รสวรรณคดี

รสวรรณคดวิชาภาษาไทย ีชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ ๕ จัดทำโดย นางสาวสุภรัตน์ โพธิ์สาราช รหัสนิสิต 641031431 คณะศึกษาศาสตร์ สาขาวิชาภาษาไทย

รสวรรณคดีสันสกฤต มีปรากฏใน ตำรานาฏยศาสตร์ (นาฏยเวท) ของพระภรต มุนี ซึ่งกล่าวถึงคุณสมบัติของตัวละครสันสกฤต ที่ดีว่าต้องประกอบด้วยรส 9 รส ศฤงคารรส ภยานกรส หาสยรส วีรรส อัพภูตรส ศานติรส กรุณารส รุทรรส พีภัตสรส

ศฤงคารรส รสแห่งความรัก โอ้เจ้าแก้วแววตาของพี่เอ๋ย เจ้าหลับใหลกระไรเลยเป็ นหนักหนา ภาวะอารมณ์ รัก คือตัวละครตกอยู่ใน ดังนิ่ มน้ องหมองใจไม่นำพา ความรักตกแต่งร่างกายให้งดงามลูบไล้ด้วย ฤๅขัดเคืองคิดว่าพี่ทอดทิ้ง ความรักหนักหน่ วงทรวงสวาท เครื่องหอมบรรยากาศรื่นรมย์ พี่ไม่คลาดคลายรักแต่สักสิ่ง เผอิญเป็ นวิปริตพี่ผิดจริง จะนอนนิ่งถือโทษโกรธอยู่ไย (ขุนช้างขุนแผน) หาสยรส รสแห่งความขบขัน ภาวะอารมณ์ ขบขันเมื่อผู้อ่น ผู้ชมได้รับรู้ภาวะขบขัน ทำให้เกิดรสสนุกสนาน ขุนช้างเห็นข้าไม่มาใกล้ ขัดใจลุกขึ้นทั้งแก้ผ้า แหงนเถ่อเป้ อปังยืนจังกา ย่างเท้าก้าวมาไม่รู้ตัว (ขุนช้างซุนแผน)

กรุณารส รสแห่งความเมตตา ภาวะทุกข์โศก ทำให้เกิดรสสงสาร เห็นอกเห็นใจ ครานั้ นพระองค์ ผู้ทรงเดช ปิ่ นปักนคเรศเรืองศรี เห็นสามราเข้ามาอัญชลี พระปรานีเหมือนลูกในอุทร (ขุนช้างขุนแผน) รุทรรส รสแห่งความโกรธ ภาวะโกรธทำให้เกิดรสแค้นเคืองใจ ในความรุนแรง ครานั้ นสมเด็จพระพันวษา ทรงพระโกรธาโกลาหล ทุดอ้ายจัญไรมิใช่คน บนบกบนฝั่ งดังไม่มี ใช่ที่ใช่ทางวางเข้ามา ฤๅอ้ายช้างเป็ นบ้ากระมังนี่ เฮ้ยใครรับฟ้ องของมันที่ ตีเสียสามสิบจึงปล่อยไป (ขุนช้างขุนแผน)

วีรรส รสแห่งความกล้าหาญ ภาวะกล้าหาญ ทำให้เกิดรสชื่นชม ยินดีในวีรกรรม สองโจมสองจู่จ้วง บำรู สองขัตติยสองขอชู เชิดค้ำ กระลึงกระลอกดู ไวว่อง นักนา ควาญขับคชแข่งค้ำ เข่นเขี้ยวในสนาม (ลิลิตตะเลงพ่าย) ภยานกรส รสแห่งความกลัว ภาวะอารมณ์ แห่งความกลัว น่ ากลัวทำให้เกิดรสเกรงกลัว พระพลันเห็นเหตุไซร้ เสียวดวง แดเฮย ถนัดดั่งภูผาหลวง ตกต้อง กระหม่ากระเหม่นทรวง สั่นซีด พักตร์นา หนักฤทัยท่านร้อง เรียกให้โหรทาย (ลิลิตตะเลงพ่าย)

พีภัตสรส รสแห่งความชัง ภาวะนำรังเกียจ ทำให้เกิดรสรำคาญ เบื่อระอา ขยะแขยง มาอยู่ใยกับอ้ายหินชาติ แสนอุบาทว์ใจจิตริษยา ตังทองคำทำเลี่ยมปากกะลา หน้ าตาดำเหมือนมินหม้อมอม (ขุนช้างขุนแผน) อัพภูตรส รสแห่งความประหลาดใจ ภาวะตื่นเต้นน่ าพิ ศวง ทำให้เกิดรสอัศจรรย์ใจ พอวายวรวากย์อ้าง โอษฐ์ พระ ดาลมหาวาตะ ตื่นฟ้ า ทรหึงทรหวลพะ- พานพัด หาวแฮ หอบธุมางค์จางจ้า จรัสด้าวแดนสมร (ลิลิตตะเลงพ่าย)

ศานติรส รสแห่งความสงบ อิทธิพลของคติพุทธที่ถือว่าความสงบ เป็ นสิ่งประเสริฐ เป็ นเส้นทางสู่นิพพาน อันสองกุมารนี้พี่ให้เป็ นทานแก่พราหมณ์ แต่วันวานนี้ แล้ว พระน้องแก้วเจ้าอย่าโสกศัลย์ จงตั้งจิตของเจ้านั้นให้ โสมนัสศรัทธา ในทางอันก่อกฤดาภินิหารทานบารมี ลจฉาม ปุตฺเต ชีวนตา ถ้าเราทั้งสองนี้ยังมีชีวิตอยู่สืบไป อันสองกุมาร นั้นไซร้ก็คงจะได้พบกันเป็ นแม่นมั่น... (ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์ มัทชี)

ขอบคุณค่ะ