ครวู ฒุ ิ วฒุ ธิ รรมเวช ๑๕ครู ดา้ นการแพทย์แผนไทย ภมู ิปัญญาไทย 51 ปิดตัง คือธาตุน้�ำ ปิดตังคือน้�ำดี เพราะงั้น พอเขาวิจัยแต่ละตัวปุ๊บ ไปเจอ เขาถึงใช้ยารสขมเข้ามาให้เกิดความร้อน ให้เกิด กระเจ๊ียบลดน้�ำตาลในเลือดได้ มันลด การยอ่ ยสลายสารอาหารหรอื พวกนำ�้ ตาลได้ คนท่ี ได้ เพราะเป็นเอ็นไซม์ย่อยสลายน้�ำตาล เป็นโรคเบาหวานตอ้ งกินอาหารทม่ี รี สขม ขมหนงึ่ ท�ำไมมันจะแก้ไม่ได้ มันแก้ได้แต่รักษาไม่ อนั เสรจ็ แลว้ ตอ้ งมอี าหารเสรมิ ตอ้ งมรี สเผด็ หอม หาย ตอ้ งดงึ ไขมนั ออกมาจากตบั ออ่ น ตอ้ ง รอ้ น อยา่ มงุ่ ไปกนิ อยา่ งเดยี วเพราะมนั จะทำ� ใหธ้ าตุ สามรสครบั พงั มนั จะท�ำให้น้ำ� ลดว่า ทำ� ไมมนั เพิ่ม ความจริงแล้ว เบาหวานเป็นโรค แทนทจี่ ะกนิ ทลี ะอยา่ ง ทลี ะอยา่ ง เขากเ็ อามา ที่มีคนเป็นเยอะ ไม่ว่าจะเกิดจากอายุ รวมกนั เป็นสูตรอาหาร ต�ำรบั ยา กระตุน้ ท�ำใหเ้ กิด กรรมพนั ธุ์ ทำ� การตลาดกนั มาก การรักษา ธาตไุ ฟ ตวั ทกี่ ระตนุ้ ทำ� ใหเ้ กดิ ความรอ้ นในรา่ งกาย โรคเบาหวานไม่ค่อยถูกชูเป็นหลัก เพราะ ไมใ่ ชเ่ ฉพาะยาท่ีรสเผด็ หอม รอ้ น แตถ่ า้ เราศกึ ษา การตลาดสงู มาก แพทยแ์ ผนปจั จบุ นั ทำ� ได้ ลึกลงไปของรสของยาเน้ีย ตัวท่ีท�ำให้เกิดความ แคป่ ระคอง จรงิ แลว้ แตม่ นั มอี นั ตรายสะสม รอ้ นจรงิ ๆ เป็นเอ็นไซนห์ ลัก คือ รสเปรีย้ ว เพราะ เพราะยามนั จะทำ� ลายไตและตบั ฉะน้นั ต้องมีรสชาตเิ ผ็ด หอม รอ้ นและรสเปร้ยี ว เข้ามาเพ่อื ใหร้ สขมท�ำงาน ทานยาสามรส อาหาร สามรส เบาหวานกจ็ ะหาย ไขมันจะอยู่ในตับหรอื ตบั ออ่ นกจ็ ะละลายไปโดยไมต่ อ้ งไปทำ� อะไรมนั เลย
๑๕ครู ครูวุฒิ วฒุ ิธรรมเวช ดา้ นการแพทย์แผนไทย ภูมิปัญญาไทย 52 บางคนก็บอกว่า สมุนไพรอันตราย กินท�ำไม มันตกค้างที่ตับที่ ไต ร้แู ลว้ กอ็ ยา่ กนิ หันไปกินอาหารท่ีปรงุ ตามสตู รท่มี ี ท�ำไดไ้ หม ถา้ กนิ อาหารได้ก็แสดงวา่ มันรกั ษาได้ ไม่มโี ทษ พวกโรคหวั ใจ ตบั ไต เบาหวาน มะเรง็ แพทยแ์ ผนไทยเราพยายาม จะพดู วา่ รกั ษาไดเ้ ลย คงไมแ่ ตค่ นทรี่ กั ษามาไดจ้ รงิ เขาพดู ได้ ไมอ่ นั ตราย เคยสงสัยว่า คนไทยแค่เป็นไข้หวัด มีผลวิจัยออกมาชัดเจนเลย ว่า มตี ัวยาที่แกไ้ ขห้ วัดไดจ้ รงิ ใช้แทนยาพาราเซตามอลได้ ไม่เอามาพดู กนั เอาตวั ทไ่ี มใ่ ช่มาพูดแล้วกม็ าโจมตีกนั เพ่ิงออกข่าวมาใหม่ ๆ เลยวา่ ยาเขียวหอมแก้ไขแ้ กป้ วด ซึ่งมันไมใ่ ช่ ยาท่รี ักษาพวกไข้กม็ ผี ลงานวิจยั รัฐบาลทุ่มทนุ สบิ กว่าล้านแต่ไมย่ อมพดู เพราะมนั กระทบต่อเศรษฐกิจ สมุนไพรไทยสำ� คัญขนาดนี้ แตป่ รากฏมหา’ลัยต่าง ๆ ทเ่ี ปิดคณะ แพทย์แผนไทย จะไมค่ ่อยมคี รทู ี่เกยี่ วกบั แพทย์แผนไทยเข้าไป กเ็ พราะผทู้ เี่ ปน็ แพทยแ์ ผนไทย หากไมม่ ปี รญิ ญา เขา้ ไปสอนไมไ่ ด้ จะสอนปรญิ ญาตรไี ด้ ตอ้ งมตี รหี รอื โท จะสอนโทไดต้ อ้ งมโี ทและเอก จะ สอนเอกไดต้ อ้ งมเี อกแลว้ เอกสายตรงดว้ ย เขากไ็ มไ่ ดอ้ า่ นขอ้ ยกเวน้ พอ เขาจะใชก้ เ็ อาขอ้ บงั คบั ตรง ยกเวน้ แตก่ รณที ผี่ เู้ ชย่ี วชาญบรรจไุ ดแ้ ตเ่ ขา ไม่เข้าใจข้อนี้ครับ
ครูวุฒิ วฒุ ิธรรมเวช ๑๕ครู ดา้ นการแพทยแ์ ผนไทย ภูมิปัญญาไทย 53 เร่ืองสตางค์ เราจะไม่พูดถึง ใช้ความรู้ ความสามารถแกป้ ญั หาโรคทไ่ี ปหาหมอมา แล้วหมอท้งิ หมอบอกรักษาไมไ่ ด้ นอกจากซึมซับในหลักพุทธศาสนาแล้ว ยังปฎิบัติ พระวินัยเคร่งครัด ต้องปฎิบัติเพราะบางทีเราเหน่ือย ต้อง ใช้ก�ำลังใจเยอะ เราก็แก่แล้ว พอไปหาคนไข้ เราน่ีใจอ่อน แต่ท�ำยังไงให้คนไข้มีกำ� ลังใจ เราก็ต้องอัพความรู้สึกเราให้ คกึ คกั เรอ่ื งสตางค์ เราจะไมพ่ ดู ถงึ เฉพาะคนมเี งนิ เขากจ็ า่ ย ถงึ จะมีเงนิ อาจเปน็ เพราะเขาไปมาเยอะแลว้ ยาบางอย่าง ทเ่ี ราหามายาก ๆ บอกทตี อ้ งข้ึนเขาไปเกบ็ เอง ตอ้ งเดินเอง เพราะบางทมี ันเปน็ ยาเฉพาะ ไปทีกส็ องสามวัน อีสานจะมี ปา่ เหลืออยู่ เข้าไปลึกทกุ ที จะเหลืออย่ใู นเขตปา่ สงวน ต้อง ไปขอเจา้ หนา้ ทีเ่ ขา้ ไปขุด ผมก็เลยพยายามเอามาปลูก ทุกวันน้ี เปิดคลินิกแพทย์แผนไทย ครับ ยาที่ใช้เป็น ยาท่เี ราผลติ เอง มีคลินิกของผมอยู่ที่กรงุ เทพฯ เปิดเฉพาะ เสาร์ - อาทิตย์ สว่ นใหญ่จะเปน็ คนไขใ้ ชย้ าประจ�ำ เขาก็จะ มาซื้อแลว้ บอกตอ่ ๆ ไป มันน่ากลัวอย่างหน่ึง คือ เขาถามกันบนอินเทอร์เน็ต ถ้าดังไป ผมจะเดอื ดร้อน
๑๕ครู ครูวุฒิ วุฒิธรรมเวช ด้านการแพทยแ์ ผนไทย ภูมปิ ญั ญาไทย 54 การด�ำเนินชีวิตทุกวันนี้ อยู่ได้ครับ เพราะเรา ส่วนมากจะเป็นโรคท่ีไปหา จะอยู่ได้ต้องอาศัย มันเหมือนกับว่าระหว่างหมอกับ หมอมาแล้วหมอทิ้ง หมอ คนไข้ เราจะตอ้ งใหเ้ ขาอยไู่ ด้ มพี น้ื ทป่ี ลกู สมนุ ไพรเพอื่ บอกรักษาไม่ได้ แค่เป็นไข้ ใช้ ประมาณ ๒๐ ไร่ เป็นสมนุ ไพรกับพชื ผสมผสาน มี หวัดท่ีเป็นตัวหน่ึงท่ีมาใหม่ ไม้ผล อะไรต่ออะไร แต่กอ่ นเรากพ็ ง่ึ พาชุมชน ท�ำให้ รพ.เอาไม่อยู่ก็มา ส่วนมาก เขามรี ายไดเ้ สรมิ ก็เป็นมะเร็ง เบาหวานระยะ “สว่ นมากจะเปน็ โรคทไี่ ปหาหมอมาแลว้ หมอทง้ิ สุดทา้ ย โรคไต ล้วนถกู ทิ้งมา หมอบอกรกั ษาไมไ่ ด้ แคเ่ ปน็ ไขห้ วดั ทเี่ ปน็ ตวั หนง่ึ ทมี่ า เยอะ หากมาทผ่ี ม กร็ กั ษาฟรี ใหม่ รพ.เอาไมอ่ ยกู่ ม็ า สว่ นมากกเ็ ปน็ มะเรง็ เบาหวาน ฟรที ว่ั ประเทศ ระยะสุดท้าย โรคไต ล้วนถกู ทิ้งมาเยอะ หากมาท่ีผม กร็ กั ษาฟรี ฟรที ่ัวประเทศ เคยปวารณาตวั วา่ รกั ษาพระฟรที ว่ั ประเทศ ทา่ น มาเองกโ็ อเค แล้วถา้ ทา่ นมาไมไ่ หวแล้วตอ้ งไปหา ถ้า ไปต้องดูลูกศิษย์ท่านด้วย แม้แต่พระองค์บางรูป จะ ยอมรับคนท่ีรกั ษาต้องเปน็ คนที่ทา่ นโปรด แลว้ บางที ท่านกไ็ ม่รับดว้ ย
ครูวุฒิ วฒุ ธิ รรมเวช ๑๕ครู ดา้ นการแพทยแ์ ผนไทย ภูมปิ ัญญาไทย 55 จาก วัดโพธิ์ ฐานแพทย์แผนไทย สู่คู่ เทยี บ วิทยาศาสตรก์ ารแพทย์ อะนาโต มี กบั กัมมฏั ฐาน ครูพูดการเดินทางในการศึกษาเรียนรู้ ความ เช่ียวชาญก็มีแต่ความใหม่ส�ำหรับครู คือ ฐานแพทย์ แผนไทยทด่ี า้ นอน่ื ควรจะมอง หรอื คนรนุ่ ใหมเ่ อาเขา้ ไป อยใู่ นกระบวนการ คอื ทำ� อยา่ งไรถงึ จะเอาวทิ ยาศาสตร์ เป็นหลกั เขา้ มาเปรยี บเทยี บจบั คกู่ ันใหไ้ ด้ ตอนแรกท่ีเรียนของวัดโพธ์ิมาแล้ว ก็จะมาสะสม สมุนไพรแล้วก็เปิดร้านขายยาสมุนไพร เสร็จแล้ว สมัย ก่อนไม่ค่อยมีคนไข้ท่ียังเหลืออยู่ก็จะมาหา บางทีคนไข้ มาหา งงเป็นไก่ตาแตก แทบจะเปดิ พระคมั ภีรไ์ ม่ทนั ก็ต้องหา ทกุ ข์ สมทุ ัย นโิ รธ มรรค ถงึ จะหาทางลง ได้ ถ้าเราเรียนแต่ของพระคัมภีร์อย่างน้ีอย่างเดียว มัน คงยังลงไม่ได้ ต้องอริยสัจ ๔ แหละครับ มีทางแก้โดย ใช้หลักพระพุทธศาสนาเข้ามา แม้จะเป็นเรื่องของการ แพทยแ์ ผนไทยก็ตาม
๑๕ครู ครูวฒุ ิ วุฒิธรรมเวช ด้านการแพทย์แผนไทย ภมู ิปญั ญาไทย 56 การแพทย์ คือ รา่ งกายของคน ร่างกายของคน คือ วิทยาศาสตร์ที่มีเหตุมี ผล เราต้องรู้ตรงน้ใี หไ้ ดว้ ่า การเกิดโรค การรกั ษา โรค ที่เปน็ อยใู่ นปัจจบุ นั จะนำ� เอาเร่อื งองคค์ วาม รู้แพทยแ์ ผนไทยทเี่ ราเรยี นมาใชใ้ ห้เข้าหลักเกณฑ์ วทิ ยาศาสตรไ์ ดอ้ ยา่ งไร เพราะถา้ เราดอู าการคนไข้ จะไปถามหมอว่าอาการแบบนี้รักษายังไง หมอ แผนปัจจุบันสมัยก่อนหวงมาก ไม่มีใครเขาบอก ผมกไ็ ปดูและไปเรยี นทอี่ ายุรเวทวทิ ยาลยั ปรากฏ ว่ามันก็ตรง ประมาณปี ๒๕๓๐ กว่า อาจารย์หมอที่ ศิริราชสอนท่ีอายุรเวทวิทยาลัยหลายท่าน เปิด ใจยอมรับแพทย์แผนไทย เข้ามาพัฒนาคู่กับแผน ปจั จบุ นั ทา่ นกจ็ ะสอนใหห้ มด ตอนกอ่ นไปเรยี นที่ ศริ ริ าชกเ็ ดนิ เรยี น อาจารยร์ นุ่ ทสี่ อนผม ทา่ นเปดิ ใจกว้าง แต่ปัจจุบันผมไม่ทราบ ผมถามรุ่น น้องเขาก็ไม่เท่ากับรุ่นเก่าเท่าไหร่หรอก สว่ นมากก็จะไปอกี แนวหนึง่ “เม่ือได้หลักวิทยาศาสตร์การ แพทย์ ผมกน็ งั่ นึกเอาต้องไปเรียนอะนาโต มี คือ กายวภิ าค รา่ งกายเราประกอบดว้ ย อะไร ระบบตา่ ง ๆ มนั ทำ� งานอยา่ งไร ตอ้ ง เรยี นตวั นีใ้ หเ้ ข้าใจ ผมก็คิด ท�ำไมพระคัมภีร์ไม่สอนตัวน้ี เข้าไป ผมกม็ าเรยี นกรรมฐาน”
ครวู ุฒิ วุฒธิ รรมเวช ๑๕ครู ดา้ นการแพทยแ์ ผนไทย ภมู ิปญั ญาไทย 57 โบราณคนท่ีเป็นหมอต้องไปฝึกสมาธิอย่าง น้อยต้องได้ แล้วคนท่ีเป็นหมอก็เป็นพระ แล้วก็ มานั่งอสูวิกรรมฐาน แยกแยะเนื้อหนังมังสา มี เส้นเลือดกี่เส้น ดูหัวใจ ท�ำงานยังไง หากรู้อย่าง น้ีมาหมดแล้ว จึงไม่ต้องมาเขียนไว้ เรามันโง่จริง เพราะในต�ำราแพทย์แผนไทยเขียนไว้ คร่าว ๆ เท่านนั้ เอง แต่ตำ� ราตวั น้ที กุ คนตอ้ งไปเรยี นดว้ ยตวั เอง มนั ตอ้ ง เช่อื มตรงนี้ ตอนน้ีผมก็ท่องจ�ำ แบบชนิด ท่ีพอหลับตาคนไข้มาปุ๊บ บอก อาการ เราต้องนึกออกวา่ อวยั วะ ตรงน้ี อาการปกติเปน็ ยังไง อาการ ผิดปกติเป็นยังไง อาการติดขัดมัน ไปตรงนนู้ ไม่ได้ ต้องเขียนแล้วเขยี น อีก ตัวนี้เป็นวิทยาศาสตร์ท่ีเราสมัย โบราณเรียนมาก่อนแลว้ ซง่ึ พุทธศาสตรส์ อน มาก่อนแล้ว แพทย์แผนไทยทุกคนจ�ำเป็นต้องรู้ ด้วย พระอาจารย์บอกว่า ดูนะหัวใจสูบฉีดโลหิต เป็นอย่างนี้ เลือดมันไปหายใจลมหายใจมันตาม ไป พอถอดหนงั ออกมามีเส้นเลือดกเี่ ส้น เรอ่ื งสรรี ะวทิ ยานี้ เขามหี นงั สอื ขาย หลกั สตู ร แพทย์แผนไทยแบบโบราณกต็ อ้ งเรียน ต�ำราผมก็ เขยี น กจ็ ะมีหนังสือสอนว่าดว้ ยอะนาโตมี ทกุ คน ตอนนี้เรียนรู้ตรงนี้ได้ก็เท่ากันหมด ไม่ต้องไปนั่ง กมั มัฏฐาน เพยี งแตข่ อให้ขยันทอ่ ง ตอนน้มี บี งั คบั เรยี นแลว้ ครบั เพราะฉะนนั้ ตวั นไี้ มย่ ากแลว้ เพยี ง แค่เราจะเอาสองตัวนมี้ าสอดคล้องกันไดย้ ังไง
๑๕ครู ครวู ฒุ ิ วุฒธิ รรมเวช ดา้ นการแพทยแ์ ผนไทย ภูมปิ ัญญาไทย 58 ดังน้ัน เวลาครูสอนคนท่ีจะเป็นแพทย์แผน ไทยโบราณ ต้องเรียนรู้เรื่องอะนาโตมี ผ่าน กมั มฏั ฐาน หลายคนกัมมฏั ฐานไมเ่ ปน็ ก็คงต้องใช้ เอาหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงไปเป็นรากฐาน มาถึงปริญญาเอก รักพระพุทธ ศาสนามากขนึ้ อกี เยอะ หลกั เกณฑใ์ น การวจิ ยั เป็นของพระพุทธเจา้ ท้งั ส้ิน ทตี่ อ้ งปรญิ ญาโท เอก เพราะปญั หาเรอ่ื งความ เชื่อถือของสังคมต่อแพทย์แผนไทย ขาดความน่า เชื่อถือ ต�ำรับต�ำราท่ีผมท�ำเล่มแรกเวลาไปวางขาย ประมาณครึ่งเขาไมย่ อมให้วาง เขาบอกว่า ปัจจบุ ัน หมอแผนไทยมันตายไปแลว้ จะเขียนท�ำไม จากน้ัน ผมเดินป่าคุยกับหมอทุกจังหวัดเนี้ย เพื่อเอาหนังสือนี้ไปวางขาย แล้วก็พบด้วย อย่าง น้อยกไ็ ดว้ างจงั หวดั ละร้าน กย็ ังโอเค แต่ยงั ไมค่ ่อย ไดค้ วามนยิ ม ตอนหลงั ถงึ จะมคี นหนั มาสนใจแพทย์ แผนไทย พอไปเรยี นปรญิ ญาโท ทมี่ หาลยั ครสิ เตยี น รักพระพุทธศาสนามากข้ึนอีกเยอะเลย ของที่ มหาวิทยาลัยสอนก็เหมือนของท่ีพระพุทธเจ้าสอน มาท้ังนั้น ถึงปริญญาเอกย่ิงสบายใหญ่เพราะหลัก เกณฑใ์ นการวิจัยเป็นของพระพุทธเจ้าทั้งสิน้ เลย
ครูวุฒิ วุฒธิ รรมเวช ๑๕ครู ด้านการแพทย์แผนไทย ภมู ิปัญญาไทย ทกุ วนั น้ี รฐั บาลใหค้ วามสนใจ เรอื่ งสมนุ ไพร อย่างมาก เน่อื งจากเป็นทรัพยากรที่สำ� คัญ โดย 59 เฉพาะอย่างยิ่งในภาวะที่ประเทศก�ำลังประสบ ปัญหาทางด้านเศรษฐกิจ การน�ำสมุนไพรไทย การน�ำสมุนไพรไทยมาใช้เป็น มาใช้เป็นยา ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารและเคร่ือง ยา ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารและ ส�ำอาง จะช่วยประหยัดเงินตราต่างประเทศท่ี เคร่ืองส�ำอาง จะช่วยประหยัด ต้องน�ำเข้าผลิตภัณฑ์เหล่าน้ัน และเป็นการพ่ึง เงินตราต่างประเทศท่ีต้องน�ำเข้า ตนเองท่ีใช้ภูมปิ ญั ญาดงั้ เดิมของบรรพบรุ ษุ ไทย ผลติ ภณั ฑเ์ หลา่ นน้ั และเปน็ การพงึ่ ถ้าผลิตภัณฑ์สมุนไพรของไทยสามารถส่ง ตนเองที่ใช้ภูมิปัญญาดั้งเดิมของ ออกไปขายยงั ตา่ งประเทศ กจ็ ะสรา้ งรายไดใ้ หก้ บั บรรพบรุ ุษไทย ประเทศอย่างมหาศาล ปัจจุบันท่ัวโลกให้ความ สนใจผลิตภัณฑ์สมุนไพรกันอย่างมาก เน่ืองมา จากความคดิ ทีจ่ ะกลับคืนส่ธู รรมชาติ (Back to the Nature) แต่การท่จี ะส่งผลติ ภัณฑส์ มนุ ไพร ไปขายนนั้ สนิ คา้ เหลา่ นน้ั จะตอ้ งมมี าตรฐานตาม หลกั เกณฑก์ ารปฎิบัติทด่ี ี (Good Practices) ซงึ่ การพัฒนาสมุนไพรให้มีคุณภาพตามมาตรฐาน สากลจะขึ้นกับปจั จัยหลายประการ ในสมยั กอ่ น หมอยาแผนโบราณ หรอื หมอพน้ื บา้ น รจู้ กั นำ� เครอื่ งยาสมนุ ไพรมาใชอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพและ เกิดคุณค่าสูงสุด โดยหมอยาจะรู้จักชนิดของเคร่ืองยา สมุนไพรวา่ ชนดิ ใดมีประโยชน์ ใช้ท�ำอะไรไดบ้ ้าง รจู้ กั ทจี่ ะเก็บในฤดใู ด เวลาใด อายุแก่ - อ่อนของเครือ่ งยา สว่ นใหญ่ สว่ นทจ่ี ะนำ� มาใช้ วธิ เี ตรยี มยา และขนาดทใี่ ช้ ซึง่ จะแตกตา่ งกนั ในแตล่ ะวนั ของคนไข้
๑๕ครู ครูวฒุ ิ วุฒิธรรมเวช ดา้ นการแพทย์แผนไทย ภมู ิปัญญาไทย สมุนไพรบางตัว จะได้จากการออกไปเก็บจากป่า 60 เพราะยงั ไมม่ กี ารปลกู อยา่ งเปน็ ระบบ พรอ้ มทง้ั รปู แบบ ยาของผลติ ภณั ฑท์ ใี่ ชก้ ย็ งั เปน็ รปู แบบเดมิ คอื ลกู กลอน ยาตม้ ยาดอง เปน็ ตน้ หรอื รปู แบบทที่ นั สมยั ขนึ้ คอื บด เป็นผงบรรจุในแคปซูล หรือตอกอัดเป็นยาเม็ด ซ่ึงยัง มีปัญหาเร่ืองความสะอาด การปนเปื้อนชิ้นโลหะหนัก หรอื สารจ�ำกดั ศัตรูพชื นอกจากนี้ ก็ไม่มีการพิสูจน์ฤทธ์ิทางเภสัชวิทยา การศกึ ษาความเป็นพษิ หรอื การศกึ ษาทางคลนิ กิ หรอื ถา้ มกี น็ อ้ ยมาก สว่ นใหญจ่ ะเปน็ การศกึ ษาเปน็ รายคนไข้ ความคิด ความในใจ สมุนไพรถือได้ ว่าเป็นหัวใจส�ำคัญของผลิตภัณฑ์หรือ ต�ำรบั ยาไทย การพัฒนาสมุนไพรกันอย่างจริงจังให้มีมาตรฐาน สากล จะต้องมีการพัฒนาท้ังกระบวนการ ตั้งแต่การ ปลูก การเก็บเก่ียว การผลิต การควบคุมคุณภาพ ตลอดจนการทดสอบประสทิ ธภิ าพและประสทิ ธผิ ลของ ผลิตภัณฑ์ ซ่ึงองค์การอนามัยโลกได้ก�ำหนดแนวทาง หรอื หลกั เกณฑท์ ดี่ ใี นการพฒั นาผลติ ภณั ฑจ์ ากสมนุ ไพร ต้องประกอบดว้ ย ๕G ไดแ้ ก่ หลักเกณฑ์ในการปลูกทด่ี ี หลกั เกณฑก์ ารเก็บเก่ียวทด่ี ี หลกั เกณฑก์ ารผลติ ทด่ี ี หลกั เกณฑก์ ารควบคมุ คณุ ภาพ ท่ดี ี และหลักเกณฑใ์ นการศึกษาทางคลนิ ิกท่ีดี
ครวู ฒุ ิ วุฒธิ รรมเวช ๑๕ครู ด้านการแพทย์แผนไทย ภูมิปญั ญาไทย 61 เครื่องยาสมุนไพรถือได้ว่า เป็นหัวใจส�ำคัญของผลิตภัณฑ์ หรอื ตำ� รบั ยาไทย ฉะนนั้ คณุ ภาพของเครอ่ื งยามคี วามสำ� คญั มาก และเปน็ สว่ นหนง่ึ ของเกณฑป์ ระเมนิ ของสถานทผี่ ลติ ยาไทยและ ยาสมุนไพรตามหลักเกณฑ์การผลิตท่ีดี ประกอบด้วย ๔ ด้าน ไดแ้ ก่ ด้านบุคลากร ด้านอาคารสถานที่ ด้านการจัดท�ำเอกสาร และดา้ นการด�ำเนนิ การผลติ รวมถึงเรอื่ งเครื่องยาสมนุ ไพรทรี่ บั เข้ามา ปจั จบุ ัน ประเทศไทยมสี ถานทผี่ ลติ ยาไทยและยาสมนุ ไพร ท้ังหมด ๙๔๗ แห่ง มีโรงงานท่ีได้รับการรับรองการผลิตแบบ GMP จ�ำนวน ๙ แหง่ คิดเปน็ ๐.๙% ถือได้ว่าเป็นจ�ำนวนทน่ี ้อย มาก และมมี ลู คา่ การผลติ รายได้ ๑,๓๘๘.๖๖๙ ลา้ นบาท คดิ เปน็ ๔.๔ % ของมูลค่ายาแผนปัจจุบนั ท้ังนี้ เน่ืองจากยาไทยและยาสมุนไพรยังไม่เป็นที่ ยอมรับของผู้บริโภคเท่าที่ควร ไม่ว่าจะเป็นคนไข้ แพทย์ หรอื บคุ ลากรทางการแพทย์ สว่ นหนงึ่ มาจากผลิตภัณฑ์ยาไทยและยาสมุนไพร ยังไม่มีการพิสูจน์สรรพคุณอย่างเป็น วิทยาศาสตร์ หรือผลิตภัณฑ์ยังไม่ได้ คุณภาพมาตรฐานสากล ตลอดจน โรงงานทผ่ี ลติ ยาไทยยงั มคี ณุ ภาพ ที่ไม่เข้ามาตรฐาน และยังขาด กลยุทธท์ างการตลาดทีด่ ี นอกจากจุดอ่อนท่ีได้กล่าว มาแล้ว และในอนาคต อั น ใ ก ล ้ ท่ี รั ฐ จ ะ ป ร ะ ก า ศ ใช้มาตรการ GMP หลัก เกณฑ์ และวิธีการผลิตอาหาร ทด่ี ี ( Good Manufacturing Practice)
๑๕ครู ครวู ุฒิ วุฒธิ รรมเวช ด้านการแพทย์แผนไทย ภมู ิปัญญาไทย 62 เกณฑ์มาตรฐานอนามัยโลก อาจท�ำให้ยา ไทยไม่มที ย่ี นื ในสงั คม มาตรฐานการผลติ ยาทด่ี ี (Pharmaceutical Inspection Co-operation Scheme : PIC/S) และผลของการเปดิ เสรี ทางการค้า จะทำ� ให้ยาสมุนไพรจากต่างประเทศท่มี ีคณุ ภาพ ดีกว่า เป็นท่ยี อมรบั ในสังคมไทย และอาจทำ� ใหย้ าไทยไม่มีท่ี ยนื ในสงั คม หากปลอ่ ยใหส้ ถานการณเ์ ปน็ เชน่ นต้ี อ่ ไป ยาไทย กอ็ าจสญู หายไปพรอ้ มกบั ภมู ปิ ญั ญาดง้ั เดมิ ของคนไทยทม่ี กี าร สงั่ สมมานานหลายชว่ั อายคุ น ฉะนน้ั จงึ มคี วามจำ� เปน็ อยา่ งยงิ่ ทจี่ ะตอ้ งมีการจดั การอยา่ งเปน็ ระบบ โดยเฉพาะอยา่ งย่งิ “คณุ ภาพของเครอื่ งยา” หลกั เกณฑก์ ารควบคมุ คณุ ภาพ เครื่องยาสมุนไพร ตามเกณฑ์มาตรฐานขององค์การอนามัย โลก มดี งั นี้ คอื การสมุ่ ตวั อยา่ ง การควบคมุ คณุ ภาพของเครอ่ื ง ยา และการควบคมุ คณุ ภาพของผลติ ภณั ฑ์ “คณุ ภาพของเครอื่ งยา” หลกั เกณฑก์ ารควบคมุ คณุ ภาพ เคร่ืองยาสมุนไพร ตามเกณฑ์มาตรฐานขององค์การ อนามัยโลก มีดังนี้ คือ การสุ่มตัวอย่าง การควบคุม คุณภาพของเครื่องยา และการควบคุมคุณภาพของ ผลิตภัณฑ์
ครูวฒุ ิ วุฒธิ รรมเวช ๑๕ครู ดา้ นการแพทย์แผนไทย ภมู ิปัญญาไทย 63 การด�ำเนินชีวิตแบบน้ี ยังคงอยู่ในพุทธ ศาสนา ขยัน อย่าเกเร อย่าไปเบียดเบียน ใคร ตรงกบั แนวคิดหลักปรชั ญาเศรษฐกจิ พอเพียง ประเทศควรจะยึดตัวน้ีเป็นหลักเลย ในปัจจุบันท่ีเราแย่ เพราะเราไม่ยึดตามหลักของในหลวง ศาสตร์ของในหลวงเป็น เรอื่ งทค่ี วรอยใู่ นหวั ใจของคนไทยเลย เพราะศาสนาพทุ ธ พนื้ ฐาน คอื ความพอเพยี ง พอดี พอเหมาะ พอสม แลว้ กต็ อ้ งมีภูมิคุม้ กัน ศาสตร์ของพระราชานี้ คือ พอเพยี ง เราท�ำไดแ้ ลว้ ก็ใช้ตามความ เหมาะสมตามฐานะ ทำ� นอ้ ยก็ใช้ตามความเหมาะสม ทำ� มากกใ็ ช้ ความเหมาะสม ไมใ่ ชเ่ อาไปเกบ็ หมด เพราะถา้ เกบ็ หมด ประเทศ ชาติกไ็ ม่ไดอ้ ะไร คนยังเข้าใจว่า เศรษฐกิจพอเพียงต้องอยู่แบบจน ๆ เงินท่ี คุณหามาได้จากความขยนั กเ็ อาไปเก็บไว้ ไมไ่ ด้กลับมาหมนุ เวยี น ในประเทศ เพราะฉะนน้ั ในหลวงบอกวา่ เศรษฐกจิ พอเพยี งมสี าม ระดับ คอื ระดบั พ้ืนฐาน ระดับกลาง ระดบั บนพอเพียงแบบมหา เศรษฐี การปลูกผลผลิตเอง เอามาใช้เป็นวัตถุดิบหรือดึงมาจาก ภายนอกบา้ ง เพอื่ แปรรปู เปน็ ยา ตอ้ งดปู ระโยชนท์ จ่ี ะใชส้ อย กำ� ลงั ทีจ่ ะทำ� คนอืน่ ตอ้ งไมเ่ ดือดรอ้ น เราต้องพออยไู่ ด้ สงิ่ หนง่ึ คือ การ ขยายผล นอ้ ยท่ีสุดตอ้ งคิดว่า ท�ำอยา่ งไรจะไปถึงคนรอบขา้ ง ถา้ เขาเหน็ แบบนแ้ี ล้ว เป็นต้นแบบ มีรูปธรรมแบบนี้ กพ็ อใจแล้ว
๑๕ครู ครวู ุฒิ วุฒิธรรมเวช ดา้ นการแพทย์แผนไทย ภูมปิ ญั ญาไทย 64 สื บ ส า น โ ค ร ง ก า ร อ นุ รั ก ษ ์ พันธุกรรมพืช สมเด็จพระเทพ เทา่ ทพ่ี บสว่ นมากกจ็ ะเปน็ กลมุ่ แพทยแ์ ผน รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราช ไทย ทำ� แบบนเี้ ยอะครบั แลว้ กจ็ ะเหมอื น ๆ กนั กุมารี เร่มิ ตน้ จากศกึ ษา ขยายองคค์ วามรู้ พัฒนาพนื้ ฐานของการจากซื้อมาเป็นปลูก ปลูกแล้วก็มา ผมศกึ ษากบั ศาสตราจารย์ ดร. ภก.ชยนั ต์ ขยายกนั ไปมหี ลายทท่ี �ำแบบนี้ ในระดบั ชมุ ชน พเิ ชยี รสนุ ทร (ราชบณั ฑติ ) ทา่ นกอ็ ยใู่ นโครงการ จรงิ ๆ เขาก็จะท�ำอยู่แลว้ ตอนนี้ อบต.เขารบั ฟื้นฟูอนุรักษ์พันธุกรรมพืช ต้ังแต่ในหลวง ทำ� เขากจ็ ะมาคยุ ตอนหลงั มาเขากจ็ ะทำ� เอง มี รัชกาลที่ ๙ ส่งเสริมสมุนไพรต้ังแต่ตอนแรก งบสง่ เสรมิ เขากจ็ ะมศี นู ยแ์ พทยแ์ ผนไทย เพอ่ื น ผมมาท�ำตรงนี้ เห็นว่าโครงการเกษตรผสม ผมกไ็ ปเป็นหมอท่ีน่นั ผสานที่จัดทส่ี ำ� หรบั การเกษตร ไมผ้ ล ท่ีท�ำนา ผมเนน้ ครบั เพราะว่าใครมาดูงานทีไร ทุก เล้ียงสัตว์ จะแบ่งเป็นส่วน ตรงกับพระองค์ คณะผมก็พูดถึงเศรษฐกิจพอเพียง ท�ำอะไรที่ บอก แต่ก็ประยุกต์ ผมได้เห็นสมเด็จพระเทพ ท�ำให้เราพออยพู่ อกนิ เรากป็ ลกู ทุกอยา่ งทเี่ รา รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเดิน กนิ และก็กนิ หลาย ๆ อย่างท่ีเราปลูก ท่เี หลือ ตาม แต่พระองค์ท่านก็มาใช้พระราชด�ำริว่า เราก็ขาย คอื อะไรทเ่ี ราใชป้ ลูกมนั ขน้ึ มาเถอะ โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช มีข้อหน่ึงตรง อะไรที่เกินก�ำลังก็ไปซ้ือมา ถือว่าเป็นการช่วย กันอยู่ท่ี สมเด็จพระเทพฯ ตรัสว่า การรักษา ทอ้ งถน่ิ อะไรทเี่ ราปลกู มนั จะชว่ ยไดเ้ ยอะ สว่ น ฟื้นฟู ทรัพยากรธรรมชาติ อย่างน้อยท่ีสุดได้ ใหญก่ เ็ น้นตวั นี้เปน็ หลัก ประโยชนต์ รงทเ่ี อาตัวสมนุ ไพรเปน็ อาชีพ
ครวู ุฒิ วุฒธิ รรมเวช ๑๕ครู ดา้ นการแพทย์แผนไทย ภูมิปัญญาไทย ตัวนี้เป็นผลจริง ๆ ครับ โครงการของพระองค์ท่าน อยู่ในแนวคิดท่ีผม ต้องรักษาสมนุ ไพรให้ได้ เพราะหลายตวั มนั จะหายไป จะสูญพนั ธ์ุ พยายามที่ 65 จะท�ำตอนนี้ คือ โครงการเพาะเลย้ี งเน้ือเยอ่ื สมุนไพรบางตัว ต้องใชส้ ารพิเศษ ของมัน อาหารเลย้ี งตอ้ งใชเ้ วลา สมเด็จพระเทพฯ ทรงเช่ียวชาญดา้ นน้ี ลงลกึ เรือ่ งน้ีเยอะ ซ่งึ ผมได้ศกึ ษาทั้งของในหลวงและสมเดจ็ พระเทพฯ อย่างจริงจัง ดว้ ยครับ ตั้งใจเสมอว่า จะเป็นก�ำลังของสมเด็จพระเทพฯ ในเร่ืองความรักความ ผูกพันท่ีจะรักษาฟื้นฟูทรัพยากรธรรมชาติ ท�ำให้เด็กรุ่นใหม่หันมาสนใจด้าน น้ีใหไ้ ด้ ตอนที่ผมเป็นอาจารยป์ ระจำ� กลมุ่ มสธ. สวนสมุนไพรสมเดจ็ พระเทพ รัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี ต.มาบขา่ ก่ิง อ.นิคมพัฒนา จ.ระยอง ถอื นเี้ ปน็ หลกั เลยครบั เพราะเวลาสอนนสิ ติ นกั ศกึ ษา กเ็ ปน็ อาจารยพ์ เิ ศษ ท่ี ม.เกษตรศาสตร์ ก�ำแพงแสน เทอมหนึ่งจะมีเวลาหลายสัปดาห์เหมือนกัน ต้งั แต่ผมเดินป่าช่วง ๒๐ ปที ี่แล้วกบั ตอนนี้ มนั ตา่ งกนั มาก แลว้ ปา่ กเ็ ปน็ สงิ่ ที่ ใหช้ วี ติ คน ชวี ติ พชื ชวี ติ สตั ว์ ความอดุ มสมบรู ณต์ ามธรรมชาติ ปอ้ งกนั ภยั พบิ ตั ิ ส�ำหรับโลกด้วย ป่าจะเป็นตวั ทีช่ ว่ ยใหอ้ าหารใหย้ าแลว้ ก็ให้การปอ้ งกันภัย จงั หวดั ระนอง จดั วา่ เปน็ จงั หวดั หนง่ึ ทต่ี อ้ งตงั้ ใจเดนิ ทางไปจรงิ ๆ ครบั จน ได้ฉายาวา่ “ระนอง ตอ้ งต้งั ใจมา” สองขา้ งทางจากตวั เมอื งระนองส่อู ำ� เภอสุข สำ� ราญท่ีผมเดินทางมารับใชป้ ระชาชน ท่นี ่ีเต็มไปดว้ ยสมุนไพรที่ผมเองก็แอบ คดิ วา่ ชาวบา้ นแถวนโี้ ชคดมี าก ทน่ี ่ีมีสมุนไพรที่อดุ มสมบรู ณม์ ากอยู่
๑๕ครู ครูวุฒิ วฒุ ิธรรมเวช ดา้ นการแพทยแ์ ผนไทย ภูมิปญั ญาไทย 66 เมื่อสมัยท่ีผมเรียนที่คณะเภสัชศาสตร์ โรคภัย ไข้เจ็บน่ี ในพระคมั ภีรม์ แี ต่วา่ มนั มหิดล มักจะเน้นการสอนวิชาที่มุ่งเน้นไปใน เข้าไปอยู่ในป่าไปแฝงในสัตว์ป่า พอตอนหลัง สาย “Pharmaceutical science” เนน้ ทาง สัตว์ไม่มี และป่ามันก็เข้ามาในเมือง โรคท่ีมัน ด้านการผลิต และวิชาหน่ึงที่ผมรักมากท่ีสุด เขา้ ไปอยใู่ นปา่ กก็ ระจายออกมา อยา่ งเชน่ โรค นั่นก็คือ วิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ และเภสัช เอดสก์ ม็ าจากลงิ แลว้ กท็ เี่ ปน็ โรคระบาดในชว่ ง วินิจฉัย ไม่เคยคาดคิดว่า วิชาเหล่าน้ีจะน�ำมา ปู่ชีวกฯ ที่ท่านพูดถึงพระฤาษีห่าลงเมือง คน ใชป้ ระโยชนใ์ หก้ บั ประชาชนในอนาคตขา้ งหนา้ ตายกนั เปน็ เบอื “ในสวนอุทยานธรรมชาติวิทยาสิรี รุกขชาติ ที่ศาลายา จังหวัดนครปฐม พวก ผมเดินไปก็ท่องช่ือสมุนไพรไป โดยเฉพาะช่ือ วิทยาศาสตร์ท่ีจ�ำได้ยากเย็นแสนเข็ญ หนึ่งใน สมนุ ไพรนนั้ กม็ สี มนุ ไพรตน้ หนง่ึ ทเี่ รามกั จะทอ่ ง กันเลน่ ๆ เพื่อใหจ้ ำ� ได้ง่าย และจำ� ไดข้ ึ้นใจ นั่น ก็คอื ตน้ “ผ้ชู าย อินเดยี ดมื่ ดี และฉี่บ่อย” ซ่ึง นั่นกค็ ือช่ือของ ต้น Pluchea indica หรือ ต้น “ขลู”่ นั่นเอง ในตอนนั้น เราจำ� ไดว้ า่ สรรพคุณ ที่เรารู้จักคือ ยาขบั ปัสสาวะ ลดความดนั โลหิต เท่านน้ั ” ครูเลา่ อย่างออกรสชาติ เพราะมเี ร่อื ง สนุกชวนขำ� ตามมาอกี หลายเร่อื ง
ครูวฒุ ิ วุฒธิ รรมเวช ๑๕ครู ด้านการแพทยแ์ ผนไทย ภมู ปิ ัญญาไทย 67 ท่านปู่ชีวกโกมารภัจจ์ เกิดท่ีประเทศอินเดีย ในสมัยพุทธกาล เป็นเด็กท่ีเจ้าชายอภัยราช กมุ าร พระราชนดั ดาของพระเจ้าพมิ พิสาร แห่งแควน้ มคธ น�ำมาเลยี้ งไวเ้ ปน็ บตุ รบญุ ธรรม ได้ไป เรยี นวชิ าแพทย์ท่สี ำ� นักอาจารย์ทศิ าปาโมกข์ ณ เมอื งตักศิลา ตามปกตจิ ะต้องศึกษาอยู่ ๑๖ ปีจึง จะสำ� เรจ็ แตท่ า่ นปชู่ วี กโกมารภจั จ์ ไดศ้ กึ ษาอยเู่ พยี ง ๗ ปกี ส็ ำ� เรจ็ การศกึ ษาแลว้ จงึ กลบั มายงั กรงุ ราชคฤห์ ระหว่างเดินทางกลับ ได้ท�ำการ รกั ษาโรคใหแ้ กผ่ คู้ นเปน็ จำ� นวนมากโดยไม่ เลือกช้ันวรรณะ ไม่รบั รางวัลใด ๆ ทั้งส้ิน พระเจ้าพิมพิสารได้ทรงแต่งตั้งให้ เป็นแพทย์หลวง และเป็นหมอประจ�ำ พระพทุ ธเจา้ ปชู่ วี กโกมารภจั จ์ ไดแ้ ตง่ ตำ� รา วชิ าแพทยไ์ วม้ ากมาย อนั เปน็ คณุ ตอ่ ชนรนุ่ หลงั เปน็ อนั มาก สมควรทอี่ นชุ นรนุ่ หลงั จะ ได้ร�ำลึกถึงคุณความดีของท่าน ในฐานะ บดิ าแหง่ วิชาแพทย์แผนไทย สืบตอ่ ไป สาเหตทุ ี่ท�ำใหเ้ กดิ โรคมี ๘ ประการ และ ๖ ประการ เวลาและฤดูกาล ก็มีส่วน ในหลักของการแพทย์แผนไทยถือว่า การจะมีสุขภาพที่ดีได้ ต้อง ประกอบทั้งสุขภาพกายและจิตใจ ท่ีส�ำคัญ คือ เก่ียวข้องกับสิ่ง แวดล้อมและการสร้างความสมดุลให้กับร่างกาย จิตใจ รวม ทง้ั เวลาและฤดูกาล มลู ของโรคหรือสาเหตุท่ที ำ� ใหเ้ กิดโรค มี ๘ ประการ และ ๖ ประการ การพยายามหลีกห่างจาก มลู ของโรค เปน็ หนทางทสี่ ามารถ ป้องกันโรคได้
๑๕ครู ครูวุฒิ วฒุ ธิ รรมเวช ดา้ นการแพทย์แผนไทย ภมู ปิ ญั ญาไทย 68 ทงั้ นี้ มลู ของ โรค คือ ความ ประพฤติของมนุษย์ ทจี่ ะทำ� ใหโ้ รคบงั เกดิ ขนึ้ จดั ไว้ ๘ ประการ คอื ๑.อาหาร ทานอาหารมาก หรอื นอ้ ยกวา่ ท่เี คย ทานอาหาร บดู เสยี อาหารรสแปลก ๒.อริ ยิ าบถ ควรผลดั เปลย่ี นอริ ยิ าบถ ใหเ้ หมาะสม ๓.ความรอ้ นและเยน็ เมอ่ื มากเกนิ ไป จะทำ� ใหธ้ าตวุ ปิ รติ แปรปรวน ๔.อดนอน อดขา้ ว อดน้�ำ ๕.กล้ันอุจจาระ ปัสสาวะ ๖.ท�ำงานเกินก�ำลัง ๗.ความเศรา้ โศกเสียใจ จะทำ� ให้รา่ งกายเส่ือมโทรม และ ๘.โทสะ จะเป็นการทำ� ร้ายตนเองหรอื ผ้อู ืน่ สว่ นมลู เหตขุ องการเกดิ โรค ๖ ประการ ตามพระคมั ภรี ธ์ าตวุ วิ รณ์ คือ ๑.กินอาหารผิดเวลาและอ่มิ นกั ๒.เสพเมถุนมาก ๓.กลางวนั นอน มาก ๔.กลางคนื นอนไมห่ ลับ ๕.โทสะมาก และ ๖.กลน้ั อจุ จาระ ปสั สาวะ “แต่ปัจจุบัน ฤดูกาลเปล่ียนแปลงคลาดเคลื่อนไปมาก ฤดูกาลในแต่ละ ภาคก็แตกต่างออกไป ไมค่ อ่ ยตรงกันนัก หากจะใหล้ ะเอียดจริงๆ ต้องพิจารณา สมุฏฐานอื่นประกอบด้วย เช่น ธาตุเจ้าเรือน หรือสภาพของร่างกายในปัจจุบัน พิจารณาตามอายุ ถ้าจะให้แน่นอนก็ควรตรวจชีพจรว่ามีลักษณะอย่างไร ภาพรวมโดย ทัว่ ไปในเรอื่ งการรกั ษาสุขภาพตามฤดกู าลเป็นหลกั ”
ครวู ุฒิ วุฒธิ รรมเวช ๑๕ครู ด้านการแพทย์แผนไทย ภูมปิ ญั ญาไทย 69 อาหารทเ่ี หมาะสำ� หรบั ฤดรู อ้ น อ.วฒุ ิ วฒุ ิ สว่ นผลไม้ เช่น แตงโม ธรรมเวช แพทย์แผนไทยจากคลินิกธรรมเวช ชมพู่ มะละกอ แตงไทย ลูก แพทยแ์ ผนไทย ไมค่ วรรบั ประทานอาหารทมี่ รี ส ตาลอ่อน สาล่ี แอปเปิล ฝรั่ง รอ้ น รสมันมากเกนิ ไป ควรรับประทานอาหาร แก้วมังกร รากบัวหลวง เม็ดบัว ท่มี ีรสเยน็ และรสขม ประเภทพืชผัก เชน่ ถั่ว กระจบั มังคดุ พลู แตงกวา แตงรา้ น แตงไทย ถ่วั ฝักยาว ถว่ั อาหารที่เหมาะส�ำหรับฤดูฝน แขก ผักกาดขาว ผักบุง้ กะหลำ่� ปลี ใบบัวบก พืชผกั ไดแ้ ก่ ขงิ ขา่ ตะไคร้ ใบกะเพรา กระเจย๊ี บมอญ สายบวั ผกั กะเฉด ผกั กดู ผกั โขม กระชาย แมงลัก สะระแหน่ ช้าพลู ผักชีฝร่ัง ดอกแค ยอดแค ขเี้ หล็ก สะเดา ตำ� ลึง ขมน้ิ ขาว ขมน้ิ ชนั ผกั ชฝี รงั่ ผกั ชหี อม ผกั ชี มะระ คน่ึ ฉ่าย ผักกาด แครอท หัวผักกาด ฟัก ลาว โหระพา หอม กระเทยี ม ใบมะกรดู นำ�้ เตา้ ผกั กะสงั ผักหวาน หวั ปลี หยวกกลว้ ย พรกิ ไทย พรกิ หยวก พรกิ ชี้ฟา้ ผกั แพรว เตยหอม กระถิน ชะอม ฟกั ทอง เปน็ ต้น การ หมยุ (สมดั ) ดอกกะทอื ดอกกระเจียว ใบ ปรุงอาหารนน้ั ควรปรงุ ให้ครบถ้วน หาใช่ใชแ้ ต่ มะตูม ผักไผ่ ส่วนผลไม้ ได้แก่ ทเุ รียน ละมดุ รสใดรสหนึ่งเทา่ นั้น ล�ำไย ลิ้นจี่ ขณะเดียวกันให้ระวังโรคที่มัก ระบาดในหน้าฝนด้วย เช่น โรคฉ่ีหนู โรคไข้ เลอื ดออก โรคไขม้ าลาเรยี เปน็ ตน้ ธาตุเจ้าเรือน หรือสภาพของ ร่างกายในปัจจุบัน พิจารณาตาม อายุ ถ้าจะให้แน่นอนก็ควรตรวจ ชีพจรว่ามีลักษณะอย่างไร ภาพ รวมโดยทั่วไปในเรื่องการรักษา สุขภาพตามฤดูกาลเป็นหลกั
๑๕ครู ครวู ุฒิ วุฒิธรรมเวช ดา้ นการแพทยแ์ ผนไทย ภมู ปิ ญั ญาไทย 70 อาหารทเ่ี หมาะส�ำหรบั ฤดหู นาวนั้น ความจริงแลว้ อาหารที่ใชใ้ นฤดูฝนสว่ นใหญ่ทม่ี ีรสเผด็ ร้อนสามารถน�ำมาปรุงเปน็ อาหารฤดหู นาวได้ดี และควรเพ่มิ พชื ผกั เช่น มะเขอื เทศ มะขามสด ยอดมะขาม ผกั ติว้ มะละกอ ผลไม้ เชน่ สม้ ตา่ งๆ มะนาว มะเฟือง มะไฟ และ ใหร้ ะวงั โรคทมี่ า กับลมหนาวตามนกท่ียา้ ยถ่ินหรือเกสรดอกไม้ท่ปี ลิวมา “จะเหน็ ไดว้ า่ การดแู ลสขุ ภาพดว้ ยการแพทยแ์ ผนไทยตามฤดกู าลนน้ั นอกจากพงึ หลกี เลยี่ ง สาเหตทุ ท่ี ำ� ใหเ้ กดิ โรค ๘ และ ๖ ประการแลว้ ยงั มเี นอ้ื หาสาระเปน็ จำ� นวนมาก สามารถแยกออก ไดห้ ลายแขนง เชน่ ดา้ นโภชนาการ ดา้ นสมนุ ไพร ดา้ นการประพฤตติ น ครบู อกวา่ ในทนี่ ขี้ อนำ� มา กลา่ วไดเ้ พียงแนวทางเพ่อื น�ำไปขยายผลตามควรตอ่ ไปเทา่ นนั้ หวงั ว่า คงสามารถจุดประกายใน การพฒั นาการแพทย์แผนไทยให้เจริญ ก้าวไกล สามารถน�ำมาใชไ้ ดจ้ ริงในชีวิตประจ�ำวัน ตอ่ ไป” ครูวุฒิ วุฒิธรรมเวช แพทย์แผนไทยจากคลินิกธรรมเวชแพทย์แผนไทย ครูภูมิปัญญาไทย ด้านการแพทย์แผนไทย ส�ำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ สรุปท้ิงท้าย ก่อนลาจากกนั ยามเมอ่ื พระอาทิตย์กำ� ลังชกั รถลาลับขอบฟา้ บางเลน ท่ีอยู่ปัจจบุ นั : เลขท่ี ๗๑/๙๓ ถ.เพชรเกษม ๘๑/๒ แขวงหนองค้างพลู เขตหนองแขม กทม. ๑๐๑๖๒
ครูวฒุ ิ วุฒธิ รรมเวช ๑๕ครู ด้านการแพทยแ์ ผนไทย ภมู ิปัญญาไทย 71 ภูมปิ ญั ญาผา่ นคมั ภีรโ์ บราณ เสาหลกั แพทย์แผนไทย ด้วยประสบการณ์ของตนเอง ยาไทย ยาต้ม ๒ หมอ้ ๒ อาทิตย์ รักษา อาการเจบ็ ปวดทเ่ี รอ้ื รงั หลายปี สง่ ผลให้ ครวู ฒุ ิ วฒุ ธิ รรมเวช ครภู มู ปิ ญั ญา ไทย รนุ่ ท่ี ๕ สนใจศกึ ษาเรยี นรสู้ รรพคณุ สมนุ ไพรไทย เรมิ่ ตน้ จากพระคมั ภรี ์ โบราณ สมมตฐิ านวนิ จิ ฉยั ในรชั กาลที่ ๕ ผนวกกบั หลกั การพระพทุ ธศาสนา ปลกู สวนสมนุ ไพร ผสมผสานเทคโนโลยีสมยั ใหม่ ใหก้ ารรักษาและผลิตยา สมนุ ไพรในรูปแบบตา่ งๆ โดยยึดหลกั ขององคก์ ารอนามัยโลก และแนวคดิ สขุ ภาพดี ตอ้ งประกอบดว้ ยสขุ ภาพกายและจติ ใจ ทสี่ มดลุ ซง่ึ กนั และกนั ตาม ฤดกู าล รวมท้งั เข้าใจสาเหตขุ องการเกิดโรค
๑๕ครู ครวู ฒุ ิ วุฒิธรรมเวช ด้านการแพทยแ์ ผนไทย ภมู ิปัญญาไทย 72 ครู ๑๕ท่อี ยู่ ภมู ิปญั ญาไทย ครูบญุ ตนั สิทธไิ พศาล ที่อยปู่ จั จบุ นั : ๑๓๙ ม.๖ ต.หา้ งฉัตร อ.ห้างฉตั ร จ.ล�ำปาง ๕๒๑๙๐ ครกู ติ ติ อนันตแ์ ดง ที่อยปู่ ัจจบุ นั : ๑๐๔ ม. ๑๒ ต.วังตะกอ อ.หลังสวน จ.ชมุ พร ๘๖๑๑๐ ครกู ีชา วมิ ลเมธี ที่อยปู่ จั จุบัน : ๑๗/๑ วัดศาลามชี ัย ถ.ราชดำ� เนนิ ต.ในเมือง อ.เมือง จ.นครศรีธรรมราช ๘๐๐๐๐ ครขู วัญดนิ สิงห์คำ� ทอ่ี ยปู่ ัจจบุ ัน : ๒๗๑ ม. ๑๕ ต.กระแซง อ.กันทรลักษณ์ จ.ศรสี ะเกษ ๓๓๑๑๐ ครคู �ำพัน อ่อนอุทัย ทอี่ ย่ปู ัจจุบัน : ๑๖๒ ม. ๑ ต.นาดี อ.ดา่ นซา้ ย จ.เลย ๔๒๑๒๐ ครจู นิ ดา บุษสระเกษ ทอ่ี ยู่ปัจจุบัน : ๓ ม.๒ ต.บา้ นใหม่ อ.หนองบญุ มาก จ.นครราชสมี า ๓๐๔๑๐ ครดู วงเนตร ดรุ ิยพันธุ์ ที่อยู่ปจั จบุ นั : ๑๑๑ แขวงวดั สามพระยา เขตพระนคร กรุงเทพฯ ๑๐๑๒๐ ครถู นอม ศริ ิรักษ์ ทอ่ี ยู่ปจั จบุ ัน : ๔๒ ม.๔ ต.จะทิงพระ อ.สทงิ พระ จ.สงขลา ๙๐๑๙๐
ครวู ุฒิ วุฒธิ รรมเวช ๑๕ครู ดา้ นการแพทย์แผนไทย ภูมปิ ัญญาไทย 73 ครทู องใบ แท่นมณี ท่อี ยปู่ ัจจุบัน : ๙/๕ ม.๖ ต.ตน้ มะมว่ ง อ.เมอื ง จ.เพชรบุรี ๗๖๐๐๐ ครูพงษ์เทพ เพยี รท�ำ ทอ่ี ยู่ปัจจุบัน : ๑๓๒ ม.๓ ต.กจู่ าน อ.คำ� เข่อื นแก้ว จ.ยโสธร ๓๕๑๑๐ ครูไพบูลย์ พันธ์เมือง ท่อี ยปู่ ัจจุบนั : ๙๗/๕ ม.๓ ต.ทะเลทรัพย์ อ.ปะทวิ จ.ชมุ พร ๘๖๑๖๐ ครูมารศรี วนาโชติ ที่อยปู่ ัจจุบัน : ๒๑๕ ม.๑๒ ต.บา้ นกาด อ.แมส่ ะเรียง จ.แม่ฮอ่ งสอน ๕๘๑๑๐ ครูเล็ก กุดวงคแ์ ก้ว ที่อยู่ปัจจุบนั : ๒๓๔ ม.๕ บา้ นบัว ต.กดุ บาก อ.กดุ บาก จ.สกลนคร ๔๗๑๘๐ ครูวฒุ ิ วฒุ ิธรรมเวช ทอ่ี ยปู่ ัจจุบัน : ๗๑/๙๓ ถ.เพชรเกษม ๘๑/๒ แขวงหนองคา้ งพลู เขตหนองแขม กทม. ๑๐๑๖๒ ครูสมบูรณ์ แวน่ วิชยั ทอ่ี ยปู่ จั จุบนั : ๒/๑ ถ.เพลินฤดี ต.ทา่ อิฐ อ.เมือง จ.อตุ รดิตถ์ ๕๓๐๐๐
Search
