สำรวจโลกของพืช

39 กิิจกรรมที่่� 8.3 ส่่วนใดของใบพืชื ที่่ม� ีกี ารสัังเคราะห์์ด้้วยแสง อุุปกรณ์ ์ 1. จานเพาะเชื้�อ 2. ชุุดตะเกีียงแอลกอฮอล์์ 4. เอทานอล 3. หลอดทดลอง 6. สารละลายไอโอดีนี 5. บีีกเกอร์ ์ 8. ใบชบาด่า่ งหรือื ใบแพงพวย 7. ปากคีีบ 10. หลอดหยด 9. ที่่�จัับหลอดทดลอง 11. แป้้งชนิิดต่า่ ง ๆ กิจิ กรรม 1. หยดสารละลายไอโอดีีนลงบนแป้้งชนิิดต่่าง ๆ ที่่�อยู่่�ในจานหลุุม สัังเกต และบัันทึึกผล 2. สัังเกตและวาดรููปใบพืชื พร้อ้ มทั้้�งระบายสีี 3. นำำ�ใบพืชื ไปต้ม้ ในน้ำ�ำ� เดือื ดนาน 5 นาทีี 4. นำำ�ใบพืชื ที่ต�่ ้ม้ แล้้วใส่ใ่ นหลอดทดลองแล้ว้ เติิมเอทานอลจนท่ว่ มใบ 5. นำำ�หลอดทดลองไปต้ม้ ในบีีกเกอร์ท์ ี่่�มีีน้ำ�ำ�เดืือด จนใบพืืชซีีดขาว 6. คีบี ใบออกจากหลอดทดลองมาล้า้ งน้ำำ�� วางบนจานเพาะเชื้อ� แล้ว้ คลี่่ใ� บออก 7. หยดสารละลายไอโอดีีนบนใบจนทั่่�วใบ วาดรููปและระบายสีีตามที่่� สัังเกตเห็็น 8. เปรียี บเทียี บกัับรููปที่ว�่ าดไว้้ เมื่�อเริ่�่มทำ�ำ กิิจกรรม อภิิปรายและบัันทึึกผล สกััดคลอโรฟิิลล์อ์ อกจากใบ หยดสารละลายไอโอดีีน

40 วาดภาพแสดงการทดลอง ตารางบัันทึกึ ผลการทดลอง ลัักษณะของแป้ง้ ชนิิดต่า่ ง ๆ ลักั ษณะของแป้้งชนิิดต่า่ ง ๆ ก่่อนหยดสารละลายไอโอดีีน หลัังจากหยดสารละลายไอโอดีีน ลักั ษณะของใบก่อ่ นนำ�ำ ไปต้ม้ ลัักษณะของใบ หลัังจากต้้มและหยดสารละลายไอโอดีีน

41 คำำ�ถามท้้ายกิจิ กรรม 1. เมื่�อหยดสารละลายไอโอดีีนลงบนแป้้งชนิิดต่่าง ๆ เกิิดการเปลี่ �ยนแปลง หรืือไม่่ อย่่างไร ................................................................................................................ ................................................................................................................ 2. เมื่�อหยดสารละลายไอโอดีีนลงบนใบ เกิิดการเปลี่ย� นแปลงอย่า่ งไร ................................................................................................................ ................................................................................................................ 3. พืชื มีีการสัังเคราะห์ด์ ้ว้ ยแสงที่บ�่ ริิเวณส่ว่ นใดของใบ รู้�ได้้อย่า่ งไร ................................................................................................................ ................................................................................................................ สรุุปผล ความรู้้เ� พิ่่ม� เติิม แสงอาทิิตย์ท์ ี่ใ�่ บดููดซัับจะทำำ�ปฏิิกิริยากัับน้ำ��ำ ที่ร�่ ากดููดซึึมไว้้ และแก๊ส๊ คาร์บ์ อนไดออกไซด์ท์ ี่ผ่� ่า่ นเข้า้ ไปทางปากใบ เกิิดเป็น็ แป้ง้ และแก๊ส๊ ออกซิิเจน กระบวนการนี้้� เรีียกว่่า กระบวนการสัังเคราะห์์ด้้วยแสง ตอนกลางคืืน พืืชจะเปลี่ย� นแป้้งเป็น็ น้ำ�ำ� ตาลและลำ�ำ เลียี งไปใช้้

42 ดอก ส่่วนประกอบของดอก เกสรเพศเมียี เกสรเพศผู้้� กลีบี ดอก กลีบี เลี้ย� ง

43 ส่ว่ นประกอบและหน้า้ ที่่ข� องดอก 1. กลีีบเลี้�ยง (sepal) เป็็นชั้�นที่่�อยู่�่นอกสุุดของดอก มีีลัักษณะเป็็นกลีีบ เล็ก็ ๆ ที่่เ� จริิญเปลี่ย� นแปลงมาจากใบ มัักมีีสีีเขีียวทำำ�หน้า้ ที่ห�่ ่อ่ หุ้้�มดอกตููม ป้้องกััน อัันตรายจากแมลงหรืือศััตรููพืืช และช่่วยป้้องกัันการระเหยของน้ำำ�� 2. กลีบี ดอก (petal) เป็็นชั้น� ที่่�อยู่่�ถััดจากกลีีบเลี้ย� งเข้้ามา กลีีบดอกส่ว่ น ใหญ่่จะมีสี ีสี ัันสวยงาม บางชนิิดมีกี ลิ่น�่ หรืือต่่อมน้ำ��ำ หวานบริิเวณโคนของกลีีบดอก เพื่่�อใช้ใ้ นการล่่อแมลงให้ม้ าผสมเกสร อัับเรณูู ก้า้ นชููเกสรเพศเมีีย ก้า้ นชููอัับเรณูู รัังไข่่ ฐานรองดอก ออวุลุ 3. เกสรเพศผู้� (stamen) เป็็นอวััยวะสืืบพัันธุ์เ์� พศผู้้� ในดอกหนึ่ง่� มัักจะมีี หลายอััน เกสรเพศผู้้� แบ่่งเป็็น 2 ส่ว่ น คือื ก้า้ นชููอัับเรณููหรือื ก้า้ นเกสรเพศผู้้� อัับเรณูู อัับเรณูู มีีลัักษณะเป็็นอัับหรืือพูู ละอองเรณูู โดยทั่�่วไปมีี 2 พูู ภายในอัับเรณููมีีละอองเรณููที่�่มีี (เซลล์์สืืบพัันธุ์์�เพศผู้้�) ลัักษณะเป็็นเม็ด็ เล็ก็ คล้า้ ยเป็น็ ผง มีีสีเี หลือื ง โดย ก้้านชููอัับเรณูู ละอองเรณููทำ�ำ หน้า้ ที่�ส่ ร้า้ งเซลล์์สืืบพัันธุ์เ�์ พศผู้้�

44 4. เกสรเพศเมียี (pistil) เป็น็ อวััยวะสืบื พัันธุ์เ�์ พศเมียี ทำ�ำ หน้า้ ที่ส่� ร้า้ งเซลล์์ สืืบพัันธุ์�์เพศเมีีย เกสรเพศเมียี แบ่่งเป็็น 3 ส่่วน คือื รัังไข่่ ภายในมีอี อวุลุ ทำำ�หน้า้ ที่�่ ยอดเกสรเพศเมียี สร้า้ งเซลล์ส์ ืืบพัันธุ์เ์� พศเมีีย ก้้านเกสรเพศเมียี ก้า้ นเกสรเพศเมียี รัังไข่่ ยอดเกสรเพศเมียี มีลี ัักษณะ ออวุุล เป็น็ ขนหรือื ของเหลวเหนีียว ๆ เพื่่�อช่ว่ ยดััก เซลล์ไ์ ข่่ ละอองเรณูู ส่ว่ นอื่น� ๆ ของดอกไม้้มีหี น้้าที่�่ต่า่ ง ๆ ดัังนี้้� ก้้านดอก (peduncle) ฐานรองดอก กา นดอก ทำ�ำ หน้้าที่�่ชููดอกและเชื่�อมดอกกัับ กิ่่ง� หรือื ลำำ�ต้น้ ฐานดอก (receptacle) เป็็นส่่วนที่�่ทำำ�หน้้าที่�่รองรัับกลีีบ เลี้�ยง กลีีบดอก เกสรเพศผู้้� และ เกสรเพศเมีีย

45 การจำ�� แนกชนิดิ ของดอก โดยใช้้เกสรเพศผู้้�และเกสรเพศเมีียเป็็นเกณฑ์์ ดัังนี้้� ดอกสมบููรณ์เ์ พศ ดอกไม่ส่ มบููรณ์์เพศ ดอกสมบููรณ์เ์ พศ มีเี กสรเพศผู้้�และ ดอกไม่ส่ มบููรณ์เ์ พศ มีเี กสรเพศผู้้� เกสรเพศเมีียอยู่ใ�่ นดอกเดีียวกััน หรือื เกสรเพศเมียี เพียี งอย่า่ งเดียี ว เช่่น กุหุ ลาบ ลิิลลี่� บััว เป็น็ ต้น้ ในดอก 1 ดอก เช่น่ ต้้นบวบ ต้น้ ฟักั ทอง มะพร้า้ ว แตงกวา เป็น็ ต้น้ ดอกบัวั ดอกข้้าวโพดเพศเมีียและเพศผู้� ดอกกุุหลาบพุุกาม ดอกฟัักทองเพศผู้ �และเกสรเพศผู้ � ดอกฟัักทองเพศเมีียและเกสรเพศเมีีย

46 กิจิ กรรมที่่� 9 ส่่วนประกอบของดอกมีีอะไรบ้้าง จุุดประสงค์ ์ ศึกึ ษาลัักษณะและส่ว่ นประกอบของดอกชนิิดต่า่ ง ๆ อุุปกรณ์ ์ 1. ดอกชนิิดต่า่ ง ๆ 2. ใบมีีดโกน 3. เทปใส 4. Smart lens 5. สมาร์ต์ โฟนหรืือแท็บ็ เล็็ต กิจิ กรรม 1. สัังเกตลัักษณะภายนอกของดอกไม้้ 2. ใช้้ใบมีีดโกนค่อ่ ย ๆ ผ่า่ ครึ่่ง� ดอกบริิเวณฐานรองดอก เพื่่อ� ศึึกษาลัักษณะ ภายใน 3. วาดภาพหรืือติิดดอกไม้้ที่่�ผ่่าครึ่่�งลงในกรอบหรืือติิดส่่วนประกอบของ ดอกไม้้ และชี้แ� สดงส่่วนประกอบต่า่ ง ๆ 4. ถ่่ายภาพส่่วนประกอบต่่าง ๆ ของดอกไม้้ ด้ว้ ย Smart lens บัันทึึกผล การทดลอง

47 ภาพแสดงส่่วนประกอบต่่าง ๆ ของดอกไม้้

48 คำำ�ถามท้้ายกิิจกรรม 1. ส่่วนต่า่ ง ๆ ของดอกมีีลัักษณะอย่า่ งไร กลีบี ดอก ................................................................................................. เกสรเพศผู้้� ............................................................................................... เกสรเพศเมีีย ........................................................................................... รัังไข่่ ........................................................................................................ 2. ดอกแต่ล่ ะชนิิด เหมืือนหรืือแตกต่า่ งกัันอย่า่ งไร ................................................................................................................ ................................................................................................................ สรุุปผล จากการสัังเกต ดอกมีีส่่วนประกอบ คืือ ดอก เป็็นดอกสมบููรณ์เ์ พศหรืือดอกไม่ส่ มบููรณ์์เพศ จากกิิจกรรมนัักเรีียนจะเห็็นว่่า ถ้้าลองแตะอัับละอองเกสร เพศผู้้� จะมีผี งสีเี หลือื งติิดอยู่�่ ผงนี้้เ� รียี กว่า่ ละอองเรณูู เมื่อ� ดอกไม้บ้ าน อัับเรณููจะปล่่อยละอองเรณููออกมา ถ้้าลองแตะยอดเกสร เพศเมียี จะรู้�สึกเหนีียว ๆ เมื่อ� ใช้้แว่น่ ขยายส่อ่ งยอดเกสรเพศเมีียดูู จะพบว่่ามีีละอองเรณููติิดอยู่่�

49 ผล ผล คือื ส่ว่ นของพืืช ที่เ�่ จริิญเปลี่ย� นแปลงมาจากรัังไข่ท่ ี่ไ�่ ด้ร้ ัับการปฏิิสนธิิ (fertilization) ภายในผลจะพบเมล็็ดที่เ่� จริิญมาจากออวุุล การเกิดิ ของผล หลัังจากการปฏิิสนธิิแล้้ว ออวุุลจะเจริิญเปลี่�ยนแปลงไปเป็็นเมล็็ด (seed) ซึ่�่งมีีอาหารสะสมอยู่่�ด้้วย และรัังไข่่จะเจริิญไปเป็็นผล (fruit) เพื่่�อห่่อหุ้้�มเมล็็ดไว้้ ภายในและช่่วยในการกระจายพัันธุ์�์ ผลของพืชื บางชนิิดอาจมีสี ่่วนอื่น� ๆ ของดอก เช่น่ กลีบี เลี้ย� งติิดมาด้ว้ ย เช่น่ มัังคุุด สัับปะรด ผลบางชนิิดมีฐี านรองดอกเจริิญมาด้ว้ ย เช่่น ชมพู่่� ทัับทิิม แอปเปิลิ

50 ขั้น� ตอนการเกิดิ ผล 1. ผึ้�งดููดน้ำำ�� หวานจากดอกแอปเปิิล ที่่� ตััวผึ้้ง� มีลี ะอองเรณูู ติิดมาจากดอกแอปเปิลิ ต้น้ อื่น� 2. เมื่่�อละอองเรณููตกลงบนยอดเกสร เพศเมีียก็็จะงอกหลอดลงไปยัังออวุุลซึ่่�งอยู่่�ที่�่ฐาน ของเกสรเพศเมียี การปฏิิสนธิิจึึงเกิิดขึ้้น� ออวุุลที่่� ปฏิิสนธิิแล้ว้ จะพััฒนาต่่อไปภายในเกสรตััวเมีีย 3. หลัังจากนั้้�น ดอกจะเหี่่ย� ว กลีบี ดอก และละอองเรณููร่่วงหล่่น ฐานของเกสรเพศเมีีย จะขยายใหญ่่ขึ้น� กลายเป็็นผลแอปเปิลิ ขนาดเล็็ก สีเี ขีียวที่แ�่ ข็็งและเปรี้�ยว มีเี มล็ด็ อยู่�ใ่ นผลนั้้น� 4. ผลถููกยึึดให้้ติิดแน่่นกัับกิ่�่งด้้วยก้้าน ผล ในขณะที่�่เมล็็ดพััฒนาเต็็มที่่� เนื้้�อจะสุุกฉ่ำ�ำ� เปลือื กหุ้้�มเป็็นสีแี ดง

51 สรุุปขั้�นตอนการเกิดิ ผล คืือ ดอก ผลอ่อ่ น ผลแก่่ 1. การเกิิดผลของแอปเปิิล 2. การเกิิดผลของมะเขือื เทศ 2. หน้า้ ที่่�ของผล 1) ห่อ่ หุ้้�มเมล็็ด ป้้องกัันเมล็็ดไม่่ให้้ได้ร้ ัับอัันตราย 2) ช่่วยพาเมล็็ดไปงอกยัังที่ต�่ ่า่ ง ๆ

52 กิจิ กรรมที่่� 10 ขั้�นตอนการเกิดิ ผลเป็น็ อย่า่ งไร จุุดประสงค์ ์ ศึึกษาลัักษณะของผลชนิิดต่่าง ๆ อุุปกรณ์ ์ ดอก ผลอ่อ่ น ผลแก่ข่ องพืืชชนิิดต่่าง ๆ เช่่น อััญชััน มะรุุม กิิจกรรม ศึกึ ษาการเกิิดผลและวาดรููปแสดงลำำ�ดัับขั้น� ตอนการเกิิดผล ลำำ�ดัับขั้น� ตอนการเกิิดผล ......................................................................... ขั้ �นเป็็นดอก ขั้น� เกิิดผลอ่อ่ น ขั้�นเป็น็ ผลแก่่

53 ลำำ�ดัับขั้�นตอนการเกิิดผล ......................................................................... ขั้�นเป็น็ ดอก ขั้ �นเกิิดผลอ่่อน ขั้น� เป็น็ ผลแก่่ สรุุปผล จากกิิจกรรมนัักเรีียนจะเห็็นว่่าเมื่่�อเกสรเพศผู้้�และเพศเมีีย มารวมกัันเรีียกว่่า การปฏิิสนธิิ หลัังจากผสมเกสรแล้้วกลีีบดอกจะ แห้้งเหี่่�ยวและร่่วงโรย จากนั้้�นจะเกิิดผล ซึ่ง�่ ข้้างในมีเี มล็ด็ ตามมา

54 กิิจกรรมที่่� 11 ผลแต่ล่ ะชนิดิ เหมืือนกัันหรืือไม่่ จุุดประสงค์ ์ ศึกึ ษาขั้น� ตอนการเกิิดผลชนิิดต่า่ ง ๆ อุุปกรณ์ ์ 1. ผลไม้ช้ นิิดต่า่ ง ๆ 2. มีีดปอกผลไม้้ กิจิ กรรม ใช้ม้ ีีดผ่่าผลไม้ต้ ามที่่เ� ตรียี มมาเป็น็ 2 ซีีก บัันทึึกลงในตาราง ตารางบัันทึึกการสัังเกตผลชนิดิ ต่่าง ๆ ชื่อ� ................................... ชื่อ� ................................... ชื่�อ ................................... ชื่�อ ...................................

55 สรุุปผล จากกิิจกรรมนัักเรียี นจะเห็น็ ว่า่ ผลของมะนาว ส้ม้ องุ่�น มีนี ้ำำ�� มากจึึงเรียี กว่า่ ผลสด ส่ว่ นผลของข้า้ ว เกาลััด มีีน้ำ�ำ� น้้อย เรีียกว่า่ ผลแห้ง้

56 เมล็็ด เมล็็ด เป็น็ ส่ว่ นของพืืชที่�เ่ จริิญเติิบโตมาจากไข่่ที่�ไ่ ด้้รัับการผสม มีหี น้า้ ที่�่ สืืบพัันธุ์�์ ส่่วนประกอบของเมล็็ด อาหารสะสม ต้น้ อ่อ่ น เปลืือกหุ้้�มเมล็ด็ ส่่วนประกอบและหน้า้ ที่่ข� องเมล็็ด โดยทั่ว�่ ไป ประกอบด้ว้ ย 3 ส่ว่ น คือื 1. เปลืือกหุ้้�มเมล็็ด (seed coat) เป็็นส่่วนที่่� ป้อ้ งกัันอัันตรายต่า่ ง ๆ ของเมล็ด็ จึึงมัักหนาและ แข็ง็ ที่เ่� ปลือื กเมล็ด็ มีชี ่อ่ งเปิดิ เล็ก็ ๆ เป็น็ ช่อ่ งทาง ที่่�น้ำ��ำ จะเข้้าไป เพื่่�อกระตุ้�นการงอกของเมล็็ด

57 2. ต้้นอ่่อน (embryo) เป็็นส่่วนที่่�จะเจริิญไป เป็็นต้้นใหม่่ ต้้นอ่่อนประกอบด้้วย ใบเลี้�ยง (cotyledon) ยอดแรกเกิิด และรากแรกเกิิด ใบเลี้�ยง ในพืืชใบเลี้�ยงคู่่�มีี 2 ใบ และใน พืืชใบเลี้�ยงเดี่ย� วมีีเพียี งใบเดียี ว 3. เนื้้�อเยื่�อสะสมอาหาร (endosperm) เป็็นส่่วนที่�่ทำ�ำ หน้้าที่�่สะสม อาหารไว้เ้ ลี้ย� งต้น้ อ่่อน ส่่วนใหญ่่เป็็นอาหารประเภทแป้ง้ มีีโปรตีีนและไขมััน ปะปนอยู่ด�่ ้้วย ความรู้้เ� พิ่่�มเติมิ เมล็็ดของพืืชใบเลี้ย� งเดี่�ยวบางชนิิด เช่น่ มะพร้้าว มีีอาหารสะสมทั้้�งแบบของแข็็งและ ของเหลว คืือ เนื้้อ� มะพร้า้ วและน้ำำ��มะพร้้าว

58 ความรู้้�เพิ่่ม� เติิม รููปร่า่ งของเมล็็ดมีสี ่่วนช่ว่ ยในการแพร่่พัันธุ์�์ เช่่น ผลหรือื เมล็ด็ ที่่ม� ีปี ีกี (wing) เป็น็ โครงสร้า้ งช่ว่ ยในการปลิิวตามกระแส ลม เช่น่ ยางนา เป็น็ ต้น้ เมล็ด็ มีีปุยุ (hair) มีโี ครงสร้้างช่ว่ ยในการพยุุงลอยตััวในอากาศได้น้ าน เช่น่ เมล็ด็ ของนุ่�น เป็็นต้้น ผลและเมล็็ดบางชนิิดมีีการกระจายตามธรรมชาติิ เช่่น อาศััยน้ำ��ำ อาศััยสััตว์์ และการแตกของผล

59 กิจิ กรรมที่่� 12 ข้า้ งในเมล็ด็ มีีอะไร จุุดประสงค์ ์ ศึกึ ษาส่่วนประกอบของเมล็ด็ และทดลองการงอกของเมล็ด็ อุุปกรณ์ ์ 1. เมล็็ดบััว เมล็็ดถั่่ว� เขียี ว 2. มีดี 3. จานเพาะเชื้อ� 4. สำ�ำ ลีี 5. น้ำ�ำ� กิิจกรรมที่่� 12.1 ให้้นัักเรีียนลองแกะเมล็็ดบััว เพื่่อ� ศึกึ ษาภายในเมล็ด็ ที่่ส� ัังเกตได้แ้ ละบัันทึึกผล ตารางแสดงผลการสังั เกตส่่วนประกอบของเมล็็ด วาดภาพเมล็็ดบััวผ่า่ ครึ่ง�่ ผลการสัังเกต ..................................................... ..................................................... ..................................................... ..................................................... ..................................................... จากกิิจกรรมนัักเรียี นจะเห็น็ ว่า่ เมล็ด็ บััวจะเห็น็ ต้น้ อ่อ่ นสีเี ขียี วชััดเจน ส่่วนในเมล็็ดถั่่�วอาหารสะสมจะอยู่่�ในใบเลี้�ยง จึึงเห็็นได้้ว่่า เมล็็ดถั่�่วมีี ลัักษณะอวบ มีเี นื้้อ� สามารถแกะแยกได้เ้ ป็น็ 2 ซีกี แต่ล่ ะซีกี นั้้น� คือื ใบเลี้ย� ง

60 กิจิ กรร มที่่� 12.2 1. นำำ�เมล็็ดถั่�่วเขียี ว แช่น่ ้ำำ�� 1-2 ชั่่ว� โมง 2. วางเมล็็ด ลงบนสำำ�ลีีในจานเพาะเชื้�อแล้ว้ รดน้ำำ��ให้ช้ ุ่่�ม 3. หมั่น�่ คอยรดน้ำ��ำ ให้้ชุ่่�มชื้้�นเสมอและสัังเกตผล วาดภาพแสดงผลการทดลอง คำำ�ถามท้า้ ยกิจิ กรรม 1. จากกิิจกรรมเมื่�อผ่า่ เมล็็ดบััวแล้ว้ สัังเกตพบส่ว่ นประกอบอะไรบ้า้ ง ................................................................................................................ 2. สิ่ง่� ที่ง�่ อกออกมาจากเมล็็ดเป็น็ อัันดัับแรกคือื อะไร ................................................................................................................

61 สรุุปผล จากกิิจกรรมนัักเรีียนจะเห็็นว่่าเมื่่�อเมล็็ดดููดซึึมน้ำ��ำ เข้้าไปและ เริ่ม�่ พอง เปลือื กเมล็ด็ ชั้้น� นอกจะแตกออก ยอดอ่อ่ นและรากแรกเกิิด จะเริ่�่มเจริิญ ใบแรกที่่�เจริิญออกมาจากเมล็็ดเรีียกว่่า ใบเลี้�ยง ขณะ งอกพลัังงานที่�่เมล็็ดพืืชนำำ�มาใช้้จะมาจากสารอาหารที่่�สะสมอยู่�่ใน เอนโดสเปิริ ์ม์ หรืือใบเลี้�ยง ความรู้้�เพิ่่�มเติิม เมื่อ� สภาวะเหมาะสม เมล็ด็ จะเจริิญเป็น็ ต้้นใหม่่ เรีียกว่า่ การงอก การงอกของเมล็็ดต้้องใช้้น้ำ��ำ อุุณหภููมิิที่่�เหมาะสม และอากาศ (แก๊๊ส ออกซิิเจน)

62 กิจิ กรรมที่่� 13 พืืชมีีวััฏจัักรชีีวิติ อย่า่ งไร จุุดประสงค์ ์ ศึกึ ษาวััฏจัักรชีีวิติ ของพืืชชนิิดต่่าง ๆ . กิิจกรรม ให้้นัักเรียี นวาดภาพแสดงลำ�ำ ดัับการเจริิญเติิบโตของพืืช 3 24 สรุุปผล 1 การเจริิญเติิบโตของพืืชเริ่�ม่ จาก จากกิิจกรรมนัักเรีียนจะเห็็นว่่าพืืชแต่่ละชนิิดจะเริ่่�มจากงอกราก ก่อ่ นเป็็นอัันดัับแรก หลัังจากนั้้�นจึึงมีีใบ ลำ�ำ ต้้น ดอก ผล และเมล็ด็ ตาม มา พืืชแต่่ละชนิิดมีรี ะยะเวลาในการเจริิญเติิบโตไม่เ่ ท่่ากััน

63 สรุุปและทบทวนการเรีียนรู้้� ให้น้ ัักเรีียนเติิมส่ว่ นประกอบของพืืชตามช่อ่ งว่า่ งที่่�กำำ�หนดให้ถ้ ููกต้อ้ ง ส่ว่ นประกอบของลำำ�ต้น้ ส่่วนประกอบของดอกไม้้

64 ส่ว่ นประกอบของใบ กา นใบ เสนใบ แผนใบ ส่่วนประกอบของเมล็ด็ ประเภทของราก

65 ให้น้ ัักเรีียนจัับคู่่�ข้้อความที่่�มีีความสััมพัันธ์ก์ ััน ......... 1. ผล ก. ผลแท้้ ......... 2. เมล็็ด ข. เจริิญมาจากรัังไข่่ ......... 3. อาหารสะสม ค. แพร่่พัันธุ์โ์� ดยลม ......... 4. ลููกยาง ง. สะสมอาหารไว้้เลี้ย� งต้้นอ่่อน ......... 5. กลีีบเลี้�ยง จ. ผลเจริิญมาจากฐานรองดอก ......... 6. ฐานรองดอก ฉ. ป้้องกัันอัันตรายดอกที่ย�่ ัังตููมอยู่�่ ......... 7. แอปเปิิล ชมพู่่� ช. เจริิญมาจากไข่ท่ ี่่ไ� ด้้รัับการผสม ......... 8. เปลือื กหุ้้�มเมล็ด็ ซ. มีลี ัักษณะหนา เพื่่อ� ป้้องกัันการคายน้ำำ�� ของเมล็็ด ......... 9. มะม่่วง มะนาว เงาะ ฌ. รองรัับกลีีบเลี้�ยง กลีีบดอก เกสรตััวผู้้� เกสรตััวเมีีย

66 ให้น้ ัักเรีียนเติิมคำำ�ลงในช่อ่ งว่า่ งให้ถ้ ููกต้้อง 1. ส่่วนประกอบของผล ได้้แก่่ 2) ................................................ 1) ............................................ 3) ............................................ 2. หน้า้ ที่�ข่ องผล คือื 1) ........................................................................................................... 2) ........................................................................................................... 3. หมายเลข 1 คืือ ..................................... หมายเลข 2 คืือ ..................................... 1 หมายเลข 3 คืือ ..................................... 2 3 แอปเปิิลเป็น็ ผล ............................. เจริิญมาจาก ................................... 4. ส่่วนประกอบของเมล็ด็ ได้แ้ ก่่ 2) ................................................ 1) ............................................ 3) ............................................ 5. ปััจจััยที่่ม� ีีผลต่่อการงอกของเมล็ด็ ได้แ้ ก่่ 1) ............................................ 2) ................................................

67 ให้น้ ัักเรีียนเติมิ A-F ลงในข้อ้ ความที่่ม� ีีความสััมพัันธ์์กััน A. ต้้อยติ่่ง� B. เมล็็ดนุ่�น C. ลููกยาง D. หญ้้าเจ้้าชู้้� E. มะพร้้าว F. ลููกสน แพร่พ่ ัันธุ์�โดยลม ได้้แก่่ .......................................................................... แพร่พ่ ันั ธุ์�โดยน้ำ��ำ ได้้แก่่............................................................................ แพร่พ่ ัันธุ์�โดยคนและสัตั ว์์ ได้้แก่.่............................................................

68 บรรณานุุกรม ภาษาไทย Jacques Delaroche. (2554). ตื่�นตาธรรมชาติิมหััศจรรย์์ สารานุุกรมภาพสำำ�หรัับเด็็ก (ภััทรมน พััวไพโรจน์,์ ผู้�แปล). กรุุงเทพฯ: นานมีบี ุ๊๊�คส์์พัับลิิเคชั่่�นส์์. กิิตติิ วงส์์พิิเชษฐ. (2563). การปฏิิสนธิิของดอก. สืืบค้้นจาก http://www.agri.ubu. ac.th/~kitti/part6/fruit.html ชุมุ พล คุณุ วาสี.ี (2549). ดอกและส่ว่ นประกอบของดอก. สืบื ค้น้ จาก http://www.sc.chu- ula.ac.th/thaiplants/index.htm นิิวตัันคิิดส์์ (ไต้้หวััน). (2557). Nanmeebooks สารานุกุ รมวิทิ ยาศาสตร์์ เล่่ม 2 (กััญญา- รััตน์์ จิิราสวััสดิ์์,� ผู้�แปล). กรุงุ เทพฯ: นานมีบี ุ๊๊�คส์พ์ ัับลิิเคชั่น�่ ส์์. มิิตราภรณ์์ วััชโรทััย. (2562). การเกิดิ ผล. สืบื ค้น้ จาก https://www.dnp.go.th/botany/ BFC/fruit.html มิิตราภรณ์์ วััชโรทััย. (2562). ส่ว่ นประกอบของใบ. สืบื ค้น้ จาก https://www.dnp.go.th/ botany/BFC/fruit.html สถาบัันส่่งเสริิมการสอนวิิทยาศาสตร์์และเทคโนโลยีี. (2559). หนัังสืือเรีียนรายวิิชา พื้้�นฐานวิิทยาศาสตร์์ระดัับชั้้�นประถมศึึกษาปีีที่่� 4. (พิิมพ์์ครั้้�งที่่� 3). กรุุงเทพฯ: โรงพิิมพ์ส์ กสค. ลาดพร้า้ ว. อาภรณ์์ รัับไช. (2560). โครงสร้้างและหน้้าที่่�ของพืืชดอก. สืืบค้้นจาก https://www. scimath.org/lesson-biology/item/7031-plant-form-and-function ภาษาอัังกฤษ DKfindout. (2019). Plants. Retrieved from https://www.dkfindout.com/uk/ animals-and-nature/plants/ Flower to fruit. (2019). Retrieved from https://www.pgriffiths1.plus.com/ botanical.htm

69 อ้้างอิงิ ภาพ หน้้า 2 ภาพดอกบััว ดอกทานตะวััน โดย Mr.Robert Armstrong หน้า้ 2-3 ภาพจอก ไผ่่ วาสนา โดย ปริิญญนุชุ กลิ่่น� รััตน์์ หน้า้ 3 ภาพโคนสน เฟิริ ์์นฮาวาย มอส โดย Mr.Robert Armstrong หน้้า 7 ภาพพลููด่่าง โดย Mr.Robert Armstrong หน้้า 13 ภาพต้น้ กระสัังในน้ำ��ำ สีแี ดง โดย Mr.Robert Armstrong หน้้า 16 ภาพมะพร้้าว โดย Mr.Robert Armstrong หน้้า 22 ภาพต้น้ เทียี นแช่่น้ำ��ำ สีแี ดงและภาพลำ�ำ ต้น้ ตััดตามยาวและขวาง โดย Mr.Robert Armstrong หน้้า 24 ภาพลำำ�ต้น้ ตััวขวางของลำ�ำ ต้น้ พืชื ใบเลี้ย� งเดี่ย� วและใบเลี้ย� งคู่�่ โดย รศ. ดร.มานิิต คิิดอยู่�่ หน้า้ 32 ภาพการใช้้ Smart lens โดย Mr.Robert Armstrong หน้้า 37 ภาพการใช้ก้ ล้อ้ งจุลุ ทรรศน์์ การฉีกี ใบแฉลบ การใช้้ Smart lens โดย Mr.Robert Armstrong หน้้า 39 ภาพการทดลองสัังเคราะห์ด์ ้ว้ ยแสง การหยดสารละลายไอโอดีนี โดย Mr.Robert Armstrong หน้้า 45 ภาพดอกบััว โดย Mr.Robert Armstrong ภาพดอกกุุหลาบพุกุ าม โดย ผศ. ดร.กนกวรรณ เสรีีภาพ ภาพดอกข้้าวโพดตััวเมีียและตััวผู้้� โดย ผศ. ดร.กนกวรรณ เสรีภี าพ ภาพดอกฟัักทองเพศผู้้�และเกสรเพศผู้้� โดย ผศ. ดร.ชุมุ พล คุณุ วาสีี ภาพดอกฟัักทองเพศเมีียและเกสรเพศเมียี โดย ผศ. ดร.ชุมุ พล คุณุ วาสีี หน้า้ 58 ภาพผลยางนา โดย นางสาวนฤมล เตือื นสติิ ภาพเมล็ด็ นุ่่�น โดย ศ. ดร.ทวีศี ัักดิ์� บุญุ เกิิด หน่ว่ ยปฏิิบััติิการพรรณไม้ป้ ระเทศไทย

70 ประวััติิผู้้�เขีียน อาจารย์์รััตนาภรณ์์ วามะสุุรีีย์์ ลÓต้้น ด้า้ นการศึกึ ษา คบ. ครุศุ าสตรบััณฑิิต สาขาประถมศึกึ ษา ภาค วิิชาหลัักสููตรและการสอน คณะครุุศาสตร์์ จุุฬาลงกรณ์ม์ หาวิิทยาลััย คม. ครุศุ าสตรมหาบััณฑิิต สาขานิิเทศการศึกึ ษา และพััฒนาหลัักสููตร ภาควิิชาบริิหารการศึกึ ษา คณะครุศุ าสตร์์ จุุฬาลงกรณ์ม์ หาวิิทยาลััย ด้้านการทำ�ำ งาน หััวหน้้ากลุ่่�มสาระการเรีียนรู้�วิิทยาศาสตร์์ โรงเรีียนสาธิิตจุุฬาลงกรณ์์ มหาวิิทยาลััย ฝ่า่ ยประถม ปีกี ารศึกึ ษา 2550-2551 อาจารย์ป์ ระจำำ�กลุ่่�มสาระการเรียี นรู้�วิิทยาศาสตร์์ โรงเรียี นสาธิิตจุฬุ าลงกรณ์์ มหาวิิทยาลััย ฝ่า่ ยประถม พ.ศ. 2545-ปััจจุบุ ััน คณะกรรมการจััดทำำ�หนัังสืือและคู่่�มืือ และวิิทยากรในโครงการพััฒนาครูู แกนนำ�ำ สถาบัันส่่งเสริิมการสอนวิิทยาศาสตร์์และเทคโนโลยีี ปีีการศึึกษา 2552-2554

71 วิิทยากรการจััดอบรมเชิิงปฏิิบััติิการโครงการประชารััฐ วิิชาวิิทยาศาสตร์์ ระดัับชั้น� ประถมศึกึ ษาตอนปลาย ปีกี ารศึึกษา 2560-ปััจจุุบััน วิิทยากรการจััดอบรมเชิิงปฏิิบััติิการ เรื่อ� ง “ห้อ้ งเรียี นแห่ง่ ความคิิดสร้า้ งสรรค์์ และแรงบัันดาลใจ” Educa 2019, 2020 วิิทยากรการจััดอบรมความรู้้�ด้า้ นการสอนวิิทยาศาสตร์์ ในโครงการบริิการ วิิชาการโดยโรงเรีียนสาธิิตจุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย ฝ่่ายประถม ร่่วมกัับ มููลนิิธิิศัักดิ์พ� รทรััพย์์ ปีกี ารศึกึ ษา 2560-ปัจั จุุบััน วิิทยากรการจััดอบรมด้้านความรู้้�ในการสอนวิิทยาศาสตร์์ในระดัับประถม โครงการที่่ป� รึึกษาทางวิิชาการเพื่่�อพััฒนาคุณุ ภาพมาตรฐานการศึกึ ษา รางวััลนัักการศึกึ ษาที่โ�่ ดดเด่น่ ของ Apple (Apple Distinguished Educators) ADE Asia-Pacific 2019

72