นันทนาการกิจกรรมพิเศษ ลอยกระทง

0

1 นนั ทนาการ : กจิ กรรมพิเศษเทศกาล“ลอยกระทง” นนั ทนาการ นันทนาการเป็นกิจกรรมที่ดี ทาในเวลาว่างด้วยความสมัครใจจะก่อให้เกิดความสุข สนุกสนาน เพลิดเพลินและความพึงพอใจแก่ผู้เข้าร่วมกิจกรรม ยุทธศาสตร์ชาติจึงได้ให้ความสาคัญกับกิจกรรมการกีฬา และนันทนาการ นับเป็นเคร่ืองมือพ้ืนฐานในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ ท่ีจะช่วยเสริมสร้างสุขภาวะของ ประชาชนในชาติ ส่งเสริมพัฒนาคุณภาพชีวิตทั้งด้านร่างกายและจิตใจ หล่อหลอมวุฒิภาวะอารมณ์ สังคม สติปัญญา อันจะส่งผลการเป็นพลเมืองดี มีความสมัครสมานสามัคคี รวมถึงสร้างชื่อเสียงและเกียรติภูมิของ ประเทศชาติสบื ไป กรมพลศึกษา โดยสานักนันทนาการ มีบทบาทภารกิจในการส่งเสริมเด็ก เยาวชน และประชาชน ประกอบกิจกรรมนันทนาการจนเป็นวิถีชีวิต ด้วยการเสริมสร้างความเข้มแข็งกลไกการบริหารจัดการ นันทนาการและจัดกิจกรรมด้านนันทนาการ การส่งเสริมและพัฒนาทรัพยากรนันทนาการ ตลอดจนอนุรักษ์ นันทนาการวิถีไทยและภูมิปัญญาท้องถิ่น และศึกษาวิจัยเพื่อพัฒนาการดาเนินงานด้านนันทนาการต่อเน่ือง รวมทั้งยังร่วมมือเครือข่ายองค์กรภาครัฐและเอกชนภายในประเทศและต่างประเทศเพื่อส่งเสริมการจัด กจิ กรรมและการให้บริการด้านนนั ทนาการสาหรับเดก็ เยาวชน และประชาชนไทยทั่วทกุ ภมู ภิ าค

2 กิจกรรมนนั ทนาการแบง่ ออกเปน็ 11 ประเภท 1. ศิลปหตั ถกรรม (Arts and Crafts) 7. กจิ กรรมกลางแจง้ /นอกเมือง 2. เกมและกีฬา (Game and Sports) (Outdoor Activities) 3. การเต้นรา (Dances) 4. การละคร (Drama) 8. วรรณกรรม (อา่ น เขียน พูด) 5. งานอดเิ รก (Hobbies) (Reading, Writing, Speaking) 6. การดนตรแี ละร้องเพลง (Music and Singing) 9. กิจกรรมทางสงั คม (Social Activities) 10. กจิ กรรมพเิ ศษตามเทศกาลต่าง ๆ (Special Events) 11. การบรกิ ารอาสาสมัคร (Voluntary Services) นนั ทนาการ : กิจกรรมพิเศษเทศกาล “ลอยกระทง” ความเป็นมา นันทนาการกิจกรรมพิเศษตามเทศกาล เป็นกิจกรรมท่ีจัดขึ้นในเทศกาลพิเศษ โดยเตรียมการจัดท่ีพิเศษเฉพาะทั้งการจัดอาคารสถานที่ มีวัตถุประสงค์เพื่อเปิดโอกาสให้เด็ก เยาวชน ประชาชน ในทอ้ งถิ่นหรอื ในชุมชนไดม้ ีส่วนร่วมเข้ารว่ มกิจกรรม เชน่ เทศกาลสงกรานต์ ลอยกระทง คริสตม์ าส ตรษุ จนี ปีใหม่ รวมทง้ั กิจกรรมในวนั พิเศษของบุคคลในครอบครัว เชน่ วันเกิด วนั ครบรอบแตง่ งาน ฯลฯ คุณค่าของนันทนาการกิจกรรมพิเศษตามเทศกาล นับเป็นศูนย์กลางของชุมชน เป็นแหล่ง เรยี นรู้ และเปดิ โอกาสให้ชุมชนไดม้ ีส่วนรว่ มทางานร่วมกัน ชว่ ยเหลือซ่ึงกนั และกัน ส่งเสริมการมปี ฏิสัมพนั ธ์ท่ีดี ของชุมชน มเี ป้าหมายรว่ มกนั ในการเสรมิ สรา้ งความสุขและคุณภาพชวี ติ ทีด่ ใี ห้ชมุ ชน กจิ กรรมพิเศษเทศกาล “ลอยกระทง” ลอยกระทง : ประเพณีลอยกระทงสืบต่อกันมายาวนานต้ังแต่สมัยสุโขทัย ในรัชสมัยพ่อขุน รามคาแหง เรยี กประเพณีลอยกระทง วา่ \"พธิ จี องเปรียญ\" หรอื \"การลอยพระประทปี \" และมีหลกั ฐานจากศลิ า จารึกว่า เป็นงานเผาเทียนเล่นไฟ งานรื่นเริงท่ีใหญ่ที่สุดของกรุงสุโขทัย ในสมัยก่อนนั้นพิธีลอยกระทงจะเป็น การลอยโคม ต่อมานางนพมาศ หรือ ท้าวศรีจุฬาลักษณ์ เป็นผู้ประดิษฐ์กระทงดอกบัวขึ้นเป็นคร้ังแรก ได้นา ดอกโคทมซึ่งเป็นดอกบวั ท่ีบานเฉพาะวันเพ็ญเดือนสิบสองมาใช้ใส่เทียนประทีป และให้จัดประเพณีลอยกระทง ข้ึนเป็นประจาทุกปี โดยให้ใช้กระทงดอกบัวแทนโคมลอย ดังปรากฏในตารับท้าวศรีจุฬาลักษณ์กล่าวถึงพระ ดารัสของพระร่วงว่า พระราชดารัสที่ว่า \"ต้ังแต่น้ีสืบไปเบ้ืองหน้า โดยลาดับกษัตริย์ในสยามประเทศถึงกาล กาหนดนักขัตฤกษ์วันเพ็ญเดือน 12 ให้ทาโคมลอยเป็นรูปดอกบัว อุทิศสักการบูชาพระพุทธบาทนัมมทานที ตราบเท่ากัลปาวสาน\" พิธลี อยกระทงจึงเปลยี่ นรปู แบบตั้งแต่น้นั เปน็ ต้นมา

3 การประดิษฐ์กระทง ในเทศกาลงานลอยกระทง ประชาชน เด็ก เยาวชน จะให้ความสาคัญในการ ประดิษฐ์กระทง ที่นาวัสดุต่าง ๆ ทั้งหยวกกล้วย ใบตอง หรือจะเป็นกาบพลับพลึง เปลือกมะพร้าว ฯลฯ มาประดับตกแต่งด้วยดอกไม้ ธูป เทยี น เครือ่ งสักการบชู า ให้เปน็ กระทงทสี่ วยงาม ภายหลังมกี ารใช้วสั ดุโฟมที่ สามารถประดิษฐ์กระทงได้ง่าย แต่จะทาให้เกิดขยะท่ีย่อยสลายยากข้ึน จึงมีการรณรงค์ให้เลิกใช้กระทงโฟม เพื่อรักษาสิ่งแวดล้อม ก่อนจะมีการดัดแปลงวัสดุทากระทงให้หลากหลายข้ึน เช่น กระทงขนมปัง กระทงกระดาษ กระทงพลาสตกิ ชนดิ พเิ ศษ เพอ่ื ใหย้ อ่ ยสลายง่ายและไมเ่ ปน็ พิษเปน็ ภยั ต่อสิ่งแวดลอ้ ม อธิษฐานก่อนลอยกระทง ก่อนท่ีจะลอยกระทงประชาชนส่วนใหญ่ก็จะอธิษฐานในสิ่งที่ปรารถนา ขอให้ประสบความสาเร็จ หรือเสี่ยงทายในสิ่งต่าง ๆ จากน้ันจึงปล่อยกระทงให้ลอยไปตามสายน้า และใน กระทงมกั นยิ มใส่เงนิ ลงไปด้วย เพราะเชือ่ กันว่าเปน็ การบูชาพระแม่คงคา นอกจากการลอยกระทงแล้ว มักมีกิจกรรมประกวดนางนพมาศอันเป็นสัญลักษณ์หน่ึงของประเพณี ลอยกระทง และตามสถานท่ีจัดงานจะมีการประกวดกระทง ขบวนแห่ มหรสพสมโภชต่าง ๆ มีการประดับไฟ ตกแตง่ แสดงการเฉลมิ ฉลองตามเทศกาลด้วย ประเพณลี อยกระทง : เอกลกั ษณใ์ นแตล่ ะภาค ภาคเหนือ เรียกลอยกระทงว่า \"ยี่เป็ง\" อันหมายถึงการทาบุญในวันเพ็ญเดือนยี่ (เดือนยี่ถ้านับตาม ล้านนาจะตรงกับเดือนสิบสองในแบบไทย) โดยชาวเหนือจะนิยมประดิษฐ์โคมลอย หรือท่ีเรียกว่า \"ว่าวฮม\" หรือ \"ว่าวควัน\" หรือว่าวลม หรือ ว่าวไฟ โดยใช้ผ้าบางๆ แล้วสุมควันข้างใต้ ให้โคมลอยข้ึนไปในอากาศ เพ่ือเป็นการบูชาพระอปุ คุตต์ ซงึ่ เชือ่ กันวา่ ท่านบาเพญ็ บริกรรมคาถาอยูใ่ นท้องทะเลลึกหรือสะดือทะเล เชน่ ลอยกระทงจังหวดั เชยี งใหม่ ในทกุ ๆ ปี จะมกี ารจัดงานประเพณี \"ยเี่ ป็ง\" เมอื งเชียงใหม่ ขึ้น อยา่ งยิ่งใหญต่ ระการตา และมีการปลอ่ ยโคมลอยขึน้ เต็มทอ้ งฟา้ ลอยกระทงจังหวัดลาปาง จะมีประเพณี \"ล่องสะเปา\" สะเปา หมายถึงกระทง และจัดให้มี การประกวดสะเปา ท่ีเป็น \"สะเปาน้า\" จัดขึ้นในแม่น้าวังและ \"สะเปาบก\" ซ่ึงเป็นการประกวดในระดับกลุ่ม หมู่บ้าน ตาบล อาเภอ โรงเรยี น มหาวิทยาลัย สถาบันการศึกษาต่างๆ รวมไปถงึ หน่วยงานของภาครัฐ รวมทั้ง จัดแสดงต่าง ๆ ในแต่ละขบวน เช่นการฟ้อนรา ดนตรีพื้นเมือง เพื่อประกวดความสวยงามของขบวน รวมถึง การประกวดนางนพมาส โดยชาวบา้ นคนเมืองลาปาง สว่ นใหญ่ให้ความสาคัญกับประเพณีล่องสะเปาเน่ืองจาก เป็นวันที่ทุกคนจะได้มาร่วมสนุกสนานครื้นเครง ได้พบปะเพ่ือนฝูงที่กลับมาจากการทางานในต่างจังหวัด และ ที่สาคัญเป็นเทศกาลกลางแจง้ ท่จี ดั ขึน้ ท่ามกลางอากาศท่ีเย็นสบายในทุกๆปี ลอยกระทงจังหวัดตาก จะประดิษฐ์กระทงขนาดเล็ก แล้วปล่อยลอยไปพร้อม ๆ กัน เพื่อให้ ทยอยเรียงรายเป็นสายลอยไปตามลาน้า เรยี กวา่ \"กระทงสาย\"

4 ลอยกระทงจังหวัดสุโขทัย สุโขทัยเป็นอีกหน่ึงจังหวัดที่มีชื่อเสียงในเรื่องประเพณีลอย กระทง เป็นจังหวัดต้นกาเนิดของประเพณีลอยกระทง โดยปี พ.ศ.2520 มีการฟื้นฟูการจัดงานลอยกระทงเผา เทียนเล่นไฟกลับมาอีกคร้ังหนึ่ง ซึ่งจาลองบรรยากาศงานมาจากงานลอยกระทงสมัยกรุงสุโขทัย และต่อมามี การจัดงานลอยกระทงเผาเทียนเล่นไฟขึ้นที่จงั หวัดสุโขทัยทุก ๆ ปี มที ั้งการจัดขบวนแหโ่ คมชกั โคมแขวน การ เลน่ พลตุ ะไล และไฟพะเนียง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ในอดีตมีการเรียกประเพณีลอยกระทงในภาคอีสานว่า สิบสองเพ็ง หมายถึงวันเพ็ญเดือนสิบสอง ปัจจุบันเรียกว่า เทศกาลไหลเรือไฟ โดยจัดเป็นประเพณียิ่งใหญ่ทุกปี ซ่ึงมี เอกลกั ษณ์แตกต่างกนั ออกไปในแต่ละจงั หวัด ตวั อย่างเชน่ ลอยกระทงจังหวัดนครพนม มีการนาหยวกกล้วย หรือวัสดุต่าง ๆ มาตกแต่งเรือ และ ประดบั ไฟอย่างสวยงาม และตอนกลางคนื จะมกี ารจุดไฟปลอ่ ยกระทงใหไ้ หลไปตามลาน้าโขง ลอยกระทงจังหวัดร้อยเอ็ด ถือเป็นตัวแทนจัดงานลอยกระทงของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยมชี ื่องานประเพณีว่า \"สมมาน้าคืนเพ็ง เส็งประทีป \" ตามภาษาถิ่นมีความหมายถงึ การขอขมาพระแมค่ งคา ในคืนวนั เพ็ญ เดือนสบิ สอง ความพิเศษของงานมีการแสดง แสงสีเสียง ตานานเมืองรอ้ ยเอ็ด จดั ให้มีการตกแต่ง บริเวณสถานท่ีจัดงานเกาะบึงพลาญชัย ให้เป็นเกาะสวรรค์ ตกแต่งสวยงาม ย่ิงใหญ่ มีขบวนกระทงอาเซียน มีการประกวดกระทงประทีปใหญ่ ชิงถ้วยพระราชทานสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี การประกวดกระทงอนุรักษ์ธรรมชาติ การประกวดขบวนแห่กระทงประทีป 12 หัวเมือง ตามตานานเมือง ร้อยเอ็ด การประกวดราวงสมมาน้าคืนเพ็งเส็งประทีป การประกวดธิดาสาเกตนคร และกิจกรรมอ่ืน ๆ อกี มากมาย ลอยกระทงจงั หวัดสกลนคร ในอดีตจะมีการลอยกระทงจากกาบกล้วย ลักษณะคล้ายกับการ ทาปราสาทผง้ึ โบราณ เรียกงานนว้ี า่ เทศกาลลอยพระประทปี พระราชทาน สิบสองเพง็ ไทสกล ภาคกลาง มกี ารจัดประเพณลี อยกระทงขน้ึ ท่ัวทุกจงั หวดั ตวั อย่างเชน่ ลอยกระทงกรุงเทพฯ มีการจัดงานลอยกระทงหลายแห่ง ไฮไลท์อยู่ท่ี \"งานภูเขาทอง\" จดั เปน็ รูปแบบงานวัด เฉลมิ ฉลองราว 7-10 วัน กอ่ นงานลอยกระทงและจบลงในช่วงหลงั วนั ลอยกระทง ลอยกระทงจังหวัดพระนครศรีอยุธยา มีการจัดงานประเพณีลอยกระทงกรุงเก่าขึ้นอย่าง ย่ิงใหญ่บริเวณอุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา ภายในงานมีการจัดแสดงแสง สี เสียง อย่างงดงาม ตระการตา ภาคใต้ มีการจัดงานลอยกระทงในหลาย ๆ จังหวัด เช่น อาเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ที่มีงาน ย่ิงใหญ่ทกุ ปี นอกจากนนั้ ในจงั หวดั อ่ืน ๆ กจ็ ะจดั งานวันลอยกระทงด้วยเชน่ กนั

5 กิจกรรมพเิ ศษเทศกาล “ลอยกระทง” ปี พ.ศ.2565 พฤศจิกายน พ.ศ. 2565 ภายหลังสถานการณ์โควิด-19 คลี่คลาย เชิญชวน เด็ก เยาวชน และ ประชาชนชาวไทยมีนันทนาการเป็นวิถีชีวิต ด้วยการร่วมกิจกรรมพิเศษเทศกาลลอยกระทง เพ่ือสืบสาน ประเพณีลอยกระทง ซึ่งปีนี้ภาครัฐจัดกิจกรรมภายใต้แนวคิด “ลอยกระทงวิถีใหม่ สืบสาน ประเพณีไทย สู่ความย่ังยืน” โดยมีกิจกรรมไฮไลท์ในส่วนกลางที่กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม และเครือข่าย ทางวัฒนธรรม จัดกิจกรรมตลาดวัฒนธรรมงานวัดย้อนยุค ณ วัดอรุณราชวรารามราชวรวิหาร ในวันที่ 8 พฤศจิกายน 2565 มที ้ังตลาดวัฒนธรรม การประกวดกระทง ซุ้มสาธติ ทางวัฒนธรรม ซุ้มจาหน่ายอาหาร และ ผลติ ภณั ฑ์ทางวัฒนธรรม อีกทง้ั ในส่วนภูมิภาค แตล่ ะจงั หวัดไดจ้ ัดกิจกรรมลอยกระทงทีเ่ นน้ คุณคา่ สาระเพือ่ ให้ เด็ก เยาวชน ประชาชน ในจังหวัดต่าง ๆ ได้สืบสานอัตลักษณ์ความงดงามของประเพณีประจาท้องถ่ินให้เกิด ความยั่งยืนสบื ไป สืบสานประเพณลี อยกระทงวถิ ีใหม่ >แตง่ กายผา้ ไทย >ผา้ ทอ้ งถิ่น >ใชก้ ระทงวัสดธุ รรมชาติ> 1 ครอบครวั 1 กระทง

6 ลอยกระทงวถิ ีใหม่ “สบื สาน ประเพณีไทย สคู่ วามยั่งยนื ”

7

8 1

9

10 ผ้เู รียบเรียง : นางวลยั พร ร่มร่ืน นกั พัฒนาการกีฬาชานาญการพเิ ศษ ผูอ้ านวยการกล่มุ ประชาสัมพนั ธ์ ภาพประกอบ/กราฟฟิก :นางสาวชญั ญาพัทธ์ ภาพัฒน์หงส์ บรรณารักษ์ ห้องสมดุ และพพิ ิธภณั ฑ์การพลศกึ ษาและกีฬา ท่มี าข้อมลู :นันทนาการคือวิถีชวี ติ สานักนันทนาการ กรมพลศึกษา – http://164.115.27.97/digital/files/original/d572b009e4a46c290f2374909d213760.pdf : สอื่ อนิ โฟกราฟฟิก ลอยกระทงวิถีใหม่ สบื สาน ประเพณีไทย สคู่ วามย่งั ยืน ภาคภาษาไทย โดย กรม ส่งเสริมวฒั นธรรม กระทรวงวัฒนธรรม และภาคภาษาอังกฤษ โดย สานักข่าว กรมประชาสัมพันธ์

11