นิทรรศการ พระราชาของประชาชนหลักการทรงงาน

หลักการทรงงาน ๒๗ ประการ

“...คนที่ไม่มีความสุจริต คนที่ไม่มีความมั่นคง ชอบแต่มักง่าย ไม่มีวันจะสร้างสรรค์ประโยชน์ ส่วนรวมที่สำคัญอันใดได้ ผู้ที่มีความสุจริตและ ความมุ่งมั่นเท่านั้น จึงจะทำงานสำคัญยิ่งใหญ่ที่ เป็นคุณเป็นประโยชน์แท้จริงสำเร็จ...” พระบรมราโชวาทในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่นิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ณ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย วันพฤหัสบดี ที่ 12 กรกฎาคม พ.ศ.2522“.. ถ้าทุจริตแม้แต่นิดเดียวก็ขอแช่ง ให้มีอันเป็นไป พูด อย่างนี้หยาบคายแต่ว่าขอให้มีอันเป็นไป ถ้าไม่ทุจริต และมีความตั้งใจในธรรม ขอให้ต่ออายุได้ถึง 100 ปี ถ้าอายุมากแล้วก็แข็งแรง แล้วสุจริตประเทศไทยจะ รอดพ้นอันตรายอย่างมาก” พระบรมราโชวาทพระราชทานแก่ผู้ว่าราชการจังหวัดที่ผ่านการอบรมหลักสูตรผู้ว่า ราชการจังหวัดบูรณาการ ณ วังไกลกังวล วันอาทิตย์ ที่ 3 ตุลาคม พ.ศ.2547

การอ่อนน้อม ถ่อมตน เป็น คุณสมบัติที่ทุกคนพึงมีพึงปฏิบัติให้ เป็นปกติวิสัยซึ่งทำให้สังคมมีความ สมานฉันท์ ทรงปฏิบัติให้เห็นมาโดย ตลอด ทรงอ่อนน้อมมาก เวลาที่ เสด็จฯ ไปเยี่ยมราษฎร ทรงโน้มพระ วรกายไปหาประชาชน คุกเข่าหน้า ประชาชน ถามทุกข์สุข ปรึกษาหารือ เป็นชั่วโมงๆ ประชาชนนั่งพับเพียบ พระองค์ท่านก็ทรงทรุดพระวรกาย นั่งพับเพียบบนพื้นเดียวกัน

ความเพียรเป็นคุณสมบัติที่จะทำให้งานสำเร็จ ต้องมีความมุ่งมั่น โดยเฉพาะการทำงานเพื่อ ประโยชน์ส่วนรวม ทรงปฏิบัติให้เห็นโดยทรง เรือใบจากวังไกลกังวลข้ามอ่าวไทยขึ้นฝั่ งที่ สัตหีบ ทรงใช้เวลาเดินทาง 17 ชั่วโมงบนเรือ ขนาดยาวเพียง 13 ฟุต ลำเรือแคบ ๆ ทรง แสดงให้เห็นถึงการใช้ความเพียรในการ ทำงานให้สำเร็จ นอกจากนี้ยังทรงแสดงเรื่อง ความเพียรผ่านทางพระราชนิพนธ์พระมหา ชนกซึ่งพระราชนิพนธ์นี้ที่พระองค์ทรงใช้เวลา ค่อนข้างนาน ในการคิดประดิษฐ์ ทำให้เข้าใจ ง่าย และปรับเปลี่ยนให้เข้ากับสภาพสังคม ปัจจุบัน อีกทั้งภาพประกอบและคติธรรมต่าง ๆ ได้ส่งเสริมให้หนังสือเล่มนี้มีความศักดิ์สิทธิ์ ที่หากคนไทยน้อมรับมาศึกษาวิเคราะห์และ ปฏิบัติตามรอยพระมหาชนก กษัตริย์ผู้เพียร พยายาม แม้จะไม่เห็นฝั่ ง ก็ยังว่ายน้ำต่อไป เพราะถ้าไม่เพียรว่ายน้ำก็จะตกเป็นอาหาร ปู ปลา จมน้ำตายก่อนถึงฝั่ ง

รู้ รัก สามัคคี “รู้ รัก สามัคคี” เป็นพระ ราชดำรัส ที่มีค่าและ มีความหมายลึกซึ้ง พร้อมทั้งสามารถ ปรับใช้ได้กับทุกยุค ทุกสมัย

“หลักสังฆทาน” มีความ หมายคือ “ให้เพื่อให้” เป็นการให้โดยไม่เลือก ไม่ หวังผลตอบแทน และไม่ เลือกปฏิบัติ

การทำประโยชน์ให้ผู้อื่น มิใช่ทำให้ตนเองเพียง เท่านั้น ต้องสร้าง ประโยชน์กับคนอื่น เมื่อ คนอื่นมีความสุขแล้วเรา ก็มีความสุขด้วย โดย ความสุขของผู้อื่น คือ ความสุขส่วนรวมนั่นเอง เราต้องยึดประโยชน์ ส่วนรวมมาก่อน ประโยชน์ส่วนตน

ทำงานอย่างผู้รู้จริง การที่จะ พระราชทานโครงการใด โครงการหนึ่งจะทรงศึกษาข้อมูล รายละเอียดอย่างเป็นระบบ ทั้ง ข้อมูลเบื้องต้นจากเอกสาร และ แผนที่ ตลอดจนสอบถามจาก เจ้าหน้าที่ นักวิชาการ และ ราษฎรในพื้นที่ให้ได้รายละเอียด ที่ถูกต้อง รวมทั้งศึกษาตรวจ สอบและทอดพระเนตรในพื้นที่ จริง เพื่อที่จะพระราชทานความ ช่วยเหลือได้อย่างถูกต้อง รวดเร็วตรงตามความต้องการ ของประชาชน และสอดคล้องกับ สภาพแวดล้อม

เพิ่มสาระสำคัญ หมายความว่า ต้องสร้างความเข้ม แข็งให้คนในชุมชนที่เราเข้าไปพัฒนา บรรยายสั้น ๆ เกี่ยวกับสิ่งที่ ให้มีสภาพพร้อมที่จะรับการพัฒนาเสีย คุณต้องการพูดคุย ก่อน แล้วจึงค่อยออกมาสู่สังคม ภายนอก มิใช่การนำเอาความเจริญ หรือบุคคลจากสังคมภายนอกเข้าไป หาชุมชนที่ยังไม่ทันได้มีโอกาสเตรียม ตัว หรือตั้งตัว อย่าให้โดยที่ผู้รับยังไม่ พร้อมที่จะใช้ประโยชน์อย่างเต็มที่

ทรงเริ่มต้นจากสิ่งจำเป็นที่สุด ของประชาชนก่อน ได้แก่ สาธารณสุข เมื่อมีร่างกาย สมบูรณ์แข็งแรงแล้วก็จะ สามารถทำประโยชน์ด้านอื่นๆ ต่อไปได้ จากนั้นจะเป็นเรื่อง สาธารณูปโภคขั้นพื้นฐานและ สิ่งจำเป็นในการประกอบอาชีพ

การพัฒนาใด ๆ ต้องคำนึง สภาพภูมิประเทศของบริเวณ นั้น ๆ ว่าเป็นอย่างไร และ สังคมวิทยาเกี่ยวกับลักษณะ นิสัยใจคอของคน ตลอดจน ประเพณีวัฒนธรรมในแต่ละ ท้องถิ่นที่มีความแตกต่างกัน และใช้หลักในการปรับตัวให้อยู่ กับธรรมชาติให้ได้

ในการที่จะพระราชทานพระราชดำริ เกี่ยวกับโครงการหนึ่งนั้น จะทรง มองเหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้นและ แนวทางแก้ไขอย่างเชื่อมโยง อย่าง ครบวงจร ทรงเรียกวิธีนี้ว่า องค์ รวม (Holistic) หมายถึง การมอง เหตุการณ์ที่จะเกิดขึ้นแบบบูรณา การ และกำหนดแนวทางแก้ไขอย่าง เชื่อมโยง โดยพิจารณาครบทุกด้าน ของปัญหา พร้อมแนวทางแก้ไข อย่างเชื่อมโยงกันเป็นระบบ

ในเรื่องของความประหยัดนี้ ประชาชนชาวไทยทราบกันดีว่าเรื่อง ส่วนพระองค์ทรงประหยัดมากดังที่เรา เคยเห็นว่า หลอดยาสีพระทนต์นั้นทรง ใช้อย่างคุ้มค่าอย่างไร หรือฉลอง พระองค์แต่ละองค์ทรงใช้อยู่เป็นเวลา นาน

การพัฒนาเพื่อการอยู่ดีกินดีของ ประชาชนนั้น อย่าไปนึกหวังกำไรหรือ ผลตอบแทนแต่อย่างเดียว ทำอะไร ต้องลงทุนลงแรงและปัจจัยบางอย่าง เสียก่อนเพื่อสร้างผลกำไรในอนาคต คือ ความอยู่ดีมีสุขของประชาชน

ป่าไม้เป็นปัจจัยสำคัญของชีวิตมนุษย์ หากไม่มีการปลูกจิตสำนึกในการ รักษาป่าไม้ให้กับทุกคนแล้ว จะทำให้ การดำรงชีวิตของมนุษย์เป็นไปด้วย ความยากลำบาก เจ้าหน้าที่ของรัฐ ดูแลรักษาป่าไม้ด้วยหน้าที่พึงกระทำ แต่ชาวบ้านจะสามารถดูแลและ หวงแหนป่าไม้ด้วยจิตสำนึกเพื่อรักษา ปัจจัยแห่งชีวิตของตนเอง

ทรงเข้าใจถึงธรรมชาติและต้องการให้ ประชาชนใกล้ชิดกับธรรมชาติ ทรง มองเห็นถึงปัญหาของธรรมชาติได้ อย่างละเอียด หากเราต้องการแก้ไข ปัญหาธรรมชาติ จึงจำเป็นต้องใช้ ธรรมชาติเข้าช่วยเหลือ ไม่ว่าจะ เป็นการบำบัดน้ำเสีย ด้วยการใช้ น้ำดี ไล่น้ำเสีย โดยอาศัยหลักแรงโน้มถ่วง ตามธรรมชาติ (Gravity Flow)

ทรงนำความจริงในเรื่องความเป็นไป แห่งธรรมชาติ และกฎเกณฑ์ของ ธรรมชาติมาเป็นหลักการแนวปฏิบัติที่ สำคัญในการแก้ปัญหาและ เปลี่ยนแปลงสภาวะที่ไม่ปกติให้เข้าสู่ ปกติ ทรงคิดค้นวิธีบำบัดน้ำเสียโดย ใช้ผักตอบชวาดูดซึมสิ่งสกปรกปน เปื้ อนในน้ำ และเป็นที่มาของ “อธรรม ปราบอธรรม”

ทรงเห็นว่าการทำงานทุกอย่างของเรา นั้นมีผลเกี่ยวเนื่องถึงประโยชน์ส่วนรวม ของบ้านเมืองและประชาชนทุกคน เพราะฉะนั้นจึงจำเป็นที่จะต้องปฏิบัติ หน้าที่ทุก ๆ ประการให้บริสุทธิ์ บริบูรณ์ โดยเต็มกำลังสติปัญญา ความรู้ ความสามารถ การปฏิบัติพระ ราชกรณียกิจและการพระราชทานพระ ราชดำริในการพัฒนาและช่วยเหลือพสก นิกรทรงระลึกถึงประโยชน์ของส่วนรวม เป็นสำคัญ

การพัฒนาตามแนวพระราชดำริ ใน เบื้องต้นเป็นการแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า เพื่อให้ประชาชนมีความแข็งแรงพอที่จะ ดำรงชีวิตได้ และขั้นตอนต่อไปคือ การ พัฒนาให้ประชาชนสามารถอยู่ในสังคม ได้ตามสภาพแวดล้อม สามารถพึ่ง ตนเองได้อย่างยั่งยืน

เศรษฐกิจพอเพียง เศรษฐกิจพอ เพียงเป็นหลักความคิดที่จะดำเนินการ เรื่องต่าง ๆ เพื่อนำชีวิตไปสู่ความ สมดุล มั่นคง และยั่งยืน เสมือน เป็นการวางฐานรากของตัวอาคาร.

ทำอะไรต้องเข้าใจปัญหา เข้าใจหนทางแก้ไข เข้าใจกระบวนการจัดการ และปรับความเข้าใจ ระหว่างผู้ให้ ผู้รับเสียก่อน ให้เข้าใจซึ่งกันและกัน เข้าถึง : เมื่อเข้าใจระหว่างกันทุกประการครบ ถ้วนแล้ว ต้องเข้าถึงการกระทำ สร้างความร่วม มือจากผู้เกี่ยวข้อง เข้าถึงเครื่องไม้เครื่องมือและ วัสดุอุปกรณ์ และความสามัคคีร่วมจิตร่วมใจ ของผู้ปฏิบัติ ร่วมมือร่วมไม้กันทำงาน พัฒนา : เมื่อต่างฝ่ายต่างเข้าใจกันแล้ว เข้าถึงกันแล้ว การพัฒนาก็จะดำเนินการไปอย่างยั่งยืน ไม่ส่ง ผลกระทบที่ติดลบต่อระบบเศรษฐกิจ สังคม สิ่ง แวดล้อมและการเมือง หากแต่นำไปสู่ความ สมดุล มั่นคง และยั่งยืน

แก้ปัญหาที่จุดเล็ก คิด Macro เริ่ม Micro ทรงมองปัญหาในภาพรวม (Macro) ก่อนเสมอ แต่การแก้ไข ปัญหาของพระองค์จะเริ่มจากจุดเล็ก ๆ (Micro) คือ การแก้ไขปัญหา เฉพาะหน้าที่คนมักจะมองข้าม

ไม่ติดตำรา ทำให้ง่าย การพัฒนา ตามแนวพระราชดำริมีลักษณะของ การพัฒนาที่อนุโลม และรอมชอมกับ สภาพธรรมชาติสิ่งแวดล้อมและสภาพ ของสังคมจิตวิทยาแห่งชุมชน

การมีส่วนร่วม ในการทรงงาน พระองค์ทรงเปิดโอกาสให้ทุกฝ่าย ทั้ง ประชาชนหรือเจ้าหน้าที่ทุกระดับได้มา ร่วมกันแสดงความคิด หรือที่เรียก ประชาพิจารณ์เพื่อรับทราบปัญหา และความต้องการของประชาชน โดย ให้เอาชาวบ้านเป็นครู

พออยู่พอกิน ให้ประชาชนสามารถอยู่อย่าง “พออยู่พอกิน” ให้ได้เสียก่อน แล้วจึงขยับขยาย ให้มีขีดสมรรถนะที่ก้าวหน้าต่อไป การดำเนิน ชีวิตให้พออยู่พอกินนั้น ต้องมีทรัพยากรให้เพียง พอต่อการดำรงชีวิต ต้องอาศัยความอุดม สมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เป็นสำคัญ หากขาดแคลนจะทำให้ไม่เพียงพอ อดอยาก ไม่มั่นคงในชีวิต จำนวนประชากรเพิ่ม ขึ้นทุกวันแต่ทรัพยากรลดลงทุกที ภาวะ ขาดแคลนย่อมเกิดขึ้น ทรงแก้ไขปัญหาทุกด้าน เกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติทรงฟื้ นฟูและรักษา ความสมดุลของทรัพยากรธรรมชาติที่เสียไปเพื่อ สร้างความยั่งยืนให้เกิดขึ้น เพราะเป็นพื้นฐาน การดำรงชีวิตของมนุษย์

บริการรวมที่จุดเดียว การบริการรวมที่จุดเดียว สำหรับเกษตรกรเป็นรูปแบบการบริการแบบ เบ็ดเสร็จ หรือ One Stop Services ที่เกิดขึ้น เป็นครั้งแรกในระบบบริหารราชการแผ่นดินของ ประเทศไทย เพื่อประโยชน์แก่ประชาชนที่จะมา ขอใช้บริการ จะประหยัดเวลาและค่าใช้จ่าย โดย ทรงให้ศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระ ราชดำริเป็นต้นแบบในการบริการรวมที่จุดเดียว ซึ่งมีหน่วยงานราชการต่าง ๆ มาร่วมดำเนินการ และให้บริการประชาชน ณ ที่แห่งเดียว

ร่าเริง รื่นเริง คึกคัก ครึกครื้น กระฉับกระเฉง มีพลัง เป็นปัจจัยของการทำงานที่มี ประสิทธิภาพ การทำงานให้สำเร็จและมี ประสิทธิภาพต้องอาศัยจิตใจเป็นเรื่องสำคัญ ต้องสร้างบรรยากาศรอบตัวให้มีความสุข ไม่ เครียด ทรงมีพระราชดำรัสว่า ทำงานต้องสนุก กับงานมิฉะนั้นเราจะเบื่อและหยุดทำงานในระยะ ต่อมา ดังนั้นปัจจัยของการทำงานที่มี ประสิทธิภาพ คือ ร่าเริง รื่นเริง คึกคัก ครึกครื้น

การแก้ไขปัญหาชีวิตความเป็นอยู่ของ ประชาชน ปัญหาทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อม เป็นเหมือนการเข้าสู่สงครามที่ ไม่ได้ใช้อาวุธในการแก้ไขปัญหา แต่ใช้การ พัฒนาเป็นเครื่องมือแก้ไขปัญหาต่างๆ และ ทุกครั้งที่สามารถแก้ไขปัญหาได้สำเร็จ จึงถือเป็นการได้รับชัยชนะโดยการพัฒนา

หลักการทรงงาน ๒๗ ประการ กิจกรรมน้อมรำลึกเนื่องในโอกาสวันคล้ายวัน สวรรคตพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เรียบเรียงโดย ห้องสมุดประชาชนอำเภอหนองไผ่ ขอขอบคุณภาพจาก:พอเพียง เนื้อเรื่องจาก:สยามรัฐ

หลักการทรงงาน ๒๗ ประการ กิจกรรมน้อมรำลึกเนื่องในโอกาสวันคล้ายวัน สวรรคตพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เรียบเรียงโดย ห้องสมุดประชาชนอำเภอหนองไผ่ ขอขอบคุณภาพจาก:พอเพียง เนื้อเรื่องจาก:สยามรัฐ