Geri (1)

GERİ DÖNÜŞÜM ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜM YÖNTEMLERİ ÖNEMLİ Geri dönüşümle hem doğayı hem de kaynaklarımızı koruruz. Aynı zamanda da enerji tasarrufu sağlarız. NEDİR Yeniden değerlendirilme imkanı olan atıkların çeşitli fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerden geçirilerek ikincil hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dahil edilmesine geri dönüşüm denir. NASIL Toplama-Sınıflandırma- Değerlendirme-Ekonomiye Geri Kazandırma PAFİAL



GERİ DÖNÜŞÜM ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜM YÖNTEMLERİ

Hazırlayanlar Yazı Danışman Zehra Demirci Zeynep Önal Proje Kapak Tasarım Kimya Projesi Zehra Demirci

GERİ DÖNÜŞÜMÜN ÖNEMİ Geri dönüşümle hem doğayı hem de kaynaklarımızı Örneğin, maden çıkartılarak üretilen bir metal kutunun koruruz. yapılabileceği enerji ile geri dönüşüm yöntemi Kalabalıklaşan dünyamız nedeniyle her gün daha kullanılarak 20 metal kutu yapılabilir. Benzer şekilde, fazla tüketilen su, orman, madenler, petrol gibi kâğıt ve karton atıkların geri dönüştürülerek yeniden doğal kaynaklarımızı geri dönüşüm ile daha uzun üretilmesi için gerekli olan enerji, normal işlemler için süreli kullanabiliriz. Tekrar değerlendirilebilen gerekli olanın yarısı kadardır. Bunun gibi, cam ve plastik atıkları geri dönüştürerek doğal kaynaklarımızı atıkların da geri dönüşümünden önemli oranda enerji tüketmeden yeni ürünler elde edebiliriz. Örneğin; tasarrufu sağlanır. bir ton kâğıdın geri dönüştürülmesiyle 17 ağacın Ülkemizin gelişimine katkı sağlarız kesilmesi önlenebilir. Plastik ambalaj atıklarının geri Geri dönüşüm, doğal kaynakların kullanılmasını kazanılması sonucu ise petrolden tasarruf azaltarak, enerji tasarrufu sağlayarak, iş imkânı sağlanabilmektedir. Dönüşen her ton cam için ise, yaratarak ve ham madde maliyetini azaltarak ülkemizin 100 litre petrol tasarrufu sağlanır. Metal ambalajları gelişimine katkıda bulunur. Ayrıca, dışarıya bağımlı ve ahşap ambalajları geri dönüştürerek doğal olduğumuz petrol gibi ham maddelerin tüketiminin alanlarımızı bozulmadan koruyabiliriz. Enerji azalması sonucu, paramız yurtiçinde kalmakta ve geri tasarrufu sağlarız;Geri dönüşüm yöntemiyle, dönüşüm sonucu oluşan ürünlerimizin yurtdışına üretimdeki işlem sayısı azaltılarak enerji tasarrufu satılmasıyla da ülkemize döviz girişi sağlanmaktadır. sağlanır.

İçerik 1 GERİ DÖNÜŞÜM NEDİR? Yeniden değerlendirilme imkanı olan atıkların çeşitli fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerden geçirilerek ikincil hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine dahil edilmesine geri dönüşüm denir. 2 GERİ DÖNÜŞÜM NASIL YAPILIR? Toplanım-sınıflandırma-değerlendirme-ekonomiye geri kazandırılma 3-4-5-6 GERİ DÖNÜŞÜM YÖNTEMLERİ Geri Dönüşüm Yöntemleri Geri dönüştürme metodları her malzeme için farklılık göstermektedir 7 BENİM FİKRİM Geleceğe yaşanılabilir bir dünya bırakmak için bilinçli bir topluma iytiyacımız var.



GERİ DÖNÜŞÜM NEDİR Yeniden değerlendirilme imkanı olan atıkların çeşitli Benzer şekilde katı atıklarda ayrılan kâğıdın yeniden fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerden geçirilerek ikincil işleme sokulması için gerekli olan enerji normal işlemler hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim sürecine için gerekli olanın % 50'si kadardır. Aynı şekilde cam ve dahil edilmesine geri dönüşüm denir. Diğer bir plastik atıkların da geri dönüşümünden önemli oranda tanımlamayla herhangi bir şekilde kullanılarak kullanım enerji tasarrufu sağlanabilir. dışı kalan geri dönüştürülebilir atık malzemelerin çeşitli geri dönüşüm yöntemleri ile hammadde olarak tekrar Geri dönüşüm uzun vadede verimli bir ekonomik imalat süreçlerine kazandırılması olarak tanımlanabilir. yatırımdır. Hammaddenin azalması ve doğal kaynakların hızla tükenmesi sonucunda ekonomik problemler ortaya Geri dönüşümde amaç; kaynakların lüzumsuz çıkabilecek ve işte bu noktada geri dönüşüm ekonomi kullanılmasını önlemek ve atıkların kaynağında üzerinde olumlu yapacaktır. Yeni iş imkânları sağlayacak ayrıştırılması ile birlikte atık çöp miktarının azaltılması ve gelecek kuşaklara doğal kaynaklardan yararlanma olarak düşünülmelidir. Demir, çelik, bakır, kurşun, kağıt, olanağı sağlayacaktır. plastik, kauçuk, cam, elektronik atıklar gibi maddelerin geri dönüşüm ve tekrar kullanılması, tabii kaynakların Diğer yandan, yukarıda bahsedildiği gibi geri dönüşümün tükenmesini önleyecektir. Bu durum; ülkelerin amaçlarından biride bertaraf edilecek katı atık ihtiyaçlarını karşılayabilmek için ithal edilen hurda miktarlarının azaltılması nedeni ile çevre kirliliğinin malzemeye ödenen döviz miktarını da azaltacak, önemli ölçüde önlenmesi de sağlanacaktır. Özellikle katı kullanılan enerjiden büyük ölçüde tasarruf sağlayacaktır. atıkları düzenli bir şekilde bertaraf edebilmek için yeterli Örneğin kullanılmış kağıdın tekrar kağıt imalatında alan bulunmayan ülkeler için katı atık miktarının ve kullanılması hava kirliliğini %74-94, su kirliliğini %35, su hacminin azalması büyük bir avantajdır. kullanımını %45 azalttığı ve bir ton atık kağıdın kağıt hamuruna katılmasıyla 8 ağacın kesilmesi Geri dönüştürülebilir nitelikteki bu atıklar normal çöple önlenebilmektedir. karıştığında bu malzemelerden üretilen ikincil malzemeler çok daha düşük nitelikte olmakta ve temizlik Geri dönüşüm ile elde edilen malzemede endüstriyel işlemlerinde sorunlar olabilmektedir. Bu yüzden geri işlem sayısı azaldığı için enerji tasarrufu sağlanır. Metal dönüşüm işleminin en önemli basamağını kaynakta içecek kutularının geri dönüşüm işlemlerinde metal ayırma ve ayrı toplama oluşturmaktadır. doğrudan eritilerek yeni ürün haline dönüştürülür. Böylelikle hem üretim için kullanılan maden cevherine hem de madenin saflaştırması için uygulanan işlemlere gerek duyulmaz. Bu şekilde bir alüminyum kutunun geri dönüşümünden % 96 oranında enerji tasarrufu sağlanabilir.

GERİ DÖNÜŞÜM NASIL YAPILIR 1- Kaynakta ayrı toplanması Kaynağında ayrı toplama 3- Değerlendirme uygulamalarında, tüketicilerin Değerlendirilebilir atıklar, evlerinde ya da işyerlerinde evsel Kaynağında ayrı toplandıktan oluştukları yerde çöplerden atıklardan ayrı olarak sonra cinslerine göre ayrılan ayrılarak biriktirilir. biriktirdikleri ambalaj atıklarının atıklar, geri dönüşüm Ambalaj atıklarının diğer düzenli olarak belediyeler ya da tesislerinde fiziksel ve kimyasal atıklardan ayrı olarak oluştukları anlaşmalı oldukları Lisanslı işlemlerden geçirildikten sonra yerlerde ayrı olarak biriktirilmesi Toplama Ayırma Tesisleri hammadde olarak ekonomiye zorunludur. tarafından alınması geri döner. 28.12.2017 tarih ve 30283 sayılı gerekmektedir. Resmi Gazete’ de yayımlanarak Kaynağında Ayrı Toplama 4- Yeni ürünü ekonomiye yürürlüğe giren Ambalaj Uygulamalarında, ambalaj kazandırma Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği atıklarının ayrı toplanabilmesi için Geri dönüştürülen malzeme yeni kapsamında, konteynır, kumbara, iç mekân bir ürünün üretiminde kullanılır Ambalaj atığı üreticileri, ambalaj kutuları ve geri kazanım torbaları ve yeniden hayat kazanır. atıklarını, bağlı bulundukları gibi ekipmanlar kullanılmaktadır belediyenin ambalaj atıkları yönetim planına uygun olarak, 2- Sınıflama ayrı biriktirmek ve belediyelerce belirlenen şekilde belediyenin Kaynağında ayrı toplanan atıklar, toplama sistemine veya atık toplama ayırma tesisleri getirme merkezlerine vermekle tarafından cinslerine göre (kağıt, yükümlüdür. metal, cam, plastik, kompozit vb.) sınıflandırılır.

Geri dönüşüm ile doğal kaynakların korunur, enerji GERİ ve su tasarrufu sağlanır. Karbon salımı azalır. Geri DÖNÜŞÜM dönüşüm sayesinde düzenli depolama tesislerine YÖNTEMLERİ giden atık miktarı azaldığı için çöp depolama alanlarının kullanım ömrü uzar. Geri Dönüşüm Yöntemleri Geri dönüştürme metodları her malzeme için farklılık göstermektedir Geri dönüşüm geleceğe yatırım yapmamıza yardımcı olur, istihdam sağlar, bununla birlikte ekonomiye MELİS VE CEREN katkı sağlar. YILMAZ'IN SEYAHATLERİ ALİMİNYUM Atık alüminyum küçük parçacıklar halinde doğranır. Daha sonra bu parçalar büyük ocaklarda eritilerek, dökme alüminyum üretilir. Bu sayede atık alüminyum, saf alüminyum ile neredeyse aynı hale gelir ve üretimde kullanılabilir. 1 ton metal atığın geri dönüştürülmesi sonucunda 1300 kg hammade tasarrufu sağlanır. Örneğin; Türkiye’de yıllık olarak toplam 2 milyon tona ulaşmaktadır. BETON Beton parçalar, yıkım alanlarından toplanarak kırma makinalarının bulunduğu yerlere getirilir. Kırma işleminden sonra ufak parçalar, yeni işlerde çakıl olarak kullanılır. Parçalanmış beton, eğer içeriğinde katkı maddeleri yoksa yeni beton için kuru harç olarak da kullanılabilir. KAĞIT Kağıt öncelikle kâğıt çamuru hazırlamak için, su içerisinde liflerine ayrılır. Eğer gerekirse içindeki lif olmayan yabancı maddeler için temizleme işlemine tutulur. Mürekkep ayırıcı olarak, sodyum hidroksit veya sodyum karbonat kullanılır. Daha sonra hazır olan kâğıt lifleri, geri dönüşmüş kâğıt üretiminde kullanılır. 1 ton kullanılmış kâğıt atığının geri dönüşümü sonucunda, 16 adet yetişmiş çam ağacı ve 85 metrekarelik ormanlık alan tahrip edilmeyecektir. Örneğin; Türkiye genelinde yılda 80 milyon çam ağacı ve 40.000 hektar ormanlık arazi korunmuş olabilecektir.

PLASTİK GERİ DÖNÜŞÜM Plastik atıklar öncelikle cinslerine göre ayrılarak geri YÖNTEMLERİ dönüşüm işlemine tabi tutulur. Cinslerine göre ayrılan geri dönüşebilir plastik atıklar, kırma makinalarında kırılıp Geri Dönüşüm Yöntemleri Geri dönüştürme metodları küçük parçalara ayrılır. İşletmeler bu parçaları doğrudan her malzeme için farklılık göstermektedir belli oranlarda, orijinal hammadde ile karıştırarak üretim işleminde kullanabildiği gibi; tekrar eritip katkı maddeleri MELİS VE CEREN katarak ikinci sınıf hammadde olarak da kullanabilir. 1 YILMAZ'IN SEYAHATLERİ ton plastik ambalaj atığının geri dönüşümü sonucunda 14000 kWh enerji tasarrufu sağlanmış olur. Örneğin; Türkiye genelinde tasarruf edilebilecek enerji miktarı yıllık 4 Milyon Megawatt saattir (MWh). CAM Cam atıklar (şişe, kavanoz vb.) toplama kutularında toplanır ve bu atıklar renklerine göre ayrılarak geri dönüşüm tesislerine verilir. Burada atık ve katkı maddelerinden ayrılır. Burada cam kırılır ve hammadde karışımına karıştırılarak eritme ocaklarına dökülür. Bu şekilde tekrar cam olarak kullanıma geçer. Kırılan cam, beton katkısı ve camasfalt olarak da kullanılmaktadır. Camasfalta %30 civarında geri dönüşmüş cam katılmaktadır. Cam bu şekilde sonsuz bir döngü içinde geri dönüştürülebilir, yapısında bozulma olmaz. 1 ton cam atığının geri dönüşümü sonucu 100 litre benzin tasarrufu sağlanmaktadır. Örneğin; Türkiye genelindeki cam atıkların geri dönüştürülmesinden yıllık 30 milyon litre benzin tasarruf edilebilecektir. KOMPOZİT Toplanan kompozit ambalajlar birçok malzemenin birlikte kullanılmasıyla elde edildiği için geri dönüşüm prosesi de kompleks aşamalardan oluşur. Öğütme ve ayrıştırma işlemlerinden sonra kâğıt ve alüminyum/polietilen kısım birbirinden ayrılır. Geri kazanılan kâğıt bir nevi kâğıt geri dönüşüm işlemlerinden geçirilerek, kâğıt mendil, tuvalet kâğıdı ve oluklu mukavva gibi ürünlerin üretiminde kullanılabilir. Kâğıt kısmı ayrıldıktan sonra geri kalan kısım (Alüminyum ve Polietilen/veya başka bir malzeme) çimento fabrikalarında kalorifik değerleri yüksek olduğu için ilave yakıt olarak kullanılabilir. Yine aynı şekilde enerji amaçlı yakarak geri kazanılabilir. Bir diğer uygulama da ülkemizde yekpan adıyla üretilen ürünlerdir. Kompozit ambalajlar kırpılıp öğütüldükten sonra preslerde sıkıştırılarak sunta benzeri bir malzeme üretilir. Oluşan ürün bahçe mobilyası yapımında kullanılabilecek derecede suya ve neme dayanıklı bir malzemedir.

PİL GERİ DÖNÜŞÜM Taşınabilir türdeki atık pillerin geri dönüşümünden YÖNTEMLERİ çinko ve çinko bileşikleri, manganez birleşikleri, ferromangan, ferronikel, nikel, kadmiyum ve kadmiyum Geri Dönüşüm Yöntemleri Geri dönüştürme metodları birleşikleri, lityum, gümüş, kobalt ve büyük kapasiteli her malzeme için farklılık göstermektedir birkaç tesiste de az miktarlarda nadir toprak elementleri geri dönüştürülmektedir. Çinko-karbon ve alkali pillerde MELİS VE CEREN mevcut cıva miktarının son derece azaltılması sonucunda, YILMAZ'IN SEYAHATLERİ cıva ve cıva birleşiklerinin geri dönüşümü önemini kaybetmiştir. Geri dönüşüm metotları, mekanik, hidrometalurjik (kimyasal/fiziksel) veya pirometallurjik (termal) olabilmektedir. Hidrometallurjik yöntemi uygulayan proseslerde termal proseslere nazaran çok daha yüksek safiyet derecelerine ulaşmak mümkündür. Buna karşılık termal proseslerde geri dönüşüm verimlilikleri çok daha yüksektir. ATIK YAĞ Madeni yağlarının nitelikleri, içeriğindeki hidrokarbonların ve katkı maddelerinin zamanla parçalanması sonucu değişime uğrar. Bununla birlikte, kullanım alanına da bağlı olarak, toz, kir, tam yanmamış yakıt, nem veya korozyon yan ürünleri gibi bileşime sonradan dâhil olabilen diğer kirleticilerin de etkisiyle bu yağlar işlevselliğini yitirir ve artık kullanılmış olan bu yağlar, atık yağ olarak nitelendirilir. Tehlikeli atık kapsamında tanımlanan kullanılmış yağlar “Atık” nitelendirmesinin aksine, büyük oranda “kullanım” potansiyeline sahiptirler. Atık yağların bu geri kazanım potansiyeli, Avrupa Birliği tarafından yayımlanmış Atık Direktifi’nde (2008/98/EC, 19.11.2008) belirtilen Atık Yönetimi Hiyerarşisi içeriğindeki yeniden kullanıma hazırlama (oil reclaiming), hammadde olarak geri kazanım (recycling) veya enerji olarak geri kazanım (energy recovery) ilkelerine uygun şekilde değerlendirilebilir. Atık madeni yağlar; Rafinasyon ve Rejenerasyon olarak 2 ana şekilde geri dönüştürülerek 3 ana kategoriye göre ayrılırlar.RAFİNASYON : Atık yağların rafine edilerek ulusal veya uluslararasıa standartlar ile şartnamelere uygun baz yağ veya petrol ürünlerine dönüştürülmesi işlemleridir

RAFİNASYON : Atık yağların rafine edilerek ulusal veya GERİ uluslararasıa standartlar ile şartnamelere uygun baz yağ DÖNÜŞÜM veya petrol ürünlerine dönüştürülmesi işlemleridir. YÖNTEMLERİ REJENERASYON : Atık yağlardan her türlü kirleticinin, Geri Dönüşüm Yöntemleri Geri dönüştürme metodları oksidasyon ürünlerinin, partiküllerin giderilerek ulusal her malzeme için farklılık göstermektedir veya uluslararası standartlar, şartnameler ile kullanım amacına uygun orijinal yağ elde edilmesidir. MELİS VE CEREN YILMAZ'IN SEYAHATLERİ I. KATEGORİ ATIK YAĞ : Bu kategoride yer alan atık yağlardaki PCB, toplam halojen ve ağır metal gibi kirleticilerin sınır değerlerinin altındadır. Bu kategorideki atık yağların öncelikle rejenerasyon ve rafinasyon yolu ile geri kazanımlarının sağlanması gerekmektedir. Bu kategorideki yağlar, enerji geri kazanımı amacıyla kullanılabilir. II. KATEGORİ ATIK YAĞ : Bu kategorideki atık yağlar Bakanlıktan lisans almış tesislerde enerji geri kazanımı amacıyla kullanıma uygun atık yağlardır. Ancak klorür, toplam halojen ve PCB parametreleri aşılmayan endüstriyel atık yağların rejenerasyon ve rafinasyon yoluyla geri kazanımı mümkündür. III. KATEGORİ ATIK YAĞ : Bu kategoride yer alan atık yağlardaki ağır metaller aşağıdaki tabloda verilen sınır değerlerin üzerindedir. Klorür ile toplam halojenler 2000 ppm’in, PCB ise 50 ppm’in üzerindedir. Rejenerasyon ve rafinasyona uygun olmayan, yakıt olarak kullanılması insan ve çevre sağlığı açısından risk yaratan ve lisanslı tehlikeli atık yakma tesislerinde yakılarak zararsız hâle getirilmesi gereken atık yağlardır. ORGANİK ATIKLAR Bitki ve hayvan kaynaklı atıklara \"organik atık\" adı verilir. Evlerden ve işyerlerinden toplanarak çöp alanlarına taşınan atıkların önemli bir bölümü organik atıklardır. Organik atıklar, doğada mikroorganizmalar yardımıyla kolayca bozunarak temel bileşenlerine ayrılır. Organik Atıklar diğer atıklardan ayrı olarak kahverengi biriktirme ekipmanında toplanır. Toplanan organik atıklardan ev/işyeri bahçesinde kompost yapılabilir veya lisanslı geri dönüşüm tesisine gönderilmek için Belediyelere teslim edilebilir. Organik atıkların düzenli depolama alanlarında, çürütülmesiyle oluşan metan gazından elektrik enerjisi üretilir.

BENİM FİKRİM ZEHRA DEMİRCİ Aslında atık oluşum sürecinin en büyük bölümü yemek hazırlama sürecinde geçer. Bu açıdan tek kullanımlık çatal, bıçak, bardak, tabak vb. şeylerin yasaklanması veya kullanımının büyük bir bölümünün azaltılması bu sürecin azalmasında büyük bir rol oynayacaktır. Diğer bir açıdan her ürünün yüzlerce marka ve çeşidi çıktığından ambalaj üretimi için de büyük miktarda hammadde tüketimi yapılmaktadır. Bu çeşitliliğin azaltılması da aynı zamanda büyük bir rol oynayacaktır çünkü piyasada artık gerekli gereksiz her şey var. Yemek açısından gerekli olan besin değerini beşer yada onar çeşit yiyecekten almak yerine bir kaç çeşit besin değeri yüksek yiyecekten alınması da atık üretimini büyük miktarda azaltacaktır. Oluşan atıkların da büyük miktarının sanayi ye geri kazandırılması da gerekmekte. Bu açıdan toplum bilinçlendirilmesi vazgeçilmezdir. Tekli çöp konteynırları yerine her mahalleye her tür atık için ayrı bir çöp kutusu konulması gerekmektedir. Diğer ülkelerde yapıldığı gibi kurallara uymayanlara ceza yazımıda emin olun ki büyük miktarda azalışa neden olacaktır. Bu uygulamalar yürürlülüğe konulana dek bizim de bu konuda bilinçli olmamız gerekmektedir. Çünkü her gün artan insan nüfusuyla birlikte enerji ihtiyacı da aynı oranda artmaktadır. Bu artışla birlikte sınırlı kaynaklar azalmakta ve ülkeler bu kaynaklar için savaşmaktadır. Bu azalış yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelimini de arttırmıştır. Gelecek nesile yaşanılabilir bir dünya bırakabilmek için bu hususlara dikkat etmemiz gereklidir.

GERİ DÖNÜŞÜM ATIKLARIN GERİ DÖNÜŞÜM YÖNTEMLERİ





PAFİAL