โซ่อาหาร และสายใยอาหาร

โซ่อาหารและสายใยอาหาร นางสาวนูรยี า เจ๊ะฮะ ครโู รงเรยี นบา้ นมะนงั กาหยี สานกั งานเขตพน้ื ทก่ี ารศกึ ษาประถมศกึ ษานราธวิ าส เขต 1

เหยื่อ ผลู้ ่า { ความสมั พนั ธข์ องเสือกบั กวาง (ผลู้ ่ากบั เหย่ือ)

ผลู้ ่า เหยื่อ ความสมั พนั ธข์ องนกกบั ปลา (ผลู้ ่ากบั เหย่ือ)

ผลู้ ่า เหย่ือ ความสมั พนั ธข์ องงกู บั กบ (ผลู้ ่ากบั เหยื่อ)

ผลู้ ่า เหย่ือ ความสมั พนั ธก์ บกบั ตกั๊ แตน(ผลู้ ่ากบั เหยื่อ)

โซอ่ าหาร และสายใยอาหาร

ดภู าพโซ่อาหาร - สตั วช์ นิดใดเป็นสตั วก์ นิ พชื - สตั วช์ นิดใดเป็นสตั วก์ นิ สตั ว์ - สง่ิ ใดเป็นแหล่งอาหาร หรอื ผผู้ ลติ อาหาร

ภาพโซ่อาหาร

ภาพโซ่อาหาร

เกมใครกินใคร

อ่านเนื้อหา ในหนังสือหน้า 47

ผผู้ ลิต = พืช - สร้างอาหารได้เอง - นาพลงั งานแสงอาทิตยม์ า ใช้ในการสร้างอาหาร - เกบ็ สะสมน้าตาลและแป้งไว้ใน ส่วนต่างๆ



การเขยี นโซอ่ าหารจะเขยี นโดยเริ่มจากผผู้ ลิตอยู่ ข้างหน้า และผบู้ ริโภคอย่ขู ้างหลงั ต่อกนั ไปเรอ่ื ยๆ ลกู ศรแทนการถ่ายทอดพลงั งานจากสงิ่ มชี วี ติ หน่ึงไป ยงั สงิ่ มชี วี ติ อกี ชนิดหน่ึง โดยใหห้ วั ลกู ศรชี้ไปทางผกู้ ิน หรือผบู้ ริโภคเสมอ ต้นพืช ตกั๊ แตน นก งู เหยี่ยว

แบบท่ี 1 นก แมงมมุ ตกั๊ แตน ต้นพืช กบ แบบท่ี 2 ตกั๊ แตน ปลา ต้นข้าว แบบที่ 3 คน สาหรา่ ย

แบบที่ 1 แมงมมุ ตกั๊ แตน ต้นพืช นก แบบท่ี 1 ผิด เพราะ ต้องเขียนผถู้ กู กินไว้ข้างหน้า และเขียนผถู้ กู กินไว้ด้านหลงั หวั ลกู ศรชี้ไปทางผถู้ กู กิน แทนการถ่ายทอดพลงั งาน

แบบที่ 2 ตกั๊ แตน กบ ต้นข้าว แบบท่ี 2 ถกู เพราะ ต้องเขียนผถู้ กู กินไว้ข้างหน้า และเขียนผถู้ กู กินไว้ด้านหลงั หวั ลกู ศรชี้ไปทางผถู้ กู กิน แทนการถ่ายทอดพลงั งาน

แบบที่ 3 คน ปลา สาหร่าย แบบท่ี 3 ผิด เพราะ เรียงลาดบั ไม่ถกู ต้อง

จากแผนผงั โซ่อาหาร ถา้ ส่ิงมีชีวิต C ตายหมด จะมีเหตกุ ารณ์ใดเกิดขึน้ ได้บา้ ง ABC D ก. ส่ิงมีชีวิต A มีจานวนเพ่ิมขึน้ ข. สิ่งมีชีวิต A มีจานวนเท่าเดิม ค. สิ่งมีชีวิต B มีจานวนลดลง ง. ส่ิงมีชีวิต B มีจานวนเพิ่มขึน้ จ. สิ่งมีชีวิต D มีจานวนลดลง ฉ. ส่ิงมีชีวิต D มีจานวนเพิ่มขึน้

จากแผนผงั โซ่อาหาร ถา้ สิ่งมีชีวิต C ตายหมด จะมีเหตกุ ารณ์ใดเกิดขึน้ ได้บา้ ง ABC D วิเคราะหห์ าตอบ สิ่งมีชีวิต C กินส่ิงมีชีวิต B เป็นอาหาร ดงั นัน้ เมอ่ื ส่ิงมีชีวิต C ตายหมด สิ่งมีชีวิต B กจ็ ะมีจานวนเพ่ิมขึน้ เพราะไม่มีผลู้ ่า สิ่งมีชีวิต C เป็นอาหารของส่ิงมีชีวิต D ดงั นัน้ เมื่อส่ิงมีชีวิต C ตายหมด สิ่งมีชีวิต D กจ็ ะไม่มีอาหารจึงมีจานวนลดลง

จากแผนผงั โซ่อาหาร ถา้ สิ่งมีชีวิต C ตายหมด จะมีเหตกุ ารณ์ใดเกิดขึน้ ได้บา้ ง ABC D ก. สิ่งมีชีวิต A มีจานวนเพ่ิมขึน้ ขอ้ ง และ จ ข. ส่ิงมีชีวิต A มีจานวนเท่าเดิม เป็ นคาตอบ ค. สิ่งมีชีวิต B มีจานวนลดลง ที่ถกู ต้อง ง. ส่ิงมีชีวิต B มีจานวนเพ่ิมขึน้ จ. สิ่งมีชีวิต D มีจานวนลดลง ฉ. สิ่งมีชีวิต D มีจานวนเพิ่มขึน้

ส่ิงใดเป็นผผู้ ลิตอาหาร ข้าว สตั วช์ นิดใดเป็นสตั วก์ ินพืช ตกั๊ แตน สตั วช์ นิดใดเป็นสตั วก์ ินสตั ว์ กบ เหย่ียว

ตกั๊ แตน เป็นสตั วก์ ินพืช ถือเป็นผบู้ ริโภคลาดบั ท่ี 1 กบกินตกั๊ แตน ถือเป็นผบู้ ริโภคลาดบั ท่ี 2 เหย่ียวกินกบ ดงั นัน้ กบจึงเป็นผบู้ ริโภคลาดบั ท่ี 3 หรือสดุ ท้าย ข้าวได้รบั พลงั งานจากแสงอาทิตยม์ าใช้ในการสรา้ งอาหาร เมื่อตกั๊ แตนกินข้าว จะได้รบั การถ่ายทอดพลงั งานส่วนหนึ่งจากข้าว เม่ือกบกินตกั๊ แตนจะได้รบั การ ถ่ายทอดพลงั งานส่วนหนึ่งจากตกั๊ แตน เม่ือเหย่ียวซึ่งเป็นผบู้ ริโภคลาดบั สดุ ท้าย ในโซ่อาหารนี้ กินกบจะได้รบั การถ่ายทอดพลงั งานส่วนหน่ึงจากกบ

งานชิ้นที่ 1 งานคู่ คาสงั ่ : จบั ค่กู บั เพือ่ นท่ีนัง่ ข้างๆกนั แล้วช่วยกนั ทากิจกรรมพฒั นาการเรียนร้ทู ี่ 2 หน้า 48 - เขียนอธิบายว่าผบู้ ริโภคลาดบั สดุ ท้ายได้รบั พลงั งาน ที่มาจากแสงอาทิตยไ์ ด้อย่างไร - เลือกทาเพียงหน่ึงโซ่อาหาร - เตรียมนาเสนอ

โซ่อาหารท่ี 1 พชื สเี ขยี วไดร้ บั พลงั งานจากแสงอาทติ ย์ มาใชใ้ นการสรา้ งอาหาร เมอ่ื หนอนมากนิ พชื จะไดร้ บั การ ถ่ายทอดพลงั งานสว่ นหน่งึ จากพชื เมอ่ื ตกั๊ แตนกนิ หนอนจะ ไดร้ บั การถา่ ยทอดพลงั งานสว่ นหน่งึ จากหนอน เมอ่ื แมงมมุ กนิ ตกั๊ แตนจะไดร้ บั การถา่ ยทอดพลงั งานสว่ นหน่งึ จาก ตกั๊ แตน และเมอ่ื นกกนิ แมงมมุ จะไดร้ บั การถ่ายทอดพลงั งาน สว่ นหน่งึ จากแมงมมุ

โซ่อาหารที่ 2 ตน้ ขา้ วไดร้ บั พลงั งานจากแสงอาทติ ยม์ าใชใ้ น การสรา้ งอาหาร เมอ่ื ตกั๊ แตนมากนิ ตน้ ขา้ วจะไดร้ บั การ ถา่ ยทอดพลงั งานสว่ นหน่งึ จากตน้ ขา้ ว เมอ่ื กง้ิ ก่ากนิ ตกั๊ แตน จะไดร้ บั การถา่ ยทอดพลงั งานสว่ นหน่งึ จากตกั๊ แตน เมอ่ื เหยย่ี วกนิ กง้ิ กา่ จะไดร้ บั การถา่ ยทอดพลงั งานสว่ นหน่ึงจาก กง้ิ ก่า

“โซ่อาหารไมว่ ่าสนั้ หรอื ยาวทกุ ห่วงโซ่ต่างกม็ ีส่ิงท่ีเหมอื นกนั คือจะต้องเร่ิมต้นจากผผู้ ลิต(พืช)เสมอ แล้วจึงถา่ ยทอดพลงั งาน จากผผู้ ลิตส่ผู บู้ ริโภคต่อเน่ืองกนั ไปเป็นลาดบั ”

 ผผู้ ลิตชนิดหน่ึงอาจเป็นอาหารของสตั วก์ ินพืช มากกว่าหนึ่ งชนิ ดได้หรือไม่  สตั วช์ นิดหนึ่งอาจมีผลู้ ่ามากกว่า 1 ชนิดได้ หรือไม่ ในธรรมชาติสตั วส์ ่วนใหญ่กินอาหารได้หลายชนิด และผผู้ ลิตชนิดหน่ึงกเ็ ป็นอาหารให้ผบู้ ริโภคหลาย ชนิดจึงทาให้เกิดการเหล่ือมซ้อนกนั ของโซ่อาหาร เรียกว่า สายใยอาหาร

โซ่อาหารในบริเวณสวน  ผผู้ ลิตในโซ่อาหารนี้คืออะไร (ต้นหญ้า)  ตกั๊ แตนเป็นอาหารของสตั วช์ นิดใดบ้าง (กิ้งก่า คางคก ตกั๊ แตนตาข้าว)  ตกั๊ แตนตาข้าวเป็นอาหารของสตั วช์ นิดใดบ้าง ( กิ้งก่า คางคก)  สตั วช์ นิดใดท่ีเป็นทงั้ ผลู้ ่าและเหย่ือในโซ่อาหารนี้ (ตกั๊ แตนตาข้าว)

กิ้งก่า ตกั๊ แตนตาข้าว ตกั๊ แตน กบ โซ่อาหารหลายๆโซ่อาหารคาบเกี่ยวกนั = สายใยอาหาร

งานชิ้นที่ 2 คาสงั ่ : ทากิจกรรมพฒั นาการเรียนร้ทู ่ี 3 หน้า 50 งานเดี่ยว

สายใยอาหารในบริเวณใดบริเวณหน่ึงมีการเปล่ียนแปลงไป เนื่องจากสาเหตใุ ดบา้ ง - การเพิ่มจานวนของพืชซ่ึงเป็นผผู้ ลิต ทาให้สตั วก์ ินพืช เพิ่มขึน้ ด้วย เมอ่ื สตั วก์ ินพืชเพิ่มขึน้ ทาให้สตั วท์ ี่กินสตั ว์ สตั วท์ ่ีกินพืช และสตั วท์ ี่กินทงั้ พืชและสตั วเ์ พ่ิมจานวนขึน้ ในทางกลบั กนั การลดจานวนของพืชทาให้สตั วข์ าดแคลน อาหารและมีจานวนลดลงด้วย นอกจากนี้การเพิ่มและลด จานวนของสตั วช์ นิดใดชนิดหนึ่งในสายใยอาหารกจ็ ะทา ให้สายใยอาหารเปลี่ยนแปลงเช่นกนั

จากสายใยอาหารต่อไปนี้ ส่ิงมีชีวิตใดน่าจะเป็นมนุษย์

จากสายใยอาหารต่อไปนี้ ส่ิงมีชีวิตใดน่าจะเป็นมนุษย์ A น่าจะเป็นผผู้ ลิต(พืช) B C และ E น่าจะเป็นสตั วก์ ินพืช D น่าจะเป็นสตั วก์ ินสตั วอ์ ่ืน และ F น่าจะเป็นมนุษยเ์ พราะเป็น ผบู้ ริโภคลาดบั สดุ ท้ายในโซ่อาหาร

คาถามจดุ ประกาย 1. นักเรียนคิดว่าถ้าพืชซ่ึงเป็นผผู้ ลิตถกู ทาลาย จะส่งผลต่อโซ่อาหารหรอื ไม่ อย่างไร 2. ถา้ มีตกั๊ แตนมาลงกินข้าวในนา แล้วชาวนา ใช้ยาฆ่าแมลงมาฉีดพ่น จะเกิดผลกระทบ ต่อโซ่อาหารหรอื ไม่ อย่างไร 3. ถา้ ผลู้ ่าในสายใยอาหารในบริเวณหนึ่งลด จานวนลง จะส่งผลกระบทต่อสายใยอาหารนัน้ หรอื ไม่ อย่างไร

คาถามจดุ ประกาย 1. นักเรียนคิดว่าถ้าพืชซึ่งเป็นผผู้ ลิตถกู ทาลาย จะส่งผล ต่อโซ่อาหารหรือไม่ อย่างไร - ส่งผลมาก เน่ืองจากโซ่อาหารทกุ โซ่อาหารต้องเริ่มจาก ผผู้ ลิต ซึ่งได้แก่พืชสีเขียว เมอ่ื พืชถกู ทาลาย ทาให้สตั ว์ กินพืชไมม่ ีอาหารกิน และลดจานวนลงหนึ่ง เมอ่ื สตั วก์ ิน พืชลดจานวนลง ทาให้สตั วก์ ินสตั วข์ าดแคลนอาหาร และลดจานวนลงไปด้วย และถ้ายงั เป็นเช่นนี้สิ่งมีชีวิต ต่างๆในโซ่อาหารจะได้รบั ผลกระทบและตายในที่สดุ

คาถามจดุ ประกาย 2. ถ้ามีตกั๊ แตนมาลงกินข้าวในนา แล้วชาวนาใช้ยาฆ่า แมลงมาฉีดพ่น จะเกิดผลกระทบต่อโซ่อาหารหรือไม่ อย่างไร - เกิดผลกระทบ เพราะตกั๊ แตนไดรบั ยาฆ่าแมลง สตั ว์ อ่ืนๆที่มากินตกั๊ แตนอีกทอดหนึ่งกจ็ ะได้รบั พิษจากยาฆ่า แมลงด้วย และถ้าคนกินข้าวกจ็ ะทาให้ได้รบั พิษที่ตกค้าง อย่ใู นข้าวเช่นกนั

คาถามจดุ ประกาย 3. ถ้าผลู้ ่าในสายใยอาหารในบริเวณหนึ่งลดจานวนลง จะส่งผลกระบทต่อสายใยอาหารนัน้ หรือไม่ อย่างไร - ส่งผลกระทบ เพราะเม่อื ผลู้ ่าลดจานวนลงกจ็ ะทาให้ ผบู้ ริโภคพืชมีจานวนเพ่ิมมากขึน้ ส่งผลให้ผผู้ ลิตลด ปริมาณลง

งานชิ้นที่ 3 คาสงั ่ : แบง่ กล่มุ กล่มุ ละ 3 คน - ทากิจกรรม ลองคิด ลองทา งานกล่มุ