สื่อการสอนประวัติบุคคลสำคัญ สมเด็จพระนเรศวรฯ

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 7 แบ่งเป็ น 4 เรื่อง สมเดจ็ พระนเรศวร พระยาพชิ ัยดาบหัก มหาราช วรี กรรมของ บรรพบุรุษไทย ชาวบ้านบางระจัน ท้าวเทพกระษัตรี ท้าวศรีสุนทร 1

สมเด็จพระนเรศวรมหาราช 2

แบบทดสอบก่อนเรียน หน่วยการเรียนรู้ท่ี 7 วรี กรรมของบรรพบุรุษไทย 3

เลือกคาตอบทถี่ ูกต้องทส่ี ุดเพยี งคาตอบเดยี ว 1. พระนเรศวรไปเป็ นองค์ประกนั ในสมยั กษตั ริย์พระองค์ใด ของพม่า ก พระเจา้ ปดุง ข พระเจา้ บุเรงนอง ค พระเจา้ อลองพญา ง พระเจา้ ตะเบงชะเวต้ี คาอธิบาย: ข ถูกตอ้ ง เพราะพระเจา้ บุเรงนองครองราชยใ์ นช่วง พ.ศ. 2094–2124 ซ่ึงตรงกบั สมยั สมเดจ็ พระมหาจกั รพรรดิ (พ.ศ. 2091–2111) สมเดจ็ พระมหินทราธิราช (พ.ศ. 2111–2112) สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช (พ.ศ. 2112–2133) ดงั น้นั เหตุการณ์ท่ีพระนเรศวรถูกส่งไปเป็นองค์ ประกนั ซ่ึงเกิดข้ึนใน พ.ศ. 2107–2113 จึงเกิดข้ึนในสมยั ของพระเจา้ บุเรงนอง 4

2. พระนเรศวรมหาราชทรงประกาศอสิ รภาพท่เี มืองใด ก เมืองแกลง ข เมืองแครง ค เมืองจนั ทบุรี ง เมืองเมาะตะมะ คาอธิบาย: ข ถูกตอ้ ง เพราะสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชทรงประกาศอิสรภาพท่ีเมืองแครงเมื่อ พ.ศ. 2127 เม่ือคร้ังสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชยกทพั จากเมืองพิษณุโลกเพอ่ื ปราบพระเจา้ กรุง องั วะตามพระบญั ชาของพระเจา้ นนั ทแห่งกรุงหงสาวดี ขณะถึงเมืองแครงทรงทราบวา่ ทาง กรุงหงสาวดีตอ้ งการกาจดั พระองคเ์ สีย พระองคจ์ ึงไดม้ ีรับสง่ั ใหเ้ รียกประชุมแม่ทพั นายกอง กรมการเมือง เจา้ เมืองแครง รวมท้งั พระยาเกียรติกบั พระยารามผมู้ าแจง้ ขา่ ว โดยมีพระมหาเถร คนั ฉ่องและพระสงฆเ์ ป็นสกั ขีพยาน แลว้ ประกาศอิสรภาพไม่ข้ึนตอ่ พม่าอีกตอ่ ไป 5

3. สงครามคร้ังสาคญั ของสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชคือ สงครามคร้ังใด ก สงคราม 9 ทพั ข สงครามชา้ งเผอื ก ค สงครามยทุ ธหตั ถี ง สงครามเสียกรุงศรีอยธุ ยาคร้ังท่ี 1 คาอธิบาย: ค ถูกตอ้ ง เพราะสงครามยทุ ธหตั ถีเป็นสงครามคร้ังสาคญั ของสมเดจ็ พระนเรศวร มหาราชกบั พระมหาอุปราชาของพม่า เม่ือ พ.ศ. 2135 ท่ีตาบลหนองสาหร่าย จงั หวดั สุพรรณบุรี โดยสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช 6

4. พระยาพชิ ัยดาบหักช่วยใครในการก้เู อกราชคืนจากพม่า ก สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช ข สมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราช ค สมเดจ็ เจา้ พระยามหากษตั ริยศ์ ึก ง พระบาทสมเดจ็ พระนงั่ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั คาอธิบาย: ข ถูกตอ้ ง เพราะเม่ือสมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราชขณะดารงตาแหน่งเป็นพระยาตาก ไดเ้ ห็นฝีมือของทองดี (พระยาพชิ ยั ดาบหกั ) ไดช้ วนเขา้ รับราชการจนไดเ้ ป็นหลวงพิชยั อาสา เม่ือ พระยาตากไดร้ ับโปรดเกลา้ ฯ ใหเ้ ป็นพระยาวชิรปราการ ครองเมืองกาแพงเพชร หลวงพชิ ยั อาสา ไดต้ ิดตามไปรับใชอ้ ยา่ งใกลช้ ิด และเมื่อคร้ังกอบกเู้ อกราชจากพม่าไดส้ าเร็จ พระเจา้ ตากไดข้ ้ึน เป็นพระมหากษตั ริยป์ กครองกรุงธนบุรี และไดโ้ ปรดเกลา้ ฯ ใหห้ ลวงพิชยั อาสาเป็นเจา้ หม่ืน ไวยวรนาถ เป็นทหารเอกราชองครักษใ์ นพระองค์ 7

5. พระยาพชิ ัยได้เป็ นเจ้าเมืองอะไร ก เมืองตาก ข เมืองพชิ ยั ค เมืองตราด ง เมืองพษิ ณุโลก คาอธิบาย: ข ถูกตอ้ ง เพราะพระยาพชิ ยั เป็นเจา้ เมืองพชิ ยั โดยเมื่อคร้ังร่วมอยใู่ นศึกท่ีสมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราชปราบหวั เมืองเหนือได้ จึงโปรดเกลา้ ฯ ใหเ้ ป็นพระยาสีหราชเดโชเป็นเจา้ เมือง พชิ ยั ไดช้ ่ือตาแหน่งเป็นพระยาพิชยั 8

6. เมืองถลาง ปัจจุบนั อยู่ในจังหวดั อะไร ก จงั หวดั ภูเกต็ ข จงั หวดั ชุมพร ค จงั หวดั กระบ่ี ง จงั หวดั ระนอง คาอธิบาย: ก ถูกตอ้ ง เพราะเมืองถลางในอดีตเป็นหวั เมืองปักษใ์ ต้ ซ่ึงพม่าเคยยกทพั มาตีใน สงคราม 9 ทพั แตต่ อ้ งถอยทพั กลบั ไป ปัจจุบนั เป็นอาเภอหน่ึงในจงั หวดั ภูเกต็ 9

7. วรี กรรมของท้าวเทพกระษตั รีและท้าวศรีสุนทรเกดิ ขึน้ ในสมัย รัชกาลใด ก รัชกาลที่ 1 ข รัชกาลท่ี 2 ค รัชกาลที่ 3 ง สมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราช คาอธิบาย: ก ถูกตอ้ ง เพราะวรี กรรมของทา้ วเทพกระษตั รีและทา้ วศรีสุนทรเกิดข้ึนใน พ.ศ. 2328 ซ่ึงตรงกบั สมยั รัชกาลที่ 1 โดยทา้ วเทพกระษตั รีและทา้ วศรีสุนทรเป็นผนู้ าในการรบระหวา่ ง ชาวเมืองถลางกบั ทพั ของพระเจา้ ปดุงของพม่าจนไดร้ ับชยั ชนะ พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธยอดฟ้า จุฬาโลกมหาราชทรงทราบวีรกรรมของท่านท้งั 2 จึงโปรดเกลา้ ฯ ใหแ้ ตง่ ต้งั คุณหญิงจนั เป็นทา้ ว เทพกระษตั รี และคุณมุกเป็นทา้ วศรีสุนทร 10

8. อนุสาวรีย์ชาวบ้านบางระจนั ปัจจุบนั อยู่ในจังหวดั อะไร ก สระบุรี ข สิงห์บุรี ค ชยั นาท ง อ่างทอง คาอธิบาย: ข ถูกตอ้ ง เพราะอนุสาวรียช์ าวบา้ นบางระจนั ปัจจุบนั ท่ีตาบลบางระจัน อาเภอค่าย บางระจนั จงั หวดั สิงห์บุรี 11

9. เพราะเหตุใดค่ายของชาวบ้านบางระจนั จงึ ได้พ่ายแพ้ แก่พม่า ก เกิดโรคระบาด ข ชาวบา้ นขาดความสามคั คี ค มีชาวบา้ นเป็นไส้ศึกใหพ้ ม่า ง โดนยงิ ปื นใหญ่เขา้ ไปในค่าย คาอธิบาย: ง ถูกตอ้ ง เพราะชาวบา้ นบางระจนั ไดส้ ร้างค่ายเพ่ือสูก้ บั ทพั พม่าดว้ ยความกลา้ หาญ และสามคั คี สามารถสูร้ บชนะพม่าไดถ้ ึง 7 คร้ัง จนกระทง่ั สุก้ี นายกองใหญ่รับอาสาเคล่ือนทพั พม่าประชิดคา่ ยบางระจนั ชาวบา้ นบางระจนั ยงั คงตอ่ สูก้ บั พม่าแมว้ า่ กาลงั คนและอาวธุ นอ้ ยกวา่ ในท่ีสุดพม่าระดมยงิ ปื นใหญ่เขา้ มาในคา่ ยและบุกตีคา่ ยไดส้ าเร็จเม่ือ พ.ศ. 2309 หลงั จากรบกนั มา 5 เดือน 12

10. ข้อใดต่อไปนีท้ ไ่ี ม่ได้อยู่ร่วมกบั ผู้นาชาวบ้านบางระจนั ก นายทองแกว้ ข นายทองเหมน็ ค สุก้ีนายกองใหญ่ ง นายจนั หนวดเข้ียว คาอธิบาย: ค ถูกตอ้ ง เพราะผนู้ าชาวบา้ นบางระจนั ท่ีมาจากเมืองวเิ ศษชยั ชาญมี 6 คน ประกอบดว้ ยนายแท่น นายดอก นายอิน นายเมือง นายโชติ และนายทองแกว้ และที่มาจาก หมู่บา้ นใกลเ้ คียงมี 5 คนไดแ้ ก่ ขนุ สรรค์ พนั เรือง นายทองแสงใหญ่ นายทองเหมน็ และนายจนั หนวดเข้ียว ส่วนสุก้ีนายกองใหญ่เป็นเป็นนายทหารพม่าท่ีรับอาสาเคล่ือนทพั พม่าประชิดค่าย บางระจนั ดงั น้นั สุก้ีนายกองใหญ่จึงไม่ใช่ผนู้ าชาวบา้ นบางระจนั 13

ประวัตศิ าสตร์ ป. 3 วรี กรรมของบรรพบุรุษไทย สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช เวลา 1 ช่ัวโมง 14

ช่วยกนั ตอบ รู้จกั ค่ะ ทรงประกาศ รู้จกั สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช อิสรภาพจากพม่า หรือไม่ และพระองคม์ ีความสาคญั ต่อประเทศไทยอยา่ งไร รู้จกั ครับ ทรงทาสงครามยทุ ธหตั ถี รู้จกั คะ่ กบั พระมหาอุปราชาของพม่า ทรงพระปรีชา สามารถในการ ทาสงคราม 15

ช่วยกนั ตอบ บรรพบุรุษของไทยแตโ่ บราณ ปกบา้ นป้องเมืองคุม้ เหยา้ เสียเลือดเสียเน้ือมิใช่เบา หนา้ ท่ีเรารักษาสืบไป ลูกหลานเหลนโหลนภายหนา้ จะไดม้ ีพสุธาอาศยั มิยอมใหผ้ ใู้ ดมาทาลาย อนาคตจะตอ้ งมีประเทศไทย จะสูก้ นั ไม่หลบหนีหาย ถึงข่ฆู ่าลา้ งโคตรกไ็ ม่หวนั่ ถึงเป็นคนสุดทา้ ยกล็ องดู สู้ตรงน้ีสูท้ ี่น่ีสู้จนตาย อยากทาลายเชิญมาเราสู้ บา้ นเมืองเราเราตอ้ งรักษา เราสู้ไม่ถอยจนกา้ วเดียว เกียรติศกั ด์ิของเราเราเชิดชู 1. เพลงน้ีคือเพลงอะไร 1. เพลงเราสู้ 2. เมื่อนกั เรียนฟังแลว้ รู้สึก 2. รักและภาคภูมิใจในบรรพบุรุษ อยา่ งไร และผนื แผน่ ดินไทย 16

ช่วยกนั ตอบ บรรพบุรุษชายหญิงของไทยในสมยั โบราณที่ยอมเสียสละเลือดเน้ือและชีวติ เพ่อื ปกป้องบา้ นเมือง จนไดร้ ับการกล่าว ขานกนั วา่ เป็นผกู้ ลา้ หาญ เรียกวา่ อะไร ถา้ เป็นผชู้ ายเรียกวา่ “วีรบุรุษ” ถา้ เป็นผหู้ ญิงเรียกวา่ “วีรสตรี” 17

ในอดีตบรรพบรุ ุษไทยที่มีความเก่งกลา้ สามารถมกั เป็น ผนู้ าในการสร้างชาติ ป้องกนั ประเทศจากการรุกราน ของขา้ ศึกศตั รู และสร้างความเจริญรุ่งเรืองเป็นปึ กแผน่ มาจนถึงปัจจุบนั เรายกยอ่ งคนเหล่าน้นั เป็นวรี บุรุษและ วรี สตรี ซ่ึงมีอยทู่ ุกยคุ ทุกสมยั 18

บรรพบุรุษของไทยในอดตี พอ่ ขนุ สมเด็จพระ รามคาแหง รามาธิบดีท่ี 1 มหาราช (พระเจา้ อู่ทอง) สมยั สุโขทยั สมยั อยุธยา 19

สมยั ธนบุรี บรรพบุรุษของไทยในอดตี สมยั รัตนโกสินทร์ สมเดจ็ พระเจา้ ตากสิน พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธ- พระบาทสมเดจ็ มหาราช ยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั 20

1. สมเด็จพระนเรศวรมหาราช สมเดจ็ พระมหา- • พระนางสุพรรณกลั ยา ธรรมราชาธิราช • สมเดจ็ พระนเรศวร มีพระราชโอรส มหาราช และพระราชธิดา • สมเดจ็ พระเอกาทศรถ พระวิสุทธิกษตั ริย์ 21

1. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช  เสดจ็ พระราชสมภพเมื่อ พ.ศ. 2098 ท่ีเมือง พษิ ณุโลก  เม่ือพระชนมายไุ ด้ 9 พรรษา ทรงถูกส่งตวั ไปเป็นองคป์ ระกนั ท่ีกรุงหงสาวดีเป็นเวลา 6 ปี  จนถึง พ.ศ. 2112 ไทยเสียกรุงศรีอยธุ ยาแก่ พม่า พระเจา้ หงสาวดีจึงทรงอนุญาตให้ พระนเรศวรกลบั บา้ นเมืองได้ 22

1. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช  เมื่อพระชนมายไุ ด้ 16 พรรษา ทรงเป็นพระมหาอปุ ราชครอง เมืองพษิ ณุโลก  ทรงประกาศอิสรภาพจากพม่า ท่ีเมืองแครงเมื่อ พ.ศ. 2127 23

1. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช เม่ือ พ.ศ. 2127 กษตั ริยพ์ ม่าตอ้ งการที่จะกาจดั พระนเรศวร เกิดการปะทะกนั ข้ึนท่ีแม่น้าสะโตง พระนเรศวรทรงยงิ พระแสงปื นขา้ มแม่น้าสะโตงถูกแม่ทพั หนา้ ของพม่าเสียชีวิต ทาใหท้ พั พม่าแตกพา่ ย 24

1. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช ใน พ.ศ. 2135 ทรงทาสงคราม ยทุ ธหตั ถีกบั พระมหาอปุ ราชา ของพม่าที่ตาบลหนองสาหร่าย จงั หวดสุพรรณบุรี ทรงฟันพระมหาอุปราชา สิ้นพระชนมบ์ นคอชา้ ง ไดร้ ับชยั ชนะ • หลงั จากศึกคร้ังน้ีไทยกบั พม่าไม่มีศึกใหญ่เป็นเวลานาน 25

1. สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ภาพจิตรกรรมสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชทรงกระทายทุ ธหตั ถี 26 กบั พระมหาอุปราชา พ.ศ. 2135

1. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช เส้นเวลาแสดงเหตุการณ์สาคญั ของสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช 2098 2127 2133 2135 2148 พ.ศ. เสดจ็ พระ ทรงประกาศ เสดจ็ ข้ึน ทรงทา เสดจ็ ราชสมภพ อิสรภาพ ครองราชย์ สงคราม สวรรคต จากพม่า ยทุ ธหตั ถี 27

1. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช • สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชเสดจ็ สวรรคตเมื่อ พ.ศ. 2148 • ภายหลงั ทรงไดร้ ับยกยอ่ งเป็น “มหาราช” นบั เป็นมหาราชองคแ์ รก ในสมยั อยธุ ยา 28

เรื่องน่ารู้: สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชเป็นพระมหากษตั ริย์ ลาดบั ที่ 2 ของราชวงศส์ ุโขทยั แห่งอาณาจกั รอยธุ ยา หลงั จากเสดจ็ ข้ึนครองราชยแ์ ลว้ พระองคท์ รงยกยอ่ งพระเอกาทศรถ ใหม้ ีพระราชอานาจเท่าเทียมกนั เท่ากบั สมยั น้ีมี พระเจา้ แผน่ ดิน 2 พระองค์ 29

เรียงลาดบั เหตุการณ์ 3 ทรงยงิ พระแสงปื นตน้ ขา้ มแม่น้าสะโตง 2 ทรงประกาศอิสรภาพจากพม่าท่ีเมืองแครง 4 ทรงทาสงครามยทุ ธหตั ถีกบั พระมหาอุปราชา 1 ทรงถูกส่งตวั ไปเป็นองคป์ ระกนั ที่เมืองหงสาวดี 30

สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชเสดจ็ พระราชสมภพที่ไหน • เมืองพษิ ณุโลก 31

คำถำมทบทวน พระราชกรณยี กจิ ทสี่ าคญั ของ สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชส่วนใหญ่คืออะไร • ทำสงครำมกบั พม่ำ 32

คำถำมทบทวน สงครามคร้ังสาคญั ทส่ี ุดในสมยั สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชคือสงครามคร้ังใด • สงครำมยทุ ธหัตถกี บั พระมหำอปุ รำชำ 33

สรุปความรู้  สมเด็จพระนเรศวรมหาราชเป็นพระราชโอรสของสมเด็จพระมหา- ธรรมราชาธิราช กบั พระวสิ ุทธิกษตั ริย์  เสดจ็ พระราชสมภพเมื่อ พ.ศ. 2098 ที่เมืองพิษณุโลก  เม่ือพระชนมายุ 9 พรรษา ทรงถูกส่งตวั ไปเป็นองคป์ ระกนั ที่กรุง หงสาวดีเป็นเวลา 6 ปี จนถึง พ.ศ. 2112 ไทยเสียกรุงศรีอยธุ ยาแก่พม่า พระเจา้ หงสาวดีจึงทรงอนุญาตใหพ้ ระนเรศวรกลบั บา้ นเมืองได้  เมื่อมีพระชนมายุ 16 พรรษา ทรงไดเ้ ป็นพระมหาอุปราช ครองเมือง พิษณุโลก  ทรงประกาศอิสรภาพจากพม่าท่ีเมืองแครงเมื่อ พ.ศ. 2127 34

สรุปความรู้  ทรงทาสงครามยทุ ธหตั ถีกบั พระมหาอุปราชาของพม่า เม่ือ พ.ศ. 2135 ท่ีตาบลหนองสาหร่าย จงั หวดั สุพรรณบุรี ทรงชนชา้ งกบั พระมหาอุป- ราชาและฟันพระมหาอุปราชาจนขาดบนคอชา้ ง  เสดจ็ สวรรคตเม่ือ พ.ศ. 2148 รวมพระชนมายุ 50 พรรษา 35

อ่านเนื้อหาเกย่ี วกบั พระยาพชิ ัยดาบหัก 36