ใบความรู้ประวัติเพลงลุกกรุง

1 เพลง ลูกกรุง หมายถึง “บทเพลงที3ถ่ายทอดออกมาในรูปแบบของ สังคม และคนเมืองหลวง รวมถึง เรื3องราว ตลอดจนเหตุการณ์ท3ีเกิดขGึน การถ่ายทอดอารมณ์ การขบั ร้อง นGาํ เสียง ของกลุ่มนกั ร้อง นกั แต่งเพลง และนกั ดนตรีจะมีรูปแบบ ประณีต ละเอียดอ่อน ออกมานุ่มนวล ความรู้สึกของผฟู้ ัง ฟังแลว้ เกิดจินตนาการตาม เนGือร้องของบทประพนั ธ์ออกมาเป็นร้อยแกว้ ร้อยกรอง มีความหมายสลบั ซบั ซอ้ น ยอกยอ้ น ผปู้ ระพนั ธ์ นกั ร้อง นกั ดนตรี และผฟู้ ังอาจเขา้ ถึงบทเพลงไปตามจินตนาการแตกต่างกนั ไป” วงสุนทราภรณ์เป็นวงแรก ก่อตGงั เป็นวงดนตรีวงใหญ่ เม3ือ พ.ศ. 2482 ซ3ึงทาํ ใหส้ ังคมเมืองในยคุ นGนั เร3ิม ต3ืนตวั การฟังเพลง ผูฟ้ ังและค่ายเพลงต่างๆ เริ3มจดั ประเภทเพลง สร้างนักร้องให้มีรูปแบบความเป็ นคนเมือง หลวง นกั ดนตรี นกั แต่งเพลง นกั ร้องต่างมีรูปแบบ หาแฟชนั3 นาํ สังคม ทGงั เร3ืองการแต่งตวั การออกกินขา้ วนอก บา้ น มีคลบั มีบาร์ แถวถนนราชดาํ เนิน ตามยา่ นชุมชน โรงแรมใหญ่ๆ มีหอ้ งบอลรูม เพื3อใหม้ ีการจดั แสดงดนตรี ประกอบ กลุ่มคนฟังจึงเริ3มรับแนวเพลงลูกกรุง เกิดการเปรียบเทียบระหว่างแนวเพลงลูกทุ่ง กบั เพลงลูกกรุง ขGึนมาโดยอตั โนมตั ิ นกั ร้องลูกกรุงที3ถือวา่ เป็นรุ่นแรกท3ีกาํ หนดแนวเพลงลูกกรุงไวช้ ดั เจนมีดงั ต่อไปนGี เอGือ สุนทรสนาน สุเทพ วงศก์ าํ แหง ชรินทร์ นนั ทนาคร ม.ร.ว.ถนดั ศรี สวสั ดิวตั น์ สมยศ ทศั นพนั ธุ์ นริศ อารีย์ นพดฬ ชาวไร่เงิน วนิ ยั จุลละบุษปะ ชาญ เยน็ แข กาํ ธร สุวรรณปิ ยะศิริ เพญ็ ศรี พมุ่ ชูศรี มณั ฑนา โมรากลุ ออ้ ย อจั ฉรา จินตนา สุขสถิตย์ บุษยา รังสี รวงทอง ทองลน3ั ธม สวลี ผกาพนั ธุ์ สมศรี ม่วงศรเขียว จากบางแหล่งขอ้ มูลเพลงลูกกรุงกาํ เนิดขGึนเมื3อประมาณ พ.ศ. 2474 ซ3ึงเป็ นช่วงท3ีประเทศไทยกาํ ลงั จะ เปลี3ยนแปลงระบอบการปกครองฯ ในรัชกาลที3 7 บางแหล่งบอกปลาย รัชกาลที3 6 ประมาณ พ.ศ. 2455 โดยการ จา้ งครูจากอิตาลีนาํ เคร3ืองสายสากลเขา้ มาสอน แต่เพลงลูกกรุงเริ3มชดั เจนเมื3อประมาณ ปี พ.ศ. 2475 โดยเริ3มมี แนวเพลง เนGือร้อง ทาํ นอง และเครื3องดนตรีที3นาํ มาบรรเลงประกอบเป็ นไทย นาํ ทาํ นองเพลงของรัชกาลที3 6 ที3 นาํ มาเรียบเรียงเสียงประสานใชเ้ ครื3องดนตรีสากลบรรเลงประกอบ เป็นเพลงในกิจการลูกเสือ ต่อมาไดม้ ีการนาํ เพลง \"ลาทีกลว้ ยไม\"้ ของขุนวิจิตรมาตรา มาทาํ ในจงั หวะรุมบา้ เพลงแรกของไทย และบทเพลงของจิตร ภูมิ ศกั ด\\ิ และอ3ืนๆ ซ3ึงแต่ง และใชเ้ ครื3องดนตรีสากลบรรเลงประกอบ เป็นเคร3ืองบ่งบอกการกาํ เนิดของเพลงลูกกรุง ปี พ.ศ. 2482 วงสุนทราภรณ์ก่อตGงั เป็นวงดนตรีวงใหญ่ ซ3ึงทาํ ใหส้ งั คมเมืองในยคุ นGนั เร3ิมตื3นตวั การฟังเพลง ผฟู้ ัง และค่ายเพลงต่างๆ เร3ิมจดั ประเภทเพลง สร้างนกั ร้องใหม้ ีรูปแบบความเป็นคนเมืองหลวง นกั ดนตรี นกั แต่ง เพลง นกั ร้องต่างมีรูปแบบ หาแฟชนั3 นาํ สงั คม ทGงั เร3ืองแฟชนั3 การแต่งกาย มีคลบั มีบาร์ แถวถนนราชดาํ เนิน ตาม ยา่ นชุมชน โรงแรมใหญ่ๆ มีหอ้ งบอลรูม เพื3อใหม้ ีการจดั แสดงดนตรีประกอบ และเร3ิมมีการเปรียบเทียบระหวา่ ง เพลงลูกทุ่งและเพลงลูกกรุง เพลงลูกทุ่ง หมายถึง เพลงท3ีสะทอ้ นวิถีชีวิต สภาพสังคม อุดมคติและวฒั นธรรมไทย มีท่วงทาํ นอง คาํ ร้อง สําเนียง ลีลาการร้อง การบรรเลง ท3ีเป็ นแบบแผน มีลกั ษณะเฉพาะ ซ3ึงให้บรรยากาศของความเป็ นลูกทุ่ง โดยเฉพาะการร้องเอGือนที3ใชล้ ูกคอ

2 เพลงลูกทุ่งเป็ นเพลงไทยที3มีลกั ษณะเฉพาะ กล่าวคือ มีการใช้ภาษาง่ายๆ บรรยายเร3ืองราวของชีวิต สภาพสงั คมและวฒั นธรรม ซ3ึงเนน้ ชีวติ ของชาวชนบท เพลงที3มีแนวเป็ นเพลงลูกทุ่ง และบันทึกไวเ้ ป็ นหลกั ฐานคือ เพลง สาวชาวไร่ ซ3ึงเป็ นผลงานการ ประพนั ธ์ของ ครูเหม เวชกร ใชร้ ้องประกอบการแสดงละครวทิ ยเุ ร3ือง สาวชาวไร่ ใน พ.ศ. ๒๔๘๑ จากหลกั ฐาน ที3คน้ พบมีเคา้ ท3ีน่าเช3ือวา่ เพลงสาวชาวไร่ เป็นเพลงลูกทุ่งเพลงแรกของเมืองไทย ราว พ.ศ. ๒๔๙๘ ป.วรานนท์ นักจดั รายการวิทยุ ไดเ้ รียกนักร้องประเภทเพลงชีวิต เช่น คาํ รณ สัม บุณณานนท์ สมยศ ทศั นพนั ธ์ พยงค์ มุกดา สุรพล สมบตั ิเจริญ วา่ เป็น \"นกั ร้องตลาด\" เป็นเพลงตลาด เนื3องจาก เขา้ ถึงผูฟ้ ังท3ีเป็ นชาวบา้ นทวั3 ไปได้ง่าย เนGือหาเพลงมีความชัดเจน ส่วนอีกแนวหน3ึง เรียกว่า \"เพลงผูด้ ี\" ซ3ึง หมายถึง เพลงที3มีการแต่งอยา่ งไพเราะเพราะพริGง นกั ร้องแนวนGี เช่น สุเทพ วงศก์ าํ แหง สวลี ผกาพนั ธุ์ เพลงไทย สากลจึงถูกแบ่งประเภทออกเป็ น เพลงลูกทุ่ง และเพลงลูกกรุง แต่จะใชห้ ลกั เกณฑใ์ ดในการตดั สินนGนั มีผูใ้ ห้ ความเห็นว่า เป็ นเพราะช่องว่างระหว่างวฒั นธรรมเมือง และชนบท เพลงลูกกรุงจึงไดร้ ับความนิยมในหมู่ ผมู้ ีการศึกษาของสงั คมเมือง ส่วนเพลงลูกทุ่งมุ่งรับใชช้ าวชนบทเป็นส่วนมาก ในช่วงเวลาต่อมามีภาพยนตร์ต่างประเทศช3ือ Your Cheating Heart ซ3ึงเป็ นภาพยนตร์ชีวประวตั ิของ แฮงก์ วิลเลียมส์ (Hank Williams) นกั ร้องแนวชนบทชาวอเมริกนั และมีผตู้ Gงั ชื3อภาพยนตร์เรื3องนGีวา่ เพลงลูกทุ่ง ซ3ึงทาํ ใหค้ าํ วา่ เพลงลูกทุ่งติดหูคนฟัง และมีความรู้สึกวา่ หมายถึง เพลงท3ีร้องง่ายๆ ฟังสบายๆ เนGือหาท่วงทาํ นอง ชวนใหน้ ึกถึงบรรยากาศทุ่งนาป่ าเขา ตGงั แต่นGนั มา คาํ วา่ \"เพลงลูกทุ่ง\" จึงเป็นท3ีรู้จกั แพร่หลายกนั ทว3ั ไป อาจสรุปพฒั นาการของเพลงลูกทุ่งตGงั แต่อดีตจนถึงปัจจุบนั โดยใชเ้ กณฑก์ ารจดั แบ่งยุคต่างๆ เหล่านGี จากเนGือหาของเพลง และรูปแบบท3ีโดดเด่น ของเพลงลูกทุ่งในแต่ละช่วงเวลา ดงั ต่อไปนGี ยคุ ตน้ (พ.ศ. ๒๔๘๑ - ๒๕๐๗) นบั วา่ เป็นยคุ บุกเบิกเพลงลูกทุ่ง เนGือหาเพลงลูกทุ่งช่วงนGี มกั กล่าวถึง ธรรมชาติ ท3ีสวยงามของชนบท ส่วนวิถีชีวิตของชาวชนบทมกั กล่าวถึงความรักของหนุ่มสาว ความยึดมน3ั ใน ศาสนา และขนบธรรมเนียมประเพณี นกั ร้องท3ีมีความสาํ คญั อยา่ งยงิ3 ต่อวงการเพลงลูกทุ่งไทย ในแง่ที3เป็นผรู้ ิเริ3ม เสนอผลงานเพลงอนั ทรงคุณค่าในยุคแรกๆ เช่น คาํ รณ สัมบุณณานนท์ ชาญ เยน็ แข ปรีชา บุญญเกียรติ วง จันทร์ ไพโรจน์ เบญจมินทร์ สมยศ ทัศนพันธ์ ส่วนนักร้องหญิงที3มีชื3อเสี ยง เช่น ผ่องศรี วรนุช ศรีสอางค์ ตรีเนตร วงดนตรีที3เด่นๆ เช่น วงจุฬารัตน์ ของมงคล อมาตยกลุ วงดนตรีพยงค์ มุกดา ยคุ ทองของเพลงลูกทุ่ง (พ.ศ. ๒๕๐๗ - ๒๕๑๓) สืบเนื3องจากการที3มีคาํ วา่ \"เพลงลูกทุ่ง\" เกิดขGึนเป็นครGัง แรก และมีการนาํ เสนอ ผ่านรายการโทรทศั น์ ทาํ ให้เพลงลูกทุ่งแพร่หลาย และไดร้ ับความนิยมอย่างรวดเร็ว เนGือหาของเพลงมีหลากหลาย เช่น บรรยายถึงชีวิตในชนบท สะทอ้ นชีวิตสาวชาวนา ท3ีหลงแสงสีเมืองกรุง ใน พ.ศ. ๒๕๐๙ มีการจดั งานแผน่ เสียงทองคาํ พระราชทานครGังท3ี ๒ สมยศ ทศั นพนั ธ์ ไดร้ ับรางวลั แผน่ เสียงทองคาํ พระราชทาน ในฐานะ นกั ร้องลูกทุ่งชายยอดเย3ียม ในเพลง ช่อทิพยร์ วงทอง นกั ร้องท3ีมีชื3อเสียง เป็ นท3ีนิยมของ ผูฟ้ ังทว3ั ไป เช่น ทูล ทองใจ ปอง ปรีดา ไพรวลั ย์ ลูกเพชร พร ภิรมย์ ชาย เมืองสิงห์ กา้ น แกว้ สุพรรณ เพลง ลูกทุ่งมาถึงยคุ เฟ3ื องฟูมากท3ีสุดในยคุ ของ สุรพล สมบตั ิเจริญ (ประมาณ พ.ศ.๒๕๐๔-๒๕๑๑)

3 ภายหลงั การเสียชีวติ ของสุรพล สมบตั ิเจริญ มีการเปล3ียนแปลงเกิดขGึนอยา่ งมาก ทGงั นGีเนื3องจากสมยั ที3สุ รพลยงั มีชีวติ อยนู่ Gนั ไดร้ ับความนิยมจากแฟนเพลงอยา่ งท่วมทน้ นกั ร้อง และวงดนตรีใหม่ๆ จึงไม่ค่อยเป็นที3 ยอมรับของผฟู้ ัง จนกระทง3ั สุรพลเสียชีวติ จึงเปิ ดโอกาสใหน้ กั ร้องใหม่ และวงดนตรีใหม่ๆ เกิดขGึนอยา่ งมากมาย และมีโอกาสเสนอผลงานของตนสู่สาธารณชน ในเวลาที3คาบเก3ียวกนั นGีมีปรากฏการณ์สาํ คญั เกิดขGึนในวงการลูกทุ่ง นนั3 คือ วงลูกทุ่ง ของมหาวิทยาลยั ซ3ึงโด่งดงั ในช่วงประมาณ พ.ศ. ๒๕๐๙ - ๒๕๑๖ เริ3มแรก คือ นิสิต คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลยั ซ3ึงมีวงโฟลก์ ซอง ท3ีใชก้ ีตาร์โปร่งอยกู่ ่อนแลว้ เปล3ียนมาใชก้ ีตาร์ไฟฟ้าแบบวงสตริง ไดน้ าํ เพลง ลูกทุ่งมาร้อง เรียกวา่ \"วงลูกทุ่งถาปัด\" รับแสดงงานการกศุ ลทางสถานีโทรทศั นแ์ ละตามโรงเรียน ต่อมาไม่นานก็ มี \"วงลูกทุ่งดาวกระจุย\" ของมหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร์ และวงลูกทุ่ง ของมหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร์ ในเวลา ต่อมา วงลูกทุ่งของมหาวิทยาลยั เหล่านGี ทาํ ให้กลุ่มคนในเมือง ที3ฟังแต่เพลงลูกกรุง หันมาสนใจฟังเพลงลูกทุ่ง และวงลูกทุ่ง กเ็ พิ3มกีตาร์ไฟฟ้าเขา้ ไปดว้ ย ยุคภาพยนตร์เพลง (พ.ศ. ๒๕๑๓ - ๒๕๑๕) เมื3อมีการแข่งขนั กนั เองระหว่างเพลงลูกกรุงและเพลง ลูกทุ่งในยคุ นGี จึงเริ3มนาํ เพลงลูกทุ่งมาประกอบในภาพยนตร์ ซ3ึงเร3ืองแรกที3โด่งดงั เป็ นท3ีกล่าวขวญั ถึงเป็ นอยา่ ง มากคือ มนตร์ ักลูกทุ่ง โดยเฉพาะเพลงมนตร์ ักลูกทุ่ง ที3ไพบูลย์ บุตรขนั เป็นผแู้ ต่ง ขบั ร้องโดย ไพรวลั ย์ ลูกเพชร มีความไพเราะ ทGงั ท่วงทาํ นอง และเนGือหา ดุจบทกวีที3ประทบั ใจผชู้ ม เช่น \"หอมเอย หอมดอกกระถิน รวยระริน เคลา้ กลิ3นกองฟาง…หอมดินเคลา้ กลิ3นไอฝน ครวญระคนหอมแกม้ นงคราญ ขลุ่ยเป่ าแผว่ พลิGวผา่ นทิวแถวตน้ ตาล มนตร์ ักเพลงชาวบา้ นลูกทุ่งแผว่ มา\" ส่งผลใหภ้ าพยนตร์เร3ืองต่อๆ มาในยคุ นGี เปล3ียนแนวมาเป็นภาพยนตร์เพลง ส่วนใหญ่ เช่น เรื3อง โทน ที3มีสังขท์ อง สีใส ร้องนาํ เนGือหาของเพลงในช่วงนGี นอกจากเป็นเร3ืองของชาวชนบท ทอ้ งทุ่งทอ้ งนาแลว้ ยงั แทรกอารมณ์ขนั และคารมเสียดสีดว้ ย ยุคเพลงเพ3ือชีวิต (พ.ศ. ๒๕๑๖ - ๒๕๑๙) หลงั จากเกิดเหตุการณ์ ๑๔ ตุลาคม ๒๕๑๖ เป็ นตน้ มา เกิด กระแสความคิดแบบเพื3อชีวิต วงการเพลงลูกทุ่งซ3ึงมีความไวต่อเหตุการณ์รอบตวั ก็มีการแต่งเพลงในแนวเพ3ือ ชีวิตมากขGึน สะทอ้ นความยากจนของชาวนาชาวไร่ เช่น เพลงขา้ วไม่มีขาย แต่งโดย โผผิน พรสุพรรณ มี ศร เพชร ศรสุพรรณ ขบั ร้อง สะทอ้ นใหเ้ ห็นภาพของหนุ่มชาวนาท3ีทาํ นาแลว้ ไม่ไดผ้ ล ทาํ ใหไ้ ม่มีขา้ วไปขาย เพลงนGี ไดร้ ับรางวลั เพลงยอดนิยมประจาํ ปี พ.ศ. ๒๕๑๘ นอกจากนGีมีเพลงลอ้ เลียนการเมืองหรือเสียดสีนกั การเมือง และเกิดเพลงลูกทุ่งผสมบทพูดขGึนเป็ นครGังแรก โดยมีเนGือหาเก3ียวกบั เหตุการณ์บา้ นเมือง หรือชีวิตประจาํ วนั สร้างความขบขนั เฮฮา แฝงดว้ ยการวพิ ากษว์ จิ ารณ์ เช่น เพลงผสมบทพดู ตลกโดย เพลิน พรหมแดน ยคุ หางเคร3ืองและคอนเสิร์ต (พ.ศ. ๒๕๑๙ - ๒๕๒๘) หลงั เกิดเหตุการณ์ ๖ ตุลาคม ๒๕๑๙ เนGือหาของ เพลงลูกทุ่งที3เกี3ยวกบั ความทุกขย์ ากของชาวนา กรรมกร และแนวเพื3อชีวิตมีน้อยลง เนื3องจากการปิ ดกGนั ของ ภาครัฐ ส่งผลใหก้ ลบั มานิยมเนGือหาดา้ นการเกGียวพาราสีและความรักของหนุ่มสาว ยคุ นGีมีนกั ร้องใหม่เกิดขGึนเป็น จาํ นวนมาก ผลงานหลากหลาย วงดนตรีลูกทุ่งมีการแข่งขนั มากขGึน ใชเ้ งินลงทุนมากขGึน ใชเ้ ทคนิคแสง สี เสียงที3 ทนั สมยั การเตน้ ประกอบเพลงของหางเครื3องมีความอลงั การมากขGึน เนGือหาของเพลงในช่วงนGีสะทอ้ นปัญหา ใหม่ๆ ของสงั คมเพ3ิมขGึนดว้ ย เช่น การขายแรงงานในต่างประเทศ การยา้ ยถิ3นฐานในการประกอบอาชีพของชาว

4 ชนบท เขา้ สู่เมืองหลวง อาทิ เพลงนGาํ ตาเมียซาอุ ร้องโดย พิมพา พรศิริ เพลงฉนั ทนาที3รัก ร้องโดย รักชาติ ศิริชยั ท3ีมีเนGือหาเก3ียวกบั ชายหนุ่มเขียนจดหมายถึงสาวคนรักชื3อฉันทนา ที3ทาํ งานอยู่โรงงานทอผา้ ซ3ึงเพลงนGีไดร้ ับ ความนิยมอยา่ งสูง จนกระทงั3 สื3อมวลชนใชค้ าํ วา่ \"ฉนั ทนา\" แทนผหู้ ญิงท3ีทาํ งานในโรงงาน ยคุ เพลงลูกทุ่งแนวสตริง (พ.ศ. ๒๕๒๘ - ๒๕๓๕) เมื3อดนตรีแนวสตริง และแนวร็อก ที3ไดร้ ับอิทธิพล จากต่างประเทศ ไดร้ ับความนิยมอยา่ งกวา้ งขวาง เพลงสตริงสาํ หรับวยั รุ่นแพร่หลายเต็มตลาด ความนิยมเพลง ลูกทุ่งเริ3มลดนอ้ ยลง ทาํ ใหเ้ พลงลูกทุ่งตอ้ งปรับตวั ใหเ้ ขา้ กบั ดนตรีสมยั ใหม่ แนวสตริงคอมโบ เพื3อใหเ้ พลงลูกทุ่ง กลบั มาไดร้ ับความนิยมอีกครGัง นกั ร้องเพลงลูกทุ่ง ท3ีประสบความสาํ เร็จสูงสุดในยคุ นGี คือ พุ่มพวง ดวงจนั ทร์ ซ3ึงเป็นนกั ร้องท3ีมีศกั ยภาพสูง มีลีลาการร้อง และการเตน้ ที3เขา้ กบั ดนตรีสมยั นิยม และเป็นนกั ร้องลูกทุ่งหญิงคน แรก ท3ีไดบ้ ุกเบิกมิวสิกวิดีโอของวงการเพลงไทย ผลงานชุดแรกของพุ่มพวง ดวงจนั ทร์ คือ อGือหือ หล่อจงั เมื3อ พ.ศ. ๒๕๒๘ จึงประสบความสาํ เร็จอยา่ งกวา้ งขวาง ทาํ ลายเส้นแบ่งรสนิยมของผฟู้ ัง ซ3ึงก่อนหนา้ นGีถือว่า ผทู้ 3ีมี รสนิยมดีตอ้ งฟังเพลงสากล เพลงลูกกรุง เพลงสตริง แต่เพลงลูกทุ่งของพุม่ พวงเป็นเพลงท3ีไดร้ ับความนิยม และ ฟังไดท้ ุกชนชGนั เนGือหาของเพลงไดเ้ ปล3ียนบทบาทของผูห้ ญิงจากเดิม ท3ีตอ้ งเก็บกดความรู้สึก หรือเป็ นฝ่ ายถูก กระทาํ มาเป็นผหู้ ญิงท3ีกลา้ พดู กลา้ ทาํ กลา้ เปิ ดเผยความรู้สึก ฉลาดรู้ทนั คน หลงั จาก พ.ศ. ๒๕๒๘ ไดม้ ีนกั ร้องจากต่างประเทศมาเปิ ดการแสดง เรียกว่า เป็ นการแสดงคอนเสิร์ต ต่อมา นักร้องไทยจึงจดั การแสดงคอนเสิร์ตตามอย่าง โดยพุ่มพวง ดวงจนั ทร์ ไดจ้ ดั การแสดงคอนเสิร์ต ท3ี เซ็นทรัลพลาซ่า เม3ือ พ.ศ. ๒๕๒๙ ขณะที3เพลง กระแซะเขา้ มาซิ ไดร้ ับความนิยมอยา่ งสูง และมีผูช้ มการแสดง ลน้ หลาม นบั เป็นมิติใหม่ ของวงการเพลงลูกทุ่งไทย ทาํ ใหว้ งการเพลงลูกทุ่งเปล3ียนจากเพลงท3ีเรียบง่ายธรรมดา ฟังสบายๆ มาเป็นเพลงท3ีเร่าร้อน จงั หวะสนุกสนาน และมีสีสนั สร้างความประทบั ใจ ใหแ้ ก่ผฟู้ ังทวั3 ประเทศ นกั ร้องหญิง เช่น พมุ่ พวง ดวงจนั ทร์ ซ3ึงไดร้ ับสมญาราชินีเพลงลูกทุ่ง ออ้ ยทิพย์ ปัญญาธรณ์ จ น ก ร ะ ท3ัง ใ น พ.ศ. ๒๕๓๕ ราชินีเพลงลูกทุ่ง พมุ่ พวง ดวงจนั ทร์ เสียชีวติ อยา่ งกะทนั หนั ๐ ประวตั แิ ละความเป็ นมาของ\"เพลงไทยสากล\"โดยสังเขป ๐ ส่วนดนตรีตะวนั ตกไดเ้ ริ3มเขา้ สู่ประเทศไทยอย่างจริงจงั ในรัชสมยั พระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หัว เมื3อราวพ.ศ.2394-2411 โดยท3ีไดโ้ ปรดเกลา้ ฯให้มีการจดั ตGงั กองทหารฝึ กแบบยุโรปขGึน และการเดิน แถวของทหารฝร3ังนGันมีแตรเป่ านําหน้า คนไทยจึงเร3ิมคุน้ เคยกับแตรฝรั3งมาแต่ครGังนGัน (พูนพิศ อมาตยกุล 2529:14) ๐ สาํ หรับเพลงวอลซ์ปลGืมจิตรนGนั นบั ว่าเป็ นเพลงไทยสากลเพลงแรกในประวตั ิศาสตร์การดนตรีของ เมืองไทย เพลงของสมเด็จเจา้ ฟ้าฯกรมพระนครสวรรคว์ รพินิต ยงั ไม่มีการขบั ร้องและไม่มีคาํ ร้อง (จาํ นงค์ รังสิ กลุ 2517 :68)

5 เพลงไทยสากลกาํ เนิดขGึนในสมยั รัตนโกสินทร์ โดยจอมพลเรือสมเดจ็ พระเจา้ บรมวงเธอเจา้ ฟ้าบริพตั ร สุขุมพนั ธุ์ กรมพระนครสวรรคว์ รพินิต ทรงพระราชินพนธ์เพลงไทยสากลขGึนตามหลกั วิชาดนตรีสากลเป็ น เพลงแรก โดยมีลีลาและจงั หวะตามฉบบั ของดนตรีสากล แต่มีทาํ นองเป็ นแบบไทยเรียกช3ือว่า “เพลงไทย สากล” และเรียกช3ือดนตรีสากลท3ีใชบ้ รรเลงประกอบวา่ “ดนตรีสากล” ถึงปัจจุบนั เพลงไทยสากล เกิดขGึนจากการนาํ เอาเพลงแนวดนตรีสากลมาใช้ประกอบเพลงไทย โดยใช้เคร3ือง ดนตรีสากลเป็นหลกั ซ3ึงไดเ้ ริ3มเขา้ สู่ประเทศไทยตGงั แต่พระบาทสมเด็จพระจองเกลา้ เจา้ อยหู่ วั รัชกาลท3ี 4 โดย ทหารชาวองั กฤษ 2 คน ช3ือ นอกซ์ (Knox) และอิมเป (Impey) ไดน้ าํ แตรฝร3ังเขา้ มาเป่ าแตรสัญญาณและ บรรเลงถวายความเคารพพระมหากษตั ริยไ์ ทย ต่อมาก็ไดพ้ ฒั นาขGึนมาเป็นแตรวงของทหารใชบ้ รรเลงนาํ ขบวน แห่ และบรรเลงเพลงไทย โดยนายมนตรี ตราโมท ได้ขนานนามแตรวงนGี ว่า “วงโยธวาทิต” 111111111เพลงไทยสากล คือ เพลงท3ีมีเนGือร้องเป็ นภาษาไทย ใชท้ าํ นองแบบไทยแต่มีลีลาและอตั ราจงั หวะ ตามแบบฉบบั ดนตรีสากล และใชเ้ ครื3องดนตรีสากลในการบรรเลงประกอบขบั ร้อง เพลงไทยสากลเพลงแรกท3ี เกิดขGึนในประเทศไทย ประพนั ธ์โดยจองพลเรือ สมเด็จพระเจา้ บรมวงศเ์ ธอเจา้ ฟ้าบริพตั รสุขมุ พนั ธุ์ กรมพระ นครสวรรคว์ รพินิต ประมาณปี พ.ศ. 2448-2450 โดยพระองคท์ รงนิพนธ์ไวป้ ระมาณ 12 เพลง ไดแ้ ก่ เพลง สุดเสนาะ เพลงมหาฤกษ์ เพลงวอลซ์ปลGืมจิต เพลงวอลซ์ประชุมพล เพลงสรรเสริญเสือป่ า เพลงสาคร ลน3ั เพลงนางครวญ เพลงพญาโศก เพลงมณฑาทองและเพลงมาร์ชบริพตั ร เพลงไทยสากล ในสมยั รัชกาลที3 7 ความนิยมในภาพยนตร์ตะวนั ตกเพิ3มสูงขGึนเรื3อย ๆ มีการสร้างศาลาเฉลิมกรุงในปี พ.ศ. 2474 ในปี พ.ศ. 2477 กระทรวงกลาโหมสร้างภาพยนตร์ “เลือดทหารไทย” มีเพลงประกอบ 3 เพลงคือ “มาร์ ชไตรรงค”์ “ความรักในแม่นGาํ เจา้ พระยา” และ“มาร์ชเลือดทหารไทย” ประพนั ธ์โดยเรือโทมานิต เสนะวณี ิน และ ยงั มีภาพยนตร์อีกหลายเร3ืองท3ีประพนั ธ์โดยเรือโทมานิต และขนุ วิจิตรมาตรา เช่น ตะวนั ยอแสงจากเร3ือง“เลือด ชาวนา” เพลงบวงสรวงจากเร3ือง“เมืองแม่หมา้ ย” ฯลฯ และหลงั จากท3ีเรือโทมานิต เสนะวณี ิน ถึงแก่กรรมลงในปี พ.ศ. 2479 ไดเ้ กิดนกั แต่งเพลงคนใหม่คือนารถ ถาวรบุตร มีเพลงเพลงท3ีเป็ นท3ีนิยมมากมาย เช่น พลบั พลึงไพร ช3ืนชีวติ แสนอาลยั ใจสนองใจ เป็นตน้ ในปี พ.ศ. 2478 ทางราชการไดแ้ ต่งเพลงขGึนอีก 2 เพลงคือเพลงชาติและเพลงเถลิงรัฐธรรมนูญ และยงั มี เพลงท3ีสาํ คญั เช่น รักเมืองไทย เลือดสุพรรณ ศึกถลางแหลมทอง เป็ นตน้ ส่วนเพลงเพ3ือกองทพั นGนั ไดร้ ับความ นิยมสูงมากจนถึงกบั นาํ ไปเป็นเพลงสญั ลกั ษณ์ก่อนการฉายภาพยนตร์และเม3ือสงครามระหวา่ งไทยกบั อินโดจีน เกิดขGึนเพลงปลุกใจกย็ งิ3 มากขGึนเช่นเพลงแนวรบแนวหลงั ทหารไทยแนวหนา้ มณฑลบูรพา เป็นตน้

6 ในปี พ.ศ. 2507 เพลงไทยสากลไดแ้ บ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ เพลงลูกกรุง และเพลงไทยลูกทุ่ง และใน ระยะเวลาไล่เล3ียกนั กระแสเพลงร็อกแอนดโ์ รลของทางฝ3ังตะวนั ตกอยา่ งวง เดอะ บีทเทิลส์ ไดร้ ับความนิยมอยา่ ง มากในส่วนของประเทศไทยไดม้ ีการประกวดเพลงไทยสากลแนวใหม่ชิงถว้ ยพระราชทานนนั3 คือเพลงสตริง คอมโบวงชนะเลิศคือวงดิอิมพอสซิเบิGล ซ3ึงเป็นวงที3ไดร้ ับความนิยมอยา่ งมาก ต่อมาในยุคท3ีประเทศไทยเกิดวิกฤตทางการเมือง เหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 เพลงไทยมกั มีเนGือหา เกี3ยวกบั การเมืองสังคม และคนยากไร้ใชด้ นตรีเรียบง่ายอยา่ งกีตาร์โปร่ง ที3รู้จกั กนั ว่า \"เพลงเพ3ือชีวิต\" มีวงที3มี ชื3อเสียงอย่างวงคาราวาน ภายหลงั ปี 2521 เพลงแบบสตริงไดร้ ับความนิยมเป็ นอย่างมากเกิดวงดนตรีใหม่ ๆ ขGึนมาเป็นจาํ นวนมาก เช่น แกรนดเ์ อกซ์ คีรีบูน บร3ันดี อสั นี-วสันต์ และ ฯลฯ และเพลงสตริงก็ยงั เป็นที3นิยมใน ตลาดจนถึงปัจจุบนั ในปัจจุบนั มีแนวเพลงเพิ3มขGึนหลากหลายมากขGึน กลุ่มผูฟ้ ังไดแ้ ยกแตกกระจายเป็ นกลุ่มๆ ตาม ความชอบของผฟู้ ัง โดยในแต่ละกลุ่มก็มีการมอบรางวลั ใหน้ กั ร้องนกั แต่งเพลง สาํ หรับแนวเพลงที3เกิดมาในยคุ หลงั กเ็ ช่น แร็ป ฮิปฮอป เป็นตน้ ในสมยั รัชกาลที3 ๕ ทรงก่อตGงั กองแตรวงขGึนในพระบรมมหาราชวงั มีหนา้ ท3ีบรรเลงเป็ นกองเกียรติยศ ในงานพระราชพิธีต่างๆ (ต่อมาเปล3ียนช3ือเป็ นกองแตรวงทหารมหาดเลก็ รักษาพระองค)์ และไดม้ ีการประพนั ธ์ เพลงชาติโดยใชท้ าํ นองเพลงสรรเสริญพระบารมีขององั กฤษ สมยั รัชกาลท3ี ๖ ทรงสถาปนาวงเครื3องสายฝรั3งหลวงขGึน ดว้ ยการจา้ งครูฝร3ังมาฝึ กสอน ภายหลงั โปรด เกลา้ ใหข้ นุ เจนรถรัฐมาควบคุมวงแทน ต่อมาขนุ เจนรถรัฐไดร้ ับพระราชทานบรรดาศกั ด\\ิเป็นพระเจนดุริยางค์ นบั ไดว้ ่าพระเจนดุริยางคเ์ ป็ นบิดาแห่งดนตรีไทยสากล เพราะเป็ นทGงั ผแู้ ต่งทาํ นองเพลงชาติท3ีใชก้ นั อยู่ ในปัจจุบนั เป็นผเู้ ขียนตาํ ราวิชาการดนตรีเป็นคนแรก และเป็นผอู้ บรมสงั3 สอนศิษย์ ซ3ึงต่อมากลายเป็นครูเพลง ผู้ แต่งทาํ นองเพลง แต่งเนGือร้อง หัวหน้าวงดนตรีและนกั ดนตรี ที3สืบสานและพฒั นาดนตรีไทยสากลสืบต่อกนั เร3ือยมา พ.ศ.๒๓๙๕ พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั โปรดเกลา้ ใหจ้ า้ งครูชาวฝรั3งเศษและชาวองั กฤษ มาสอนตรีให้ ทหารแตรกองทพั ไทย จึงมีการบรรเลงดนตรีโดยใชเ้ คร3ืองดนตรีสากล แต่เล่นเพลงไทยเดิมเป็นสาํ คญั เพราะนกั ดนตรีส่วนใหญ่เล่นและร้องเพลงไทยเดิมอยกู่ ่อน พ.ศ.๒๔๑๔ ในสมยั รัชกาลที3 ๕ พระยาศรีสุนทรโวหาร (นอ้ ย อาจารยางกูร) ไดป้ ระพนั ธ์คาํ ร้องเพลงสรรเสริญพระ บารมี โดยใชท้ าํ นองเพลง God Save The Queen หรือเพลงสรรเสริญพระบารมีขององั กฤษที3ใชก้ นั มาแต่เดิม นบั ว่าเป็ นเพลงชาติไทยเพลงแรก ต่อมาไดน้ าํ เพลงบุหลนั ลอยเลื3อนมาดดั แปลงเป็ นเพลงสรรเสริญพระบารมี นบั เป็นเพลงชาติเพลงท3ี ๒ พ.ศ.๒๔๓๑

7 สมเด็จเจา้ ฟ้ากรมพระยานริศรานุวตั ติวงศ์ ทรงนิพนธ์คาํ ร้องเพลงสรรเสริญพระบารมีขGึนใหม่อีกครGัง โดยใชท้ าํ นองของ ปโยตร์ สชูโรฟสกGี ชาวรัสเซีย นบั วา่ เป็นเพลงชาติฉบบั ท3ี ๓ พ.ศ.๒๔๔๖ สมเด็จเจา้ ฟ้าบริพตั รสุขมุ พนั ธ์กรมพระนครสวรรคว์ รพินิต สาํ เร็จการศึกษาต่อในยโุ รป เมื3อเสด็จกลบั มาไดท้ รงก่อตGงั วงปี3 พาทยว์ งั บางขนุ พรหมขGึน ประกอบไปดว้ ยนกั ดนตรีไทยฝีมือเยย3ี ม ทรงนิพนธ์เพลงแบบฝร3ัง แท้ และเพลงไทยทาํ นองฝร3ัง ซ3ีงลว้ นเป็ นบทเพลงไพเราะไวห้ ลายเพลง ถือเป็ นแม่แบบของเพลงไทยสากลใน สมยั ต่อมา เช่นเพลง สุดเสนาะ มหาฤกษ์ สรรเสริญเสือป่ า คล3ืนกระทบฝั3ง มาร์ชบริพตั ร วอลซ์บริพตั ร วอลซ์ ปลGืมจิต เพลงเหล่านGีไม่มีคาํ ร้อง ใชบ้ รรเลงดว้ ยวงโยธวาทิต โดยเฉพาะเพลงวอลซ์ปลGืมจิตนGนั ถือวา่ เป็นเพลงไทยสากลเพลงแรกในประวตั ิดนตรีของเมืองไทย พ.ศ.๒๔๕๑ พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอกรมพระนราธิปประพนั ธ์พงศ์ ทรงดดั แปลงละครมาเลยบ์ งั สาวนั มาเป็นละครร้อง แบบใหม่โดยมีเคร3ืองปี3 พาทยไ์ มน้ วมและไมแ้ ข็งประกอบ และทรงสร้างโรงละครแห่งใหม่ที3ตรอกแพร่งนรา บางลาํ พู ช3ือโรงละครปรีดาลยั ละครร้องเร3ือง \"สาวเครือฟ้า\" ไดร้ ับความนิยมมาก พ.ศ.๒๔๕๕ พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั ทรงสถาปนาวงเคร3ืองสายฝร3ังหลวงสงั กดั กระทรวงวงั ขGึน และ จา้ งครูดนตรีชาวอิตาเลียนมาเป็ นผฝู้ ึ กสอน แต่ไม่ค่อยไดผ้ ลเพราะนกั ดนตรีแต่ละคนลว้ นสูงอายุ และไม่สันทดั เคร3ืองดนตรีตะวนั ตก อีกทง3ั ไม่มีความรู้ในภาษาต่างประเทศ ส่วนครูผสู้ อนก็พูดภาษาไทยไม่ได้ ทาํ ใหม้ ีปัญหา ดา้ นการส3ือความ พ.ศ.๒๔๕๖ สมเดจ็ เจา้ ฟ้ากรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ โปรดใหจ้ า้ งโปรเฟสเซอร์ อลั แบร์โต นาซารี มาสอนแทน มร.ยาคอบ ไฟต์ ที3ถึงแก่กรรม ต่อมาเมื3อเกิดสงครามโลกครGังท3ี ๑ ขGึนในยโุ รป โปรเฟสเซอร์ อลั แบร์โต นาซารี กลบั มาตุภูมิ ทาํ ใหน้ กั ดนตรีเกิดความระส3าํ ระสาย ผบู้ ญั ชาการกรมมหรสพไดก้ ราบบงั คมทูลใหย้ บุ วงเสีย พ.ศ.๒๔๗๕ เม3ือมีการเปล3ียนแปลงการปกครอง วงดนตรีเคร3ืองสายฝรั3งหลวงถูกโอนไปสังกดั กรมศิลปากร เรียกวา่ \"วงดุริยางคส์ ากล กรมศิลปากร\" พระเจนดุริยางคไ์ ปช่วยราชการที3กองดุริยางคท์ หารอากาศจนเกษียณอายุ แลว้ จึงกลบั มาช่วยงานที3กรมศิลปากรอีกครGัง สําหรับกองแตรวงทหารมหาดเล็กรักษาพระองค์ ไดย้ า้ ยไปสังกดั จงั หวดั ทหารบกกรุงเทพฯ เรียกว่า กองแตรวงทหารบกกรุงเทพฯ ภายหลงั เปล3ียนชื3อเป็น \"วงดุริยะโยธิน\"