การบัญชีอุตฯ-02 pptx ปรับปรุง

นางสาวสดุ าวัลย์ ศรมี าลัย ครูผสู้ อน สาขาวชิ าการบญั ชี วทิ ยาลัยอาชวี ศึกษาอุตรดติ ถ์

หน่วยท่ี 2 วัตถุดิบและการบนั ทึกรายการ

สาระการเรยี นรู ้ 1. ความหมายและประเภทของวัตถุดิบ 2. การรบั จ่ายวัตถุดิบ 3. การบันทึกรายการเกย่ี วกับวัตถุดิบวิธบี ญั ชสี ินค้าคงเหลือ แบบสิ้นงวดและแบบต่อเน่ือง 4. บตั รวัตถดุ ิบ

ความหมายและประเภท ของวัตถดุ ิบ วตั ถดุ ิบ (Materials) หมายถึง สว่ นผสม หรือส่วนประกอบสาคญั ในการผลิตทจี่ ะถกู เปลี่ยนสภาพ กลายเปน็ สินคา้ สาเร็จรปู ต้นทนุ วัตถดุ บิ ที่ใชใ้ นการผลติ สนิ ค้าแบง่ ออกเป็น 2 ประเภท คือ 1.วัตถุดิบทางตรง (Direct Materials) 2.วัตถุดบิ ทางออ้ ม (Indirect Materials)

วัตถุดิบทางตรง (Direct Materials) วัตถุดิบหลักที่ใชใ้ นการผลิตสนิ ค้าสาเร็จรูป และเปน็ สว่ นสาคัญที่คิดเปน็ ต้นทุนของหนว่ ยที่ผลิต เช่น ไมแ้ ปรรูป เป็น วัตถุดิบทางตรง ในการผลิต เฟอร์นเิ จอร์ ผา้ เปน็ วัตถุดิบทางตรง ในการผลิต เส้ือผา้ สาเรจ็ รูป ดินเหนยี ว เปน็ วัตถุดิบทางตรง ในการผลิต ผลิตภัณฑ์เซรามกิ ผลไม้ เป็น วัตถุดิบทางตรง ในการผลิต นา้ ผลไม้

วัตถุดิบทางอ้อม (Indirect Materials) วตั ถุดิบท่ใี ชใ้ นการผลติ สนิ ค้าสาเรจ็ รปู แต่ใชใ้ นปรมิ าณไม่มาก วัตถุดิบทางออ้ มถอื เปน็ คา่ ใชจ้ า่ ยการ ผลติ เช่น ตะปู กาว สกรู เป็น วตั ถุดิบทางออ้ ม ในการผลติ เฟอรน์ ิเจอร์ ด้าย กระดมุ ซปิ ตะขอ เป็น วัตถุดบิ ทางอ้อม ในการผลิต เสื้อผา้ สาเรจ็ รูป สี น้ามันชกั เงา เปน็ วัตถดุ ิบทางอ้อม ในการผลิต ผลติ ภัณฑ์เซรามกิ นา้ ตาล เป็น วตั ถุดบิ ทางออ้ ม ในการผลิต น้าผลไม้

ในการพิจารณาว่ารายการใดเปน็ วัตถดุ ิบทางตรงหรือวตั ถดุ บิ ทางออ้ มน้ัน ต้องพจิ ารณาถงึ ปัจจัยสาคัญ 2 ประการคือ 1. วัตถุดิบทางตรงนน้ั ตอ้ งเป็นสว่ นประกอบทสี่ าคญั ในการผลิตสินค้าโดยตรงสามารถคานวณ เข้าเปน็ ต้นทนุ ของผลิตภัณฑห์ รือสินค้าไดโ้ ดยง่าย 2. หากขาดปจั จยั ข้อหนึ่งข้อใดยอ่ มถอื ว่ารายการนน้ั เปน็ วตั ถดุ ิบทางอ้อม

การรบั จ่ายวัตถุดิบ การรบั จา่ ยวตั ถุดิบ คือ การจัดหาวัตถดุ ิบ ไม่วา่ จะเปน็ วตั ถดุ บิ ทางตรงหรือวัตถดุ ิบ ทางอ้อม เพือ่ ใหม้ วี ตั ถุดิบในปรมิ าณเพยี งพอตอ่ ความตอ้ งการของแผนกผลิต การดาเนนิ การ ต้องทาอยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพเพ่อื ให้ไดม้ าซง่ึ วัตถดุ ิบทม่ี ีคุณภาพ มีตน้ ทนุ ต่า ตรงตามความ ต้องการของแผนกผลติ หรอื แผนกอืน่ ท่ีตอ้ งการใชแ้ ละภายในกาหนดเวลาท่แี ผนกต่าง ๆ ตอ้ งการ รวมท้งั การตรวจรบั วตั ถดุ บิ การเก็บรักษาและการควบคมุ วตั ถุดบิ การส่งคืนวัตถดุ บิ ใหก้ บั ผขู้ าย การเบิกวตั ถุดิบไปใชใ้ นการผลิต การสง่ คนื วตั ถดุ บิ ใหก้ บั แผนกคลงั สนิ ค้า และการชาระหนีค้ า่ วตั ถุดิบขนั้ ตอนทกุ ข้นั ตอน ตอ้ งทาด้วยความระมัดระวงั รอบคอบ เพอื่ ไม่ใหเ้ กิดการทจุ รติ หรือวตั ถดุ ิบถูกยกั ยอก และตอ้ งมีการจัดทาเอกสาร โดยใหผ้ ทู้ ี่ เกี่ยวขอ้ งลงนามเพ่ือเก็บไว้เปน็ หลักฐานอา้ งอิง

การรบั จ่ายวัตถุดิบ ในการจดั หาวตั ถุดิบกิจการอุตสาหกรรมสว่ นใหญ่ จะมีแผนกจัดซื้อ (Purchasing Department)ทาหน้าทใ่ี นการจดั ซ้ือวัตถุดิบ ผจู้ ดั การฝา่ ยจัดซ้อื มีหนา้ ที่รับผิดชอบ ในการจดั ซือ้ ใหเ้ ป็นไปตามเกณฑม์ าตรฐานและระเบียบทกี่ ิจการกาหนดไว้ ไม่ว่าจะเปน็ เร่อื งของ เงื่อนไข คุณภาพของวตั ถดุ บิ และราคาของวตั ถุดบิ ท่จี ะทาการจดั ซ้อื เอกสารทเี่ กีย่ วข้องกับการจัดซือ้ วตั ถุดบิ ประกอบด้วย 1. ใบขอซ้อื (Purchase Requisition/PR) 2. ใบส่ังซ้ือ (Purchase Order/PO) 3. ใบรายงานการรับของ (Receiving Report/RR)

การขอซ้อื เมือ่ วตั ถดุ ิบในแผนกคลงั สนิ ค้าใกลห้ มดหรอื ถึงจุดสง่ั ซอื้ (จดุ สง่ั ซอื้ คือ จุดทีเ่ ตอื นใหท้ ราบว่าถงึ กาหนดทจี่ ะสง่ั ซื้อวตั ถุดิบเพื่อมาแทนวัตถดุ ิบทใ่ี ช้ หมดไป) ผ้ทู าหน้าที่ในการควบคุมดแู ลวตั ถุดิบจะจดั ทาเอกสาร คอื ใบขอซื้อ (Purchase Requisition/PR) ขน้ึ 3 ฉบับ โดย - ฉบบั ที่ 1 ส่งใหแ้ ผนกจัดซื้อ (ต้นฉบับ) - ฉบับท่ี 2 สง่ ให้แผนกบญั ชี (สาเนา) ใบขอซอื ้ - ฉบับที่ 3 เก็บไว้เปน็ หลกั ฐาน (สาเนา)



การส่งั ซ้อื เมอ่ื แผนกจัดซอ้ื ได้รับใบขอซ้ือจากแผนกคลงั สนิ ค้าจะนาเสนอเพอื่ ขออนุมัตจิ ากผู้มี อานาจหากไมไ่ ด้รบั อนุมตั จิ ะสง่ เร่ืองคนื แผนกคลงั สินค้า เพอ่ื ทบทวน หากไดร้ ับอนุมัตจิ ะ ตดิ ตอ่ กับผู้ขายหลาย ๆ รายเพือ่ ใหเ้ สนอราคา และจดั ทาเอกสารคือใบสง่ั ซ้อื (Purchase Order/PO) ขน้ึ 5 ฉบับ โดย - ฉบบั ที่ 1 ส่งใหผ้ ู้ขาย (ต้นฉบบั ) 5 - ฉบบั ท่ี 2 ส่งให้แผนกบัญชี (สาเนา) 43 2 1 (ตน้ ฉบบั ) - ฉบับที่ 3 สง่ ให้แผนกรบั สินค้า (สาเนา) - ฉบับท่ี 4 สง่ ใหแ้ ผนกคลงั สนิ ค้า (สาเนา) - ฉบับที่ 5 เก็บไว้เปน็ หลกั ฐาน (สาเนา)



การตรวจรบั วัตถดุ ิบ เมอ่ื แผนกตรวจรับสินค้าไดร้ บั วตั ถุดิบ จะตรวจสอบกับใบขอซอื้ ทไ่ี ดร้ บั จากแผนกจดั ซื้อ ในเรื่องของคุณภาพ ราคา และปริมาณ เมือ่ ตรวจสอบเรยี บรอ้ ยแล้วจะจดั ทาเอกสารคอื ใบรายงานการรบั ของ(Receiving Report/RR) ขนึ้ 5 ฉบับ โดย - ฉบบั ท่ี 1 ส่งให้ผขู้ าย (สาเนา) - ฉบบั ที่ 2 ส่งใหแ้ ผนกคลงั สินคา้ (สาเนา) พร้อมวัตถดุ ิบ - ฉบบั ที่ 3 สง่ ให้แผนกจดั ซอื้ (สาเนา) 5 - ฉบบั ที่ 4 ส่งให้แผนกบญั ชี (สาเนา) 43 2 1 (ตน้ ฉบบั ) - ฉบับท่ี 5 เกบ็ ไว้เป็นหลักฐาน (ต้นฉบับ)



การสง่ คืนวัตถุดิบให้กับผู้ขาย ในกรณที ่แี ผนกตรวจรบั สินคา้ ทาการตรวจรับวตั ถดุ ิบที่ไดร้ ับจากผู้ขายสินคา้ แลว้ พบวา่ วัตถุดบิ มีคณุ ลักษณะหรอื คุณภาพไมต่ รงกบั ทีแ่ ผนกจัดซื้อได้สั่งซ้อื ไปหรอื วตั ถดุ ิบมตี าหนิ แตกหกั หรือเสยี หายแผนกตรวจรบั สนิ ค้าจะต้องแจง้ ให้แผนกจดั ซอ้ื ทราบเพอ่ื จะได้ดาเนนิ การ ส่งวตั ถุดบิ คืนให้ผู้ขายสนิ คา้ การคนื วัตถดุ บิ อาจคืนท้ังหมดหรอื คืนบางสว่ น แผนกจดั ซ้ือ จะจัดทาเอกสารคือ ใบหักหน(้ี Debit Memorandum/Dr.Memo) และใบส่งคืนวตั ถดุ ิบ ข้นึ 3 ฉบับ (ชดุ ) โดย - ฉบับที่ 1 ส่งใหแ้ ผนกบญั ชี (ตน้ ฉบบั ) 3 1 (ตน้ ฉบบั ) - ฉบับท่ี 2 ส่งให้แผนกตรวจรับสนิ ค้า (สาเนา) 2 - ฉบับท่ี 3 เกบ็ ไวเ้ ปน็ หลักฐาน (สาเนา)

การเก็บรกั ษา และ ควบคุมวัตถุดิบ เมือ่ แผนกคลงั สนิ ค้าไดร้ บั วัตถุดบิ จากแผนกตรวจรับ สินค้าพร้อมใบรายงานการรบั ของแลว้ แผนกคลงั สนิ คา้ จะทา การตรวจสอบรายการวัตถุดิบท่ีไดร้ ับมาวา่ ถกู ตอ้ งตรง กับในใบรายงานการรับของหรือไมห่ ากไมถ่ ูกตอ้ งหรอื ได้รับ วตั ถดุ ิบไมค่ รบถว้ น จะได้ทาการทกั ทว้ ง หากถกู ต้องแล้ว จะทาการบันทึกรายละเอียดวัตถดุ ิบท่รี ับเขา้ มาลงในบัตร วตั ถดุ บิ และดาเนินการจดั เก็บและจัดเรยี งใหเ้ ปน็ หมวดหมู่ ใหอ้ ยู่ในสภาพพรอ้ มใชห้ รือพร้อมส่งใหแ้ ผนกผลิตตอ่ ไป



การเบกิ วัตถุดิบ เมื่อแผนกผลิต หรอื แผนกงานใดๆ แจง้ ความตอ้ งการใชว้ ตั ถดุ บิ มายังแผนกคลงั สนิ คา้ แผนกคลังสินคา้ จะจดั เตรยี มวัตถดุ บิ ตามท่ขี อเบกิ พรอ้ มกับจดั ทาเอกสารคือ ใบเบกิ วัตถดุ บิ ขึ้น 3 ฉบบั โดย - ฉบบั ท่ี 1 สง่ ใหแ้ ผนกบัญชี (ต้นฉบบั ) - ฉบับที่ 2 สง่ ให้แผนกผลิต (สาเนา) พรอ้ มวตั ถุดบิ 3 2 1(ตน้ ฉบบั ) - ฉบับที่ 3 เก็บไว้เป็นหลกั ฐาน (สาเนา)

การส่งคืน วัตถดุ ิบให้กับแผนกคลังสินค้า เม่ือแผนกผลิตหรือแผนกอ่นื ๆ ไดร้ บั วัตถดุ ิบทขี่ อเบิกจากแผนกคลังสนิ คา้ จะทาการตรวจสอบหากพบว่าวัตถดุ บิ ทไ่ี ด้รบั มาไมต่ รงกบั ท่ีขอเบกิ ไป หรอื อาจเบิก วัตถดุ บิ มามากเกนิ ไป จะตอ้ งดาเนนิ การส่งคืนวัตถุดิบให้กับแผนกคลงั สนิ ค้า โดยจัดทาเอกสารคอื ใบนาส่งคนื วตั ถุดบิ จานวน 3 ฉบบั พรอ้ มกับวตั ถุดบิ

เอกสารการสง่ คืน วัตถุดิบให้กับแผนกคลังสินค้า - ฉบบั ท่ี 1 สง่ ใหแ้ ผนกบัญชี (ตน้ ฉบบั ) - ฉบับท่ี 2 ส่งใหแ้ ผนกคลงั สนิ คา้ (สาเนา) พร้อมวตั ถดุ ิบ 3 2 1 (ตน้ ฉบบั ) - ฉบับท่ี 3 เก็บไว้เปน็ หลักฐาน (สาเนา)

การจ่ายชาระหนคี้ ่าวัตถดุ ิบ ในกรณที ี่กจิ การซ้ือวตั ถดุ บิ เป็นเงนิ เช่อื แผนกบัญชแี ละการเงินจะตอ้ งพิจารณา เง่ือนไข หรอื ขอ้ ตกลงในการซื้อวัตถดุ ิบ เช่น กาหนดเวลาชาระหนี้ สว่ นลดรับ (ถา้ ม)ี ทัง้ นี้เพ่อื ประโยชน์ สงู สดุ ของกจิ การ

การจ่ายชาระหนคี้ ่าวัตถุดิบ โดยปกตผิ ้ขู ายจะส่งใบขอเรยี กเกบ็ เงิน (ใบวางบิล) มาใหก้ จิ การเม่ือแผนกบญั ชีและการเงินได้รบั แล้ว จะต้องตรวจสอบเอกสารทเี่ ก่ียวข้องท้ังหมด เช่น ใบส่งั ซ้อื ใบรายงานการรบั ของ ใบกากับสนิ ค้าหรอื ใบกากบั ภาษี เปน็ ต้น และต้องพงึ ระมดั ระวงั 2 กรณี 1. กรณที ี่กจิ การสง่ คนื วตั ถดุ ิบหรอื ขอส่วนลด 2. กรณีวัตถุดบิ ชารดุ หรอื ไมต่ รงตามทีส่ งั่ ซ้ือ

การบันทึกรายการเกีย่ วกบั วัตถุดบิ วธิ ีบญั ชีสนิ คา้ คงเหลือแบบสิ้นงวดและ แบบต่อเนือ่ ง การบนั ทึกรายการเก่ียวกับวัตถุดิบคงเหลอื เหมอื นกบั การบันทึกรายการเกีย่ วกบั สินคา้ คงเหลือของกิจการซ้อื ขายสนิ คา้ ซงึ่ มี 2 วิธี คอื 1. วธิ บี ัญชสี นิ คา้ คงเหลือแบบสน้ิ งวด (Periodic Inventory Method) 2. วิธบี ญั ชีสนิ คา้ คงเหลอื แบบตอ่ เนอื่ ง (Perpetual Inventory Method)

วธิ ีนีก้ จิ การจะบนั ทกึ รายการเกย่ี วกบั วัตถดุ ิบ การบนั ทึกรายการ ในบัญชีทีเ่ ก่ยี วข้อง เชน่ ซ้อื วัตถดุ ิบ คา่ ขนส่งเข้าสง่ คืน วตั ถุดิบ ส่วนลดรบั การบนั ทกึ รายการเก่ยี วกับวตั ถุดิบ เกย่ี วกับวัตถดุ ิบ แยกออกจากกัน ทาใหก้ ิจการไม่ทราบยอดคงเหลอื ของ วิธบี ัญชสี ินค้า วตั ถุดบิ ดงั นัน้ เม่อื ถึงวนั ส้นิ งวดบัญชกี ิจการจะต้องตรวจ นับวตั ถุดิบคงเหลอื และคานวณต้นทนุ วัตถดุ บิ คงเหลอื คงเหลือแบบสน้ิ ตามวธิ ีที่กจิ การเลือกใช้ ตามมาตรฐานการบญั ชี งวด

ข้อดีของวธิ ีน้ี คอื ประหยัดเวลาในการบันทกึ บญั ชี ข้อเสียคือกิจการจะไม่ทราบยอดคงเหลอื ของ การบนั ทึกรายการ วตั ถุดบิ ณ เวลาใดเวลาหนึง่ การบันทกึ รายการแบ่ง เกยี่ วกับวัตถุดิบ ออกเปน็ 2 กรณีคือ วิธบี ัญชสี นิ ค้า กรณีกิจการไม่จดทะเบยี นเขา้ สรู่ ะบบ คงเหลือแบบส้ินงวด ภาษีมลู คา่ เพ่ิม กรณีกิจการไม่จดทะเบยี นเขา้ สรู่ ะบบ ภาษีมลู คา่ เพ่ิม

การบนั ทึกรายการเกย่ี วกับวัตถดุ ิบ วิธบี ัญชสี นิ ค้าคงเหลือแบบส้นิ งวด

การบนั ทึกรายการเกย่ี วกับวัตถดุ ิบ วิธบี ัญชสี นิ ค้าคงเหลือแบบส้นิ งวด





การคานวณวัตถดุ ิบใช้ไปในการผลิต-วิธบี ัญชี สนิ ค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด การคานวณวัตถุดิบใชไ้ ปในการผลิต คานวณได้ดังน้ี



การบันทึกรายการเกย่ี วกับวัตถุดิบ วิธบี ัญชสี นิ ค้าคงเหลือแบบต่อเน่ือง วธิ นี ้กี จิ การจะบนั ทกึ รายการเกี่ยวกับวัตถุดิบ ในบัญชีวตั ถุดบิ เชน่ ซอื้ วัตถดุ บิ ค่าขนส่งเข้าสง่ คนื วัตถดุ ิบ ส่วนลดรบั การเบกิ วัตถดุ ิบไปใชใ้ นการผลติ หรอื การรับคืน วัตถดุ ิบทเี่ หลือจากการผลิตดงั นน้ั บญั ชวี ัตถุดิบจะแสดงรายการเคลอ่ื นไหวของวตั ถุดบิ ตลอดเวลา ข้อดีของวธิ นี ้ีคือทาให้กจิ การทราบยอดคงเหลือของวัตถดุ ิบ ณ วันใดวันหนึ่ง ขอ้ เสยี คือ เสยี เวลา ในการบนั ทึกบญั ชี การบันทกึ รายการแบ่งออกเป็น 2 กรณี คือ กรณีกจิ การไมจ่ ดทะเบียนเขา้ สู่ ระบบภาษีมลู คา่ เพมิ่ และกรณีกจิ การจดทะเบยี นเข้าสรู่ ะบบภาษมี ลู คา่ เพ่ิม

การบนั ทึกรายการเกย่ี วกับวัตถดุ ิบวิธบี ญั ชสี ินค้าคงเหลือแบบต่อเน่ือง







บัตรวัตถดุ ิบ บตั รวัตถดุ ิบ (Stock Card) เป็นบตั รท่ีใช้บันทึกรายละเอยี ดเกี่ยวกับ วัตถดุ ิบ คอื การรบั และจา่ ยวัตถดุ ิบ โดยแสดงรายละเอยี ดการเปล่ยี นแปลง อยา่ งต่อเนือ่ งตลอดเวลาท้ังในสว่ นของปริมาณการรับเขา้ ปริมาณการเบกิ ใช้เขา้ งานแตล่ ะงาน และปรมิ าณของวตั ถดุ ิบที่คงเหลอื อยูใ่ นแตล่ ะ ชว่ งเวลาบตั รวตั ถดุ ิบ 1 บตั ร ใช้กับวตั ถุดิบ 1 ชนิด ตัวอยา่ งรูปแบบบตั รวัตถดุ ิบ







ในการบนั ทึกบัญชีเก่ยี วกบั วตั ถุดบิ ของกจิ การผลิต ไมว่ ่ากจิ การจะซื้อวตั ถดุ บิ ชนดิ ใด ปกตจิ ะบันทกึ รวมอยู่ในบญั ชีเดยี วกนั ดังนน้ั บตั รวัตถดุ บิ จงึ เปรียบเสมอื นบัญชี แยกประเภทยอ่ ยของบญั ชีซื้อวัตถุดบิ หรือบญั ชีวตั ถดุ บิ ดังตัวอย่าง

1. บนั ทึกรายการในสมุดรายวันท่ัวไป เงนิ ฝากธนาคาร วตั ถดุ บั 157,000

2. ผา่ นรายการจากสมุดรายวันท่ัวไปไปบญั ชแี ยกประเภทท่ัวไป (เฉพาะบญั ชวี ัตถุดิบ)