด้านการคุ้มครองผู้บริโภค การจัดตั้งเครือข่ายหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการคุ้มครองผู้บริโภคเพื่อแลกเปลี่ยน ข้อมูล และการจัดหลักสูตรอบรมเจ้าหน้าที่ปฏิบัติงาน อาเซียนได้จัดตั้ง คณะกรรมการเพื่อคุ้มครองผู้บริโภค (ASEAN Committee on Consumer Protection : ACCP) เพอ่ื เปน็ หนว่ ยประสานงานหลกั ของอาเซยี นในการดำเนนิ การ และกำกบั ตดิ ตามการจดั ทำกลไกการคมุ้ ครองผบู้ รโิ ภคในระดบั ภมู ภิ าค เพอ่ื อำนวย ความสะดวกในการพฒั นาเศรษฐกจิ และการรวมตวั เปน็ ตลาดเดยี วของอาเซยี น 60 Ê‹»Ù ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹

• ในปี 2553-2555 ACCP ไดด้ ำเนนิ มาตรการต่างๆ ทีส่ ำคัญ ได้แก่ การจดั ทำกลไก / แนวทางการแจง้ และแลกเปลย่ี นขอ้ มลู ระหวา่ งกนั เกย่ี วกบั สนิ คา้ ไม่ปลอดภัยที่มีการเรียกคืน / ห้ามขายในประเทศสมาชิก การจัดทำเว็บไซต์ การเยยี วยาผบู้ รโิ ภคของอาเซียน (ACCP Website on Consumer Redress : www.aseanconsumer.org) เพ่อื เป็นจดุ ศนู ย์รวมในเรื่องการเยยี วยาผ้บู ริโภคของ อาเซียน และการจัดทำและเผยแพร่แผ่นพับเรื่องการร้องเรียนของผู้บริโภค อาเซยี น (ASEAN Consumer Complaints Leaflet) เพอ่ื เปน็ ขอ้ มลู การเขา้ ถงึ หนว่ ยงานหลกั ของประเทศสมาชกิ ในการรบั เรอ่ื งรอ้ งเรยี นผูบ้ ริโภค เปน็ ตน้ (ที่มา : สำนักงานคณะกรรมการคุม้ ครองผู้บริโภค ธนั วาคม 2555) 61

ข้อที่ 31 • ภายใตแ้ ผนงานการจดั ตง้ั ประชาคมเศรษฐกจิ อาเซยี น (AEC Blueprint) ไดก้ ำหนดแนวทางความร่วมมอื ด้านทรพั ยส์ ินทางปญั ญา ไดแ้ ก่ (1) การเข้าเป็นภาคีความตกลงระหว่างประเทศด้านการจดทะเบียน สิทธิบัตร สทิ ธิบตั รการออกแบบ และเครื่องหมายการค้าระหว่างประเทศ (2) การหารือและแลกเปลี่ยนข้อมูลระหว่างหน่วยงานที่รับผิดชอบ ในดา้ นการเสรมิ สรา้ งศกั ยภาพระบบคุ้มครองทรัพย์สินทางปญั ญาในอาเซยี น (3) การสง่ เสรมิ ใหเ้ กดิ ความรว่ มมอื ดา้ นภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ทรพั ยากรชวี ภาพ และการแสดงออกทางวัฒนธรรมทอ้ งถ่นิ 62 ʻً ÃЪҤÁÍÒà«ÂÕ ¹

• อาเซียนยงั มคี วามรว่ มมอื ด้านทรพั ย์สนิ ทางปญั ญากับประเทศค่เู จรจา และองคก์ รระหว่างประเทศ อาทิ ออสเตรเลีย นิวซแี ลนด์ จีน ญี่ปุน่ สหภาพยุโรป สหรฐั ฯ และองค์การทรพั ยส์ นิ ทางปัญญาแหง่ โลก (WIPO) ด้วย • อาเซียนจะไม่กำหนดแนวทางการดำเนินการภายในของตนเอง แต่จะสนับสนุนให้ประเทศสมาชิกเข้าร่วมเป็นภาคีกับองค์การระหว่างประเทศ เพื่อให้สามารถใช้มาตรฐานเดียวกันได้กับทั่วโลก ล่าสุด อาเซียนเห็นชอบ ใหแ้ ตล่ ะประเทศสมาชกิ เข้าเปน็ ภาคี (1) พิธีสารมาดริดด้านการจดทะเบียนเครื่องหมายการค้าระหว่าง ประเทศ (2) ความตกลงเฮกด้านการจดทะเบียนสิทธิบัตรการออกแบบ ระหว่างประเทศ (3) สนธิสัญญาความร่วมมือด้านสิทธิบัตร (Patent Cooperation Treaty : PCT) (ไทยเข้าเป็นภาคี PCT แลว้ ) คาดว่าจะมีประเทศสมาชิกอาเซียนทั้งหมดจะเข้าเป็นภาคีพิธีสารมาดริด และสนธิสัญญา PCT ได้ภายในปี 2558 แต่สำหรับความตกลงเฮกประเทศ อาเซยี นอยา่ งนอ้ ย 7 ประเทศจะเขา้ เปน็ ภาคีได้ภายในปี 2558 (ทีม่ า : กรมทรัพยส์ นิ ทางปัญญา กระทรวงพาณชิ ย์ ธันวาคม 2555) 63

ข้อที่ 32 • วสิ าหกจิ ขนาดกลางและขนาดยอ่ ม (SMEs) มคี วามสำคญั กบั เศรษฐกจิ ไทยเปน็ อยา่ งมาก โดยธุรกิจร้อยละ 99.76 ของไทยเป็น SMEs ซ่งึ ก่อใหเ้ กิด การจ้างงานสงู ถงึ รอ้ ยละ 83.89 ของอตั ราการจ้างงานท้ังหมด • ในแผนงานการจัดตั้ง AEC ถือว่าความร่วมมือของอาเซียนด้าน การพฒั นา SMEs เป็นการช่วยลดช่องว่างการพัฒนาในภูมิภาคดว้ ย • การเข้าสู่ AEC เป็นความท้าทายสำหรับ SMEs ในการเตรียม ความพรอ้ มและสรา้ งศกั ยภาพในการทำธรุ กจิ ระหวา่ งประเทศ โดย SMEs ควรเขา้ ใจ ในข้อตกลงต่างๆ ภายใต้ AEC และพิจารณาถึงผลกระทบเชิงลึกที่อาจเกิดขึ้น กับธุรกิจของตนเอง โดยมุ่งเน้นสาขาที่มีแนวโน้มที่จะได้รับผลกระทบ เช่น ธุรกิจบริการ ซึ่งข้อตกลงภายใต้ AEC จะมีการเปิดเสรีในระดับที่สูงขึ้น และ ธุรกิจที่ใช้แรงงานเข้มข้น (Labor intensive) เนื่องจากผู้ประกอบการจะม ี การแข่งขันสูงกับผู้ประกอบการภายในประเทศด้วยกันเองและกับผู้ประกอบการ จากนอกประเทศ 64 ÊÙ»‹ ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹

• ผปู้ ระกอบการจงึ ตอ้ งเรง่ ปรบั มาตรฐานและคณุ ภาพของสนิ คา้ รวมทง้ั สร้างตราสินค้าของตนให้มีความแข็งแกร่ง อีกทั้งควรแสวงหาโอกาสทางการค้า และสร้างเครือข่ายความร่วมมือกับธุรกิจในต่างประเทศ เช่น การหาลู่ทาง การลงทุนในต่างประเทศ ทั้งการลงทุนในการขยายหรือย้ายฐานการผลิตเพื่อ ปัจจัยการผลิต โดยเฉพาะในด้านแรงงานและทรัพยากรธรรมชาติที่มีต้นทุน ต่ำกว่าและการลงทุนในธุรกิจบริการที่ไทยมีศักยภาพ เช่น ร้านอาหาร สปา และนวดแผนไทย เป็นต้น • สำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (สสว.) ไดด้ ำเนนิ การเตรยี มความพรอ้ มผปู้ ระกอบการในการเขา้ สู่ AEC มาตง้ั แตป่ ี 2552 โดยเน้นการสร้างโครงสร้างพื้นฐานที่จะเป็นสำหรับผู้ประกอบการ SMEs เช่น การสร้างเครือข่ายผู้ให้บริการ SMEs ในอาเซยี นดา้ นการสง่ ออกและการลงทุน และการสร้างเครือข่ายและการจัดทำฐานข้อมูลด้านการตลาด รวมทั้งยังได้ทำ การศึกษาผลกระทบของ AEC ที่มีต่อผู้ประกอบการ SMEs ในสาขาต่างๆ เพอ่ื นำมาเปน็ ขอ้ มลู ในการดำเนนิ กจิ กรรมเชอ่ื มโยงเครอื ขา่ ยผปู้ ระกอบการ SMEs ไทยและผปู้ ระกอบการในประเทศอาเซยี น +6 เปน็ ประจำทกุ ปี เพอื่ ขยายชอ่ งทาง ทางการค้าและการลงทุนของผู้ประกอบการ SMEs ไทยดว้ ย (ท่ีมา : สำนกั งานส่งเสรมิ วสิ าหกจิ ขนาดกลางและขนาดยอ่ ม ธนั วาคม 2555) 65

ข้อที่ 33 • หากความตกลงที่จะจัดทำเข้าข่ายเป็นความตกลงตามมาตรา 190 วรรคสองของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 กล่าวคือ เป็นความตกลงที่จะต้องออกพระราชบัญญัติเพื่อให้สามารถปฏิบัติตาม ความตกลงได้ หรือมีผลกระทบต่อเศรษฐกิจและสังคมอย่างกว้างขวาง หรือมีผลผูกพันด้านการค้า การลงทุน หรืองบประมาณของประเทศอย่างมี นยั สำคญั ประชาชนจะมีสว่ นรว่ มใน 2 ขน้ั ตอน คือ (1) กอ่ นการเจรจาความตกลง คณะรฐั มนตรตี อ้ งใหข้ อ้ มลู และจดั ใหม้ ี การรบั ฟงั ความคดิ เหน็ ของประชาชน และตอ้ งชแ้ี จงตอ่ รฐั สภาเกย่ี วกบั ความตกลง นั้น โดยจะต้องเสนอกรอบการเจรจาความตกลงต่อรัฐสภาเพื่อขอความเห็นชอบ ด้วย (2) หลงั จากทเ่ี จรจาความตกลงดงั กลา่ วเสรจ็ สน้ิ แลว้ กอ่ นทค่ี วามตกลง จะมีผลใช้บังคับ คณะรัฐมนตรีต้องให้ประชาชนสามารถเข้าถึงรายละเอียดของ ความตกลงนั้น และในกรณีที่การปฏิบัติตามความตกลงดังกล่าวก่อให้เกิดผล กระทบต่อประชาชนหรือผู้ประกอบการขนาดกลางและขนาดย่อม คณะรัฐมนตรี ต้องดำเนินการแก้ไขหรือเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบนั้นอย่างรวดเร็วเหมาะสมและ เปน็ ธรรม 66 Ê»‹Ù ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹

ข้อที่ 34 ภาษาไทยเปน็ ภาษาประจำชาตไิ ทย ไมม่ กี ารเปลย่ี นแปลง แตภ่ าษาองั กฤษ เป็นภาษาทำงานที่ใช้ในการประชุมอาเซียนหรือติดต่อกันเป็นหลัก แม้ว่าจะไม่มี ประชาคมอาเซียน ภาษาอังกฤษก็เป็นภาษาที่ใช้แพร่หลายในการติดต่อกับ ตา่ งประเทศทั่วโลกมานานแล้ว ดังนนั้ เยาวชนไทยควรจะเร่งฝึกฝนภาษาอังกฤษ มากยง่ิ ขน้ึ รวมทง้ั ภาษาประเทศเพอ่ื นบา้ นเพอ่ื จะไดส้ อ่ื สารและทำงานกบั เพอ่ื นบา้ น อาเซียนและกับประเทศอื่นๆ ได้ดีขึ้น นอกจากนี้ เยาวชนไทยควรเรียนภาษา ประจำชาติ เรยี นรขู้ นบธรรมเนยี มวฒั นธรรมของประเทศเพอ่ื นบา้ นใหม้ ากยง่ิ ขน้ึ เพื่อช่วยเพิ่มโอกาสการทำงานและการติดต่อระหว่างกันในประชาคมอาเซียน สำหรับข้าราชการหรือภาคเอกชนไทยที่มีส่วนร่วมกับกรอบความร่วมมืออาเซียน ก็ควรเรียนรู้ภาษาอังกฤษมากขึ้นด้วย เพื่อประโยชน์สูงสุดในการติดต่อเจรจา หรอื รว่ มประชมุ หารอื กบั ประเทศสมาชกิ อาเซียนอื่นๆ 67

ข้อที่ 35 หนว่ ยงานท่ีเป็นผ้ปู ระสานงานหลัก (National Focal Point) ของไทย ทด่ี แู ลความรว่ มมอื ของอาเซยี นดา้ นการศกึ ษา คอื สำนกั ความสมั พนั ธต์ า่ งประเทศ สำนกั งานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ โดยจะทำหนา้ ท่เี ปน็ ผปู้ ระสานงาน สง่ ผแู้ ทน เข้าร่วมประชุมกับประเทศสมาชิกอาเซียนด้านการศึกษาเพื่อจัดทำโครงการ กจิ กรรมตา่ งๆ และเปน็ หนว่ ยงานหลกั ในการประชมุ เจา้ หนา้ ทอ่ี าวโุ สดา้ นการศกึ ษา ของอาเซยี น (ASEAN Senior Officials Meeting on Education : SOM-ED) และการประชมุ รัฐมนตรีศึกษาอาเซยี น ( ASEAN Education Ministers Meeting : ASED) นอกจากนี้ ในระดับอดุ มศึกษา สำนักงานคณะกรรมการการอดุ มศกึ ษา ไดส้ ง่ ผแู้ ทนเขา้ รว่ มการประชมุ ตา่ งๆ ในกรอบการประชมุ ของเครอื ขา่ ยมหาวทิ ยาลยั อาเซยี น เพ่อื สรา้ งความร่วมมอื ในระดบั อุดมศกึ ษา 68 Ê‹»Ù ÃЪҤÁÍÒà«ÂÕ ¹

ข้อที่ 36 ความร่วมมืออาเซียนด้านการศึกษามีประโยชน์หลายประการไม่ว่า จะเป็นการสนับสนุนให้เกิดความเข้าใจเกี่ยวกับระบบการศึกษาของประเทศ สมาชกิ อาเซยี นทง้ั 10 ประเทศและสรา้ งความรว่ มมอื ดา้ นการศกึ ษา การสง่ เสรมิ การจัดทำคู่มือแนวทางการจัดทำหลักสูตรอาเซียน (ASEAN Curriculum Sourcebook) เพื่อใช้เป็นแนวทางในการจัดทำหลักสูตรอาเซียนของประเทศ สมาชิกให้เป็นไปในทิศทางเดียวกันและเป็นแนวทางสำหรับครูที่ต้องการจะจัดทำ หลักสูตรอาเซียน และสนับสนุนให้มีการแลกเปลี่ยนและการให้ทุนการศึกษา เพื่อให้นักเรียน นักศึกษาได้มีโอกาสและได้รับประสบการณ์ในการศึกษา ดูงาน ในประเทศสมาชิกอาเซียน สามารถเข้าใจเกี่ยวกับวัฒนธรรมและประเพณีของ ประเทศสมาชิกอาเซียน ได้ฝึกฝนการใช้ทักษะด้านภาษา ทั้งภาษาอังกฤษและ ภาษาประเทศเพื่อนบ้าน 69

ข้อที่ 37 ระบบการโอนหนว่ ยกิตในระดับอดุ มศกึ ษาของอาเซยี น (ASEAN Credit Transfer System : ACTS) เปน็ ความรว่ มมอื ระหวา่ งมหาวทิ ยาลยั ในเครือขา่ ย มหาวิทยาลัยอาเซียน (ASEAN University Network : AUN) ซึ่งขณะนี้ เป็นความร่วมมือระหว่าง 26 มหาวิทยาลัยใน 10 ประเทศสมาชิกอาเซียน ในสาขาวชิ าตา่ งๆ ทเ่ี ปดิ สอนเปน็ หลกั สตู รภาษาองั กฤษ ยอมรบั มาตรฐานหลกั สตู ร วิชาระหว่างกัน เปิดให้นักศึกษาสามารถเลือกเรียนวิชาที่สนใจในมหาวิทยาลัย ของประเทศอื่นในอาเซียนได้ และนับเป็นหน่วยกิตการเรียนตามที่เครือข่าย มหาวิทยาลยั อาเซียนกำหนด 70 ʻً ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹

ข้อที่ 38 เครือขา่ ยมหาวิทยาลัยอาเซียน (ASEAN University Network : AUN) เป็นโครงการความร่วมมือระดับอุดมศึกษาที่สำคัญของอาเซียน จัดตั้งขึ้นเมื่อ ปี 2538 สมาชิกของเครือข่ายประกอบด้วยมหาวิทยาลัยในภูมิภาค เอเชียตะวันออกเฉียงใต้จำนวน 26 แห่ง ที่ตั้งของสำนักงานเลขานุการ AUN อยู่ที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย การสร้างเครือข่ายนี้เป็นความพยายามของ อาเซียนที่จะเชื่อมโยงสถาบันอุดมศึกษาของประเทศสมาชิกอาเซียน เพื่อช่วย ขับเคลื่อนความรว่ มมอื ดา้ นการศกึ ษา การวจิ ยั การแลกเปลยี่ นความรู้ ซ่งึ จะมี สว่ นสำคัญในการพัฒนาของภูมิภาค กิจกรรมทส่ี ำคัญของเครือขา่ ยมหาวิทยาลัย อาเซียน เช่น การเชิญมหาวิทยาลัยชั้นนำในภูมิภาคมาร่วมศึกษา วิจัย แลกเปลี่ยนนักศึกษาและบุคลากร การเรียนรู้ร่วมกันผ่านระบบสารสนเทศ ที่ผ่านมาเครือข่ายมหาวิทยาลัยอาเซียนได้จัดทำกิจกรรมที่สำคัญต่อการศึกษา มากมาย เช่น ASEAN Study Programme, Student and Faculty Exchange Programme, Scholarships for Graduate Students at ASEAN Countries, Information Networking among ASEAN Universities และ Collaborative Research เป็นต้น 71

ข้อที่ 39 คู่มอื การจัดทำหลกั สตู รอาเซียน (ASEAN Curriculum Sourcebook) เป็นคู่มือสำหรับครูที่จะใช้ในการจัดทำหลักสูตรอาเซียน เป็นเอกสารต้นแบบ หลกั สตู รเกย่ี วกบั อาเซยี นทจ่ี ดั ทำขน้ึ โดยความรว่ มมอื ของสำนกั เลขาธกิ ารอาเซยี น องค์กรเพื่อการพัฒนาระหว่างประเทศของสหรัฐฯ (USAID) สำนักเลขาธิการ SEAMEO (Southeast Asian Ministers of Education Organization) และกระทรวงศึกษาธกิ ารของประเทศสมาชกิ อาเซยี น โดยไดม้ ีการเปดิ ตัวเอกสาร ดังกล่าวในระหว่างการประชุมรัฐมนตรีศึกษาอาเซียน ครั้งที่ 7 เมื่อเดือน กรกฎาคม 2555 ณ เมอื งยอกยาการ์ตา ประเทศอินโดนีเซีย 72 ʻً ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹

ข้อที่ 40 คูม่ ือการจัดทำหลักสตู รอาเซียนมหี วั ข้อหลัก 5 หวั ขอ้ ไดแ้ ก่ (1) การรู้จักอาเซียน (Knowing ASEAN) (2) คณุ ค่าของอัตลักษณแ์ ละความหลากหลาย (Valuing Identity and Diversity) (3) การเชื่อมโยงโลกและทอ้ งถิน่ (Connecting Global and Local) (4) การส่งเสริมความเสมอภาคและความยุติธรรม (Promoting Equity and Justice) (5) การทำงานรว่ มกันเพอื่ อนาคตท่ียัง่ ยืน (Working together for a Sustainable Future) นอกจากนี้ ยงั มแี นวทาง (pathways) เพอ่ื การเรยี นรู้ 4 แนวทาง ไดแ้ ก่ ประชาชน (people) สถานท่ี (places) วัตถุ (materials) และแนวคดิ (ideas) โดยแบ่งระดับการเรียนรูเ้ ป็น 3 ระดับ คอื ประถมศึกษาตอนปลาย มธั ยมศกึ ษา ตอนต้น และมธั ยมศกึ ษาตอนปลาย 73

ข้อที่ 41 ที่ประชุมอธิการบดีแห่งประเทศไทยได้มีการพิจารณาเรื่องการเตรียม ความพร้อมของมหาวิทยาลัยเข้าสู่ประชาคมอาเซียน โดยมีมติให้ปรับเปลี่ยน ช่วงเวลาการเปิด-ปิดภาคเรียนให้สอดคล้องกับปฏิทินการศึกษาของสากล โดยเริ่มต้นจากมหาวิทยาลัยที่มีความพร้อมที่จะปรับเปลี่ยนหรือมหาวิทยาลัย และสถาบันที่มีหลักสูตรนานาชาติ สามารถปรับเปลี่ยนการเปิด-ปิดภาคเรียน ได้ตั้งแต่ปี 2556 สำหรับปี 2557 ทป่ี ระชุมอธิการบดีแหง่ ประเทศไทยได้ขอความร่วมมอื ให้ทุกหลักสูตรปรับเปลี่ยนการเปิด-ปิดภาคเรียนให้ตรงกันทั้งหมด โดยกำหนด ให้ภาคเรียนที่ 1 เปิดเรียนกลางเดือนสิงหาคม ภาคเรียนที่ 2 เปิดเรียน กลางเดอื นมกราคม ประโยชนข์ องการเลอ่ื นการเปดิ -ปดิ ภาคเรยี น คอื จะทำใหร้ ะบบการศกึ ษา สอดคล้องกับระบบการศึกษาของอาเซียนและระบบการศึกษาสากล เพิ่มโอกาส ให้กับนิสิต นักศึกษา อาจารย์ ในการเข้าร่วมโครงการแลกเปลี่ยนกับสถาบัน อุดมศึกษาตา่ งประเทศ ซง่ึ จะมีชว่ งเวลาการเรยี นการสอนทสี่ อดคลอ้ งตรงกนั 74 ʻً ÃЪҤÁÍÒà«ÂÕ ¹

ข้อที่ 42 ควรเน้นการพัฒนา “บุคลากร” การเปลี่ยนกรอบความคิดให้ข้ามแดน การหล่อหลอมอนาคตของอาเซียน การส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนเป็นทั้ง ประชาชนของประเทศและประชาชนของอาเซียน ส่งเสริมการเตรียมทักษะ การปรับทัศนคติและเพิ่มสมรรถนะ การเตรียมพร้อมด้านทักษะภาษา ความรู้เกี่ยวกับอาเซียน การเรียนรู้เรื่องการอยู่ร่วมกันบนความแตกต่าง การเปิดโลกทศั น์ เป็นตน้ 75

ข้อที่ 43 ไทยเล็งเห็นความสำคัญของความเชื่อมโยงระหว่างกันในอาเซียน (ASEAN Connectivity) โดยประเทศไทยมที ีต่ ัง้ ทางภมู ศิ าสตรท์ ี่สำคญั สามารถ เชอ่ื มโยงไดก้ บั ประเทศตา่ งๆ ในกรอบอนภุ มู ภิ าคลมุ่ นำ้ โขง และอาเซยี นไดโ้ ดยสะดวก ทำให้เกิดประโยชน์กับคนไทยและเศรษฐกิจของประเทศ รัฐบาลจึงได้ผลักดัน ข้อริเริ่มเรื่องความเชื่อมโยงระหว่างกันในอาเซียนมาแต่แรกเริ่มและเมื่อเดือน ตลุ าคม 2553 ผนู้ ำอาเซยี นประกาศใหก้ ารรบั รองแผนแมบ่ ทวา่ ดว้ ยความเชอ่ื มโยง ระหว่างกันในอาเซียน (Master Plan on ASEAN Connectivity : MPAC) เพื่อเป็นกรอบความร่วมมือในการสร้างความเชื่อมโยงระหว่างกันซึ่งประกอบด้วย 3 ดา้ น คอื ดา้ นโครงสรา้ งพน้ื ฐาน ดา้ นกฎระเบยี บ และดา้ นประชาชน นอกจากน้ี ท่ปี ระชุมสุดยอดอาเซียน +3 ครงั้ ที่ 15 เมื่อเดอื นพฤศจกิ ายน 2555 ไทยยังได ้ ผลักดันให้มีการรับรองเอกสาร ASEAN +3 Partnership on Connectivity ซึ่งต่อยอดความร่วมมือด้านความเชื่อมโยงในอาเซียนไปยังกรอบอาเซียน +3 ซึ่งรวมจีน ญี่ปุ่น และเกาหลีใต้ โดยความเชื่อมโยงเหล่านี้ล้วนมีส่วนสำคัญ ในการสร้างประชาคมอาเซียนในปี 2558 76 ÊÙ»‹ ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹

TAMU TAMU MUSE LASHIO THIBAW MANDALAY TACHILEIK Í‹Òǵѧà¡ÂëÕ NAY PYI TAW North-South Corridor East-West Corridor KAWKAREIK MYAWADDY Southern Corridor MAWLAMYINE Southern Coastal Corridor Northeastern Corridor DAWEI Central Corridor Western Corridor ·ÐàÅÍѹ´ÒÁѹ Í‹ÒÇä·Â Eastern Corridor Northern Corridor ·ÐàŨ¹Õ 㵌 77

ข้อที่ 44 ตราสญั ลกั ษณแ์ ละชอ่ื อาเซยี นเปน็ ลขิ สทิ ธข์ิ อง สำนกั เลขาธกิ ารอาเซยี น “เอาไปใช้ไม่ไดห้ ากไม่ไดร้ บั อนญุ าต” อาเซียนมีการกำหนดหลักเกณฑ์การขออนุญาตไว้ ก็เพื่อป้องกันไม่ให้ มีการนำตราสัญลักษณ์ หรือชื่ออาเซียนไปใช้ในเชิงพาณิชย์หรือเพื่อประโยชน ์ ส่วนตัว ซึ่งอาจสร้างความเสื่อมเสียต่ออาเซียนและประเทศสมาชิกอาเซียนทั้ง 10 ประเทศได้ ดังนั้น เอกสารหนังสือที่นำตราสัญลักษณ์อาเซียนไปใช้ในเชิง พาณชิ ยโ์ ดยไมไ่ ดร้ บั อนญุ าต จงึ อาจเปน็ การกระทำผดิ กฎหมายทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญา สามารถหาข้อมูลเพิ่มเติมเรื่องการขออนุญาตใช้ตราสัญลักษณ์ และชื่ออาเซียน ในเว็บไซตข์ องสำนกั เลขาธิการอาเซียน (www.aseansec.org) 78 ÊÙ‹»ÃЪҤÁÍÒà«ÂÕ ¹

ข้อที่ 45 · ธงอาเซยี นเป็นสัญลกั ษณข์ องความ สามัคคี และการสนับสนุนของประเทศสมาชิก ต่อหลักการและความพยายามของอาเซียน รวมทง้ั เปน็ ชอ่ งทางเพอ่ื สง่ เสรมิ ความตระหนกั รู้ และความเปน็ ปึกแผ่นยิ่งขน้ึ ของอาเซยี น · ธงอาเซียนแสดงถึงเสถยี รภาพ สันตภิ าพ ความสามัคคีและพลวตั ของ อาเซียน สขี องธง ไดแ้ ก่ นำ้ เงนิ แดง ขาว และเหลอื ง ซงึ่ แสดงถงึ สีหลักของ ธงชาติของบรรดาประเทศสมาชิกอาเซยี นทั้งหมด น้ำเงนิ แสดงถึงสันติภาพและเสถียรภาพ แดง บง่ ชคี้ วามกล้าหาญและความกา้ วหนา้ ขาว แสดงความบรสิ ทุ ธ์ิ เหลอื ง เปน็ สัญลกั ษณข์ องความเจริญรงุ่ เรอื ง · รวงข้าวตรงกลางของตราสัญลักษณ์แสดงถึง ความใฝ่ฝันของบรรดา ผู้ก่อตั้งอาเซียนให้มีอาเซียนที่ประกอบด้วยบรรดาประเทศทั้งหมดในเอเชีย ตะวนั ออกเฉียงใต้ ผกู พนั กนั อย่างมมี ติ รภาพและเป็นหน่งึ เดียว · วงกลมแสดงถงึ เอกภาพของอาเซยี น หมายเหตุ : ธงอาเซยี นเปน็ ลิขสิทธิ์ของอาเซยี น 79

ข้อที่ 46 แนวทางการใช้ธงอาเซยี น (Guidelines on the Use of ASEAN Flag) ระบวุ า่ โดยปกติ ประเทศสมาชิกอาเซียนจะติดธงอาเซียนที่สำนักเลขาธิการ อาเซยี นแหง่ ชาติ และสามารถตดิ ธงอาเซยี นคธู่ งชาตไิ ดใ้ นงานตา่ งๆ ทง้ั ภายในและ นอกอาคารเป็นครั้งคราวได้ ในระหว่างการประชุมอาเซียน งานเฉลิมฉลอง วันสถาปนาอาเซียน (8 สิงหาคม) งานพิธีการ นิทรรศการ หรืองานอื่นใด ทจี่ ดั ข้นึ เพื่อสง่ เสรมิ ผลประโยชน์ของอาเซียน ธงชาติของทุกประเทศเป็นของสูง เป็นที่เคารพ ดังนั้น การติดธงชาต ิ ประเทศต่างๆ และธงอาเซียนต้องตรวจสอบความถูกต้องของธง ขนาดธงและ เสาธงที่เท่าเทียมกัน เรียงลำดับการวางเสาธงที่ถูกต้อง โดยสามารถตรวจสอบ และศึกษาแนวทางการใชธ้ งอาเซียน (Guidelines on the Use of ASEAN Flag) ที่ถูกต้องและเหมาะสมได้ที่เว็บไซต์กรมอาเซียน (www.mfa.go.th/asean) หรือ สำนักเลขาธิการอาเซยี น (www.aseansec.org) 80 ÊÙ‹»ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹

ข้อที่ 47 สวัสดิการเหล่านี้ รัฐบาลไทยให้เฉพาะประชาชนไทยที่มีสิทธิ์เท่านั้น ซึ่งเป็นไปตามนโยบายของรัฐบาลในการสร้างเสริมสวัสดิการให้แก่ประชาชน ชาวไทย และไม่ได้เป็นข้อตกลงของอาเซียนที่ต้องทำ หรือใช้ด้วยกันทุกประเทศ แต่ตามจังหวัดชายแดน เราจะเห็นคนของประเทศเพื่อนบ้านเข้ามารับการรักษา พยาบาล และหมอรบั ตรวจใหน้ ้นั เปน็ เหตุผลดา้ นมนุษยธรรม สง่ิ ทก่ี ระทรวงพฒั นาสงั คมและความมน่ั คงของมนษุ ยก์ ำลงั จะดำเนนิ การ ร่วมกับเพื่อนสมาชิกอาเซียนประเทศอื่นๆ คือ การหาข้อมูลเปรียบเทียบว่า แต่ละประเทศให้ความช่วยเหลือหรือมีระบบสวัสดิการสังคมให้ประชาชน อย่างไรบ้าง เพื่อใช้เป็นแนวทางให้แต่ละประเทศพัฒนาระบบสวัสดิการสังคม ที่เหมาะสม มีระดบั มาตรฐานเดียวกนั หรือใกลเ้ คยี งกันท่ีสุด 81

ข้อที่ 48 อาเซียนมกี ลไกเพ่ือส่งเสริมสทิ ธมิ นุษยชน ได้แก่ (1) คณะกรรมาธิการระหว่างรัฐบาลว่าด้วยการส่งเสริมสิทธิมนุษยชน อาเซยี น (ASEAN Intergovernmental Commission on Human Rights : AICHR) จดั ตง้ั ขน้ึ เมอ่ื ปี 2552 ประกอบดว้ ยผแู้ ทนประเทศสมาชกิ อาเซยี นประเทศละ 1 คน ผู้แทนของประเทศไทยคนแรกใน AICHR คือ ดร. ศรีประภา เพ็ชรมีศรี จากมหาวิทยาลัยมหิดล ส่วนผู้แทนคนปัจจุบัน (วาระปี 2556-2558) คือ ดร. เสรี นนทสูติ รองเลขาธกิ ารมลู นิธสิ ภาวิจัยและพัฒนาองค์กรภาครฐั 82 ÊÙ‹»ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹

(2) คณะกรรมาธกิ ารอาเซียนดา้ นการส่งเสรมิ และคุม้ ครองสทิ ธสิ ตรีและ สิทธเิ ดก็ (ASEAN Commission on the Promotion and Protection of the Rights of Women and Children : ACWC) ซึง่ เริม่ ดำเนนิ การเมอ่ื ปี 2553 ประกอบดว้ ยผูแ้ ทนประเทศสมาชิกอาเซยี นประเทศละ 2 คน ด้านสิทธเิ ด็ก 1 คน และด้านสิทธิสตรี 2 คน รวมเป็น 20 คน ผู้แทนของประเทศไทย ได้แก่ ดร. สายสรุ ี จตุ ิกุล ด้านสทิ ธเิ ดก็ และนางกานดา วัชราภัย ดา้ นสทิ ธสิ ตรี (วาระปี 2553-2556) นอกจากนี้ ผนู้ ำอาเซียนได้รบั รองปฏิญญาอาเซียนวา่ ด้วยสิทธิมนุษยชน (ASEAN Human Rights Declaration : AHRD) เมอ่ื เดอื นพฤศจกิ ายน 2555 โดยประโยชนท์ ป่ี ระชาชนจะไดร้ บั จากปฏญิ ญาฯ ฉบบั น้ี คอื การสรา้ งความตระหนกั รู้ ความเข้าใจในเบื้องต้นเกี่ยวกับสิทธิพื้นฐานที่พึงมีและพึงได้รับการคุ้มครองในการ ดำเนินชีวิตประจำวัน และแม้ว่าปฏิญญาฯ ไม่ใช่ตัวบทกฎหมายที่จะควบคุมและ ลงโทษผู้ที่กระทำผิดในการละเมิดสิทธิมนุษยชน แต่นับว่าเป็นความก้าวหน้า อย่างยิ่งที่อาเซียนได้มีเอกสารพื้นฐานร่วมกันในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิ มนษุ ยชนในระดบั ภมู ภิ าค 83

ข้อที่ 49 คณะกรรมาธิการอาเซียนด้านการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิสตรีและ สิทธิเดก็ ใหค้ วามสำคัญกบั ประเด็นตา่ งๆ ได้แก่ • การขจดั ความรุนแรงตอ่ สตรแี ละเด็ก • สทิ ธขิ องเดก็ ในการเข้ารว่ มในกจิ กรรมท่ีมผี ลตอ่ เดก็ • การค้าสตรแี ละเดก็ • การมสี ว่ นรว่ มของสตรใี นการเมอื งและการตดั สนิ ใจตา่ งๆ ธรรมาภบิ าล และประชาธปิ ไตย • การสง่ เสริมและคมุ้ ครองสิทธิสตรีและเดก็ พกิ าร • ระบบการคุ้มครองเด็ก และสิทธิในการได้รับการศึกษาที่มีคุณภาพ ของเดก็ วัยก่อนประถมศึกษา 84 ÊÙ»‹ ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹

ข้อที่ 50 อาเซียน ได้ประกาศทศวรรษอาเซียนของคนพกิ าร (ASEAN Decade of Persons with Disabilities 2011-2020) ซึ่งเป็นข้อริเริ่มของไทย และไดร้ บั ความเหน็ ชอบจากประเทศสมาชกิ อาเซยี นใหบ้ รรจไุ วใ้ นกรอบยทุ ธศาสตร์ 2554-2558 (ค.ศ. 2011-2015) การประชุมระดับเจ้าหน้าที่อาวุโสอาเซียน ดา้ นสวัสดกิ ารสังคมและการพฒั นา (ASEAN Senior Officials Meeting on Social Welfare and Development) โดยผู้นำอาเซียนได้ประกาศทศวรรษ ดังกลา่ วในการประชมุ สดุ ยอดอาเซียน ครง้ั ท่ี 19 เม่อื เดอื นตลุ าคม 2554 85

ข้อที่ 51 • ประเทศสมาชิกอาเซียนให้ความสำคัญต่อประเด็นสตรี โดยม ี คณะกรรมการอาเซยี นดา้ นสตรี (ASEAN Committee on Women : ACW) เป็นกลไกความร่วมมือด้านสตรีในระดับภูมิภาคอาเซียน เริ่มก่อตั้งเป็นโครงการ สตรีอาเซียน (ASEAN Women’s Programme : AWP) เมื่อปี 2524 (ค.ศ. 1981) และมกี ารประชุมประจำปี ปีละหนึ่งครงั้ มวี ัตถุประสงคเ์ พอื่ กำหนด ทิศทางการดำเนินงานด้านสตรีในภูมิภาคอาเซียน และเพื่อพิจารณาโครงการ ที่ประเทศสมาชิกอาเซียนได้รับผลประโยชน์ร่วมกัน โดยประเทศสมาชิกอาเซียน จะผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันเป็นเจ้าภาพการประชุมตามลำดับตัวอักษรชื่อประเทศ ประเทศละ 3 ปี 86 Ê»‹Ù ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹

• เมอ่ื ปี 2540 AWP ได้รบั การยกฐานะเปน็ คณะอนุกรรมการอาเซียน ด้านสตรี (ASEAN Sub - Committee on Women : ASW) โดยประเทศสมาชกิ อาเซียนเป็นเจ้าภาพครั้งละ 2 ปี ซึ่งต่อมา ที่ประชุม ASW ครั้งที่ 20 เห็นชอบให้ปรับยกฐานะขึ้นเป็นคณะกรรมการอาเซียนด้านสตรี (ASEAN Committee on Women : ACW) และที่ประชมุ ACW ครง้ั ท่ี 1 เมื่อเดอื นตุลาคม 2545 ณ สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ได้พจิ ารณาให้วาระเจ้าภาพ ของประเทศหมุนเวยี นประเทศละ 1 ปี ประเทศไทยให้ความสำคัญ และผลกั ดันเร่ืองการพฒั นา ตามปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียงและการพฒั นา ท่ียดึ ประชาชนเป็นศูนยก์ ลาง การผนวกแผนพัฒนา สตรใี นแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสงั คมแหง่ ชาติ การสง่ เสริมกองทุนสตรี และการสง่ เสรมิ บทบาท สตรใี นการเมืองและตำแหนง่ บรหิ ารระดับสงู เป็นตน้ 87

ข้อที่ 52 มีและมีกิจกรรมที่น่าสนใจอย่างสม่ำเสมอ ไทยเป็นประเทศแรก ทไ่ี ดจ้ ดั ตง้ั สมาคมอาเซยี น-ประเทศไทยขน้ึ เมอ่ื วนั ท่ี 10 พฤศจกิ ายน 2551 ตามแผนงานการจดั ต้งั ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน เพือ่ ปฏิบัติ ภารกิจสนับสนุนการสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับอาเซียนและความรู้สึกของ การเปน็ ประชาคม ประสานความร่วมมือและปฏิสัมพันธก์ บั ภาคประชาสงั คมและ องคก์ รตา่ งๆ สมาคมอาเซยี น-ประเทศไทยไดจ้ ดั ทำเอกสารจดหมายขา่ วเปน็ ประจำ ทกุ 3 เดอื น เพอ่ื เปน็ ชอ่ งทางเผยแพรข่ อ้ มลู ทน่ี า่ สนใจเกย่ี วกบั อาเซยี นแกป่ ระชาชน ทว่ั ไป ปัจจุบัน สมาคมอาเซียน-ประเทศไทยตั้งอยู่ที่กระทรวงการต่างประเทศ ศูนย์ราชการเฉลมิ พระเกียรติ 80 พรรษาฯ อาคารบี ชั้น 8 ผสู้ นใจสามารถ ตดิ ตามข้อมลู ต่างๆ จากสมาคม ฯ ไดท้ เี่ วบ็ ไซต์ www.aseanthailand.org และที่ อเี มล์ [email protected] 88 ÊÙ‹»ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹

ข้อที่ 53 รัฐบาลได้พยายามแก้ไขปัญหาโดยการเจรจากับประเทศเพื่อนบ้าน ในทุกระดับอย่างต่อเนื่อง และใช้กรอบอาเซียนในการแก้ไขปัญหาด้วย ในส่วนของอาเซียนได้มีข้อตกลงอาเซียนเรื่องมลพิษจากหมอกควันข้ามแดน (ASEAN Agreement on Transboundary Haze Pollution) โดยเป็น ความร่วมมอื ระหวา่ งประเทศสมาชิกเพื่อร่วมกันแก้ไข ปอ้ งกนั ติดตาม บรรเทา ปัญหาหมอกควันข้ามแดนร่วมกันโดยวิธีต่างๆ เช่น ควบคุมแหล่งที่เกิดไฟป่า / ไฟบนพื้นดิน พัฒนาระบบประเมินสถานการณ์และการแจ้งเตือนล่วงหน้า การแลกเปลี่ยนข้อมูลและเทคโนโลยี และการให้ความช่วยเหลือซึ่งกันและกัน เมือ่ เกดิ สถานการณ์ โดยทกุ ๆ ปี รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมของไทย จะร่วมประชุมกับประเทศสมาชิกอาเซียนเพื่อร่วมมือ หาทางจัดการปญั หาไฟป่าและหมอกควนั ในภมู ิภาค 89

ข้อที่ 54 ณ ปัจจุบัน (มีนาคม 2556) ติมอร์-เลสเตมิได้เป็นประเทศสมาชิก อาเซยี น แตต่ มิ อร์-เลสเตได้แสดงความประสงค์ขอเข้าเปน็ ประเทศสมาชกิ อาเซียน เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2554 ซึ่งเป็นเรื่องที่ประเทศอาเซียนกำลังพิจารณาหารือ กันอยู่ เพราะหลักเกณฑ์การรับสมาชิกใหม่ จะต้องคำนึงถึงความพร้อมของ ประเทศที่จะเข้าร่วมในทุกๆ ด้าน และการให้การสนับสนุนความร่วมมือต่างๆ รวมทั้งการพิจารณารับประเทศใดประเทศหนึ่งเข้าเป็นสมาชิก จะต้องให้ ทกุ ประเทศสมาชิกอาเซียนเห็นชอบร่วมกันดว้ ย 90 ÊÙ‹»ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹

ข้อที่ 55 91

• อาเซยี นมีความร่วมมือทางดา้ นสาธารณสุข โดยดำเนินงานผา่ นกลไก การประชุม ในระดบั ตา่ งๆ ไดแ้ ก่ การประชมุ ระดับรัฐมนตรีสาธารณสุขอาเซียน (ASEAN Health Ministers’ Meeting : AHMM) การประชุมระดบั เจ้าหนา้ ท ี่ อาวุโสด้านการพัฒนาสาธารณสุข (Senior Official’s Meeting on Health Development : ASEAN SOMHD) และการประชุมระดับคณะทำงาน / ผู้เชย่ี วชาญในด้านตา่ งๆ รวม 10 ด้าน ได้แก่ 1. โรคตดิ ตอ่ 2. ความปลอดภัยดา้ นอาหาร 3. ความร่วมมอื ดา้ นเทคนิคเกย่ี วกับยา 4. การเตรียมพร้อมและรับมือกบั โรคระบาด 5. การควบคุมยาสูบ 6. เอดส์ 7. สขุ ภาพจติ 8. สขุ ภาพแมแ่ ละเด็ก 9. โรคไมต่ ิดตอ่ 10. การแพทย์ดงั้ เดิม • การดำเนินงานด้านสาธารณสุขอาเซียนมีกระทรวงสาธารณสุข เปน็ หน่วยงานรบั ผดิ ชอบหลัก โดยประเทศไทยมีบทบาทนำท่ีแขง็ ขนั ในหลายด้าน เช่น ด้านการเตรียมพร้อมและรับมือโรคระบาด โดยทำหน้าที่เป็นประธานและ “Coordinating Office” ของ “เครือข่ายฝึกอบรมนักระบาดวิทยาภาคสนาม” ในกรอบความร่วมมือระหว่างอาเซียนกับจีน ญี่ปุ่น และเกาหลีใต้ (ASEAN+3) ด้านสุขภาพจิต ไทยได้ริเริ่มให้มีการจัดประชุมคณะทำงานสุขภาพจิตขึ้น เป็นครั้งแรกในอาเซียน และได้รับเลือกให้ดำรงตำแหน่งประธานคณะทำงาน สุขภาพจิตอาเซียน (ASEAN Task Force on Mental Health : AMT) ดา้ นการประเมนิ ผลกระทบด้านสขุ ภาพ (Health Impact Assessment : HIA) ไทยเป็นเจ้าภาพจัดการประชุมเชิงปฏิบัติการเรื่อง HIA เป็นครั้งแรกและ ด้านการควบคุมยาสูบ โดยไทยเปน็ ผู้เสนอและผลักดนั แนวคดิ “Towards Smoke Free ASEAN Campaign” เมอื่ ปี 2554 เปน็ ตน้ 92 ÊÙ‹»ÃЪҤÁÍÒà«ÂÕ ¹

ข้อที่ 56 การมีอัตลักษณ์อาเซียน หมายถึง การยอมรับในความหลากหลาย (diversity) ในด้านต่างๆ อาทิ วฒั นธรรม ประเพณี ศาสนาของประเทศสมาชิก อาเซียน ซึ่งถือเป็นลักษณะเฉพาะของอาเซียนที่รวมตัวกันอยู่บนความแตกต่าง หลากหลาย ตวั อยา่ งอัตลกั ษณอ์ าเซยี น เช่น ธงและเพลงอาเซยี น ประเทศสมาชิก อาเซียนแต่ละประเทศยังสามารถธำรงไว้ซึ่งเอกลักษณ์ของตนได้ การมีอัตลักษณ์ อาเซียนดังกล่าวจึงมิใช่ความพยายามที่จะทำให้ทุกประเทศสมาชิกมีวัฒนธรรม ประเพณี ค่านยิ ม เหมือนกนั หรอื อยา่ งเดียวกัน 93

ข้อที่ 57 94 ÊÙ‹»ÃЪҤÁÍÒà«ÂÕ ¹

95

96 ÊÙ‹»ÃЪҤÁÍÒà«ÂÕ ¹

ข้อที่ 58 97

“การเตรยี มความพรอ้ มของคนไทยมคี วามจำเปน็ อยา่ งมากทจ่ี ะชว่ ย ให้คนไทยมีศักยภาพและขีดความสามารถสูงเพื่อแข่งขันมิใช่เพียงในอาเซียน แตย่ งั สามารถแขง่ ขนั กบั โลกภายนอกในฐานะเปน็ พลเมอื งอาเซยี นคนหนง่ึ ดว้ ย” คนไทยทม่ี ศี กั ยภาพและความพรอ้ มจะแขง่ ขนั จะตอ้ งมคี ณุ ลกั ษณะสำคญั ดงั น้ี 1. มวี สิ ยั ทศั นท์ ก่ี า้ วไกลและกา้ วหนา้ สามารถมองถงึ โอกาสและสง่ิ ทา้ ทาย และปรับตัวเองให้ใช้ประโยชน์จากโอกาสดังกล่าว พร้อมสร้างภูมิคุ้มกันต่อ สง่ิ ทา้ ทายทอี่ าจเกดิ ขึ้น 2. เปลีย่ นมุมมองและวิธีการคิดใหมเ่ ป็น “มากกวา่ ประเทศไทย” และ “เราจะสร้างประโยชน์อะไรให้กับอาเซียน” และขยายขอบเขตการคิด ให้กว้างขวางมากยิ่งขึ้น รวมทั้งไม่หยุดที่จะเรียนรู้และพัฒนาทักษะที่จำเป็น สำหรบั การปฏิบัตงิ านของตน 98 ÊÙ»‹ ÃЪҤÁÍÒà«Õ¹