การวิเคราะห์วรรณคดีด้านวรรณศิลป์

การวิเคราะหวรรณคดี ดานวรรณศิลป

คุณคาดานวรรณศิลป หมายถงึ วรรณคดที ไ่ี ดร บั ยกยอ งวา ดเี ดน ตอ งมกี ลวธิ กี ารประพนั ธท ด่ี เี ยยี่ ม และใหค าํ เหมาะสม กบั ลกั ษณะหนา ทข่ี องคาํ ถกู ตอ งตรงความหมาย เหมาะสมกบั เนอ้ื เรอ่ื งและมเี สยี งเสนาะ ซึ่งผูอานจะเกิดจินตนาการตามเนื้อเรื่องไดจะตองเขาใจสํานวนโวหารและภาพพจน เสมือนไดยินเสียง ไดเห็นภาพเกิดอารมณสะเทือนใจ มีความรูสึกคลอยตาม ดังน้ี - การใชโวหาร - การใชภาพพจน - การสรรคํา - การเลนเสยี ง - รสทางวรรคดไี ทย 1

การใชโวหาร 1) บรรยายโวหาร เปนการเลาเรื่อง เลาเหตุการณที่มีเวลาสถานที่ ซ่ึงแสดงใหเห็นความสัมพันธ ตอเน่ืองกันการบรรยายมีจุดมงุ หมายใหผอู านเขาใจวา เร่ืองราวนน้ั ๆ เกดิ ข้นึ และดาํ เนนิ ไปอยา งไร เรอ่ื งราวดังกลา วอาจเกดิ ขึน้ จรงิ หรือเปน เร่ืองทเี่ กิดจากจินตนาการของกวีก็ได ตวั อยาง หเกลบ็ อ ชนมนพกึ ูถมงึะปบรา านงรมิหสรอืวนลใะนมวดุ ยัสเดีดาํก็ ททต่ี ม่ี ดิ กั กจงิ่ะชเรวย่ี นๆเพกอ่ื นินกๆนั มเพดุ ลรนิว้ั ลบวาดงหทนกี าล็ มยุ เขลางไไปปเลจบัน ปในลสาวเขนม็ เลหก็ างๆแดแหงงหนรน้ัอื ปลาหวั ตะกั่วในทอ งรอ งสวน หรอื ไมเ ชนนนั้ ก็นัง่ ทอดหยุ กนั ทีร่ มิ คลอง 2) พรรณนาโวหาร เปน การใหร ายละเอยี ดของเรอื่ งราว เพอื่ ใหผ อู า นเหน็ สภาพหรอื ลกั ษณะทลี่ ะเอยี ดลออ และพรรณนาความรสู กึ กระทบอารมณความรูสึกของผูอา น ท้ังนก้ี ารพรรณนาทาํ ใหผอู า นผฟู ง มอง เหน็ ภาพ การพรรณนาจึงมักแทรกอยใู นการเลาเรอ่ื งหรือการบรรยาย ขตณวั อะยพารงะองคเ สดจ็ มาใกลเ บญจครี นี ครคอื ราชคฤห เปน เวลาจวนสนิ้ ทวิ าวาร แดดในยามเยน็ กาํ ลงั ลงสู สมัยใกลวิกาล ทอแสงแผซานไปยังสาลีเกษตร แลละลิ่วเห็นเปนทางสวางไปทั่วประเทศสุดสายตา ดปู ระหนง่ึ มหี ตั ถท พิ ยม าปกแผอ าํ นวยสวสั ดี เบอื้ งบนมกี ลมุ เมฆเปน คลนื่ ชบั ซอ นสลบั กนั เปน ทวิ แถว ตองแสงแดดจับเปนสีระยับวะวับแววประหนึ่งเอาทรายทองมาโปรยปราย เสื่อนลอยละลิ่วๆ เรี่ยๆ รายลงจดขอบฟา 2

การใชโวหาร 3) เทศนาโวหาร คือโวหารที่มงุ ในการสั่งสอน โนม นา วจิตใจผอู า นใหค ลอ ยตาม ตัวอยาง อยาไดถือตัววาเปนลูกเจาแผนดิน พอมีอํานาจยิ่งใหญอยูในบานเมือง ถึงจะเกะกะ ไมกลัวเกรง คมุ เหงผูใดเขา กค็ งจะมคี วามเกรงใจพอ ไมต อ สู หรอื ไมอ าจฟอ งรอ งวา กลา ว การซงึ่ เชอ่ื ใจดงั นน้ั เปน การผดิ แทท เ่ี ดยี ว เพราะความปรารถนาของพอ ไมอ ยากจะใหล กู มอี าํ นาจทจ่ี ะเกะกะอยา งนน้ั เลย เพราะรูเปนแนวาเม่ือรักลูกเกินไป ปลอยไมใหกลัวใครและประพฤติช่ัวเชนนั้น คงจะเปนโทษแกลูก นั้นเองท้ังในปจจุบันและอนาคต เพราะฉะน้ันจงรูเถิดวาถาเมื่อไดทําความผิดเม่ือใด จะไดรับโทษ โดยทนั ที การท่ีมีพอ เปนเจาแผน ดินนน้ั จะไมเปนการชว ยเหลอื 4) สาธกโวหาร คือ โวหารที่มีจุดมุงหมายเพ่ือใหเกิดความชัดเจนดวยการยกตัวอยางประกอบ เพ่ือ อธิบายสนบั สนุนความคิดเหน็ ใหน า เชื่อถือ ตวั อยา ง อาํ นาจความสตั ยเ ปน อาํ นาจทศ่ี กั ดสิ์ ทิ ธิ์ ไมเ พยี งแตจ บั หวั ใจคน แมแ ตส ตั วก ย็ งั มคี วามรสู กึ ในความ สตั ยซ อื่ เมอ่ื กวนอตู ายแลว มา ของกวนอกู ไ็ มย อมกนิ หญา กนิ นาํ้ และตาม เจา ของไปในไมช า ไมย อมให หลังของมนั สมั ผสั กบั ผอู นื่ นอกจากนายของมนั 3

การใชโวหาร 5) อปุ มาโวหาร คือ โวหารเปรียบเที่ยบสงิ่ หน่งึ กับอกี สง่ิ หนึ่ง เพ่อื ใหผอู านเขา ใจมากขึน้ ตัวอยาง ถาแมเจาอาลัยอยูดวยลูกจริงๆ เหมือนวาจา ก็จะรีบกลับเขามาแตว่ีวันไมทันรอน เออนเี่ จา เทย่ี วพเนจรนอนตามสนกุ ใจ ชมนกชมไมใ นไพรวนั สารพนั กม็ ี ทงั้ ษสี ทิ ธ์ิ วิทยาธรคนธรรพ เทพารักษผูมีพักตรอันเจริญ เห็นแลวก็นาเพลิดเพลินไมเมินได หรือเจาปะผลไมประหลาดรสสดสุกทรามเสวย ไมเคยกิน เจาฉวยชิมชอบลิ้นก็หลงฉันอยูจ่ึง ชาอุปมาเสมือนหนึ่งภูมรินบินวะวินวอน เท่ียว ซับซาบเอาเกสรสุคนธมาเลศ พบดอกไมอัน วิเศษตองประสงคหลงเคลาคลึงรสจนลืมรัง เขา เถอ่ื นเจา ลมื พรา ไดห นา แลว ลมื หลงั ไมแ ลเหลยี ว เทย่ี วทอดประทับมากลางทาง 4

การใชภาพพจน 1) อปุ มา คือ การเปรยี บเทียบส่ิงหนง่ึ คลายหรอื เหมอื นกับอกี สิง่ หนง่ึ โดยมคี าํ แสดง ความเปรียบ เชน เปรียบ ประดุจ ดุจ ด่ัง เหมือน ราวกับ ราว เพียง เพี้ยง ฯลฯ ตัวอยาง สวยเหมือนนางฟา, เงียบราวกับปาชา, ซนเหมือนลิง, ผมของเธอดําเหมือน ความมดื แหงราตรี 2) อปุ ลักษณ คือ การเปรียบส่ิงหนึ่งเปนอีกส่ิงหนึ่ง ซ่ึงแตกตางจากการอุปมา โดย อปุ ลกั ษณม กั ใชค าํ วา เปน คือ ในการเปรียบ ตวั อยาง กฬี าเปน ยาวเิ ศษ, ลกู คอื ดวงตาดวงใจของพอ แม, ชวี ติ คอื การตอ สู ศตั รคู อื ยากาํ ลงั 5

การใชภาพพจน 3) สัญลักษณ คือ การเปรยี บเทียบส่ิงหนงึ่ แทนอีกสิง่ หน่งึ โดยไมม ีคาํ แสดงความเปรยี บ ตัวอยาง ดอกกหุ ลาบสีแดง หมายถึง ความรัก ดอกหญา หมายถงึ ความตอ ยตา่ํ ดอกมะลิ หมายถงึ ความบริสุทธ์ิ ดอกบวั หมายถึง พุทธศาสนา ดอกทานตะวนั หมายถงึ ความอบอนุ ความรกั และความสขุ 4) อติพจน คือ การใชถ อยคาํ ทก่ี ลา วผิดไปจากความเปนจริง โดยกลาวถงึ สิง่ หน่ึง เปรียบเทยี บกับสิ่งท่ดี เู กินมากกวาความจรงิ ตัวอยา ง รอ นตบั จะแตก, คิดถึงใจจะขาด, คดิ ถึงเธอทุกลมหายใจเขา ออก 6

การใชภาพพจน 5) บุคคลวัต คือ การกลาวถึงสิ่งที่ไมมีชีวิตจิตใจใหมีการกระทําเหมือนมนุษย ตวั อยา ง ทอ งฟารองไห (ทองฟา = ส่ิงไมมีชีวิต , รองไห = กิริยาอาการของมนุษย), ทะเลไมเคยหลับใหล (ทะเล = ส่ิงไมมีชีวิต , หลับ = กิริยาอาการของมนุษย) 6) สัทพจน คือ การใชคาํ เลยี นเสยี งธรรมชาติ ตวั อยา ง เปร้ียง ๆ ดังเสียงฟาฟาด, เคร่ืองบินครางกระหึ่มมาแตไกล, เสี่ยงปนดัง ปง! ปง! ข้นึ สองนดั 7

การสรรคํา การสรรคํา คือ การเลือกใชคําใหส่ือความคิด ความเขาใจ ความรูสึก และอารมณได อยา งงดงาม โดยคาํ นงึ ถงึ ความงามดา นเสยี ง โวหาร และรปู แบบคาํ ประพนั ธ ผสู ง สาร จะตองสรรคําใหตรงตามท่ีตองการ เหมาะแกบริบท เน้ือเร่ือง และฐานะของบุคคลใน เรื่องโวหารและรูปแบบคําประพันธ นอกจากน้ี ยังตองสรรคําโดยคํานึงถึงความงาม ดานเสียงดว ย 1) การเลอื กใชคําใหถกู ตอ งตรงตามความหมายทต่ี องการ ตวั อยาง วไิ ลเตรียมอาหารกลางวัน เธอตัดผักคะนาเปนทอนยาวๆ ห่ันเน้ือหมูเปนช้ินๆ แลวบดจนละเอยี ด แลเ นือ้ วัวเปน แผนบางๆ และซอยกระเทยี มเปน ชน้ิ เล็กๆ 8

การสรรคํา 2) เลือกใชค าํ ท่เี หมาะสมแกเน้ือเรอื่ งและฐานะของบคุ คลในเรอื่ ง ตวั อยาง ท่วั ประเทศเขตแควน แดนพรบิ พรี เหมือนจะชไ้ี ปไมพน แตต น ตาล ทพ่ี วกทํานํ้าโตนดประโยชนท รัพย มีดสาํ หรับเหน็บขางอยา งทหาร พะองยาวกา วตนี ปน ทะยาน กระบอกตาลแขวนกนคนละพวง 3) เลอื กใชค าํ ใหเ หมาะสมแกล กั ษณะของคาํ ประพนั ธ คาํ จาํ นวนมากใชไดท งั้ ในรอ ยแกว และรอ ยกรอง แตคําบางคําใชเฉพาะแตในคําประพันธเทาน้ัน ตัวอยาง เพรางายวายเสพรส แสนกาํ สรดอดโอชา อม่ิ ทกุ ขอมิ่ ชลนา อิ่มโศกาหนา นองชล 9

การเลนเสียง คอื การเลือกสรรคําที่มีเสียงสัมผัสกัน ไดแก การเลนเสียงอักษร เลียงสระ และเสียง วรรณยุกต เพ่ือเพิ่มความไพเราะและแสดงความสามารถของกวีที่แมจะเลนเสียงของ คาํ แตย ังคงความหมายไวได 1) การเลนเสียงพยัญชนะ คือ การใชคําท่ีมีเสียงพยัญชนะเดียวกันหลายๆ พยางค ตดิ กนั เพื่อความไพเราะ ตัวอยา ง เม่ือม่ังมีมากมายมิตรหมายมอง เม่ือมัวหมองมิตรมองหมนเหมือนหมูหมา เม่ือไมมมี ิตรหมางเมินไมม องมา เม่ือมอดมวยแมหมหู มาไมม ามอง 10

การเลนเสียง 2) การเลน เสยี งสระ คอื การใชส มั ผสั สระหลายพยางคต ดิ ๆ กนั แบง ได ๒ ประเภทคอื สัมผัสนอกและสมั ผัสใน 2.1) สมั ผัสนอก : การเลนสัมผัสนอกนั้นเปนไปตามขอบังคับของ ฉันทลกั ษณอยแู ลว ตัวอยาง งาหน่ึงเจ็ดโบกขรณี สระหน่งึ ยอมมีเจด็ กออุบลบนั ดาล 2.2) สัมผัสใน : เปนการเลนคําที่เปนลีลา เปนสวนท่ีทําใหเกิดเส่ียงพิเศษ ท่ีไพเราะและสะเทือนอารมณ ตัวอยาง จะคลอดบุตรสุดปวดใหรวดราว ตึงหัวหนาวเหน็ดเหนื่อยเม่ือยตนขา แสนหองหอยพรอยพรายพรางสายตา จะเรียกหาขุนชางใหหมางใจ 11

การเลนเสียง 3) การเลนเสียงวรรณยุกต : เปนการใชคําไลระดับเรียงตามการผันวรรณยุกตไทย ๒ หรือ ๓ ระดับติดกันเปนชุด ๆ เปนการเลนเสียงแบบที่ทําไดยากที่สุด เพราะ นอกจากจะเลนเสียงแลวยังตองคํานึงถึงความหมาย ไมใหผิดเพี้ยนอีกดวย ตัวอยา ง จิบจบั เจาเจา เจา รังมา จอกจาบจ่ันจรรจา จาจา เคา คอ ยคอ ยคอยหา เห็นโทษ ซอนซอ นซอ นสริว้ หนา นิ่งเราเอาขวญั 12

รสวรรณคดีไทย หมายถงึ รสของความไพเราะในการใชถ อ ยคาํ ใหเ กดิ ความงดงามและเกดิ อารมณ แบง เปน 4 รส คอื 1) เกสาารวชรมสคจวนาี เมปงนามลักอษาจณเปะนขคอวงารมสงวารมรขณองคตดัวีแลตะคลระปสรถะาเนภทท่ี เหปรนอื รธสรรคมวชาามตไิ พเราะเกี่ยวกับ ตวั อยา ง ตาเหมือนตามฤคมาศ พศิ คว้ิ พระลอราช ประดุจแกวเกาทณั ฑ กงนา พิศกรรณงามเพริศแพรว กลกลิม่ บงกชแกว อกี แกม ปรางทอง เปรียบนา 2) ตนาัวรอีปยราางโมทย เปนรสท่ีแสดงความรักใคร หรือพูดจาโอโลมใหอีกฝายเกิดความปฏิพัทธ เจา งามปลอดยอดรักของพลายแกวไดม าแลวแมอยาขับใหก ลับหนี พพ่ี่ผีสูตดิ าพยีก่ ไม็มาเ สลยี แุ กดโาทยษแกจช งีวคี ลแกายว พโก่ีอรยธา แไมดอพ ยรา า่ํ ถรือาํ วพาันหคยวาาบมหยาม พี่ชมโฉมโลมลบู ดวยใจงาม ทราบสวาทดน้ิ ไปไมไยดี 13

รสวรรณคดีไทย 3) พิโรธวาทัง เปนบทแสดงความโกรธ ตัดพอ เหน็บแนม เสียดสี หรือแสดง ความเคยี ดแคน ตัวอยา ง ฮดึ ฮดั ขดั แคน แนน ใจ ตาแดงดงั่ แสงไฟฟา เปน ชายดูดมู าหมิน่ ชาย มติ ายก็จะไดเห็นหนา 4) สลั ลาปง คพิสยั เปน รสท่แี สดงการครํ่าครวญ โศกเศรา ตวั อยาง สีดาเอยถึงจะตาย จะวอดวายพระชนมา จงเอื้อนโอษฐออกเจรจา จะจากแลว จงสั่งกัน เจา ชายเนตรดูพ่บี าง ใหพ่สี รา งซึ่งโศกศัลย เราจะรว มพระเพลิงกนั ในเขตขัณฑพ ระคงคา 14

ขอบคุณ ครับ/คะ นาย ชาครยี  ธรรมกติ ตยิ า เลขท่ี 2 นางสาว ปญุ ญิศรา อนุชติ ชาญชยั เลขท่ี 4 นาย ภูสทิ ธิ์ ห ลาเพชร เลขท่ี 6 นาย กรรวี พลู ทอง เลขท่ี 10 นาย ชิษณุพงศ วงั ชากร เลขที่ 13 นาย เมสสิยสทิ ธิ์ พรอ มวงค เลขที่ 19 นาย ศภุ นัฐ เทศแดง เลขที่ 22