อุภยพากย์ปริวัตน์ (นาม)

ประโยค๑ - อภุ ัยพากยปรวิ ตั น ภาค ๑ - ๒ - หนา ท่ี 51 ตฺวา ธมมฺ ั เทเสตุ เถร ยาจิตฺวา, ธมเฺ ม เทสิยมาเน, โสตาปตฺติผล ปตฺวา ปรพิ ฺพาชการาม อาคนฺตฺวา โกลิตสสฺ ปวตฺตึ อาโรเจตฺวา ตฺเว ธมฺม เทเสส.ิ โสป ต สุตวฺ า โสตาปตฺตผิ เล ปติฏหิ. เต สปรวิ ารา สชฺ ยสสฺ สนตฺ ิก คนฺตฺวา อาปุจฺฉิตฺวา เวฬุวน คนฺตวฺ า ภควโต สนตฺ ิเก ลทฺธปู สมปฺ ทา เตน ทินโฺ นวาท สุตฺวา อรหตฺต ปาปุณึส'ู ต.ิ๕๑๑. \"กึ ปน ภนเฺ ต เอกกขฺ เณเยว อรหตฺต ปาปณุ สึ ุ อทุ าหุ นานามขเณ' ต.ิ \"นานาขเณ อาวุโส' ติ.๕๑๒. \"เก ปน ภนเฺ ต ปม อรหตฺต ปาปุณสึ ู' ต.ิ \"เตส ปรวิ ารา, ตโต มหาโมคฺคลฺลานตเฺ ถโร, ตโต สารปี ุตตฺ ตฺเถโร' ติ.๔๑๓. \"กึ ปน ภนเฺ ต สารีปตุ ฺตตเฺ ถโร จ โมคคฺ ลลฺ านตเฺ ถฌร จ ภคโต ปรนิ พิ ฺพานกาลโต ปุพเฺ พ ปรนิ พิ พฺ ายึสุ อทุ าหู ปจฺฉา' ต.ิ ปพุ เฺ พ อาวโุ ส' ติ. ๓๑. คณุ นามก็ดี นามนามทใ่ี ชเ ปนคณุ นามก็ดี ที่เขากบักิริยาวา มี วา เปน ซง่ึ ประกอบ ตุ ปจ จัย ใช ปฐมาวภิ ตั ติบา งใช ตติยาวิภัตติ บา ง ดังน้ี: นาย ปาโป โหตุ อรหติ ผูน้ีไมค วร เปน คนชว่ั , ปมตฺเตน ภวิตุ น วฏฏ ติ ไมค วร เปนคนประมาท. ๓๒. ภาวตทั ธิต เขา สมาสกับศพั ทอนื่ เอาภาวะออกเสีย

ประโยค๑ - อภุ ยั พากยปรวิ ัตน ภาค ๑ - ๒ - หนา ท่ี 52กไ็ ด ดังน้:ี สตฺถุ นสิ ินนฺ ตถฺ าย มชฺเฌ อาสน ปฺ าเปสิเขาปแู ลว ซง่ึ อาสนะ ในทา มกลาง เพอื่ ความเปนทน่ี ง่ั แหงพระศาสดา. ประโยคเหลา น้ี ผเู รียนจงแปลเปนมคธ๕๑๔. ขอ ทาน ท. จงแสดง ซ่ึงคณุ แหงพระเถระ แมอ น่ื แก ขา พเจา อกี . พระมหากัสสปเถระ ไดเปน ผู อันพระศาสดา สรรเสริญแลว ในเพราะคุณคือธดุ งค.๕๑๕. ทา นเปนบุตร ของใคร ? ของกบลิ พราหมณ ในบาน ช่อื มหาตติ ถะ ในแวน แควน มคธ.๕๑๖. มารดา ของทา น ช่อื อะไร ? ช่อื ของมารดา ของทา น ไมปรากฏ.๕๑๗. ในกาลเปนคฤหัสถ ทา น ชอื่ ไร ? ช่อื ปป ผลมิ าณพ.๕๑๘. ทา น ปรารภ ซง่ึ เหตอุ ะไร ? บวชแลว . ซงึ่ การงาน ของทา น อนั ยงั ทกุ ข ใหเ กิดแกผ อู ืน่ .๕๑๙. ขา ฯ อยากเพอื่ จะฟงซงึ่ เรอ่ื ง ของทาน โดยพสิ ดาร.๕๒๐. ไดยนิ วา คร้นั เมือ่ ทาน ถึงวัยแลว มารดาบิดา ท. นํามา แลว ซงึ่ ธดิ า แหง พราหมณ โกฬิยโคตร ในสาคลนคร ใน แวนแควน มคธ ชอื่ วา ภัททกาปลานี เพื่อความเปน ภริยา ของทาน โดยความไมปรารถนา ของทาน, แมนาง (ก)็ ไมปรารถนา เพ่อื จะเปน ภริยา ของทา น, กแ็ ตว า มารดา บดิ า ท. ของนาง ใหแ ลว ซ่งึ นาง แกมารดาบิดา ท. ของ ทาน. ทา น ท. ๒ แมอยู ในเรอื นเดยี วกนั ไมไดส ําเร็จ

ประโยค๑ - อุภัยพากยปรวิ ตั น ภาค ๑ - ๒ - หนา ท่ี 53 แลว ซง่ึ ความอยูร ว มกนั . เมอื่ มารดาบิดา ท. ตายแลว, ทา น ปกครอง ซ่ึงสมบัติ ท้งั สนิ้ ในเรือน. วันหนึง่ ทาน ดูอยู ซงึ่ การงาน ในนา, เห็นแลว ซงึ่ นก ท. มีกาเปน ตน จิกข้นึ (ยกขน้ึ ) ซ่งึ สัตวนอย ท. มไี สเ ดือนเปน ตน ใน รอย ท. แหงไถ กนิ อยู, สาํ คัญอยูวา \"สัตว ท. เหลานี้ ถึง ซง่ึ ความพนิ าศ เพราะการงาน ของเรา, เม่อื เปน อยา งน้ี บาป จักมี แกเ รา\" (จึง) เบ่อื หนายแลว ละแลว ซง่ึ สมบตั ิ ทัง้ สน้ิ บวชแลว จําเพาะ ซงึ่ พระอรหันต ท. ใน โลก. ทา น เทยี่ วมา โดยลําดบั เห็นแลว ซง่ึ พระผูม พี ระ- ภาค ประทบั แลว ทโ่ี คน แหง ตน พหปุ ุตตกนโิ ครธ (จึง) เขาไปใกลแลว ซ่ึงพระองค. พระผูม พี ระภาค ประทานแลว ซง่ึ โอวาท, อนุญาตแลว ซึ่งอุปสมั ปทา ในศาสนา นี้ แก ทาน. ทาน ตง้ั อยแู ลว ในโอวาท อันพระศาสดา ประทาน แลว ถงึ แลว ซึ่งพระอรหตั . คํา ตอไปน้ี อันเรา เลา แลว แกทาน ในหนหลงั . ๓๓. คาํ พูดท่ีใชมธั ยมบรุ ษุ ในความเคารพ จะใชประถม-บรุ ุษ เอกวจนะกไ็ ด ดงั น:้ี สาธุ เม ภนเฺ ต ภควา สงฺขติ เตนธมฺม เทเสต.ุ ขาแตพ ระองคผ ูเจรญิ ขอพระผูมีพระภาค จงทรงแสดงธรรม แกข าพระองคโดยยอ.

ประโยค๑ - อภุ ยั พากยปรวิ ัตน ภาค ๑ - ๒ - หนาท่ี 54 ประโยคเหลาน้ี ผเู รยี นจงแปลเปนไทย๕๒๑. \"สาธุ เม ภนฺเต อปรสฺสาป เถรสฺส ครุ  ปกาเสถา' ติ. \"มหากจฺจายนตฺเถโร อาวโุ ส สตถฺ ารา 'สงฺขติ ฺเตน ภาสิตสสฺ วติ ฺถาเรน อตฺถ วภิ ชนตฺ าน สาวกาน อคฺโค' ติ ปสฏโ' ติ.๕๒๒. \"กสสฺ ปตุ ฺโต ภนฺเต'ต.ิ \"อุชฺเชนิย ปโุ รหติ สฺส อาวุโส' ต.ิ๕๒๓. \"คหิ กิ าเล กินตฺ ิ น สฺชานึสุ ภนฺเต' ต.ิ \"นามวเสน 'กาฺจโน' ติ จ โคตตฺ วเสน 'กจจฺ ายโน' ติ จ อาวโุ ส' ติ.๕๒๔. กถ ตสฺส ปพฺพชชฺ า ภนเฺ ต' ต.ิ \"จณฺฑปปฺ ชโฺ ชโต อาวุโส ราชา ตสสฺ ปตุ อจจฺ เยน ปโุ รหิตฏาน อทาสิ. ราชา พทุ ฺธสสฺ อุปปฺ นนฺ ภาว สตุ ฺวา อมจฺเจ สนฺนปิ าเตตฺวา ปุจฉฺ ิ 'พทุ ฺโธ ภเณ โลเก อปุ ฺปนฺโน, โก ต อาเนตุ สกขฺ ิสฺสต'ี ติ. เต เอวมาหสุ 'เทว อฺโ ทสพล อาเนตุ สมตฺโถ นาม นตฺถ,ิ กจจฺ ายโน อาจรโิ ย ว สมตฺโถ, ต เทโว ปหณิ ต'ู ติ. โส ต ปกโฺ กสาเปตฺวา 'พฺราหมฺ ณ ทสพลสฺส สนฺติก คนฺตฺวา ต อาเนห'ี ติ อาห. 'สเจ ปพฺพชิตุ ลภิสฺสามิ คมิสสฺ ามิ เทวา' ต.ิ ราชา 'สาธ'ู ติ สมปฺ ฏจิ ฺฉิ. โส สตตฺ หิ ชเนหิ สทธฺ ึ สตฺถุ สนตฺ กิ  อคมาส.ิ อถสสฺ สตฺถา ธมมฺ  เทเสสิ. เทสนาปริโยสาเน สตตฺ หิ ชเนหิ สทฺธึ อรหตฺต ปาปณุ .ิ สตถฺ า 'เอถ ภิกขฺ โว' ติ เนสั อปุ สมปฺ ท อนุ ฺ าสิ. เอว ตสสฺ ปพพฺ ชชฺ า' ต.ิ

ประโยค๑ - อุภัยพากยปรวิ ตั น ภาค ๑ - ๒ - หนา ท่ี 55๕๒๕. \"กึ โส ปพฺพชติ ฺวา สตฺถาร อุชเฺ ชนึ อาเนส'ี ติ. \"โส สตฺถาร อชุ เฺ ชนึ คนตฺ ุ ยาจ.ิ สตฺถา ปน สย อคนตฺ ฺวา ตเ ยว ปหณิ ิ. โส สตฺถาร อาปจุ ฉฺ ติ ฺวา อตฺตนา สห อาคเตเหว สตตฺ หิ ภิกขฺ หู ิ สทธฺ ึ อุชเฺ ชนึ คนตฺ ฺวา ราชาน ปสาเทสี' ต.ิ ประโยคเหลานี้ ผเู รียนจงแปลเปน มคธ๕๒๖. ขอ พระเถระ จงประกาศ ซึง่ คณุ ของพระเถระ แมอ ่นื แกข า ฯ. พระปุณณัตเถระ ผบู ตุ รแหง นางมนั ตานี อันพระ- ศาสดาสรรเสริญ วา เปนยอด ของสาวก ท. ผธู รรมกถกึ .๕๒๗. ความเปน ไป ของทา น อยา งไร ? ทาน เกดิ แลว ในตระกลู แหง พราหมณมหาศาล ในบานพราหมณ แหง หนึง่ อนั ไม ไกล แตกรุงกบลิ พัสดุ, ทาน เปน ภาคเิ นยยะ ของพระ- อญั ญาโกณฑญั ญเถระ. ครน้ั เมือ่ พระศาสดา เสดจ็ อยู ใน กรงุ ราชคฤห, พระเถระ ผลู ุง มาแลว สูกรงุ กบลิ พสั ด,ุ ยงั ทาน ใหบวชแลว, กลบั ไป สสู ํานัก แหง พระศาสดา. ทาน ไมไ ปแลว กับลงุ ของทา น คดิ แลว วา \"เรา จกั ยังกิจ แหง บรรพชติ ของเรา ใหถ ึง ซ่ึงทสี่ ดุ แลว (จึง) ไป สู สาํ นกั แหงพระศาสดา; อยูแลว ในกรุงกบิลพัสดุ นนั้ น่นั - เทยี ว, ยงั วิปส สนา ใหเ จรญิ แลว, ถึงแลว ซึง่ พระอรหัต, ไปแลว สสู าํ นกั แหง พระศาสดา ในภายหลัง.๕๒๘. ขา ฯ เปน ผใู คร เพื่อจะฟง ซึ่งเกยี รติ ของพระเถระ แมอ่นื อีก.

ประโยค๑ - อภุ ยั พากยปรวิ ตั น ภาค ๑ - ๒ - หนาที่ 56 ถาอยางนั้น ทานจงฟง .๕๒๙. พระกาฬทุ ายี อนั พระศาสดา สรรเสรญิ แลว วาเปนยอด ของสาวก ท. ผยู งั ตระกลู ใหเลอ่ื มใส.๕๓๐. ความเปน ไป ของทาน อยา งไร ? ทานเกิดแลว ในตระกลู แหงอมาตย ในกรงุ กบลิ พสั ดุ ในวนั แหง พระศาสดา ประสตู ิ แลว บิดา ของทาน ถวายแลว ซง่ึ ทาน แกพ ระศาสดา เพ่อื ประโยชน แกความเปนบริวาร ในกาลแหงทา นเปน ทารก ทาน ได (เคย) เลนแลว กบั พระศาสดา, เหตุนัน้ ทา น ไดเ ปน ผมู คี วามคนุ เคยแลว ในพระองค, ครน้ั เมอ่ื พระ ศาสดา เสดจ็ ออก ทรงผนวชแลว ถงึ แลว ซงึ่ พระสัมมา- สมั โพธญิ าณ, มธี รรมจักรอนั ใหเปน ไปแลว เสดจ็ มาแลว โดยลําดบั ประทับอยแู ลว ในกรงุ ราชคฤห; พระราชา สทุ โธทนะ ทรงทราบแลว ซง่ึ ขาวน้ัน ทรงสง ไปแลว ซงึ่ ทา น เพอื่ อนั นํามา ซงึ่ พระศาสดา สกู รงุ กบลิ พสั ดุ ทา น ไปแลว สกู รุงราชคฤห, ฟงแลว ซ่งึ ธรรม อันพระศาสดา แสดงแลว, ถึงแลว ซ่งึ พระอรหัต ไดแ ลว ซึ่งเอหภิ ิกขอุ ุป- สมั ปทาในสาํ นัก แหง พระศาสดา เปนผูนาํ ในทาง นํามาแลว ซง่ึ พระศาสดา สูกรงุ กบลิ พสั ด.ุ