ศิลปินแห่งชาติ

ศลิ ปนิ แหง่ ชาติ

คํานํา หนังสืออิเล็กทรอนิกสเลมน้ีจัดทําข�้นเพ�่อศึกษาหาความรูในเร่�องของ ศิลปนแหงชาติ เน้ือหาของหนังสืออิเล็กทรอนิกสเลมน้ีประกอบไปดวยเร่�อง ศิลปนแหงชาติ คุณสมบัติของศิลปนแหงชาติ ประวัติของศิลปนแหงชาติ รวมไปถึงผลงาน และไดทําการศึกษาอยางเขาใจเพ่�อเปนประโยชนกับตนเอง ผจู ดั ทาํ หวงั วา หนงั สอื อเิ ลก็ ทรอนกิ สเ ลม นจ้ี ะเปน ประโยชนก บั ผอู า น หรอ� ผูที่สนใจในขอ มูลเรอ�่ งของศลิ ปน แหง ชาตอิ ยู หากมีขอ แนะนาํ หรอ� ขอผิดพลาด ประการใด ผจู ัดทําขอนอ มรับไวและขออภยั มา ณ ที่น้ีดว ย คณะผจู ัดทํา

สารบัญ หนา 1 เร�่อง 1 ศลิ ปน แหงชาติ 2 คณุ สมบตั ขิ องศลิ ปน แหง ชาติ ทานผหู ญงิ แผว สนทิ วงศเ สนี

ศิลปนิ เเห่งชาติ ศลิ ปน แหง ชาติ หมายถงึ ผสู รา งสรรคง านศลิ ปะทเี่ ปน ประโยชนแ กส งั คมหรอ� แกช นในชาติ โครงการศลิ ปน แหง ชาติ เกดิ ขน้� ดว ยเจตนารมณ จะยกยอ ง เชดิ ชู บคุ คล ผสู รา งสรรคง านศลิ ปะทกุ แขนง อนั เปน ทป่ี ระจกั ษแ ลว วา สมควรกบั ฐานะ ศลิ ปน แหงชาติ นอกจากยกยองเชดิ ชดู ว ยเกยี รติและฐานะแลว ศิลปนแหง ชาติ พง� ไดร ับ หลักประกันตามสมควรแกเกียรติและฐานะน้ันอยางนอยหลักประกันดาน การ สรา งสรรคผ ลงานศลิ ปะท่ศี ิลปนทานมอี ยูห รอ� ทจ่ี ะทําตอไป คณุ สมบตั ขิ องศิลปนิ แหง่ ชาติ 1. เปนผมู ีสัญชาติไทยและยงั มชี วี ต� อยูในวนั ตดั สิน 2. เปนผูที่มีความสามารถ มีความเช่ียวชาญ และมีผลงานดีเดน เปนท่ี ยอมรับของวงการศลิ ปน แขนงนน้ั 3. เปน ผสู รางสรรคและพัฒนาศลิ ปะแขนงนั้นจนถงึ ปจ จ�บนั 4. เปน ผูผดุงและถา ยทอดศลิ ปะแขนงนน้ั 5. เปนผูปฏบิ ัติงานศลิ ปะแขนงน้นั อยูใ นปจจ�บัน 6. เปน ผูมคี ุณธรรมและมีความรกั ในวช� าชพี ของตน 7. เปน ผูม ผี ลงานทีย่ ังประโยชนต อ สงั คมและมนษุ ยชาติ 1

ทา่ นผูห้ ญิง แผว้ สนทิ วงศ์เสนี ทา นผหู ญงิ แผว สนทิ วงศเ สนี เปน ผเู ชยี่ วชาญดา นนาฏศลิ ปไ ทย ทงั้ ยงั เปน ผูค ิดคนทารําใหมโดยยึดระเบียบแบบแผนตามประเพณีโบราณ และมีความ สามารถในการประพันธบทโขนละครทานผูหญิงแผวถูกประกาศเปนศิลปน แหง ชาติ สาขาศิลปะการแสดง (นาฏศลิ ป) เมอ่ื พ.ศ. 2528 และไดรับ รางวัล บคุ คลดเี ดน ของชาติ สาขาศลิ ปะ ดา นนาฏศลิ ป ประจาํ ป พ.ศ. 2529 ไดร บั การยกยอ งใหเ ปน ศลิ ปน แหง ชาติ สาขา ศลิ ปะการแสดง นาฏศลิ ป คนแรก ของประเทศไทย 2

ชีวประวตั ิ ประวัติ : นามเดมิ ชอ่ื แผว นามสกลุ เดมิ คอื สทุ ธบิ รู ณ เกดิ เมอื่ วนั ที่ 25 ธนั วาคม พ.ศ. 2466 ตรงกบั วนั ศกุ ร เดอื นยี่ ขน้� 7 คา่ํ ปเ ถาะ เกดิ ทจ่ี งั หวดั ฉะเชงิ เทรา เปน บตุ รคนทสี่ องจากทง้ั หมดสามคนของเฮงและสทุ ธิ สทุ ธบิ รู ณ ยา เคย มตี าํ แหนง เปน พนกั งานฝา ยในในพระบาทสมเดจ็ พระจล� จอมเกลา เจา อยหู วั และเธอเคยอยใู น พระบรมมหาราชวังกับยา แตหลังพระบาทสมเด็จพระจ�ลจอมเกลาเจาอยูหัว เสดจ็ สวรรคตจึงกลบั บานเดมิ ท่จี งั หวัดฉะเชงิ เทรา การศกึ ษา : พ.ศ. 2454 เมอื่ อายไุ ด 8 ป ไดเ ขา ถวายตวั ในสมเดจ็ พระเจา บรมวงศ เธอเจาฟาอัษฎางคเดชาวุธ กรมหลวงนครราชสีมา โดยในชั้นตนไดเขาฝกหัด นาฏศลิ ปต อ ครบู าอาจารยผ ทู รงคณุ วฒุ อิ ยใู นราชสาํ นกั ขณะ นนั้ ไดอ อกแสดง เปนตัวเอก ในการแสดงถวายทอดพระเนตรหนาพระท่ีนั่ง ในพระบาทสมเด็จ พระมงกฎุ เกลาเจาอยูหัวหลายคร้งั พน�้ ความรวู ช� าสามญั : จบการศกึ ษาตามหลกั สตู รของโรงเรย� นในวงั สวนกหุ ลาบ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา เจา อยูห วั การสมรส : ตอมาไดเปนหมอ มในสมเด็จพระเจาบรมวงศเ ธอ เจาฟา อัษฎางค เดชาวธุ กรมหลวงนครราชสมี า เมอ่ื สมเดจ็ พระเชษฐาธริ าช เจา ฟา อษั ฎางคเ ดชาวธุ กรมหลวงนครราชสมี าประชวรดว ยพระโรคพระวกั กะอกั เสบ ตอ มาในป พ.ศ. 2470 หมอมแผว ไดกราบถวายบังคมลาออกจากตําแหนงหมอมหามสะใภหลวง พระบาทสมเดจ็ พระปกเกลา เจา อยหู วั พระราชทานพระบรมราชานญุ าต และได ถวายคืนเคร่�องราชอิสร�ยาภรณทุติยจ�ลจอมเกลา ที่ไดรับพระราชทานไว และ สมรสใหมก บั พลตร� หมอ มสนทิ วงศเ สนี (หมอ มราชวงศต นั สนทิ วงศ) พระโอรส ในพระวรวงศเ ธอ พระองคเ จา สายสนทิ วงศ กบั หมอ มแจม ไดร บั พระราชทาน บรรดาศกั ดเิ์ ปน หมอ มสนทิ วงศเ สนี สองมบี ตุ ร-ธดิ าดว ยกนั จาํ นวน 4 คน คอื 1. หมอ มหลวงแตว สนิทวงศ 2. ทา นผูห ญิงนวลผอง เสนาณรงค สมรสกับพลเอก แสวง เสนาณรงค 3. พ.ต.อ. (พเ� ศษ) หมอ มหลวงเติม สนทิ วงศ สมรสกับโสภี โชตกิ พ�กกณะ 4. หมอ มหลวงตวง สนทิ วงศ สมรสกับหมอมเจา รงั ษนี ภดล ยคุ ล 3

ดานความรูท ่วั ไปเก่ียวกับสงั คมในตางประเทศ : ไดเคยติดตามรวมไปกับพลตร� หมอมสนิทวงศเสนี (ม.ร.ว.ตัน สนิทวงศ) เมื่อคร้ังไปรับราชการเปนทูตทหาร ณ ประเทศฝร่ังเศส อังกฤษ อติ าลี และโปรตเุ กส ความรทู างนาฏศลิ ป : ไดร บั การฝก หดั อบรมจากครนู าฏศลิ ปใ นราชสาํ นกั เชน เจาจอมมารดาวาด (ทาววรจันทร) ใน รัชกาลที่ 4 เจาจอมมารดา เข�ยน (ร.4) เจาจอมมารดาทับทิม (ร.5) หมอมแยม (อิเหนา) ในสมเด็จ เจาพระยาบรมมหา ศร�สุร�วงศ หมอมอ้ึง ในสมเด็จพระบัณฑูรฯ จนมีความ ชํานาญและแสดงเปนตัวเอกในการแสดงถวายทอดพระเนตรหนา พระท่ีน่ัง หลายเร่�อง เชน เปนตัวอิเหนา และนางดรสา ในเร่�องอิเหนา เปนตัวทศกัณฐ และพระพร� าพในเรอ่� งรามเกียรต์ิ เปน ตัวนางเมขลาฯลฯ การรบั ราชการ : เขา รบั ราชการเปน ลกู จา งชวั่ คราว ในตาํ แหนง ผเู ชย่ี วชาญ นาฏศิลปไทย กองการสังคีต กรมศิลปากร กระทรวงศึกษาธิการ เปน อาจารยท่ีปร�กษาฝายว�ชานาฏศิลปของสถาบันการศึกษา องคการ และ เอกชนอ่นื ๆ สิ�นชีพ : ทา นผหู ญงิ แผว สนทิ วงศเ สนถ้ี งึ แกอ นจิ กรรมเมอ่ื วนั ท่ี 24 กนั ยายน พ.ศ. 2543 อายุ 96 ป 4

5

ผลงาน ผลงานเก่ียวกับการแสดงศิลปะนาฏกรรม เชน ทารําของตัวพระ นาง ยักษ ลงิ การแสดงโขนละครคนนอก ละครคนใน ละครพนั ทาง และระบาํ ฟอ นตา งๆ อาํ นวยความสะดวกการแสดงถวายถอดพระเนตรหนา พระทนี่ งั่ ในดา นวรรณกรรมสาํ หรบั ใชแ สดงไดค ดิ คน ปรบั ปรงุ เสรม� แตง ใหเ หมาะสม กบั ยคุ สมยั ดาํ เนนิ โดยถกู ระเบยี บ เชน บทละครอเิ หนา เรอ่� งขน� ชา งขน� แผน เร่�องสังขท อง เรอ�่ งแกวหนา มาและอีกตา งๆนาๆ ประดิษฐกระบวนทารําข�้นใหมไวอีกมาก และกระบวนการทารายรําชุด ตา ง ๆ ทก่ี รมศิลปากรจดั แสดง ไดร ับพระราชทานเหร�ยญดุษฎีมาลา เขม็ ศลิ ปวท� ยา 6

กลุ่มแก้วหนา้ มา้ 1. นายณฐปนรรฆ หมื่นนรา เลขท2ี่ 2. นายธนกฤต ชโนทาหรณ เลขที6่ 3. นายภรู �นท ไชยสวุ รรณ เลขท1่ี 0 4. นายสืบสกุล แกว สกลุ เลขท1ี่ 4 5. นางสาวจนิ หจ�ฑา จติ เสง เลขที่18 6. นางสาวฌัชฌานันท ปกษีสิงห เลขที่22 7. นางสาวปภาดา ชมุ วงศ เลขที2่ 6 8. นางสาวสกุ ฤตา ชว ยพท� ักษ เลขท่ี30 ช้นั มธั ยมศึกษาปท 5่ี /7