คู่มือโรคหลอดเลือดสมอง

คู มื อ โรคหลอดเลือดสมอง STROKE

D Diagnosis 1 โรคหลอดเลอื ดสมอง เปนโรคที่เกิดจากความผิดปกติของหลอดเลือดที่ไป เล้ียงสมองหรือกานสมอง เกิดการตีบ อุดตัน แตก ทําให สมองขาดเลือดไปเลี้ยง จนเกิดการสูญเสียการทาํ หนาท่ี ของระบบประสาทสวนน้ันๆ อยางชั่วคราว หรือถาวร FACE ARM SPEECH TIME อาการแสดง ใบหนาเบย้ี ว แขนขาออ นแรง พดู ไมช ัด พูดลําบาก ควรรบี ไปรพ.ดว น หรอื ปากเบ้ียว เฉยี บพลัน หรอื สอื่ สารไมได หรอื โทรเรียก 1669 สาเหตุและปจ จยั เส่ียง ความผิดปกติของผนังหลอดเลือดท่ีแข็งตัวและอุดตัน โดยมีปจจัย เส่ียงจากโรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวาน โรคหัวใจ ไขมันในเลือด สูง การสูบบุหรี่ท่ีทําใหเสนเลือดในสมองโปงพองผิดปกติ การรกั ษา โรคหลอดเลือดสมองแตก รักษาตามสาเหตุ ซงึ่ สว นใหญเกิดจากความดันเลือดสูง รว มกันแกไ ขภาวะ บกพรอ งของการแข็งตัวของเลือด โรคหลอดเลอื ดสมองขาดเลอื ด รกั ษาโดยใหเ ลอื ดสามารถกลบั ไปเลยี้ งสมองสว นทขี่ าดเลอื ดไดเ รว็ ทสี่ ดุ เพอื่ ลดขนาดสมองทข่ี าดเลอื ด ไดแ ก ใหย าละลายลมิ่ เลอื ด ภายใน 4.5 ชวั่ โมงหลงั มอี าการและการสอดใสส าย สวนเพอื่ ลากลมิ่ เลอื ดทอ่ี ดุ ตนั ออกภายใน 6 ชวั่ โมง หลงั มอี าการหรอื อาจจะมากกวา 6 ชวั่ โมงในกรณจี ําเพาะ

2 M Medication ยาที่ไดร บั กลับบา น (1) Aspirin (gr. I) ขนาด 81 มก./เม็ด : เปน ยาละลายลิ่มเลือดและปอ งกันการแขง็ ตัวของลม่ิ เลือด : รับประทานคร้งั ละ 1 เมด็ วนั ละ 1 คร้ัง หลังอาหารเชา : ระวังเร่อื งเลอื ดออกงายหยุดยาก Manidiplot ขนาด 10 มก./เม็ด (2) : เพอ่ื รักษาภาวะความดันโลหติ สูง : รับประทานครงั้ ละ 1 เม็ด วนั ละ 1 ครั้ง หลังอาหารเชา : อาจมคี วามดนั โลหติ ตํ่า ใจส่นั วูบ (3) Atorvastatin ขนาด 40 มก. /เม็ด : เพื่อลดไขมันที่อดุ ตนั ของหลอดเลือด : รบั ประทานครง้ั ละ 1 เม็ด วนั ละ 1 คร้ัง กอ นนอน : อาจปวดกลามเนื้อ ตะคริว ไมมแี รง Omeprazole ขนาด 40 มก./เม็ด (4) : ปองกันการเกดิ แผลในกระเพาะอาหารจากการไดร ับยา แอสไพริน : รับประทานคร้งั ละ 1 เม็ด วนั ละ 1 ครั้ง กอนอาหารเชา : อาจทอ งเสยี คลื่นไส อาเจยี น

3 E Environment and Economic สภาพแวดลอ มภายในบา น (1) การปองกนั อบุ ตั ิเหตุ

4 E Environment and Economic สภาพแวดลอมภายในบาน ก า ร ป อ ง กั น อุ บั ติ เ ห ตุ หองนอนควรอยูชั้นลางของบาน จัดสิ่งแวดลอมในบานใหเปนระเบียบเรียบรอย มีแสงสวางท่ีเพียงพอบริเวณทางเดิน บันได และหองนา้ํ พื้นและทางเดินเรียบเสมอกัน มีสัญลักษณบอกชัดเจนบริเวณพ้ืนที่ตางระดับ พื้นบันได พ้ืนหอง และหองนาํ้ ปูดวยวัสดุที่ไมล่ืน ไมมันวาว การแยกโซนเปยกและแหงในหองนาํ้ อุปกรณมีความม่ันคง ไมลื่นไถลงาย เกาอ้ี เตียงนอนและโถสวมสูงระดับขอพับเขา มีราวจับบันได ราวจับในหองนา้ํ ท่ีม่ันคง มีเกาอี้นั่งสําหรับอาบนํา้ ท่ีมีความม่ันคง

5 E Environment and Economic สิทธิการรกั ษา (2) สทิ ธิหลักประกันสขุ ภาพถวนหนา (สิทธบิ ัตรทอง) มเี งอ่ื นไข ดังนี้ เปน บคุ คลที่มีสญั ชาตไิ ทย มเี ลขประจาํ ตวั ประชาชน 13 หลัก ไมมีสิทธิประกันสุขภาพอื่น ท่ีใชจายจากเงินงบประมาณของรัฐ เชน ประกันสังคม สิทธิสวัสดิการการรักษา พยาบาลของขาราชการ/พนักงานสวนทองถ่ิน ลงทะเบียนสมคั รกบั หนวยงานสปสช. เลือกรพ.ทอี่ ยใู นเขตใกลบ า น SCAN QR CODE โทรสายดวน สปสช. 1330

6 T Treatment การรกั ษาสําหรบั ผปู วยโรคหลอดเลือดสมอง การบริหารรางกายสาํ หรบั ผูปว ยโรคหลอดเลอื ดสมอง 1.ทาบริหารมือและแขน (1) การลงนา้ํ หนกั ทีแ่ ขน-มอื (2) การใชส องมอื ประสานกัน จัดใหไหลอยูในทาเหยียดออก หมุนแขน ประสานมือ ยืดแขนออก แลวเคล่ือนไหว ออกดานนอกเล็กนอย ขอศอกเหยียดตรง แขนซํ้าๆ ในทิศทางตางๆ เชน ขึ้น-ลง , น้ิวมือเหยียดและกางออก ขณะลงนาํ้ หนัก ซาย-ขวา 2-3 รอบ รอบละ 15 ครั้ง/วัน ตัว ใหถายนา้ํ หนักตัวไปทางดานแขนท่ีลง น้ําหนัก (4) การเคลอื่ นไหวแขน และการเออ้ื มมอื หยิบจบั ของ (3) การเคลื่อนไหวของแขนในแนวระนาบ วางแขนขางที่ออนแรงทับผาเช็ดตัวและ ใชมือและแขนดานที่ออนแรง ฝกหยิบ พยายามดันออกไปและกลับเขามาจนสุด จับวัตถุรูปทรงตางๆ เคลื่อนยายจากท่ี การเคล่ือนไหว ทําซ้าํ นานรอบละ 10-15 หน่ึงไปยังอีกท่ีหนึ่ง โดยเหยียดและงอ นาที วันละ 1-2 รอบ แขน ขณะเคล่ือนไหวใหไดมากท่ีสุด

7 T Treatment การรกั ษาสาํ หรับผูปว ยโรคหลอดเลือดสมอง การบรหิ ารรางกายสําหรบั ผปู วยโรคหลอดเลือดสมอง (5) การยืดเหยียดกลา มเนือ้ แขน - มอื การขยบั ขอไหล การขยับขอ มือ : ทิศทางข้ึน – ลง : กระดกขอมือข้ึน - ลง : หมุนหัวไหล เขา – ออก : ทิศทางซาย – ขวา การขยบั ขอนว้ิ มือ การขยับขอ ศอก : งอ - เหยียด ในทุกๆขอตอของทุกน้ิว : งอ - เหยียด ในทุกๆขอตอของทุกน้ิว : กาง – หุบน้ิวหัวแมมือ : กาง – หุบนิ้วหัวแมมือ

8 T Treatment การรักษาสาํ หรบั ผูปวยโรคหลอดเลอื ดสมอง การบรหิ ารรา งกายสําหรบั ผูปว ยโรคหลอดเลือดสมอง 2.ทาบริหารขา (1) ทากางขา (2) ทา งอเขา งอสะโพก ผูดูแลจับใตเขาและปลายนิ้วเทา แลวกาง ผดู แู ลจบั ใตเขาและปลายน้ิวเทา แลว งอเขา ขาออกจนสุด ทาํ 10 ครั้งติดตอกัน งอสะโพกจนสดุ ทาํ 10 ครงั้ ตดิ ตอ กัน (3) ทา ยกกน (4) ทา กระดกขอเทา และน้วิ เทา ผูดูแลชวยจับขาท่ีออนแรงตั้งขึ้น แลว ผูปวยต้ังขาขางท่ีมีแรงตาม จากนั้น ลงน้าํ หนักที่เทาทั้งสอง แลวยกกนข้ึน คางไว นับ 1 -5 แลวจึงวางกนลง ทาํ 3 -10 คร้ัง ติดตอกัน

9 T Treatment การรกั ษาสําหรับผปู วยโรคหลอดเลือดสมอง การบริหารรา งกายสําหรับผปู ว ยโรคหลอดเลอื ดสมอง 3.การใชอุปกรณชวยเดิน เชน cane walker cane cane walker การเลอื กไมเทาและวอรคเกอร ความยาว : วดั จากปลายเทาขณะยืน ถึงระดับขอมือ(ขอ ศอกงอ 20 - 30 องศา) มอื จบั อยูระดับเดียวกบั สะโพก การใชไ มเ ทา : ใชแรงของแขนและมอื ชว ยพยุงตัว ถอื ไมเ ทาในดานตรงขา ม กับขาทอี่ อ นแรง การลุกขึ้นจากเกา อ้ี จบั ไมเ ทา ตั้งใหมั่นคง เหยยี ด การขึ้นบันได ยดึ หลกั วา \" ดขี ้นึ เลวลง \" ขาขางท่ีออ นแรงไปขา งหนา ใชม ืออีกขา งดันตัวลุกขึ้น ยนื ขน้ึ บันได : ขาขา งดี - ไมเทา ตรง - ขาขางท่ีออนแรง ยืนตรง ไมเทา อยูหา งจากดา น ลงบันได : ไมเทา - ขาขางที่ ขางเทา 4 - 6 นว้ิ ไมเทาและขา ออนแรง - ขาขา งดี ขางทอ่ี อ นแรง กาวไปพรอ มกนั การเดนิ ขาขางดี กา วตามไปขางหนา การลงบนั ได

10 T Treatment การรักษาสําหรบั ผปู วยโรคหลอดเลอื ดสมอง การส่ือสารกับผูสูงอายุโรคหลอดเลือดสมอง อาการเตือนท่ีควรมาพบแพทย 1. เผชิญหนาตาสบตา เม่ือตอ งการจะสอื่ สาร เชน กลามเนื้อแขนขาออ นแรงหรือชาครงึ่ ซกี 2. ใชคําพูดส้นั ๆ งา ย ๆ และพดู ชา ๆ อยางชัดเจน สับสน ความรสู ึกตวั ลดลง พดู ลําบาก กระตกุ 3. อาจใชร างกายทําทาทางประกอบเพ่ือใหเ ขาใจไดง ายขนึ้ มีปญหาการกลนื หรือสําลกั บอยๆ 4. รอฟง คาํ ตอบอยางใจเยน็ ใหเ วลาคิดอยางเพยี งพอ อาการกลืนลาํ บาก ก ลื น ไ ม ไ ด เ ห มื อ น มี รู สึ ก เ จ็ บ อ า ห า ร ติ ด ค า ง ใ น ลาํ ค อ นํ้า ล า ย ไ ห ล เ สี ย ง แ ห บ ห ลั ง ก า ร ก ลื น ไ อ ห รื อ สํา ลั ก แ ส บ ร อ น เ ว ล า ก ลื น อ า ห า ร กลางอก อาหาร น้าํ ห นั ก ล ด ล ง ไ ห ล ย อ น ก ลั บ ท า ง ป า ก ผิ ด ป ก ติ

11 H Health การดูแลสขุ ภาพสาํ หรับผูปวยโรคหลอดเลอื ดสมอง ดา นรางกาย ออกกาํ ลังกายที่เหมาะสม ควบคุมน้าํ หนัก ตรวจสุขภาพประจาํ ป อยางสมาํ่ เสมอ ควบคุมปจจัยเสี่ยง งดสบู บหุ รหี่ รือดืม่ สุรา หามหยุดยาเอง ลดอาหารหวานมัน พกั ผอ นใหเ พียงพอ ดา นจติ ใจ เขา รวมกลมุ ผูปว ย ไมทิง้ ผปู ว ยไวตามลําพงั หลอดเลอื ดสมองในชมุ ชน ควรมคี นคอยดูแลอยเู สมอ แนะนํากิจกรรมคลายเครียด

12 O Outpatient referral วิธปี ฏิบัติตัวเก่ยี วกับการมารบั บริการ (1) (2) มาตรวจตามนดั สม่าํ เสมอ ทํากายภาพบาํ บัดอยางตอเน่อื ง (3) ระบชุ อ่ื หมายเลขโทรศพั ทของผูแ จงเหตุ ขอความชว ยเหลือ โทร 1669 สถานทีเ่ กดิ เหตุ อาการสาํ คญั ของผเู จบ็ ปว ย การทาํ กายภาพบาํ บัด (4) สง ตอเครอื ขา ย/สถานบรกิ ารใกลบา น การฟนฟกู ารพดู กรณีมกี ารเปนซาํ้ ฉุกเฉิน เขารกั ษาโรงพยาบาลใกลบ า นทันที

13 D Diet อาหารสําหรับผปู วยโรคหลอดเลือดสมอง ตม ืจดเ ตา ูหห ูม ัสบ ขาว ตมปลา แกง สม ัผกรวม ัผกลวก ํ้นาพ ิรกกะ ป บะห ่ีมเ ี๊กยวห ูมแดง การรับประทานอาหาร สาํ หรบั ผปู วยโรคหลอดเลือดสมอง - หลีกเลี่ยงอาหารในกลุมที่ใหพลังงานสูง - หลีกเลี่ยงอาหารหวานจัด อาหารไขมันสูง - หลีกเล่ียงอาหารท่ีมีเกลือโซเดียมสูง - ใชนํา้ มันพืช แทนน้ํามันจากสัตว - ใชการตม นึ่ง ลวก อบ ยํา แทนการทอด