ครูมารศรี วนาโชติ ๑๕ครู ดา้ นอุตสาหกรรมและหัตถกรรม ภูมิปัญญาไทย 51 เคยเดนิ จากแม่สะเรยี งไปเชียงใหม่ ๖ วัน ตอนนนั้ อายปุ ระมาณ ๑๒ คือ ตอ้ งไปเปน็ คณะ กล่มุ มิชชนั นารเี ขาไม่ร้เู รอื่ งลายหรอก เผา่ ใคร กต็ ้องเผา่ มัน เคยไดไ้ ปเปน็ วทิ ยากรทอผ้า ประเทศเนปาล วั น น้ี อ า ยุ ค รู ๗ ๓ แล้ว แต่สังเกตจากการเดิน คล่องแคล่ว การพูดคุยน�้ำ เสยี งหนกั แนน่ และไมม่ สี ะดดุ ความจำ� เหน็ ทจี ะยงั แมน่ เปะ๊ ครูเล่ามาถึงตรงน้ี หยุดย้ิมนิดหนึ่งด้วย ยังกะอายุ ๔๐ กว่า ครูเล่าต่อเนื่องเหมือนหุ่น ความภูมิใจ บอกว่ามีโอกาสได้ไปเป็นวิทยากร ยนตย์ ังไมห่ มดลานว่า ทปี่ ระเทศเนปาล ปแี รก เรามรี า้ นอยทู่ เี่ ชยี งใหม่ ตอนท่ีเราต้ังกลุ่ม ปี ๑๓ เคยเดินจาก ฝร่ังซื้อของเราหลายประเทศ แต่ทางบริษัทที่ แม่สะเรียงไปเชียงใหม่ ๖ วัน ตอนนั้นอายุ เนปาลเขาตดิ ตอ่ มาทางจงั หวดั วา่ เอากะเหรย่ี ง ประมาณ ๑๒ คือตอ้ งไปเป็นคณะ กลมุ่ มชิ ชัน คนหนงึ่ มง้ คนหนึ่ง นารีเขาไม่รู้เรื่องลายหรอก แต่เขาบอกว่าเผ่า “ไปสอนประมาณ ๑ เดอื น บ้านเขามีนา ใครกต็ อ้ งเผา่ มนั ตอ้ งไปสอนทอ่ี น่ื กต็ อ้ งเอาของ แตไ่ มม่ ขี า้ ว เขากนิ ขนมปงั มนั บด เนอ้ื บด อาสา เขามา ไปโชวข์ องพวกน้ี ตอ้ งบอกใหไ้ ดข้ องเขา ทำ� ขนม รบั ทำ� อาหาร ฝรง่ั ๓ คนทมี่ าเรยี นถาม เราไมไ่ ดผ้ ลติ แตม่ าฝากขาย ของใครของมนั เผา่ เขาวา่ จากบา้ นเธอมากว่ี นั เขาบอกวา่ มา ๖ วนั สะกอ สะกอกับโป มาเรียนในกาฐมาณฑุ สอน ๑๕ คนตอ่ ครหู นง่ึ คน และก็พูดภาษาเขากันไม่ค่อยได้ มีภรรยา ท่านฑูตมาชว่ ยแค่ ๒ วนั
๑๕ครู ครูมารศรี วนาโชติ ดา้ นอตุ สาหกรรมและหตั ถกรรม ภูมิปญั ญาไทย 52 ส่วนใหญ่คุยกันไม่รู้เรื่อง เขาทอได้แต่ไม่ เหมือนเรา ทอธรรมดาได้ เขาทอผ้าเป็นแต่แบบ ธรรมดา ป้าก็เลยต้องไปสอน ป้าสอนให้เขาท�ำ โมบายแบบใหม่ ๆ จากส่งิ ใกล้ตวั เชน่ บ้าน ต้นไม้ สอนลายในโมบาย เสอื้ ผา้ ของเราทเ่ี อาไปจากไทย ตอนกลับใหเ้ ส้อื ผา้ ลูกศิษยไ์ ปหมดก็สงสารเขา ลายจก คือ เราดขู ้างบน แต่ เราตอ้ งใช้ ข้างล่างมันยากมาก พวกเนปาลผู้หญิง บอกไม่ไหว ท�ำไงให้มันเห็นข้างล่างได้ แตข่ องเรามนั เสยี บขา้ งนอกคอ่ ยๆ ทเิ บต เราไมใ่ ช่แบบนน้ั เราต้องจกข้างนอกแต่ เหน็ ขา้ งใน ปา้ ไปตผิ า้ บาตคิ เขาวา่ มนั ขาดไปเสน้ หนง่ึ อนั นี้จะใหเ้ หมือนใจปา้ มันยังไม่เหมือน เดี๋ยวจะให้ดู ผา้ คลมุ เตยี งเปะ๊ เลย เรารบั ผดิ ชอบของเรากร็ บั ผดิ ชอบของเขา วธิ เี ลยี้ งดา้ ยเอาแบบของกะเหรย่ี ง ปา้ จะต้องวางก่อนจะไปถามผู้ชายว่าท�ำได้ไหม เอา ของขึ้นเคร่อื งบนิ ไปไม่ได้ เอาแบบเคร่อื งทอจากท่ี นไ่ี ป เขาต้องการท่ีเลยี้ งดา้ ยของกะเหรย่ี ง เพราะ ไม่สกปรก ลายจก คือ เราดูข้างบน แต่ เราต้องใช้ข้าง ล่างมนั ยากมาก พวกเนปาลผ้หู ญิงบอกไมไ่ หว ท�ำ ไงให้มันเห็นข้างล่างได้ แต่ของเรามันเสียบข้าง นอกคอ่ ยๆ ทเิ บต เราไมใ่ ชแ่ บบนนั้ เราตอ้ งจกขา้ ง นอกแต่เหน็ ข้างใน”
ครูมารศรี วนาโชติ ๑๕ครู ด้านอตุ สาหกรรมและหตั ถกรรม ภมู ิปญั ญาไทย 53 ครูบอกเท่าที่สังเกต ไม่เคยเห็นลายจกมาขายที่บ้าน เรา เราไปสอนแค่เสาร์อาทิตย์ เขาพาเราเที่ยว อาทิตย์ ที่ เนปาลมีโรงงานใหญ่ผสมผ้าย้อมฝ้าย เขาให้เราไปสอนแค่ ลายจก เขากง็ งกบั ลายที่ทำ� ไป เขายอ้ มเครอื่ งแต่เขาวา่ เปน็ ธรรมชาติ เขาทำ� แบบโรงงานอตุ สาหกรรมไปแลว้ โรงงานที่ บอกย้อมสธี รรมชาตไิ มน่ า่ ใช่ เขาตอ้ งใชส้ ีเคมดี ้วยแนน่ อน ครูลุกเดินไปหยิบผ้ามาชี้ให้ดูย้�ำว่า ผ้าย้อมเป็นทุกสี เมื่อก่อนย้อมได้แค่ ๒ สีจากดอกไม้ในป่า มีต้นยอป่าแล้ว ต้องไปขุดเอารากต้นใหญ่ๆมันจะออกเป็นสีเหลืองทองและ ตน้ คราม ยอปา่ มี ๒ ชนิด แบบน้คี อื พ่อแม่เราสอนมา ไม่ใช่ ทางโรงงานสอน แต่เราต้องเว้นตอนที่เราส่งออก เราจะไม่ ยอ้ มไมส้ กั เพราะมนั ระคายเคอื ง เราจะใชต้ น้ ปยุ๋ แทน เฉพาะ สีธรรมชาติ เปน็ ไปไมไ่ ด้ตอ้ งใช้สอี นื่ มาผสม ตอนน้ีเขาใช้ สี เคมหี มด แลว้ อนั นี้ซอ้ื มาจากเยอรมนั สมี ว่ งใช้ลูกหว้า
๑๕ครู ครูมารศรี วนาโชติ ด้านอุตสาหกรรมและหัตถกรรม ภูมิปญั ญาไทย 54 เวลาไปสอนทอผา้ ยอ้ มผา้ ทไ่ี หน กจ็ ะยำ้� ปลกู ตน้ ไม้ ปลูกป่า ใช้ต้นไม้ก็ไปให้เขาปลูกต้นไม้ชดเชย ไป อบรมท่ัวประเทศไทยก็พูดตลอด เราก็สอนเหมือน กัน ใหร้ จู้ กั รกั ทรัพยากรธรรมชาติ “ตอนนี้ป้าไม่ท�ำแล้ว ป้าสอนอย่างเดียว แต่ทุกครั้งป้าบอกเขาว่า ถ้าใช้ธรรมชาติแล้ว ต้องปลูกป่า ป้ารู้จักประโยชน์ของป่าไม้ ถ้า ไม่มีป่าก็อยู่ไม่ได้ พูดถึงป่า ป้าคิดถึงโครงการ อนุรักษ์พันธุกรรมพืชของสมเด็จพระเทพรัตน ราชสดุ าฯสยามบรมราชกมุ ารี ยงั ไมม่ โี อกาสไป ดูของจริงของพระองคท์ า่ น มอี งค์กรสง่ เน้ือหา มาให้อ่านบ่อย ได้รู้ถึงพระทัยท่ีทรงรักป่า รัก ตน้ ไม้ รกั น้ำ� ทเ่ี ป็นทรัพยากรธรรมชาติ เคยอ่านพระราชด�ำรัส ทรงแนะให้ อย่างแม่บ้านทอผ้า คนเรามันจน ถ้าผัว โรงเรียนท�ำสวนพฤกษศาสตร์ ไมต่ ้องบังคบั ให้ รับจ้างได้แค่น้ี เราก็อยู่บ้าน พอมีที่ดิน ที่นาก็ เด็กปลูก แต่หาวิธีให้เด็กมีความรู้ความผูกพัน ให้ปลูกต้นไม้ ที่เราจะใช้ย้อมผ้าให้ปลูกเข้าไป กับทรัพยากรธรรมชาติ เช่น วาดใบไม้ ต้นไม้ เยอะๆ อย่าปลูกแตข่ ้าวกบั ถว่ั เมอื่ ปลูกอาหาร วาดสัตว์ เป็นต้น แล้วยังจ�ำได้ว่า มีพระราช ก็ต้องปลูกไม้ของท่ีเราจะใช้ด้วย เขาก็ฟัง คน ดำ� รสั ไวป้ ระมาณวา่ ปา่ ไม้ ตน้ ไม้ กอ่ ใหเ้ กดิ การ กะเหรีย่ งเขาฟัง เรารักป่าอยแู่ ล้ว เราอย่กู บั ปา่ สรา้ งอาชพี ได้ เวลาไปสอนทอผา้ ยอ้ มผา้ ทไี่ หน อยู่แลว้ ” ครยู กตวั อย่าง ก็จะย้�ำปลูกต้นไม้ปลูกป่า ใช้ต้นไม้ก็ไปให้เขา อยากไปเรียนรู้การทอผ้าของชาติต่างๆ ปลูกต้นไม้ชดเชย ไปอบรมทั่วประเทศไทย แต่ไม่ไดไ้ ปเพราะไม่มอี งค์กรไหนใหง้ บไป ได้ ก็พูดตลอด เราก็สอนเหมือนกัน ให้รู้จักรัก แคไ่ ปโชวผ์ ลงาน วนั นย้ี งั มอี อเดอรจ์ ากมชิ ชนั ทรัพยากรธรรมชาติ นารีทว่ั ประเทศ
ครูมารศรี วนาโชติ ๑๕ครู ดา้ นอตุ สาหกรรมและหัตถกรรม ภมู ิปญั ญาไทย 55 ครูบอกอีกว่า ก็บอกคนที่ทอผ้าให้ปลูก สนใจบา้ ง กไ็ มเ่ ปน็ ไร สอนเปน็ อาชพี ใหเ้ ขาดว้ ย ผักปลูกต้นไม้ ประหยัดหน่อยไม่ว่า ทางเจ้า ก็บอกอาจารย์ว่า ต้ังแต่สามีตายก็ทอผ้าขาย หน้าท่ใี ห้ ๓๐๐ ให้ ๓,๐๐๐ ไม่ใชอ่ ย่างนไี้ ดม้ า กลางวันท�ำงานกับฝร่ัง กลางคืนกม็ าทอผา้ แล้ว คนไม่ยอมท�ำงาน ไมย่ อมทอผ้า เขาบอก “ป้าอยากไปเรียนรู้การทอผ้าของชาติ พอกนิ แล้ว นสิ ยั เสียไปหมด ไม่ชอบเลยแบบน้ี ต่าง ๆ แต่ไม่ได้ไปเพราะไม่มีองค์กรไหนให้งบ เอาเงนิ น้นั นะเอาไวใ้ ช้ ทอผา้ เกบ็ ไวซ้ ิ เวลาเจ็บ ไป กไ็ ปโชวผ์ ลงานแลว้ แลกเปลยี่ นกนั ตลอด ไป ไขไ้ ดป้ ว่ ยกไ็ มเ่ สยี มผี กั มตี น้ ไมใ้ หค้ วามรม่ รน่ื ชน่ื อบรมด้วยกันตลอด อบรมการตลาด วิสาหกจิ ใจให้ความรม่ เย็น อากาศดีดว้ ย ชุมชน ครมู ารศรกี ลา่ วดว้ ยวา่ มนี กั ศกึ ษามาเรยี น เ มื่ อ ไ ม ่ น า น ม า น้ี ภู มิ ป ั ญ ญ า ด ้ า น รเู้ ยอะ อาจารยเ์ ขาพามาเรยี นเปน็ กลมุ่ คณะ มา อุตสาหกรรม เป็นศูนย์รวมของผ้าทอของชาว ทำ� รายงานวทิ ยานพิ นธ์ ตนเองกม็ คี วามรแู้ คน่ ้ี ก็ บ้าน ตอนก่อนปลูกกระต๊อบบอกกับเพื่อน ๆ ไมร่ ู้วา่ ท�ำไมเขาถึงยกยอ่ ง ต้งั แตส่ ามีตาย กจ็ บั ใครมผี า้ อะไรกม็ าแขวนขาย กม็ คี นมาสง่ั แล้วก็ งานนี้ ไปเป็นวิทยากรโรงเรียนหลายโรงเรียน แจกจา่ ยใหเ้ พอื่ นทำ� ปกตเิ รามี ออเดอรจ์ ากมชิ ก็คงจะมีคนที่รับบ้างไม่รับบ้าง แล้วก็มีคนท่ี ชันนารีทั่วประเทศ”
๑๕ครู ครูมารศรี วนาโชติ ด้านอตุ สาหกรรมและหตั ถกรรม ภูมิปญั ญาไทย ปัจจุบันนี้ท�ำด้วยใจรัก เราก็ต้องช่วยกันเอา 56 ของมารวมกัน หาตลาดแล้วก็ขาย ขายแล้ว มาใหเ้ จา้ ของ คอื เราสญั ญากนั วา่ ก�ำไรจะตอ้ ง ตกอยกู่ บั ผผู้ ลติ ใหม้ ากทสี่ ดุ ทจ่ี ะใหไ้ ด้ ทอผา้ ไม่มีค�ำวา่ รวย มีแตพ่ ออยู่พอกิน แต่ตอนนี้ไม่มีแล้ว เพราะเขาไม่ได้ เข้ามาประเทศไทย ส่วนด้านจักสานต้อง ให้ผู้ชายท�ำ เพราะเขาถือผู้หญิงห้ามท�ำ จักสานพวกน้ีเป็นงานผู้ชาย ตอนนี้มีเสื้อ ประจ�ำชนเผ่ากะเหร่ียง สะกอ โป ละว้า ไทยใหญ่ พ้นื เมอื ง หมู่บา้ นคับพวง เขาทอ ผ้าขาวม้า เป็นผา้ ขาวมา้ ดี โดนน้ำ� ไมแ่ ขง็ ครูมารศรีบอกด้วยว่า ลายผ้าใน ปัจจุบันไม่ได้มีเปลี่ยนแปลงยังคงรักษา แบบดั้งเดิม รายได้เฉล่ียตกต่อเดือนไม่ถึง แสน แต่ว่าท�ำแบบนี้แบบพันธกิจ ไม่ใช่เรียนบัญชี สมัย ก่อนแม่บ้านเราไม่ได้เรียนหนังสือแต่เราไม่ได้ลงทุน ไม่มี อะไรเลย รายไดจ้ ะไมม่ อี ะไร ทน่ี กี่ ค็ อื ณ ปจั จบุ นั นที้ ำ� ดว้ ยใจรกั เรากต็ อ้ งชว่ ย กนั เอาของมารวมกนั หาตลาดแลว้ กข็ าย ขายแลว้ มา ใหเ้ จา้ ของ คอื เราสญั ญากนั วา่ กำ� ไรจะตอ้ งตกอยกู่ บั ผู้ ผลติ ใหม้ ากทสี่ ดุ ทจี่ ะใหไ้ ด้ ทอผา้ ไมม่ คี ำ� วา่ รวย มแี ต่ พออยูพ่ อกิน แตเ่ ราเก็บคนฝากขาย รอ้ ยละ ๓ บาท คอื เงนิ ทเ่ี กบ็ มาใหเ้ ดก็ ในกลมุ่ เปน็ คา่ เดนิ ทางไปอบรม
ครมู ารศรี วนาโชติ ๑๕ครู ดา้ นอตุ สาหกรรมและหตั ถกรรม ภมู ิปญั ญาไทย 57 แลว้ บอกอกี วา่ จะเลอื กทเ่ี ขาทำ� ดจี รงิ ดว้ ย ใจไม่กี่คน เลือกผลงานมาวางขาย เพราะส่วน ใหญ่ท�ำผ้าโหลขอให้ได้ขายเร็วๆ หมู่บ้านละไม่ กี่คน บ้านเราก็ทำ� เรากม็ าท�ำกล่องทำ� หอ่ มที ่ีนี่ ทเี่ ดยี วทที่ ำ� Packaging อยา่ งผา้ คลมุ เตยี ง บา้ น หนองผกั หนามทำ� อยทู่ อี่ ำ� เภอนแ้ี หละไปไมไ่ กล แค่ ๖ – ๗ ถึง ๘ กม. ตอนน้คี รจู ะไปไกล ๆไมไ่ ด้ เปน็ ภูมแิ พ้ แต่ ถา้ มาอบรมตอ้ งเปน็ องคก์ รยงั มมี าอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง อย่าง เช่น พวก NGO เอาชาวบ้านมาอบรม หรือครูจากมหาวิทยาลยั องคก์ รทางศาสนา ท่ีสุดแห่งชีวิต ครั้งหนึ่ง สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชนิ นี าถ ในรชั กาลท่ี ๙ เสดจ็ ฯมาถงึ ที่ ป้าอยู่ ประทับนานมาก ตรัสวา่ สวย สวยมาก ทรงเหมาทั้งหมดเลย “ครั้งหนึ่ง สมเดจ็ พระนางเจา้ ฯพระบรมราชนิ ีนาถ ในรชั กาลท่ี ๙ เสด็จฯ ศิลปาชีพแม่ฮ่องสอน เจ้าหน้าท่ีก็มาเอาผ้าที่น่ีไปแต่ง เสด็จฯมาถึงท่ีป้าอยู่ นานมาก ตรัสว่า สวย สวยมาก ท่านชมสี ธรรมชาติ ทา่ นเหมาทง้ั หมดเลย” “ปา้ เขา้ เฝา้ สมเดจ็ พระนางเจา้ ฯพระบรมราชนิ นี าถ ประจำ� ทกุ ปี ถา้ เอาผา้ ไป ไดร้ างวลั ทกุ ปี ไดง้ บเขา้ มาตง้ั ศนู ยศ์ ลิ ปาชพี ทน่ี ่ี ๒ ปี แลว้ ก็ย้ายไปท่ีนู้น ป้าก็ไปช่วยอีก ๓ ปี สมเด็จพระนางเจ้าฯทรงตรัสว่า “ให้รักปา่ ถ้ามปี ่ากม็ นี �ำ้ มไี มเ้ อาไวย้ อ้ มผา้ ” แล้วพระองค์ทา่ นก็ตรัส ถามวา่ มากโ่ี มง ปา้ กก็ ราบทลู บอกมาตี ๕ “ ครมู ารศรี เลา่ ดว้ ยความ ต่นื เตน้ และสดุ ปล้ืมในพระมหากรณุ าธิคณุ ฯ ชีวติ นไ้ี มเ่ คยลืมวนั น้นั
๑๕ครู ครมู ารศรี วนาโชติ ด้านอุตสาหกรรมและหตั ถกรรม ภูมิปัญญาไทย 58 รกั ทส่ี ดุ คือ ในหลวง หว่ งที่สดุ คอื สมเด็จพระเทพฯ ได้นอ้ มน�ำแนวพระราชด�ำริ ของพระองคท์ า่ นมาใช้ คอื ความพอเพยี ง แบ่งปันกนั มีอะไรกช็ ่วยเหลือกัน มี อะไรกค็ ยุ กนั จะไดไ้ มเ่ ขา้ ใจกันผิด รักการชว่ ยเหลอื ซง่ึ กนั และกนั ถามครวู า่ ถา้ มคี นทอ่ี ยากเรยี นไมม่ ตี งั ค์ ครบู อกถา้ ไมข่ เี้ กยี จ เรียน ถา้ มีเวลากม็ าเรยี นได้ ใชเ้ วลา ๑๕ วัน กส็ ามารถทอได้ แล้ว แต่เครื่องมือก็เตรียมมาเอง ท่ีนี่เป็นแหล่งขาย ไม่ใช่ แหล่งสอน อนั นก้ี แ็ ปรรูปผา้ ก็มีแผนกดดั แปลง ท่นี ่เี ขา ก็ทำ� อยู่ที่บา้ นเขา แต่กม็ าอบรม ทีน่ ีส่ ว่ นใหญ่จะเป็น เจ้าหน้าที่ ส่วน กศน. ฝ่ายจัดหางาน เขามีงบพา ชาวบ้านมาดู มาอบรม คนทจี่ ะมาฝากขายตรงนี้ ตอ้ งยอ้ มเกง่ ยอ้ ม ใหถ้ ูก อยา่ งลายกะเหรยี่ งโปกด็ ัดแปลงจากเจา้ ลายเชิงผ้าถุงมาเป็นผ้าคลุมไหล่ สมัยก่อนจะ ท�ำเป็นชุดผ้าคลุมเตียง ตอนนี้ท�ำไม่ไหว เวลา ซักต้องใช้เคร่ืองซัก ผ้าถุงกะเหร่ียงไม่เหมือน ผา้ ถงุ พนื้ บ้าน ผ้าถงุ กะเหรีย่ งจะทอ ๓ คร้งั มา ต่อกัน มันท�ำให้ช้ามาก ต่อเป็นทางขวางเป็น ท่อน ๆ ไป
ครูมารศรี วนาโชติ ๑๕ครู ดา้ นอตุ สาหกรรมและหัตถกรรม ภูมปิ ญั ญาไทย เมือ่ ถามความรู้สกึ ครมู ารศรเี ปดิ ความรู้สึกท่ีมีต่อในหลวง รัชกาลท่ี 59 ๙ สมเด็จพระบรมราชินีนาถ สมเด็จ พระเจา้ อยหู่ วั และสมเดจ็ พระเทพรตั น ราชสดุ าฯสยามบรมราชกมุ ารี “รักท่ีสุดคือ ในหลวง ห่วงท่ีสุด คือ สมเด็จพระเทพฯ ได้น้อมน�ำแนว พระราชดำ� รขิ องพระองคท์ า่ นมาใช้ คอื ความพอเพยี ง แบง่ ปนั กนั มอี ะไรกช็ ว่ ย เหลอื กนั มอี ะไรกค็ ยุ กนั จะไดไ้ มเ่ ขา้ ใจ กนั ผดิ รกั การช่วยเหลอื ซงึ่ กันและกัน ภมู ใิ จและดใี จทส่ี ดุ ทม่ี อี งคพ์ ระมหากษตั รยิ ์ ปา้ รกั ทกุ พระองคแ์ ละทกุ สมยั ถงึ ปา้ จะไม่ได้เห็น ป้าภูมิใจและดีใจท่ีสมเด็จพระเทพฯท่านทรงท�ำทุกอย่างตามรอย พระบาทของในหลวง รัชกาลที่ ๙ ป้าคดิ ว่า ตอนนี้บอกตรง ๆ วา่ เกดิ มาในประเทศไทย ภมู ิใจและดใี จท่สี ดุ ที่ มอี งคพ์ ระมหากษตั รยิ ์ ปา้ รกั ทกุ พระองคแ์ ละทกุ สมยั ถงึ ปา้ จะไมไ่ ดเ้ หน็ ปา้ ภมู ใิ จ และดีใจที่สมเด็จพระเทพฯท่านทรงท�ำทุกอย่างตามรอยพระบาทของในหลวง รชั กาลท่ี ๙ สมเด็จพระเทพฯ พระองคท์ า่ นบอกกับป้าว่า ดที ่ีสุด ดีทกุ อย่าง ชน เผา่ เราตอ้ งอยู่กับตน้ ไม้ นำ�้ ดนิ ในป่า หาของกนิ จากปา่ เราจะไมไ่ ดซ้ ้อื กนิ กันเทา่ ไหร่ถงึ เราจะมีอาชพี
๑๕ครู ครูมารศรี วนาโชติ ด้านอตุ สาหกรรมและหตั ถกรรม ภมู ิปัญญาไทย บางคนเป็นข้าราชการเขาก็ยังไปหาอาหารในป่า ก็ 60 ตอ้ งดแู ลรักษาปา่ รกั ปา่ เข้าใจปา่ ในหลวง รัชกาลท่ี ๑๐ พระองค์ท่านทรงเดินตามรอยพระบาทขององค์ พระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั รชั กาลที่ ๙ ปา้ รกั ทสี่ ดุ เลยทุกพระองค์ อยา่ งไรกต็ าม บางคนเปน็ ขา้ ราชการเขากย็ งั ไปหาอาหาร ในป่า ก็ต้องดแู ลรกั ษาป่า รักป่าเข้าใจปา่ ในหลวง รัชกาลที่ ๑๐ พระองคท์ า่ นทรงเดนิ ตามรอยพระบาทขององคพ์ ระบาท สมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัว รัชกาลท่ี ๙ ปา้ รกั ทีส่ ดุ เลยทกุ พระองค์ ปา้ เคยไดร้ บั พระราชทานผา้ หม่ พระราชทาน ปา้ ดใี จและภมู ใิ จ มากทส่ี มเด็จพระเจ้าอยู่หวั ร. ๑๐ เดินตามรอยพระบาทของ ร.๙ ถงึ ปา้ จะอยไู่ กล แตป่ ้ากร็ กั มาก” ตอนนี้ ครมู ารศรีพาเดินดูผา้ ชนดิ ตา่ งๆของแต่ละชนเผ่า ผา้ เกา่ ชดุ ชนเผา่ โบราณทชี่ น้ั บนของอาคารอธบิ ายพอใหร้ ทู้ ม่ี า และใหร้ วู้ า่ เปน็ ชดุ ชนเผา่ ใด แลว้ บอกวา่ มคี นสบื สานการทอผา้ ต่อ คอื คนอายุ ๔๐ - ๕๐ ปีมีคนท�ำเยอะ เขาจะท�ำดีหรอื ไม่ อนั นนั้ ต้องวัดกัน แต่ร้านน้ี ลูกสะใภ้จะสืบสานต่อ ส่วนลูกแท้ ๆ เป็น ผู้ชายหมด เขาเป็นครู มีด้วยกัน ๓ คน อยู่เชียงใหม่หน่ึง คน อยู่ท่ีน่ีเป็นท่ีปรึกษา อบจ.จังหวัดแม่ฮ่องสอน คนท่ีสอง เป็น ผอ.โรงเรียน คนที่ ๓ เป็นรองหัวหน้าเขตศึกษาจังหวัด เชียงใหม่ ส่วนหลานเรียนแพทย์ เรียนเภสัช และเป็นครูไป แล้ว ๑ คน อยู่ท่กี าญจนบุรี
ครมู ารศรี วนาโชติ ๑๕ครู ด้านอุตสาหกรรมและหัตถกรรม ภูมปิ ญั ญาไทย ส่วนคนละแวกบ้าน เขาก็รู้สึกดี รักกัน เรารักกัน ช่วยเหลือกัน มีที่เขาฝากขาย ที่นี่จะมีแผนกย้อมฝ้ายขาย 61 รับจ้างเย็บ มีแผนก Package สินค้าต้องมีหลากหลายมี ทกุ อย่าง ท่เี ขาฝากขายกม็ ีหลายแบบ เชน่ เส้ือประจําเผา่ เปน็ ตน้ ใครทถ่ี ้าจะไปเย่ียมเยียนครมู ารศรี เอาวา่ ตั้งตน้ มา จากเชยี งใหม่ มีรถประจ�ำทางวิง่ ประมาณ ๔ ชั่วโมง ลาจากกนั ดว้ ยรอยยิ้ม กลางลมหนาวท่ีพดั ผา่ นขุนเขาดอยสูง ผา่ น ลงท่ีราบ ท่ามกลางความมืดที่โอบคลุมกับเรื่องราวความประทับใจ ในยามที่ได้ไปเฮือน และ เสียงฝากความขอบคุณของครูมาถึงชาว สภาการศึกษา พดู คยุ กบั ครมู าแบบเพลดิ เพลนิ ไดค้ วามรู้ ไดร้ อยยมิ้ ดว้ ยเมตตามติ รไมตรี ยง่ิ ดผู ลผลติ ผา้ ทอทีม่ ีมากมาย หลายหลากชนเผ่ายง่ิ เพลิน ใช้ เวลาไปพอสมควรทีเดียว เห็นจะท้ิงท้ายด้วย เกยี รตคิ ณุ ของครมู ารศรี วนาโชติ ไดร้ บั การคดั เลอื กใหเ้ ปน็ แมด่ เี ดน่ ประจำ� จงั หวดั แมฮ่ อ่ งสอน รางวลั ชมเชย การประกวดผา้ ทอ ประเภทที่ ๓ “เคหะสง่ิ ทอ” รางวัลชนะเลิศ ประเภทผา้ ฝ้าย ทอมือ ในงานประกวดผลงานศูนย์ศิลปาชีพ จังหวัดแม่ฮ่องสอนในพระบรมราชินูปถัมภ์ใน ปี พ.ศ.๒๕๓๙
๑๕ครู ครูมารศรี วนาโชติ ด้านอตุ สาหกรรมและหตั ถกรรม ภูมิปญั ญาไทย 62 ได้รับการคัดเลือกให้เป็นแม่ดีเด่นด้าน จากการท่ีพยายามรวบรวมและอนุรักษ์ ช่วยเหลือสังคม โรงเรียนแม่สะเรียง บริพัตร ลวดลายผ้ากะเหรี่ยงไม่ให้สูญหาย ครูมารศรี ศกึ ษา แมด่ เี ด่นประจำ� จังหวัดแม่ฮอ่ งสอน แม่ ได้คิดค้น ประยุกต์ ทดลอง จนได้องค์ความรู้ ดีเด่นคริตสจักรบ้านโป่ง ผู้น�ำอาชีพก้าวหน้า ในการน�ำลวดลายผ้าด้ังเดิมของกะเหร่ียงมา ระดับจังหวัด จากกระทรวงมหาดไทย ผู้ทรง ทอเปน็ รปู แบบใหมต่ ามความตอ้ งการของทอ้ ง ภูมิปัญญา จากศูนย์บริการการศึกษานอก ตลาด โรงเรียน อ�ำเภอแม่สะเรียง และครูภูมิปัญญา ไม่ว่าจะเป็นผ้าคลุมเตียง ผ้าปูโต๊ะ ผ้า ไทย ด้านอุตสาหกรรมและหัตถกรรม(การทอ คลุมทีวี ผ้าคลุมโทรศัพท์ ชุดรองแก้ว ชุดรอง ผ้า) จากส�ำนักงานคณะกรรมการการศึกษา จาน สามารถพัฒนาต่อยอดมาเป็นผลิตภัณฑ์ แห่งชาติ รูปแบบใหม่ เช่น กระเป๋า เสื้อคลมุ เสอ้ื กัก๊ ที่ ครมู ารศรี วนาโชติ เป็นกรรมการบรหิ าร ใสจ่ ดหมาย กลอ่ งใสก่ ระดาษทชิ ชู และ การนำ� ศูนย์ศิลปาชีพ จังหวัดแม่ฮ่องสอน (สาขา เปลอื กไม้ ใบไม้ มายอ้ มสดี า้ ย และวธิ ปี อ้ งกนั ไม่ แมส่ ะเรยี ง) เปน็ ผรู้ เิ รมิ่ จดั ตง้ั ศนู ยศ์ ลิ ปาชพี ของ ใหส้ ยี อ้ มตก จงั หวดั ขนึ้ ซงึ่ ทำ� ใหก้ ลมุ่ สตรใี นหมบู่ า้ นมรี ายได้ ลว้ นเปน็ มรดกทางปญั ญาท่ี ครพู ยายาม ตลอดปี และยึดการทอผา้ เปน็ อาชพี ช่วยเหลือ รักษาสืบสานอย่างรู้คุณค่า ขณะท่ีเราจะ ครอบครัว สัญญาว่า จะกลับมาเยือนอีกสักครั้ง ถ้ามี สนใจเร่ืองการทอผ้า จึงได้เรียนรู้เรื่อง โอกาส กไ็ มร่ อู้ กี เหมอื นกนั วา่ จะอกี นานเทา่ ไร การทอผ้าอย่างจริงจังจากมารดา ซึ่งเป็นผู้ที่มี ฝีมือดีในการทอผ้า จากการที่ได้คลุกคลีและ ท่ีอยู่ปัจจุบัน : ๒๑๕ หมู่ ๑๒ ต.บ้านกาด ฝึกปฏิบัติมาต้ังแต่เด็กจึงได้สะสมความรู้และ อ.แมส่ ะเรยี ง จ.แม่ฮอ่ งสอน ๕๘๑๑๐ ประสบการณ์ในเรอ่ื งการทอผ้าเป็นอยา่ งดี นอกจากพื้นฐานการทอผ้าที่ไดร้ บั ผู้เฒ่าผู้ แก่ในหมบู่ า้ นแล้ว ครมู ารศรยี งั ได้พฒั นาความ รู้มาโดยตลอด โดยเข้าอบรมเพ่ือหาความรู้ เพ่ิมเติมจากหน่วยงานต่างๆ เช่น การย้อมสี ธรรมชาติ การออกแบบลวดลายผ้า การให้สี การวางขนาดผา้ เทคนคิ การทอ และการจดั หา
ครูมารศรี วนาโชติ ๑๕ครู ด้านอตุ สาหกรรมและหัตถกรรม ภมู ิปญั ญาไทย 63 ผถู้ กั ทอมรดกผ้าชนเผา่ ด้วยหวั ใจ วัฒนธรรมชนเผ่ากะเหรี่ยง เป็นลูกผู้หญิงต้องท�ำผ้าเป็น ทอผ้า เปน็ สง่ ผลให้ ครมู ารศรี วนาโชติ ครภู ูมิปัญญาไทย รุ่นที่ ๒ ศึกษา เรยี นรู้ ฝกึ หดั ทอ ลองปฏบิ ัตจิ นประสบผลส�ำเรจ็ ประยุกต์ลวดลาย และรปู แบบใหส้ อดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการของตลาด จนเชย่ี วชาญผา้ ทอทกุ ชนเผ่า ออกเผยแพร่ สอน ถา่ ยทอด เพ่อื อนุรกั ษแ์ ละสบื ทอด มรดกภมู ิปญั ญาของแผน่ ดนิ
๑๕ครู ครมู ารศรี วนาโชติ ดา้ นอุตสาหกรรมและหัตถกรรม ภมู ปิ ัญญาไทย 64 ครู ๑๕ทอี่ ยู่ ภมู ิปญั ญาไทย ครบู ญุ ตนั สทิ ธไิ พศาล ทอ่ี ย่ปู จั จบุ ัน : ๑๓๙ ม.๖ ต.หา้ งฉัตร อ.ห้างฉัตร จ.ล�ำปาง ๕๒๑๙๐ ครูกิตติ อนันตแ์ ดง ที่อยปู่ ัจจบุ นั : ๑๐๔ ม. ๑๒ ต.วงั ตะกอ อ.หลังสวน จ.ชมุ พร ๘๖๑๑๐ ครกู ชี า วิมลเมธี ทอี่ ยู่ปจั จุบัน : ๑๗/๑ วดั ศาลามชี ยั ถ.ราชดำ� เนนิ ต.ในเมือง อ.เมือง จ.นครศรธี รรมราช ๘๐๐๐๐ ครขู วญั ดิน สงิ หค์ ำ� ที่อยู่ปจั จุบนั : ๒๗๑ ม.๑๕ ต.กระแซง อ.กนั ทรลักษณ์ จ.ศรสี ะเกษ ๓๓๑๑๐ ครูค�ำพนั อ่อนอทุ ัย ทอี่ ยู่ปจั จุบนั : ๑๖๒ ม. ๑ ต.นาดี อ.ดา่ นซ้าย จ.เลย ๔๒๑๒๐ ครูจนิ ดา บุษสระเกษ ที่อยู่ปจั จุบนั : ๓ ม.๒ ต.บา้ นใหม่ อ.หนองบุญมาก จ.นครราชสมี า ๓๐๔๑๐ ครูดวงเนตร ดุรยิ พันธ์ุ ทอ่ี ยปู่ ัจจุบัน : ๑๑๑ แขวงวัดสามพระยา เขตพระนคร กรุงเทพฯ ๑๐๑๒๐ ครูถนอม ศริ ริ กั ษ์ ท่ีอยู่ปจั จบุ นั : ๔๒ ม.๔ ต.จะทงิ พระ อ.สทงิ พระ จ.สงขลา ๙๐๑๙๐
ครมู ารศรี วนาโชติ ๑๕ครู ดา้ นอุตสาหกรรมและหตั ถกรรม ภมู ิปัญญาไทย 65 ครทู องใบ แทน่ มณี ทอ่ี ยู่ปจั จุบัน : ๙/๕ ม.๖ ต.ตน้ มะมว่ ง อ.เมอื ง จ.เพชรบุรี ๗๖๐๐๐ ครพู งษ์เทพ เพียรทำ� ทอ่ี ยปู่ จั จุบนั : ๑๓๒ ม.๓ ต.กู่จาน อ.คำ� เขื่อนแก้ว จ.ยโสธร ๓๕๑๑๐ ครไู พบลู ย์ พันธ์เมือง ทอี่ ยปู่ จั จุบนั : ๙๗/๕ ม.๓ ต.ทะเลทรพั ย์ อ.ปะทิว จ.ชุมพร ๘๖๑๖๐ ครูมารศรี วนาโชติ ทอ่ี ยู่ปจั จุบัน : ๒๑๕ ม.๑๒ ต.บา้ นกาด อ.แมส่ ะเรยี ง จ.แม่ฮ่องสอน ๕๘๑๑๐ ครเู ล็ก กดุ วงคแ์ กว้ ที่อยู่ปัจจุบัน : ๒๓๔ ม.๕ บ้านบวั ต.กดุ บาก อ.กดุ บาก จ.สกลนคร ๔๗๑๘๐ ครูวุฒิ วุฒิธรรมเวช ทอี่ ยู่ปจั จุบนั : ๗๑/๙๓ ถ.เพชรเกษม ๘๑/๒ แขวงหนองคา้ งพลู เขตหนองแขม กทม. ๑๐๑๖๒ ครสู มบูรณ์ แว่นวิชัย ทอ่ี ย่ปู ัจจบุ นั : ๒/๑ ถ.เพลินฤด ี ต.ทา่ อฐิ อ.เมือง จ.อุตรดิตถ์ ๕๓๐๐๐
Search