การลดต้นทุนการผลิตพืชสวน-ผัก-สมุนไพร-ไม้ดอก

การลดต้นทนุ การผลิตพชื สวน (พชื ผกั พชื สมุนไพรและเคร่ืองเทศ และไม้ดอกไมป้ ระดบั ) เพื่อเพ่มิ ขีดความสามารถใหแ้ กเ่ กษตรกรไทย สถาบนั วิจยั พืชสวน กรมวชิ าการเกษตร

ทปี่ รกึ ษา ผ้อู ำนวยกำรสถำบันวจิ ยั พชื สวน (จำรอง ดำวเรือง) คณะผ้จู ดั ทา กลุ่มผกั กลุ่มสมุนไพร กลมุ่ ไม้ดอกไม้ประดบั นำยกฤษณ์ ลินวัฒนำ นำงสำวศรีสุดำ โท้ทอง นำงสำวยพุ ิน กสนิ เกษมพงษ์ นำยอำนวย อรรถลังรอง นำงลัดดำวัลย์ อนิ ทรส์ ังข์ นำยวศิ รุต สนั ม่ำแอ นำงสำวทวิ ำ บปุ ผำประเสรฐิ นำงสำวอัมพกิ ำ ปุนนจิต นำยสัจจะ ประสงค์ทรัพย์ นำงสำวสมุ ิตรำ คำมีศักดิ์ นำงสุภำภรณ์ สำชำติ และเจ้ำหนำ้ ทกี่ ลมุ่ ผักทกุ ท่ำน และเจ้ำหนำ้ ท่ีกลุ่มสมนุ ไพรทุกท่ำน นำงสำวศศมิ ำ พยยุ งค์ และเจ้ำหนำ้ ท่ีกลุ่มไม้ดอกไมป้ ระดบั ทกุ ทำ่ น พิมพค์ ร้ังท่ี 1 สิงหำคม 2559 คานา

ปัจจุบันต้นทุนกำรผลติ พืชสวนของเกษตรกรสูงขึ้นทกุ ปี ซ่ึงต้นทุนกำรผลิตส่วนใหญ่เป็นค่ำปัจจัยกำรผลิตและค่ำจ้ำงแรงงำน และในปลำยปี 2558 จะเปิดประชำคม เศรษฐกิจอำเซียน สินคำ้ เกษตรมกี ำรแข่งขันเชิงพำณิชยเ์ พิ่มมำกขึ้น ดงั นั้นเกษตรกรตอ้ งปรับตวั โดยกำรเพิม่ ประสทิ ธภิ ำพกำรผลิตและลดต้นทนุ กำรผลติ โดยปรับแนวทำงกำร ผลิตเพื่อลดกำรใชป้ ัจจยั กำรผลติ ลดกำรใชแ้ รงงำน และเพ่ิมประสทิ ธภิ ำพกำรผลิต รวมทงั้ มีกำรรวมกลมุ่ กำรผลติ ใช้เคร่ืองจักรกลทำงกำรเกษตรร่วมกนั วำงแผนกำรผลิตและ กำรตลำด และบริหำรจดั กำรทั้งกำรผลิตและกำรตลำดให้เกดิ ประสิทธภิ ำพมำกสุดเพ่อื เพ่มิ ควำมสำมำรถในกำรแข่งขนั สถำบันวจิ ัยพืชสวน กรมวิชำกำรเกษตร เปน็ หนว่ ยงำนทดี่ ำเนินงำนวจิ ยั และพัฒนำพืชสวนท่ีหลำกหลำย ท้ังไม้ผล พืชผัก ไมด้ อกไม้ประดบั พืชสวนอุตสำหกรรมและ พืชสมุนไพรและเครื่องเทศ ดังน้ันเพ่ือใหเ้ กษตรกรได้มีแนวทำงในกำรเพม่ิ ประสิทธิภำพกำรผลิตและลดตน้ ทุนกำรผลิตพืชสวนที่สำมำรถนำไปปฏิบัติและเกดิ ผลเป็นรูปธรรม สถำบันวิจัยพืชสวนจึงได้จัดทำเอกสำรคำแนะนำกำรลดต้นทุนกำรผลิตพืชสวนเพ่ือเพิ่มขีดควำมสำมำรถของเกษตรกรไทย โดยเอกสำรฉบับนี้จะเป็นคำแนะนำในส่วนของ พชื ผกั พชื สมนุ ไพรและเคร่ืองเทศ และไม้ดอกไมป้ ระดบั ซ่ึงไดเ้ สนอแนวทำงกำรลดตน้ ทุนกำรผลิตในภำพรวมท่ีเกษตรกรสำมำรถดำเนินกำรได้ทนั ทีและแนวทำงกำรลดตน้ ทุน กำรผลิตระยะยำว รวมทั้งเทคโนโลยีกำรผลิตเป็นรำยพืชที่สำคัญ เพ่ือเผยแพร่ให้เกษตรกรและผู้สนใจได้นำไปใช้ในกำรพัฒนำกำรผลิตพืชที่ถูกต้องและเหมำะสม มีกำรใช้ ปัจจัยกำรผลิตอย่ำงมปี ระสิทธิภำพ และหวงั เป็นอย่ำงยง่ิ วำ่ เอกสำรคำแนะนำฉบบั นี้จะเปน็ ประโยชน์ต่อเกษตรกรท่ีจะนำข้อเสนอแนะและเทคโนโลยีกำรผลติ ท่เี หมำะสมของ แตล่ ะพืชไปปรบั ใช้ เพือ่ ชว่ ยเพมิ่ ประสิทธิภำพกำรผลิตและลดต้นทนุ กำรผลติ ทำให้ไดร้ ับผลตอบแทนสงู ขึน้ และมีชีวิตควำมเป็นอยูท่ ่ดี ีขนึ้ (นำยจำรอง ดำวเรือง) ผ้อู ำนวยกำรสถำบันวิจัยพืชสวน กรกฎำคม 2559

สารบญั แนวทางการลดต้นทนุ การผลติ หนำ้ กำรลดต้นทุนกำรผลิตทนั ที กำรลดตน้ ทุนกำรผลิตระยะยำว 1 กจิ กรรมสนบั สนนุ ในกำรลดต้นทุนกำรผลติ 2 การลดตน้ ทุนการผลติ พชื ผัก 3 ผกั กินใบ พืชตระกูลแตง 4 หอมแดง 8 มันฝร่งั พนั ธโุ์ รงงำน 13 พรกิ 17 การลดต้นทนุ การผลิตพืชสมุนไพรและเครอื่ งเทศ 21 ดีปลี พริกไทย 26 บัวบก 31 มะระขน้ี ก 36 การลดต้นทนุ การผลิตไมด้ อกไม้ประดบั 41 กลว้ ยไม้ 46

แนวทางการลดต้นทนุ การผลติ ตน้ ทุนกำรผลิตของเกษตรกรส่วนใหญ่จะเป็นค่ำปัจจัยกำรผลิตและค่ำแรงงำน ในด้ำนปัจจัยกำรผลิตที่สำคัญ ได้แก่ ปุ๋ยและสำรเคมใี นกำรป้องกันกำจัดศัตรูพืช สำร ควบคุมกำรเจริญเติบโตพืช สำรกำจัดวัชพืชต่ำงๆ ปัจจัยกำรผลิตเหล่ำน้ีสำมำรถลดลงได้ เช่น มีกำรใช้ปุ๋ยอยำ่ งถูกต้องและตรงกับควำมต้องกำรของพืช หรือกำรใช้สำรเคมี ปอ้ งกนั กำจัดศัตรูพืชทีต่ รงกบั โรคและแมลงศัตรูพืชชนิดนนั้ ๆ และใช้ตำมอัตรำท่แี นะนำ โดยมขี ้อสังเกต คำแนะนำ และผลทีไ่ ด้รับในกำรลดตน้ ทนุ กำรผลิตทันที กำรลดตน้ ทุน กำรผลติ ระยะยำว และกิจกรรมท่ีสนับสนนุ และมีสว่ นชว่ ยใหล้ ดต้นทนุ กำรผลติ และเพมิ่ ประสทิ ธิภำพกำรผลติ ดงั น้ี การลดตน้ ทุนการผลติ ทนั ที วธิ ปี ฏิบัตโิ ดยทว่ั ไป คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร ผลท่ีได้รับ 1. การใช้ปยุ๋ 1) ใชป้ ุย๋ เกินควำมจำเป็น ไมเ่ หมำะสมกับสภำพของดิน 1) วเิ ครำะหด์ นิ และให้ปุ๋ยสอดคล้องกบั คำ่ วเิ ครำะห์ 1) ทรำบแนวทำงในกำรปรับปรุงดินและกำรจัดกำรปุ๋ย และชนิดของพืชที่ปลูก เกษตรกรส่วนใหญ่ไม่มีกำร ไดอ้ ยำ่ งเหมำะสมกบั ดนิ และพืชทีป่ ลูก วิเครำะห์ควำมอดุ มสมบูรณ์ของดินกอ่ นปลูก 2) เลือกใช้ปุ๋ยอินทรีย์ ปุ๋ยเคมีหรือปุ๋ยชีวภำพเพียง 2) ใชป้ ยุ๋ อนิ ทรยี ์รว่ มกบั ปุย๋ เคมแี ละป๋ยุ ชวี ภำพ 2)ทำให้ดินมีคุณสมบัติทำงกำรภำพดีและมีควำมอุดม อย่ำงใดอยำ่ งหน่งึ สมบรู ณ์สงู ขึ้น 3) ใชป้ ุ๋ยสำเร็จท่ีมขี ำยตำมท้องตลำด 3) ผสมปุ๋ยเคมใี ช้เอง 3) ลดต้นทุนคำ่ ปุ๋ยเคมีได้ 30-50 % 2. การใช้สารเคมี 1) ไม่มีกำรสำรวจและประเมินควำมเสียหำยจำกกำร 1) สำรวจและประเมินควำมเสียหำย จำกกำรทำลำย 1) ลดกำรใช้สำรเคมี และควบคุมศัตรูพืชไม่ให้ทำควำม ทำลำยของศัตรพู ืชกอ่ นตดั สนิ ใจใช้สำรเคมี ของศตั รพู ืชกอ่ นตัดสนิ ใจใช้สำรเคมี เสียหำยในระดับวกิ ฤตเศรษฐกจิ 2) ใชส้ ำรเคมีไม่ถกู ต้อง และสงู กว่ำอตั รำแนะนำ 2) ใชส้ ำรเคมีให้ถกู ต้อง ตรงกบั ชนิดของศตั รพู ืชและใช้ 2) กำรควบคุมศัตรูพืชอย่ำงมีประสิทธิภำพและลด ตำมอตั รำท่แี นะนำของผลติ ภณั ฑ์ ปรมิ ำณกำรใช้สำรเคมี ลดตน้ ทุนการผลิตพชื สวน ผัก สมุนไพร ไมด้ อก 1

วธิ ปี ฏิบัตโิ ดยทั่วไป คาแนะนากรมวิชาการเกษตร ผลทไี่ ดร้ บั 3) pH ของนำ้ ที่ใช้ผสมสำรเคมี หัวพ่นสำรและเวลำใน 3) ปรบั pH ของนำ้ ทใ่ี ช้ผสมสำรเคมใี หอ้ ยู่ระหว่ำง 5.5- 3) ประสิทธิภำพในกำรป้องกันกำจัดศัตรูพืชดีขึ้นและ กำรพ่นสำรไม่เหมำะสม 6.5 เลือกหัวพน่ สำรและเวลำพน่ สำรทีเ่ หมำะสม ประหยัดคำ่ สำรเคมี 3. การเลอื กใชพ้ นั ธุพ์ ชื 1) เลือกใช้สำยพันธุ์ด้ังเดิมหรือพันธ์ุพ้ืนเมือง และไม่มี 1) เลือกใช้พันธ์ุแนะนำของกรมวิชำกำรเกษตร หรือ 1) ได้ผลผลิตสงู และคณุ ภำพดี กำรคัดพนั ธ์ุ พันธุ์กำรคำ้ การลดต้นทนุ การผลิตระยะยาว วิธีปฏิบตั ิโดยท่ัวไป คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร ผลทไ่ี ดร้ ับ 1. เกษตรกรสว่ นใหญม่ ีกำรจดั กำรสวนแบบด้ังเดมิ 1. ควรจัดกำรสวนตำมระบบเกษตรดีท่เี หมำะสม 1. ไดผ้ ลผลิตทมี่ คี ณุ ภำพและปลอดภยั ต่อกำรบริโภค 2. ไม่มีกำรวำงแผนกำรผลิตพืชให้ตรงตำมควำม 2. วำงแผนกำรผลิตและกระจำยกำรผลิตพืช ให้ตรง 2. ผลผลิตกระจำยออกสู่ตลำดสม่ำเสมอ ไม่เกินควำม ต้องกำรของตลำด ทำให้ผลผลิตเกินควำมต้องกำรของ ตำมควำมต้องกำรของตลำด ต้องกำรของตลำดและรำคำผลผลติ สูงขึ้น ตลำดและรำคำผลผลผลติ ตกต่ำ 3. เกษตรกรส่วนใหญ่ไม่ใช้เคร่ืองจักรกลกำรเกษตร 3. ใช้เครอื่ งจกั รกลกำรเกษตรท่ีเหมำะสมและรวมกลุ่ม 3. ลดกำรจ้ำงแรงงำน และมีกำรใช้เครื่องจักรกล และไม่ลงทนุ ใชร้ ่วมกัน ใช้รว่ มกัน กำรเกษตรอยำ่ งมปี ระสิทธิภำพ 4. กำรใหน้ ้ำตำมรอ่ งหรือใช้สำยยำงรดน้ำ 4. วำงระบบน้ำและใหป้ ุย๋ ทำงระบบน้ำ 4. กำรให้น้ำและปุ๋ยมปี ระสิทธิภำพมำกขึน้ ลดกำรใชป้ ุ๋ย และลดกำรใชแ้ รงงำน ลดตน้ ทุนการผลติ พืชสวน ผัก สมนุ ไพร ไม้ดอก 2

กจิ กรรมสนบั สนุนในการลดต้นทนุ การผลติ วิธีปฏิบตั โิ ดยทว่ั ไป คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร ผลทไ่ี ดร้ บั 1. เกษตรกรส่วนใหญ่ เข้ำไม่ถึงแหล่งควำมรู้และ 1. ศึกษำและตดิ ตำมควำมก้ำวหน้ำทำงเทคโนโลยีกำร 1. นำควำมรู้ มำปรับใชใ้ นกำรเพ่มิ ประสิทธภิ ำพกำรผลิต เทคโนโลยีกำรผลิตพืช ผลิตพืชและเข้ำรับกำรฝึกอบรมเพื่อเพิ่มพูนควำมรู้ และผลผลิตมคี ณุ ภำพเพ่มิ มำกขน้ึ อยำ่ งตอ่ เนอ่ื ง 2. เกษตรกรขำดควำมรู้ด้ำนกำรตลำดและขำดกำร 2. หมั่นติดตำมข่ำวสำรด้ำนกำรตลำดเพ่ือใช้เป็น 2. ผลผลติ ออกตรงตำมควำมต้องกำรของตลำด ทำใหผ้ ล บริหำรจดั กำรผลผลติ และกำรตลำดอยำ่ งเหมำะสม แนวทำงในกำรวำงแผนกำรผลิตให้ตรงตำมควำม ผลติ ไม่ล้นตลำดและไดร้ ำคำดี ตอ้ งกำรของตลำด 3. เกษตรกรขำดกำรรวมกลุ่ม 3. เกษตรกรควรมกี ำรรวมกลุ่มหรือเป็นสมำชกิ สหกรณ์ 3. มอี ำนำจตอ่ รองในกำรซ้อื ปัจจัยกำรผลิตและสำมำรถ กำรเกษตร หรือวิสำหกจิ ชุมชน กำหนดรำคำผลผลติ ได้ ลดตน้ ทุนการผลิตพชื สวน ผัก สมุนไพร ไมด้ อก 3

การลดตน้ ทนุ การผลติ พชื ผกั ผักกินใบ ขั้นตอน คาแนะนากรมวิชาการเกษตร วธิ ีปฏิบตั ิโดยท่ัวไป การลดตน้ ทุน 1. การเลอื ก เมล็ดพนั ธ์ุ - เลือกใช้เมล็ดพันธ์ุท่ีให้ผลผลิตสูงและมีควำมทนทำนต่อโรคและ เกษตรกรรำยย่อย - สำมำรถคำดคะเนกำรใช้เมล็ดพันธ์ุ 2. การเขตกรรม แมลง และสำมำรถปรับตัวกับสภำพแวดล้อมได้ดี เช่น พันธ์ุผักท่ีได้ - บำงสว่ นยังไมม่ ีกำรเลือกเมล็ดพนั ธ์ดุ ี มำ ได้อย่ำงเหมำะสม เพื่อลดกำร กำรรบั รอง/แนะนำของกรมวิชำกำรเกษตร เช่น คะน้ำพันธแุ์ มโ่ จ้ 1,2 ปลูกและไม่ให้ควำมสำคัญในกำร สิ้นเปลืองของเมล็ดพันธ์ุและเสีย กวำงตุ้งพันธ์นุ ำ่ น 1 ผักบุ้งจีนพนั ธพุ์ จิ ิตร 1 หรอื จำกบรษิ ัทท่เี ชอื่ ถอื ได้ เลอื กใชเ้ มล็ดพนั ธ์ุผกั คำ่ ใช้จ่ำยเกนิ ควำมจำเปน็ - ทดสอบควำมงอกของเมล็ดพันธ์ุก่อนจะนำไปหว่ำนหรือเพำะใน - ไม่มีกำรทดสอบควำมงอกเมล็ด แปลงปลูก โดยกำรนำเมล็ดพันธ์ุผักจำนวน 100 เมล็ด มำเพำะใน พันธุผ์ ักก่อนปลกู กระดำษชำระทชี่ ืน้ เกษตรกรรำยใหญ่ - ใชเ้ มลด็ พนั ธจ์ุ ำกบริษัท - คำ่ เมล็ดพันธ์สุ งู 1) การวางแผนการผลิต วำงแผนกำรผลิตให้สอดคล้องกับควำม - บำงส่วนไม่มีกำรวำงแผนกำรผลิต - สำมำรถลดต้นทุนกำรใชส้ ำรเคมีใน ต้องกำรของตลำด กำรปลูกพืชผสมผสำน กำรผลิตพืชนอกฤดูเพื่อ ก่อน ทำใหเ้ กิดปัญหำพืชผกั ล้นตลำด กำรปอ้ งกันโรคและแมลงได้ หลีกเลี่ยงปัญหำผลผลิตล้นตลำด และเลือกระยะเวลำให้เหมำะสม - ยังไม่มีกำรใชป้ ยุ๋ คอกเน่ืองจำกยังไม่ - ถ้ำปฏบิ ตั ิตำมคำแนะนำจะทำใหล้ ด เพอ่ื ลดกำรระบำดของโรคและแมลง ทรำบว่ำปุ๋ยคอกมีประโยชน์อย่ำงไร ก ำ ร ใ ช้ ส ำ ร เ ค มี เ พื่ อ เ ร่ ง ก ำ ร 2) การเตรียมดิน ใชจ้ อบหมุนในกำรไถพรวนและย่อยดินให้ละเอยี ด และคดิ ว่ำมคี วำมยงุ่ ยำกในกำรจัดหำ เจริญเติบโต ใช้ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก อัตรำ 1,000 กิโลกรัม/ไร่ และหว่ำนปูนขำว - ถ้ำปฏบิ ตั ิตำมคำแนะนำจะทำใหล้ ด อัตรำ 300-500 กิโลกรัม/ไร่ เพ่ือปรับโครงสร้ำงดินให้ร่วนซุยและ - บำงส่วนหวำ่ นเมล็ดโดยตรง กำรใช้สำรกำจัดวัชพืช อีกท้ังไม่ ปรบั ควำมเป็นกรดด่ำงของดินให้มคี วำมเหมำะสม - บำงสว่ นไม่มีกำรคลุมแปลง สิ้นเปลอื งแรงงำน ลดตน้ ทุนการผลิตพืชสวน ผัก สมนุ ไพร ไมด้ อก 4

ขน้ั ตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร วิธปี ฏบิ ัติโดยทัว่ ไป การลดตน้ ทุน 3. การปลกู ใน โรงเรือน 3) การหว่านเมล็ด หว่ำนเมล็ดลงในแปลงปลูก ควรใช้ฟำงข้ำวคลุม 4. การใช้ป๋ยุ เพ่ือรกั ษำควำมชนื้ ในดิน และลดปัญหำวัชพืช 1) ขนาดพ้ืนท่ี กำรสร้ำงโรงเรือนในพื้นท่ีน้อย จำเป็นต้องคำนึงถึง - เกษตรกรปลูกพชื ในสภำพธรรมชำติ - สำมำรถป้องกันควำมเสียหำยจำก ประสิทธิภำพกำรใช้พ้ืนท่ีในลำดับต้นๆ ของกำรตัดสินใจ ในขณะที่ เม่ือเกิดกำรระบำดของโรคและแมลง สภำพแวดลอ้ มธรรมชำติ ปอ้ งกนั พืช กำรออกแบบโรงเรอื นในพืน้ ที่กวำ้ งสำมำรถพิจำรณำปัจจัยอ่ืนก่อน มักใช้สำรเคมีในกำรป้องกันกำจัดโรค จำกกำรทำลำยของสัตว์ โรค และ 2) การระบาดของศัตรูพืช พื้นท่ีซึ่งมีกำรระบำดของศัตรูพืชรุนแรง และแมลง จึงไม่ค่อยมีกำรจัดกำร แมลงศัตรู จำเป็นต้องเข้มงวดในกำรป้องกนั หรือสลบั ไปปลูกพืชชนิดอนื่ ในฤดูที่ ด้ำนแมลงศตั รพู ชื - ส ำ มำ ร ถ ก ำ ห น ดทิ ศ ท ำง ว ำ ง มีกำรระบำด จึงตอ้ งออกแบบโรงเรือนให้ตอบสนองตอ่ ควำมตอ้ งกำร - ไม่มีกำรวำงแผนกำรใช้น้ำในระยะ แผนกำรผลติ ได้ เหล่ำนไี้ ด้ เพอ่ื ลดควำมเสยี หำย ยำว ใช้สำยยำงรดน้ำ และให้น้ำตำม - สำหรับกำรวำงแผนกำรใช้น้ำให้ 3) การวางแผนการใช้น้า วำงแผนกำรให้น้ำ ปุ๋ย และสำรเคมีทำง ร่อง ทำให้ขำดแคลนน้ำในช่ว ง ประหยัดแต่พอเพียง เป็นกำรลด ระบบน้ำ แต่ละชนิดจะแตกต่ำงกันบ้ำง แต่จะต้องให้ในปริมำณที่ หน้ำแล้ง และมีน้ำไม่เพียงพอต่อกำร ต้นทนุ แรงงำน พอเพียงกับที่พืชต้องกำร ในทุกระยะกำรเจริญเติบโต และช่วงกำร เพำะปลูก ในรอบต่อ ไป และใช้ ออกดอก แรงงำนจำนวนมำก - ควรมกี ำรตรวจวิเครำะห์ดิน เพื่อทรำบแนวทำงกำรปรับปรุงดินให้ - ไมม่ ีกำรวเิ ครำะหค์ วำมอุดมสมบรู ณ์ - หำกปฏิบัติตำมคำแนะนำสำมำรถ เหมำะสมกับพืชแต่ละชนิด และควรใส่ปุ๋ยให้สอดคล้องกับค่ำ ของดนิ กอ่ นปลูก ลดต้นทุนคำ่ ป๋ยุ ไดถ้ งึ 30- 50 % วิเครำะหด์ นิ และเหมำะสมกบั ระยะกำรเจริญเตบิ โตของพชื - ใช้ปุย๋ เคมีเพียงอยำ่ งเดียวและให้ปุ๋ย - ลดต้นทุนกำรใช้ปุ๋ยเคมีและทำให้ - ใชป้ ุย๋ เคมีรว่ มกับใช้ปุ๋ยอินทรยี ์และปุ๋ยชีวภำพ จะช่วยใหพ้ ชื ได้รบั เกนิ ควำมจำเป็นของพืช โครงสร้ำงดินดีข้ึน ส่งผลต่อกำรเพิ่ม สำรอำหำรอยำ่ งเต็มท่ี ผลผลิต - ทำปุ๋ยหมักใช้เอง เพ่ือเพิ่มธำตุอำหำรให้แก่จุลินทรีย์ เช่น กำรเพิ่ม - มีกำรใชป้ ุ๋ยหมักนอ้ ยและเน้นกำรใช้ ธำตไุ นโตรเจนลงในกองปุ๋ย ซงึ่ จะใชป้ ุ๋ยแอมโมเนยี มซัลเฟต หรือปยุ๋ ยู ปุ๋ยเคมี ลดต้นทุนการผลิตพชื สวน ผกั สมุนไพร ไมด้ อก 5

ขั้นตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร วิธปี ฏบิ ัติโดยทัว่ ไป การลดต้นทนุ 5. การใชส้ ารเคมี เรีย เพื่อเป็นแหล่งธำตุอำหำรให้แก่จุลินทรีย์ท่ีทำหน้ำที่ในกำรย่อย 6. การเกบ็ เก่ียว สลำยซำกพืชในกองปุ๋ยหมัก โดยไนโตรเจนจำกปุ๋ยเคมีที่ใส่ลงในกอง ปุ๋ ย จ ะ ถู ก จุ ลิ น ท รี ย์ น ำ ไ ป ใ ช้ แ ล ะ แ ป ร ส ภ ำ พ ใ ห้ เ ป็ น ส ำ ร อิ น ท รี ย์ ไนโตรเจน - มีกำรสำรวจและประเมินกำรทำลำยของแมลงว่ำเสียหำยที่ระดับ - ไม่มีกำรสำรวจและประเมินควำม - ลดกำรใช้สำรเคมีมำกเกินควำม ไหนก่อนตดั สินใจใชส้ ำรเคมี เสียหำยจำกกำรทำลำยของศัตรูพืช จำเป็น - ใช้สำรเคมใี ห้ตรงกับชนิดของศตั รูพืชและตำมอตั รำกำรแนะนำของ กอ่ นตดั สนิ ใจใชส้ ำรเคมี ผลิตภณั ฑ์ - ใช้สำรเคมีไม่ถูกต้องและอัตรำใน - ใช้ชีววิธีร่วมกับกำรใช้สำรเคมี ผสมผสำนภมู ิปัญญำในท้องถ่ิน เพ่ือ กำรใชส้ ูงเกินกำหนด ลดกำรใชส้ ำรเคมี - ไม่มีกำรใช้วิธีผสมผสำน เสีย ค่ำใช้จ่ำยในกำรซ้ือสำรเคมีกำจัดศัตรู และวชั พชื - เก็บเก่ียวเม่ือต้นเจริญเติบโตได้คุณภำพเตม็ ที่ โดยใช้มดี คมๆ ตดั ให้ - เก็บเกี่ยวในเวลำท่ีไม่เหมำะสม - ผลผลิตเสียหำยน้อย เกษตรกรมี ถงึ โคนใกลช้ ิดรำกมำกทีส่ ดุ และควรเก็บเกยี่ วใหเ้ สร็จภำยในคร้ังเดียว - บำงส่วนเกบ็ เก่ียวไม่ถูกวิธี จึงทำให้ รำยได้เพ่มิ ขนึ้ กำรเก็บเกี่ยวในตอนเช้ำตรู่ ตอ้ งระมัดระวัง เพรำะจะเกิดปัญหำกำร สญู เสียผลผลติ และคณุ ภำพ เปรำะหักของใบ และจะเป็นผลทำให้เกิดโรคเน่ำระบำดได้อย่ำง รวดเร็ว รอยแผลตัดควรทำสำรป้องกันก ำรเข้ำทำลำยของ - เมอ่ื เกดิ รอยแผล ไม่มีกำรทำสำร เช้ือจุลินทรีย์ เช่น ปูนแดง บอแรกซ์ คลอรอกซ์ และยำฆ่ำเช้ือชนิด ปอ้ งกนั กำรเข้ำทำลำยของเชื้อจุลินทรยี ์ ตำ่ งๆ ลดต้นทุนการผลิตพชื สวน ผกั สมนุ ไพร ไมด้ อก 6

กำรใส่ปุ๋ยคอก กำรคลุมแปลง กำรเพำะกลำ้ ผักกวำงตุ้งฮอ่ งเต้ แปลงปลูก กำรเกบ็ ผักคะน้ำ ลดตน้ ทุนการผลติ พืชสวน ผัก สมนุ ไพร ไมด้ อก 7

พชื ตระกลู แตง ข้นั ตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร การปฏิบตั โิ ดยทวั่ ไป การลดต้นทนุ 1. การเลือกเมลด็ พันธุ์ - ควรเลือกใช้เมล็ดพันธุ์ท่ีให้ผลผลิตสูงและมีควำมทนทำนโรคและ - ไม่มีกำรเลือกเมล็ดพันธุ์ดีมำปลูก - สำมำรถประมำณกำรใช้เมล็ดพันธ์ุ 2.พนื้ ท่ปี ลกู ที่ แมลง สำมำรถปรับตวั กับสภำพแวดลอ้ มไดด้ ี และไม่ให้ควำมสำคัญในกำรเลือกใช้ ได้อย่ำงเหมำะสม เพ่ือลดกำร เหมาะสม - ทดสอบควำมงอกของเมล็ดในอุณหภูมิที่เหมำะสม เพื่อหำจำนวน เมล็ดพนั ธดุ์ เี ทำ่ ทีค่ วร ส้ิ น เ ป ลื อ ง เ ม ล็ ด พั น ธุ์ แ ล ะ เ สี ย 3. การเตรียม พื้นท่ปี ลูก เมล็ดท่ีเหมำะสมสำหรบั กำรปลูก หรือในกรณีที่เมลด็ เสือ่ มไม่สำมำรถ - มักไม่มีกำรทดสอบกำรงอกเมล็ด คำ่ ใช้จำ่ ยเกนิ ควำมจำเป็น งอกได้ จะสำมำรถเปล่ียนเมล็ดพันธ์ุใหม่ได้ทันกับแผนกำรปลูกและ พนั ธ์ุกอ่ นปลูก กำรตลำด - ดินที่มีกำรระบำยนำ้ ดี เชน่ ดนิ รว่ นปนทรำย อุณหภูมปิ ระมำณ 25- - ปลูกในพื้นท่ีดินเหนียวไม่มีกำร - หำกเลือกปลูกในพ้ืนที่ที่เหมำะสม 30 องศำเซลเซียสหรือสูงกว่ำ อำกำศแห้งและแสงแดดจัดตลอดทั้ง ปรบั ปรุงดินก่อนปลกู หลงั จำกทำนำ จะทำใหไ้ ด้ผลผลิตที่มีคุณภำพ วัน และดนิ มีค่ำควำมเป็นกรดด่ำงประมำณ 5.5-7.5 ควรโรยปนู ขำว - ไม่มีกำรปรับปรุงโครงสร้ำงดินก่อน - ลดคำ่ ใช้จำ่ ยในกำรซอื้ ปยุ๋ เคมี หรือปยุ๋ คอกปรับโครงสรำ้ งของดินกอ่ นปลกู ปลกู ทำใหเ้ สียค่ำใช้จำ่ ยในกำรใส่ปุ๋ย - ลดคำ่ ใชจ้ ่ำยในกำรจ้ำงแรงงำนและ - พื้นท่ีปลกู อยใู่ กลแ้ หลง่ ชลประทำน - หำกไกลจำกแหล่งน้ำทำให้ต้องสูบ น้ำมันเชือ้ เพลงิ - กำรคมนำคมสะดวก น้ำข้ึนมำใช้ ต้องเสียค่ำแรงงำนและค่ำ นำ้ มนั เชอื้ เพลิงในหน้ำแลง้ - ไถดินตำกไวป้ ระมำณ 7-10 วัน เพือ่ ทำลำยวัชพืชและศัตรูพืชที่อยู่ - ไม่มีกำรปรับสภำพดินกอ่ นปลกู - ลดกำรใชแ้ รงงำนในกำรกำจดั ในดิน แล้วไถพรวนอีก 1-2 ครั้ง พร้อมปรับสภำพดินให้มีค่ำควำม - ไมน่ ิยมใช้พลำสตกิ คลมุ แปลง วัชพืช เป็นกรดด่ำงระหว่ำง 5.5-7.5 มีกำรใสป่ ุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมกั ท่สี ลำยตัว ได้ดีประมำณ 1-2 ตัน/ไร่ เพ่ือเพ่ิมควำมอุดมสมบูรณ์ของดิน คลุกเคล้ำให้เข้ำกันแล้วเตรียมแปลงปลูกเป็นรูปหลังเต่ำ คลุมด้วย ลดต้นทุนการผลิตพืชสวน ผกั สมุนไพร ไม้ดอก 8

ข้ันตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร การปฏิบตั โิ ดยทัว่ ไป การลดต้นทนุ 4. การปลกู พลำสตกิ คลุมแปลง แล้ววำงระบบน้ำแปลงปลูกโดยใช้ระบบน้ำชนิด 5. การใส่ปยุ๋ สำยน้ำพงุ่ 1) ขุดหลุมแปลงปลูกให้มีระยะระหว่ำงต้น 60 เซนติเมตร ระยะ - ไม่มีกำรเพำะกล้ำก่อนปลูก ใช้ - กำรเพำะกล้ำในถำดเพำะนั้นจะ ระหว่ำงแถว 60 เซนติเมตร แปลงละ 2 แถว วิธีกำรหยอดเมล็ดพันธ์ุในแปลงปลูก สะดวกกว่ำกำรเพำะในถุงซ่ึงจะ 2) แช่เมล็ดในน้ำอุ่น 50 องศำเซลเซียส นำน 25 นำที แล้วนำมำผ่ึง โดยตรง โดยใช้เมล็ดพันธ์ุ 2 เมล็ดต่อ เสียเวลำมำน่ังกรอกดิน ให้แหง้ พอหมำด หลมุ - ก ำร เ พ ำ ะ ก ล้ ำ เ ป็น ก ำร ช่ว ย 3) คลกุ เมลด็ ด้วยสำรกำจัดเชื้อรำ เมตำแลคซิน+แมนโคแซบ เพอ่ื ฆ่ำ - ไม่คลุกเมล็ดเพ่ือกำจัดเชื้อรำก่อน ประหยัดเมล็ดพันธ์ุ ต้นกล้ำที่ได้มี เชอ้ื รำชนดิ ต่ำงๆ ทีต่ ิดมำกับเมลด็ กำรเพำะกล้ำ คว ำมสม่ำเสมอ และปร ะหยัด 4) นำเมล็ดมำเพำะในถำดเพำะ โดยหยอด 1 เมล็ด/หลมุ หลังจำกน้ัน - เกบ็ เมล็ดพันธ์ไุ วป้ ลกู ในครง้ั ต่อไป คำ่ แรงงำนในระยะกล้ำ นำถำดเพำะกล้ำไปไว้ในท่ี ท่ีมีแสงแดดอ่อนๆ หรือใช้วัสดุพรำงแสง และหม่นั ตรวจดคู วำมช้ืนของวสั ดุเพำะและให้น้ำอยำ่ งสมำ่ เสมอ 5) ไม่ควรเก็บเมล็ดไว้เพำะพันธุ์ต่อ เพรำะผลผลิตที่ได้จะน้อย และ เกดิ กำรกลำยพันธ์ุ ทกุ ครงั้ ท่ปี ลกู ควรซอื้ เมล็ดพันธใ์ุ หม่ 6) เมอื่ ระยะกล้ำมีใบจริง 3-4 ใบ คัดเลือกกลำ้ ทแ่ี ข็งแรงและสมบูรณ์ ยำ้ ยปลูกในหลมุ ทีเ่ ตรียมไว้ 7) ควรทำค้ำง ให้สูงจำกพื้นดินประมำณ 1.5 - 2 เมตร เพ่ือไม่ให้ ผลิตผลสัมผสั พนื้ ดนิ โดยตรง - ควรมีกำรนำดินไปตรวจวิเครำะห์ปริมำณธำตุอำหำร และ - ใช้ปุ๋ยเคมีมำกเกินควำมต้องกำรของ - กำรใช้ปุ๋ยอย่ำงมีประสิทธิภำพ อนิ ทรียวัตถใุ นดิน และใส่ปุย๋ ใหส้ อดคล้องกบั ค่ำวิเครำะหด์ ิน พืช สำมำรถชว่ ยลดตน้ ทุนคำ่ ป๋ยุ ได้ ลดตน้ ทุนการผลติ พชื สวน ผัก สมุนไพร ไมด้ อก 9

ขัน้ ตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร การปฏบิ ตั โิ ดยทั่วไป การลดตน้ ทุน 6. การใหน้ า้ - ใส่ปุ๋ยเคมีตำมค่ำกำรวิเครำะหด์ ินและควำมต้องกำรของพชื โดยใส่ - ไม่มีกำรนำดินไปวิเครำะห์ปริมำณ 7. การปลกู ใน โรงเรอื น 2 คร้งั คร้ังแรกรองพ้นื ก่อนปลูก และใสอ่ ีกคร้ังในระยะออกดอกหรือ ธำตุอำหำรก่อนกำรปลูก ติดผล โดยโรยสองข้ำงของแถวปลกู แล้วพรวนดินกลบ และให้นำ้ ตำม ทันที - ใช้ปุ๋ยอินทรีย์ร่วมกับสำรปรับปรุงดินและปุ๋ยเคมีเพื่อประสิทธิภำพ กำรผลิตและคุณภำพผลผลติ - กำรใสป่ ๋ยุ คอกหรือปุ๋ยหมัก ควรใส่ตำมควำมอดุ มสมบูรณข์ องดนิ - หลงั ย้ำยกลำ้ ลงปลูกควรให้น้ำทนั ที หมั่นตรวจดูควำมชื้นในดิน และ - นิยมให้น้ำแบบสปริงเกอร์ ไม่ค่อยมี - ระบบน้ำหยดมีประสิทธิภำพสูงใน ให้น้ำสม่ำเสมอตลอดระยะกำรเจริญเติบโต ควรควบคุมระดับน้ำให้ กำรใชร้ ะบบนำ้ หยด กำรให้น้ำกับพืช จึงทำให้สำมำรถ เหมำะสม ไม่ให้มำกหรือนอ้ ยเกนิ ไป คำดคะเนปริมำณน้ำท่ีใช้ และช่วย - กำรใหน้ ้ำแบบระบบนำ้ หยด ให้นำ้ 3-5 วนั /คร้งั ประหยัดน้ำได้ - กำรปลูกในโรงเรือนโดย ผสมผสำนกำรใช้กับดกั แมลง และตำข่ำย - ปลูกในสภำพธรรมชำติ ไม่มีค่อยมี - สำมำรถป้องกันควำมเสียหำยจำก กันแมลงแบบป้องกันแสงอัลตร้ำไวโอเลต ซ่ึงช่วยให้แมลงภำยนอก กำรจัดกำรดำ้ นแมลงศัตรพู ืชเทำ่ ทคี่ วร สภำพแวดล้อมธรรมชำติ ป้องกัน โรงเรือนมองไม่เห็นพืชภำยในโรงเรือน พร้อมกันกับระบบพัดลม กำรทำลำยของสัตว์ โรค และแมลง หมนุ เวียนอำกำศภำยในเพ่ือใหอ้ ำกำศถ่ำยเทไดท้ ว่ั ถึง ศัตรู ลดกำรใช้สำรเคมีและแรงงำน - เลือกโรงเรือนให้เหมำะกับชนิดของพืชผักที่ปลูก อีกทั้งยังต้อง ในกำรพ่นสำร คำนึงถึงปัจจัยอนื่ ๆ อกี เชน่ สภำพภมู อิ ำกำศ ตน้ ทนุ กำรก่อสร้ำง - สำมำรถกำหนดทิศทำงในกำรวำง แผนกำรผลิตได้ ลดตน้ ทนุ การผลิตพชื สวน ผัก สมนุ ไพร ไมด้ อก 10

ข้นั ตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร การปฏิบตั โิ ดยทัว่ ไป การลดตน้ ทนุ 8. การป้องกัน กาจดั ศัตรพู ืช - ใช้สำรเคมีให้ตรงกบั ชนิดของศัตรูพืชและตำมอัตรำกำรแนะนำของ - เกษตรกรมีกำรใช้สำรเคมีกำจัด - ใช้สำรเคมีในปริมำณท่ีเหมำะสม 9. การเกบ็ เก่ยี ว ผลิตภัณฑ์ ศัตรพู ืชมำกเกนิ ควำมจำเปน็ และตรงกับชนิดพืชจะชว่ ยลดต้นทุน กำรใช่สำรเคมี - เก็บเก่ียวตำมอำยุกำรเก็บเกยี่ ว และเก็บเก่ียวด้วยควำมระมัดระวัง - เก็บเก่ียวผลผลิตเกิดบำดแผลทำ - ผลผลิตเสียหำยน้อย ได้ผลผลิตมี โดยใชม้ ีดคมและสะอำด ใหม้ ขี ั้วตดิ ผลอยู่ ให้ผลผลิตเสียหำย คณุ ภำพ เกษตรกรมีรำยไดเ้ พิ่มขน้ึ - ควรรวบรวมพืชตระกูลแตงใส่ตะกร้ำพลำสติก หรือภำชนะที่รอง ภำยในด้วยกระดำษ กระสอบปุ๋ย หรือใบตองที่สะอำด เพ่ือป้องกัน กำรกระแทก ระหวำ่ งขนย้ำย ลดต้นทนุ การผลิตพชื สวน ผกั สมุนไพร ไม้ดอก 11

กำรเพำะเมล็ด กำรเตรียมแปลงปลกู กำรเจำะหลมุ ปลกู กำรปลูกแตงกวำ กำรใหน้ ้ำระบบน้ำหยด ลดตน้ ทนุ การผลิตพืชสวน ผกั สมนุ ไพร ไมด้ อก 12

หอมแดง ขั้นตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร วธิ ปี ฏบิ ตั โิ ดยทว่ั ไป การลดตน้ ทนุ - กำรผลิตหัวพันธ์ุเอง สำมำรถลด 1.เตรียมหวั พันธ์ุ - เลอื กซื้อจำกแหล่งผลติ หัวพันธป์ุ ลอดโรค หรือผลติ หวั พันธ์เุ อง - มีทงั้ ซ้ือและผลิตเอง ต้นทนุ คำ่ หัวพนั ธไ์ุ ด้ 41% - กำรทำป๋ยุ อนิ ทรียแ์ ละผลิตเชอื้ ไตร 2.เทคโนโลยี 1. การเตรียมแปลงปลูก เก็บเศษซำกหอมแดงออกจำกพ้ืนที่ - เกษตรกรไม่มีกำรรองพน้ื ดว้ ยปุ๋ยอนิ ทรีย์ โคเดอร์มำเองเป็นกำรชว่ ยลดตน้ ทุน กำรซือ้ ปุ๋ยเคมี การผลิต ปลกู เผำทำลำย ไถตำกดนิ 2-3 ครง้ั เพ่ือลดประชำกรเชือ้ รำ ใส่ ผสมไตรโคเดอรม์ ำ 2.1 การผลติ หัว ปูนขำวตำมค่ำวิเครำะห์ดิน ผสมเชื้อไตรโคเดอร์มำสดกับปุ๋ย พันธสุ์ ะอาด หมักอัตรำ เชื้อ : ปุ๋ยหมัก เท่ำกับ 1: 300 ใส่รองพื้นก่อนปลูก 10 กโิ ลกรัม/ตำรำงเมตร ไถพรวน ปลกู หอมแดง ระยะ 16x16 เซนตเิ มตร ฉีดพ่นสำรคุมวชั พชื ก่อนงอก คลมุ ฟำงหลงั ปลกู 2. การป้องกันกาจัดศัตรูพืช ใช้ไตรโคเดอร์มำสดอัตรำ 1 - เกษตรกรใช้สำรเคมีป้องกันกำจัดศัตรูพืช - หำกปฏิบัติตำมคำแนะนำจะช่วย กิโลกรัม/น้ำ 100 ลิตร พ่นทุก 7 วัน และพ่นสำรโพรคลอรำช เกินควำมจำเปน็ ล ด ต้ น ทุ น ก ำ ร ใ ช้ ส ำ ร เ ค มี ป้ อ ง กั น 50% WP แมนโคเซบ 80% WP กำจดั ศัตรพู ืช 3. การเก็บเกี่ยว หอมพันธ์ุควรเก็บเก่ียวเมื่อได้อำยุ 45 วัน - เก็บรักษำผลผลิตไม่ดี จึงทำให้เกิดกำร - ผลผลิตเสียหำยน้อย ทำให้ได้กำไร กำรเก็บ ควรตัดช่อดอก แล้วผ่ึงให้แห้ง ก่อนนำไปคัดแยกและ เสยี หำยของผลผลิต จำกผลผลติ มำกข้ึน ทำควำมสะอำดเมล็ดพันธุ์ หำกเก็บไว้ในอำกำศอบอ้ำวจะเกิด โรครำสีดำและเนำ่ เสียหำย ลดตน้ ทนุ การผลติ พชื สวน ผกั สมุนไพร ไมด้ อก 13

ข้ันตอน คาแนะนากรมวิชาการเกษตร วธิ ีปฏิบัตโิ ดยทัว่ ไป การลดตน้ ทนุ 2.2 การผลิต - กำรวิเครำะห์ดินก่อนปลูกเป็นกำร หอมแดง 1. การเตรียมแปลงปลูก เก็บเศษซำกหอมแดงออกจำกพ้ืนที่ - บำงส่วนไม่มีกำรปรบั ปรุงดินก่อนปลูก ช่วยลดตน้ ทุนกำรใช้ป๋ยุ ปลกู และเผำทำลำย ไถตำกดนิ 2-3 คร้ัง หว่ำนปอเทือง อตั รำ 5 กโิ ลกรมั /ไร่ ไถกลบเม่ืออำยุ 55 วัน พร้อมกับหวำ่ นปูนโดโลไมท์ ตำมคำ่ วเิ ครำะหด์ นิ ไถกลบท้งิ ไว้ 14 วนั 2. การปลูก ก่อนปลูกหอมใส่ปุ๋ยหมักเชื้อไตรโครเดอร์มำสด - เกษตรกรไม่รองพ้ืนด้วยปุ๋ยอินทรีย์ผสม - กำรทำปุ๋ยอินทรีย์และผลิตเช้ือไตร อัตรำ 500 กิโลกรัม/ไร่ ไถพรวนคลกุ เคลำ้ ให้เข้ำกับดนิ ระยะ ไตรโคเดอร์มำ โคเดอร์มำเองเป็นกำรช่วยลดต้นทุน ปลกู 16x16 เซนติเมตร พน่ สำรคมุ วชั พชื ก่อนงอก คลมุ ฟำง กำรซอ้ื ป๋ยุ เคมี หลงั ปลกู 3. การป้องกนั กาจดั ศตั รพู ืช ใชไ้ ตรโคเดอร์มำสด อตั รำ 1 - ใช้สำรเคมปี อ้ งกันกำจดั ศตั รูพืช - หำกปฏิบัติตำมคำแนะนำจะช่วย กโิ ลกรมั /นำ้ 100 ลติ ร พน่ ทกุ 7 วนั ล ด ต้ น ทุ น ก ำ ร ใ ช้ ส ำ ร เ ค มี ป้ อ ง กั น กำรปอ้ งกันกำจัดศตั รูพืช แบบผสมผสำน ได้แก่ กำจัดศตั รูพืช 1) สำรวจศตั รูพืชทกุ วนั 2) ใช้กับดกั ผเี สือ้ 3) ใชส้ ำรชวี ินทรยี ์ 4) ใช้สำรเคมี 4. การใสป่ ุ๋ย ใส่ตำมค่ำวิเครำะห์ดิน - นิยมใส่ปุ๋ยเคมีรองพ้ืน 15-15-15 อัตรำ - กำรใส่ปุ๋ยเคมี ตำมค่ำวิเครำะห์ดิน 50 กิโลกรัม/ไร่ + มลู ไก่แกลบ 50 กระสอบ/ ในพ้ืนที่จังหวัดบุรีรัมย์ลดปุ๋ยเคมีได้ ไร่ หลงั ปลูก15 วนั ใส่ปยุ๋ 15-15-15 อตั รำ 30 200 บำท/ไร่ จงั หวัดเพชรบูรณล์ ดได้ กิโลกรัม/ไร่ หลังปลูก 30 วัน ใส่ 13-13- ลดต้นทนุ การผลติ พืชสวน ผกั สมุนไพร ไมด้ อก 14

ขั้นตอน คาแนะนากรมวิชาการเกษตร วิธปี ฏิบัตโิ ดยทว่ั ไป การลดตน้ ทุน 21 อัตรำ 30 กิโลกรัม/ไร่ และ 46-0-0 1,173 บำท/ไร่ จังหวัดอุตรดิตถ์ลด อตั รำ 20-25 กิโลกรัม/ไร่ ได้ 2,425 บำท/ไร่ 5. การเก็บเกี่ยว หอมแดงเก็บเกยี่ วอำยุ 75-85 วัน - เก็บหอมแดงอำยุ 65-80 วัน - ผลผลิตเสียหำยน้อย ทำให้ได้กำไร กำรเก็บ ควรตัดช่อดอก แลว้ ผง่ึ ใหแ้ ห้งก่อนนำไปคดั แยกและทำ - เก็บรักษำผลผลิตไม่ดี จึงทำให้เกิดกำร จำกผลผลติ มำกข้ึน ควำมสะอำด หำกเก็บไว้ในอำกำศอบอ้ำวจะเกิดโรครำสีดำและ เสียหำยของผลผลิต เนำ่ เสียหำย ลดต้นทนุ การผลติ พืชสวน ผัก สมนุ ไพร ไม้ดอก 15

แปลงปลกู หอมแดง ลักษณะกำรเจรญิ เติบโตทำงลำต้นของหอมแดง ลักษณะหวั และลักษณะกลบี ของหอมแดง กำรเกบ็ รกั ษำหอมแดง ลดตน้ ทนุ การผลติ พืชสวน ผกั สมนุ ไพร ไมด้ อก 16

มนั ฝรัง่ ขนั้ ตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร วิธีปฏบิ ัตโิ ดยท่ัวไป การลดตน้ ทนุ 1.พันธุ์ - ควรใช้หัวพันธ์ุทใี่ ห้ผลผลติ สงู มีควำมทนทำนโรคสำมำรถปรับตัวให้ - บำงรำยเก็บหัวพันธ์ุไว้ใชเ้ อง หัว - ใช้หัวพันธุ์มันฝรั่งพันธ์ุ Atlantic 2. พ้นื ที่ปลูก ทเี่ หมาะสม เขำ้ กบั สภำพแวดลอ้ มได้ พนั ธ์ุจึงไมม่ ีคุณภำพ ของกรมวิชำกำรเกษตรให้ผลผลิตสูง - ส่วนใหญ่ใช้หัวพันธ์ุมันฝร่ังนำเข้ำ มีควำมทนทำนโรคปรับตัวได้ดีกับ จำกบรษิ ัทซ่งึ มีต้นทนุ สูง สภำพ แวดล้อม สำมำรถเก็บหวั พันธ์ุ ไว้ปลูกในฤดูต่อไปได้ และเมื่อเข้ำปที ี่ 3 ส ำ ม ำร ถ ใ ห้ ผล ก ำ ไ ร สู ง ท่ี สุ ด นอกจำกน้ี เป็นกำรลดต้นทุนกำร นำเข้ำหัวพนั ธจ์ุ ำกตำ่ งประเทศได้ - สภาพพ้ืนที่ ควรเป็นดินที่มีกำรระบำยน้ำดี เช่น ดินร่วนปนทรำย - พ้ืนที่ปลูกอยู่บนท่ีสูงหรือปลูกหลัง - เลือกพ้ืนท่ีท่ีเหมำะสมกับกำรปลูก ดนิ นำ้ ไหลทรำยมูล และดินร่วน หนำ้ ดนิ ควรลึกปำนกลำง เพอื่ ให้มัน นำส่วนใหญ่ห่ำงไกลจำกแหล่งรับซื้อ มันฝรั่ง จะสำมำรถเพิ่มผลผลิต ได้ ฝร่งั ลงหัวได้ ค่ำควำมเป็นกรดด่ำงของดินควรอยรู่ ะหวำ่ ง 5.6-7.0 อยู่ ไกลจำกแหล่งชลประทำนจึงทำให้มี มำกขึ้น และลดต้นทุนได้ ใกล้แหลง่ ชลประทำน กำรคมนำคมสะดวก ใกลแ้ หล่งรบั ซอ้ื ต้นทนุ กำรผลิตสูง - สภาพภูมิอากาศ มนั ฝร่ังตอ้ งกำรอำกำศคอ่ นข้ำงหนำวเยน็ สำมำรถ ปลูกได้ในภำคเหนือและบำงจังหวัดในภำคตะวันออกเฉียงเหนือ อุณหภูมิที่เหมำะสมโดยเฉล่ีย 16 - 20 องศำเซลเซียส และในเวลำ กลำงคนื ไม่ควรเกนิ 18 องศำเซลเซยี ส ลดตน้ ทนุ การผลิตพชื สวน ผกั สมุนไพร ไม้ดอก 17

ขัน้ ตอน คาแนะนากรมวิชาการเกษตร วธิ ปี ฏบิ ตั ิโดยท่ัวไป การลดตน้ ทุน 3. การเตรียม - เตรียมดินโดยใสป่ ูนขำวหรือโดโลไมท์และปุ๋ยตำมค่ำที่วิเครำะห์ดิน - ไม่มีกำรวิเครำะห์ดินและไม่มีกำร - กำรเตรียมพ้ืนท่ีปลูกให้เหมำะสม พ้ืนท่ีปลูก หรือใส่ตำมคำแนะนำของกรมวิชำกำรเกษตร และตรวจสอบโรค ปรบั โครงสร้ำงของดนิ ใหเ้ หมำะสม สำมำรถลดปัญหำกำรเกิดโรค กำรใส่ แบคทีเรียและไส้เดือนฝอย รวมทั้งตรวจสอบค่ำควำมเป็นกรดด่ำง ปุ๋ยท่ีเกินควำมจำเป็น และเป็นกำร ของน้ำ ทำกำรหว่ำนปูนขำวหรือโดโลไมท์ อัตรำ 200 กิโลกรัม/ไร่ ป รั บ ส ภ ำ พ ใ ห้ เ ห ม ำ ะ ส ม ต่ อ ก ำ ร เพือ่ ปรบั สภำพดินให้มคี ่ำควำมเปน็ กรดด่ำงประมำณ 6.0-6.5 เจรญิ เติบโตของมนั ฝรงั่ 4. การปลูก - ปลูกแบบไม่ผ่ำหัว โดยใช้หัวพันธุ์ของกรมวิชำกำรเกษตร ใช้ระยะ - ปลูกแบบผ่ำและไม่ผ่ำหัว ใช้ระยะ - ใช้เทคโนโลยีของกรมวิชำกำร 5. การใสป่ ุ๋ย 6. การใหน้ า้ ปลกู ระหวำ่ งตน้ 20 เซนติเมตร ระหว่ำงแถว 90 เซนตเิ มตร ปลูก ระหว่ำงต้น 20 เซนติเมตร เกษตรร่วมกับบริษัท โดยใช้หัวพันธ์ุ ระหวำ่ งแถว 90 เซนติเมตร ของกรมวิชำกำรเกษตร ปลูกแบบไม่ ผ่ำหัว ได้ผลผลิตต่อไร่เพ่ิมข้ึน 30% และผลผลิตมีเปอร์เซน็ ตแ์ ปง้ สูง - ควรเก็บตัวอยำ่ งดินวเิ ครำะห์ปรมิ ำณธำตุอำหำรก่อนใสป่ ุ๋ย - ไม่มีกำรวิเครำะห์ธำตุอำหำรในดิน - ใส่ปุ๋ยตำมค่ำวิเครำะห์ดินและตำม - ใส่ปุ๋ยเคมีสูตร 15-15-15 อัตรำ 100 กิโลกรัม/ไร่ ร่วมกับ ปุ๋ยเคมี ก่อนใส่ปุ๋ย ทำให้ใส่ปุ๋ยมำกเกินควำม ควำมต้องกำรของพชื สูตร 13-13-21 อัตรำ 100 กิโลกรัม/ไร่ รองพื้นก่อนปลูก แล้วพูน จำเป็น - ใชป้ ุ๋ยอนิ ทรยี ์รว่ มกับปุ๋ยเคมีและปุ๋ย โคนสูงประมำณ 30 เซนติเมตร หลังปลูก 25-30 วนั และ 40-45 วัน ชีวภำพ ใส่ปุ๋ยเคมสี ตู ร 46-0-0 อตั รำ 12.5 กโิ ลกรัม/ไร่ - ให้นำ้ ไปตำมร่องในพื้นท่ีรำบ และใช้ระบบมินิสปริงเกอร์ในพ้ืนท่ีสูง - ให้น้ำไม่เพียงพอหรือมำกเกินควำม - ไดผ้ ลผลิตมคี ุณภำพ ทุก 7-10 วัน หรือตำมควำมเหมำะสม จำเปน็ - ลดกำรใช้นำ้ เกินควำมจำเปน็ ลดต้นทนุ การผลิตพืชสวน ผัก สมุนไพร ไมด้ อก 18

ข้ันตอน คาแนะนากรมวิชาการเกษตร วธิ ปี ฏิบตั ิโดยทว่ั ไป การลดต้นทนุ 7 . ก า ร ป้ อ ง กั น - ทำกำรสุ่มตรวจโรคหรือแมลงอย่ำงสม่ำเสมอ เช่น โรคใบไหม้จำก - ไ ม่มีก ำร สำร วจประ เมิน คว ำม - กำรป้องกันกำจัดศัตรูพืชแบบ ก า จั ด โ ร ค แ ล ะ เช้ือไวรัส หรือโรคเห่ียวจำกเช้อื แบคทีเรีย และประเมินควำมเปน็ โรค เสียหำยและกำรเข้ำทำลำยของโรค ผสมผสำนสำมำรถลดต้นทุนกำรใช้ ศตั รพู ชื และกำรเข้ำทำลำยของแมลงท่ีก่อให้เกิดควำมเสียหำย หำกพบ และศัตรูของมันฝรง่ั สำรเคมีได้ เล็กน้อยให้รบี ถอนตน้ ทแี่ สดงอำกำรทิ้ง/นำไปฝงั หรือเผำทำลำย เพื่อ - ใช้สำรเคมีที่ไม่ตรงกับโรคหรือแมลง ไม่ให้โรคระบำดไปยังต้นอื่น หำกพบมำกให้ใช้สำรเคมีฉีดพ่นให้ตรง ศัตรู ตำมลักษณะของโรคและแมลงท่ีเข้ำทำลำยและใช้ในปริมำนที่ - ใชส้ ำรเคมมี ำกเกนิ ควำมจำเปน็ เหมำะสม 8. การเก็บเกย่ี ว - ทำกำรเก็บเก่ียวผลผลิต 90 วันหลังปลูก หรือเม่ือต้นมันฝรั่งแห้ง - เก็บเก่ยี วก่อน ทำใหค้ ุณภำพผลผลิต - ได้ผลผลิตที่มีคุณภำพ เกษตรกรมี และต้นล้มในแปลงมันฝรงั่ โดยหยุดให้น้ำกอ่ นกำรเก็บเกี่ยว 7-10 วัน ไม่ได้ตำมควำมต้องกำรของโรงงำน รำยไดเ้ พิ่มข้ึน และ ตัดต้นก่อนเก็บเกี่ยว 3-7 วนั ผลผลิตเสยี หำย - ลดค่ำใช้จ่ำยในกำรเก็บรักษำ - คัดขนำดผลผลิต บันทึกข้อมูลปริมำณ และคุณภำพ วิเครำะห์ ผลผลติ เปอร์เซน็ ต์แป้ง และสุ่มเก็บตัวอย่ำงเพ่ือวเิ ครำะหโ์ รคแบคทีเรยี และ วิเครำะห์ต้นทุน-กำไรสุทธิ ลดต้นทนุ การผลิตพชื สวน ผัก สมุนไพร ไม้ดอก 19

(ก) ตน้ มันฝรง่ั อำยุ 30 วันหลงั ปลูก (ข) สมุ่ เกบ็ ตัวอย่ำงใบเพ่อื วิเครำะหโ์ รคไวรสั (ค) จำนวนหัวตอ่ หลุม และน้ำหนักหัวต่อหลุม (ง) ผลผลิตตอ่ พืน้ ท่ี 10.8 ตำรำงเมตร (จ) คัดเลอื กผลผลติ ทไี่ ด้มำตรฐำนเข้ำโรงงำน (ฉ) ผลผลติ ตอ่ ไร่ กำรจัดทำแปลงตน้ แบบกำรเพมิ่ ประสิทธิภำพกำรผลติ มันฝรัง่ พันธ์ุโรงงำนในพืน้ ท่ี จ.ตำก (อ. แม่สอด และ อ.พบพระ) โดยศนู ยว์ ิจยั และพัฒนำกำรเกษตรตำก ร่วมกบั บรษิ ัทเป๊ปซ่ี-โคล่ำ (ไทย) เทรดดง้ิ จำกดั บริษทั เบอรล์ ี่ ยคุ เกอร์ ฟดู้ ส์ จำกัด และเกษตรกรผ้ปู ลูกมันฝรงั่ ปี 2557 (ก-ฉ) ลดต้นทนุ การผลติ พืชสวน ผัก สมนุ ไพร ไม้ดอก 20

พรกิ ข้นั ตอน คาแนะนาของกรมวชิ าการเกษตร วิธปี ฏิบัติโดยท่วั ไป การลดต้นทุน 1. พนั ธ์ุ - เลือกพันธ์ุพรกิ ท่ีให้ผลผลิตสูง เหมำะสมกับพ้นื ท่ี ต้ำนทำนโรค ตรง - นยิ มซอื้ เมลด็ พนั ธ์ลุ กู ผสม - ใช้เมล็ดพันธ์ุผสมเปิดจะทำให้ 2. การเพาะกล้า ตำมควำมต้องกำรของตลำด เช่น พริกข้ีหนูผลใหญ่พันธ์ุห้วยสีทน - เมล็ดพันธุ์ท่ีไม่ได้มำตรฐำน ไม่ตรง เกษตรกรทรำบที่มำ และมั่นใจใน 3. การเตรยี มดนิ ศก 1 เหมำะทำพริกแห้ง พริกข้ีหนใู หญห่ ัวเรือศรีสะเกษ 13 ผลผลิต ตำมพันธุ์ มีคว ำมงอ ก ต่ำ ทำให้ พันธุ์ที่ปลูก และสำมำรถลดตน้ ทุนได้ สงู เหมำะกบั กำรบริโภคสด พริกจนิ ดำ เสียเวลำ และค่ำใช้จ่ำยมำกได้ผลผลิต อย่ำงนอ้ ย 5% สีแดงสด เหมำะท้ังกำรบริโภคสดและทำพริกแห้ง พริกใหญ่พิจิตร 1 ทไ่ี ม่คุ้มทนุ เหมำะทำพริกแห้ง แต่สำมำรถใช้เปน็ พริกบริโภคสดได้ พริกข้ีหนูเผ็ด กำญจนบุรี 1 พริกขี้หนูหอมกำญจนบุรี 2 และพริกเหลืองพิจิตร 3 เหมำะกับบริโภคสด พริกซอสพจิ ิตร 2 เหมำะทำซอส ซึ่งพันธุ์เหล่ำน้ี เปน็ พนั ธุ์ผสมเปิด ท่เี กษตรกรสำมำรถเก็บเมล็ดไว้ใชเ้ องได้ - ควรคลกุ เมล็ดดว้ ยเชือ้ ไตรโคเดอร์มำ และเพำะกล้ำในถำดเพำะกล้ำ - ส่วนใหญ่เพำะกล้ำในแปลงเพำะ - กำรคลุกเชื้อไตรโคเดอร์มำจะช่วย หรอื ถงุ เพำะกลำ้ แลว้ ยำ้ ยปลูกลงแปลง เพื่อใหง้ ำ่ ยต่อกำรปฏิบตั ดิ แู ล หรือหยอดเมล็ดหลำยๆเมล็ดหรือใช้ ลดกำรเกดิ โรคของต้นกล้ำ ลดต้นทุน ผลสุกแห้งของพริก หยอดลงหลุมใน ได้อย่ำงน้อย 3% และกำรเพำะกล้ำ แปลงปลูก ทำให้ดูแลยำก ต้นกล้ำขึ้น ในถำดเพำะ จะได้ต้นกล้ำที่แข็งแรง ไม่สม่ำเสมอ หรือจำนวนต้นต่อหลุม ลดตน้ ทนุ แรงงำนในกำรดูแลรักษำได้ มำกเกินไป เป็นท่ีมำของโรคจำก เชื้อ อย่ำงน้อย 5% รำ และแบคทีเรยี - กำจัดวัชพืชและเศษซำกพืช ใส่ปุ๋ยคอก ไร่ละอย่ำงน้อย 1,000 - กำรเตรียมดินไม่ดี มักปลูกลงแปลง - กำรเตรียมดินท่ีดีจะทำให้พริก กิโลกรัม แล้วไถดินด้วยผำน 3 ท้ิงไว้ 5-7 วัน ไถอีกครั้งก่อนเตรียม ทันที ตำมสภำพพื้นที่ท่ีมีอยู่ อำจไม่มี เจริญเติบโตเร็ว แข็งแรง มีวัชพืชขึ้น ลดตน้ ทนุ การผลติ พืชสวน ผกั สมนุ ไพร ไม้ดอก 21

ขนั้ ตอน คาแนะนาของกรมวิชาการเกษตร วธิ ีปฏิบัติโดยทว่ั ไป การลดต้นทนุ 4. การให้น้า แปลงด้วยผำน 7 จำกนั้นจึงข้ึนแปลงตำมควำมเหมำะสมกับสภำพ กำรบำรุงและปรับโครงสร้ำงดิน โดย นอ้ ย ลดกำรเข้ำทำลำยของโรค ช่วย 5. การใหป้ ๋ยุ พื้นที่ ปอ้ งกันปัญหำน้ำขงั ในแปลง กำรใช้ปยุ๋ อนิ ทรีย์ มักใช้ปุ๋ยเคมเี ร่งกำร ลดต้นทุนกำรใช้สำรเคมี ลงอย่ำง - กำรคลุมแปลงปลูกด้วยพลำสติก ช่วยเก็บควำมช้ืนและลด เจรญิ เตบิ โตเปน็ หลกั น้อย 10% คำ่ แรงงำนในกำรกำจดั วชั พืช - กำรใหน้ ้ำแบบหยดจะช่วยลดปรมิ ำณกำรให้น้ำประมำณ 30% ควร - กำรปลูกพริกในเขตชลประทำนมัก - กำรคลุมแปลงด้วยพลำสตกิ รว่ มกับ ทำควบคู่กับกำรคลุมแปลงด้วยพลำสติก ทำให้ผลผลิตสูงข้ึน 2.5 ใช้ระบบน้ำพ่นฝอย ทำใหส้ นิ้ เปลืองนำ้ ก ำ ร ใ ห้ น้ ำ แ บ บ ห ย ด จ ะ ท ำ ใ ห้ เทำ่ และมีปัญหำวัชพืช เป็นแหล่งสะสม เกษตรกรได้รับผลผลิตมำกข้ึนอย่ำง โรค แมลง และแยง่ ธำตุอำหำรในดนิ น้อย 2.5 เท่ำ ลดกำรใช้สำรกำจัด - ในแหล่งที่อำศัยน้ำฝน มักจะรอ ศัตรพู ชื จนกระท่ังฝนเริ่มตกจึงจะย้ำยกลำ้ ทำ ให้ต้นกล้ำอำยุแก่เกินไป ผลผลิตต่ำ หรือบำงครั้งฝนท้ิงช่วงทำให้พริกยืน ต้นตำย - ใช้ปุ๋ยอนิ ทรีย์ ช่วยทำให้ดนิ มีโครงสรำ้ งที่ดี เพ่มิ ประสทิ ธิภำพกำรใช้ - นิยมใช้ปุ๋ยเคมีเพียงอย่ำงเดียว - ให้ปุ๋ยตำมคำแนะนำของกรม ป๋ยุ เคมี (ทำให้ลดกำรใช้ปยุ๋ เคมีน้อยลง) เนอ่ื งจำกหำซื้อได้ง่ำย มกี ำรนำมำขำย วิชำกำรเกษตรช่วยลดต้นทุนกำร - ใส่ปุ๋ยเคมี ตำมค่ำวิเครำะห์ดิน และสอดคล้องกับช่วงกำร โดยตรงในแปลงเกษตรกร หรือผู้รับ ผลิตอย่ำงน้อย 30% เจริญเติบโตของพรกิ ซ้ือผลผลิตนำมำขำยพร้อมกับปัจจัย กำรผลติ อ่ืนๆ - กำรใช้ปุ๋ยพืชสด เช่น กำรหว่ำนปอเทือง กอ่ นกำรปลูกพริก 45 วัน จะเพ่ิมไนโตรเจนให้กับดิน แล้วกำรปลูกปอเทืองสลับกับกำรปลูก ลดตน้ ทนุ การผลติ พชื สวน ผัก สมุนไพร ไมด้ อก 22

ข้ันตอน คาแนะนาของกรมวิชาการเกษตร วิธปี ฏบิ ตั ิโดยท่ัวไป การลดต้นทุน 6. การปอ้ งกนั พริกจำนวน 3 รอบกำรปลูก สำมำรถช่วยลดกำรเข้ำทำลำยของโรค กาจัดศัตรพู ืช รำกปมท่เี กดิ จำกไสเ้ ดอื นฝอย - กำรปลูกพืชตระกูลถ่ัว เป็นอีกวิธีกำรหนึ่งท่ีเพิ่มปริมำณไนโตรเจน โดยไมท่ ำลำยโครงสร้ำงของดิน - กำรใช้ป๋ยุ ชวี ภำพ เชน่ ปยุ๋ ชวี ภำพละลำยฟอสเฟต จะช่วยลดกำรใช้ ปุ๋ยเคมีได้ - หมั่นสำรวจตรวจแปลงปลูกอย่ำงสม่ำเสมอ หำกพบโรคและแมลง - ดูแลแปลงเป็นช่วงๆ และมีควำมเช่ือ - กำรดูแลและเอำใจใส่แปลงปลูก เกิดขึ้นในระยะเริ่มต้น กำรใช้สำรธรรมชำติหรือสำรชีวภำพท่ี ว่ำสำรเคมีท่ีมีฤทธิ์รุนแรง และรำคำ พริกจะชว่ ยลดต้นทุนกำรผลติ ได้ 30- ปลอดภัยก็สำมำรถลดหรือกำจัดปญั หำดงั กล่ำวได้ แพงจะช่วยแกป้ ญั หำไดค้ รบวงจร 50% - ใช้สำรเคมีในกำรกำจัดศัตรูพืช ต้องใช้ให้ตรงกับชนิดของศัตรูพืช - ส่วนใหญ่ใช้สำรเคมีตำมที่ร้ำนขำย - กำรใช้สำรเคมีตำมควำมจำเป็น ตรงเวลำและสภำพแวดลอ้ ม ตำมอัตรำทร่ี ะบุไว้ในฉลำก เคมีเกษตรจัดให้ ซึง่ เปน็ กำรผนวกสำร และใชอ้ ย่ำงถูกตอ้ ง ช่วยใหล้ ดต้นทุน โรคทส่ี าคญั คือ โรคเหี่ยวเขียว โรคแอนแทรคโนส ระบำดรุนแรงใน หลำยๆชนิดรว มกัน ฉีดพ่นตำม กำรผลติ 20-40% สภำพแวดล้อมท่ีมีอำกำศร้อนชื้น ควรพ่นสำรป้องกันกำจัดเชื้อรำ ตำรำงเวลำ ใช้ในอัตรำท่ีมำกกว่ำที่ - ผลผลิตเป็นท่ีต้องกำรของตลำด ไดแ้ ก่ กำหนดในฉลำก ฉีดพ่นสำรเคมีใน ชีวิตปลอดภัย และสิ่งแวดล้อ ม - เบนโนมิล (50 %WP) อตั รำ 12 กรัม/น้ำ 20 ลติ ร หรอื เวลำท่ีสะดวกหรือตำมควำมเคยชิน สะอำด - แมนโคเซบ (75% WG) อตั รำ 50 กรัม/น้ำ 20 ลติ ร หรือ อีกท้ังผู้พ่นไม่มีกำรป้องกันร่ำงกำยให้ - โปรคลอรำช (45% 2V EC) อัตรำ 20-35 กรมั /นำ้ 20 ลิตร ปลอดภยั - ซเี นบ (80 %WP) อัตรำ 60 กรัม/น้ำ 20 ลติ ร เลอื กใชส้ ลับกัน ทงั้ สองชนิด ลดตน้ ทนุ การผลิตพชื สวน ผัก สมุนไพร ไม้ดอก 23

ขั้นตอน คาแนะนาของกรมวชิ าการเกษตร วธิ ปี ฏบิ ัตโิ ดยท่วั ไป การลดตน้ ทนุ 7. การเกบ็ เกี่ยว แมลงศตั รทู ่สี าคัญ คอื เพลีย้ ไฟ ไรขำว เพลย้ี อ่อน ควรพ่นสำรกำจัด แมลง ไดแ้ ก่ - คำร์โบซลั แฟน (25 % EC) อตั รำ 50-75 มิลลลิ ิตร/นำ้ 20 ลิตร - อิมดิ ำโคลพรดิ (10% SL) อตั รำ 40 มลิ ลลิ ิตร/นำ้ 20 ลิตร หรอื - ฟิโปรนลิ (5% SC) อตั รำ 40 มลิ ลิลติ ร/น้ำ 20 ลิตร - เก็บเก่ียวใส่ภำชนะบรรจุท่ีเหมำะสม มีกำรป้องกันผลผลิตเสียหำย - เก็บเก่ียวผลผลิตแล้วบรรจุลงใน - ปฏิบัติตำมคำแนะนำของกรม จำกกำรขนย้ำย มีกำรคัดแยกในโรงเรือน ควรนำผลผลิตพริกที่มี ภำชนะท่ีมีอยู่ตำมแต่สะดวก หรือหำ วิชำกำรเกษตร ช่วยลดควำมเสยี หำย คุณภำพดีใส่ลงในภำชนะบรรจุที่ช่วยรักษำคุณภำพของผลผลิต เช่น ได้ง่ำย บำงรำยไม่มีกำรคัดเกรด หรือ ท่ีจะเกิดกับผลผลิตพริกอย่ำงน้อย ถุงพลำสติกท่ีเจำะรูระบำยอำกำศ หรือถุงตำข่ำยไนล่อน กรณี แยกผลเสียออกจำกผลดี วำงภำชนะ 10-15% ระยะทำงขนส่งไม่ไกล ใชถ้ ุงพลำสติกเจำะรู ซงึ่ สะดวก และต้นทนุ ตำ่ บรรจุผลผลิตซ้อนๆกัน ทำให้ผลผลิต กรณีท่ีต้องขนส่งไกลโดยเฉพำะพริกใหญ่ท่ีส่งโรงงำนควรบรรจุ เกิดควำมเสยี หำยได้ ผลผลิตในถุงตำข่ำยไนล่อน บรรจุถุงละ 10-15 กิโลกรัม ตำม ข้อกำหนดของพอ่ ค้ำคนกลำง ตลำด หรือแต่ละโรงงำน ลดตน้ ทนุ การผลติ พชื สวน ผกั สมนุ ไพร ไมด้ อก 24

พรกิ ขหี้ นูเผ็ด พันธุ์กำญจนบุรี 1 พริกข้หี นหู อม พนั ธุ์กำญจนบรุ ี 2 พริกซอส พันธพ์ุ ิจติ ร 2 พรกิ เหลอื ง พันธพ์ุ ิจติ ร 3 เพำะกล้ำในถำดเพำะก่อนย้ำยปลูกลงแปลง คลุมแปลงเพอ่ื ลดวัชพืชและขงึ เชือกล้อมแปลงเพื่อพยุงตน้ กำรเกบ็ เกีย่ วทเ่ี หมำะสม ลดตน้ ทนุ การผลิตพชื สวน ผัก สมุนไพร ไมด้ อก 25

การลดตน้ ทนุ การผลติ พืชสมนุ ไพรและเครือ่ งเทศ ดีปลี ข้นั ตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร วิธปี ฏบิ ตั โิ ดยทัว่ ไป การลดตน้ ทุน 1. พันธ์ุ - ใช้พันธ์ุที่ดีจำกกำรขยำยต้นพันธ์ุดี - เลือกพันธ์ุดี ปรำศจำกโรคและแมลง ใช้ส่วนยอดกระโดงหรอื ยอดท่ี - นยิ มซอ้ื พันธ์ุจำกแหลง่ ตำ่ งๆ ดว้ ยตนเอง 2. พน้ื ที่ปลูกท่ี เหมาะสม แยกออกดำ้ นขำ้ ง ตดั ต่ำกวำ่ ปลำยยอดลงมำ 5 ขอ้ แล้วนำไปปกั ชำใน 3. การเตรียม วัสดุปลูก จนมีรำกแตกเปน็ จำนวนมำกจึงนำไปปลกู พ้นื ท่ี - สภาพพื้นที่ ควรปลูกในพื้นท่ีสูงกว่ำระดับน้ำทะเลไม่เกิน 1,500 - ปลกู ตำมพ้ืนที่ท่มี ีอยู่ โดยไม่คำนึงถึง - จัดกำรพื้นท่ีให้เหมำะสมกับควำม เมตร ดินมีควำมอุดมสมบูรณ์ ร่วนซุย มีระบำยน้ำได้ดี ดินมีควำมเป็น ควำมเหมำะสม ตอ้ งกำรของพืช สำมำรถลดตน้ ทนุ ได้ กรดด่ำง 5.5-6.5 หลกี เลยี่ งดนิ ทรำยจัดหรือดนิ เหนยี ว 30% - สภาพภูมิอากาศ สำมำรถปลูกได้ตั้งแต่อุณหภูมิ 10-40 องศำ เซลเซียส ปริมำณน้ำฝน เฉล่ีย 1,200-2,500 มิลลิเมตร/ปี และมีกำร กระจำยตัวตลอดปี ควำมช้ืนสมั พัทธ์ประมำณ 65-95% และมคี วำม เขม้ ของแสงประมำณ 50% - ไถพรวน และปรบั พ้นื ที่ให้เรยี บ ป้องกนั นำ้ ท่วมขัง ทำร่องระบำยน้ำ - ไถพรวน แล้วปลกู ทนั ที - กำรเตรียมพ้ืนท่ีปลูกท่ีเหมำะสม ให้มีควำมลำดเท กำจัดวัชพืช และเก็บวัสดุที่ไม่ต้องกำรออกจำก ส ำ ม ำ ร ถ ล ด แ ล ะ ป้ อ ง กั น ก ำ ร เ กิ ด แปลงใหห้ มด โรคพชื และน้ำทว่ มขังได้ ลดตน้ ทนุ การผลิตพืชสวน ผัก สมุนไพร ไมด้ อก 26

ข้นั ตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร วธิ ีปฏบิ ตั ิโดยทัว่ ไป การลดต้นทนุ 4. การปลูก - กำรปลูกดีปลีจำเป็นต้องมีค้ำงเพ่ือให้ดีปลียึดเกำะ นิยมใช้ค้ำงไม้ - กำรปลูก เกษตรกรบำงรำยไม่ใช้วิธี - ปฏิบัติตำมคำแนะนำของกรม 5. การใสป่ ุย๋ 6. การใหน้ ้า หรือค้ำงเสำปูนเล็ก คำ้ งไม้ขนำดเส้นผ่ำศูนย์กลำง 10-15 เซนติเมตร เพำะชำกล้ำ แต่ใช้วิธีปลูกทันที โดย วิชำกำรเกษตร ใช้วิธีกำรปลูกท่ี เป็นไม้เนื้อแข็ง มีอำยุใช้งำน 10-20 ปี ต้นดีปลีสำมำรถยึดเกำะได้ ตดั ยอดดีปลีประมำณ 5 ข้อ แล้วนำไป เหมำะสม เป็นระเบียบ ง่ำยต่อกำร เป็นอย่ำงดี แต่ปัจจุบันเสำไม้ค้ำงหำยำกและมีรำคำสูงจึงใช้เสำ ลงติดกับเสำค้ำงเลย 3-4 ยอดต่อค้ำง ปฏิบัติงำน ทำให้ผลผลิตสูง และ คอนกรีตสีเ่ หล่ียม ขนำด 15 x 15 เซนติเมตร สูง 2.0 - 2.5 เมตร แต่ ฝังลงดินประมำณ 3 ข้อ นำยอด ประหยัดต้นทนุ รำกของดปี ลีไมส่ ำมำรถยดึ เกำะได้ดเี ทำ่ คำ้ งไมเ้ พรำะอุณหภูมสิ ูง และ ทงั้ หมดผกู ติดกับเสำค้ำงเพื่อให้รำกยึด เก็บควำมร้อน ระยะปักค้ำงหรือระยะปลูก 1.5 - 2 x 2 เมตร หรือ เกำะติดกับเสำค้ำง พรำงแสงด้วย ประมำณ 440-560 คำ้ ง/ไร่ ทำงมะพร้ำว หรือ สแลนประมำณ 2 - นำยอดพันธุ์ดีทชี่ ำแตกรำกดีไปปลกู โรยพื้นด้วยปยุ๋ คอกประมำณ 1 สัปดำห์ กิโลกรัม/ค้ำง นำยอดพันธุ์ลงปลูก 3-4 ยอดพันธ์ุ ฝังดิน 3 ข้อ แล้ว - ใช้ยอดพันธ์ุจำนวนหลำยยอดพันธ์ุ กลบดนิ รดนำ้ มัดส่วนยอดพนั ธต์ุ ิดกบั เสำค้ำงเพ่อื ช่วยใหร้ ำกยดึ เกำะ ปลูกไม่เป็นระเบียบ แน่น หรือห่ำง เกนิ ไป - ไมพ่ ูนโคน กลบดนิ - ก่อนปลกู ควรเก็บตัวอย่ำงดินเพอ่ื วเิ ครำะหป์ ริมำณธำตอุ ำหำร - ไม่มกี ำรวิเครำะห์ดนิ ก่อนกำรปลูก - ใส่ปุ๋ยเคมีตำมค่ำวิเครำะห์ดินตรง - ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุย๋ หมัก 1 กิโลกรัม/คำ้ ง/ปี - ใส่ปุ๋ยเคมีอย่ำงเดียวและเปน็ จำนวน ตำมควำมต้องกำรของพืช เป็นกำร - ใส่ปุ๋ยเคมี ตำมค่ำวิเครำะห์ดินโดยใส่ที่โคนต้นหรือค้ำง ปีละ 2-3 มำก ลดต้นทุนกำรผลติ ครั้ง - ไมใ่ ส่ปยุ๋ คอก หรอื ใสใ่ นจำนวนท่ีนอ้ ย - ใสป่ ุ๋ยเคมีรว่ มกับป๋ยุ ชีวภำพ - ให้นำ้ สม่ำเสมอ ไมค่ วรให้แฉะจนเกินไป เพรำะจะทำให้เกิดโรคโคน - ให้นำ้ ตำมรอ่ ง หรอื สำยยำงรดนำ้ - ใช้ระบบกำรให้น้ำแบบสปริงเกอร์ เน่ำไดง้ ่ำยและไม่ควรใหข้ ำดนำ้ จะทำให้ลำตน้ แคระแกร็น หัวฝอย หรือหัวเหว่ียงขนำดเล็กจะ ช่วยประหยัดนำ้ ลดต้นทนุ การผลิตพชื สวน ผัก สมนุ ไพร ไมด้ อก 27

ขัน้ ตอน คาแนะนากรมวิชาการเกษตร วิธปี ฏิบัติโดยทั่วไป การลดตน้ ทนุ 7. การป้องกนั กาจัดศตั รพู ืช - แหล่งน้ำ จำกแหล่งธรรมชำติ หรอื นำ้ บำดำล และมปี รมิ ำณเพยี งพอ - วำงระบบน้ำ และกำรให้ปุ๋ยทำง 8. การปอ้ งกัน ตลอดปี โดยปรำศจำกสำรพษิ โลหะหนักปนเป้ือน นำ้ ควำมเป็นกรด- ระ บบน้ำ เพ่ือ ลดแร ง ง ำน และ กาจดั วัชพืช ด่ำง ระหว่ำง 6.0-7.5 คำ่ ใช้จ่ำย - เพล้ียแป้ง ดูดกินน้ำเล้ียงท่ีช่อดอก พ่นด้วยคำร์บำริล 85% WP - พ่นบ่อยครั้ง โดยใช้สำรเคมีหลำย - กำรจัดกำรศัตรูพืชแบบผสมผสำน อตั รำ 30 กรัม/น้ำ 20 ลติ ร ชนดิ รวมกัน (IPM) โดยมกี ำรสำรวจโรคและแมลง - ไม่ใช้สำรเคมีตำมอตั รำทีก่ ำหนด ก่อนพ่นสำรเคมี เพื่อลดปริมำณกำร ใชส้ ำรป้องกนั กำจัดศตั รพู ืช - ปรับหัวพน่ สำรให้เป็นฝอยละเอียด และหลีกเลี่ยงกำรพ่นสำรในช่วงที่ แสง แดดเข้มจัด เพื่อให้กำรใช้ สำรเคมีอย่ำงมีประสิทธิภำพในกำร ป้องกันกำจัด และไม่ทำให้พืชเกิด อำกำรเปน็ พษิ - ปฎิบัติหลักตำม GAP โดยหยุดพ่น สำรฆ่ำแมลงอย่ำงน้อย 7-14 วัน ก่อนเก็บเกี่ยวผลผลิต ตำมที่กำหนด ในฉลำก - กำจัดวัชพืช 2 คร้งั ในชว่ งฤดูฝน โดยวิธกี ำรถำงตำมแนวร่อง - ใช้วิธีกำรพ่นสำรเคมรี ว่ มกับกำรถำง - เน้นกำรถำง เพ่ือลดควำมเส่ียงใน กำรใช้สำรเคมีท่ีจะมีผลกระทบต่อ พืชท่ีปลกู ลดตน้ ทนุ การผลิตพืชสวน ผกั สมุนไพร ไม้ดอก 28

ขั้นตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร วธิ ปี ฏบิ ตั ิโดยทวั่ ไป การลดตน้ ทนุ 9. การเกบ็ เกี่ยว - ดีปลี สำมำรถให้ผลผลิตและเก็บเก่ียวได้เมื่ออำยุ 6 เดือน ถึง 1 ปี - แรงงำนเก็บดีปลีจะทำงำนเป็น - ควรเน้นแรงงำนที่มีควำมชำนำญ โดยทัว่ ไปเกบ็ ผลผลิตได้ 3 ครง้ั /ปี ครอบครัว รวมทั้งแรงงำนเด็กดว้ ย และรู้วิธีกำรเก็บดีปลีแก่จัด เพ่ือให้ - สว่ นทใ่ี ชเ้ ป็นยำ คือ ผลดปี ลแี ก่ ดัชนกี ำรเกบ็ เกยี่ วทเ่ี หมำะสม คือ - อีกทั้งค่ำแรงงำนเก็บดีปลีจะจ่ำยใน ได้คณุ ภำพของดปี ลี เกบ็ ในระยะท่ผี ลแกจ่ ดั เรมิ่ มสี ีส้มแดงเรือ่ ๆ แต่ยังไมส่ กุ เนือ้ แนน่ แข็ง รำคำต่อกิโลกรัม จึงทำให้กำรเก็บ ไม่นมิ่ เป็นระยะท่ีดีปลีมกี ลิน่ ฉุนจดั ที่สดุ ผลผลิตเน้นปริมำณน้ำหนักเป็นหลัก - วิธเี ก็บเก่ียว ใชม้ ือเด็ดท่กี ้ำนขั้วผล สำหรับต้นทสี่ งู ใช้บันไดปนี ข้ึนไป ม ำ ก ก ว่ ำ เ ก็ บ ผ ล ผ ลิ ต ท่ี ไ ด้ ร ะ ย ะ เก็บเกีย่ ว ใน 1 ก่งิ สำมำรถเก็บผลดปี ลีได้ 2-3 ผล/ครัง้ กำรเกบ็ เกย่ี ว เหมำะสมซ่ึงมคี ณุ ภำพดกี ว่ำ แต่ละรุ่นใช้ระยะเวลำตำ่ งกนั 1-2 เดือน - คดั แยกผลท่ไี ม่มคี ุณภำพ มรี อยถูกแมลงทำลำย - ทำแหง้ ทนั ที เพื่อไม่ใหเ้ กดิ เชอื้ รำ โดยกำรตำกแดดบนภำชนะยกพ้ืน อย่ำงน้อย 50 เซนติเมตร ท่ีสะอำด และป้องกันฝุ่นละออง หรือ ปรำศจำกกำรปนเปื้อนจำกเชื้อจุลินทรีย์ โดยสังเกตจำกผลที่ แห้งสนิท จะสำมำรถหักกรอบได้ ดีปลีสด 4 กิโลกรัม จะได้ผลแห้ง 1 กโิ ลกรัม - เก็บรักษำในภำชนะท่ีสะอำด ระบำยอำกำศได้ แห้งเย็น และ ปรำศจำกแมลงศัตรู ลดต้นทนุ การผลติ พืชสวน ผัก สมุนไพร ไม้ดอก 29

ลกั ษณะทรงพุ่มของตน้ ดีปลี ใบดีปลที ีม่ ีลกั ษณะสมบรู ณ์ กำรออกดอกของดปี ลี ลักษณะดอกของดีปลี ลดต้นทนุ การผลิตพืชสวน ผกั สมนุ ไพร ไมด้ อก 30

พริกไทย ขั้นตอน คาแนะนากรมวิชาการเกษตร วิธปี ฏิบตั ิโดยทั่วไป การลดตน้ ทุน 1. พันธุ์ - คัดเลือกพันธุ์ที่แข็งแรง รำกสมบูรณ์ ปรำศจำกโรคและแมลง และ - เกษตรกรนยิ มซื้อยอดพันธุ์จำกแหล่ง - ใช้วิธีขยำยพันธ์ุจำกสวนของตนเอง 2. พื้นทป่ี ลูกท่ี เหมาะสม ผ่ำนกำรเพำะเลี้ยงในเรือนเพำะชำไม่น้อยกว่ำ 2-3 เดือน เม่ือยอด ตำ่ งๆ หรือสวนทปี่ รำศจำกโรคแมลงระบำด พันธ์ุแขง็ แรงดจี ึงย้ำยลงปลกู ในแปลงโดยเร็ว - นำกล้ำยอดพันธ์ุทไ่ี ด้จำกกำรปักชำ - คัดเลือกสำยพนั ธุ์ที่เหมำะสมกบั สภำพภูมิอำกำศของพน้ื ท่ี ประมำณ 2 เดือน ไปใส่ถุงพลำสติก หรอื กระบอกไม้ไผ่ทีใ่ สด่ นิ ไว้ รดนำ้ ใส่ ปุ๋ย พ่นปุ๋ยน้ำทำงใบ ท้ิงไว้อีก 1-2 เดือน จึงนำไปปลกู ลงหลมุ - สภาพพ้ืนที่ สำมำรถข้ึนได้ดีในสภำพพื้นที่โล่งแจ้ง ดินมีควำมอุดม - ปลูกพืชตำมพื้นที่ท่ีมีอยู่โดยไม่ - ใช้พ้ืนที่ให้เหมำะสมกับควำม สมบรู ณ์ สำมำรถปลูกไดด้ ีต้ังแต่ระดับน้ำทะเล จนถึง 3,500 ฟุตจำก คำนึงถึงควำมเหมำะสม ไม่พิจำรณำ ต้องกำรของพืชและศักยภำพกำร ระดับน้ำทะเล กำรระบำยน้ำดี ไม่มีนำ้ ท่วมขัง สภำพควำมเป็นกรด- ถึงต้นทนุ ปัจจยั ท่ีเพมิ่ ข้ึน ผลิตที่เหมำะสมสำมำรถลดต้นทุน ด่ำงของดนิ 6.0-6.5 หำกพ้ืนท่ลี ำดชนั ควรปลกู แบบขั้นบันได กำรผลติ ได้ 30% - สภาพภูมิอากาศ อุณหภูมิค่อนขำ้ งร้อนและมีควำมชื้นสูง ปริมำณ น้ำฝนเฉล่ีย 2,000-2,500 มิลลิเมตร/ปี และมีควำมเข้มของแสง ประมำณ 50% ลดตน้ ทนุ การผลิตพืชสวน ผกั สมุนไพร ไมด้ อก 31

ขั้นตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร วิธปี ฏบิ ตั โิ ดยท่ัวไป การลดต้นทุน 3. การเตรียม - แหลง่ น้า ควรมีปริมำณน้ำเพียงพอตลอดท้ังปีโดยเฉพำะฤดูแล้ง ไม่ พ้ืนทป่ี ลกู มีโลหะหนักที่เป็นพิษปนเป้ือน มีควำมเป็นกรด-ด่ำง ของน้ำอยู่ 4. การปลกู ระหวำ่ ง 6.0-7.5 - เลือกพื้นทท่ี ีน่ ้ำไม่ทว่ มขัง และควรเลือกพื้นทีม่ ีระดบั น้ำใต้ดินต่ำ จะ - ไม่มกี ำรปรับพน้ื ที่ มีน้ำทว่ มขงั มี - ไถพรวน ปรับพ้ืนท่ีให้รำบ ทำร่อง ทำให้พริกไทยไม่ขำดแคลนน้ำ หำกเป็นป่ำเปิดใหม่ ควรเก็บเศษไม้ เศษวัสดุตำ่ งๆ ทมี่ กี ำรเปิดปำ่ ใหม่ หรือ ระบำยน้ำ ปอ้ งกันนำ้ ท่วมขัง ออกให้หมด แล้วไถ 1-2 คร้ัง และปรับหน้ำดินให้เรียบท้ิงไว้ 15-20 ปลกู อย่ำงอื่นมำก่อน วัน ทำกำรไถพรวน แล้วจึงลงมือวัดระยะเพ่ือเตรียมปักหลักค้ำง พรกิ ไทยต่อไป - กำรปกั คำ้ ง ระยะปลูกพริกไทยทั่วๆไป นิยมปลกู ระยะ 2 x 2 เมตร ปลูก - ใชย้ อดพนั ธตุ์ ่อคำ้ งหลำยยอด - ใช้ยอดพันธ์ุสมบูรณ์ ปรำศจำกโรค เปน็ แถว หรือแบบสลับฟันปลำ 1 ไร่ ปลูก 400 - 450 คำ้ ง ค้ำงพริกไทยมี - ยอดพันธุ์ท่ีซื้อมีกำรแตกรำกไม่ดีพอ และแมลง และควรขยำยพันธ์ุจำก ท้งั ไม้เน้อื แขง็ และเสำซีเมนต์ ควำมยำวประมำณ 2.5 เมตร ก่อนปักค้ำง มีโรคแมลงตดิ มำดว้ ย สวนของตนเอง ขดุ หลมุ กว้ำง x ยำว x ลึก ประมำณ 50 x 50 x 60 เซนติเมตร - ควรปลูกอย่ำงเป็นระเบยี บเพ่ือง่ำย - เม่อื กลบหลุมแลว้ บริเวณหน้ำดินให้ใสป่ ุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก หรือปุ๋ยเคมี ต่อกำรปฏิบัติ จะทำให้ได้ผลผลิต ประเภทร็อคฟอสเฟต คลุกเคล้ำกับหน้ำดิน แล้วกลบลงในหลุมให้เต็ม และชว่ ยประหยัดตน้ ทุน หลุม จำกนน้ั เตรยี มกำรปลูกโดยขดุ หนำ้ ดนิ ทค่ี ลุกเคล้ำป๋ยุ แล้วใหห้ ำ่ งจำก เสำ 5 เซนตเิ มตร - หลังจำกเตรียมหลุมปลูกแล้ว นำกล้ำยอดพันธ์ุพริกไทยท่ีเตรียมไว้ไป ปลูก ค้ำงละ 2 ยอด หรือประมำณ 2-4 ยอดพันธ์ุ และใช้เชือกมัดติดกับ ค้ำง โดยก่อนปลูกหันตีนตุ๊กแกออกนอกค้ำง รดน้ำ หำส่ิงปกคลุมบัง แสงแดด 15-30 วนั จงึ เอำสิง่ ปกคลุมออก ลดต้นทนุ การผลิตพืชสวน ผกั สมนุ ไพร ไม้ดอก 32

ขนั้ ตอน คาแนะนากรมวิชาการเกษตร วิธปี ฏิบัตโิ ดยทั่วไป การลดตน้ ทนุ 5. การใส่ป๋ยุ - ก่อนปลูกควรมีกำรเก็บตัวอย่ำงดินส่งวิเครำะห์เพ่ือหำปริมำณธำตุ - ใส่ปุย๋ โดยไม่มีกำรวิเครำะหด์ ิน จึงไม่ - สง่ ตัวอย่ำงดินและพืชเพื่อวเิ ครำะห์ 6. การให้นา้ อำหำรในดินเพื่อวำงแผนกำรปรบั ปรุงดนิ ตอ่ ไป ทรำบวำ่ พริกไทยขำดและตอ้ งกำรธำตุ หำปริมำณธำตุอำหำรที่ขำด ทำให้ใส่ 7. การป้องกนั กาจัดศัตรพู ชื - ปยุ๋ อินทรยี ์ เชน่ ป๋ยุ คอก หรือปยุ๋ หมกั จะแบ่งใส่ค้ำงละ อะไร ปุ๋ยเคมีได้ถูกต้องกับควำมต้องกำร 1 กิโลกรัม ปีละ 2-3 ครัง้ - เนน้ ปยุ๋ เคมีเปน็ หลัก ของพริกไทย เป็นกำรช่วยประหยัด - ป๋ยุ เคมี ใสต่ ำมค่ำวเิ ครำะหด์ นิ โดยแบ่งใส่ ทกุ ๆ 4 เดอื น และลดตน้ ทุนได้ - ควรให้น้ำพริกไทยโดยกำรให้แบบสปริงเกอร์ ทุกวันๆละประมำณ - ให้น้ำแบบท่วมร่องทำให้แฉะ และมี - ควรใชร้ ะบบสปริงเกอร์และใชเ้ วลำ 10-15 นำที โดยเฉพำะฤดูแล้งอยำ่ ให้น้ำขำดจะทำให้พริกไทยแคระ นำ้ ทว่ มขัง ในกำรให้น้ำท่ีพอเหมำะ และท่ัวถึง แกรน็ ไมค่ ่อยเจรญิ เติบโต และกำรตดิ ผลน้อยลง - ให้น้ำแบบสปริงเกอร์นำนเกินไป ทั้งคำ้ ง หรือกำรเหวย่ี งของนำ้ ไม่ทวั่ ทั้งคำ้ ง โรคที่สาคัญ ได้แก่ - ใช้สำรป้องกันกำจัดศัตรูพืชหลำย - กำรเลือกใช้สำรเคมี ต้องคำนึงถึง - โรคโคนเน่ำรำกเน่ำ รำดดว้ ยสำรเทอร์รำคลอ อัตรำ 30 มิลลิลิตร/ ชนิดรวมกันในกำรพ่นสำรแต่ละคร้ัง สำรพษิ ตกค้ำง และวิธีกำรใช้สำรเคมี น้ำ 20 ลิตร และทำให้ประสิทธิภำพของสำร ท่ีถกู ต้อง - โรคแอนแทรคโนส ฉีดพ่นด้วยสำรแมนโคแซป อัตรำ 40 กรัม/น้ำ ป้องกันกำจัดศัตรูพืชลดลง นิยมพ่น - ลดก ำร ใช้สำรเคมี มำใช้สำร 20 ลติ ร สำรเป็นประจำ ทุก 15-30 วัน ทำให้ ธรรมชำตแิ ละชวี ภำพ แมลงศัตรูพชื ท่สี าคญั ได้แก่ แมลงทม่ี ีประโยชนถ์ กู ทำลำยไปดว้ ย - หมั่นสำรวจตรวจแปลง ก่อนกำร - หนอนเจำะลำต้น ตัดกิ่งท่ีถูกทำลำยออก หรือรองก้นหลุมด้วย เลือกใช้สำรเคมีป้องกันกำจัดศัตรูพืช carbofuran 3% อัตรำ 1 ชอ้ นชำ/ค้ำง และใช้ให้ตรงกับชนิดปริมำณกำร - เพลีย้ ออ่ น เพลีย้ หอย แมลงหวข่ี ำว เพลยี้ แป้ง พน่ ดว้ ย fipronil 5% ระบำดของศัตรูพืช SC อัตรำ 10 มิลลิลิตร/น้ำ 20 ลิตร หรือ imidacloprid 10% SL อตั รำ 10 มิลลิลติ ร/น้ำ 20 ลติ ร ลดต้นทนุ การผลิตพชื สวน ผัก สมนุ ไพร ไม้ดอก 33

ข้นั ตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร วิธีปฏบิ ัติโดยทว่ั ไป การลดตน้ ทุน 8. การปอ้ งกัน - ปลวก ขุดทำลำยทำงเดนิ และท่ีอยขู่ องปลวก ทโ่ี คนลำต้นและที่ค้ำง - หยุดพ่นสำรเคมี ก่อนเก็บเก่ียว กาจัดวัชพืช 9. การเกบ็ เกย่ี ว หรอื ฉดี พ่นคำ้ ง fipronil 10% SL อตั รำ 50 มิลลิลติ ร นำ้ 20 ลติ ร ผลผลิต ตำมระยะเวลำที่กำหนดใน ฉลำกยำ - ใช้วิธถี ำกบริเวณรอบๆ โคน หรือค้ำงพริกไทย และบรเิ วณตำมร่อง - เกษตรกรนยิ มใช้สำรเคมกี ำจดั วัชพืช - ควรหลีกเล่ียงกำรใช้สำรเคมีกำจัด พรกิ ไทย ปลี ะ 2-3 คร้งั โดยเฉพำะหนำ้ ฝน ประเภทฆ่ำหญ้ำ ประเภทพำรำควอท วัชพืช เพือ่ ไม่ใหเ้ กิดควำมเสียหำยต่อ ซึ่งส่งผลกระทบต่อต้นพริกไทยทำให้ พริกไทย เห่ยี วและแหง้ ตำย - เร่ิมเก็บเกี่ยวพริกไทยได้ในปีท่ี 2 พริกไทยจะออกดอกและเก็บ - แรงงำนทไี่ ด้ส่วนมำกจะเป็นแรงงำน - ควรใช้แรงงำนที่มีควำมชำนำญใน ผลผลิตได้ หลังเริ่มติดดอกประมำณ 6-7 เดือน (พริกไทยจะเร่ิมจำก เดก็ และแรงงำนในครอบครัว กำรเก็บเกี่ยวเพ่ือไม่ให้เกิดควำม ออกดอกประมำณเดือนกันยำยน และจะไปเก็บเก่ียวผลผลิต - แรงงำนส่วนมำกในกำรเก็บเกี่ยว เสียหำยของเถำ และยอด ตลอดจน ประมำณเดือนมีนำคม) ซ่ึงระยะเก็บเก่ียวขึ้นอยู่กับชนิดกำรแปรรูป พริกไทยจะเน้นปริมำณมำกกว่ำ คุณภำพผลผลิต เพื่อเป็นกำรลด พริกไทย เช่น พรกิ ไทยขำว พริกไทยดำ พรกิ ไทยป่น คุณภำพโดยไม่คำนึงถึงควำมเสียหำย ตน้ ทุน และไดก้ ำไรเพิ่มขนึ้ - กำรเก็บพริกไทยจะใช้แรงงำนคนในกำรเก็บเก่ียว โดยใช้บันไดปีน จำกกำรดึง หรือหักของยอดและเถำ ขน้ึ ไปเก็บ ในแต่ละคำ้ ง จะเก็บได้ 1.5-2 กิโลกรัม เมลด็ สด 3 กิโลกรมั พรกิ ไทย สำมำรถทำแห้งได้ 1 กโิ ลกรัม ลดตน้ ทนุ การผลิตพืชสวน ผกั สมุนไพร ไมด้ อก 34

กำรปักคำ้ งแบบเป็นแถว กำรปลูกพรกิ ไทยโดยใช้ 2 ต้น/คำ้ ง ลกั ษณะแปลงปลกู ลักษณะผลแก่จะมีสีแดง กำรเก็บเกย่ี วผลผลติ เพลยี้ แปง้ เข้ำทำลำยผลผลิต โรครำกเน่ำโคนเน่ำของพรกิ ไทย โรคแอนแทรคโนสทำลำยใบ ลดต้นทนุ การผลิตพชื สวน ผกั สมุนไพร ไม้ดอก 35

บวั บก ขน้ั ตอน คาแนะนากรมวิชาการเกษตร วิธปี ฏิบัติโดยทั่วไป การลดตน้ ทุน 1. พันธุ์ - คัดเลือกพันธุ์จำกแปลงที่สมบูรณ์ ปรำศจำกโรคและแมลงโดยกำร - นิยมใช้พันธุ์จำกแปลงเก่ำของ - ต้องคัดพันธุ์ที่ปรำศจำกโรคและ 2. พ้ืนท่ีปลูกท่ี เหมาะสม เพำะเมลด็ ปักชำไหล ตัดแยกไหลทมี่ ตี น้ อ่อนและมีรำกงอก เกษตรกรเองหรอื แปลงขำ้ งบำ้ น แมลง และมีควำมสมบูรณแ์ ข็งแรง - สภาพพื้นที่ เป็นพ้ืนท่ีดอน ไม่มีน้ำท่วมขังหรือควบคุมน้ำได้ดี ไม่ - ปลูกพืชท่ีมีอยู่โดยไม่คำนึงถึงควำม - จัดกำรพื้นที่ให้เหมำะสมกับควำม เหมำะกบั พื้นที่แห้งแล้ง ควรเป็นดนิ ร่วนปนทรำย ช้ืนแฉะ ดินมีควำม เหมำะสมและต้นทุนกำรผลิตที่จะ ต้องกำรของพืช สำมำรถลดต้นทนุ ได้ อุดมสมบรู ณ์สงู พนื้ ที่รำบเรยี บ หรอื ยกรอ่ งแบบร่องสวน ดินมคี วำม เพม่ิ ขนึ้ 30% ชมุ่ ช้นื มำกแต่มีกำรระบำยน้ำดี - สภาพภูมอิ ากาศ เจริญเติบโตได้ดที ่ีอุณหภูมิระหว่ำง 25-30 องศำ เซลเซียส เป็นพืชที่ไม่ชอบแสงแดดจัด ปริมำณน้ำฝนเฉล่ีย 1,200- 2,500 มลิ ลเิ มตร/ปี - แหล่งน้า จำกแหล่งธรรมชำติ หรือน้ำบำดำล และมีปริมำณ เพยี งพอตลอดปี มีควำมสะอำด ไม่มีสำรโลหะหนักทเ่ี ปน็ พิษปนเปอื้ น ควำมเป็นกรด-ดำ่ งของนำ้ ควรอยูร่ ะหวำ่ ง 6.0-7.5 3. การเตรยี ม - เลือกพ้ืนที่ ที่น้ำไม่ท่วมขัง ปรับพื้นที่ใหเ้ รียบ ไถยกรอ่ งเพ่ือตำกดิน - ไถพรวนดนิ แลว้ รดน้ำ ปลกู ทนั ที - เตรียมดินให้พรอ้ มปลูก พร้อมกำร พนื้ ทป่ี ลกู ทงิ้ ไวป้ ระมำณ 10-15 วัน ไถพรวนดินให้รว่ นซยุ จำกนัน้ จึงขดุ แตง่ ให้ จดั กำรทีด่ ี เพือ่ ป้องกันโรคและแมลง เปน็ แปลงยกรอ่ งกวำ้ ง 3 เมตร ระหว่ำงแปลงปลกู ขดุ เปน็ ร่องน้ำหรือ ทำงเดินกว้ำง 50 เซนตเิ มตร ลึก 15 เซนติเมตร เพอื่ ใหม้ ีกำรระบำย ลดต้นทนุ การผลิตพืชสวน ผกั สมนุ ไพร ไม้ดอก 36

ข้ันตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร วธิ ปี ฏิบัตโิ ดยทัว่ ไป การลดต้นทุน 4. การปลกู น้ำท้ิงได้ดี เม่ือทำแปลงเสร็จให้ใส่ปุ๋ยอินทรีย์หว่ำนลงแปลงให้ท่ัว แลว้ รดน้ำใหช้ ุ่ม - กำรเตรียมพันธุ์ แต่เดิมใช้วิธีปลูกด้วยเมล็ด โดยนำมำเพำะใน กระบะ เมอ่ื ต้นกล้ำแข็งแรงหรือมอี ำยุ 15-25 วัน จึงย้ำยกลำ้ ลงปลูก ในแปลง ทำกำรดูแลรกั ษำ ใส่ป๋ยุ ให้นำ้ ตอ่ มำได้พัฒนำเป็นกำรปลูก โดยใช้ไหลหรือลำต้นของบัวบกที่แตกจำกต้นแม่ ทำกำรขุดไหลหรือ ลำต้นน้ันให้ติดดิน จำกน้ันนำดินมำพอกที่รำกจนเป็นก้อนแล้วเก็บ พักไว้ในที่ร่ม พรมน้ำเล็กน้อย เก็บได้อย่ำงน้อย 1 วัน พอวันท่ี 2 สำมำรถนำแขนงนั้นไปปลูกไดเ้ ลย หรือหำกไม่สะดวกท่จี ะเก็บพักต้น พันธไ์ุ ว้ ก็สำมำรถจะขุดแขนงมำปลกู ได้เลย - กำรขึงสแลนเพ่ือพรำงแสงจะมีประโยชน์ช่วงอำกำศร้อน ประมำณ เดือนพฤศจิกำยนถึงเดือนเมษำยน โดยใช้สแลนพรำงแสงประมำณ 60 หรอื 70% สูงประมำณ 150-170 เซนตเิ มตรจำกพ้ืนดนิ - ควรขุดหลุมลึก 3-4 เซนติเมตร ปลูกหลุมละ 1-3 ต้น ระยะปลูก - พันธ์ุที่ใช้ปลูก มีโรค แมลงติดมำ - หำกมีกำรจัดกำรและนำวิธีกำรท่ี ระหว่ำงตน้ และระหวำ่ งแถว 15 x 15 เซนตเิ มตร เม่ือปลูกหรอื ปกั ชำ และไมค่ ่อยสมบูรณ์ ตลอดจนใช้พนั ธท์ุ ี่ เหมำะสม ตลอดจนพันธ์ุดีท่ีปลอด แล้วต้องรดน้ำใหช้ ุ่ม จำกนนั้ อีก 7 วนั ลำต้นจะเจริญเตบิ โต แตกยอด ข ย ำ ย จ ำ ก แ ป ล ง เ ก่ ำ ที่ ป ลู ก เ ป็ น จำกโรค และแมลง จะช่วยประหยัด ออกมำใหม่ 1-2 ยอด เวลำนำน ซึ่งมีกำรระบำดของโรค ลดต้นทนุ และได้ผลผลิตเพม่ิ ขึน้ - ปล่อยน้ำหรือรดน้ำ ให้ฉ่ำในแปลงท่ีเตรียมไว้ แล้วนำกล้ำท่ีมีไหล แมลง รำก ลำต้น โดยตัดใบท้ิงครึ่งตน้ จับต้น 1-3 ตน้ ปักลงดินตำมระยะท่ี ลดตน้ ทนุ การผลิตพชื สวน ผัก สมนุ ไพร ไมด้ อก 37

ขั้นตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร วธิ ปี ฏบิ ตั ิโดยท่ัวไป การลดต้นทุน 5. การใสป่ ุ๋ย ต้องกำร อีกประมำณ 7 วันก็จะแตกใบใหม่ หรือยอดใหม่ วิธีกำร 6. การใหน้ ้า 7. การป้องกัน แบบนจ้ี ะเนน้ เรื่องน้ำ ตอ้ งมีปรมิ ำณมำกเพยี งพอ กาจดั ศตั รูพชื - ก่อนปลูกบัวบก ควรมีกำรเก็บตัวอย่ำงดินส่งวิเครำะห์หำปริมำณ - ไม่มีกำรวเิ ครำะห์ดิน - ใสป่ ุ๋ยตำมค่ำวิเครำะห์ดนิ และควำม ธำตุอำหำร เพื่อวำงแผนปรับปรุงดินก่อนปลูก สำหรบั อัตรำกำรใส่ปุ๋ย - ใส่ปุ๋ยเคมีสูตรเดียวติดต่อกัน และใช้ ต้องกำรของพืช ตลอดจนพิจำรณำ ทุกคร้งั จะดกู ำรเจริญเตบิ โตของบวั บก และควำมอดุ มสมบูรณ์ของดิน ปรมิ ำณมำก ใส่ตำมควำมสมบรู ณข์ องดินและพชื ประกอบกันจงึ จะทำให้เกดิ ประโยชน์อยำ่ งคุ้มค่ำ - ใช้ปยุ๋ ชีวภำพ รว่ มกบั ป๋ยุ เคมี - หลังจำกปลูกบัวบกได้ 15-20 วัน ให้ใส่ปุ๋ยเคมีปีละ 3 คร้ัง ตำม - ผสมปุ๋ยเคมีใช้เองจะช่วยลดต้นทุน ควำมตอ้ งกำรพืชและทุกคร้ังที่มีกำรใสป่ ุ๋ยเสร็จแล้วจะต้องรดน้ำ ให้ ค่ำปยุ๋ ได้ 30-50% ช่มุ - สำมำรถให้น้ำบัวบกได้ 2 วิธี คือ ระบบมินิสปริงเกอร์ ซ่ึงเปิดให้น้ำ เกษตรกรให้น้ำ โดยไม่คำนึงถึงควำม - ควรเลือกวิธีกำรให้น้ำท่ีเหมำะสม ช่วงเช้ำและเย็น ช่วงละ 10-15 นำที หรือให้น้ำแบบใช้สำยยำงรด ต้องกำรของพืชและปริมำณน้ำที่พืช เช่น แบบมินิสปริงเกอร์จะช่วย หรือฉีดจนชุ่ม ใบบัวบกจะเจริญเติบโตได้ดีกว่ำเพรำะได้รับควำมช้ืน ตอ้ งกำร ประหยดั แรงงำน และเวลำได้ มำกกว่ำ โรคทส่ี าคัญ - เก ษตรก รส่วน มำกจะพ่นด้ว ย - นำวิธีกำรเขตกรรมเข้ำมำช่วยใน - โรครำเม็ดผักกำดและโรคแอนแทรคโนสทำลำยใบและต้นบัวบก สำรเคมีปอ้ งกันกำจดั โรค เชน่ คำเบน แปลงปลูก ตลอดจนรักษำควำม ปอ้ งกนั โดยกำรใช้เชื้อไตรโคเดอรม์ ำ หว่ำนในแปลงปลกู หรือใช้วิธเี ขต ดำซมิ สะอำดของแปลง ให้ปรำศจำกวัชพืช กรรม (จะมกี ำรระบำดในชว่ งฤดูฝน) - หรือใช้สำรเคมีไซเปอร์เมทรินพ่น - ใช้เชื้อไตรโคเดอร์มำ และปูนขำว แมลงศัตรทู ่ีสาคัญ ปอ้ งกันกำจดั หนอนกินใบ ร่วมกัน - หนอนกินใบ ถ้ำพบจำนวนไม่มำก ควรเก็บออกไปทำลำยทิ้ง และ หำกพบว่ำมีจำนวนมำกใช้สำรสกัดจำกสะเดำกำรค้ำ หรือใช้เมล็ด ลดตน้ ทนุ การผลิตพชื สวน ผกั สมนุ ไพร ไม้ดอก 38

ขน้ั ตอน คาแนะนากรมวิชาการเกษตร วิธปี ฏบิ ัตโิ ดยท่วั ไป การลดต้นทุน สะเดำแห้งจำนวน 1.5 กิโลกรัม มำบดแล้วนำไปผสมกับน้ำ 1 ปี๊บ 8. การป้องกัน หมักท้ิงไว้ประมำณ 12 ช่ัวโมง หลังจำกน้ันนำมำกรองเอำแต่เฉพำะ กาจัดวชั พชื น้ำไปฉดี พ่นให้ทั่วแปลง 9. การเก็บเกยี่ ว - วัชพืชจะเร่ิมมีมำกระยะแรกของกำรปลูกบัวบก แต่เมื่อพอบัวบก - ใช้สำรเคมีป้องกันกำจัดวัชพืชใบ - ใช้แรงงำนคนในกำรกำจัดวัชพืช เจริญเติบโตเต็มทแี่ ลว้ จะไมค่ ่อยพบวัชพืช หำกพบวชั พชื ใช้วิธกี ำรขุด แคบ เพือ่ ควำมปลอดภัยตอ่ ผ้บู ริโภค ถอนรำกและเก็บออกจำกแปลง - ตัดใบบัวบกชิดโคนก้ำน ออกมำล้ำงน้ำ ทำควำมสะอำด เก็บ - กำรตัดใบ กำรตัดตกแต่ง และกำร - ใช้แรงงำนท่ีมีประสบกำรณ์ และ ใบเหลอื งและเศษวชั พืชอ่ืนๆ ออกทิ้ง ล้ำงพร้อ มมัด ต้องทำด้วยควำม ควำมชำนำญในกำรเกี่ยวเก็บใบ - เรียงใบบัวบกให้เสมอกันแล้วใช้มีดตัดบริเวณโคนใบให้เหลือควำม ชำนำญ และมปี ระสบกำรณ์ บัวบก จะทำให้ได้บัวบกสวย ไม่ช้ำ ยำวประมำณ 1 คืบจำกปลำยใบลงมำ หำกเก็บขำยสดก็รัดเป็นกำๆ สำมำรถขำยไดร้ ำคำดี แล้วนำไปล้ำงน้ำ พร้อมส่งขำย หำกทำตำกแห้ง หลังจำกตัดโคนใบ แลว้ กน็ ำไปล้ำงน้ำใหส้ ะอำด แลว้ นำไปตำกแดด (ถ้ำตำกหำกแดดจัด จะทำใหใ้ บบัวบกสีซดี ) ลดตน้ ทนุ การผลติ พืชสวน ผกั สมนุ ไพร ไมด้ อก 39

กำรเตรียมแปลงปลูกและตดิ ตัง้ ระบบกำรให้นำ้ แบบสปริงเกอร์ ลกั ษณะแปลงปลกู บวั บก ต้นบวั บกท่เี จรญิ เตบิ โตเต็มท่ี ลักษณะโรคแอนแทรคโนสในบวั บก ลกั ษณะโรครำเมด็ ผกั กำดในบัวบก ลดต้นทนุ การผลิตพืชสวน ผกั สมุนไพร ไมด้ อก 40

มะระข้ีนก ขัน้ ตอน คาแนะนากรมวิชาการเกษตร วธิ ปี ฏิบัตโิ ดยทั่วไป การลดตน้ ทนุ 1. พันธ์ุ - คัดเลือกพันธ์ุจำกแหล่งท่ีเช่ือถือได้ เช่น หน่วยงำนรำชกำรท่ีผลิต - นิยมเก็บเมล็ดพันธ์ุเอง ง่ำยต่อกำร - ใช้เมล็ดพันธ์ุจำกแหล่งท่ีเชื่อถือได้ 2. พ้ืนทป่ี ลูกที่ เหมาะสม เมล็ดพันธุ์ หรอื บริษทั ผลิตเมล็ดพันธ์ุท่ีได้กำรรบั รองจำกกรมวิชำกำร กลำยพันธ์ุ และควรเปน็ พันธ์ลุ ูกผสม 3. การเตรียม เกษตร พน้ื ทีป่ ลูก - เลอื กพันธุ์ทีต่ ลำดต้องกำร และให้ผลผลิตสูง ผลสวย สสี วย เก็บง่ำย นำ้ หนักดี - พิจำรณำเปอร์เซ็นต์ควำมงอกสูง และนำมำทดสอบควำมงอกก่อน ปลกู - สภาพพ้ืนที่ สำมำรถเจริญเติบโตได้ดีในดินทุกชนิด แต่จะได้ผลดี - ปลกู ตำมควำมพอใจ และในพ้นื ที่ท่ีมี - เลือกใช้พื้นท่ีให้เหมำะสมกับพืช มี ที่สุดในดินร่วนปนทรำย มีควำมอุดมสมบูรณ์สูง ดินมีค่ำควำมเป็น อยู่โดยไม่คำนึงถึงควำมเหมำะสมและ ศักยภำพกำรผลิตที่เหมำะสม จะลด กรดเล็กน้อยถึงปำนกลำง (pH 5.5-7.5) ระบำยน้ำได้ดี แสงแดด ต้นทนุ กำรผลิต ตน้ ทนุ ได้ประมำณ 30% เต็มท่ตี ลอดทัง้ วัน ควำมชนื้ สมำ่ เสมอเพียงพอ สำมำรถปลูกได้ทัง้ ปี - สภาพภูมิอากาศ อุณหภูมิท่ีเหมำะสมระหว่ำง 18-25 องศำ เซลเซยี ส ทนแลง้ ไดด้ ี - แหล่งน้า หำกทำเป็นกำรค้ำ ควรมีปริมำณน้ำเพียงพอตลอดทั้งปี ท้งั น้ำจำกแหล่งธรรมชำติ และนำ้ บำดำล ไมม่ ีสำรพษิ โลหะหนัก ปะปน อยู่ - เปน็ พชื ท่ีมีระบบรำกลึกถึงปำนกลำง ควรไถดินลึกประมำณ 20-25 - มะระข้ีนก แตเ่ ดิมเป็นพืชขึ้นตำมข้ำง - กำรปลูกเพื่อกำรค้ำต้องมีกำร เซนติเมตร ตำกดนิ ท้งิ ไว้ 7-10 วัน ใส่ปยุ๋ คอกหรือปยุ๋ หมักทีส่ ลำยตัวดี ร้ัว บ้ำน เก ษตรก ร จะ ปล่อ ยตำม เ ต รี ย ม ดิ น เ ต รี ย ม พ้ื น ที่ ป ลู ก ท่ี ลดต้นทนุ การผลิตพืชสวน ผัก สมนุ ไพร ไม้ดอก 41

ขน้ั ตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร วิธีปฏบิ ตั ิโดยทว่ั ไป การลดตน้ ทุน 4. การปลูก แล้วในปรมิ ำณมำก เพ่ือปรบั ปรุงคุณสมบตั ิทำงกำยภำพของดนิ แล้ว ธรรมชำติ ขำดกำรดูแลรักษำตั้งแต่ เหมำะสม เพ่ือลดปัญหำต่ำงๆ เช่น ยกร่องเล็กๆ ยำวไปตำมพ้ืนท่ีปลกู ระบบปลูก แบบแถวคู่ ระยะปลูก แรกของกำรเจรญิ เติบโต นำ้ ท่วมขัง โรคแมลง และง่ำยต่อกำร ท่ีเหมำะสมคือ ระยะระหว่ำงต้นและระยะทำงแถว คือ 50 x 100 ปฏิบัติ เซนติเมตร - กำรทำค้ำง ถ้ำใช้ไม้ไผ่ต้องนำมำผ่ำซีกเล็กๆ กว้ำง 2.3 เซนติเมตร ยำว 2 เมตร ถ้ำใช้ไม้รวกก็ไม่ต้องผ่ำ ใช้ไม้รวกยำวประมำณ 2 เมตร เชน่ กนั ปกั ไมล้ งไปขำ้ งๆ หลุม แล้วรวบปลำยไม้เข้ำด้วยกนั เป็นรูปจ่ัว มัดให้เหลือปลำยไม้ไว้ แล้วใช้ไม้ยำววำงพำดข้ำงบนอีกท่ีหน่ึง ตำม แนวยำวร่อง หรืออำจใชย้ อดไมร้ วกปกั เพือ่ ให้มะระขึน้ ไปได้ - หยอดเมล็ดลงในหลุม หลุมละ 3-4 เมล็ด ลึกลงไปในดินประมำณ - ขุดหลุมกว้ำง 20-30 เซนติเมตร ลึก - ใช้ระยะปลูกและวิธีกำรปลูกที่ 2.5-3.5 เซนตเิ มตร กลบด้วยปยุ๋ คอกหรือปยุ๋ หมักทส่ี ลำยตวั แลว้ หรือ 20-25 เซนติเมตร รองก้นหลุมด้วยปุ๋ย เหมำะสมตำมคำแนะนำเพื่อให้ง่ำย ดินผสม รดน้ำให้ชุ่ม คลุมฟำงแห้ง หรือหญ้ำแห้งท่ีสะอำดให้หนำ คอก/ปุ๋ยเคมี 15-15-15 กลบทับด้วย ต่อกำรจัดกำรและลดปัญหำต่ำงๆ พอควร เม่ือต้นกล้ำมีใบจริง 2 ใบ ถอนแยกต้นที่อ่อนแอ หรือไม่ ดินบำงๆ หยอดเมล็ดลงหลุม 3-5 จนทำใหไ้ ดผ้ ลผลิตและคณุ ภำพสูง สมบรู ณท์ งิ้ ใหเ้ หลอื ไวห้ ลุมละ 2 ตน้ เมล็ด กลบด้วยดินหนำ 1 เซนติเมตร - อีกวธิ ีหน่ึง ใช้ไม้รวกปัก ในกระบะ แล้วใช้ตำข่ำยไนล่อน ขนำด 14 ปักค้ำงให้ต้นเลื้อยขึ้นคำ้ ง หลงั จำกมใี บ นวิ้ หรอื 16 น้ิว ร้อยเชือกข้ำงบน และข้ำงล่ำงตำข่ำย ขึงไปตำมร่อง จรงิ ใหแ้ ยกเหลอื หลุมละ 3 ตน้ แล้วมัดติดกบั หลักไม้รวก มะระขี้นกจะเกำะและให้ผลผลติ ดีกว่ำค้ำง ธรรมดำ ลดต้นทนุ การผลติ พชื สวน ผัก สมนุ ไพร ไมด้ อก 42

ข้ันตอน คาแนะนากรมวชิ าการเกษตร วิธีปฏิบตั โิ ดยทว่ั ไป การลดตน้ ทุน 5. การใสป่ ุ๋ย - หลังปลูกมะระข้ีนกได้ 15 วัน ควรใส่ปุ๋ยยูเรีย หรือแอมโมเนียม - ไมม่ กี ำรวิเครำะห์ดนิ - ใส่ปยุ๋ ตำมคำ่ วิเครำะห์ดินและควำม 6. การใหน้ ้า ซัลเฟต ประมำณ 1 ช้อนแกงต่อหลุม พรวนรอบๆ ต้นแล้วรดน้ำ - ไม่มีกำรใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก หรือ ต้องกำรของพืช หลังปลูก ก่อนออก 7. การปอ้ งกนั กาจัดโรคและ ปริมำณของปุ๋ยที่ใช้ขึ้นอยู่กับควำมอุดมสมบูรณ์ของดินและปริมำณ ป๋ยุ เคมี ดอก และเมอ่ื ตดิ ผล ศัตรูพืช ของป๋ยุ คอกและปยุ๋ หมักทใ่ี ช้ - ผสมปุ๋ยเคมีใช้เอง ช่วยลดตน้ ทุนค่ำ ปุ๋ยลงได้ 30% - ใสป่ ุ๋ยอนิ ทรยี ์ร่วมกับปยุ๋ เคมี - มะระข้ีนกเมื่อนำมำปลูกเป็นกำรค้ำ ควรได้รับน้ำในปริมำณที่ - ให้นำ้ ตำมรอ่ งหรอื สำยยำงรด - วำงระบบกำรให้น้ำ ให้ปุ๋ยไปตำม เหมำะสม วนั ละ 1 ครงั้ หรือเชำ้ -เยน็ ทอ่ เพื่อลดกำรใช้แรงงำน - ในระยะติดดอก ออกผล ต้องไมข่ ำดน้ำเพรำะจะทำให้กำรติดดอก - ให้น้ำแบบสปริงเกอร์หัวเหวี่ยง ตดิ ผล ลดลง ขนำดเลก็ ชว่ ยประหยัดน้ำ โรคท่สี าคัญ - พ่นสำรป้องกันกำจัดโรคและแมลง - สำรวจโรคและแมลงก่อนพ่น โรคใบจุด โรคเห่ียว ป้องกนั ด้วยวธิ ีกำรถอนต้นท่เี ป็นโรค เผำทำลำย หลำยๆ ชนิดพรอ้ มกนั สำรเคมี เพ่ือลดกำรใช้สำรเคมใี นกำร และโรยด้วยปูนขำว หรือพ่นด้วยสำรป้องกันกำจัดโรคพืช แมนโค ปอ้ งกนั กำจดั โรคและศตั รูพชื แซป 80 % อัตรำ 40 กรมั /น้ำ 20 ลติ ร - กำรพ่นละอองน้ำที่เป็นฝอย จะ แมลงที่สาคัญ ช่ ว ย ล ด ก ำ ร ร ะ บ ำ ด ข อ ง เ พ ล้ี ย ไ ฟ แมลงวันทอง เพลี้ยไฟ เพลี้ยอ่อน หนอนเจำะเถำ หนอนเจำะยอด ในช่วงออกดอก ป้องกันกำจัดด้วยกำรพ่นน้ำสกัดสะเดำ หรือน้ำส้มควันไม้ อัตรำ 50 มิลลิลิตร/น้ำ 20 ลิตร และใช้เช้ือ Bacillus thuringiensis (Bt) อตั รำ 20-40 กรัม/น้ำ 20 ลติ ร ลดตน้ ทนุ การผลิตพชื สวน ผัก สมนุ ไพร ไมด้ อก 43

ข้นั ตอน คาแนะนากรมวิชาการเกษตร วธิ ีปฏบิ ัตโิ ดยท่วั ไป การลดตน้ ทุน 9. การเกบ็ เกี่ยว - วัชพืชจะมีขึ้นในระยะแรกของกำรเจริญเติบโต กำรกำจัดวชั พืชโดย - ใช้สำรเคมใี นกำรปอ้ งกันกำจดั วชั พชื - ใช้วิธีถำกหญ้ำ และควรระวังกำร กำรถอน หรือถำก ควรระมัดระวังอย่ำให้กระทบกระเทือนถึงระบบ กระทบกระเทือนระบบรำก รำก - ปลูกพืชชนิดอื่นข้ำงล่ำงค้ำงมะระ ข้นี ก เพื่อกนั วัชพชื ขน้ึ - มะระข้ีนกจะให้ผลผลติ ท่ีสำมำรถเกบ็ ได้เป็นรนุ่ ๆ ไป - แรงงำนที่ใช้ในกำรเก็บเกี่ยวจะใช้วิธี ใช้แรงงำนท่ีมีควำมชำนำญในกำร - กำรเก็บเก่ียวต้องระมัดระวังอย่ำให้เถำฉีกขำด ควรใช้มีด หรือ ดงึ ผลทำให้เถำมะระข้ีนกฉีกขำด เก็บเกี่ยว และมีกำรคัดแยกผลตำม กรรไกรตัดที่ขั้วผลมะระข้ีนก หรือหำกมีควำมชำนำญพอ ให้ใช้มือ - กำรเก็บเก่ียวจะเก็บทกุ ขนำด โดยไม่ ขนำดเพือ่ ให้ได้รำยไดเ้ พม่ิ ข้ึน เดด็ ข้ัวมะระไดเ้ ลย มกี ำรคดั แยกผลทส่ี ่งตลำดได้ - สังเกตมะระข้ีนกที่อยู่ในระยะเก็บเก่ียวได้ จะอยู่ในระยะท่ีมีขนำด ผลใหญ่แลว้ แตไ่ มแ่ กจ่ ัด ผิวสอี อกเขียวปนเหลือง - เมื่อเก็บเก่ียวแล้ว นำมำคัดขนำด ใส่ลังส่งตลำด ซ่ึงมะระข้ีนก สำมำรถขำยได้ทั้งผลและยอดออ่ น โดยมัดยอดเปน็ กำๆ - ผลสำมำรถนำไปแปรรูป เช่น ทำแห้งหรือเช่ือม จะทำให้มีรำยได้ เพม่ิ ข้ึน ลดตน้ ทนุ การผลติ พชื สวน ผัก สมนุ ไพร ไมด้ อก 44

ลกั ษณะแปลงปลูกท่ีเหมำะสม ผลมะระข้นี กเมอื เจรญิ เติบโตเต็มท่ี เมลด็ ของมะระขี้นกในผลแก่จัด ลดต้นทนุ การผลติ พืชสวน ผกั สมนุ ไพร ไมด้ อก 45