หลักฐานทางประวัติศาสตร์

เอกสารประกอบการเรยี น วชิ า ประวัติศาสตร์ ระดับชนั้ ป.3 ครูผู้สอน นางสายฝน ไทยกรรณ์ ตำแหน่ง ผู้อำนวยการสถานศึกษา โรงเรยี นเทศบาลประตูล้ี สังกดั กองการศกึ ษา เทศบาลเมอื งลำพนู จังหวดั ลำพนู

๑ ใบความรู้ วธิ กี ารทางประวัตศิ าสตร์ เรอ่ื ง ความหมายของประวตั ศิ าสตร์ เจ ม ส์ ฮ า ร์เว ย์ รอบิ นสั น ใ ห้ ค ว า ม ห ม า ย เลโอโปลด์ ฟอน รันเก อธิบายความหมาย ประวัติศาสตร์ว่า “ทุกส่ิงซ่ึงเรารู้เก่ียวกับ ประวัติศาสตร์ว่า “ประวัติศาสตร์ได้รับการ ยกย่องให้มีหน้าที่พิพากษาอดีต ให้บทเรียน ทกุ สง่ิ ทีม่ นษุ ยไ์ ดท้ า ได้คิด ไดห้ วงั หรอื ได้รู้สกึ ” แก่ปัจจุบนั เพอื่ เปน็ ประโยชนใ์ นอนาคต” นิธิ เอีย ว ศ รี ว ง ศ์ ไ ด้ ใ ห้ ค ว า ม ห ม า ย ความหมายโดยสรุป ประวัติศาสตร์ ประวัติศาสตร์ว่า ประวัติศาสตร์ คือ คือ การศึกษาอดีตของสังคมมนุษย์ การศึกษาเพ่ืออธิบายอดีตของสังคม ทเี่ ปล่ียนแปลงตามมิติของเวลา โดย มนษุ ย์ในมติ ขิ องเวลา หรือประวัติศาสตร์ อ า ศั ย ห ลั ก ฐ า น ห รื อ ร่ อ ง ร อ ย ที่ คือ การศึกษาเพื่อเข้าใจอดีตของสังคม หลงเหลือในปจั จุบนั มนุษยใ์ นมิติเวลา . ........................................................ ...ประโยชน์ของประวัติศาสตร์ที่มีต่อตนเอง ท้องถิ่น และประเทศชาติ ประวัติศาสตร์บอกท่ีมา และ ววิ ัฒนาการของตนเอง สงั คมและโลก เพื่อใหเ้ ข้าใจปจั จุบนั อย่างถ่องแท้ ซึ่งนาไปส่กู ารดารงชีวิต อย่างมีสติรอบคอบ และมีเหตุผล ทั้งยังช่วยให้สามารถคาดคะเนเหตุการณ์ต่างๆ ในอนาคต โดยอาศยั ข้อมูลจากประวตั ิศาสตร์เป็นพ้ืนฐานได้อกี ดว้ ย

๒ หลักฐานชัน้ ต้น หลกั ฐานช้ันรอง หลักฐานปฐมภมู ิ (primary source) หลักฐานทุตยิ ภมู ิ (secondary source) ความหมาย หลักฐานชั้นต้น หมายถึง บันทึกหรือ คว าม หม า ย หลั กฐ า นช้ั นรอง หม าย ถึง คาบอกเลา่ ของผู้ท่ีมสี ่วนเกี่ยวข้องกับเหตกุ ารณ์ หลักฐานที่จัดทาขึ้นภายหลังเหตุการณ์ทั้ง โดยตรง หรือผู้ร่วมสมัยกับเหตุการณ์รวมท้ัง ประเภทวัตถแุ ละงานเขยี นรวมท้ังพจนานุกรม หลกั ฐานด้านโบราณคดที ่ีเกิดข้ึนในช่วงเวลาน้ัน และสารานุกรมจัดทาขึ้นเพ่ือประโยชน์ของ การศกึ ษาค้นควา้ และอ้างอิง หลกั ฐานทีเ่ ป็น หลกั ฐานท่ไี มเ่ ป็น หลกั ฐานท่ีเปน็ หลกั ฐานทไี่ มเ่ ปน็ ลายลกั ษณอ์ ักษร ลายลกั ษณอ์ กั ษร ลายลกั ษณ์อักษร ลายลกั ษณ์อกั ษร ได้แก่ จารึก, ปมู ได้แก่ โครงกระดกู ไดแ้ ก่ บทความ ได้แก่ พระบรม- ตานาน, จดหมายเหต,ุ แผน่ ศลิ า โลหะ งานพมิ พ์ทาง ราชานสุ าวรยี ์ บันทึกสว่ นบุคคล, ใบลาน เจดยี ์ ประวัติศาสตร์ จดหมายเอกสาร สงิ่ กอ่ สร้างร่วมสมยั พจนานุกรม พระอนุสาวรยี ์ การปกครอง, เป็นต้น คาบอกเลา่ สารานกุ รม หนังสอื พมิ พร์ ายวัน, นาฏศิลป์ ดนตรี ภาพยนตร์ นติ ยสารรว่ มสมยั , เพลงพน้ื บา้ น แบบเรยี น วารสารร่วมสมยั

๓ ลายลกั ษณอ์ ักษร ไมเ่ ปน็ ลายลักษณ์อกั ษร จารกึ หลกั ฐานทาง หลกั ฐานทาง ประวตั ิศาสตร์ โบราณคดี ปูม บนั ทกึ จดหมสามยยั เหตุรว่ มสมยั หลกั ฐานทาง สมศยั ลิ ปกรรม สมัย ตานาน หลโสกั สตฐมาทนยั ศั ทนา์ ง สพมงศยั าวดาร นาฏศลิ ป์ วรรณกรรมร่วมสมยั ดสนมตัยรี สมยั คาบอกเลา่ หนงั สือพิมพส์ มวายั รสาร นิตยสาร สมัย จดเหหสมตมาุ ยั ย สมัย วิทยานิพนธ์ กฎสหมยัมายโบราณ สมยั หลกั ฐานด้านภาษา สทั ศาสตร์ สมัย วรรณกรรม สมัย

๔ เรื่อง ความสาคญั ของหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ความหมาย ตวั อยา่ ง ความสาคญั ๑. จ า รึ ก เ ป็ น ก า ร บั น ทึ ก ศิลาจารึกสมยั สโุ ขทยั , จารึก จารึกเป็นหลักฐานประเภท เรอ่ื งราวในอดตี ลงบนวัสดุท่ีมี คาถาสั้นๆ เรยี กวา่ จารกึ ลายลักษณอ์ กั ษรทมี่ อี ายุยาวนาน ความคงทน เชน่ ศิลา โลหะ “เยธมั มา”, จารึกทีเ่ มอื ง ทส่ี ุดและเกา่ แกท่ ี่สดุ ทพี่ บ โบราณทเ่ี มอื งนครไชยศรี, ในประเทศไทย ใชย้ ืนยนั จารกึ ทเี่ ขางู, จารึกที่ภาคอีสาน, เหตกุ ารณท์ เ่ี กดิ ขน้ึ ในอดีต จารึกปราสาทพระขรรค์ ได้เปน็ อย่างดี ๒. ปูมบันทึกและจดหมายเหตุ จดหมายเหตวุ ันวลติ , เอกสารโบราณทส่ี าคญั ร่วมสมัย เปน็ การบนั ทกึ จดหมายเหตขุ องโยส เซาเตน, ประเภทหนึง่ ท่ใี ช้เป็นหลักฐาน เหตกุ ารณต์ า่ งๆ ทีเ่ กดิ ขึ้น บันทึกการเดินทางไปสยาม ในการศึกษาประวัตศิ าสตร์ไทย ในเวลาน้นั ของเดอ ชัวซ,ี บนั ทกึ ของ และบันทกึ ขณะท่มี ีเหตุการณ์ นิโคลัส แชรแ์ วส น้นั เกดิ ข้ึน มกั บอกเวลา ตามลาดบั เหตุการณ์ ๓. ตานาน คือ หลกั ฐาน ตานานมูลศาสนา, ตานาน ตานานเปน็ หลกั ฐานทาง ประวัติศาสตรท์ ี่มาจากการ ชินกาลมาลปี กรณ,์ ตานาน ประวัติศาสตรป์ ระเภทบอกเล่า บอกเลา่ สบื ตอ่ กันส่วนใหญ่ พระแกว้ มรกต, ตานานสงิ หนวตั ิ, ซ่ึงสะทอ้ นทศั นคติ ความเชอ่ื พบนทิ าน นิยาย เรื่องเหลอื เชอ่ื ตานานจามเทววี งศ์ ความคดิ และสสี ันเข้าไปด้วย ปนอยู่ การนามาใชต้ ้องแยกแยะ ข้อเทจ็ จริงทางประวตั ศิ าสตรก์ อ่ น ๔. พงศาวดาร เปน็ บนั ทึกที่ พระราชพงศาวดารฉบบั หลวง พงศาวดารเป็นหลักฐานทาง ราชสานกั จัดทาขึน้ จะเนน้ ประเสรฐิ อักษรนติ ิ์, พระราช ประวตั ศิ าสตร์ทที่ าใหร้ ู้ เรอื่ งราวท่ีเกย่ี วขอ้ งกบั พงศาวดารกรุงศรอี ยุธยา ฉบบั ประวตั ิศาสตรเ์ ก่ยี วกบั พระมหากษตั ริยต์ ามลาดับ พระจกั รพรรดิพงศ์ (จาด), พระมหากษตั รยิ แ์ ละพระราช เหตุการณ์ พระราชพงศาวดารฉบบั สมเด็จ กรณียกจิ ในสมัยตา่ งๆ ซงึ่ มี พระพนรตั น,์ พระราชพงศาวดาร ความแม่นยาของข้อมลู เป็นท่ี ฉบบั หตั ถเลขา ยอมรบั

๕ ๕. หลักฐานทางโบราณคดี คอื พระพทุ ธรปู , ธรรมจกั ร, หลักฐานทางโบราณคดใี หข้ อ้ มูล หลกั ฐานประเภทวัตถสุ ิ่งของท่ี เครือ่ งประดับ, คนู ้า, คนั ดิน, ที่สาคญั ทาใหน้ กั ประวัตศิ าสตร์ ยังหลงเหลือซากหรือร่องรอย ภาชนะ, เจดยี ์, วดั , พระปรางค,์ ลาดบั ยุคสมยั ไดแ้ มน่ ยายิง่ ขนึ้ มาจนถงึ ปัจจุบัน ปราสาท และหลกั ฐานประเภทน้ี อาจแสดงความคิดทัศนคติ ความเจรญิ ทางเทคโนโลยี และประเพณี ๖. หลักฐานประเภทศิลปกรรมท่ี พระปรางคว์ ัดราชบูรณะ, เป็นหลกั ฐานท่ีทาให้ มนุษยส์ รา้ งสรรค์ข้ึนในอดตี พระปรางค์วัดพระรามอยธุ ยา, นกั ประวตั ศิ าสตร์เห็นขอ้ มูล เช่น สถาปตั ยกรรม ชา้ งบุทองคา, เคร่อื งประดบั การพฒั นาการ และ ประติมากรรม จติ รกรรม ทองคาฝงั อญั มณ,ี ภาพจติ รกรรม ความเจรญิ รงุ่ เรืองของมนษุ ย์ ฝมี ือภิกษขุ รวั อนิ โขง่ , ทางดา้ นศิลปะ และยังสะทอ้ น ภาพจติ รกรรมในพระอโุ บสถ ความคดิ ความเชือ่ ทัศนคติ ของมนุษย์ด้วย

๖ เรื่อง หลักฐานทางประวัติศาสตรส์ มัยตา่ งๆ ๑. หลักฐานทางประวตั ศิ าสตร์ก่อนสมยั สโุ ขทยั ธรรมจักรท่พี บทีเ่ มอื ง นครปฐมโบราณ ศิลาสลักรูปวงล้อพระธรรมจักร กับกวางหมอบเป็นหลักฐาน สาคัญท่ีแสดงว่าเมืองโบราณนครปฐมสมัยทวารวดีนับถือ พระพทุ ธศาสนา ๒. หลักฐานทางประวัติศาสตร์สมัยสุโขทัย ศิลาจารึกพ่อขุน รามคาแหงมหาราช ศิลาจารึกพ่อขุนรามคาแหงมหาราช สลักในหินชนวนสีเทาดา สูง ๑๑๑ เซนติเมตร ใช้อักษรไทยท่ีทรงประดิษฐ์ขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๑๘๒๖ ซึง่ บนั ทกึ เร่ืองราวความเป็นมาของสโุ ขทัย ๓. หลกั ฐานทางประวัตศิ าสตร์สมยั อยุธยา เจดยี ์ศรสี รุ โิ ยทัย สมเด็จพระมหาจักรพรรดิทรงสร้างเจดีย์ศรีสุริโยทัยข้ึนเป็น อนุสาวรีย์เพ่ือเป็นอนุสรณ์แด่พระศรีสุริโยทัยที่สวรรคตจาก การรบกบั พระเจา้ แปรบนหลังชา้ งเม่ือ พ.ศ. ๒๐๙๑ ๔. หลักฐานทางประวัติศาสตร์สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น เจดีย์ภูเขา ทองวัดสระเกศ วัดสระเกศ (ภูเขาทอง) เดิมเป็นวัดเก่าชื่อสะแก ได้รับการ สถาปนาข้ึนใหม่ในสมัยรัชกาลท่ี ๑ และพระราชทานนามว่า “วัดสระเกศ” ส่วนเจดีย์ภูเขาทองน้ันเร่ิมสร้างในสมัยรัชกาล ที่ ๓ ทรงเลียนแบบมาจากภเู ขาทองในสมัยอยุธยา ๕. หลักฐานทางประวัติศาสตร์รัตนโกสินทร์สมัยเปลี่ยนแปลง การปกครอง หมดุ คณะราษฎร หมุดทองเหลืองท่ีพ้ืนถนนลานพระบรมรูปทรงม้าตรงจุดที่ พระยาพหลพลพยุหเสนาอ่านประกาศการเปลี่ยนแปลงการ ปกครองเม่ือวันที่ ๒๔ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๗๕ เวลายา่ ร่งุ

๗ เรอ่ื ง ขอ้ จากดั ของหลกั ฐานทางประวัติศาสตร์ ๑. ตานานท้องถิ่นนี้กล่าวถงึ เรอ่ื งอะไร ความเปน็ มาของพระเจา้ อทู่ องหรือสมเดจ็ พระรามาธบิ ดี ผสู้ รา้ งอาณาจกั รกรุงศรอี ยธุ ยา เมอื่ พ.ศ. ๑๘๙๓ ๒. ตานานจัดว่าเป็นหลักฐานทางประวัตศิ าสตรห์ รือไม่ ถา้ เป็นจดั อยใู่ นประเภทอะไร จัดว่าเป็นหลักฐานปฐมภมู ทิ ่ีเป็นลายลกั ษณอ์ กั ษร ๓. การใชต้ านานอ้างอิงทางประวัตศิ าสตร์น้นั มีข้อจากดั อย่างไร ตานานมักจะมีท่ีมาจากการบอกเล่าสืบกันมานานแล้ว จึงรวบรวมเป็นลายลักษณ์อักษร ในภายหลัง โดยเหตุที่มาจากเร่ืองเล่า จึงมีนิทาน นิยาย เรื่องเหลือเชื่อปะปน ตานานท่ีคัดลอกกัน มาหลังๆ มักจะผิดเพ้ียนจากของเดิมมากขึ้นเร่ือยๆ เม่ือนามาใช้ต้องพยายามแยกแยะ เอาข้อเท็จจรงิ ทางประวตั ิศาสตรอ์ อกมา จารกึ บนแผ่นหนิ สมยั ทวารวดี ๑. หลกั ฐานทางโบราณคดีนใ้ี หข้ ้อมลู เกย่ี วกับเร่อื งใดในประวตั ศิ าสตร์ ข้อมูลเกี่ยวกับการสร้างพระพุทธรูป เสาหงส์ วิหาร ตลอดจนแนวอาณาเขตวัดในเมือง นครปฐมโบราณ ๒. การใชห้ ลักฐานทางโบราณคดมี ขี ้อจากัดอย่างไร หลกั ฐานทางโบราณคดเี ปน็ หลักฐานประเภทวัตถุที่เก่ียวข้องกับมนุษย์ในอดีต เป็นสิ่งที่มนุษย์ โบราณสรา้ งไว้ นกั โบราณคดจี ะเปน็ ผูส้ ารวจขดุ หลักฐานประเภทน้มี าวิเคราะหแ์ ละตคี วามเรื่องราว ในอดีต แล้วนักประวัติศาสตร์จะนาผลการศึกษาของนักโบราณคดีไปใช้เป็นข้อมูลทาง ประวตั ิศาสตร์อีกต่อหนึ่ง

๘ เร่อื ง โครงงานทางประวตั ศิ าสตร์ คาชี้แจง : ตอนท่ี ๑ ให้นักเรียนสืบค้นข้อมูลเร่ือง โครงงานทางประวัติศาสตร์ แล้วเขียนคาตอบลงในช่องว่าง ให้ถกู ตอ้ ง โครงงานทางประวัตศิ าสตร์ หมายถึง วตั ถปุ ระสงค์ กิจกรรมการจัดการเรียนรู้ให้ผู้เรียน เป็นกิจกรรมการเรียนรู้ที่มุ่งฝึกฝน ได้ฝึกฝนทักษะในการศึกษาค้นคว้า และ ทักษะ วิธีการทางประวัติศาสตร์หรือ ลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง ตามความสามารถ วธิ ีการสบื ค้นเรอ่ื งราวที่เกี่ยวข้องกับสังคม ความถนัด ความสนใจ มนุษย์ จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ด้วยวธิ ีการอย่างมรี ะบบ องค์ประกอบของโครงงานทางประวตั ิศาสตร์ เรอ่ื งเก่ยี วกบั สังคมมนุษย์ในอดีต ในพื้นที่ใดพนื้ ท่ีหนง่ึ ซึ่งมีการเปลี่ยนแปลง ตามมิติของเวลา และมีร่องรอยหลักฐานให้ศึกษา ผู้ศึกษาต้องสืบค้นให้ชัดเจน ว่าในประเด็นศกึ ษานนั้ มีใคร ทาอะไร ทีไ่ หน เมือ่ ไร เป็นอย่างไร ความสาคัญของโครงงานทางประวตั ศิ าสตร์ กิจกรรมที่ฝึกฝนทักษะท่ีจาเป็นในการดารงชีวิต เช่น ทักษะการคิดวิเคราะห์ การใช้คาถาม การอ่าน การสังเกต การสารวจ และสร้างเสริมคุณธรรมในการดาเนินชีวิต เช่น ความอดทน ความซ่ือสัตย์ ความเป็นกลาง ความไมม่ อี คติ คาชี้แจง : ตอนท่ี ๒ ให้นักเรยี นเขยี นโครงงานทางประวัตศิ าสตร์โดยใช้วิธกี ารทางประวัตศิ าสตร์สืบคน้ เร่อื งราว ทีต่ นเองสนใจในท้องถิน่ ตามหวั ข้อต่อไปน้ี (อยใู่ นดุลยพนิ จิ ของครู)

๙ ๑. วิธีการทางประวตั ศิ าสตร์มขี นั้ ตอนการศกึ ษาอยา่ งไรบ้าง ลาดบั ขั้นตอนทสี่ าคญั ของวธิ กี ารทางประวัติศาสตร์คอื ๑.๑ การตงั้ คาถามเพอ่ื กาหนดหัวขอ้ การศกึ ษา ซ่งึ คาถามสาคญั มดี งั น้ี ใคร ทาอะไร ทีไ่ หน เมอ่ื ไร ทาไม/อยา่ งไร ๑.๒ การคน้ คว้า/รวบรวมขอ้ มูลและหลกั ฐานทางประวตั ศิ าสตร์ ๑.๓ การวิเคราะห์ข้อมูลหลักฐานทางประวตั ศิ าสตร์ ได้แก่ การวพิ ากษภ์ ายนอกและการวพิ ากษ์ภายใน ๑.๔ การตีความหลักฐาน เพือ่ ใหร้ ู้วา่ หลักฐานข้อมลู ท่ีแทจ้ รงิ คืออะไร ๑.๕ การสงั เคราะห์ขอ้ มูล คือ การรวบรวมและเรียบเรียงข้อเทจ็ จริงตา่ งๆ ๑.๖ การเรียบเรียงและนาเสนอผลการศกึ ษาตามระเบยี บวิธกี ารทางประวัติศาสตร์ ๒. หลกั ฐานทางประวัตศิ าสตร์แบง่ ตามลาดับความสาคัญไดก้ ่ปี ระเภท อะไรบา้ ง หลักฐานทางประวัติศาสตรแ์ บ่งออกตามลาดบั ความสาคญั เป็น ๒ ประเภท คอื ๑. หลักฐานช้ันต้น หรือหลักฐานปฐมภูมิ คือ หลักฐานที่เกิดร่วมสมัยกับเหตุการณ์ เช่น คาบอกเล่า ของผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง จารึก จดหมายเหตุ บันทกึ ๒. หลักฐานชั้นรอง หรือหลักฐานทุติยภูมิ คือ หลักฐานที่จัดทาข้ึนภายหลังเหตุการณ์ เช่น พระบรมราชานสุ าวรยี ์ ตานาน บทความ หนังสือ งานนพิ นธ์ ๓. จงยกตัวอยา่ งหลักฐานท่เี ปน็ ลายลกั ษณอ์ ักษร และระบุความสาคญั ของหลกั ฐานดงั กลา่ ว ตวั อยา่ งของหลักฐานทีเ่ ปน็ ลายลกั ษณอ์ ักษร ๑. จารึก คือ การบันทึกเร่ืองราวไว้บนวัสดุท่ีมีความคงทนถาวร เช่น ศิลา โลหะ ถือเป็นหลักฐาน ลายลกั ษณอ์ กั ษรทม่ี ีอายุยาวนานทีส่ ดุ ทีพ่ บในประเทศไทย เชน่ “จารึกเยธัมมา” จารึกทเี่ ขางู ๒. จดหมายเหตุ คือ การบันทึกเหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดข้ึนในเวลาน้ัน มักบอกเวลาตามลาดับ เหตุการณ์ เปน็ หลกั ฐานสาคัญในการศกึ ษาประวตั ศิ าสตร์ไทย ๓. พงศาวดาร เป็นบันทึกท่ีราชสานักจัดทาขึ้น ซึ่งเป็นเรื่องราวที่เก่ียวข้องกับพระมหากษัตริย์ ตามลาดับเหตุการณ์และยุคสมัย ถือเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่มีความแม่นยาของ ข้อมลู เป็นท่ียอมรบั โดยนกั ประวตั ิศาสตร์ ๔. จงยกตัวอย่างหลกั ฐานท่ีไมเ่ ปน็ ลายลักษณ์อกั ษร และระบคุ วามสาคญั ของหลักฐานดงั กลา่ ว ตัวอยา่ งหลักฐานที่ไม่เป็นลายลกั ษณ์อักษร ๑. หลักฐานทางโบราณคดี คือ หลักฐานวัตถุสิ่งของที่เก่ียวข้องกับเหตุการณ์ในประวัติศาสตร์ เช่น อาวุธ เคร่ืองประดับ ภาชนะ หลักฐานชนิดนี้มีความสาคัญต่อนักประวัติศาสตร์ในการ ตรวจสอบหลักฐานประเภทเอกสารแนช่ ัดขึ้น ๒. หลักฐานทางศิลปกรรม เช่น สถาปัตยกรรม ประติมากรรม จิตรกรรม ที่สะท้อนให้เห็น พัฒนาการของมนุษย์ในอดีต เช่น รูปแบบการสร้างบ้านเรือน การผลิตส่ิงของเพื่อประกอบ พิธกี รรมทางศาสนา ๓. หลักฐานประเภทโสตทัศน์ เช่น ภาพถ่าย แผนที่ แผ่นเสียง ภาพยนตร์ เป็นหลักฐานที่มีคุณค่า อย่างยงิ่ ในประวัตศิ าสตร์

๑๐ ๕. นักประวตั ศิ าสตรม์ วี ิธกี ารตรวจสอบหลักฐานทางประวัติศาสตรไ์ ด้อย่างไร จงอธิบาย นักประวัติศาสตร์มีวิธีการตรวจสอบหลักฐานได้ โดยการวพิ ากษห์ ลกั ฐาน ซง่ึ มวี ธิ กี าร ๒ ข้ันตอนคอื ๑. การวิพากษ์หลักฐานภายนอก เป็นการตรวจสอบถึงลักษณะโดยท่ัวไปของหลักฐาน เช่น ใครเปน็ ผู้แต่ง เวลาทเี่ ขียน ลกั ษณะการเขยี น ๒. การวิพากษ์หลักฐานภายในเป็นการตรวจสอบที่เน้นการวิเคราะห์ในส่วนที่เป็นเน้ือหาสาระ ของเอกสารนน้ั ๆ ว่ามคี วามถูกตอ้ งเพียงใด แบบทดสอบการเรยี นรู้ ๑. ประวัติศาสตรห์ มายถึงอะไร การศึกษาอดตี ของสงั คมมนษุ ยท์ ี่เปลยี่ นแปลงตามมติ ขิ องเวลา ๒. ทุกข้อเปน็ ประโยชนโ์ ดยตรงของการศึกษาประวตั ิศาสตรย์ กเวน้ ขอ้ ใด รกู้ ระบวนการเปลยี่ นแปลงทางกายภาพของส่งิ แวดลอ้ ม ๓. องค์ประกอบขอ้ ใดของประวตั ิศาสตรท์ ี่สาคญั นอ้ ยทส่ี ุด อนาคตของสังคมมนุษย์ ๔. ปัจจยั ทสี่ าคญั ทีส่ ุดในการศึกษาประวัติศาสตร์คอื ข้อใด การเคารพข้อเทจ็ ริงจากหลักฐาน ๕. สมเด็จพระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมพระยาดารงราชานภุ าพทรงมีความสาคัญอยา่ งไร พระบดิ าแหง่ ประวัติศาสตรไ์ ทย ๖. ข้ันตอนแรกของวธิ ีการทางประวัตศิ าสตร์คอื อะไร การกาหนดหวั ข้อการศึกษาประวัตศิ าสตรโ์ ดยการตงั้ คาถาม ๗. เพือ่ ให้การศึกษาทางประวตั ศิ าสตร์สมบรู ณ์ ข้ันตอนสดุ ทา้ ยของวธิ กี ารทางประวตั ิศาสตร์คอื อะไร การเรียบเรยี งและการนาเสนอผลการศึกษา ๘. ถ้านักเรียนตอ้ งการศึกษาหลักฐานช้นั ต้นของประวัติศาสตร์สโุ ขทยั จะต้องศึกษาจากหลกั ฐานใด ศิลาจารึกพอ่ ขนุ รามคาแหงมหาราช ๙. ถ้านักเรียนต้องการศึกษาหลกั ฐานชนั้ รองของประวตั ิศาสตร์สมัยอยธุ ยาตอ้ งศกึ ษาจากหลกั ฐานใด พระบรมราชานสุ าวรีย์สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ๑๐. หลักฐานทางประวัตศิ าสตร์ประเภทใดทม่ี ีข้อมูลแม่นยาน่าเชอื่ ถอื มากท่ีสุด พงศาวดาร ๑๑. ข้อจากดั สาคญั ของการนาตานานมาเปน็ หลักฐานทางประวัตศิ าสตรค์ ืออะไร ตานานให้ขอ้ มูลทน่ี า่ เช่ือถอื นอ้ ยกวา่ หลกั ฐานประเภทลายลักษณอ์ กั ษรอื่นๆ ๑๒. ถ้านักเรียนศึกษาพงศาวดารสมยั อยธุ ยาจะไดค้ วามรเู้ รอื่ งใดนอ้ ยทส่ี ุด ความเปน็ อยขู่ องประชาชนในสมัยอยุธยา ๑๓. พระอภยั มณเี ปน็ วรรณกรรมร่วมสมยั กบั สมัยใด รัตนโกสินทร์ ๑๔. ถ้านักเรียนต้องการรู้เหตุการณ์และความเคลื่อนไหวทางการเมืองนักเรียนจะต้องศึกษาจากหลักฐานทาง ประวตั ศิ าสตร์ประเภทใด หนังสือพิมพ์ วารสาร นิตยสาร

๑๑ ๑๕. หลกั ฐานในปจั จุบันทใ่ี หป้ ระโยชนใ์ นการนามาใช้ศึกษาประวตั ิศาสตร์สงู สดุ คืออะไร วิทยานพิ นธห์ รอื งานวจิ ัยทางประวตั ศิ าสตร์ ๑๖. ขอ้ ใดจดั เปน็ หลักฐานประเภทลายลักษณ์อกั ษร ศลิ าจารกึ ๑๗. การวพิ ากษห์ ลักฐานภายในของ “หนงั สอื ประวัติศาสตรไ์ ทย” คืออะไร เน้ือหาสาระให้ข้อมูลใดและถกู ต้องหรือไม่ ๑๘. ขอ้ ใดคอื คาถามทางประวัตศิ าสตร์ ใคร ทาอะไร ท่ีไหน เมือ่ ไร อยา่ งไร ๑๙. กิจกรรมใดท่ีนาหลกั การและทฤษฎีทเ่ี รียนรู้จาก “วิธกี ารทางประวัตศิ าสตร”์ ไปปฏิบตั จิ ริง โครงงานทางประวัตศิ าสตร์ ๒๐. คณุ สมบตั ทิ ่ีสาคัญนอ้ ยที่สดุ ของนกั ประวัติศาสตรค์ อื อะไร ผู้มคี วามสนั โดษ หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ ๒ เวลา ยุคสมัยทางประวัติศาสตร์ และการตง้ั ถ่ินฐานในดินแดนไท เรอื่ ง ความสาคญั ของเวลา หวั ขอ้ แนวการวิเคราะห์ ๑. เวลาแสดงให้เห็นถงึ พฒั นาการของมนุษยชาติในอดีตทกุ ๆ ด้าน ท้ังดา้ นสภาพสงั คม เศรษฐกิจ การเมอื ง ความเช่ือทางศาสนา ๒. เวลาจะช่วยให้เขา้ ใจเหตกุ ารณ์หรอื เรื่องราวในอดตี ได้ชัดเจน ๓. เวลาจะช่วยเชอื่ มโยงอดตี กบั ปัจจบุ นั นาไปสู่การคาดคะเนในอนาคต ๔. มนษุ ย์ใช้ภูมิปัญญาผลิตเครอ่ื งมอื บอกเวลาเพื่อสนองความจาเป็นในการดารงชีวติ

เร่อื ง ยุคสมัยทางประวตั ศิ าสตร์ ๑๒ ยคุ กอ่ นประวตั ศิ าสตร์ ชว่ งเวลา ๕๐๐,๐๐๐ – ๑,๕๐๐ ปมี าแลว้ .............................................. ยุคหิน ช่วงเวลา ๕๐๐,๐๐๐ – ๔,๐๐๐ ปีมาแล้ว เครื่องมือเคร่ืองใชแ้ ละอ่นื ๆ วถิ ีการดาเนินชีวติ เครอื่ งมอื หนิ ทาจากหินกรวด อาวธุ อยู่กันเปน็ ครอบครวั ขนาดเลก็ ยุคหินเกา่ ทาจากหนิ อยา่ งง่ายๆ เป็นเครื่องมอื เรร่ อ่ นตามล่าฝงู สัตว์และเก็บพืช ยุคหินกลาง ยคุ หนิ ใหม่ ขดุ และสบั ตัด ตามธรรมชาติ อาศัยอยใู่ นถา้ และ เพิงผา เครอื่ งมอื หนิ ขนาดเลก็ ลงประณตี ข้นึ อยรู่ วมกนั เปน็ กล่มุ ขนาดใหญ่ เครือ่ งปั้นดนิ เผาผิวเกลย้ี ง ยังเร่ร่อนตามแหลง่ อาหาร มกี าร ประกอบพธิ ีฝังศพ เคร่ืองมือหินขดั สว่ิ ขวาน เครอ่ื งจกั สาน อยู่รวมกนั เปน็ ชุมชน เพาะปลกู ทอผา้ เครอื่ งปน้ั ดินเผา และเล้ยี งสตั ว์ รู้จกั คา้ ขาย มีการ แบ่งงานกันทา ยคุ โลหะ ช่วงเวลา ๔,๐๐๐ – ๑,๕๐๐ ปีมาแลว้ ยุคเหลก็ เครือ่ งมือเครื่องใช้และอื่นๆ วถิ กี ารดาเนนิ ชวี ติ ยคุ ทองแดง สร้างเครอื่ งมือเครื่องใช้ทาจากสารดิ อยรู่ วมกันเป็นชุมชน มีการ ภาชนะดนิ เผาตกแต่งสวยงาม ปกครอง มีความเช่ือ มีการ มลี วดลายระบายสีแดง ประกอบพธิ ีกรรมทางศาสนา สร้างเครอ่ื งมอื เคร่ืองใช้ดว้ ยเหล็ก อยู่รวมกนั เป็นเมือง บางเมอื ง มกี ารประดษิ ฐเ์ ครอ่ื งมอื เคร่ืองใช้ พัฒนาเป็นอาณาจกั ร มีการ หลากหลายประเภท ค้าขาย มรี ะบบการปกครอง

๑๓ เร่ือง พัฒนาการของมนุษยส์ มยั ก่อนประวตั ศิ าสตร์ในดนิ แดนไทย คาชแี้ จง : ให้นกั เรียนสืบค้นพฒั นาการของมนุษย์ท่ีพบตามแหล่งโบราณคดีตา่ งๆ แลว้ เขยี นคาตอบลงในตาราง ทก่ี าหนดให้ แหล่งโบราณคดี ร่องรอย/หลกั ฐาน/ลกั ษณะสงั คม ๑. แหล่งโบราณคดีท่แี ม่ทะ พบเครื่องมือหินกะเทาะทามาจากหินกรวดกาหนดอายุได้ อาเภอแม่ทะ จงั หวัดลาปาง ประมาณ ๕ ถึง ๔ แสนปมี าแลว้ ๒. แหลง่ โบราณคดี พ บ ร่ อ ง ร อ ย ข อ ง ม นุ ษ ย์ ส มั ย ก่ อ น ป ร ะ วั ติ ศ า ส ต ร์ ที่ ใ ช้ ถ้าหลงั โรงเรียน เคร่ืองมือหินกะเทาะ ทั้งเครื่องมือแกนหินและเครื่องมือ อาเภอเมือง จงั หวัดกระบี่ สะเก็ดหินอายุ ๓๗,๐๐๐-๒๗,๐๐๐ ปี การใช้เคร่ืองมือหิน กะเทาะแบบฮัวบินเนียนอายุ ๙,๐๐๐-๗,๕๐๐ ปี พบภาชนะ ดนิ เผา ๖,๐๐๐-๔,๐๐๐ ปี ๓ แหล่งโบราณคดีถา้ หมอเขยี ว พบร่องรอยการอยู่อาศัยของคนหลายช่วงเวลา มีการใช้ อาเภอเมือง จงั หวัดกระบ่ี เครอื่ งมือหนิ หลายลักษณะ ต้ังแตช่ ่วง ๒,๕๐๐-๔,๐๐๐ ปี ๔ แหลง่ โบราณคดถี ้าผแี มน อาเภอ พบเครอื่ งมอื หนิ แบบฮวั บนิ เนยี นทาจากหนิ กรวดแม่น้ากาหนด ปางมะผา้ จังหวดั แมฮ่ ่องสอน อายุได้ ๖,๐๐๐ ถึง ๙,๐๐๐ ปมี าแลว้ พบหลักฐานของเมล็ดพชื จึงทาให้เกดิ ขอ้ สนั นษิ ฐานวา่ มกี ารเรมิ่ ตน้ เพาะปลกู ๕ แหล่งโบราณคดบี ้านเชยี ง อายุระหว่าง ๔,๓๐๐-๓,๐๐๐ ปี พบหลักฐานโครงกระดูก บ้านเชียงสมยั ต้น มนุษย์ โบราณวตั ถุทเ่ี กยี่ วข้องกบั ประเพณฝี งั ศพ พบภาชนะ เผาสีดา-เทาเข้ม ตกแต่งลายเส้นและมีการพัฒนาภาชนะ ดินเผา จนระยะสุดท้ายพบภาชนะก้นกลมระบายสีแดง เรียกวา่ ภาชนะแบบบา้ นออ้ มแกว้ บ้านเชยี งสมัยกลาง อายุระหว่าง ๓,๐๐๐-๒,๓๐๐ ปีมาแล้ว คนในยุคนี้เริ่มรู้จัก ทาการเพาะปลูกและเล้ียงสัตว์ ใช้โลหะทาเคร่ืองมือ เครอ่ื งใชแ้ ละเครื่องประดับ ภาชนะดินเผาทีพ่ บมีขนาดใหญ่ มกี ารตกแตง่ ปากภาชนะด้วยการทาสีแดง บา้ นเชียงสมัยปลาย มีอายุระหว่าง ๒,๓๐๐-๑,๘๐๐ ปี ใช้เหล็กทาเครื่องมือ เครือ่ งใชแ้ พร่หลาย ๖ แหล่งโบราณคดีโนนนกทา มีอายุระหว่าง ๕,๕๐๐-๔,๕๐๐ ปี รู้จักทาการเพาะปลูก อาเภอภเู วยี ง จังหวดั ขอนแก่น เล้ยี งสัตว์ รจู้ กั ใช้สาริดทาเครอ่ื งมือเครื่องใช้ โนนนกทาสมยั ต้น โนนนกทาสมัยกลาง มีอายุระหว่าง ๔,๕๐๐-๑,๘๐๐ ปี รู้จักเพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์ รจู้ กั ใช้สาริดทาเคร่อื งมือเคร่อื งใช้ ภาชนะดนิ เผามหี ลายรูปแบบ โนนนกทาสมยั ปลาย อายุ ๑,๐๐๐ ปีมาแล้ว พบเคร่ืองมือเคร่ืองใช้ทาด้วยเหล็ก และเครอื่ งมอื เกษตรกรรม

๑๔ ๗ แหล่งโบราณคดบี ้านเก่า อาเภอ พบร่องรอยของหมู่บ้านสมัยก่อนประวัติศาสตร์มีอายุราว เมอื งกาญจนบุรี จงั หวัดกาญจนบรุ ี ๔,๐๐๐ ปี มีการเพาะปลูก เล้ียงสัตว์ มีภาชนะหลายรปู แบบ พบโครงกระดูกมนุษย์ เคร่ืองมือเกษตรกรรมทาด้วยเหล็ก ๘ แหลง่ โบราณคดีบา้ นดอนตาเพชร และสาริด พบเคียวเก่ียวข้าว และเมล็ดข้าวในเน้ือภาชนะ ตาบลพนมทวน ดินเผา มีอาชพี ทานา จับปลา ลา่ สัตว์ จงั หวดั กาญจนบรุ ี พบภาชนะดินเผา วัตถุสาริด เครื่องมือเหล็ก ลูกปัดทาด้วย หิน แก้ว กระดกู ชุมชนบ้านจันเสนพัฒนาเป็นเมืองรนุ่ แรก ๙ แหลง่ โบราณคดบี ้านจันเสน อาเภอตาคลี จงั หวดั นครสวรรค์ เร่อื ง วัฒนธรรมกอ่ นประวัตศิ าสตรใ์ นดินแดนไทย การศึกษาเร่ืองราวสมยั กอ่ นประวัติศาสตรข์ องไทย เรม่ิ ต้นค้นพบเม่ือประมาณ ๕๐ ปีมาแล้ว ระหวา่ ง พ.ศ. ๒๕๐๓- ๒๕๐๕ หลักฐานท่ีพบคือเครื่องมือหินชนิดต่างๆ พบบริเวณ.ล...ุ่ม...แ...ม...่น...า้ ..แ...ค..ว...น...้อ...ย....แ..ล...ะ..แ...ค...ว..ใ..ห...ญ...่....แหล่งโบราณคดี ทีส่ าคัญ พบเครื่องมอื หนิ กะเทาะทอ่ี าเภอ....แ..ม...่ท..ะ........จังหวัด...ล..า..ป...า..ง...อายุประมาณ ๔-๖ แสนปีมาแล้ว และยัง พบวา่ มนษุ ยส์ มยั กอ่ นประวัตศิ าสตรใ์ ช้เครื่องมอื หินกะเทาะแบบฮัวบินเนียน ที่ถ้าหลังโรงเรียนเป็นเพิงผาในเทือกเขา หินปูน..อ..า..เ.ภ..อ..เ.ม...ือ..ง...จ..ัง.ห...ว..ดั ..ก..ร..ะ..บ..ี่..มีการพบแหล่งโบราณคดี..ถ..า้..ผ..ีแ...ม..น....อ..า..เ.ภ..อ...ป..า..ง..ม..ะ..ผ...า้ ..จ...งั .ห...ว..ัด..แ..ม...ฮ่..อ่...ง.ส...อ..น.. การค้นพบหลักฐานทางโบราณคดีทาให้สันนิษฐานได้ว่า กลุ่มคนในยุคนี้ไม่รู้จักการเพาะปลู กและเลี้ยงสัตว์ ดารงชีวิตด้วยการล่าสัตว์และหาของป่า การเพาะปลูกนั้นพบว่ามีอายุระหว่าง ๔,๓๐๐ และ ๓,๐๐๐ ปีมาแล้วท่ี .บ...้า...น...เ.ช...ยี ..ง...อ...า..เ.ภ...อ...ห...น...อ..ง..ห...า..น....จ...งั ..ห..ว...ัด..อ...ุด...ร..ธ..า...น..ี......และยังมีหลักฐานการฝังศพ โดยนาภาชนะดินเผาฝังร่วมกับ โครงกระดูก และมีหลักฐานการใช้สาริดในประเทศไทยท่ี.โ.น...น...น...ก..ท...า...เ.ข..ต...บ...้า..น...น..า..ด...ี.อ...า..เ.ภ...อ..ภ...ูเ.ว..ยี...ง...จ..ัง..ห...ว..ัด...ข..อ...น..แ...ก...น่ .... มีการพบภาชนะดินเผา มีลักษณะเด่นคือ ภาชนะดินเผาสามขาที่ ต...า..บ...ล..บ...า้ ..น...เ.ก...า่ ...อ..า..เ.ภ...อ..เ..ม...อื ..ง...จ..ัง..ห...ว..ัด...ก..า..ญ....จ..น...บ...รุ ..ี .. นอกจากนยี้ งั พบเคยี วเก่ียวข้าว เมล็ดข้าวในเน้อื ภาชนะดินเผา พบลกู หินมลี ายเขียนสีที่...บ..า้..น...ด...อ..น...ต...า..เ.พ...ช..ร........ .ต...า..บ...ล...พ...น..ม...ท...ว..น....จ...งั ..ห..ว...ัด...ก..า..ญ....จ..น...บ...รุ ..ี......แหล่งโบราณคดีพบโบราณวัตถุวัฒนธรรมอินเดีย เช่น ดวงตราสัญลักษณ์ ตกุ๊ ตาดนิ เผา ท้งั ผชู้ าย ผหู้ ญงิ เดก็ สวมใสเ่ คร่ืองประดบั เครอื่ งแตง่ กาย...บ...้า..น...จ...ัน...เ..ส...น....อ...า..เ..ภ...อ...ต...า..ค...ล...ี .จ..งั..ห...ว...ดั ...น...ค...ร..ส..ว...ร..ร..ค...์ โบราณวัตถุท่ีโดดเด่นคือ ภาชนะดินเผาท่ีลวดลายประทับรูปสัตว์เหมือนกับโบราณวัตถุที่พบที่ศรีเกษตร แว่นแคว้นพม่าโบราณ ทาให้นักวิชาการด้านโบราณคดีและประวัติศาสตร์เชื่อว่าท่ีแห่งนี้เป็นชุมชนขนาดใหญ่ และเข้าสู่.ส..ม...ัย..ท...ว..า.ร..ว..ด...ี ......

๑๕ เร่ือง หลกั ฐานทางโบราณคดขี องผู้คนในสมยั กอ่ นประวัตศิ าสตร์ ๑. เครื่องมอื หนิ แบบฮวั บนิ เนียน เคร่ืองมือหินแบบฮัวบินเนียนทาจากหินกรวดแม่น้า ส่วนใหญ่ มรี ูปแบบทรงไข่ โดยมกี ารกะเทาะรอบ บางครั้งเป็นการกะเทาะ ห น้ า เ ดี ย ว ห รื อ ส อ ง ห น้ า ข้ึ น อ ยู่ กั บ ค ว า ม ต้ อ ง ก า ร แ ล ะ ประสบการณข์ องผกู้ ะเทาะ ๒. เครอ่ื งป้นั ดินเผาบา้ นเชยี ง ภาชนะดินเผามีพัฒนาการยาวนาน ในสมัยหลังเป็นภาชนะ ดินเผาทรงกระบอกและก้นกลม คอภาชนะสั้นๆ ตกแต่งด้วย ลายเชือกทาบทั้งใบ ส่วนบริเวณไหล่ตกแต่งด้วยลายขีดผสม การระบายสแี ดง ๓. ภาชนะดินเผาแหลง่ โบราณคดีบา้ นเกา่ ภาชนะดินเผามีลกั ษณะเดน่ คือ ภาชนะดินเผา ๓ ขา สว่ นใหญ่ มีสีดา สเี ทาเขม้ หรือสนี า้ ตาล

๑๖ เรอ่ื ง เช่อื มโยงเหตุการณใ์ นประวัตศิ าสตร์ไทยกบั เหตุการณใ์ นประวตั ิศาสตรส์ ากล พุทธศกั ราช คริสตศ์ ักราช ประวัตศิ าสตร์ไทย ประวัติศาสตรส์ ากล พุทธศตวรรษ ครสิ ต์ศตวรรษ อาณาจักรทวารวดีปกครองดินแดน ศาสนาอสิ ลามเผยแผไ่ ปใน ๑๐-๑๖ ๕-๑๑ แหลมทอง เปอรเ์ ซยี และอียิปต์ พ.ศ. ๑๗๔๐ ค.ศ. ๑๑๙๗ พุทธศาสนารุ่งเรอื งในอาณาจักร พทุ ธศาสนาเริม่ เสอื่ มในอินเดยี ทวารวดีและพม่า วทิ ยาลัยพุทธศาสนาทน่ี าลนั ทา ถูกทาลาย พ.ศ. ๑๗๘๓ ค.ศ. ๑๒๔๐ พ่อขุนศรอี ินทราทิตยต์ ้ังกรงุ สุโขทัย ทหารจีนของกบุ ไลข่านโจมตรี สั เซีย พ.ศ. ๑๘๒๖ ค.ศ. ๑๒๘๓ พอ่ ขุนรามคาแหงมหาราชทรงประดิษฐ์ จนี โจมตีพม่า จามปา และ อักษรไทย เวียดนาม แตแ่ พ้สงครามญ่ปี ุ่น พ.ศ. ๑๘๙๓ ค.ศ. ๑๓๕๐ พระเจ้าอู่ทองทรงสถาปนากรงุ ศรี ราชวงศห์ มิงครองประเทศจีน อยุธยาเป็นราชธานี ตอ่ จากพวกมองโกล พ.ศ. ๒๑๓๕ ค.ศ. ๑๕๙๒ สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช ทรงทา ญ่ีปุ่นยดึ ครองเกาหลี ยทุ ธหัตถีกบั พระมหาอุปราช พ.ศ. ๒๓๔๗- ค.ศ. ๑๘๐๔- รัชกาลที่ ๑ ทรงตรากฎหมาย จักรพรรดนิ โปเลยี นโบนาปาร์ต ๒๓๕๘ ๑๘๑๕ ตราสามดวง สรา้ งวัดพระศรีรตั น- ทรงครองอานาจในฝรงั่ เศส อติ าลี ศาสดาราม และอียปิ ต์ พ.ศ. ๒๓๙๔- ค.ศ. ๑๘๕๑- พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยหู่ วั สงครามกลางเมอื งในอเมรกิ า ๒๔๑๑ ๑๘๖๘ ทรงครองราชย์เป็นรัชกาลที่ ๔ สมัยประธานาธบิ ดลี ินคอลน์ พ.ศ. ๒๔๕๔ ค.ศ. ๑๙๑๑ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา้ ซนุ ยัตเซนปฏิวตั ใิ นจีนสถาปนา เจ้าอยู่หัวทรงตัง้ ขบวนการลูกเสอื สาธารณรัฐประชาชนจนี ในสยาม พ.ศ. ๒๔๗๕ ค.ศ. ๑๙๓๒ ประเทศไทยเปลี่ยนแปลงการปกครอง อริ กั เป็นอิสรภาพจากการปกครอง เป็นระบอบประชาธปิ ไตย ของอังกฤษ เร่ือง การใชศ้ กั ราชแบบตา่ งๆ ในเอกสารทางประวตั ศิ าสตรไ์ ทย ๑๒๐๕ หมายถงึ มหาศกั ราชหรือ ม.ศ. ๑๒๐๕ ศักราชนี้มีท่ีมาคือ มหาศักราชผู้ต้ังคือ พระเจ้ากนิษกะ ในพุทธศตวรรษท่ี ๖ เม่ือขึ้นเสวยราชย์ แลว้ ทรงตั้งมหาศกั ราชข้ึนใน ค.ศ. ๖๒๒ ๑๒๐๕ ศก ตรงกบั พ.ศ. ๑๘๒๗ ค.ศ. ๑๒๘๔ ชว่ งเวลาดงั กลา่ วตรงกบั วนั ศกุ รท์ ่ี ๔ เดือน มีนาคม พ.ศ. ๑๘๙๓ ๖ ช่วงเวลาดังกลา่ วเขียนเปน็ สญั ลกั ษณ์แบบไทยคอื ๖ ฯ ๕ จุลศักราช ๗๑๒ ตรงกับ พ.ศ. ๑๘๙๓ ค.ศ. ๑๓๕๐ จุลศักราชมีท่ีมาคือ จุลศักราชต้ังขึ้น พ.ศ. ๑๑๘๒ ในพม่าการเทียบจุลศักราชให้ใช้ ๑๑๘๒ เปน็ เกณฑ์ในการบวกลบ ไทยใชจ้ ลุ ศกั ราชในการคานวณทางโหราศาสตร์

๑๗ ร.ศ. ๑๑๒ ตรงกบั พ.ศ. ๒๔๖๓ ร.ศ. มีที่มาคือ รัตนโกสินทรศกเป็นศักราชที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงต้ังข้ึนเมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๒ โดยให้นับปีที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช สถาปนา กรุงรัตนโกสินทร์ เม่ือ พ.ศ. ๒๓๒๕ เป็น ร.ศ. ๑ และให้เร่ิมใช้ศักราชนี้ในราชการตั้งแต่วันท่ี ๑ เมษายน ร.ศ. ๑๐๘ เกณฑก์ ารเทยี บรัตนโกสนิ ทรศกกับพทุ ธศักราช คือ การใช้ตัวเลข ๒๓๒๔ มาเป็นเกณฑใ์ นการบวกลบ เร่ือง ประตมิ ากรรมแสดงศนู ยก์ ลางอาณาจักรต่างๆ ๑. พระพทุ ธรูปประทับเหนอื พนัสบดี ศลิ ปะทวารวดี จังหวัดนครปฐม ๒. พระพุทธรปู ศลิ ปะล้านนา ๓. พระโพธสิ ตั ว์อวโลกเิ ตศวร ศิลปะแบบศรวี ชิ ยั ๔. พระพมิ พจ์ ากคบู วั ศิลปะทวารวดี จงั หวัดราชบรุ ี ๕. พระพทุ ธรปู ทวารวดี ๖. พระพทุ ธสมัยศรีวชิ ยั

๑๘ แบบทดสอบการเรียนรู้ ๑. เวลามปี ระโยชน์ตอ่ การดารงชีวิตของมนุษย์ และการศึกษาประวตั ิศาสตร์อย่างไร เวลามีประโยชน์ต่อการดารงชีวิตของมนุษย์และการศึกษาประวัติศาสตร์เนื่องจากประวัติศาสตร์ คือการศึกษาอดีตของสังคมมนุษย์ที่มีการเปล่ียนแปลงตามมิติของเวลา ดังน้ันเวลาจะช่วยให้ เข้าใจเหตุการณ์และลาดับเรื่องราวในอดีตได้ถูกต้อง นอกจากน้ันเวลาจะช่วยเช่ือมโยงอดีตกับ ปัจจบุ ันนาไปสกู่ ารคาดคะเนในอนาคต ๒. ลกั ษณะเฉพาะของมนษุ ย์สมัยกอ่ นประวตั ิศาสตรใ์ นดนิ แดนไทยแตล่ ะชว่ งสมยั เปน็ อย่างไร ๑. ยุคหินเก่า เครื่องมือเครื่องใช้ทาด้วยหินอย่างง่ายๆ มีวิถีการดารงชีวิตท่ีเร่ร่อน อาศัยอยู่ตาม ถา้ หรอื เพิงผา ๒. ยุคหนิ กลาง เครอื่ งมอื เครือ่ งใชย้ ังคงทาด้วยหนิ มคี วามประณีตข้ึน เร่ิมอย่รู ว่ มกนั เป็นกลมุ่ รูจ้ ัก ประกอบพิธีกรรมทางศาสนา ๓. ยุคหินใหม่ มีการพัฒนาเคร่ืองมือเครื่องใช้ท่ีทาจากหินหลายแบบ รู้จักทาเครื่องจักสานและ ทอผ้า รจู้ ักเพาะปลูกเลยี้ งสัตว์ คา้ ขายแลกเปล่ียน ชมุ ชนขยายตัวอยา่ งรวดเร็ว ๔. ยุคโลหะ ร้จู ักประดษิ ฐเ์ ครือ่ งมอื เครอื่ งใช้ด้วยสาริดและเหล็ก มีการทาเครอ่ื งป้ันดนิ เผาทพ่ี ฒั นา อยา่ งสวยงาม อยู่รวมกนั เป็นเมืองและเรม่ิ พัฒนาเข้าส่กู ารเป็นอาณาจกั ร ๓. ยคุ สมยั กง่ึ กอ่ นประวตั ิศาสตรใ์ นดนิ แดนไทยอยชู่ ่วงเวลาใด เพราะเหตุใด ยุคสมัยก่ึงก่อนประวัติศาสตร์หมายถึง ช่วงเวลาในสังคมน้ันยังไม่รู้จักใช้ตัวอักษรแต่มีคนจาก ต่างถน่ิ รูจ้ กั ใช้ตวั อักษรบนั ทึกเรือ่ งราวของสงั คมน้ันๆ ไว้ ยุคสมัยกึ่งก่อนประวัติศาสตร์ในดินแดน ไทยอยู่ในชว่ งเวลาความเจริญร่งุ เรืองของอาณาจักรต่างๆ กอ่ นสมยั สุโขทัย ๔. หลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่กล่าวถึงการตั้งถ่ินฐานในดินแดนไทยมีอะไรบ้าง เลือกและอธิบายหลักฐาน ท่ีเหน็ วา่ สาคญั จานวน ๑-๒ หลกั ฐาน ๑. จารึก ตัวอักษรท่ีพบในจารึกมีอายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๒ ซึ่งจารึกเหล่าน้ีจะจารด้วย “ตัวอักษร ปัลละวะ” ที่ได้รับอิทธิพลจากอินเดีย และสมัยหลังคลี่คลายเป็น “ตัวอักษรหลังปัลละวะ” จนพัฒนามาเป็นอักษรไทยแบบต่างๆ ซ่ึงเป็นหลักฐานชั้นต้นแสดงถึงรัฐโบราณท่ีเกิดในดินแดน ประเทศไทยคือ อาณาจักรทวารวดีและอาณาจักรศรีวิชัย รวมทั้งอาณาจักรเจนละในประเทศ กัมพูชา ๒. หลักฐานทางโบราณคดีและประวัติศาสตร์ศิลปะ เช่น ในแหล่งโบราณคดีพบตะเกียงโรมันท่ี กาหนดอายุได้ราวพุทธศตวรรษท่ี ๖ การพบเหรียญซ่ึงมีตราประทับและนามทวารวดีอยู่ด้วย ในการขุดบูรณะจุลประโทนเจดีย์ จังหวัดนครปฐม ทาให้นักประวัติศาสตร์ทราบว่าบริเวณ เมืองเกา่ ซง่ึ มีเจดียจ์ ลุ ประโทนเปน็ ศนู ย์กลางนั้น เคยเปน็ ศนู ยก์ ลางของอาณาจักรทวารวดี ๕. สมัยประวตั ศิ าสตรใ์ นดนิ แดนไทยแบง่ ไดอ้ ยา่ งไรบา้ ง และใช้อะไรเปน็ เกณฑ์ ๕.๑ แบ่งตามศนู ยก์ ลางอานาจการปกครองเป็น ๕ สมยั คอื (๑) สมัยก่อนสโุ ขทัย (ประมาณพทุ ธศตวรรษท่ี ๑๒ - ๑๘) (๒) สมยั สโุ ขทยั (ประมาณ พ.ศ. ๑๗๙๒ - ๒๐๐๖) (๓) สมยั อยธุ ยา (พ.ศ. ๑๘๙๑ - ๒๓๑๐)

๑๙ (๔) สมยั ธนบุรี (พ.ศ. ๒๓๑๐ - ๒๓๒๕) (๕) สมัยรัตนโกสินทร์ (พ.ศ. ๒๓๒๕ - ปจั จบุ ัน) ๕.๒ แบง่ ตามระบอบการปกครองเป็น ๒ สมยั คือ (๑) สมัยสมบรู ณาญาสทิ ธิราชย์ (พทุ ธศตวรรษท่ี ๑๘ - พ.ศ. ๒๔๗๕) (๒) สมัยระบอบประชาธปิ ไตย (พ.ศ. ๒๔๗๕ - ปัจจบุ ัน) แบบทดสอบการเรียนรู้ ๑. จากขอ้ ความวา่ “วันที่ ๗ กนั ยายน พ.ศ. ๒๓๕๒ รัชกาลท่ี ๑ ประชวรพระโรคสวรรคต” แสดงความสาคัญ ของเวลาอย่างไร เวลาชว่ ยใหเ้ ข้าใจเหตกุ ารณ์หรือเร่ืองราวในอดีต ๒. ขอ้ ใดไมใ่ ชเ่ ครอื่ งมอื บอกเวลาทเ่ี กิดจากธรรมชาติ นาฬกิ าจกั รกล ๓. “เมือ่ วนั จันทร์ ข้ึน ๑ ค่า เดอื น ๕ พ.ศ. ๒๑๘๑ สมเด็จพระเจ้าปราสาททองโปรดใหท้ าการลบศักราชเพือ่ เป็น การแกเ้ คล็ด เนอ่ื งจากจุลศกั ราชจะครบ ๑,๐๐๐ ป”ี จลุ ศกั ราชหมายถงึ อะไร ศักราชพม่า ต้ังข้ึนเมอ่ื พ.ศ. ๑๑๘๒ ๔. “ลุศักราช ๗๑๒ ปีขาล โทศก วันศุกร์ เดือนห้า ข้ึน ๖ ค่า เพลาสามนาฬิกาเก้าบาท สถาปนากรุง พระนครศรอี ยธุ ยา” ศกั ราช ๗๑๒ หมายถึงอะไร จ.ศ. ๗๑๒ ๕. “รัชกาลที่ ๕ มีพระบรมราชโองการให้ตราพระราชบัญญัติธนบัตร ร.ศ. ๑๒๑” การเทียบศักราชข้อใด ไม่ถูกตอ้ ง ร.ศ. ๑๒๑ ตรงกบั ทศวรรษท่ี ๒๔๕๐ ๖. การแบง่ ยคุ สมยั กอ่ นประวตั ิศาสตรเ์ ป็นยุคหนิ และยุคโลหะใชส้ งิ่ ใดเป็นเกณฑ์ เทคนิควธิ ีการและวสั ดใุ นการทาเคร่อื งมอื เครื่องใช้ ๗. ยุคหม่บู ้านสงั คมเกษตรกรรมตรงกับขอ้ ใด ยุคหินใหม่ ๘. ปัจจยั ใดทที่ าให้มนษุ ยก์ า้ วเข้าสยู่ ุคประวัตศิ าสตรใ์ นช่วงเวลาไม่เท่ากนั การรูจ้ กั ประดิษฐ์ตวั อกั ษรอยใู่ นช่วงเวลาไมเ่ ท่ากัน ๙. แหล่งโบราณคดขี องไทยทีเ่ ก่าแกท่ ี่สดุ คือขอ้ ใด แหลง่ โบราณคดที ี่บ้านแม่ทะ ๑๐. แหลง่ โบราณคดีใดในประเทศไทยท่ีพบร่องรอยและหลักฐานมากท่ีสุด แหล่งโบราณคดบี า้ นเชยี ง ๑๑. ร่องรอย/หลกั ฐานลายลักษณ์อกั ษรทเ่ี กา่ แกท่ ีส่ ดุ ทพ่ี บในประเทศไทยคืออะไร จารกึ ๑๒. “จารึกเยธัมมา” ให้ข้อมลู ทางประวตั ศิ าสตรใ์ นเรอื่ งใด เหตกุ ารณ์บา้ นเมอื งสมยั ทวารวดี ๑๓. ประเทศไทยกา้ วเข้าสสู่ มยั ประชาธิปไตยอย่างเปน็ ทางการในสมยั ใด รชั กาลท่ี ๗ ๑๔. เหตุการณ์ใดทท่ี าใหส้ มยั สมบรู ณาญาสทิ ธิราชยข์ องไทยสิ้นสดุ ลงอยา่ งถาวร คณะราษฎรปฏวิ ัติเปลีย่ นแปลงการปกครองสมยั รชั กาลที่ ๗ ๑๕. ความสัมพันธข์ อ้ ใดไมถ่ กู ต้อง ราชวงศบ์ ้านพลหู ลวง - ธนบุรี ๑๖. สมัยรัตนโกสินทรย์ ุคปรบั ปรุงประเทศอยูใ่ นสมยั รัชกาลใด รชั กาลท่ี ๔ ๑๗. ปัจจยั สาคัญทสี่ ดุ ในการตั้งถิน่ ฐานของชมุ ชนโบราณคืออะไร แหล่งนา้ ๑๘. ชมุ ชนโบราณในดนิ แดนภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื มีถ่ินฐานอยูใ่ นบรเิ วณใด แอ่งโคราช

๒๐ ๑๙. บริเวณใดในดินแดนภาคใตท้ พี่ บร่องรอยการตัง้ ถน่ิ ฐานของชมุ ชนโบราณมากที่สุด ชายฝ่ังทะเลด้านตะวนั ออก ๒๐. นกั ประวัติศาสตร์ส่วนใหญย่ อมรบั ว่าประเทศไทยกา้ วสูส่ มัยประวตั ศิ าสตร์ในช่วงเวลาใด พทุ ธศตวรรษที่ ๑๒ แนวความคดิ ท่เี ช่ือว่าชนชาติไทยมีถิน่ กาเนิดอยบู่ ริเวณภาคใตข้ องจีน ไดร้ บั การยอมรบั มากท่สี ดุ เพราะ ประเด็นท่ีค้นพบทางด้านภาษาและวัฒนธรรมรวมท้ังการค้นคว้าทางชาติพันธุ์ วิทยาและข้อมูลทาง โบราณคดที ่ีปรากฏร่องรอยของกลุ่มชนไทย เรอื่ ง ทรรศนะของนักประวัตศิ าสตร์ท่ีมีตอ่ การตั้งถิน่ ฐานของมนษุ ยใ์ นดนิ แดนไทย ช่ือนักประวัติศาสตร์ ทรรศนะ แนวคิด - ดร.วิลเลยี ม คลิฟตัน ดอดด์ ๑. ถิ่นเดมิ ของชนชาตไิ ทย - ขุนวิจติ รมาตรา ถ่ินเดมิ ของชนชาติไทยอยใู่ น อย่แู ถบเทือกเขาอัลไต บรเิ วณตอนกลางของประเทศจีน - ศาสตราจารยแ์ ตเรียน ถกู จีนรุกรานจงึ อพยพลงใตม้ า เดอ ลา คูเปอรี ๒. ถ่ินเดิมของชนชาตไิ ทย ตามลาดบั แล้วตั้งอาณาจกั รน่านเจ้า อยบู่ ริเวณตอนกลางของจนี ใน พ.ศ. ๑๑๐๐ หลงั จากนั้นถกู จีน - สมเดจ็ ฯ กรมพระยาดารง ยึดครองจงึ อพยพลงมาในดนิ แดน ราชานุภาพ ๓. ถนิ่ เดมิ ของชนชาติไทยอยู่ ประเทศไทย บริเวณตอนใตข้ องจีน - หลวงวจิ ติ รวาทการ ชนชาติไทยเป็นเชอื้ สายมองโกล ถ่ินเดิมนา่ จะอยู่ในเขตอบอนุ่ เหนือ - อาร์ชิบัลด์ รอสส์ คอลคนู ตอ่ มาเคล่อื นย้ายเขา้ สจู่ ีน ต้งั - ศาสตราจารยว์ ิลเลียม เจ. อาณาจกั รเรยี กวา่ อา้ ยลาว เมอื่ ชาวจนี เขม้ แข็งและแยง่ ชงิ พ้ืนทท่ี าใหต้ อ้ ง เกดนีย์ อพยพต่อลงไปสู่ดินแดนทางตอนใต้ - ศาสตราจารยข์ จร อาร์ชบิ ัลด์ รอสส์ คอลคูน เชื่อวา่ สุขพาณชิ ชนชาติไทยมถี ่ินกาเนดิ ทางตอนใต้ - พันตรี เอช. อาร์. เดจีส์ ของจนี ตอ่ มานักวชิ าการหลายคน มีความเหน็ ตรงกนั วา่ ชนชาตไิ ทย มถี ิ่นฐานอยใู่ นเขตจีนตอนใต้ แถบกวางต้งุ กวางสี ยูนนาน

๒๑ - ศาสตราจารยน์ ายแพทยส์ ดุ ๔. ถนิ่ เดิมของชนชาตไิ ทย เช่อื วา่ ชนชาตไิ ทยเปน็ ชนชาติมลายู แสงวิเชยี ร อยู่ในประเทศไทยปจั จบุ ัน ไดอ้ พยพจากทางใตข้ องแหลมมลายู - ดร.ควอริตช์ เวลส์ ขึน้ ไปทางเหนือจนถึงตอนใต้ของจีน แลว้ อพยพกลบั ลงมาอีกคร้ัง - รูท เบเนดิกต์ ๕. ถ่ินเดิมของชนชาติไทย จากการขดุ พบกะโหลกศรี ษะและ - นายแพทย์สมศกั ด์ิ พนั ธุ์สมบญุ อยู่ในคาบสมุทรมลายู โครงกระดกู มนษุ ยโ์ บราณ และหมเู่ กาะอนิ โดนเี ซยี ในดนิ แดนไทยพบวา่ เม่อื เปรยี บเทียบ กนั แล้วเหน็ วา่ ไม่มีลกั ษณะทแี่ ตกต่าง สาคญั ๆ จากโครงกระดกู ของคนไทย สมยั ปจั จบุ ัน จงึ สนั นษิ ฐานวา่ คนไทย อยใู่ นประเทศไทยเมื่อ ๔,๐๐๐ ปี มาแลว้ เรอื่ ง ปจั จัยท่ีมอี ิทธิพลต่อการต้ังถ่ินฐานของมนษุ ยใ์ นดนิ แดนไทย ๑. ภมู ิอากาศ ๒. ลักษณะภูมิประเทศ ๓. ดนิ และน้า ดินแดน ๔. ปา่ ไม้และแร่ธาตุ ในดนิ แดนประเทศ ดนิ แดนไทยมี ไทยมดี นิ อดุ มสมบรู ณ์ ดินแดนไทยมี ไทยมลี มมรสุม ๒ ภูมปิ ระเทศเป็นทรี่ าบ เชน่ ท่ดี นิ ตะกอน ทรัพยากรธรรมชาติ ชนดิ คอื ลมมรสุม ทีร่ าบสูง เปน็ เขา หว้ ย มีแหล่งนา้ จดื และ อุดมสมบรู ณ์ เชน่ ตะวันตกเฉยี งใต้ หนอง คลอง บึง แมน่ ้าลาธาร สาหรับ ปา่ ไม้ และแร่ธาตตุ า่ งๆ นาความชนื้ และฝน แมน่ า้ ทะเลสาบ ทะเล บรโิ ภคเพาะปลูก และ ไดแ้ ก่ ทองแดง ดบี กุ มาจากมหาสมทุ ร เกาะ ทาใหเ้ หมาะ เปน็ เส้นทางคมนาคม เหล็ก ซึ่งมนษุ ย์นามา อนิ เดยี และลม แกก่ ารตงั้ ถ่นิ ฐาน โดยเฉพาะแม่นา้ ประดิษฐ์เครือ่ งมอื มรสมุ ตะวันออก ของมนุษย์ เจ้าพระยา เคร่ืองใช้ เคร่อื งประดับ เฉียงเหนอื นา และอาวุธ ความหนาวเย็น ปจั จยั ทางกายภาพ ทาใหภ้ มู ภิ าคนี้ เหมาะแก่ การตง้ั ถิ่นฐานของ การเพาะปลูก มนุษย์ในดินแดนไทย ปัจจัยทางสังคม หมายถึง ความมั่นคงปลอดภัยในชีวิต รวมถึงเชื้อชาติ ความคิดความเชื่อ การประกอบพิธีกรรมทางศาสนา ขนบธรรมเนียมประเพณี และวัฒนธรรม การดาเนินชีวิต ด้านภาษา มีกติกาควบคุมสมาชิกในสังคม ก่อให้เกิดระบบจารีตประเพณี กฎหมาย ปัจจัย ทางสงั คม ซ่งึ มอี ิทธพิ ลตอ่ การตัง้ ถน่ิ ฐานของมนุษย์ เชน่ เดียวกับปจั จัยทางกายภาพ

๒๒ เรอ่ื ง เมืองโบราณในดินแดนไทย ความเปน็ มาของแควน้ ตามพรลงิ ค์ คอื แคว้นตามพรลิงค์ตัง้ ขึ้นเมื่อประมาณพทุ ธศตวรรษที่ ๗ เมือ่ ถึงพุทธศตวรรษ ท่ี ๑๘ ได้เปลี่ยนช่ือเป็นแคว้นนครศรีธรรมราช มีอิทธิพลครอบคลุม แหลมมลายู ศาสนามีท้ังศาสนาพราหมณ์-ฮินดู และพระพุทธศาสนานิกาย มหายาน และนิกายเถรวาท ความเปน็ มาของอาณาจกั รทวารวดี คอื อาณาจักรในภาคกลางของดินแดนประเทศไทยศูนย์กลางอานาจอาจอยู่ท่ี เมืองนครปฐมโบราณ หรือเมืองอู่ทอง หรือเมืองลพบุรี อาณาจักรทวารวดี มกี ษัตริยป์ กครอง มีหลกั ฐานยนื ยัน ไดแ้ ก่ เหรียญเงิน มีคาจารึกว่า ศรีทวารวติ ศวรปุณยะ ซึ่งแปลว่า บุญของผู้เป็นเจ้าแห่งทวารวดี นอกจากน้ี ยังพบ หลกั ฐานโบราณวัตถทุ แี่ สดงถงึ พิธกี รรมของกษัตริย์ ความเป็นมาของอาณาจักรศรวี ชิ ยั คือ อาณาจักรศรีวิชัยเดิมเป็นชุมชนโบราณที่ต้ังอยู่ริมฝ่ังทะเลจึงเหมาะท่ีจะเป็น เมืองเก่าและพักจอดเรือ ต่อมากลายเป็นศูนย์กลางค้าที่สาคัญเพราะอยู่ใน เสน้ ทางการค้าระหว่างอินเดียกับจนี ในระยะแรกนบั ถอื พระพทุ ธศาสนานิกาย เถรวาทและศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ความเปน็ มาของอาณาจกั รลพบรุ ี คอื เ มื อ ง ล ะ โ ว้ ห รื อ ล ว ปุ ร ะ เ ป็ น เ มื อ ง ส า คั ญ ใ น ส มั ย ท ว า ร ว ดี ต้ั ง อ ยู่ ใ น จุ ด ยุทธศาสตร์โดยมีเสน้ ทางตดิ ตอ่ กบั เมืองในลุ่มแม่น้าป่าสัก ท่ีราบสูงโคราช และเขตตะวันตกของทะเลสาบเขมร ทาให้ละโว้เป็นศูนย์รวมของ ทรัพยากรจากบ้านเมืองโดยรอบ พุทธศตวรรษที่ ๑๖ ได้รับอิทธิพลทาง การเมอื งและวฒั นธรรมของเขมร ทาให้เกดิ “ศลิ ปะรปู แบบลพบรุ ี”

๒๓ เรือ่ ง ตานานการสถาปนารัฐไทย ตานานมคี วามสาคญั ทางประวตั ศิ าสตรอ์ ยา่ งไร ตานานเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่มาจากการบอกเล่าสืบกันมานาน แล้วถูกรวบรวม เป็นลายลักษณ์อักษรภายหลัง ส่วนใหญ่พบนิทาน นิยาย เร่ืองเหลือเชื่อปนอยู่ในตานานเพื่อสร้าง สีสนั ของเรื่องราว การใช้ตานานเปน็ หลักฐานในการอ้างองิ มีขอ้ จากัดอย่างไร เนื่องจากตานานเป็นเรื่องราวกับเทพนิยายและเหตุการณ์ในอดีตซึ่งบันทึกไว้ด้วยวัสดุ พวก ใบลานและพับสา ตานานส่วนมากมักจะมีข้อบกพร่องในเร่ืองช่วงเวลา เช่น วัน เดือน ปี คลาดเคล่ือน ทั้งนี้เป็นเพราะมีการคัดลอกที่ส่งผ่านกันมา การใช้ตานานเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ จาเปน็ ต้องแยกแยะข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์มาใช้ให้ได้ และต้องระมัดระวังในการตรวจสอบ เรือ่ งชว่ งเวลาท่ีเกิดเหตุการณ์ เรอื่ ง หลกั ฐานของอาณาจกั รทวารวดี เสมาจากเมืองฟ้าแดดสงยาง จังหวัดกาฬสินธ์ุ พระบรมธาตุไชยา จังหวัดสุราษฎรธ์ านี พระธาตหุ ริภญุ ชัย จงั หวัดลาพนู พระโพธสิ ัตวป์ ูนป้ันจากเมืองคบู ัว จังหวัดราชบุรี

๒๔ เร่อื ง เหตุการณ์สาคญั ของไทย จานวนปี พ.ศ. ๑๗๘๓ พ.ศ. ๑๗๕๐ พอ่ ขนุ ศรีอินทราทติ ย์ตัง้ กรุงสุโขทัย พ.ศ. ๑๘๐๐ พ.ศ. ๑๘๒๖ พ่อขุนรามคาแหงทรงประดิษฐ์อกั ษรไทย พ.ศ. ๑๘๙๓พระเจา้ อูท่ องทรงสถาปนา พ.ศ. ๒๐๐๐ พ.ศ. ๑๙๘๑ พ.ศ. ๒๔๐๐ กรุงศรีอยธุ ยาเปน็ ราชธานี พ.ศ. ๒๕๐๐ กรงุ สโุ ขทยั ถกู รวมเข้ากบั กรุงศรีอยธุ ยา พ.ศ. ๒๑๑๒ พ.ศ. ๒๑๒๗ เสียกรุงศรีอยุธยาครั้งท่ี ๑ สมเด็จพระนเรศวรประกาศอิสรภาพทเ่ี มืองแครง พส.ศม.ยั ๒สม๓เ๑ด๐็จกพรรุงะศมรหีอินยทุธรยาาธเริสาียชให้แก่พม่า พ.ศ. ๒๓๑๐ พค.ศร.ั้ง๒ท่ี๓๒๒๕ สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงกู้อิสรภาพของ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯ ทรง ชาติไทยและทรงสถาปนา กรุงธนบุรีเปน็ ราชธานี สถาปนา กรงุ รตั นโกสินทร์ เปน็ ราชธานี พ.ศ. ๒๔๑๑-๒๔๕๓ พ.ศ. ๒๔๗๕ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยหู่ วั เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง ก า ร ป ก ค ร อ ง เป็นระบอบประชาธปิ ไตย ครองราชย์เปน็ รชั กาลที่ ๕ พ.ศ. ๒๔๘๒ พ.ศ. ๒๔๘๙ เปลย่ี นช่อื ประเทศสยามเป็นประเทศไทย พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ภูมิพลอดุลยเดชทรงครองราชย์เป็น รชั กาลท่ี ๙

๒๕ แบบทดสอบการเรียนรู้ ๑. แนวคิดเกี่ยวกับถิ่นกาเนิดของชนชาติไทย แนวคิดใดน่าเชื่อถือและมีหลักฐานสนับสนุนมากท่ีสุด จงแสดง ความคิดเห็น แนวคิดท่ีเช่ือว่าชนชาติไทยมีถิ่นกาเนิดในบริเวณภาคใต้ของจีนได้รับการยอมรับมากที่สุด เพราะประเด็นที่ค้นพบทางด้านภาษาและวัฒนธรรมรวมทั้งการค้นคว้าทางชาติพันธุ์ วิทยาและ ข้อมูลทางโบราณคดีของกลุ่มชนในดินแดนน้ันท่ีปรากฏร่องรอยของกลุ่มชนชาติไทย แต่อย่างไร กต็ าม ยงั ไมม่ ีหลักฐานแนน่ อนทาใหส้ รุปได้วา่ ชนชาตไิ ทยมีถิน่ เดิมท่ีใด ๒. อาณาจักรสโุ ขทยั มีปจั จยั แวดล้อมในการกอ่ ตง้ั อาณาจักรอยธุ ยาอย่างไร อาณาจักรสุโขทัยต้ังข้ึนเป็นปึกแผ่นในราวพุทธศตวรรษที่ ๑๘ จากหลักฐานทางโบราณคดี พบวา่ ตรงที่ลาดเชิงเขาหลวง กรงุ สุโขทยั เปน็ เมอื งรูปส่ีเหลยี่ มจตั ุรสั มกี าแพงเมอื งทาด้วยดิน ๓ ชั้น ขนาดเมืองโดยประมาณกว้าง ๑,๖๐๐ เมตร ยาว ๒๐๐ เมตร ท้ังยังเป็นอาณาจักรท่ีมีเส้นศูนย์กลาง สามารถติดต่อกับจีน อินเดีย ลังกา พุกาม (พม่า) ขอม จึงมีความเจริญรุ่งเรืองในการขาย ต่อมา มีการขยายตัวเมืองออกไปยังลุ่มน้ายม – น่าน และปิง รวมท้ังลุ่มน้าป่าสัก ทาให้มีการขาดน้าโดย สร้างคันดินเก็บกักน้าทีเ่ รียกว่า ถนนพระร่วง ในตัวเมืองมีตระพังหลายแห่งจึงเป็นศูนย์กลางความ ม่นั คงทัง้ เศรษฐกิจ การปกครองและสังคม ส่วนอาณาจักรอยุธยาสถาปนาข้ึนใน พ.ศ. ๑๘๙๓ โดย พระเจ้าอู่ทองพาไพร่พลมาต้ังราชธานีคือ หนองโสน (บึงพระราม) และอาศัยปัจจัยหลักคือ ดินแดน ลมุ่ แม่นา้ เจ้าพระยาซึง่ เปน็ ที่รวมของแม่น้าหลายสาย เช่น บางปะกง ลพบุรี ป่าสัก ท่าจีน แม่กลอง จึงทาให้เกดิ ความอดุ มสมบูรณ์ และเป็นชัยภมู ิทเ่ี หมาะสมทาใหเ้ กดิ ความเจรญิ รงุ่ เรอื งขยายอานาจ ขึ้นไปตอนบนครอบครองอาณาจักรสุโขทัย โดยยุทธวิธีต้ังเมืองพิษณุโลกให้เป็นราชธานีท่ีสอง ส่งพระอุปราชหรือราชโอรสขึ้นไปปกครองประจวบกับปลายสมัยสุโขทัยเกิดการแตกแยกแย่งชิง ราชสมบัติ อยุธยาจึงเข้าไปปกครองอาณาจักรสุโขทัย มีการอภิเษกระหว่างราชวงศ์อยุธยากับ ราชวงศส์ ุโขทยั อยธุ ยาจึงเปน็ อาณาจกั รม่นั คงมคี วามเปน็ ปกึ แผ่นปอ้ งกันการรกุ รานขา้ ศกึ ไดท้ กุ ด้าน ๓. อาณาจกั รรตั นโกสินทรม์ ีชัยภูมิไดเ้ ปรยี บกว่าอาณาจักรธนบุรอี ยา่ งไร ๑. พระราชวังเดิมกรุงธนบุรีคับแคบ มีวัดขนาบอยู่ ๒ ข้างคือ วัดแจ้งและวัดท้ายตลาด ทาให้ ไม่สามารถขยายเขตพระราชวงั ได้ ๒. กรุงธนบุรีต้ังอยู่บนท้องคุ้งของแม่น้าเจ้าพระยา นา้ กัดเซาะตลิ่งพังทลายได้ง่าย จึงไม่เหมาะ แก่การสร้างเมือง ๓. กรงุ รตั นโกสนิ ทร์ ตงั้ อยใู่ นจุดยุทธศาสตรท์ ่ีเหมาะสมมธี รรมชาติเปน็ ด่านปอ้ งกนั ข้าศกึ ศัตรู ๔. พระมหากษัตริย์ท่ีมีบทบาทสาคัญในการสถาปนาอาณาจักรไทยมีใครบ้าง และเพราะเหตุใดจึงสถาปนา อาณาจักรได้สาเรจ็ ๑. พ่อขนุ ศรีอนิ ทราทติ ย์ สถาปนากรงุ สโุ ขทัย ใน พ.ศ. ๑๗๘๓ ๒. พระเจา้ อูท่ อง สถาปนากรงุ ศรอี ยธุ ยา ใน พ.ศ. ๑๘๙๓ ๓. พระเจา้ ตากสินมหาราช สถาปนากรุงธนบุรี ใน พ.ศ. ๒๓๑๐ ๔. พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช สถาปนากรงุ รัตนโกสนิ ทร์ พ.ศ. ๒๓๒๕

๒๖ พระมหากษัตริย์ทุกพระองค์สร้างบ้านแปลงเมืองได้สาเร็จด้วยพระปรีชาสามารถ ความกล้าหาญ ความเสียสละ ความอดทน และความรกั ชาติไทย ๕. อาณาจักรในดินแดนไทยมีอิทธิพลต่อพัฒนาการของรัฐไทยสืบต่อมาจนถึงปัจจุบัน คืออาณาจักรใด และ เพราะเหตใุ ด อาณาจักรไทยในดินแดนไทย มีอิทธิพลต่อพัฒนาการของรัฐไทยสืบต่อมาจนถึงปัจจุบันคือ อาณาจักรทวารวดี เป็นอาณาจักรที่มีความเจริญท้ังทางด้านศิลปะ ศาสนาท่ีแสดงความเช่ือ การเกษตรกรรม การคา้ ขาย และภูมปิ ัญญาด้านอื่นๆ ท่ยี ังคงตกทอดมาจนถึงปัจจุบัน ประกอบกับ อาณาจกั รน้ีเจรญิ รุ่งเรืองในลมุ่ น้าเจา้ พระยาและแผข่ ยายอิทธิพลครอบคลุมภมู ิภาคต่างๆ ของไทย แบบทดสอบการเรยี นรู้ ๑. เพราะเหตุใดแนวคิดเร่ืองถิน่ กาเนิดชนชาติไทยในบริเวณเทือกเขาอัลไตจงึ ไมไ่ ด้รบั การยอมรบั เทือกเขาอัลไตอากาศหนาวเยน็ แห้งแลง้ ไม่เหมาะแก่การดารงชพี ของคนไทย ๒. แนวความคดิ ใดเกยี่ วกบั เรื่องถ่นิ กาเนดิ ชนชาติไทยทไี่ ดร้ บั การสนบั สนนุ มากทส่ี ุด ถ่ินกาเนดิ ของชนชาตไิ ทยอยใู่ นบรเิ วณตอนใต้ของจีน ๓. แนวความคดิ ใดเกย่ี วกบั เรอ่ื งถน่ิ กาเนิดชนชาตไิ ทยทไี่ ด้รับการยอมรบั นอ้ ยที่สุด ถิน่ กาเนดิ ของชนชาตไิ ทยอยใู่ นคาบสมทุ รมลายู ๔. อิทธิพลของวัฒนธรรมอินเดียท่ีส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่ของดินแดนโบราณในประเทศไทยน้อยท่ีสุด คืออะไร ระบบการค้าขาย ๕. ลมุ่ นา้ เจา้ พระยามคี วามสาคญั ตอ่ การตั้งถนิ่ ฐานของอาณาจกั รใด อาณาจักรทวารวดี ๖. การขุดพบปฏิมากรรมรูปพระโพธสิ ตั ว์อวโลกิเตศวร แสดงวา่ อาณาจักรโบราณแหง่ นี้นบั ถือศาสนาใด พระพุทธศาสนา นิกายมหายาน ๗. การพบหลกั ฐานเทวรูปของพระวิษณุ เมืองตกั โกละ แสดงถงึ ความเชื่อในศาสนาใด ศาสนาพราหมณ-์ ฮนิ ดู ๘. รปู แบบศลิ ปะแบบทวารวดยี คุ ตน้ ได้รับอทิ ธพิ ลมาจากอะไร พระพทุ ธศาสนาจากอนิ เดยี ๙. เพราะเหตุใดจงึ สนั นิษฐานวา่ มีการผลิตข้าวเป็นจานวนมากในสมัยทวารวดี อิฐท่ที าข้ึนในสมัยนม้ี ขี ้าวแกลบเป็นสว่ นผสม ๑๐. เสมาจากเมอื งฟ้าแดดสงยางเปน็ หลักฐานทางประวตั ศิ าสตรใ์ นเร่อื งใด ศลิ ปะทวารวดขี ยายสภู่ าคตะวนั ออกเฉียงเหนอื ๑๑. นักโบราณคดีเชื่อว่าอาณาจกั รศรีวชิ ยั มีการปกครองรูปแบบใด สหพนั ธรฐั ๑๒. นักโบราณคดเี ช่ือว่าบริเวณเมืองไชยา-นครศรธี รรมราชนา่ จะเคยเป็นศนู ย์กลางของอาณาจกั รใด อาณาจกั รศรวี ิชัย ๑๓. อิทธพิ ลทางวัฒนธรรมของขอมปรากฏเดน่ ชัดในดินแดนไทยสมยั โบราณในรูปแบบใด ปราสาทหินแบบลพบรุ ี ๑๔. หลักฐานทางโบราณคดขี องเมอื งหรภิ ญุ ชัยแสดงความเชือ่ ในศาสนาใด พระพุทธศาสนา

๒๗ ๑๕. “ถนนพระร่วง” แสดงถึงภมู ปิ ญั ญาของสุโขทยั ในดา้ นใด การชลประทาน ๑๖. ต้นเคา้ การรวมตวั ของเมืองระยะแรกของสโุ ขทยั ปรากฏอยใู่ นรูปแบบใด ระบบเมอื งคู่ ๑๗. การปกครองแบบพ่อปกครองลูกสมัยสุโขทัยมีผลทาให้ความสัมพันธ์ระหว่างผู้ปกครองกับ ผู้อยู่ใต้การ ปกครองมลี กั ษณะใด ความสมั พนั ธแ์ บบเครอื ญาติ ๑๘. ข้อมลู ใดถกู ตอ้ งมากทสี่ ดุ เกยี่ วกบั อาณาจักรอยุธยา กษตั รยิ ท์ รงเป็นเทวราชามฐี านะสูงส่งมอี านาจเด็ดขาด ๑๙. ข้อใดคอื ปจั จยั สาคัญทที่ าให้อาณาจกั รอยธุ ยาตกเป็นเมอื งข้ึนของพมา่ ความแตกสามัคคีของประชาชน ๒๐. พระเจ้าตากสินทรงมีคุณูปการทสี่ าคญั ทสี่ ุดตอ่ แผ่นดินไทยอย่างไร กู้เอกราชของชาติจากพม่า หน่วยการเรยี นรูท้ ี่ ๔ ประเด็นสาคัญในประวัตศิ าสตรไ์ ทย : สถาบันพระมหากษัตริย์และพัฒนาการ เรอ่ื ง ความสาคญั ของสถาบันพระมหากษัตริย์ ความเปน็ สถาบันสูงสุด สถาบันพระมหากษัตริย์มี ความเป็นศูนย์รวมจิตใจ พระมหากษัตริย์ทรง ความสาคัญที่สุด และคงคู่สังคมไทยมาตลอด เป็นศูนย์รวมจิตใจของไทยท้ังชาติตลอดมา หลายร้อยปี ต้ังแต่สมัยสุโขทัยซ่ึงพระมหากษัตริย์ พระองค์ทรงปกป้องอธิปไตย และนาความ ทรงอยูใ่ นฐานะปิตรุ าชาสมัยอยธุ ยาพระมหากษตั รยิ ์ เจริญรุ่งเรือง ร่มเย็นสู่อาณาประชาราษฎร์ อยใู่ นฐานะเทวราชา จนปัจจุบันพระองค์ทรงเป็น ประเทศชาติท่ีเจริญรุ่งเรืองมาจนถึงทุกวันนี้ ประมขุ ภายใตร้ ัฐธรรมนญู ด้วยพระบารมขี องพระมหากษัตริย์ไทย ความเปน็ เอกลกั ษณท์ างวัฒนธรรม กา รเ ป็ นป ระ มุ ข สู ง สุ ด รั ฐ ธ ร รม นู ญ แห่ ง พ ร ะ ม ห า ก ษั ต ริ ย์ ส ร้ า ง ค ว า ม เ ป็ น ปึ ก แ ผ่ น ใ ห้ รา ช อ า ณา จั ก ร ไ ท ย ทุ ก ฉ บั บ ก า หน ดใ ห้ บ้านเมือง มีเกียรติและศักด์ิศรีทัดเทียมกับ พระมหากษัตริย์เป็นประมุขของชาติทรงเป็น ประเทศอ่ืนๆ ทาให้สังคมไทยมีเอกลักษณ์ทาง พุทธมามกะและอัครศาสนูปถัมภก ตลอดจน วฒั นธรรมท่ีแตกตา่ งจากสังคมอ่ืนๆ ทางโบราณ ดารงตาแหน่งจอมทพั ไทย ราชประเพณี

๒๘ เร่อื ง พระมหากษตั ริย์ไทย ขอ้ ความ สมัย สมยั สมยั ธนบรุ แี ละ สมัย สุโขทยั อยธุ ยา รตั นโกสินทร์ตอนต้น ปัจจุบัน ๑. พระมหากษตั ริย์มีอานาจสงู สุดเดด็ ขาด ๒. พระมหากษัตริย์ทรงมีฐานะปติ ุราชา ๓. พระมหากษัตรยิ ์ทรงมีฐานะธรรมราชา ๔. พระมหากษตั ริย์ทรงมีฐานะเทวราชา ๕. พระมหากษัตริย์ทรงเปน็ จอมทัพไทย ๖. พระมหากษัตริย์ทรงเป็นพระประมุขของชาติ ภายใต้รฐั ธรรมนญู ๗. พระมหากษัตริย์ทรงเป็นพุทธมามกะและองค์ อัครศาสนปู ถัมภก ๘. พระมหากษัตริย์ทรงใช้อานาจอธิปไตยผ่านทาง องค์กรตา่ งๆ ๙. โองการของพระมหากษัตรยิ ถ์ อื เป็นกฎหมาย ๑๐. พระมหากษัตริย์ทรงเปน็ เจ้าชีวิต ๑๑. พระมหากษตั รยิ ท์ รงเปน็ ศนู ย์รวมจิตใจไทยทงั้ ชาติ ๑๒. พระมหากษัตริย์ทรงดารงอยู่ในฐานะอันเป็นที่ เคารพสกั การะ ผใู้ ดจะละเมดิ มิได้ ๑๓. พระมหากษตั ริยท์ รงไวซ้ ่ึงฐานะในการสถาปนา ฐานนั ดรศกั ด์แิ ละพระราชทานเคร่ืองราชอิสรยิ าภรณ์ ๑๔. พระมหากษัตริย์ทรงเป็นศูนย์รวมแห่งความรัก และความสามัคคีของคนในชาติ ๑๕. พระมหากษัตริย์ทรงบาบัดทุกข์ บารุงสุขให้ พลเมืองทกุ ดา้ น

๒๙ เร่ือง ลักษณะสงั คมไทย วิเคราะห์สังคมสมยั สโุ ขทยั ๑. สังคมของเมืองสุโขทัยน้นั เปน็ สงั คมทม่ี ีเสรภี าพผู้คนดารงชีวติ ด้วยความกตัญญแู ละมคี วามผูกพันกันเปน็ อย่างดี ๒. คนสโุ ขทยั มีเสรภี าพในการเล่นดนตรี เล่นกีฬา และร่ืนเริง ๓. คนในสมยั สโุ ขทยั ศรทั ธาในพระพทุ ธศาสนาและมีเสรภี าพในการนบั ถอื ศาสนาและทาบุญสุนทานตามฐานะของตน ๔. คนสุโขทัยมเี สรีภาพทางดา้ นการทามาหากนิ ๕. คนสุโขทยั มีความกตัญญูตอ่ บดิ ามารดามคี วามผูกพันในครอบครวั เอาใจใส่เลย้ี งดกู นั วเิ คราะห์สังคมสมยั อยธุ ยา ลักษณะของสังคมสมัยอยุธยาเป็นแบบเจ้าขุนมูลนายมีการจัดระบบที่มีผลให้เกิดการแบ่งชนช้ัน ในสังคมเปน็ ๒ ระบบอย่างชดั เจนคือ ระบบไพรแ่ ละระบบศกั ดนิ า ระบบไพร่ เป็นวิธีการท่ีรัฐควบคุมแรงงานของประชาชนตามระดับช้ันโดยให้มูลนายระดับต่างๆ ควบคุมไพร่ทุกคนตอ้ งข้นึ ทะเบียนสังกดั กบั หัวหนา้ ตน ระบบศักดินา สังคมศักดินาอยุธยามีการจัดระเบียบทางสังคมด้วยการจาแนกฐานะสังคมของ ประชาชนต้ังแต่สูงสุดจนถึงต่าสุดโดยกาหนดหน้าท่ีความรับผิดชอบ อภิสิทธ์ิและสิทธิต่างๆ ท่ีบุคคลในแต่ละ ระดับช้ันในสังคมทุกชนชั้นของสังคมอยุธยาต่างยอมรับสภาพของตนเอง และปฏิบัติตามหน้าท่ีและความ รบั ผิดชอบในสงั คม

๓๐ เรอ่ื ง การปกครองของไทย โครงสร้างการปกครองสมยั อยธุ ยาตอนปลาย-สมัยรัตนโกสนิ ทร์ตอนต้น พระมหากษตั ริย์ การปกครองสว่ นรวม การปกครองสว่ นภมู ิภาค การปกครองส่วนท้องถ่ิน สมหุ กลาโหม สมหุ นายก บา้ น ตาบล แขวง รับผดิ ชอบ รับผิดชอบ ฝ่ายทหาร ฝา่ ยพลเรือน หัวเมืองชนั้ ใน หวั เมืองช้นั นอก ประเทศราช จตุสดมภ์ เวียง วงั คลัง นา (นครบาล) (ธรรมาธิกรณ)์ (โกษาธบิ ดี) (เกษตราธิการ) คาช้ีแจง : ตอนที่ ๒ ใหน้ กั เรียนสบื คน้ ขอ้ มูลการปฏิรปู การเมอื งการปกครองสมัยรชั กาลท่ี ๕ แล้วเขียนคาตอบ ลงในแผนผังมโนทัศน์ให้ถกู ตอ้ ง การบรหิ ารราชการสว่ นกลาง ทรงยกเลกิ ระบบจตสุ ดมภ์ ใหจ้ ัดต้ังกระทรวงขนึ้ มา ๑๒ กระทรวง มเี สนาบดเี ปน็ ผบู้ ังคับบญั ชา และรับผิดชอบ การบริหารราชการแผน่ ดนิ ในสมยั รัชกาลที่ ๕ การบริหารราชการส่วนภมู ภิ าค การบริหารราชการส่วนทอ้ งถนิ่ ยกเลิกระบบหัวเมืองเดิม แบ่งเขตการปกครอง ใ ห้ จั ด ก า ร ป ก ค ร อ ง ส่ ว น ท้ อ ง ถิ่ น ใ น รู ป แ บ บ สุขาภิบาล เพื่อให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการ เป็นมณฑล, เมือง, อาเภอ, ตาบล, หมบู่ า้ น บรหิ ารทอ้ งถิน่

๓๑ เรือ่ ง เหตุการณส์ าคญั ของการเมืองไทย พ.ศ. ๒๓๔๗ รัชกาลท่ี ๑ ทรงรวบรวม ชว่ งเวลา พ.ศ. พ.ศ. ๒๓๒๕ และชาระกฎหมายตราสามดวง พ.ศ. ๒๓๐๐ พระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟา้ ฯ พ.ศ. ๒๓๖๘ ขน้ึ ครองราชยแ์ ละสถาปนากรงุ รัตนโกสนิ ทร์ พ.ศ. ๒๔๐๐ รั ช ก า ล ท่ี ๓ ท ร ง ท า พ.ศ. ๒๓๙๘ สนธิสญั ญาเบาว์รงิ กับองั กฤษ รัชกาลท่ี ๔ ทรงทาสนธิสญั ญาเบาว์ริงกบั อังกฤษ พ.ศ. ๒๔๓๕ พ.ศ. ๒๔๔๘ รชั กาลท่ี ๕ ทรงปฏริ ปู การปกครอง รชั กาลที่ ๕ ทรงประกาศเลกิ ทาส พ.ศ. ๒๔๕๔ พ.ศ. ๒๔๖๔ ในสมัยรชั กาลที่ ๖ เกิดกบฏ ร.ศ. ๑๓๐ รั ช ก า ล ที่ ๖ ท ร ง ต ร า พ.ศ. ๒๕๐๐ พ.ศ. ๒๔๗๕ พระราชบัญญัตปิ ระถมศกึ ษา ประเทศไทยปฏวิ ตั ิเพ่อื เปล่ยี นแปลงการปกครอง ในสมัยรัชกาลท่ี ๗ พ.ศ. ๒๕๑๖ วันมหาวิปโยค ๑๔ ต.ค. ๑๖ พ.ศ. ๒๕๑๙ ประชาชนปฏวิ ัติเพอื่ โคน่ ล้มเผดจ็ การทหาร เกิดเหตุการณ์ ๖ ตลุ าคม ๒๕๑๙ ประชาชน พ.ศ. ๒๕๓๕ ถูกปราบปราม ทหารเริ่มมีอานาจทางการเมืองอีกคร้ัง เกดิ เหตุการณพ์ ฤษภาทมิฬ พ.ศ. ๒๕๔๐ โดย “มอ็ บมือถอื ” ชุมนมุ ขับไล่ พลเอกสุจนิ ดา คราประยรู นายกรัฐมนตรี ประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจกั รไทยฉบบั ที่ จงึ เกิดการปราบปรามประชาชน ๑๖ (รฐั ธรรมนูญฉบบั ประชาชน) ใหว้ ุฒสิ ภามาจาก พ.ศ. ๒๕๔๔ พรรคไทยรักไทยชนะ การเลือกต้ัง การเลือกต้ัง พ.ต.ท.ดร.ทักษิณ ชนิ วตั ร เปน็ นายกรฐั มนตรีนานโยบาย พ.ศ. ๒๕๔๙ ประชานิยมมาใช้ พลเอกสนธิ บญุ ยรัตกลิน ยดึ อานาจการปกครอง ทหารกลบั มามีบทบาททางการเมืองอกี คร้ังหน่งึ

๓๒ เรื่อง การปฏิวัติเพ่อื เปลย่ี นแปลงการปกครองเป็นระบอบประชาธิปไตย ๑. ปัญหาทางเศรษฐกจิ ๒. ความไม่เป็นธรรมทางสงั คม สภาวะทางเศรษฐกิจตกต่าซ่ึงรัฐบาล มีความเหลื่อมล้าต่าสูงทางสังคม ขณะที่ ไม่สามารถแก้ไขปัญหาได้ ทาให้เกิด ชนช้ันปกครองมีชวี ติ สุขสบาย ประชาชน ความเดือดร้อนและลาบาก ทั่วไปไม่มีสิทธิเสรีภาพมีความเป็นอยู่ อย่างแรน้ แคน้ ๓. จติ สานึกของคนรนุ่ ใหม่ ๔. ความเคลือ่ นไหวของสื่อมวลชน เ น่ื อ ง จ า ก ก า ร ป ฏิ รู ป ก า ร ศึ ก ษ า ท า ใ ห้ ส่อื มวลชนเร่มิ ชีใ้ หเ้ หน็ ถึงความต้องการ คนไทยส่วนหน่งึ ไปเรยี นที่ประเทศตะวันตก เปลี่ยนแปลงการปกครองและปฏิเสธ แ ล ะ เ ล่ื อ ม ใ ส ก า ร ป ก ค ร อ ง ร ะ บ อ บ การปกครองแบบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าชย์ ประชาธิปไตย โดยคณะราษฎร ซงึ่ ประกอบด้วย ทหารบก ทหารเรือ ขา้ ราชการพลเรอื นและราษฎรจานวนหนึง่ ยึดอานาจการปกครองจาก พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยหู่ วั ๑. ตอ้ งการรกั ษาความเปน็ เอกราช หลัก ๖ ประการ ๖. จะให้การศกึ ษาอยา่ งเต็มท่ี ท้งั หลาย ของคณะราษฎร แก่ราษฎร ๒. จะต้องรกั ษาความปลอดภยั ในประเทศ ๕. จะต้องใหร้ าษฎรไดม้ อี สิ รภาพ เสรภี าพ ๓. ตอ้ งการรักษาความสขุ สมบูรณ์ ๔. จะต้องใหร้ าษฎรไดส้ ทิ ธเิ สมอกันทางกฎหมาย ของราษฎรทางเศรษฐกจิ

๓๓ ผลกระทบของการปฏวิ ัติ พ.ศ. ๒๔๗๕ ทม่ี ตี ่อสงั คมไทย ๑. การปกครองระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์สิ้นสุดลงอย่างถาวรทาให้ประเทศไทยเร่ิมพัฒนา เข้าสู่การปกครองระบอบประชาธปิ ไตย ๒. มีการประกาศใชร้ ฐั ธรรมนูญเป็นกฎหมายสงู สุดทีใ่ ช้ปกครองประเทศสืบเน่อื งมาจนถึงทกุ วนั น้ี ๓. เกิดสถาบันทางการเมอื งทาหน้าที่เปน็ ตัวแทนของประชาชนในการใช้อานาจอธิปไตย ๔. เกิดการเปล่ียนแปลงผูถ้ อื อานาจรัฐจากสถาบนั พระมหากษัตริย์ส่กู ลุ่มการเมืองใหม่ ๕. การส้ินสดุ ลงอย่างสมบูรณข์ องระบบศักดินาโดยมกี ารยกเลิกราชทนิ นามของขุนนาง แบบทดสอบการเรียนรู้ ๑. พระราชพธิ ีที่เกีย่ วขอ้ งกบั การรกั ษาความม่นั คงในพระราชอานาจของสถาบนั พระมหากษัตริยม์ อี ย่างไรบา้ ง ๑. พระราชพิธีบรมราชาภิเษกเป็นพระราชพิธีเสด็จข้ึนครองราชย์อย่างเป็นทางการเป็นพระราช พิธีสาคัญสืบเนอ่ื งมาจากลทั ธพิ ราหมณ์ตามคตคิ วามเช่ือแบบสมมตุ เิ ทพท่เี นน้ ความสาคญั ของ พระมหากษตั ริยด์ จุ เทพเจ้า ในพระราชพธิ ีนีจ้ ะประกอบด้วยการสรงพระมุรธาภิเษกและทรงรับ เคร่ืองศักด์ิสทิ ธ์สิ ูงสง่ ตา่ งๆ ตามแบบพราหมณ์ ๒. พระราชพิธถี อื น้าพระพิพัฒน์สัตยาเป็นพระราชพิธีอันเป็นมงคลแสดงความซ่ือสัตย์จงรักภักดี ของขุนนางโดยการดมื่ นา้ สาบานตนต่อพระพุทธรูป ๒. สาเหตแุ ละผลกระทบของการปฏิรปู สงั คมไทยในสมัยรชั กาลที่ ๕ เปน็ อย่างไร จงอธิบาย สาเหตุ ๑. การคุกคามของลัทธิจักรวรรดินิยมตะวันตกซึ่งทาให้ไทยเสียบูรณภาพเหนือดินแดนของไทย และเสียสิทธสิ ภาพนอกอาณาเขตโดยผลของสนธิสญั ญาเบาวร์ ิง ๒. การเมืองภายในขณะน้ันตกอยู่ภายใต้อานาจของผู้สาเร็จราชการคือ สมเด็จเจ้าพระยาบรม มหาศรีสรุ ิยวงศ์ (ช่วง บนุ นาค) ๓. อิทธิพลของการศึกษาจากตะวันตกเคลื่อนไหวต้องการเปล่ียนแปลงการปกครองจนเกิด เหตุการณ์ ร.ศ. ๑๓๐ ๔. พระราชปณิธานของรัชกาลที่ ๕ ในการสร้างความเจรญิ รงุ่ เรอื งแกช่ าติบ้านเมือง ผลกระทบ ๑. ทาใหไ้ ทยรอดพน้ จากการเป็นอาณานิคมของประเทศตะวันตก ๒. พระมหากษตั ริย์ทรงมอี านาจสงู สดุ ทง้ั ในทางทฤษฎีและปฏิบัตขิ ุนนางถูกลดทอนอานาจลง ๓. การบริหารราชการแผ่นดินมรี ะเบยี บเรยี บร้อยและมีประสทิ ธิภาพมากขนึ้ ๓. สาเหตแุ ละผลกระทบของการเปลยี่ นแปลงการปกครอง พ.ศ. ๒๔๗๕ เปน็ อยา่ งไร จงอธิบาย สาเหตกุ ารปฏิวตั ิ พ.ศ. ๒๔๗๕

๓๔ ๑. สภาวะความตกต่าทางเศรษฐกิจของประเทศซึ่งรัฐบาลไม่สามารถแก้ไขได้นาความ เดือดร้อนสู่ราษฎรถว้ นหน้า ๒. ความไม่เป็นธรรมทางสังคมเน่ืองจากชนชั้นสูงมีความหรูหราฟุ่มเฟือยชนช้ันราษฎร์มี ความเป็นอย่อู ยา่ งแร้นแคน้ ๓. ความต่ืนตัวทางการเมืองแบบตะวันตกของคนรุ่นใหม่ซ่ึงได้มีโอกาสไปศึกษายัง ต่างประเทศชน่ื ชมแนวความคิดแบบประชาธิปไตย ๔. ความเคลือ่ นไหวของส่อื มวลชนทีต่ อ้ งการเหน็ การเปล่ยี นแปลงการปกครอง ผลกระทบ ๑. ระบอบการปกครองแบบสมบรู ณาญาสทิ ธิราชย์สิน้ สดุ ลงอย่างถาวร ๒. มีรัฐธรรมนูญเป็นกฎหมายสูงสุดในการปกครองประเทศ ๓. เกดิ สถาบันทางการเมอื งที่ทาหน้าที่แทนประชาชน ๔. เกิดการเปลยี่ นแปลงผ้ถู อื อานาจรฐั จากพระมหากษัตริย์มาเป็นกลุ่มการเมอื งใหม่ ๕. ประชาชนเริ่มไดร้ บั สิทธเิ สรภี าพมากข้ึน ๔. การยกเลกิ ระบบไพร่ และทาสในสมยั รัชกาลท่ี ๕ มผี ลกระทบอยา่ งไรบา้ ง ผลกระทบของการยกเลิกระบบไพร่และทาส การยกเลิกระบบไพร่ ระบบทาส นอกจากจะทาให้ประชาชนมีอิสรภาพ เสรีภาพและ ความเสมอภาคในการดารงชีวิตยังทาให้อานาจของมูลนายในการควบคุมไพร่พลส้ินสุดลง สาหรับ การปฏิรูปการศึกษาถือว่าเป็นการพัฒนาคน ซ่ึงเมื่อคนมีคุณภาพแล้วประเทศชาติก็จะ เจริญกา้ วหนา้ ไปด้วย ๕. การฟ้นื ฟูพระพุทธศาสนาในสมยั ธนบุรีและต้นรตั นโกสินทรเ์ ปน็ อย่างไรบา้ ง จงอธิบาย การฟ้ืนฟพู ระพุทธศาสนาในสมัยธนบุรี ๑. พระเจา้ ตากสินทรงสถาปนาสงั ฆมณฑลและแตง่ ตั้งสงั ฆราช ๒. ทรงรวบรวมและสงั คายนาพระไตรปิฎกโดยรวบรวมคมั ภรี พ์ ระวิสทุ ธมิ รรคมาคัดลอกไวใ้ น กรุงธนบรุ ี สมยั รัตนโกสนิ ทร์ตอนตน้ ๑. พระมหากษัตริยส์ มยั รัตนโกสนิ ทร์ตอนตน้ ทรงสร้างวัดและปฏสิ ังขรณว์ ัดเป็นจานวนมาก ๒. รวบรวมและสังคายนาพระไตรปิฎก ตรากฎหมายพระสงฆ์ สังคายนาบทสวดมนต์ ปรับปรงุ การสอบพระปรยิ ตั ิธรรมใหม่ ส่งสมณทูตไปลงั กา เปน็ ต้น ๑. ขอ้ แตกต่างทีเ่ ด่นชดั มากทส่ี ดุ ของพระมหากษัตรยิ ์อยธุ ยาและกษัตริยส์ ุโขทยั คืออะไร สถานภาพของกษัตริย์ ๒. “พระมหาธรรมราชา” ปรากฏในสมัยใดเป็นครั้งแรก สมยั สุโขทยั ๓. ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งพระมหากษัตริยส์ โุ ขทยั กบั ราษฎรอยใู่ นลักษณะใด บิดาปกครองบุตร ๔. พระราชอานาจของกษตั ริย์อยธุ ยาอยู่ในลักษณะใด มอี านาจเบ็ดเสร็จเดด็ ขาดในฐานะเทวราชา

๓๕ ๕. ข้อใดไมถ่ ูกตอ้ งเกย่ี วกบั พระราชพธิ บี รมราชาภเิ ษก พระราชพิธเี สดจ็ ข้ึนครองราชเฉพาะวธิ ีการปราบดาภิเษก ๖. ข้อใดเป็นพระราชอานาจของพระมหากษัตรยิ ต์ ามรัฐธรรมนญู ฉบับปัจจุบนั การพระราชทานเครอ่ื งราชอสิ ริยาภรณ์ ๗. ความสัมพันธข์ ้อใดไม่ถกู ตอ้ งตามหลกั ทศพิธราชธรรม ตปะ-ความซ่ือตรง ๘. ในสมัยใดที่สงั คมไทยไม่ไดแ้ บ่งชนช้นั อย่างเป็นทางการ สมยั ปจั จบุ นั ๙. ลกั ษณะของสงั คมในสมัยสโุ ขทยั เปน็ อยา่ งไร ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งผ้คู นของสโุ ขทยั เปน็ ระบบเครอื ญาติ ๑๐. ขอ้ ใดคอื ปจั จยั สาคญั ทส่ี ุดทที่ าใหก้ ารควบคมุ ผูค้ นในสมัยอยุธยามีประสิทธภิ าพสูงมาก ระบบศกั ดินาและระบบไพร่ ๑๑. ศลิ ปกรรมในรชั สมยั พระบาทสมเดจ็ พระนัง่ เกล้าเจา้ อยหู่ ัวมลี กั ษณะเด่นอย่างไร ศิลปกรรมที่ไดร้ ับอิทธพิ ลจนี ๑๒. ข้อใดคือปัจจัยสาคัญที่สุดที่ทาให้พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงปรับปรุงทางด้านสังคมและ วัฒนธรรม อิทธพิ ลของลทั ธจิ ักรวรรดนิ ิยมตะวนั ตก ๑๓. พระราชกรณียกิจทสี่ าคญั ในการปพู น้ื ฐานเรือ่ งสทิ ธิเสรภี าพของประชาชนในสมยั รชั กาลท่ี ๕ คืออะไร การเลิกทาสและระบบไพร่ ๑๔. รัชกาลที่ ๕ ทรงปฏิรูปการปกครองสว่ นกลางด้วยวธิ ีใด จดั ต้งั กระทรวง ๑๒ กระทรวง ๑๕. จดุ มุ่งหมายสาคัญที่สุดของกบฏ ร.ศ. ๑๓๐ คืออะไร ต้องการเปลยี่ นแปลงระบบการปกครองเปน็ ระบอบประชาธิปไตย ๑๖. ขอ้ ใดไมใ่ ชผ่ ลกระทบของการปฏิรูประบบกฎหมายของไทยให้เปน็ ไปตามมาตรฐานสากล ทาใหอ้ านาจและบารมขี องขนุ นางกลุ่มเก่าหมดสิน้ ลง ๑๗. พระมหากษตั ริยพ์ ระองคส์ ุดท้ายของระบอบสมบูรณาญาสทิ ธริ าชยค์ อื พระองค์ใด รัชกาลท่ี ๗ ๑๘. นกั เรยี นสามารถศกึ ษาข้อมูลเหลา่ น้ีไดใ้ นสมยั รัชกาลท่ี ๗ ยกเวน้ ข้อใด กบฏ ร.ศ. ๑๓๐ ๑๙. ผลถาวรของการปฏวิ ตั ิเพอ่ื เปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. ๒๔๗๕ คอื อะไร ส้ินสดุ การปกครองระบอบสมบูรณาญาสทิ ธริ าชยอ์ ย่างถาวร ๒๐. นายกรัฐมนตรีคนแรกของไทยท่ีมีท่ีมาจากการปฏิวัติเพ่ือเปล่ียนแปลงการปกครอง พ.ศ. ๒๔๗๕ คือใคร พระยามโนปกรณ์นติ ิธาดา หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี ๕ บรรพบุรุษไทยกับการพฒั นาชาติไทย และสร้างสรรค์วัฒนธรรมไท

๓๖ เร่ือง พระราชกรณียกจิ ทส่ี าคญั ของพระมหากษตั ริยไ์ ทย พอ่ ขนุ ศรอี นิ ทราทติ ย์ นางเสือง ทรงทานุบารงุ ศาสนาให้ เปิดโอกาสให้ประชาชน เจรญิ รงุ่ เรือง โปรดให้สรา้ ง เข้าเฝา้ ร้องทุกข์ โดยแขวน แท่นมนังคศิลาเพ่ือนิมนต์ กระดิง่ ไวท้ ่ปี ากประตวู ัง พระสงฆ์มาแสดงธรรม ชาวเมอื งท่มี คี วามทุกข์ รอ้ นสามารถมาร้องทกุ ขไ์ ด้ พระองค์ทรงปกครอง ทรงส่งเสริมการเกษตรและการคา้ ขาย บา้ นเมอื งแบบพอ่ ปกครองลกู ทรงประดษิ ฐต์ วั อักษรไทยเมอื่ พ.ศ. สรา้ งทานบเก็บนา้ เรยี กวา่ “สรีดภงส”์ ให้สิทธเิ สรีภาพกบั ๑๘๒๖ ซ่ึงดดั แปลงมาจากอกั ษรขอม เพือ่ ระบายนา้ เข้าไปภายในเมอื งสุโขทยั ประชาชนในดา้ นต่างๆ โดยจัดสระ พยัญชนะและวรรณยุกต์ นอกจากน้นั ยงั สง่ เสรมิ การทาภาชนะดินเผา “สังคโลก” ไวใ้ นบรรทัดเดยี วกัน สมเด็จพระนารายณม์ หาราชกบั พระราชกรณยี กจิ ดา้ นต่างประเทศ สมเด็จพระนารายณ์มหาราชทรงเห็นความสาคัญต่อการสร้างสัมพันธไมตรีกับต่างประเทศ โดยส่งทูตไปเจริญพระราชไมตรีกบั ตา่ งประเทศหลายคร้ังดงั นี้ พ.ศ. ๒๒๑๑ สง่ ทตู สยามไปอหิ รา่ น พ.ศ. ๒๒๐๗-พ.ศ. ๒๒๒๑ สง่ ทูตสยามไปจีน พ.ศ. ๒๒๒๗ ส่งออกขุนพิชัยวาทิตและออกขุนพินิจ เป็นทูตไปเฝ้าพระเจ้าชาลส์ท่ี ๒ แห่ง อังกฤษ และพระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔ แหง่ ฝรัง่ เศส นอกจากน้ันใน พ.ศ. ๒๒๒๓ ทรงอนุญาตให้ฝร่ังเศสเข้ามาตั้งสถานีการค้าที่อยุธยาเพ่ือ สร้างสัมพันธไมตรีกับฝรั่งเศส เพื่อถ่วงดุลอานาจกับฝรั่งชาติอื่นท่ีกาลังขยายอิทธิพลทาง การค้าและการทหารในภมู ิภาคนี้

๓๗ เรอ่ื ง พระราชกรณียกิจในดา้ นสรา้ งสรรคว์ ฒั นธรรมไทย พระปรีชาสามารถด้านวรรณกรรม ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยได้รับยกย่องว่าเป็นยุคทองของวรรณคดี พระองคท์ รงเป็นยอดกวีไดท้ รงพระราชนิพนธ์วรรณกรรมที่เป็นบทกลอนจานวนมาก และทรงพระราช นพิ นธบ์ ทละคร เชน่ รามเกยี รต์ิ อุณรุท และอิเหนา พระปรชี าสามารถด้านปฏมิ ากรรม พ ระ อ ง ค์ ท ร ง ขึ้ นหุ่น พ ร ะ พั ก ตร์ ข อ ง พ ร ะ พุ ท ธ ธ รร ม มิ ศ ร ร า ช โ ล ก ธ า ตุ ดิ ล ก พ ระ ป ระ ธ า นใ น พระอุโบสถวัดอรณุ ราชวราราม นอกจากเป็นชา่ งข้ึนหุ่นแล้วพระองค์ยังเป็นนักแกะสลักฝีมือยอดเย่ียม เช่น ทรงแกะสลกั บานประตูพระวหิ ารพระศรศี ากยมณุ ี วดั สทุ ัศนเทพวนาราม พระปรีชาสามารถดา้ นดนตรี เครื่องดนตรีท่ีทรงถนัดและโปรดปรานคือ ซอสามสาย ซอคู่พระหัตถ์มีนามว่า “ซอสายฟ้าฟาด” นอกจากน้ันทรงพระราชนพิ นธเ์ พลง “บุหลนั ลอยเล่อื น” และเพลง “ทรงพระสุบิน” ๑. พระราชกรณยี กิจด้านการปกครอง ทรงวางพื้นฐานระบอบประชาธิปไตยโดยทรงสร้างเมืองดุสิตธานี เพื่อเป็นเมืองทดลองในการฝึกการปกครองตนเอง โดยดัดแปลงธรรมนูญการปกครองเทศบาล ของอังกฤษตราข้ึนเปน็ ธรรมนูญลักษณะการปกครองนคราภบิ าลดสุ ติ ธานี ๒. พระราชกรณียกิจด้านการศึกษา ทรงส่งเสริมการศึกษาของชาติโดยประกาศพระราชบัญญัติ ประถมศึกษาภาคบังคับในปี ๒๔๖๔ และสร้างโรงเรียนขึ้นแทนวัด เช่น โรงเรียนมหาดเล็กหลวง ต่อมาสถาปนาเป็นโรงเรียนวชริ าวุธวิทยาลยั ๓. พระราชกรณียกิจด้านวรรณกรรม พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงปรีชาสามารถ ด้านอกั ษรศาสตรม์ ีพระราชนิพนธ์มากมายลว้ นแตท่ รงคณุ ค่าอยา่ งย่ิง เช่น สารคดี ๑๙๔ เรอื่ ง ร้อยกรอง ๑๕๑ เรอ่ื ง โขนละคร ๑๘๗ เร่อื ง ประชาชนไทยจงึ ถวายพระราชสมัญญาวา่ “พระมหาธีรราชเจ้า” ทา้ วเทพกระษัตรี และท้าวศรสี นุ ทรเปน็ วรี สตรีไทย ทม่ี ีความกล้าหาญตอ่ สกู้ บั กองทัพของ พม่า ที่ยก มาตีเมือง ถลาง ใน พ.ศ. ๒๓๒๘ พระเจ้า ปะดุง กษัตริย์พม่าได้ยกกองทัพมาตีเมืองไทย โดยจัดเป็นกองทัพ ใหญ่จานวน เก้า ทัพ เพ่ือเข้าโจมตีหัวเมืองของไทยหลายด้านด้วยกัน ทัพท่ี ๑ มีทหารจานวน ๑๐,๐๐๐ คน เข้าตีหัวเมืองชายทะเลปักษ์ใต้ ตีได้เมือง ตะก่ัวทุ่ง และ ตะก่ัวป่า แล้วเข้าล้อมเมืองถลาง ปัจจุบันคือเมือง ภูเก็ต ขณะนั้นเจ้าเมืองถลาง ถึงแก่กรรม จึงไม่มีผู้นาต่อสู้ คุณหญิงจัน ภรรยาเจ้าเมือง และน้องสาวคือ นางมุก จึงรวบรวมผู้คนป้องกันรักษาเมืองอย่างเข้มแข็ง พม่าล้อมเมืองถลางอยู่เดือนกว่า แต่ไม่สามารถตีได้

๓๘ จึงยกทัพกลับ เม่ือเสร็จศึกสงครามพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชได้พระราชทานบาเหน็จ ความชอบแต่งต้งั คณุ หญงิ จันเปน็ ท้าวเทพกระษัตรี และนางมกุ เปน็ ท้าวศรีสนุ ทร เรือ่ ง ประวตั ิและผลงานของบรรพบุรษุ ไทย สมเดจ็ พระเจ้าบรมวงศเ์ ธอ กรมพระยาดารงราชานภุ าพ พระราชบดิ า พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกล้าเจา้ อยู่หัว พระมารดา เจา้ จอมมารดาชุ่ม ประสตู ิเม่ือวันท่ี ๒๑ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๐๕ ผลงานทางดา้ นการปกครอง ทรงเป็นกาลังสาคัญในการปฏิรูปการปกครองในสมัยรัชกาลท่ี ๕ ทรงดารงตาแหน่งเสนาบดี กระทรวงมหาดไทย ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๓๕-๒๔๕๘ ทรงแบ่งการปกครองส่วนท้องถ่ินออกเป็นหมู่บ้าน, ตาบล, อาเภอ และเป็นผู้ริเร่ิมก่อต้ังสุขาภิบาลหัวเมือง ทรงเป็นนักปกครองท่ีบาบัดทุกข์บารุงสุขแก่ราษฎร ผลงานทางดา้ นการศกึ ษา ทรงจดั การศกึ ษาแห่งชาตติ ามพระราชดาริของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า เช่น ทรงดูแล การจัดตั้งโรงเรียนสาหรับพระบรมวงศานุวงศ์และบุคคลเข้ารับราชการตลอดจนการจัดตั้งโรงเรียน ราษฎร์ นอกจากนนั้ ยงั ตรวจตราใหก้ ารเลา่ เรียนแพร่หลายกวา้ งขวางขน้ึ ผลงานทางดา้ นประวตั ศิ าสตร์ โบราณคดี และวรรณคดี งานพระนิพนธ์ของสมเด็จฯ กรมพระยาดารงราชานุภาพมีท้ังวรรณคดี กวีนิพนธ์ โบราณคดี ประวัติศาสตร์ พงศาวดาร ตานาน จดหมายเหตุต่างๆ รวม ๕๙๔ เร่ือง ในสมัยรัชกาลท่ี ๖ ทรงดารง ตาแหน่งสภานายกหอสมุดสาหรับพระนคร และทรงได้รับการขนานพระนามว่า “พระบิดาแห่ง ประวัติศาสตร์ไทย” สมเดจ็ เจา้ พระยาบรมมหาศรสี รุ ิยวงศ์ จากข้อความน้ีแสดงถึงบทบาททางการเมืองการปกครองของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ชว่ ง บุนนาค) ในสมัยนน้ั อยา่ งไร สมเด็จเจ้าพระยามีอานาจทางการเมืองมาก และได้รับความไว้วางพระราชหฤทัยจากรัชกาลท่ี ๓ และในสมยั รชั กาลท่ี ๔ เป็นข้าราชการที่มีตาแหน่งสูงสุดในเวลานั้น เป็นที่โปรดปรานและรับใช้ใกล้ชิด เบื้องพระยุคลบาทมาก เม่ือรัชกาลที่ ๔ ส้ินพระชนม์ สมเด็จเจ้าพระยาได้เสนอท่ีประชุมคณะเสนาบดี เพือ่ แต่งต้งั เจ้าฟ้าจฬุ าลงกรณข์ ึ้นเปน็ พระมหากษัตริย์ ขณะทพ่ี ระองคท์ รงพระเยาวท์ ่ปี ระชุมมีมตใิ ห้ทา่ น เปน็ ผ้สู าเร็จราชการแทนพระองค์ซ่งึ มีอานาจสทิ ธิขาดในการบรหิ ารราชการแผน่ ดิน

๓๙ เรอื่ ง บคุ คลสาคญั ท่ยี เู นสโกประกาศเกียรตคิ ณุ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ได้รับการยกย่องเป็น นายช่างใหญ่ แหง่ กรงุ สยาม องค์การการศกึ ษา วิทยาศาสตร์ และวฒั นธรรมแหง่ สหประชาชาติ (ยูเนสโก) ไดถ้ วายเกียรตคิ ณุ ใหเ้ ปน็ บคุ คลสาคัญของโลก ในวันท่ี ๒๘ เมษายน พ.ศ. ๒๕๐๖ ในโอกาสครบรอบ ๑๐๐ ปี - ประสูติ ผลงานด้าน สาส์นสมเดจ็ กาพย์เห่เรอื วรรณคดี บทละครสังข์ทอง บทละครคาวี ผลงานด้าน เพลงสรรเสริญเสือป่า ศิลปกรรมและ เพลงสรรเสริญพระบารมี เขียนภาพสุริยปุ ราคา ดุรยิ างคศิลป์ เป็นรูปลักษณะรัศมี เร่มิ แรก พระเมรุมาศพระบรมศพ ผลงานดา้ น สถาปตั ยกรรม บรู ณปฏิสังขรณ์วดั พระศรีรตั น อโุ บสถวดั เบญจมบพติ ร ศาสดาราม พระเมรมุ าศพระบรมศพสมเดจ็ พระศรีพัชรนิ ทรา แม่พระธรณบี บี มวยผม ตาแหนง่ เสนาบดกี ระทรวงโยธาธิการ เสนาบดีกระทรวงกลาโหม ราชการ อภิรฐั มนตรีสภา ผู้สาเร็จราชการแทนพระองค์ ในรัชกาลท่ี ๕ ด้านการแพทย์และสาธารณสขุ ทรงกากับกรมหมอ ดูแลรักษาโรคภัยของพระมหากษัตริย์และพระราชวงศ์ ทรงนิพนธ์ตารา สรรพคุณยาของกรมหลวงวงศาธิราชสนิท เล่ม ๑, ๒ ซ่ึงเป็นตาราสมุนไพรเล่มแรก เป็นแพทย์ องค์แรกที่ไดร้ ับประกาศนียบตั รจากสถาบันการแพทย์สหรัฐอเมริกาและยุโรป ๑. ด้านท่ปี รึกษาราชการแผ่นดนิ ทรงเป็นประธานกรรมการฝา่ ยไทยในการเจรจาแก้สนธสิ ัญญาเบาวร์ ิง ๒. ด้านการศกึ ษาและวรรณกรรม ทรงนิพนธ์หนังสือจินดามณี เล่ม ๒ นิพนธ์วรรณกรรม เช่น นิราศพระประธม โคลงสุภาษิต พระราชพงศาวดาร ฉบับหัตถเลขา โคลงฤๅษดี ดั ตน

๔๐ แบบทดสอบการเรียนรู้ ๑. มหาราชแหง่ อาณาจักรสโุ ขทยั คอื ใครและมีผลงานสาคญั อยา่ งไร พ่อขนุ รามคาแหงมหาราช ผลงานสาคญั ๑. สรา้ งความเจริญใหส้ โุ ขทยั ท้งั ด้านการปกครอง เศรษฐกจิ และสงั คม ๒. ทรงประดิษฐ์อกั ษรไทย ๒. มหาราชแหง่ อาณาจกั รอยธุ ยา ผู้ซง่ึ รบั วทิ ยาการความเจรญิ จากตะวนั ตกคอื ใคร และมีผลงานสาคัญด้านใด สมเดจ็ พระนารายณม์ หาราช ผลงานสาคญั ๑. ตรากฎหมายสาคญั หลายฉบบั เช่น พระอยั การ ลักษณะรบั ฟ้องเพม่ิ เติม ๒. การเจริญสมั พันธไมตรีกับตา่ งประเทศ ๓. นาความรูท้ างดา้ นวทิ ยาการตะวันตกมาปรบั ปรงุ กองทพั และการก่อสรา้ งสถาปตั ยกรรม ๔. ทรงนพิ นธว์ รรณคดีหลายเรอ่ื ง เชน่ สมุทรโฆษคาฉนั ท์ พาลสี อนน้อง ๓. ผูท้ ่ีสถาปนาโรงเรยี นวชริ าวธุ วิทยาลยั และจฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลัยคือใคร พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา้ เจ้าอยหู่ วั ๔. “นายช่างใหญแ่ ห่งกรงุ สยาม” คอื สมญานามของใครและมีผลงานดา้ นใดบา้ ง นายชา่ งใหญแ่ ห่งกรุงสยาม หมายถงึ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศเ์ ธอ กรมพระยานรศิ รานวุ ัดตวิ งศ์ ๑. ทรงมีส่วนรว่ มในการปฏิสงั ขรณ์วัดพระศรรี ัตนศาสดาราม ๒. ออกแบบสรา้ งอุโบสถวดั เบญจมบพิตร รปู ป้ันแมพ่ ระธรณบี ีบมวยผม เปน็ ตน้ ๕. “พระบิดาแห่งประวัตศิ าสตรไ์ ทย” หมายถึงใครและมีผลงานด้านใดบา้ ง สมเดจ็ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดารงราชานภุ าพ ผลงาน ๑. เปน็ กาลงั ในการปฏิรปู การปกครองสมยั รชั กาลท่ี ๕ ๒. รบั ภาระจดั การศึกษาของชาตติ ามแบบตะวันตก ๓. สรา้ งสรรค์งานนิพนธ์ทางวรรณคดี ประวตั ศิ าสตร์ และโบราณคดเี ปน็ จานวนมาก ๖. ใครเปน็ ผู้แตง่ หนงั สอื เรือ่ ง นริ าศลอนดอน และเพราะเหตใุ ดจึงแตง่ ข้นึ หม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์กระต่าย อิศรางกูร) แต่งข้ึนในโอกาสท่ีได้รับมอบหมายให้เป็น ล่ามหลวงไปกับคณะราชทูตไทยยังกรงุ ลอนดอน ประเทศอังกฤษ ๗. ผู้สาเรจ็ ราชการแทนพระองคใ์ นสมยั รัชกาลที่ ๕ คือใครและมีผลงานด้านใดบ้าง สมเดจ็ เจา้ พระยาบรมมหาศรีสรุ ิยวงศ์ (ชว่ ง บุนนาค) ผลงาน ๑. เป็นผู้สาเร็จราชการในสมยั ต้นของรชั กาลที่ ๕ ๒. ทรงสนับสนุนวชิ าการสมยั ใหม่ เชน่ การแพทย์ วทิ ยาศาสตร์และการพิมพ์

๔๑ ๘. ที่ปรึกษาชาวต่างประเทศของไทยในสมัยรัชกาลที่ ๕-๖ ท่ีมีบทบาทด้านการเจรจาแก้ไขสนธิสัญญาท่ีไม่ เสมอภาคคือใคร และมผี ลงานดา้ นใดบา้ ง พระยากลั ยาณไมตรี (ดร. ฟรานซสิ บี. แซร์) มีบทบาทสาคญั ในการขอแก้ไขความไม่เป็นธรรม ในสนธิสญั ญาเบาว์ริงกบั ประเทศองั กฤษและประเทศอืน่ ๆ จนไทยได้รบั สทิ ธทิ างภาษอี ากรคืนมา ๙. ผลงานของศาสตราจารยศ์ ิลป์ พีระศรี มีอะไรบา้ ง ผลงาน ๑. ก่อต้งั คณะจิตรกรรมและประติมากรรม มหาวทิ ยาลยั ศลิ ปากร ๒. เป็นประติมากรท่ีมีผลงานที่งดงามและมีชื่อเสียงเป็นจานวนมาก เช่น พระบรมรูป พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระบรมรูปรัชกาลท่ี ๖ พระบรมรูปพระเจ้าตากสิน พระบรมรปู พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลปัจจุบัน เป็นตน้ ๓. นาศิลปไทยไปแสดง ณ กรุงลอนดอนประเทศองั กฤษ ๑๐. “พระผเู้ ป็นศลิ ปินแหง่ ชาต”ิ หมายถึงใครและมผี ลงานด้านใดบา้ งจงึ ได้รบั การยกย่องดงั กลา่ ว พระผู้เป็นศิลปินแห่งชาติ หมายถึง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวซึ่งมีผลงานทางศิลปะ เปน็ จานวนมากทงั้ งานด้านจติ รกรรม การถา่ ยภาพ และวรรณกรรม เป็นตน้ แบบทดสอบการเรียนรู้ ๑. “ในปากประตมู ีกะดิง่ อันเน่งื แขวนไวห้ ั้น ไพรฟ่ ้าหนา้ ปก...” ข้อความนี้เกี่ยวขอ้ งกบั เร่ืองใดในสมยั สุโขทยั ก. การใหค้ วามเปน็ ธรรมแก่ประชาชน ๒. “เมื่อกอ่ นลายสือไทยนีบ้ ่มี..พ่อขนุ รามคาแหง..หาใคร่ใจในใจแลใส่ลายสอื ไทยน้ี ลายสอื ไทยนี้จ่ึงมีเมื่อพ่อขุน ผนู้ น้ั ใส่ไว้” ข้อความนเ้ี กย่ี วขอ้ งกบั เรื่องใด การประดษิ ฐอ์ กั ษรไทย ๓. “สรีดภงส”์ แสดงถงึ พระปรีชาสามารถของพอ่ ขนุ รามคาแหงมหาราชในเรอ่ื งใด การชลประทาน ๔. ยคุ ทองแหง่ วรรณคดีไทยในสมัยอยุธยาอยู่รัชสมยั ใด สมเดจ็ พระนารายณ์มหาราช ๕. ขอ้ ใดไม่ใช่ผลงานของสมเด็จพระนารายณม์ หาราช ใหป้ ระชาชนมีส่วนรว่ มในการปกครองส่วนทอ้ งถน่ิ ๖. ในรชั สมยั พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลา้ นภาลยั ไดร้ ับยกยอ่ งวา่ อยา่ งไร ยุคทองของวรรณคดไี ทย ๗. “ส้นิ แผ่นดนิ สิ้นรสสคุ นธา วาสนาเราก็ส้นิ เหมือนกลนิ่ ปทุม” สนุ ทรภหู่ มายถึงแผ่นดนิ รัชสมัยใด รัชกาลท่ี ๒ ๘. ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกลา้ เจ้าอยูห่ ัวมคี วามเปล่ยี นแปลงใดที่สาคญั ทส่ี ดุ ตอ่ วิทยาการด้านต่างๆ การพิมพห์ นังสือภาษาไทยเป็นครัง้ แรก ๙. พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา้ เจ้าอยูห่ วั ทรงวางรากฐานการปกครองของระบอบประชาธิปไตยอย่างไร การต้งั “ดสุ ติ ธานี” ๑๐. เพราะพระปรีชาสามารถด้านใดของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ประชาชนชาวไทยจึง ถวายพระราชสมัญญาวา่ “พระมหาธีรราชเจา้ ” ดา้ นวรรณกรรม

๔๒ ๑๑. ผลงานสาคญั ของสมเด็จพระมหาสมณเจา้ กรมพระยาวชิรญาณวโรรสคืออะไร การต้งั มหามกฏุ ราชวิทยาลยั ๑๒. “ตาราสรรพคุณยาของกรมหลวงวงษาธิราชสนิท เล่ม ๑-๒” เกีย่ วขอ้ งกับเร่อื งใด การจาแนกสรรพคุณสมุนไพรไทยตามแบบวทิ ยาศาสตร์ ๑๓. ผลงานด้านใดของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจา้ ฟ้ากรมพระยานรศิ รานวุ ดั ตวิ งศ์ท่ีโดดเด่นท่ีสุด ด้านศลิ ปวรรณกรรม ๑๔. สมเดจ็ พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมพระยาดารงราชานภุ าพไดร้ บั สมญานามว่าอยา่ งไร พระบดิ าแหง่ ประวตั ศิ าสตร์ไทย ๑๕. ผลงานใดของหมอ่ มราโชทยั ทีโ่ ดดเดน่ ท่สี ดุ แตง่ หนังสือเรือ่ ง “นริ าศลอนดอน” ๑๖. จากพระราชหตั ถเลขาของรชั กาลที่ ๕ “...เจ้านายท้ังปวงกต็ กอยู่ในอานาจสมเด็จเจ้าพระยาจะต้องรักษาตัว รกั ษาชีวิต...” สมเดจ็ เจ้าพระยา หมายถึงใคร สมเดจ็ เจา้ พระยาบรมมหาศรสี รุ ิยวงศ์ ๑๗. ข้อใดไมใ่ ช่เกียรติคณุ และผลงานของพระสังฆราชปาล เลอกวั ซี นาเครอื่ งพิมพด์ ดี ภาษาไทยเขา้ มาใช้เปน็ คร้งั แรก ๑๘. ผลงานสาคัญทส่ี ดุ ของพระยากัลยาณไมตรีคอื อะไร แก้ไขสนธิสัญญาทีไ่ ม่เป็นธรรมของไทยกับประเทศต่างๆ ๑๙. ผู้มีความสามารถและพฒั นาศิลปะร่วมสมยั ในประเทศไทยคอื ใคร ศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี ๒๐. ข้อใดไม่ใช่ผลงานของศาสตราจารย์ศิลป์ พีระศรี พระพุทธชนิ ราช ณ จังหวัดพิษณุโลก ****************