เทคนิคทางสถิติในการปฏิบัติงานวิจัยการเกษตร กรมวิชาการเกษตร

เทคนิคทางสถติ ิ ในการปฏบิ ัติงานวจิ ัยเกษตร กลุ่มวิจยั และวเิ คราะห์ทางสถติ ิงานวจิ ยั เกษตร กองแผนงานและวิชาการ กรมวชิ าการเกษตร พมิ พค์ รงั้ ท่ี 1 : มถิ ุนายน 2542 จานวน 500 เลม่ พิมพค์ รงั้ ท่ี 2 : พฤศจิกายน 2543 จานวน 500 เล่ม พมิ พค์ รงั้ ท่ี 3 : กรกฎาคม 2552 จานวน 1,000 เลม่ พิมพค์ รั้งท่ี 4 : สงิ หาคม 2558 จานวน 1,000 เล่ม พิมพค์ รั้งที่ 5 : มีนาคม 2565 จานวน 500 เล่ม



คานา กลุ่มวิจัยและวิเคราะห์ทางสถิติงานวิจัยเกษตร ได้รวบรวมผลงานวจิ ัยดา้ นวิชาการสถิติ ต้ังแต่ ปี 2515-2558 มีเน้ือหาเก่ียวกับเร่ือง C.V. มาตรฐานของงานทดลอง ขนาดและรูปร่างที่ เหมาะสมในการเก็บข้อมูลพืชในแปลงทดลอง อิทธิพลแถวริมของแปลงทดลอง และการสุ่ม ตัวอย่าง โดยจัดพิมพ์เป็นรูปเล่มเพื่อให้นักวิชาการของกรมวิชาการเกษตรใช้เป็นคู่มือในการ ปฏิบัติงานค้นคว้าวิจัยทางด้านการเกษตร คาดว่าเอกสารฉบับน้ีจะเป็นประโยชน์ในการท่ีจะ พัฒนางานวิจัยให้มปี ระสิทธิภาพดีย่ิงขนึ้ กลมุ่ วิจัยและวิเคราะห์ทางสถิติงานวจิ ัยเกษตร กองแผนงานและวชิ าการ กรมวิชาการเกษตร พ.ศ. 2565



สารบญั หน้า 1-11 1. C.V. มาตรฐานของงานทดลอง 2-3 ขา้ ว - ขา้ วนาสวน ข้าวขน้ึ น้า 2 - ขา้ วทนน้าลกึ 3 พชื ไรแ่ ละพชื ทดแทนพลงั งาน 3-9 - ถั่วเหลอื ง 3-4 - บักเตรีปมถั่ว ถ่วั เขียว 4-5 - ถั่วลสิ ง 5 - ถ่ัวพมุ่ ข้าวโพดเล้ียงสตั ว์ 6 - ข้าวฟ่าง งา ละหุง่ 7 - ปอแก้ว อ้อย 8 - มันสา้ ปะหลงั ฝา้ ย 9 หม่อน ไหม 10-11 - หม่อน 10 - ไหม 11 12-17 2. ขนาดและรปู รา่ งทเ่ี หมาะสมในการเกบ็ ขอ้ มลู พืชของแปลงทดลอง 13-14 ขา้ ว 13 - ขา้ วนาสวน ขา้ วขนึ้ นา้ ขา้ วไร่ ขา้ วในสภาพดินเค็ม 14 - ข้าวสาลี 14-16 พชื ไรแ่ ละพชื ทดแทนพลังงาน 14 - ถว่ั เหลือง ถ่วั เขยี ว ถัว่ ลิสง ข้าวโพดเลยี้ งสตั ว์ ขา้ วโพดฝกั อ่อน 15 - ข้าวฟา่ ง มันสา้ ปะหลัง ปอแกว้ ปอสา ฝา้ ย ละหงุ่ งา ออ้ ย เดอื ย ยาสูบ ทานตะวัน สบ่ดู า้ ปาลม์ น้ามนั

สารบัญ (ต่อ) หน้า 16 ไม้ผล/ไมย้ นื ต้น 16 - กาแฟ ล้าไย 16 พชื สมนุ ไพร 16 - ฟ้าทะลายโจร แมงลกั มะระขี้นก โกฐจุฬาล้าพา อญั ชนั ปญั จขันธ์ ไพล บวั บก กระเจยี๊ บแดง หญ้าหวาน 17 พืชผัก 17 - กระเทยี ม มันฝร่งั กระเจ๊ียบเขยี ว ขมิ้นชนั พริก มะเขอื เทศ คะน้า ถวั่ ฝักยาว เหด็ ผกั บงุ้ จนี เผอื ก 17 หมอ่ น ไหม 17 - หม่อน 19-22 3. อิทธิพลแถวริมของแปลงทดลอง 20 ขา้ ว 20 - ขา้ วนาสวน ขา้ วขนึ้ น้า ขา้ วไร่ 21-21 พชื ไรแ่ ละพชื ทดแทนพลังงาน 21 - ถ่ัวลสิ ง ข้าวโพดเล้ยี งสตั ว์ งา มันสา้ ปะหลงั 23-49 4. การสมุ่ ตัวอย่าง 24-35 24-27  เพือ่ ประเมนิ ผลผลติ และองค์ประกอบผลผลติ พืช 24-25 ข้าว 26-27 - ข้าวนาสวน ข้าวข้นึ นา้ 28-33 - ฟางขา้ ว เมล็ดข้าวชนดิ ไม่ไวแสง 28-29 พชื ไร่และพืชทดแทนพลงั งาน 30-31 - ถ่ัวเหลอื ง ข้าวโพดเล้ียงสัตว์ เดือย แตงโม 32-33 - อ้อย มนั ส้าปะหลัง - ระบบการปลูกพืช

สารบญั (ตอ่ ) หนา้ 32-35 ไมผ้ ล/ไม้ยืนตน้ 32-33 - สบั ปะรด 34-35 - ลา้ ไย กาแฟ ทเุ รียน มะละกอ 35-35 พชื สมุนไพร 34-35 - แมงลกั 36-39 36-37  เพอื่ ประเมนิ ดา้ นศตั รูพืช 36-37 - ขา้ ว 38-39 - ข้าวนาสวน ข้าวไร่ 38-39 พชื ไร่และพชื ทดแทนพลังงาน 40-49 - ละหงุ่ ปอแกว้ 40-43  เพอ่ื ศกึ ษารูปแบบการแพรก่ ระจายของแมลงศตั รพู ชื 40-41 และเพือ่ ประมาณประชากรแมลง 42-43 พชื ไร่และพืชทดแทนพลังงาน - ถว่ั ลิสง ขา้ วฟ่าง 44-49 - แผนการสุม่ ตัวอย่างต้นข้าวฟา่ งแบบซีเควนเซยี ล 44-45 สา้ หรับนอนเจาะสมอฝา้ ยในขา้ วฟา่ ง 46-47 ไมผ้ ล/ไม้ยนื ตน้ 48-49 - เงาะ - ทเุ รียน 50 - สม้ โอ มะมว่ งหิมพานต์ โกโก้ 5. เอกสารอา้ งองิ



C.V. มาตรฐานของงานทดลอง ค่าสัมประสิทธิ์ของความแปรปรวน (Coefficient of Variation : C.V.) เป็นค่าบ่งชี้ถึง คุณภาพของงานทดลองที่จะใช้ตัดสินว่างานน้ันได้ผลเป็นที่น่าเชื่อถือได้มากน้อยเพียงใด เป็นตัว วัดความแปรปรวนของการทดลองในเชิงสัมพันธ์ท่ีแสดงค่าเป็นร้อยละของอัตราส่วนระหว่ างค่า เบย่ี งเบนมาตรฐานกบั ค่าเฉล่ีย มีสตู ร ดังน้ี C.V.= S × 100% X̅ C.V. มาตรฐานของงานทดลองทไี่ ดท้ ้าการศึกษามีดังน้ี -1-

พชื ลักษณะงาน จานวน C.V. (%) ± SD จานวน ปัจจัย งานทดลอง ข้าวนาสวน • เปรยี บเทียบพันธ์ุ 1 10 ± 3 603 - ผลผลติ ในสถานที ดลอง 1 13 ± 5 486 - ผลผลติ ในนาราษฎร์ ≥2 12 ± 5 356 • เขตกรรม • โรค/แมลง - 29 (12-53)* 6 -วสิ า % ความเสยี หาย - 16 ± 5.7 4 - หนอนกอ - 23 (20-43)* 27 ผลผลติ % ความเสียหาย - 17 ± 5.7 22 - บว่ั - 20 (18-20)* 36 ผลผลติ % ความเสียหาย 1 15 ± 4 61 1 18 ± 11 70 ข้าวขึน้ นา้ 2 19 ± 9 13 • เปรยี บเทยี บพนั ธุ์ - ในสถานีทดลอง - ในนาราษฎร์ • เขตกรรม * ค่า C.V. ตา่้ สดุ -สงู สุด -2-

พืช ลกั ษณะงาน จานวน C.V. (%) ± SD จานวน ปจั จยั งานทดลอง ข้าวทนน้าลกึ • เปรียบเทียบพันธ์ุ 1 11 ± 5 22 - ในสถานที ดลอง 1 17 ± 9 18 - ในนาราษฎร์ 1 19 ± 6 155 ถั่วเหลอื ง 1 8±5 108 • เปรยี บเทยี บพนั ธ์ุ 1 8±3 149 - น.น.เมลด็ แห้ง 1 12 ± 5 50 - จา้ นวนหลมุ เกบ็ เก่ียว - น.น.100 เมล็ด 1 20 ± 9 17 - ความสงู ≥2 16 ± 7 39 • เขตกรรม 1 13 ± 6 15 - น.น.เมลด็ แหง้ ≥2 12 ± 3 10 1 6±2 18 - จา้ นวนหลมุ เก็บเก่ยี ว ≥2 6 ± 3 40 1 8±4 15 - น.น. 100 เมล็ด ≥2 9 ± 4 52 - ความสงู -3-

พืช ลักษณะงาน จานวน C.V. (%) ± SD จานวน • ดินปุย๋ ปจั จยั งานทดลอง - น.น.เมล็ดแหง้ 1 15 ± 8 43 - น.น.100 เมลด็ ≥2 16 ± 6 38 1 6±3 21 - ความสูง ≥2 7 ± 2 10 1 8±4 27 บกั เตรปี มถ่วั ≥2 7 ± 3 10 - น.น.เมลด็ ถ่ัว 1 16 ± 6 - - น.น.ต้นแหง้ ≥2 18 ± 6 - 1 26 ± 7 - - น.น.100 เมลด็ ≥2 24 ± 5 - 1 5±3 - - น.น.ปม 2 6±1 - - จา้ นวนปม ≥1 36 ± 8 - - ความสงู ≥1 34 ± 8 - ถ่วั เขยี ว ≥1 9 ± 4 - • เปรียบเทียบพนั ธ์ุ - น.น.เมล็ดแหง้ 1 20 ± 7 87 - จา้ นวนหลมุ เกบ็ เกย่ี ว 1 8±5 74 - น.น.1,000 เมล็ด 1 7±2 14 -4-

พชื ลกั ษณะงาน จานวน C.V. (%) ± SD จานวน ปจั จยั งานทดลอง • เขตกรรม - น.น.เมล็ดแห้ง 1 20 ± 2 22 ≥2 18 ± 10 17 - จา้ นวนหลุมเกบ็ เกี่ยว 1 9±3 16 - น.น.1,000 เมลด็ 1 4±2 12 ≥2 4 ± 2 22 - ความสูง 1 10 ± 4 17 ≥2 10 ± 5 35 • ดินป๋ยุ - ผลผลติ ≥2 18 ± 6 31 ถ่วั ลสิ ง 1 16 ± 5 44 • เปรียบเทียบพนั ธุ์ 1 7±4 32 - น.น.ฝักแห้ง 1 7±3 37 - จา้ นวนหลุมเกบ็ เกยี่ ว - น.น.100 เมลด็ 1 20 ± 6 16 • เขตกรรม ≥2 20 ± 6 27 - น.น.ฝักแหง้ 1 17 ± 7 26 • ดนิ ปยุ๋ ≥2 18 ± 6 58 - น.น.ฝักแห้ง -5-

พชื ลักษณะงาน จานวน C.V. (%) ± SD จานวน ปจั จยั งานทดลอง ถ่วั พมุ่ • เปรยี บเทยี บพนั ธ์ุ 1 22 ± 5 41 - ผลผลติ 1 16 ± 10 27 - ความสูง 1 6±2 33 - น.น.100 เมล็ด • เขตกรรม ≥2 22 ± 14 22 - ผลผลติ ≥2 18 ± 10 25 - ความสูง ≥2 5 ± 2 32 - น.น.100 เมลด็ 1 17 ± 9 335 ขา้ วโพดเล้ยี งสัตว์ 1 15 ± 8 16 • เปรยี บเทยี บพันธ์ุ ≥2 14 ± 5 37 • เขตกรรม 1 16 ± 10 116 ≥2 17 ± 10 34 • ดนิ ปยุ๋ 1 20 ± 10 15 • โรคแมลง 1 30 ± 11 20 - ผลผลติ 1 20 ± 6 12 - จา้ นวนตัวแมลง - % การทา้ ลาย -6-

พืช ลักษณะงาน จานวน C.V. (%) ± SD จานวน ปัจจัย งานทดลอง ขา้ วฟ่าง • เปรียบเทียบพนั ธุ์ 1 19 ± 7 206 - ผลผลิต 19 ≥2 23 ± 8 • ดินปยุ๋ 11 - ผลผลิต ≥2 16 ± 7 งา 1 26 ± 14 175 • เปรียบเทียบพนั ธุ์ 1 12 ± 9 86 - ผลผลติ 1 8±8 138 - ความสูง - น.น.1,000 เมลด็ ≥2 24 ± 8 47 • เขตกรรม ≥2 13 ± 13 25 - ผลผลติ 36 - ความสงู ≥2 4 ± 2 - น.น.1,000 เมลด็ 52 1 35 ± 15 48 ละหุ่ง 1 14 ± 5 52 • เปรยี บเทียบพันธุ์ 1 10 ± 3 - ผลผลติ - ความสูง - น.น.100 เมล็ด -7-

พชื ลักษณะงาน จานวน C.V. (%) ± SD จานวน ปัจจัย งานทดลอง ปอแกว้ • เปรยี บเทียบพันธุ์ 1 8±4 84 - ความสงู 1 16 ± 7 89 - น.น.ต้นสด 1 17 ± 7 118 - น.น.เส้นใยแห้ง • ดินปุ๋ย 1 9±5 369 - ความสูง ≥2 9 ± 4 329 1 15 ± 7 114 - น.น.ต้นสด ≥2 16 ± 7 68 1 16 ± 8 148 - น.น.เส้นใยแห้ง ≥2 16 ± 6 77 ออ้ ย 1 24 ± 11 138 • เปรียบเทียบพนั ธ์ุ 1 9±4 138 - ผลผลิต 1 11 ± 4 102 - ความหวาน (CCS) 1 7±3 97 - ความสูง - เส้นผ่าศนู ยก์ ลางปล้อง ≥2 20 ± 8 112 • เขตกรรม ≥2 9 ± 5 100 - ผลผลิต ≥2 11 ± 5 104 - ความหวาน (CCS) ≥2 6 ± 3 78 - ความสูง - เสน้ ผา่ ศนู ย์กลางปลอ้ ง -8-

พืช ลักษณะงาน จานวน C.V. (%) ± SD จานวน ปจั จัย งานทดลอง มนั สาปะหลัง • เปรียบเทียบพันธุ์ 1 19 ± 7 - - น.น. หวั มันสด 1 16 ± 6 - • เขตกรรม 1 15 ± 6 - - น.น. หวั มันสด 1 16 ± 7 - • ดินปยุ๋ - น.น. หัวมนั สด 1 18 ± 9 66 • ทดสอบระบบปลกู พืช 12 ± 6 28* - น.น. หวั มนั สด 63 1 8±3 22* ฝา้ ย 7±4 63 • เปรยี บเทียบพันธ์ุ 8* - ผลผลติ 1 16 ± 9 56 16 ± 9 8* - ความสูง 60 1 8±5 5* - จ้านวนสมอตอ่ ตน้ 7±3 - นน. ปยุ ตอ่ สมอ 1 6±2 7±1 - จา้ นวนเมลด็ ตอ่ สมอ * ไร่เกษตรกร -9-

พชื ลักษณะงาน จานวน C.V. (%) ± SD จานวน หมอ่ น ปจั จยั งานทดลอง - น.น.ใบ/ตน้ - 15 ± 3 42(1) - น.น.ใบ/พนื้ ท่ี 27 ± 3 59(2) - น.น.ท้งั ก่งิ /ต้น 43 ± 9 52(3) - 24 ± 5 27(2) - ความยาวกิ่ง - จา้ นวนกง่ิ /ตน้ 36 ± 7 37(3) - เปอรเ์ ซน็ ต์ใบ - 25 ± 6 20(2) - น.น.ใบสด 50 ใบ 39 ± 8 16(3) - จา้ นวนตา/เมตร - ระยะหา่ งระหวา่ งข้อ - 11 ± 3 104(1) - ความสงู - 14 ± 3 91(1) 24 ± 3 19(2) 34 ± 4 10(3) - 9 ± 5 59(1) - 12 ± 3 28(1) - 5 ± 2 48(1) - 7 ± 3 25(1) - 9 ± 4 28(1) หมายเหตุ : (1) กลุ่มที่ C.V.มีค่า ≤20% (2) กลุ่มท่ี C.V. มีคา่ ระหวา่ ง 20.1-30% (3) กลมุ่ ท่ี C.V. มีค่า >30% - 10 -

พืช ลักษณะงาน จานวน C.V. (%) ± SD จานวน ปจั จยั งานทดลอง ไหม - จ้านวนไข่ไหมต่อแม่ - 12 ± 6 47(2) - % ฟักออก - 6 ± 5 111(6) - % เลีย้ งรอด - 3 ± 3 81(7) - น.น.หนอนไหม 10 ตวั - 5 ± 2 67(10) - % เขา้ ทา้ รงั - 5 ± 4 148(3) - % ดกั แด้สมบรู ณ์ - 5 ± 4 155(8) - น.น.รังสด - 4 ± 3 230(4) - น.น.รังเปล่า - 5 ± 3 196(12) - % เปลอื กรงั - 4 ± 3 217(2) - % รังดี - 4 ± 4 34(2) ตวั เลขใน ( ) หมายถึงจา้ นวนงานทดลองทีม่ ีคา่ C.V. เกิน 20% - 11 -

ขนาดและรปู ร่างที่เหมาะสม ในการเก็บข้อมูลพชื ของแปลงทดลอง ในการเก็บข้อมูลเก่ียวกับการทดลองพืชต่าง ๆ เช่น ผลผลิต องค์ประกอบผลผลิต จ้าเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องทราบขนาดและรูปร่างท่ีเหมาะสมของแปลงทดลอง ซ่ึงเป็นปัจจัยหนึ่งท่ี จะช่วยลดความแปรปรวนของงานทดลอง การเก็บข้อมูลผลผลิตจากเนื้อท่ีเก็บเกี่ยวท่ีเล็กเกินไป ย่อมท้าให้มีความแปรปรวนสูง แต่ถ้าเก็บจากเน้ือท่ีใหญ่เกินความจ้าเป็นย่อมเป็นการสิ้นเปลือง เน้อื ที่ เวลา แรงงานและงบประมาณ ดงั นน้ั ในการทา้ งานวจิ ัย นกั วจิ ัยจึงควรจะก้าหนดขนาดและ รูปร่างของแปลงทดลองท่ีจะเก็บข้อมูลผลผลิตให้เหมาะสมกับชนิดและประเภทของงานทดลอง นั้น ๆ ดว้ ย ขนาดและรปู รา่ งท่เี หมาะสมในการเก็บขอ้ มลู พืชของแปลงทลองที่ได้ท้าการศกึ ษามดี ังน้ี - 12 -

พืช ตารางเมตร เนื้อที่เกบ็ เกี่ยว รปู ร่าง ขา้ วนาสวน • นาด้า 5 สี่เหลย่ี มผนื ผา้ ยาว • นาหวา่ น 10 ส่ีเหลย่ี มผืนผ้ายาว - น้าตม 16-20 ส่เี หลยี่ มผืนผา้ ยาว - ข้าวแหง้ ข้าวขนึ้ นา้ 9 สี่เหลี่ยมจัตุรัส • นาดา้ 25 สีเ่ หลี่ยมจตั ุรสั • นาหวา่ น ขา้ วไร่ 10 สเี่ หลย่ี มผืนผา้ ค่อนขา้ งยาว • ปลูกพนื้ ท่รี าบ 9 สเ่ี หลี่ยมผนื ผ้าค่อนขา้ งยาว • ปลกู พืน้ ที่ลาดชนั ขา้ วในสภาพดนิ เค็ม 10 สี่เหลย่ี มผนื ผา้ ยาว • ภาคใต้ 5 สี่เหล่ยี มผนื ผ้ายาว • ภาคตะวันออกเฉยี งเหนอื - 13 -

พชื ตารางเมตร เนอ้ื ที่เกบ็ เก่ยี ว รูปรา่ ง ข้าวสาลี • สภาพนา (ปลกู แบบยกร่อง) 6 2 x 3 เมตร 2 แปลงคู่ • สภาพไร่ 5 ส่ีเหลย่ี มผนื ผ้ายาว ถั่วเหลอื ง • สภาพไร่ 6 สเี่ หลย่ี มมมุ ฉากไม่จา้ กัดรูปรา่ ง • กระถาง 3* กระถางละ 2 ตน้ ถ่ัวเขยี ว 6 สี่เหลี่ยมมมุ ฉากไม่จา้ กัดรูปรา่ ง ถ่วั ลสิ ง • สภาพไร่ 7.2 สี่เหลย่ี มมมุ ฉากไมจ่ า้ กดั รูปรา่ ง • กระถาง 2* กระถางละ 2 ตน้ ไมน่ อ้ ยกวา่ 4 ซ้า ขา้ วโพดเล้ียงสตั ว์ 9 สเ่ี หลย่ี มมมุ ฉากไมจ่ ้ากดั รูปรา่ ง ข้าวโพดฝักออ่ น • ฤดฝู น 6.75 สี่เหล่ียมมมุ ฉากไม่จ้ากัดรปู รา่ ง • ฤดแู ล้ง 9 สเี่ หลยี่ มมมุ ฉากไมจ่ ้ากดั รูปรา่ ง * กระถาง/หน่วยทดลอง - 14 -

พืช ตารางเมตร เนื้อท่เี ก็บเก่ียว 9 รูปรา่ ง ขา้ วฟ่าง 18 มันสาปะหลงั 7.2 สี่เหลี่ยมมมุ ฉากไม่จา้ กดั รูปรา่ ง ปอแก้ว 13.5 ส่เี หลย่ี มมมุ ฉากไมจ่ า้ กดั รปู รา่ ง ปอสา สเ่ี หลี่ยมผนื ผ้าคอ่ นข้างยาว ฝา้ ย สี่เหล่ยี มมมุ ฉากไม่จ้ากัดรูปรา่ ง • สภาพไร่ • กระถาง 15 สเ่ี หลี่ยมผนื ผ้าคอ่ นข้างยาว ละหงุ่ 3* กระถางละ 1 ตน้ 4 ซา้ งา 10 ส่ีเหลี่ยมมมุ ฉากไมจ่ า้ กัดรูปรา่ ง อ้อย 6 สี่เหลยี่ มมมุ ฉากไม่จา้ กัดรูปรา่ ง เดอื ย 15 สเ่ี หล่ียมมมุ ฉากไม่จ้ากดั รปู รา่ ง ยาสบู 12 สเ่ี หลี่ยมมมุ ฉากไม่จา้ กัดรปู รา่ ง ทานตะวนั 7.2 สเ่ี หลย่ี มมมุ ฉากไม่จา้ กดั รูปรา่ ง สบูด่ า 13.5 สี่เหลี่ยมมมุ ฉากไมจ่ า้ กดั รปู รา่ ง ปาลม์ น้ามนั 12 ต้น ส่เี หลยี่ มมมุ ฉากไม่จา้ กดั รปู รา่ ง • ความยาวใบ • จ้านวนทางใบทั้งหมด 4 ตน้ สีเ่ หล่ยี มดา้ นขนาน • จ้านวนทางใบเพม่ิ 6 ต้น • พน้ื ท่ใี บ 6 ตน้ • พ้นื ที่หน้าตัดแกนทาง 8 ต้น • จ้านวนทะลายต่อตน้ 8 ตน้ • นา้ หนักทะลาย 12 ตน้ 12 ตน้ * กระถาง/หนว่ ยทดลอง - 15 -

พชื ตารางเมตร เนอื้ ท่ีเกบ็ เก่ียว กาแฟ 6 ต้น รูปรา่ ง ลาไย 12 ตน้ 2 แถว ๆ ละ 3 ตน้ ฟา้ ทะลายโจร 5.76 ส่ีเหลย่ี มมมุ ฉากไม่จา้ กัดรปู รา่ ง แมงลกั (เมล็ดแหง้ ) 10.24 (ระยะปลกู 8 x 8 เมตร) มะระขนี้ ก 12 สเ่ี หลี่ยมมมุ ฉากไมจ่ า้ กัดรูปรา่ ง โกฐจุฬาลาพา 12 สเ่ี หลี่ยมมมุ ฉากไมจ่ ้ากัดรปู รา่ ง อัญชนั สี่เหล่ียมมมุ ฉากไมจ่ ้ากดั รปู รา่ ง ปญั จขนั ธ์ 9 ส่ีเหลี่ยมมมุ ฉากไมจ่ ้ากัดรปู รา่ ง 9 สเ่ี หลี่ยมจตรุ สั ไพล 2 แถว ๆ ละ 18 ตน้ 6 (ระยะปลูก 0.5 x 0.5 เมตร) บัวบก สี่เหลี่ยมมมุ ฉากไมจ่ ้ากัดรูปรา่ ง 0.6 (ระยะปลกู 0.5 x 0.5 เมตร) กระเจีย๊ บแดง 5 แถว ๆ ละ 12 ตน้ 18 (ระยะปลูก 0.1 x 0.1 เมตร) หญา้ หวาน มีรูปรา่ งเป็นส่เี หล่ียมมมุ ฉาก 8 (ระยะปลูก 1.0 x 1.0 เมตร) 4 แถว ๆ ละ 32 ตน้ (ระยะปลูก 0.25 x 0.25 เมตร) - 16 -

พืช ตารางเมตร เนอื้ ทเ่ี กบ็ เก่ียว กระเทยี ม 7.2 รูปร่าง มนั ฝร่ัง 10.8 12 แถว ยาว 6 เมตร กระเจย๊ี บเขยี ว 10 (ระยะปลูก 0.10 x 0.10 เมตร) ขมนิ้ ชนั 11.2 ส่เี หลยี่ มมมุ ฉากไมจ่ ้ากัดรูปรา่ ง พริก 10.2 สี่เหลี่ยมผนื ผา้ มะเขือเทศ 12 ส่เี หล่ียมผืนผ้าคอ่ นข้างยาว สเี่ หลีย่ มผืนผา้ คะนา้ 6 4 แถว ๆ ละ 6 ต้น (ระยะปลกู 1.0 x 0.5 เมตร) ถ่ัวฝกั ยาว 9 4 แถว ๆ ละ 24 ต้น (ระยะปลูก 0.25 x 0.25 เมตร) เหด็ 2 แถว ๆ ละ 12 ต้น • เปรยี บเทยี บพันธุ์ (ระยะปลกู 0.75 x 0.50 เมตร) • เขตกรรม ผักบุง้ จีน 5* ไม่น้อยกวา่ 4 ซ้า 6* ไมน่ ้อยกวา่ 4 ซ้า เผือก 4.8 4 แถว ๆ ละ 24 ตน้ หม่อน (ระยะปลกู 0.25 x 0.20 เมตร) • เขตกรรม 6 มีรูปรา่ งเปน็ ส่เี หลยี่ มมุมฉากใด ๆ * ถงุ /หนว่ ยทดลอง (ระยะปลกู 1.0 x 0.5 เมตร) 6 ตน้ ถา้ มีกรรมวธิ ีมากถึง 18 เกบ็ ข้อมลู 4 ตน้ 5 หรือ 6 ซ้า - 17 -

- 18 -

อิทธิพลแถวริมของแปลงทดลอง งานทดลองพืชในไร่นา ส่วนใหญ่ผู้ท้าการทดลอง มักจะแบ่งแปลงทดลองออกเป็น แปลงย่อย ๆ และเว้นช่องว่างระหว่างแปลงย่อยเหล่าน้ันไว้โดยไม่ได้ปลูกพืช ท้าให้พืชใน แปลงย่อยท่ีอยู่แถวนอกสุดด้านรมิ แปลงเจริญได้ดี หรือด้อยกว่าต้นพืชที่อยู่ด้านในของแปลง ท้ังน้ีเน่ืองจากความไม่สม่้าเสมอของการได้รับแสงแดด ความชื้น และแร่ธาตุอาหาร ความ เจริญเติบโตของพืชที่แตกต่างน้ีเรียกโดยทั่วไปว่า อิทธิพลของแถวริม (border effect) และ แม้แต่ในกรณีทีไ่ ม่ไดเ้ วน้ ช่องว่างระหว่างแปลงย่อยแต่ถา้ แปลงย่อยสองแปลงที่อยูต่ ดิ กันได้รับ กรรมวิธีที่แตกต่างกันก็จะท้าให้เกิดการแข่งขันระหวา่ งกรรมวิธีได้ ดังนั้นในการเก็บข้อมลู ผล การทดลองจึงจา้ เปน็ ตอ้ งเว้นสว่ นทีเ่ ป็นแถวริมหรอื พ้ืนที่ทเี่ ป็นส่วนริมของแปลงไว้ไมเ่ ก็บเก่ียว เพราะถือว่าไม่เปน็ ตัวแทนทด่ี ขี องการทดลอง อทิ ธิพลแถวรมิ ของแปลงทดลองทไี่ ดท้ ้าการศกึ ษามดี งั น้ี - 19 -

พืช ลักษณะงาน เว้น ข้าวนาสวน แถวรมิ หัวทา้ ย • นาดา้ เปรียบเทยี บพันธุ์ท่มี คี วามสูงต่างกนั 1 แถว 2 กอ ข้าวข้นึ น้า • ผลผลติ /ความสูง/แตกกอ • นาดา้ เปรยี บเทยี บพนั ธ์ุ ≥1 แถว ≥1 กอ • ผลผลติ ขา้ วไร่ 2 แถว 2 กอ • ความสูง 1 แถว 1 กอ - แปลงทีต่ ดิ คันนา 0 2 กอ - แปลงด้านใน 0 2 กอ ปลกู แบบขัน้ บนั ได (แปลงยอ่ ยละ 2 ขนั้ บันได) • ผลผลติ - เกบ็ ทงั้ 2 ขนั้ บันได • ความสงู - วัดจาก 1 ขั้นบนั ได โดยสุ่มจาก แถวรมิ นอก กลาง และริมใน กล่มุ ละ 2 กอ ที่ไมต่ ิดกัน - 20 -

พชื ลักษณะงาน เว้น แถวรมิ หวั ท้าย ถั่วลิสง ทดลองปุย๋ 1 แถว 3 หลมุ ข้าวโพด • ระยะ 0.50 x 0.20 เมตร เลี้ยงสตั ว์ 2 ต้น/หลุม 1 แถว 2 หลมุ 1 แถว 2 หลมุ งา ทดลองป๋ยุ และระยะปลกู 1 แถว 1 หลุม มนั สาปะหลัง (แถว x หลุม) • ระยะ 0.75 x 0.50 เมตร 1 แถว 2 หลุม 2 ตน้ /หลมุ 1 เมตร 1 เมตร • ระยะ 0.75 x 0.25 เมตร 1 แถว 0 ต้น 1 ต้น/หลมุ 1 แถว 1 ต้น • ทดลองปุ๋ยโดยปลูกถ่วั เหลอื ง 1 แถว 1 ตน้ เหลื่อมฤดูในแถวข้าวโพด 1 แถว 3 ต้น ทดลองปยุ๋ และวธิ ีการปลูก • ปลูกเป็นแถวระยะ 0.50 x 0.20 เมตร • หวา่ น ทดลองปยุ๋ และระยะปลกู • ระยะ 1 x 2 เมตร • ระยะ 1 x 1 เมตร • ระยะ 1 x 0.75 เมตร • ระยะ 1x 0.50 เมตร - 21 -

- 22 -

การสุ่มตัวอย่าง (Sampling Technique) ในการประเมินผลผลิต หรือการท้าลายของศัตรูพืช ฯลฯ การเก็บข้อมูลท้ังหมดจาก แปลงขนาดใหญ่ เป็นการส้ินเปลืองเวลา และงบประมาณมาก การสุ่มตัวอย่างโดยใช้แบบ แผนการสุ่มตัวอย่าง (sampling design) ขนาดตัวอย่าง (sample size) เนื้อท่ีและรูปร่าง ตัวอย่าง (size and shape of sampling unit) ที่เหมาะสม จะช่วยให้ได้ข้อมูลท่ีใกล้เคียง ความจรงิ การสมุ่ ตัวอย่างเพื่อการประเมินผลน้ีกลุ่มวจิ ยั และวิเคราะหท์ างสถติ งิ านวจิ ยั เกษตร ไดท้ า้ การศกึ ษาในเรอ่ื ง 1. การสุ่มตัวอยา่ งเพ่อื การประเมินผลผลติ และองคป์ ระกอบผลผลติ ของพืช (ตารางที่ 1) 2. การสุ่มตวั อยา่ งเพือ่ ประเมินดา้ นศตั รูพชื (ตารางท่ี 2) 3. การสมุ่ ตัวอยา่ งเพื่อศกึ ษารูปแบบการแพร่กระจายของแมลงศัตรพู ืชและเพื่อ ประมาณประชากรแมลง (ตารางที่ 3) - 23 -

ตารางท่ี 1 การสมุ่ ตวั อยา่ งเพ่ือการประเมินผลผลติ และองค์ประกอบผลผลติ ของพชื พืช ลักษณะข้อมลู เนื้อท่ีปลูก (ไร)่ ข้าวนาสวน (นาราษฎร)์ ผลผลติ • นาด้า ผลผลติ 2-5 • นาหว่านนา้ ตม 1-5 ข้าวข้ึนนา้ (นาราษฎร์) ผลผลติ • นาหว่านดินกรดจดั 1-5 ข้าว ความสงู • นาดา้ - จ้านวนต้น/กอ - จา้ นวนรวง/กอ - จ้านวนเมลด็ ด/ี รวง - % เมลด็ ลีบ - นา้ หนกั 100 เมล็ด - *ส่มุ จากกอรอบนอกพืน้ ทเี่ กบ็ เกี่ยว เป็นกอทไ่ี มอ่ ยู่ตดิ กบั กอหาย หรอื กอท่ีถูกศตั รูขา้ วทา้ ลาย - 24 -

เนอ้ื ทส่ี มุ่ การส่มุ ตัวอยา่ ง ขนาดตัวอย่าง หมายเหตุ (ม.²) กว้าง x ยาว (จุด) (เมตร) 8 2x4 4 10 2 x 5 8 25 5 x 5 10 - จุดละ 1 กอ 5* รวม 5 กอ 5* - - - จุดละ 2 กอ ติดกนั - รวม 10 กอ - - 25 -

ตารางท่ี 1 การส่มุ ตวั อยา่ งเพ่อื การประเมินผลผลติ และองคป์ ระกอบผลผลติ ของพชื (ต่อ) พืช ลักษณะข้อมลู เน้อื ทป่ี ลูก • นาหวา่ น (ไร)่ ความสงู - ฟางขา้ ว จ้านวนตน้ /กอ - • เปรียบเทียบพันธ์ุ จา้ นวนรวง/กอ - จ้านวนเมลด็ ด/ี รวง - % เมล็ดลบี - น้าหนกั 100 เมลด็ - นา้ หนกั - • เขตกรรม น้าหนกั - เมล็ดขา้ วชนดิ ไม่ไวแสง • คณุ ภาพเมลด็ กวา้ ง ยาว หนา - ท้องไข่ - คุณภาพการสี - % โปรตนี - ปริมาณอมโิ ลส - - 26 -

เนอื้ ทสี่ ุ่ม การสุ่มตวั อย่าง ขนาดตัวอยา่ ง หมายเหตุ กว้าง x ยาว (จดุ ) (ม.²) (เมตร) 4 - - สเ่ี หลีย่ มผืนผ้า - ขนาด 0.30 x 0.50 - - - - - 10 กอ (2 แถว ๆ ละ 5 กอ - - ที่ปลกู ตดิ กัน) 10 กอ (5 แถว ๆ ละ 2 กอ ท่ปี ลกู ตดิ กนั ) - - 15 เมล็ด - - 100 เมลด็ 2 ตัวอย่าง - - 125 กรัม 2 ตวั อย่าง - - 3 กรัม 2 ตัวอย่าง - - 3 กรัม 2 ตัวอย่าง - 27 -

ตารางที่ 1 การส่มุ ตัวอย่างเพื่อการประเมินผลผลิตและองคป์ ระกอบผลผลติ ของพชื (ต่อ) พชื ลักษณะขอ้ มลู เนือ้ ทป่ี ลกู (ไร่) ถ่วั เหลอื ง ความสงู , จา้ นวนข้อ - • สภาพแห้งแลง้ (ต้นไมส่ มา้่ เสมอ) ผลผลติ 20-50 ระยะปลกู 0.40 x 0.20 เมตร • สภาพปกติ (ต้นสมา้่ เสมอ) ผลผลติ 25–60 ระยะปลกู 0.40 x 0.20 เมตร ข้าวโพดเลย้ี งสัตว์ - • สภาพแหง้ แลง้ (ต้นไมส่ ม่า้ เสมอ) ผลผลติ • สภาพปกติ (ต้นสมา้่ เสมอ) ผลผลติ - เดือย ผลผลติ 2-7 (ระยะปลกู 0.75 x 0.75 เมตร) ผลผลติ 1 แตงโม (ระยะปลกู 2.00 x 0.50 เมตร) - 28 -

เนอื้ ทีส่ ่มุ การสุม่ ตวั อยา่ ง ขนาดตวั อย่าง หมายเหตุ กว้าง x ยาว (จดุ ) (ระดบั ความเชอ่ื มนั่ 95%) (ม.²) (เมตร) 7 ต้น/แปลงย่อย - 7.2 - 9 3 แถว x 6 เมตร 4.8 6 แถว x 3 เมตร ผิดจากคา่ จริงรอ้ ยละ 10 9 แถว x 2 เมตร 12 3 12 12 แถว x 1 เมตร 13.5 3 แถว x 4 เมตร 12.0 6 แถว x 2 เมตร 2 แถว x 8 เมตร 4 ผดิ จากคา่ จริงร้อยละ 10 8 แถว x 2 เมตร 14 ผดิ จากคา่ จรงิ รอ้ ยละ 5 6 แถว x 3 เมตร 3 ผดิ จากค่าจรงิ ร้อยละ 10 6 แถว x 1 เมตร 10 ผดิ จากคา่ จรงิ รอ้ ยละ 5 3 ผดิ จากคา่ จริงรอ้ ยละ 15 5 ผดิ จากค่าจรงิ ร้อยละ 10 3 ผดิ จากค่าจรงิ รอ้ ยละ 10 - 29 -

ตารางที่ 1 การสุม่ ตวั อย่างเพ่อื การประเมินผลผลติ และองคป์ ระกอบผลผลติ ของพชื (ต่อ) พืช ลักษณะขอ้ มลู เนื้อท่ีปลูก ผลผลติ (ไร)่ อ้อย ผลผลติ 1-25 • เขตชลประทาน 2-30 (ระยะปลกู 1.30 x 0.50 ม.) ผลผลติ • เขตน้าฝน 5-25 (ระยะปลกู 1.30 x 0.50 ม.) มนั สาปะหลัง (ระยะปลกู 0.85 x 0.60 ม.) (ระยะปลูก 1.20 x 0.50 ม.) ผลผลติ 2-20 • สุ่มกระจายแบบงา่ ย ปรมิ าณแปง้ - • สมุ่ แบบชนั้ ภมู ิ - หวั ขนาดใหญ่ >500 กรมั ปรมิ าณแปง้ - - หัวขนาดกลาง 100.1–500 กรมั ปริมาณแปง้ - - หวั ขนาดเล็ก ≤100 กรัม ปรมิ าณแป้ง - ª ดา้ เนินการทจ่ี ังหวดั ระยอง b ดา้ เนินการทจ่ี งั หวัดนครราชสีมา - 30 -

เน้อื ท่สี ุ่ม การสมุ่ ตวั อย่าง ขนาดตัวอยา่ ง หมายเหตุ (ม.²) กว้าง x ยาว (จดุ ) (ระดบั ความเช่ือม่นั 95%) 7.8 (เมตร) 7.8 6 แถว x 1 เมตร 5 ผิดจากค่าจริงรอ้ ยละ 15 11 ผดิ จากคา่ จริงร้อยละ 10 8.16ª 6 แถว x 1 เมตร 7 ผิดจากค่าจรงิ ร้อยละ 15 9.6 b 15 ผดิ จากคา่ จริงรอ้ ยละ 10 - 8 แถว x 2 เมตร 7 ผดิ จากค่าจริงร้อยละ 15 4 แถว x 2 เมตร 14 ผดิ จากค่าจรงิ รอ้ ยละ 10 1 กก. 1 กก. - 6 ผดิ จากคา่ จรงิ ร้อยละ 15 1 กก. 14 ผิดจากค่าจริงร้อยละ 10 ≥6 ตน้ - 6 ตวั อย่าง - 4 ตวั อยา่ ง - 3 ตัวอย่าง - 31 -

ตารางที่ 1 การสุ่มตวั อยา่ งเพอ่ื การประเมนิ ผลผลิตและองค์ประกอบผลผลติ ของพชื (ต่อ) พชื ลกั ษณะขอ้ มลู เนื้อทปี่ ลกู (ไร)่ ระบบการปลกู พืช ถั่วเขยี ว–ขา้ ว มวลชีวภาพ 2 ถ่วั เขยี ว ถั่วเขียว–ข้าวโพด มวลชีวภาพ 3 ถัว่ เขยี ว สับปะรด (ปลกู แถวครู่ ะยะ 1.00 x 0.50 x 0.25 เมตร) • ผลสุกสม้่าเสมอพรอ้ มกนั ค่าความหวาน - - ความเปน็ กรด-ด่าง - - ปริมาณกรดซติ รกิ - - ปริมาณวติ ามนิ ซี - - • ผลสกุ สม่้าเสมอไม่พร้อมกัน ค่าความหวาน ความเปน็ กรด-ดา่ ง ปริมาณกรดซิตรกิ ปรมิ าณวิตามนิ ซี - 32 -

เนือ้ ทส่ี มุ่ การส่มุ ตวั อยา่ ง ขนาดตวั อย่าง หมายเหตุ (ม.²) กวา้ ง x ยาว (จุด) (เมตร) 4 - 6 ผดิ จากคา่ จรงิ รอ้ ยละ 15 14 ผิดจากค่าจริงรอ้ ยละ 10 ท่รี ะดับความเชอ่ื ม่นั 90% 4 - 6 ผิดจากค่าจรงิ รอ้ ยละ 15 14 ผิดจากคา่ จรงิ ร้อยละ 10 ที่ระดบั ความเชอ่ื ม่นั 90% - - 4 คู่ - - 1 คู่ - - 10 คู่ - - 8 คู่ ผิดจากค่าจริงร้อยละ 10 - - 4 คู่ ทรี่ ะดับความเช่อื มนั่ 95% - - 1 คู่ - - 16 คู่ - - 50 คู่ - 33 -

ตารางท่ี 1 การส่มุ ตวั อย่างเพอ่ื การประเมนิ ผลผลิตและองคป์ ระกอบผลผลติ ของพชื (ต่อ) พชื ลกั ษณะข้อมลู เนอ้ื ทป่ี ลกู ผลผลติ (ไร่) ลาไย • สภาพภูมอิ ากาศปกติ 3–30 • สภาพแหง้ แล้ง ผลผลติ 3-30 กาแฟโรบสั ต้า ผลผลติ สด 1-4 (ระยะปลูก 3 x 3 เมตร) ผลผลติ สด >5 ทเุ รยี น ผลผลติ สด >3 (ระยะปลกู 8 x 8 เมตร) ผลผลติ เมล็ดแห้ง 2-7 มะละกอ (ระยะปลูก 3 x 3 เมตร) แมงลกั (ระยะปลกู 0.60 x 0.20 เมตร) - 34 -

เนือ้ ทสี่ มุ่ การสุ่มตวั อย่าง ขนาดตัวอยา่ ง หมายเหตุ กว้าง x ยาว (ม.²) (จุด) (ระดบั ความเช่ือมั่น 95%) (เมตร) 8 ตน้ 2 แถว ๆ ละ 4 ต้น 5 ผดิ จากคา่ จรงิ รอ้ ยละ 10 4 แถว ๆ ละ 2 ต้น 3 ผิดจากค่าจรงิ ร้อยละ 15 12 ผิดจากค่าจรงิ ร้อยละ 10 6 ต้น 2 แถว ๆ ละ 3 ตน้ 5 ผิดจากคา่ จริงรอ้ ยละ 15 3 แถว ๆ ละ 2 ตน้ 8 ผดิ จากค่าจริงรอ้ ยละ 10 4 ผดิ จากคา่ จริงร้อยละ 15 10 ต้น 2 แถว ๆ ละ 5 ต้น 7 ผดิ จากค่าจรงิ ร้อยละ 10 3 ผิดจากค่าจริงรอ้ ยละ 15 8 ตน้ 2 แถว ๆ ละ 4 ต้น 9 ผดิ จากคา่ จรงิ ร้อยละ 10 4 แถว ๆ ละ 2 ต้น 4 ผดิ จากคา่ จริงรอ้ ยละ 15 5 ผิดจากค่าจรงิ ร้อยละ 10 2 ต้น 1 แถวๆ ละ 2 ตน้ 3 ผิดจากคา่ จรงิ รอ้ ยละ 15 18 10 แถว ๆ ละ 3 เมตร - 35 -

ตารางที่ 2 การสมุ่ ตวั อย่างเพื่อประเมินดา้ นศตั รพู ืช พชื ศตั รูพืช ลักษณะข้อมลู ขา้ วนาสวน • บว่ั เปอร์เซ็นต์การทา้ ลาย • นาด้า • < 30 • หนอนกอ - แปลงทดลองในนาราษฎร์ วัชพชื • 30-49.9 • 50-79.9 - แปลงนาราษฎร์ วัชพืช • ≥ 80 • นาหว่านขา้ วแห้ง วัชพืช เปอรเ์ ซ็นต์ dead heart ข้าวไร่ วัชพชื ปริมาณวัชพืช ชนดิ วัชพชื ปรมิ าณวัชพืช ชนิดวัชพชื ปริมาณวชั พชื ชนดิ วชั พืช ปรมิ าณวชั พืช ชนิดวัชพชื * พ้นื ท่ีขนาด 0.25 ตารางเมตร 2 จดุ ทีต่ ดิ หรือไม่ตดิ กัน - 36 -

เนอ้ื ท่ีสมุ่ การสุม่ ตวั อย่าง หมายเหตุ (ม.²) กว้าง x ยาว ขนาดตัวอย่าง (ระดบั ความเชื่อมนั่ 95%) (เมตร) (จดุ ) - - 1 แถว 10 กอตดิ ต่อกัน - - 1 แถว 6 กอ ติดต่อกัน - - 1 แถว 5 กอ ตดิ ต่อกัน - - 1 แถว 4 กอ ติดต่อกัน 1 1x1 4 0.50 * - 2 เปน็ การศกึ ษาเพือ่ ลด 1 1x1 2 ขนาดตัวอยา่ งสมุ่ 1 ม.² 0.25 0.50 x 0.50 1 1x1 1 1x1 1 1x1 0.50 0.50 x 1 1 1x1 - 37 -

ตารางท่ี 2 การสมุ่ ตวั อย่างเพื่อประเมณิ ดา้ นศตั รพู ชื (ต่อ) พชื ศัตรพู ืช ลักษณะข้อมลู จ้านวนตวั /ต้น ละหุ่ง เพลี้ยจัก๊ จน่ั • อายุ 10–21 สัปดาห์ ปอแก้ว เพล้ยี จักจั่น จา้ นวนแมลง • อายุ 12–96 วัน - 38 -

การสุ่มตัวอย่าง เนอื้ ทส่ี ุ่ม กว้าง x ยาว ขนาดตวั อย่าง หมายเหตุ (ม.²) (เมตร) (จุด) - - 5 แถว ๆ ละ 15 ตน้ ตดิ กัน มกี ารระบาดรุนแรง - (ลดจา้ นวนแถวลงเมื่อ เฉลยี่ 37 ตวั /ต้น แมลงเพม่ิ ขน้ึ ) - ปอ 100 ต้น นับแมลงเฉพาะใบที่ 3 จากใบยอดท่ีคลแ่ี ล้วนา้ จ้านวนแมลงที่นบั ได้คูณ ด้วย 5.594 จะได้ คา่ ประมาณจา้ นวน แมลงในแปลงปอแก้ว - 39 -

ตารางที่ 3 การสมุ่ ตวั อย่างเพอื่ ศึกษารูปแบบการแพร่กระจายของแมลงศตั รพู ชื และเพอื่ ประมาณประชากรแมลง พืช แมลงศตั รู รปู แบบการแพร่กระจาย ถ่ัวลิสง เพล้ียไฟ แบบกลุ่ม • ใบอ่อนท่ยี ังไม่คล่ี • ใบอ่อนทเ่ี ร่ิมคล่ี แบบกลุ่ม • ดอก แบบกลุ่ม ขา้ วฟ่าง หนอนเจาะสมอฝ้าย แบบกลมุ่ - 40 -

การสมุ่ ตัวอย่าง ขนาดตวั อยา่ ง หมายเหตุ เพือ่ ประมาณประชากร (ต้น) ผดิ จากค่าจรงิ รอ้ ยละ 20 Simple random 651 ที่ระดบั ความเชอ่ื มน่ั 95% 170 ท่รี ะดบั ความเชือ่ มั่น 68% • ใบออ่ นทย่ี ังไมค่ ลี่ 313 ท่ีระดบั ความเชื่อมั่น 95% 127 ที่ระดบั ความเชอ่ื มน่ั 68% • ใบอ่อนทเี่ ร่มิ คลี่ 57 ทร่ี ะดับความเชอื่ มั่น 95% 15 ท่รี ะดับความเช่อื ม่นั 68% • ดอก แผนการสุ่มตัวอย่าง กา้ หนดค่า α=β=0.05 แบบซเี ควนเชยี ล มรี ะดบั เศรษฐกิจบน 2 ตัว/ตน้ สุ่มแบบซเี ควนเชยี ล (ตารางที่ 3ก) และลา่ ง 1 ตัว/ต้น ในระยะเร่มิ ติดเมลด็ - 41 -

แผนการสมุ่ ตัวอย่างแบบซเี ควนเชยี ล สาหรับหนอนเจาะสมอฝ้ายในข้าวฟา่ ง จานวนหนอนสะสม จานวนต้นขา้ วฟ่าง - 42 -